¸³¶ÿï°°±ÿï‚ÁçòÿïƒÃåìóÿŸôÿ@@@@{1AGRICVLTVRAE ITEM ARTIVM €@@@@LIBRORVM I_V QVAE SVPERSVNT}1 ”ôÿ@@@@{1AGER}1 ïãÃïì® ²®¹®±°ÿáú@@Vbi mediocris est fructus, optimam quamque spicam legere €oportet separatimque ex ea semen reponere. Cum rursus amplior €messis prouenerit, quicquid exteretur, [2s]2caphisterio expurgandum erit; €et semper, quod propter magnitudinem ac pondus in imo subsederit, ad €semen reseruandum. Nam id plurimum prodest, quia, quamuis celerius locis €umidis, tamen etiam siccis frumenta degenerant, nisi cura talis ad-€hibetur. –ïãÎïî® ð® ±¹µÍÿâú@@@@laetam formosamque cymam ïãÎïî® ð® ²²²Íÿãú@@@@Omnes rastra et adtollunt et adigunt ˜žôÿïãÿ@@@@{1PECORA}1 ïãÐåìáçïî® ¦³áòô® õåôåò®¦ ²¸·ÿäú@@Compositio ad €colicos: asari Pontici #1110; petroselini #1110; feniculi seminis #1110; piperis €nigri #1110 II; marrubi #1110; abrotoni #1110; anethi scrip. III; Ligustici #1110; €centauri seminis #1110; chamaep[2i]2tys sem.; sil potorium scrip. IIII; pulei €[2#1110;]2 acapni #1110; rutae #1110; apii semi-€nis #1110; zingiberis sem.; mellis optimi P. II: mel despumas, illa omnia €contundis et cernis et melli miscebis; deinde instar magnitudinis nucis €Abellanae cum aquae tepidae sext. dabis. Certissima medela est. Sane €si dolor perseuerauerit, feniculi seminis cocliaria quinque bene trita cum €uini sinceri sed cibari sext. dabis. ˜¥ôÿïãÿ@@@@{1AVES}1 ïãÃïì® ¸®±³®±ÿåú@@Anser neque sine aqua nec sine multa herba facile sustinetur €neque utilis est locis consitis, quia, quicquid rerum contingere potest, €carpit. Sicubi uero flumen aut lacus est herbaeque copia, neque €nimis iuxta satae fruges, nutriendu[2s]2 est. ˜«ôÿïãÿ@@@@{1APES}1 ïãÃïì® ¹®±´®±¸ÿæú@@Apes ex floribus ceras faciunt, ex rore €matutino mel. ï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¿ôÿ@@@@{1DE MEDICINA}1 ±¯ôÿ@@@@{1LIBER I}1 ¯ðòÿ@@Vt alimenta sanis corporibus agricultura, sic sanitatem aegris €MEDICINA promittit. Haec nusquam quidem non est, siquidem etiam €inperitissimae gentes herbas aliaque promta in auxilium uulnerum morborumque nouerunt. Verum tamen apud Graecos aliquanto magis €quam in ceteris nationibus exculta est, ac ne apud hos quidem a prima €origine, sed paucis ante nos saeculis. Vt pote cum uetustissimus auctor €Aesculapius celebretur, qui quoniam adhuc rudem et uulgarem hanc €scientiam paulo subtilius excoluit, in deorum numerum receptus est. Huius deinde duo filii Podalirius et Machaon bello Troiano ducem €Agamemnonem secuti non mediocrem opem commilitonibus suis attu-€lerunt; quos tamen Homerus non in pestilentia neque in uariis gene-€ribus morborum aliquid adtulisse auxilii, sed uulneribus tantummodo ferro et medicamentis mederi solitos esse proposuit. Ex quo apparet €has partes medicinae solas ab is esse te[2m]2tatas, easque esse uetustissi-€mas. Eodem uero auctore disci potest morbos tum ad iram deorum €inmortalium relatos esse, et ab isdem opem posci solitam uerique €simile est inter * nulla auxilia aduersae ualetudinis, plerumque tamen €eam bonam contigisse ob bonos mores, quos neque desidia neque lu-xuria uitiarant; siquidem haec duo corpora prius in Graecia, deinde €apud nos adflixerunt ideoque multiplex ista medicina, neque olim @1 €neque apud alias gentes necessaria, uix aliquos ex nobis ad senectutis €principia perducit. €@@Ergo etiam post eos, de quibus re[2t]2tuli, nulli clari uiri medi-€cinam exercuerunt, donec maiore studio litterarum disciplina agitari coepit; quae ut animo praecipue omnium necessaria, sic corpori ini-€mica est. Primoque medendi scientia sapientiae pars habebatur, ut €et morborum curatio et rerum naturae contemplatio sub isdem auctori-bus nata sit: scilicet is hanc maxime requirentibus, qui corporum €suorum robora quieta cogitatione nocturnaque uigilia minuerant. Ideo-€que multos ex sapientiae professoribus peritos eius fuisse accipimus, clarissimos uero ex is Pythagoran et Enpedoclen et Democritum. Huius €autem, ut quidam crediderunt, discipulus Hippocrates Cous, primus ex €omnibus memoria dignus, a studio sapientiae disciplinam hanc separa-€uit, uir et arte et facundia insignis. Post quem Diocles Carystius, deinde €Praxagoras et Chrysippus, tum Herophilus et Erasistratus sic artem hanc €exercuerunt, ut etiam in diuersas curandi uias processerint. @@Isdemque temporibus in tres partes medicina diducta est, ut una €esset quae uictu, altera quae medicamentis, tertia quae manu mederetur. €Primam $*D*I*A*I*T*H*T*I*K*H*N& secundam $*F*A*R*M*A*K*E*U*T*I*K*H*N& tertiam €$*X*E*I*R*O*U*R*G*I*A*N& Graeci nominarunt. Eius autem, quae uictu morbos €curat, longe clarissimi auctores etiam altius quaedam agitare conati, rerum €quoque naturae sibi cognitionem uindicarunt, tamquam sine ea trunca et debilis medicina esset. Post quos Serapion, primus omnium nihil €hanc rationalem disciplinam pertinere ad medicinam professus, in usu €tantum et experimentis eam posuit. Quem Apollonius et Glaucias et €aliquanto post Heraclides Tarentinus et aliqui non mediocres uiri secuti ex ipsa professione se empiricos appellauerunt. Sic in duas partes ea €quoque, quae uictu curat, medicina diuisa est, aliis rationalem artem, €aliis usum tantum sibi uindicantibus, nullo uero quicquam post eos, €qui supra comprehensi sunt, agitante, nisi quod acceperat, donec Ascle-€piades medendi rationem ex magna parte mutauit. Ex cuius suc- @1 €cessoribus Themison nuper ipse quoque quaedam in senectute deflexit. €Et per hos quidem maxime uiros salutaris ista nobis professio in-€creuit. @@Quoniam autem ex [tribus] medicinae partibus ut difficillima, €sic etiam clarissima est ea, quae morbis medetur, ante omnia de hac €dicendum est. Et quia prima in e[2o]2 dissensio est, quod alii sibi experimen-€torum tantummodo notitiam necessariam esse contendunt, alii nisi cor-€porum rerumque ratione comperta non satis potentem usum esse pro-€ponunt, indicandum est, quae maxime ex utraque parte dicantur, quo €facilius nostra quoque opinio interponi possit. @@Igitur ii, qui RATIONALEM medicinam profitentur, haec ne-€cessaria esse proponunt: abditarum et morbos continentium causarum €notitiam, deinde euidentium; post haec etiam naturalium actionum, €nouissime partium interiorum. @@Abditas causas uocant, in quibus requiritur, ex quibus principiis €nostra corpora sint, quid secundam, quid aduersam ualetudinem faciat. €Neque enim credunt posse eum scire, quomodo morbos curare con-€ueniat, qui unde sint ignoret; neque esse dubium quin alia curatione €opus sit, si ex quattuor principiis uel superans aliquod uel deficiens €aduersam ualetudinem creat, ut quidam ex sapientiae professoribus dixerunt: alia, si in umidis omne uitium est, ut Herophilo uisum est; €alia, si in spiritu, ut Hippocrati; alia, si sanguis in eas uenas, quae spi-€ritui accommodatae sunt, transfunditur et inflammationem, quam €Graeci $*F*L*E*G*M*O*N*H*N& nominant, excitat, eaque inflammatio talem mo-tum efficit, qualis in febre est, ut Erasistrato placuit; alia, si manan-€tia corpuscula per inuisibilia foramina subsistendo iter claudunt, ut €Asclepiades contendit: eum uero recte curaturum, quem prima origo @1 €causae non fefellerit. Neque uero infitiantur experimenta quoque esse €necessaria, sed ne ad haec quidem aditum fieri potuisse nisi ab aliqua ra-tione contendunt: non enim quidlibet antiquiores uiros aegris inculcasse, €sed cogitasse quid maxime conueniret, et id usu explorasse, ad quod ante €coniectura aliqua duxisset. Neque interesse, an nunc iam pleraque ex-€plorata sint * * * , si a consilio tamen coeperunt. Et id quidem in multis €ita se habere. Saepe uero etiam noua incidere genera morborum, in €quibus nihil adhuc usus ostenderit et ideo necessarium sit animaduer-€tere, unde ea coeperi[2n]2t; sine quo nemo reperire mortalium possit, €cur hoc quam illo potius utatur. Et ob haec quidem in obscuro posi-€tas causas persecuntur. @@Euidentes uero has appellant, in quibus quaerunt, initium morbi €calor attulerit an frigus, fames an satietas, et quae similia sunt: oc-€cursurum enim uitio dicunt eum, qui originem non ignorarit. @@Naturales uero corporis actiones appellant, per quas spiritum tra-€himus et emittimus, cibum potionemque et adsumimus et concoquimus, €itemque per quas eadem haec in omnes membrorum partes digeruntur. þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ±¯ðòÿ˜“„Tum requirunt etiam, quare uenae nostrae modo summittant se, modo €attollant; quae ratio somni, quae uigiliae sit; sine quorum notitia €neminem putant uel occurrere uel mederi morbis inter haec nascentibus posse. Ex quibus quia maxime pertinere ad rem concoctio uidetur, huic €potissimum insistunt; et duce alii Erasistrato teri cibum in uentre €contendunt, alii Plistonico Praxagorae discipulo putrescere; alii cre-€dunt Hippocrati per calorem cibos concoqui; acceduntque Asclepiadis @1 €aemuli, qui omnia ista uana et superuacua esse proponunt: nihil enim €concoqui, sed crudam materiam, sicut adsumpta est, in corpus omne diduci. Et haec quidem inter eos parum constant: illud uero conuenit, €alium dandum cibum laborantibus, si hoc, alium, si illud uerum est: €nam si teritur intus, eum quaerendum esse, qui facillime teri possit; €si putrescit, eum, in quo hoc expeditissimum est; si calor concoquit, eum, qui maxime calorem mouet: at nihil ex his esse quaerendum, si €nihil concoquitur, ea uero sumenda, quae maxime manent, qualia ad-€sumpta sunt. Eademque ratione, cum spiritus grauis est, cum somnus €aut uigilia urguet, eum mederi posse arbitrantur, qui prius illa ipsa €qualiter eueniant perceperit. @@Praeter haec, cum in interioribus partibus et dolores et morborum €uaria genera nascantur, neminem putant his adhibere posse remedia, €qui ipsa[2s]2 ignoret. Ergo necessarium esse incidere corpora mortuorum, €eorumque uiscera atque intestina scrutari; longeque optime fecisse €Herophilum et Erasistratum, qui nocentes homines a regibus ex car-cere acceptos uiuos inciderint, considerarintque etiamnum spiritu re-€manente ea, quae natura ante clausisset, eorumque positum, colorem, €figuram, magnitudinem, ordinem, duritiem, mollitiem, l[2e]2uorem, con-€tactum, processus deinde singulorum et recessus, et siue quid inseritur alteri, siue quid partem alterius in se recipit: neque enim, cum dolor €intus incidit, scire quid doleat eum, qui, qua parte quo[2d]2que uiscus €intestinumue sit, non cognouerit neque curari id, quod aegrum est, €posse ab eo, qui quid sit ignoret; et cum per uolnus alicuius uiscera €patefacta sunt, eum, qui sanae cuiusque colorem partis ignoret, ne-scire quid integrum, quid corruptum sit; ita ne succurrere quidem posse €corruptis. Aptiusque extrinsecus inponi remedia conpertis interiorum €et sedibus et figuris cognitaque eorum magnitudine; similesque om-€nia, quae posita [2supra]2 sunt, rationes habere. Neque esse crudele, si-€cut plerique proponunt, hominum nocentium et horum quoque pau-€corum suppliciis remedia populis innocentibus saeculorum omnium €quaeri. @1 @@Contra ii, qui se ENPIRICOS ab experientia nominant, euidentes €quidem causas ut necessarias amplectuntur: obscurarum uero causa-€rum et naturalium actionum quaestionem ideo superuacuam esse con-tendunt, quoniam non conprehensibilis natura sit. Non posse uero con-€prehendi patere ex eorum, qui de his disputarunt, discordia, cum de ista €re neque inter sapientiae professores, neque inter ipsos medicos con-€ueniat. Cur enim potius aliquis Hippocrati credat quam Herophilo? cur huic potius quam Asclepiadi? Si rationes sequi uelit, omnium €posse uideri non inprobabiles; si curationes, ab omnibus his aegros per-€ductos esse ad sanitatem. Ita neque disputationi neque auctoritati €cuiusquam fidem derogari oportuisse. Etiam sapientiae studiosos €maximos medicos esse, si ratiocinatio hoc faceret: nunc illis uerba superesse, deesse medendi scientiam. Differre quoque pro natura lo-€corum genera medicinae, et aliud opus esse Romae, aliud in Aegypto, €aliud in Gallia. Quod si morbos haec [causae] facerent, quae ubique €eadem essent, eadem remedia quoque ubique esse debuisse. Saepe €etiam causas apparere, ut puta lippitudinis, uulneris, neque ex his patere medicinam. Quod si scientiam hanc non subiciat euidens causa, €multo minus eam posse subicere, quae in dubio est. Cum igitur illa in-€certa, inconprehensibilis sit, a certis potius et exploratis petendum €esse praesidium, id est is, quae experientia in ipsis curationibus do-cuerit, sicut in ceteris omnibus artibus. Nam ne agricolam quidem aut €gubernatorem disputatione sed usu fieri. Ac nihil istas cogitationes ad €medicinam pertinere eo quoque disci, quod qui diuersa de his senserint, €ad eandem tamen sanitatem homines perduxerint: id enim fecisse, €quia non ab obscuris causis neque a naturalibus actionibus, quae apud €eos diuersae erant, sed ab experimentis, prout cuique responderant, medendi uias traxerint. Ne inter initia quidem ab istis quaestionibus €deductam esse medicinam, sed ab experimentis: aegrorum enim, qui €sine medicis erant, alios propter auiditatem primis diebus protinus €cibum adsumpsisse, alios propter fastidium abstinuisse; leuatumque magis eorum morbum esse, qui abstinuerant. Itemque alios in ipsa €febre aliquid edisse, alios paulo ante eam, alios post remissionem eius; €optime deinde iis cessisse, qui post finem febris id fecer[2a]2nt; eademque €ratione alios inter principia protinus usos esse cibo pleniore, alios exiguo; grauioresque eos factos, qui se implerant. Haec similiaque @1 €cum cottidie inciderent, diligentes homines notasse quae plerumque €melius responderent; deinde aegrotantibus ea praecipere coepisse. Sic €medicinam ortam, subinde aliorum salute, aliorum interitu perniciosa discernentem a salutaribus. Repertis deinde iam remediis, homines de €rationibus eorum disserere coepisse; nec post rationem medicinam €esse inuentam, sed post inuentam medicinam rationem esse quaesi-€tam. Requirere etiam s[2e]2, ratio idem doceat quod experientia an aliud: €si idem, superuacuam esse; si aliud, etiam contrariam. Primo tamen €remedia exploranda summa cura fuisse; nunc uero iam explorata esse; €neque aut noua genera morborum reperiri, aut nouam desiderari medi-cinam. Quod si iam incidat mali genus aliquod ignotum, non ideo ta-€men fore medico de rebus cogitandum obscuris, sed eum protinus €uisurum cui morbo id proximum sit, temptaturumque remedia si-€milia illis, quae uicino malo saepe succurrerint, et per eius similitudi-nes opem reperturum. Neque enim se dicere medicum consilio non €egere et inrationale animal hanc artem posse praestare; sed has laten-€tium rerum coniecturas ad rem non pertinere, quia non intersit, quid €morbum faciat, sed quid tollat; neque ad rem pertineat, quomodo, sed €quid optime digeratur, siue hac de causa concoctio incidat siue illa, et siue concoctio sit illa siue tantum digestio. Neque quaerendum esse quo-€modo spiremus, sed quid grauem et tardum spiritum expediat; neque €quid uenas moueat, sed quid quaeque motus genera significent. Haec €autem cognosci experimentis. Et in omnibus eiusmodi cogitationibus €[2in]2 utramque partem disseri posse; itaque ingenium et facundiam €uincere, morbos autem non eloquentia sed remediis curari. Quae si €quis elinguis usu discreta bene norit, hunc aliquanto maiorem medi-€cum futurum, quam si sine usu linguam suam excoluerit. @@Atque ea quidem, de quibus est dictum, superuacua esse tantum-€modo: id uero, quod restat, etiam crudele, uiuorum hominum aluum €atque praecordia incidi, et salutis humanae praesidem artem non solum €pestem alicui, sed hanc etiam atrocissimam inferre; cum praesertim €ex his, quae tanta violentia quaerantur, alia non possint omnino co-gnosci, alia possint etiam sine scelere. Nam colorem, l[2e]2uorem, molli-€tiem, duritiem, similiaque omnia non esse talia inciso corpore, qualia €integro fuerint, quia, cum corpor[2a]2 inuiolata sint, haec tamen metu, @1 €dolore, inedia, cruditate, lassitudine, mille aliis mediocribus adfecti-€bus saepe mutentur; multo magis ueri simile esse interiora, quibus €maior mollities, lux ipsa noua sit, sub grauissimis uulneribus et ipsa trucidatione mutari. Neque quicquam esse stultius, quam quale quid-€que uiuo homine est, tale existimare esse moriente, immo iam mortuo. €Nam uterum quidem, qui minus ad rem pertineat, spirante homine €posse diduci: simul atque uero ferrum ad praecordia accessit et di-€scissum transuersum saeptum est, quod membrana quaedam [2est quae]2 €superiores partes ab inferioribus [2di]2ducit ($*D*I*A*F*R*A*G*M*A& Graeci uo-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ±¯ðòÿ˜ª‡cant), hominem animam protinus amittere: ita mortui demum prae-€cordia et uiscus omne in conspectum latrocinantis medici dari ut[2ique]2 necesse est tale, quale mortui sit, non quale uiui fuit. Itaque consequi €medicum, ut hominem crudeliter iugulet, non ut sciat, qualia uiui ui-€scera habeamus. Si quid tamen sit, quod adhuc spirante homine con-€spectu subiciatur, id saepe casum offerre curantibus. Interdum enim €gladiatorem in harena uel militem in acie uel uiatorem a latronibus ex-€ceptum sic uulnerari, ut eius interior aliqua pars aperiatur, et in alio €alia; ita sedem, positum, ordinem, figuram, similiaque alia cogno-€scere prudentem medicum, non caedem sed sanitatem molientem, id-€que per misericordiam discere, quod alii dira crudelitate cognorint. Ob haec ne mortuorum quidem lacerationem necessariam esse (quae €etsi non crudelis, tamen foeda sit), cum aliter pleraque in mortuis se €habeant; quantum uero in uiuis cognosci potest, ipsa curatio ostendat. @@Cum haec per multa uolumina perque magnas contentionis [di-€sputationes] a medicis saepe tractata sint atque tractentur, subicien-€dum est, quae proxima uero uideri possint. Ea neque addicta alterutri €opinioni sunt, neque ab utraque nimium abhorrentia, [2sed]2 media €quodammodo inter diuersas sententias; quod in plurimis conten-€tionibus deprehendere licet sine ambitione uerum scrutantibus: ut in hac ipsa re. Nam quae demum causae uel secundam uale-€tudinem praestent, uel morbos excitent, quo modo spiritus aut cibus uel €trahatur uel digeratur, ne sapientiae quidem professores scientia con- @1 €prehendunt, sed coniectura persecuntur. Cuius autem rei non est certa notitia, eius opinio certum reperire remedium non potest. Verumque €est ad ipsam curandi rationem nihil plus conferre quam experientiam. €Quamquam igitur multa sint ad ipsas artes proprie non pertinentia, €tamen eas adiuuant excitando artificis ingenium: itaque ista quoque €naturae rerum contemplatio, quamuis non faciat medicum, aptio-€rem tamen medicinae reddit perfectumque. Veri[2que]2 simile est et €Hippocraten et Erasistratum, et quicumque alii non contenti [sint] €febres et ulcera agitare rerum quoque naturam aliqua parte scrutati €sunt, non ideo quidem medicos fuisse, uerum id[2eo]2 quoque maiores medicos extitisse. Ratione uero opus est ipsi medicinae, etsi non inter €obscuras causas neque inter naturales actiones, tamen saepe * * : est €enim haec ars coniecturalis. Neque respondet ei plerumque non solum €coniectura sed etiam experientia et interdum non febris, non %cibus, non somnus subsequitur, sicut adsueuit. Rarius sed aliquando morbus €quoque ipse nouus est: quem non incidere manifeste falsum est, cum €aetate nostra * * * quae ex naturalibus partibus carne prolapsa et arente €intra paucas horas exspirauerit, sic ut nobilissimi medici neque genus mali neque remedium inuenerint. Quos ego nihil temptasse iudico, €quia nemo in splendida persona periclitari coniectura sua uoluerit, ne €occidisse, nisi seruasset, uideretur: ueri tamen simile est potuisse ali-€quid cogitare, detracta tali uerecundia, et fortasse responsurum fuisse id, quod aliquis esset expertus. Ad quod medicinae genus neque sem-€per similitudo aliquid confert, et si quando confert, tamen id ipsum €rationale est, inter similia genera et morborum et remediorum cogi-€tare, quo potissimum medicamento sit utendum. Cum igitur talis res €incidit, medicus aliquid oportet inueniat, quod non utique fortasse sed saepius tamen etiam respondeat. Petet autem nouum quodque €consilium non ab rebus latentibus (istae enim dubiae et incertae sunt), €sed ab iis, quae explorari possunt, id est euidentibus causis. Interest @1 €enim fatigatio morbum an sitis, an frigus an calor, an uigilia an fames fecerit, an cibi uinique abundantia, an intemperantia libidinis. Neque €ignorare hunc oportet, quae sit aegri natura, umidum magis an magis €siccum corpus eius sit, ualidi nerui an infirmi, frequens aduersa uale-€tudo an rara, eaque, cum est, uehemens esse soleat an leuis, breuis an €longa; quod is uitae genus sit secutus, laboriosum an quietum, cum €luxu an cum frugalitate: ex his enim similibusque saepe curandi noua €ratio ducenda est. @@Quamuis ne haec quidem sic praeteriri debent, quasi nullam con-€trouersiam recipiant. Nam et Erasistratus non ex illis [2causis]2 fieri €morbos dixit, quoniam et alii et idem alias post istas non febricita-€rent; et quidam medici saeculi nostri sub auctore, ut ipsi uideri uolunt, €Themisone contendunt nullius causae notitiam quicquam ad curationes pertinere; satisque esse quaedam communia morborum intueri. Siqui-€dem horum tria genera esse, unum adstrictum, alterum fluens, tertium €mixtum. Nam modo parum excernere aegros, modo nimium, modo €alia parte parum, alia nimium: haec autem genera morborum modo €acuta esse, modo longa, et modo increscere, modo consistere, modo minui. Cognito igitur eo, quod ex his est, si corpus adstrictum est, di-€gerendum esse; si profluuio laborat, continendum; si mixtum uitium €habet, occurrendum subinde uehementiori malo. Et aliter acutis mor-€bis medendum, aliter uetustis, aliter increscentibus, aliter subsisten-tibus, aliter iam ad sanitatem inclinatis. Horum obseruationem me-€dicinam esse; quam ita finiunt, ut quasi uiam quandam quam $*M*E*Q*O-€$*D*O*N& nominant, eorumque, quae in morbis communia sunt, contempla-€tricem esse contendant. Ac neque rationalibus se neque experimenta €tantum spectantibus adnumerari uolunt, cum ab illis eo nomine dissen-€tiant, quod in coniectura rerum latentium nolunt esse medicinam; ab €his eo, quod parum artis esse in obseruatione experimentorum credunt. @@Quod ad Erasistratum pertinet, primum ipsa euidentia eius opi-€nioni repugnat * * quia raro nisi post horum aliquid morbus uenit; @1 €deinde non sequitur, ut, quod alium non adficit aut eundem alias, id ne €alteri quidem aut eidem tempore alio noceat. Possunt enim quaedam €subesse corpori uel ex infirmitate eius uel ex aliquo adfectu, quae uel €in alio non sunt, uel in hoc alias non fuerunt eaque per se non tanta, €u[2t]2 concitent morbum, tamen obnoxium magis aliis iniuriis corpus effici[2a]2nt. Quod si contemplationem rerum naturae, quam temere me-€dici [2isti]2 sibi uindicant, satis conprehendisset, etiam illud scisset, nihil €omnino ob unam causam fieri, sed id pro causa adprehendi, quod con-€tulisse plurimum uidetur. Potest autem id, dum solum est, non mouere, quod iunctum aliis maxime moueat. Accedit ad haec, quod €ne ipse quidem Erasistratus, qui transfuso in arterias sanguine febrem €fieri dicit idque nimis repleto corpore incidere, repperit, cur ex duo-€bus aeque repletis alter in morbum incideret, alter omni periculo ua-caret; quod cotidie fieri apparet. Ex quo disci potest, ut uera sit illa €transfusio, tamen illam non per se, cum plenum corpus est, fieri, sed €cum horum aliquid accesserit. @@Themisonis uero aemuli, si perpetua quae promittunt habent, ma-€gis etiam quam ulli rationales sunt. Neque enim, si quis non omnia €tenet, quae rationalis alius probat, protinus alio [nouo] nomine artis €indiget, si modo, (quod primum est,) non memoriae soli sed rationi quoque insistit. Si, uero quod propius est, uix ulla perpetua prae-€cepta medicinalis ars recipit, idem sunt quod ii, quos experimenta sola €sustinent; eo magis quoniam, conpresserit aliquem morbus an fuderit, €quilibet etiam inperitissimus uidet: quid autem conpressum corpus re-€soluat, quid solutum teneat, si a ratione tractum est, rationalis est me-€dicus; si, [2ut]2 ei, qui se rationalem negat, confiteri necesse est, ab experientia, empericus. Ita apud eum morbi cognitio extra artem, me-€dicina intra usum est; neque adiectum quicquam empericorum pro-€fessioni, sed demptum est, quoniam illi multa circumspiciunt, hi tantum facillima, et non plus quam uulgaria. Nam et ii, qui pecoribus ac iumen-€tis medentur, cum propria cuiusque ex mutis animalibus nosse non pos- @1 €sint, communibus tantummodo insistunt; et exterae gentes, cum sup-€tilem medicinae rationem non nouerint, communia tantum uident; et €qui ampla ualetudinaria nutriunt, quia singulis summa cura consulere þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ±¯ðòÿ˜Ânon sustinent, ad communia ista confugiunt. Neque Hercules istud €antiqui medici nescierunt, sed his contenti non fuerunt. Ergo etiam €uetustissimus auctor Hippocrates dixit mederi oportere et communia €[2et]2 propria intuentem. Ac ne isti quidem ipsi intra suam professio-€nem consistere ullo modo possunt: siquidem et conpressorum et fluen-€tium morborum genera diuersa sunt; faciliusque id in iis, quae fluunt, inspici potest. Aliud est enim sanguinem, aliud bilem, aliud cibum €uomere; aliud deiectionibus, aliud torminibus laborare; aliud sudore €digeri, aliud tabe consumi. Atque in partes quoque umor erumpit, ut €oculos aurisque; quo periculo nullum humanum membrum uacat. Nihil autem horum sic ut aliud curatur. Ita protinus in his a communi €fluentis morbi contemplatione ad propriam medicin[2a]2 descendit. At-€que in hac quoque rursus alia proprietatis notitia saepe necessaria est; €quia non eadem omnibus etiam in similibus casibus opitulantur: si-€quidem certae qu[2aeda]2m res sunt, quae in pluribus uentrem aut ad-€stringunt aut resoluunt. Inueniuntur tamen, in quibus aliter atque €in ceteris idem eueniat: in his ergo communium inspectio contra-ria est, propriorum tantum salutaris. Et causae quoque aestimatio €saepe morbum soluit. Ergo etiam ingeniosissimus saeculi nostri medi-€cus, quem nuper uidimus, Cassius febricitanti cuidam et magna siti €adfecto, cum post ebrietatem eum premi coepisse cognosset, aquam €frigidam ingessit; qua ille [2e]2pota cum uini uim miscendo fregisset, protinus febrem somno et sudore discussit. Quod auxilium medicus €opportune prouidit non ex eo, quod aut adstrictum corpus erat aut €fluebat, sed ex ea causa, quae ante praecesserat. Estque etiam pro-€prium aliquid et loci et temporis istis quoque auctoribus: qui, cum €disputant, quemadmodum sanis hominibus agendum sit, praecipiunt, €ut grauibus aut locis aut temporibus magis uitetur frigus, aestus, sa-€tietas, labor, libido; magisque ut conquiescat isdem locis aut tempori-€bus, si quis grauitatem corporis sensit, ac neque uomitu stomachum ne-que purgatione aluum sollicitet. Quae uera quidem sunt; a commu-€nibus tamen ad quaedam propria descendunt, nisi persuadere nobis €uolunt sanis quidem considerandum esse, quod caelum, quod tempus @1 €anni sit, aegris uero non esse; quibus tanto magis omnis obseruatio €necessaria est, quanto magis obnoxia offensis infirmitas est. Qui[2n]2 €etiam morborum in isdem hominibus aliae atque aliae proprietates €sunt; et qui secundis aliquando frustra curatus est, contrariis saepe restituitur. Plurimaque in dando cibo discrimina reperiuntur, ex qui-€bus contentus uno ero. Nam famem facilius adulescens quam puer, fa-€cilius in denso caelo quam in tenui, facilius hieme quam aestate, faci-€lius uno cibo quam prandio quoque adsuetus, facilius inexercitatus quam exercitatus homo sustinet: saepe autem in eo magis necessaria €cibi festinatio est, qui minus inediam tolerat. Ob quae conicio eum, €qui propria non nouit, communia tantum debere intueri; eumque, €qui nosse proprietates potest, non illas quidem oportere neglegere, sed €his quoque insistere; ideoque, cum par scientia sit, utiliorem tamen €medicum esse amicum quam extraneum. @@Igitur, ut ad propositum meum redeam, rationalem quidem puto €medicinam esse debere, instrui uero ab euidentibus causis, obscuris €omnibus non ab cogitatione artificis sed ab ipsa arte reiectis. Incidere €autem uiuorum corpora et crudele et superuacuum est, mortuorum €discentibus necessarium: nam positum et ordinem nosse debent, quae cadauer melius quam uiuus et uulneratus homo repraesenta[n]t. Sed €et cetera, quae modo in uiuis cognosci possunt, in ipsis curationibus €uulneratorum paulo tardius sed aliquanto mitius usus ipse monstrabit. €@@His propositis, primum dicam, quemadmodum sanos agere €conueniat, tum ad ea transibo, quae ad morbos curationesque €eorum pertinebunt. ¡@@SANVS homo, qui et bene ualet et suae spontis est, nullis obli-€gare se legibus debet, ac neque medico neque iatroalipta egere. Hunc €oportet uarium habere uitae genus: modo ruri esse, modo in urbe, sae-€piusque in agro; nauigare, uenari, quiescere interdum, sed frequen-€tius se exercere; siquidem ignauia corpus hebetat, labor firmat, illa €maturam senectutem, hic longam adulescentiam reddit. @@Prodest etiam interdum balineo, interdum aquis frigidis uti; mo-€do ungui, modo id ipsum neglegere; nullum genus cibi fugere, quo @1 €populus utatur; interdum in conuictu esse, interdum ab eo se retra-€here; modo plus iusto, modo non amplius adsumere; bis die potius €quam semel cibum capere, et semper quam plurimum, dummodo hunc concoquat. Sed ut huius generis exercitationes cibique necessariae sunt, €si[2c]2 athletici superuacui: nam et intermissus propter ciuiles aliquas €necessitates ordo exercitationis corpus adfligit, et ea corpora, quae €more eorum repleta sunt, celerrime et senescunt et aegrotant. @@Concubitus uero neque nimis concupiscendus, neque nimis perti-€mescendus est. Rarus corpus excitat, frequens soluit. Cum autem fre-€quens non numero sit sed natura * * , ratione aetatis et corporis, scire €licet eum non inutilem esse, quem corporis neque languor neque dolor sequitur. Idem interdiu peior est, noctu tutior, ita tamen, si neque €illum cibus, neque hunc cum uigilia labor statim sequitur. Haec firmis €seruanda sunt, cauendumque ne in secunda ualetudine aduersae prae-€sidia consumantur.  @@At INBECILLIS, quo in numero magna pars urbanorum omnes-€que paene cupidi litterarum sunt, obseruatio maior necessaria est, ut, quod uel corporis uel loci uel studii ratio detrahit, cura restituat. Ex €his igitur qui bene concoxit, mane tuto surget; qui parum, quiescere €debet, et si mane surgendi necessitas fuit, redormire; qui non con-€coxit, ex toto conquiescere ac neque labori se neque exercitationi neque €negotiis credere. Qui crudum sine praecordiorum dolore ructat, is ex €interuallo aquam frigidam bibere, et se nihilo minus continere. @@Habitare uero aedificio lucido, perflatum aestiuum, hibernum so-€lem habente; cauere meridianum solem, matutinum et uespertinum €frigus, itemque auras fluminum atque stagnorum; minimeque nu-€bilo caelo soli aperienti se * * committere, ne modo frigus, modo €calor moueat; quae res maxime grauedines destillationesque concitat. €Magis uero grauibus locis ista seruanda sunt, in quibus etiam pestilen-€tiam faciunt. @@Scire autem licet integrum corpus esse, quo die mane urina alba, €dein rufa est: illud concoquere, hoc concoxisse significat. Vbi exper-€rectus est aliquis, paulum intermittere; deinde, nisi hiemps est, fo- @1 uere os multa aqua frigida debet; longis diebus meridiari potius ante €cibum; si minus, pos eum. Per hiemem potissimum totis noctibus €conquiescere; sin lucubrandum est, non post cibum id facere, sed post €concoctionem. Quem interdiu uel domestica uel ciuilia officia tenue-€runt, huic tempus aliquod seruandum curationi corporis sui est. Prima €autem eius curatio exercitatio est, quae semper antecedere cibum debet, €in eo, qui minus laborauit et bene concoxit, amplior; in eo, qui fati-€gatus est et minus concoxit, remissior. @@Commode uero exercent clara lectio, arma, pila, cursus, ambu-€latio, atque haec non utique plana commodior est, siquidem melius €ascensus quoque et descensus cum quadam uarietate corpus moueat, €nisi tamen id perquam inbecillum est: melior autem est sub diuo €quam in porticu; melior, si caput patitur, in sole quam in umbra, €[2melior in umbra]2 quam paries aut uiridia efficiunt, quam quae tecto subest; melior recta quam flexuosa. Exercitationis autem plerum-€que finis esse debet sudor aut certe lassitudo, quae citra fatigationem €sit, idque ipsum modo minus, modo magis faciendum est. Ac ne his €quidem athletarum exemplo uel certa esse lex uel inmodicus labor de-€bet. Exercitationem recte sequitur modo unctio, uel in sole uel ad €ignem; modo balineum, sed conclaui quam maxime et alto et lucido €et spatioso. Ex his uero neutrum semper fieri oportet, sed saepius €alterutrum pro corporis natura. Post haec paulum conquiescere €opus est. @@Vbi ad cibum uentum est, numquam utilis est nimia satietas, þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ±¢˜ˆ‚saepe inutilis nimia abstinentia: si qua intemperantia subest, tutior €est in potione quam in esca. Cibus a salsamentis, holeribus similibus-€que rebus melius incipit; tum caro adsumenda est, quae assa optima aut elixa est. Condita omnia duabus causis inutilia sunt, quoniam et €plus propter dulcedinem adsumitur, et quod modo par est, tamen €aegrius concoquitur. Secunda mensa bono stomacho nihil nocet, in in-€becillo coacescit. Si quis itaque hoc parum ualet, palmulas pomaque et €similia melius primo cibo adsumit. Post multas potiones, quae ali-€quantum sitim excesserunt, nihil edendum est, post satietatem nihil @1 agendum. Vbi expletus est aliquis, facilius concoquit, si, quicquid €adsumpsit, potione aquae frigidae includit, tum paulisper inuigilat, €deinde bene dormit. Si quis interdiu se inpleuit, post cibum neque fri-€gori neque aestui neque labori se debet committere: neque enim tam €facile haec inani corpore quam repleto nocent. Si quibus de causis €futura inedia est, labor omnis uitandus est.  @@Atque haec quidem paene perpetua sunt. Quasdam autem €obseruationes desiderant [2et]2 nouae res et corporum genera et sexus et €aetates et tempora anni. Nam neque ex salubri loco in grauem, neque €ex graui in salubrem transitus satis tutus est. Ex salubri in grauem €prima hieme, ex graui in eum, qui salubris est, prima aestate trans-ire melius est. Neque ex multa uero fame nimia satietas neque ex €nimia satietate fames idonea est. Periclitaturque et qui semel et qui €bis die cibum incontinenter contra consuetudinem adsumit. Item ne-€que ex nimio labore subitum otium neque ex nimio otio subitus labor €sine graui noxa est. Ergo cum quis mutare aliquid uolet, paulatim de-€bebit adsuescere. Omnem etiam laborem facilius uel puer uel senex quam insuetus homo sustinet. Atque ideo quoque nimis otiosa uita uti-€lis non est, quia potest incidere laboris necessitas. Si quando tamen €insuetus aliquis laborauit, aut si multo plus quam solet etiam si qui €adsueuit, huic ieiuno dormiendum est, multo magis etiam si os amarum €est uel oculi caligant, aut uenter perturbatur: tum enim non dor-€miendum tantummodo ieiuno est, sed etiam * in posterum diem €permanendum, nisi cito id quies sustulit. Quod si factum est, sur-€gere oportet et lente paulum ambulare. At si somni necessitas €non fuit, quia modice magis aliquis laborauit, tamen ingredi ali-quid eodem modo debet. Communia deinde omnibus sunt post €fatigationem cibum sumpturis: ubi paulum ambulauerunt, si bal-€neum non est, calido loco uel in sole uel ad ignem ungui atque sudare; €si est, ante omnia in tepidario sedere, deinde ubi paululum conquie-€runt, intrare et descendere in solium; tum multo oleo ungui leniter- @1 €que perfricari, iterum in solium descendere, post haec os aqua calida, deinde frigida fouere. Balineum his feruens idoneum non est. Ergo €si nimium alicui fatigato paene febris est, huic abunde est loco tepido €demittere se inguinibus tenus in aquam calidam, cui paulum olei sit €adiectum, deinde totum quidem corpus, maxime tamen eas partes, quae €in aqua fuerunt, leuiter perfricare ex oleo, cui uinum et paulum con-triti salis sit adiectum. Post haec omnibus fatigatis aptum est cibum €sumere, eoque umido uti, aqua uel certe diluta potione esse contentos, €maximeque ea, quae moueat urinam. Illud quoque nosse oportet, quod €ex labore sudanti frigida potio perniciosissima est atque etiam, cum sudor se remisit, itinere fatigatis inutilis. A balineo quoque uenien-€tibus Asclepiades inutilem eam iudicauit; quod in iis uerum est, qui-€bus aluus facile nec tuto resoluitur quique facile inhorrescunt; perpe-€tuum in omnibus non est, cum potius naturale sit potione aestuantem €stomachum refrigerari, frigentem calefieri. Quod ita praecipio, ut €tamen fatear, ne ex hac quidem causa sudanti adhuc frigidum biben-dum esse. Solet etiam prodesse post uarium cibum frequentesque di-€lutas potiones uomitus, et postero die longa quies, deinde modica exer-€citatio. Si adsidua fatigatio urguet, in uicem modo aquam, modo €uinum bibendum est, raro balineo utendum. Leuatque lassitudinem €etiam laboris mutatio; eumque, quem nouum genus eiusdem laboris pressit, id quod in consuetudine est, reficit. Fatigato cotidianum cu-€bile tutissimum est: lassat enim quod contra consuetudinem, seu molle €seu durum est. Proprie quaedam ad eum pertinent, qui ambulando €fatigatur. Hunc reficit in ipso quoque itinere frequens frictio, post €iter primum sedile, deinde unctio; tum calida aqua in balineo magis superiores partes quam inferiores foueat. Si quis uero exustus in sole €est, huic in balneum protinus eundum perfundendumque oleo corpus €et caput; deinde in solium bene calidum descendendum est; tum multa €aqua per caput infundenda, prius calida, deinde frigida. At ei, qui €perfrixit, opus est in balineo primum inuoluto sedere, donec insudet; @1 €tum ungui, deinde lauari; cibum modicum, deinde potiones meracas adsumere. Is uero, qui nauigauit et nausea pressus est, si multam bilem €euomuit, uel abstinere a cibo debet uel paulum aliquid adsumere. Si €pituitam acidam effudit, utique sumere cibum, sed adsueto leuiorem: si sine uomitu nausea fuerit, uel abstinere uel post cibum uomere. Qui €uero toto die uel in uehiculo uel in spectaculis sedit, huic nihil curren-€dum sed lente ambulandum est. Lenta quoque in balineo mora, dein €cena exigua prodesse cons[2u]2erunt. Si quis in balineo aestuat, reficit €hunc ore exceptum et in eo retentum acetum; si id non est, eodem modo €frigida aqua sumpta. @@Ante omnia autem norit quisque naturam sui corporis, quoniam €alii graciles, alii obessi sunt, alii calidi, alii frigidiores, alii umidi, €alii sicci; alios adstricta, alios resoluta aluus exercet. Raro quisquam non aliquam partem corporis inbecillam habet. Tenuis uero homo in-€plere se debet, plenus extenuare; calidus refrigerare, frigidus cale-€facere; madens siccare, siccus madefacere; itemque aluum firmare is, €cui fusa, soluere is, cui adstricta est: succurrendumque semper parti €maxime laboranti est. @@Implet autem corpus modica exercitatio, frequentior quies, unctio €et, si post prandium est, balineum; contracta aluus, modicum frigus €hieme, somnus et plenus et non nimis longus, molle cubile, animi secu-€ritas, adsumpta per cibos et potiones maxime dulcia et pinguia; cibus et frequentior et quantus plenissimus potest concoqui. Extenuat cor-€pus aqua calida, si quis in ea descendit, magisque si salsa est; ieiuno €balineum, inurens sol ut omnis calor, cura, uigilia; somnus nimium €uel breuis uel longus, per aestatem durum cubile; cursus, multa ambu- @1 €latio, omnisque uehemens exercitatio; uomitus, deiectio, acidae res et €austerae; et semel die adsumptae epulae; et uini non praefrigidi €ieiuno potio in consuetudinem adducta. @@Cum uero inter extenuantia posuerim uomitum et deiectionem, de €his quoque proprie quaedam dicenda sunt. [2R]2eiectum esse ab Ascle-€piade uomitum in eo uolumine, quod DE TVENDA SANITATE composuit, €uideo; neque reprehendo, si offensus eorum est consuetudine, qui coti-€die eiciendo uorandi facultatem moliuntur. Paulo etiam longius pro-€cessit; idem purgationes quoque eodem uolumine expulit: et sunt eae perniciosae, si nimis ualentibus medicamentis fiunt. Sed haec €tamen summouenda esse non est perpetuum, quia corporum temporum-€que ratio potest ea facere necessaria, dum et modo et non nisi cum opus €est adhibeantur. Ergo ille quoque ipse, si quid iam corruptum esset, €expelli debere confessus est: ita non ex toto res condemnanda est. Sed €esse eius etiam plures causae possunt; estque in ea quaedam paulo €subtilior obseruatio adhibenda. @@Vomitus utilior est hieme quam aestate: nam tunc et pituitae plus €et capitis grauitas maior subest. Inutilis est gracilibus et inbecillum €stomachum habentibus: utilis plenis, biliosis omnibus, si uel nimium €se replerunt, uel parum concoxerunt. Nam siue plus est quam quod €concoqui possit, periclitari ne conrumpatur non oportet: siue[ro] cor-€ruptum est, nihil commodius est quam id, qua uia primum expelli potest, eicere. Itaque ubi amari ructus cum dolore et grauitate praecordiorum þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ±£˜”‚sunt, ad hunc protinus confugiendum est. Item prodest ei, cui pectus €aestuat et frequens saliua uel nausea est, aut sonant aures, aut madent €oculi, aut os amarum est; similiterque ei, qui uel caelum uel locum €mutat; isque, quibus, si per plures dies non uomuerunt, dolor praecor-dia infestat. Neque ignoro inter haec praecipi quietem, quae non sem-€per contingere potest agendi necessitatem habentibus, nec in omnibus €idem facit._Itaque istud luxuriae causa fieri non oportere confiteor: €interdum ualetudinis causa recte fieri experimentis credo cum eo ta-€men, ne quis, qui ualere et senescere uolet, hoc cottidianum habeat. @1 Qui uomere post cibum uolt, si ex facili facit, aquam tantum tepidam €ante debet adsumere; si difficilius, aquae uel salis uel mellis paulum €adicere. At qui mane uomiturus est, ante bibere mulsum uel hysopum, €aut esse radiculam debet, deinde aquam tepidam, ut supra scriptum €est, bibere. Cetera, quae antiqui medici praeceperunt, stomachum om-nia infestant. Post uomitum, si stomachus infirmus est, paulum cibi, €sed huius idonei, gustandum, et aquae frigidae cyathi tres bibendi €sunt, nisi tamen fauces uomitus exasperarint. Qui uomuit, si mane €id fecit, ambulare debet, tum ungi, dein cenare; si post cenam, postero die lauari et in balneo sudare. Inde proximus cibus mediocris €utilior est isque esse debet cum pane hesterno, uino austero meraco €et carne assa cibisque omnibus quam siccissimis. Qui uomere bis in €mense uult, melius consulet, si biduo continuarit, quam si post quin-€tum decimum diem uomuerit, nisi haec mora grauitatem pectori faciet. @@Deiectio autem medicamento quoque petenda est, ubi uenter sup-€pressus parum reddit, ex eoque inflationes, caligines, capitis dolores, €aliaque superioris partis mala increscunt. Quid enim inter haec adiu-€uare possunt quies et inedia * * * , quae per illas maxime eueniunt? Qui €deicere uolet, primum cibis uinisque utetur is, qui hoc praestant; dein, si parum illa proficient, aloen sumat. Sed purgationes quoque, ut in-€terdum necessariae sunt, sic, ubi frequentes sunt, periculum adferunt: €adsuescit enim non ali corpus, cum omnibus morbis obnoxia maxime €infirmitas sit. @@Calefacit autem unctio, aqua salsa, magisque si calida est, omnia €salsa, amara, carnosa; si post cibum est, balneum, uinum austerum. €Refrigerant in ieiunio et balneum et somnus, nisi nimis longus est, €omnia acida, aqua [2quam]2 frigidissima, oleum, si aqua miscetur. @@Vmidum autem corpus efficit labor maior quam ex consuetudine, €frequens balineum, cibus plenior, multa potio, post hanc ambulatio et €uigilia; per se quoque ambulatio multa et matutina et uehemens, exer- @1 €citationi non protinus cibus adiectus; ea genera escae, quae ueniunt ex locis frigidis et pluuiis et inriguis. Contra siccat modica exercitatio, €fames, unctio sine aqua, calor, sol modicus, frigida aqua, cibus exer-€citationi statim subiectus, et is ipse ex siccis et aestuosis locis ueniens. @@Aluum adstringit labor, sedile, creta figularis corpori inlita, cibus €inminutus, et is ipse semel die adsumptus ab eo, qui bis solet; exigua €potio neque adhibita, nisi cum cibi quis, quantum adsumpturus est, cepit, post cibum quies. Contra soluit aucta ambulatio atque esca €po[2tusque]2, motus, qui post cibum est, subinde potiones cibo inmixtae. €Illud quoque scire oportet, quod uentrem uomitus solutum conpri-€mit, compressum soluit; itemque conprimit is uomitus, qui statim post €cibum est, soluit is, qui tarde superuenit. @@Quod ad aetates uero pertinet, inediam facillime sustinent mediae €aetates, minus iuuenes, minime pueri et senectute confecti. Quo minus €fert facile quisque, eo saepius debet cibum adsumere, maximeque eo €eget, qui increscit. Calida lauatio et pueris et senibus apta est. Vinum €dilutius pueris, senibus meracius: neutri aetati, quae inflationes mo-uent. Iuuenum minus quae adsumant et quomodo curentur, interest. €Quibus iuuenibus fluxit aluus, plerumque in senectute contrahitur: €quibus in adulescentia fuit adstricta, saepe in senectute soluitur. Me-€lior est autem in iuuene fusior, in sene adstrictior. @@Tempus quoque anni considerare oportet. Hieme plus esse con-€uenit, minus sed meracius bibere; multo pane uti, carne potius elixa, €modice holeribus; semel [2die]2 cibum capere, nisi si nimis uenter ad-€strictus est. Si prandet aliquis, utilius est exiguum aliquid, et ipsum @1 €siccum sine carne, sine potione sumere. Eo tempore anni calidis om-€nibus potius utendum est uel calorem mouentibus. Venus tum non aeque perniciosa est. At uere paulum cibo demendum, adiciendum €potioni, sed dilutius tamen bibendum est; magis carne utendum, ma-€gis holeribus; transeundum paulatim ad assa ab elixis. Venus eo tem-pore anni tutissima est. Aestate uero et potione et cibo saepius corpus €eget; ideo prandere quoque commodum est. Ei tempori aptissima €sunt et caro et holus, potio quam dilutissima, ut et sitim tollat nec €corpus incendat; frigida lauatio, caro assa, frigidi cibi uel qui refri-gerent. Vt saepius autem cibo utendum, sic exiguo est. Per autumnum €propter caeli uarietatem periculum maximum est. Itaque neque sine €ueste neque sine calciamentis prodire oportet, praecipueque diebus fri-€gidioribus, neque sub diuo nocte dormire, aut certe bene operiri. Cibo uero iam paulo pleniore uti licet, minus sed meracius bibere. Poma €nocere quidam putant, quae inmodice toto die plerumque sic ad-€sumuntur, ne quid ex densiore cibo remittatur. Ita non haec sed con-€summatio omnium nocet; ex quibus in nullo tamen minus quam in his noxae est. Sed his uti non saepius quam alio cibo conuenit. Deni-€que aliquid densiori cibo, cum hic accedit, necessarium est demi. Ne-€que aestate uero neque autumno utilis uenus est, tolerabilior tamen €per autumnum: aestate in totum, si fieri potest, abstinendum est.  @@Proximum est, ut de iis dicam, qui PARTES aliquas corporis €inbecillas habent. Cui caput infirmum est, is si bene concoxit, leniter €[2per]2fricare id mane manibus suis debet; numquam id, si fieri potest, €ueste uelare; ad cutem tonderi. Vtileque lunam uitare, maximeque €ante ipsum lunae solisque concursum; sed nusquam post cibum * * . Si cui capilli sunt, cottidie pectere, multum ambulare, sed, si licet, €neque sub tecto neque in sole; ubique autem uitare solis ardorem, €maximeque post cibum et uinum; potius ungui quam lauari, num-€quam ad flammam ungui, interdum ad prunam. Si in balineum uenit, €sub ueste primum paulum in tepidario insudare, ibi ungui; tum trans- @1 €ire in caldarium; ubi sudauit, in solium non descendere, sed multa €calida aqua per caput se totum perfundere, tum tepida, deinde frigida. €diutiusque ea caput quam ceteras partes perfundere; deinde id ali-quamdiu perfricare, nouissime detergere et unguere. Capiti nihil €aeque prodest [2atque]2 aqua frigida: itaque is, cui hoc infirmum est, €per aestatem id bene largo canali cotidie debet aliquamdiu subicere. €Semper autem, etiamsi sine balineo unctus est neque totum corpus re-€frigerare sustinet, caput tamen aqua frigida perfundere: sed cum ce-€teras partes adtingi nolit, demittere id, ne ad ceruices aqua descendat; €eamque, ne quid oculis aliisue partibus noceat, defluentem subinde manibus [ad os] regere[2re]2. Huic modicus cibus necessarius est, quem €facile concoquat; isque, si ieiuno caput laeditur, adsumendus etiam €medio die est; si non laeditur, semel potius. Bibere huic adsidue uinum €dilutum leue quam aquam magis expedit, ut, cum caput grauius esse coeperit, sit quo confugiat. Eique ex toto neque uinum neque aqua €semper utilia sunt: medicamentum utrumque est, cum in uicem adsu-€mitur. Scribere, legere, uoce contendere huic opus non est, utique post €cenam; post quam ne cogitatio quidem ei satis tuta est; maxime ta-€men uomitus alienus est.  @@Neque uero iis solis, quos capitis inbecillitas torquet, usus €aquae frigidae prodest, sed iis etiam, quos adsiduae lippitudines, gra-€uidines, destillationes tonsillaeque male habent. His autem non caput €tantum cottidie perfundendum est, sed os quoque multa frigida aqua €fouendum est; praecipueque omnibus, quibus hoc utile auxilium est, þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ±¥’eo utendum est, ubi grauius caelum austri reddiderunt. Cumque omni-€bus inutilis sit post cibum aut contentio aut agitatio animi, tum iis €praecipue, qui uel capitis uel arteriae dolores habere consuerunt, uel €quoslibet alios oris adfectus. Vitari etiam grauedines destillationesque €possunt, si quam minime qui his oportunus est loca aquasque mutet; €si caput in sole protegit, ne incendatur, neu subito ex repentino nubilo €frigus id moueat; si post concoctionem ieiunus caput radit; si post €cibum neque legit neque scribit. @1  @@Quem uero frequenter cita aluus exercet, huic opus est pila €similibusque superiores partes exercere; dum ieiunus est, ambulare; €uitare solem, continua balinea; ungi citra sudorem; non uti cibis uariis, €minimeque iurulentis, aut leguminibus holeribusque, iisque, quae €celeriter descendunt; omnia denique fugere, quae tarde conco-cuntur. Venatio durique pisces et ex domesticis animalibus assa €caro maxime iuuant. Numquam uinum salsum bibere expedit, ne te-€nue quidem aut dulce, sed austerum et plenius, neque id ipsum per-€uetus. Si mulso uti uolet, id ex decocto melle faciendum est. Si frigi-€dae potiones uentrem eius non turbant, his utendum potissimum est. €Si quid offensae in cena sensit, uomere debet, idque postero quoque die €facere; tertio modici ponderis panem ex uino esse, adiecta uua ex olla €uel ex defruto similibusque aliis; deinde ad consuetudinem redire. €Semper autem post cibum conquiescere, ac neque intendere animum, €neque ambulatione quamuis leui dimoueri.  @@At si laxius intestinum dolere consueuit, quod colum nomi-€nant, cum id nihil nisi genus inflationis sit, id agendum est, ut conco-€quat aliquis; ut lectione aliisque generibus exerceatur; utatur balineo €calido, cibis quoque et potionibus calidis, denique omni modo frigus €uitet, item dulcia omnia leguminaque et quicquid inflare consueuit.  @@Si quis uero stomacho laborat, legere clare debet et post €lectionem ambulare; tum pila et armis alioue quo genere, quo superior €pars mouetur, exerceri; non aquam sed uinum calidum bibere ieiunus; €cibum bis die adsumere, sic tamen ut facile concoquat; uti uino tenui et austero, et si post cibum, frigidis potius potionibus. Stomachum €autem infirmum indicant pallor, macies, praecordiorum dolor, nausea, €et nolentium uomitus, ieiuno dolor capitis; quae in quo non sunt, is €firmi stomachi est. Neque credendum utique nostris est, qui cum in €aduersa ualetudine uinum aut frigidam aquam concupiuerunt, deli-€ciarum patrocinium in accusatione[m] non merentis stomachi habent. At qui tarde concocunt, et quorum ideo praecordia inflantur, quiue €propter ardorem aliquem noctu sitire consuerunt, ante quam con-€quiescant duos tresue cyathos per tenuem fistulam bibant. Prodest €etiam aduersus tardam concoctionem clare legere, deinde ambulare, @1 €tum uel ungui uel lauari; adsidue uinum frigidum bibere, et post €cibum magnam potionem, sed, ut supra dixi, per siphonem; deinde omnes potiones aqua frigida includere. Cui uero cibus acescit, is ante €eum bibere aquam egelidam debet et uomere: at si cui ex hoc frequens €deiectio incidit, quotiens aluus ei constiterit, frigida potione potissi-€mum utatur.  @@Si cui uero dolere nerui solent, quod in podagra cheragraue €esse consueuit, huic, quantum fieri potest, exercendum id est, quod ad-€fectum est, obiciendumque labori et frigori, nisi cum dolor increuit. Sub diuo quies optima est. Venus semper inimica est; concoctio, sicut €in omnibus corporis adfectibus, necessaria: cruditas enim id maxime €laedit, et quotiens offensum corpus est, uitiosa pars maxime sentit. @@Vt concoctio autem omnibus uitiis occurrit, sic rursus aliis fri-€gus, aliis calor; quae sequi quisque pro habitu corporis sui debet. Fri-€gus inimicum est seni, tenui, uulneri, praecordiis, intestinis, uesicae, €auribus, coxis, scapulis, naturalibus, ossibus, dentibus, neruis, uul-uae, cerebro. Idem summam cutem facit pallidam, aridam, duram, €nigram; ex hoc horrores tremoresque nascuntur. At prodest iuueni-€bus et omnibus plenis; erectiorque mens est, et melius concoquitur, ubi frigus quidem est sed cauetur. Aqua uero frigida infusa, praeter-€quam capiti, etiam stomacho prodest, etiam articulis doloribusque, qui €sunt sine ulceribus, item rubicundis nimis hominibus, si dolore uacant. €Calor autem adiuuat omnia, quae frigus infestat, item lippientis, si €nec dolor nec lacrimae sunt, neruos quoque, qui contrahuntur, prae-€cipueque ea ulcera, quae ex frigore sunt. Idem corporis colorem bonum facit, urinam mouet. Si nimius est, corpus effeminat, neruos emollit, €stomachum soluit. Minime uero frigus et calor tuta sunt, ubi subita €insuetis sunt: nam frigus lateris dolores aliaque uitia, frigida aqua €strumas excitat. Calor concoctionem prohibet, somnum aufert, sudo-€rem digerit, obnoxium morbis pestilentibus corpus efficit.  @@Est etiam obseruatio necessaria, qua quis in PESTILENTIA €utatur adhuc integer, cum tamen securus esse [2non]2 possit. Tum igi- @1 €tur oportet peregrinari, nauigare, ubi id non licet, gestari, ambulare €sub diu ante aestum leniter eodemque modo ungui; et, ut supra €conprensum est, uitare fatigationem, cruditatem, frigus, €calorem, libidinem, multoque magis [2se]2 continere, si qua grauitas in corpore est. Tum neque mane surgendum neque pedibus nudis ambu-€landum est, minime post cibum aut balineum; neque ieiuno neque €cenato uomendum est, neque mouenda aluus; atque etiam, si per se mota est, conprimenda est. Abstinendum potius, si plenius corpus est, €itemque uitandum balneum, sudor, somnus meridianus, utique si cibus €quoque antecessit; qui tamen semel die tum commodius adsumitur, in-€super etiam modicus, ne cruditatem moueat. Alternis diebus in uicem €modo aqua modo uinum bibendum est. Quibus seruatis ex reliqua uictus consuetudine quam minimum mutari debet. Cum uero haec in €omni pestilentia facienda sint, tum in ea maxime, quam austri excita-€rint. Atque etiam peregrinantibus eadem necessaria sunt, ubi graui €tempore anni discesserunt ex suis sedibus, uel ubi in graues regiones €uenerunt. Ac si cetera res aliqua prohibebit, utique retineri debebit €a uino ad aquam, ab hac ad uinum qui supra positus est transitus. @1 °¯ôÿ@@@@{1LIBER II.}1 ¯ðòÿ@@Instantis autem aduersae ualetudinis SIGNA conplura sunt. In €quibus explicandis non dubitabo auctoritate antiquorum uirorum uti, €maximeque Hippocratis, cum recentiores medici, quamuis quaedam in €curationibus mutarint, tamen haec illos optime praesagisse fateantur. Sed antequam dico, quibus praecedentibus morborum €timor subsit, non alienum uidetur exponere, quae tempora anni, €quae tempestatum genera, quae partes aetatis, €qualia corpora maxime tuta uel periculis oportuna sint, quod ge-€nus aduersae ualetudinis in quo timeri maxime possit, non €quo non omni tempore, in omni tempestatum genere omnis aetatis, €omnis habitus homines per omnia genera morborum et aegrotent et €moriantur, sed quo minus * * * frequentius tamen quaedam eueniant, €ideoque utile sit scire unumquemque, quid et quando maxime caueat. ¡@@Igitur saluberrimum uer est, proxime deinde ab hoc hiemps; €periculosior quam [2salub]2rior aestas, autumnus longe periculosissimus. Ex tempestatibus uero optimae aequales sunt, siue frigidae siue cali-€dae; pessimae, quae maxime uariant; quo fit, ut autumnus plurimos €opprimat. Nam fere meridianis temporibus calor, nocturnis atque ma-€tutinis simulque etiam uespertinis frigus est. Corpus ergo, et aestate €[2et]2 subinde meridianis caloribus relaxatum, subito frigore excipitur. €Sed ut eo tempore id maxime fit, sic, quandocumque euenit, noxium est. @@Vbi aequalitas autem est, tamen saluberrimi sunt sereni dies; @1 €meliores pluuii quam tantum nebulosi nubiliue, optimique hieme qui €omni uento uacant, aestate quibus fauonii perflant. Si genus aliud €uentorum est, salubriores septentrionales quam subsolani uel austri sunt, sic tamen haec, ut interdum regionum sorte mutentur. Nam fere €uentus ubique a mediterraneis regionibus ueniens salubris, a mari €grauis est. Neque solum in bono tempestatium habitu certior ualetudo €est, sed %prior morbi quoque, si qui inciderunt, leuiores sunt [2et]2 þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ²”…promptius finiuntur. Pessimum aegro caelum est, quod aegrum fecit, €adeo ut in id quoque genus, quod natura peius est, in hoc statu salubris €mutatio sit. @@At aetas media tutissima est, quae neque iuuentae calore, neque €senectutis frigore infestatur. Longis morbis senectus, acutis adulescen-€tia magis patet. Corpus autem habilissimum quadratum est, neque €gracile neque obesum. Nam longa statura, ut in iuuenta decora est, €sic matura senectute conficitur, gracile corpus infirmum, obesum €hebes est. @@Vere tamen maxime, quae cum umoris motu nouantur, in metu €esse consuerunt. Ergo tum lippitudines, pustulae, profusio sanguinis, €abscessus corporis, quae apostemata Graeci nominant, bilis atra, quam €$*M*E*L*A*N*X*O*L*I*A*N& appellant, insania, morbus comitialis, angina, gra-€uedines, destillationes oriri solent. I quoque morbi, qui in articulis €neruisque modo urguent modo quiescunt, tum maxime et inchoantur €et repetunt. @@At aestas non quidem uacat plerisque his morbis, sed adicit febres €uel continuas uel ardentis uel tertianas, uomitus, alui deiectiones, €auricularum dolores, ulcera oris, cancros et in ceteris quidem partibus, €sed maxime obscenis, et quicquid sudore hominem resoluit. @1 @@Vix quicquam ex his in autumnum non incidit: sed oriuntur quo-€que eo tempore febres incertae, lienis dolor, aqua inter cutem, tabes, €quam Graeci $*F*Q*I*S*I*N& nominant, urinae difficultas, quam $*S*T*R*A*N*G*O*U-€$*R*I*A*N& appellant, tenuioris intestini morbus quem ileon nominant, leui-€tas intestinorum, qui lienteria uocatur, coxae dolores, morbi comitiales. Idemque tempus et diutinis malis fatigatos, et ab aestate tantum pro-€xima pressos interemit, et alios nouis morbis conficit; et quosdam lon-€gissimis inplicat, maximeque quartanis, quae per hiemem quoque €exerceant. Nec aliud magis tempus pestilentiae patet, cuiuscumque €ea generis est; quamuis uariis rationibus nocet. €@@Hiemps autem capitis dolores, tussim et quicquid in faucibus in €lateribus in uisceribus mali contrahitur, inritat. @@Ex tempestatibus aquilo tussim mouet, fauces exasperat, uentrem €adstringit, urinam sup[2p]2rimit, horrores excitat, item dolores lateris et €pectoris. Sanum tamen corpus spissat et mobilius atque expeditius reddit. Auster aures hebetat, sensum tardat, capitis dolores mouet, €aluum soluit, totum corpus efficit hebes, umidum, languidum. Ceteri €uenti, quo uel huic uel illi propiores sunt, eo magis uicinos his illisue €affectus faciunt. Denique omnis calor iecur et lienem inflat, mentem hebetat; ut anima deficiat, ut sanguis prorumpat, efficit. Frigus modo €neruorum distentionem, modo rigorem infert; illud spasmos, hoc te-€tanos Graece nominatur; nigritiem in ulceribus, horrores in febribus €excitat. In siccitatibus acutae febres, lippitudines, tormina, urinae @1 €difficultas, articulorum dolores oriuntur; per imbres longae febres, €alui deiectiones, angina, cancri, morbi comitiales, resolutio neruorum (paralysin Graeci nominant). Neque solum interest, quales dies sint, €sed etiam, quales ante praecesserint. Si hiemps sicca septentrionales €uentos habuit, uer autem austros et pluuias exhibet, fere subeunt lip-€pitudines, tormina, febres, maximeque in mollioribus corporibus, ideo-que praecipue in muliebribus. Si uero austri pluuiaeque hiemem occu-€parunt, uer autem frigidum et siccum est, grauidae quidem feminae, €quibus tum adest partus, abortu periclitantur; eae uero, quae gignunt, €inbecillos uixque uitales edunt. Ceteros lippitudo arida et, si seniores sunt, grauedines atque destillationes male habent. At si a prima hieme €austri ad ultimum uer continuarint, laterum dolores et insania febrici-€tantium, quam [2ph]2renesin appellant, celerrime rapiunt. Vbi uero calor €a primo uere orsus aestatem quoque similem exhibet, necesse est mul-€tum sudorem in febribus subsequi. At si sicca aestas aquilones ha-€buit, autumno uero imbres austrique sunt, tota hieme, quae proxima est, tussis, destillatio, raucitas, in quibusdam etiam tabes oritur. Sin €autem autumnus quoque aeque siccus isdem aquilonibus perflatur, €omnibus quidem mollioribus corporibus, inter quae muliebria esse pro-€posui, secunda ualetudo contingit: durioribus uero instare €possunt et aridae lippitudines, et febres partim acutae partim longae, €et i morbi, qui ex [2a]2tra bile nascuntur. @1 @@Quod ad aetates uero pertinet, pueri proximique his uere optime €ualent, et aestate prima tutissimi sunt, senes aestate et autumni prima €parte, iuuenes hieme quique inter iuuentam senectutemque sunt. Ini-micior senibus hiemps, aestas adulescentibus est. Tum si qua inbecil-€litas oritur, proximum est, ut infantes tenerosque adhuc pueros ser-€pentia ulcera oris, quae $*A*F*Q*A*S& Graeci nominant, uomitus, noctur-€nae uigiliae, aurium umor, circa umbilicum infla[2mma]2tiones exer-€ceant. Propriae etiam dentientium gingiuarum exulcerationes, febri-€culae, interdum neruorum distentiones, alui deiectiones; maximeque €caninis dentibus orientibus male habent; quae pericula plenissimi cuiusque sunt, et cui maxime uenter adstrictus est. At ubi aetas pau-€lum processit, glandulae, et uertebrarum, quae in spina sunt, aliquae €inclinationes, struma, uerrucarum quaedam genera dolentia ($*A*K*R*O-€$*X*O*R*D*O*N*A*S& Graeci appellant) et plura alia tubercula oriuntur. In-€cipiente uero iam pube, et ex isdem mult[2a]2, et longae febres, san-guinis ex naribus cursus. Maximeque omnis pueritia, primum circa €quadragesimum diem, deinde septimo mense, tum septimo anno, €postea circa pubertatem periclitatur. Si qua etiam genera morborum €in infantem inciderunt, ac neque pubertate neque primis coitibus ne-€que in femina primis menstruis finita sunt, fere longa sunt: saepius tamen morbi pueriles, qui diutius manserunt, terminantur. Adule- @1 €scentia morbis acutis item comitialibus tabique maxime obiecta est; €fereque iuuenes sunt, qui sanguinem expuunt. Post hanc aetatem la-€terum et pulmonis dolores, lethargus, cholera, insania, sanguinis per €quaedam uelut ora uenarum ($*A*I*M*O&[2$*R&]2$*R*O*I*D*A*S& Graeci appellant) profusio. In senectute spiritus et urinae difficultas, grauedo, articu-€lorum et renum dolores, neruorum resolutiones, malus corporis habitus €(%$*K*A*K*E*C*I*A*N& Graeci appellant), nocturnae uigiliae, uitia longiora €aurium, oculorum, etiam narium, praecipueque soluta aluus, et quae €secuntur hanc, tormina uel leuitas intestinorum ceteraque uentris fusi mala. Praeter haec graciles tabes, deiectiones, destillationes, item ui-€scerum et laterum dolores fatigant. Obesi plerumque acutis morbis €et difficultate spirandi strangulantur, subitoque saepe moriuntur; €quod in corpore tenuiore uix euenit.  @@Ante aduersam autem ualetudinem, ut supra €dixi, quaedam NOTAE oriuntur, quarum omnium commune est ali-€ter se corpus habere atque consueuit, neque in peius tantum sed etiam €in melius. Ergo si plenior aliquis et speciosior et coloratior factus est, €suspecta habere bona sua debet; quae quia neque in eodem habitu sub-€sistere neque ultra progredi possunt, fere retro quasi ruina quadam re-uoluuntur. Peius tamen signum est, ubi aliquis contra consuetudinem €emacuit et colorem decoremque amisit, quoniam in is, quae superant, €e[2s]2t quod morbus demat; in is, quae desunt, non est quod ipsum mor-€bum ferat. Praeter haec protinus timeri debet, si grauiora membra €sunt, si crebra ulcera oriuntur, si corpus supra consuetudinem inca-€luit; si grauior somnus pressit, si tumultuosa somnia fuerunt, si sae-€pius expergiscitur aliquis quam adsuevit, deinde iterum soporatur; €si corpus dormientis circa partes aliquas contra consuetudinem in-€sudat, maximeque si circa pectus, aut ceruices, aut crura uel genua uel coxas. Item si marcet animus, si loqui et moueri piget, si corpus €torpet; si dolor praecordiorum est aut totius pectoris aut, qui in plu- @1 €rimis [2e]2uenit, capitis; si saliuae plenum os est, si oculi cum dolore €uertuntur, si tempora adstricta sunt, si membra inhorrescunt, si spi-€ritus grauior est; si circa frontem intentae uenae mouentur, si fre-€quentes oscitationes; si genua quasi fatigata sunt, totumue corpus þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ²¢”lassitudinem sentit. Ex quibus saepe plura, numquam non aliqua €febrem antecedunt. In primis tamen illud considerandum est, nu[2m]2 €cui saepius horum aliquid eueniat neque ideo corporis ulla difficul-€tas subsequatur. Sunt enim quaedam proprietates hominum, sine qua-€rum notitia non facile quicquam in futurum praesagiri potest. Fa-€cile itaque securus est in is aliquis, quae saepe sine periculo euasit: €ille sollicitari debet, cui haec noua sunt, aut qui ista numquam sine €custodia sui tuta habuit.  @@Vbi uero febris aliquem occupauit, scire licet non periclitari, €si in latus aut dextrum aut sinistrum, ut ipsi uisum est, cubat, cruri-€bus paulum reductis, qui fere sani quoque iacentis habitus est; si fa-€cile conuertitur, si noctu dormit, interdiu vigilat; si ex facili spirat, €si non conflictatur; si circa umbilicum et pubem cutis plena est; si €praecordia eius sine ullo sensu doloris aequaliter mollia in utraque parte sunt: quod si paulo tumidiora sunt, sed tamen digitis cedunt €et non dolent, haec ualetudo, ut spatium aliquod habebit, sic tuta erit. €Corpus quoque, quod aequaliter molle et calidum est, quodque aequali-€ter totum insudat, et cuius febricula eo sudore finitur, securitatem pollicetur. Sternumentum etiam inter bona indicia est, et cupiditas €cibi uel a primo seruata, uel etiam post fastidium orta. Neque terrere @1 €debet ea febris, quae eodem die finita est, ac ne ea quidem, quae, quam-€uis longiore tempore euanuit, tamen ante alteram accessionem ex toto €quieuit, sic ut corpus integrum, quod $*E*I*L*I*K*R*I*N*E*S& Graeci uocant, fieret. Si quis autem incidit uomitus, mixtus esse et bile et pituita de-€bet, et in urina subsidere album, leue, aequale, sic ut etiam, si quae quasi nubeculae innatarint, in imum deferantur. At uenter ei, qui €a periculo tutus est, reddit mollia, figurata, eodem fere tempore, quo €secunda ualetudine adsueuit, modo conuenientia iis, quae adsumun-€tur. Peior cita aluus est: sed ne haec quidem terrere protinus debet, €si matutinis temporibus coacta magis est, aut si procedente tempore €paulatim contrahitur et rufa est neque foeditate odoris similem aluum sani hominis excedit. Ac lumbricos quoque aliquos sub finem morbi €descendisse nihil nocet. Si infl[2a]2tio in superioribus partibus dolorem €tumoremque fecit, bonum signum est sonus uentris inde ad inferiores €partes euolutus, magisque etiam, si sine difficultate cum stercore €excessit.  @@Contra grauis morbi periculum est, ubi supinus aeger iacet €porrectis manibus et cruribus; ubi residere uolt in ipso acuti morbi im-€petu, praecipueque pulmonibus laborantibus; ubi nocturna uigilia pre-€mitur, etiamsi interdiu somnus accedit; ex quo tamen peior est, qui €inter quartam horam et noctem est, quam qui matutino tempore ad quartam. Pessimum tamen est, si somnus neque noctu neque interdiu €accedit: id enim fere sine continuo dolore esse non potest. Neque uero @1 €signum bonum est etiam somno ultra debitum urgueri, peiusque, quo magis se sopor interdiu noctuque continuat. Mali etiam morbi testi-€monium est uehementer et crebro spirare, a sexto die coepisse inhor-€rescere, pus expuere, uix excreare, dolorem habere continuum, diffi-€culter morbum ferre, iactare bracchia et crura, sine uoluntate lacri-€mare; habere umorem glutinosum dentibus inhaerentem, cutem circa €umbilicum et pubem macram, praecordia inflammata, dolentia, dura, €tumida, intenta, magisque si haec dextra parte quam sinistra sunt; €periculosissimum tamen est, si uenae quoque ibi uehementer agitan-tur. Mali etiam morbi signum est nimis celeriter emacrescere; caput €et pedes manusque calidas habere uentre et lateribus frigentibus, €aut frigidas extremas partes acuto morbo urguente, aut post sudorem €inhorrescere; aut post uomitum singultum esse uel rubere oculos; aut €post cupiditatem cibi postue longas febres hunc fastidire; aut mul-tum sudare, maximeque frigido sudore, aut habere sudores non per €totum corpus aequales, quique febrem non finiant, et febres eas, quae €cotidie tempore eodem reuertantur, quaeue semper pares accessiones €habeant neque tertio quoque die leuentur quaeque continuent, ut per €accessiones increscant, tantum per de[2c]2essiones molliantur, neque um-quam integrum corpus dimittant. Pessimum est, si ne leuatur qui-€dem febris, sed aeque concitata continuat. Periculosum etiam est post €arcuatum morbum febrem oriri, utique si praecordia dextra parte €dura manserunt. Ac dolentibus his nulla acuta febris leviter terrere €nos debet; neque umquam in acuta febre aut a somno non est terribilis neruorum distentio. Timere etiam ex somno mali morbi est, item- @1 €que in prima protinus febre mentem esse turbatam membrumue ali-€quod esse resolutum; ex quo casu quamuis uita redditur, tamen id €fere membrum debilitatur. Vomitus etiam periculosus est si sincer[2us €est nec ei]2 pituita uel bilis est mixta, peiorque, si uiridis aut niger. At mala urina est, in qua subsidunt subrubra et leuia; deterior, in €qua quasi folia quaedam tenuia atque alba; pessima ex his, si tam-€quam ex furfuribus factas nubeculas repraesentat. Diluta quoque atque alba uitiosa est, sed in [2ph]2reneticis maxime. Aluus autem mala €est ex toto suppressa; periculosa etiam, quae inter febres fluens con-€quiescere hominem in cubili non patitur, utique, si quod descendit €est perliquidum aut albidum aut pallidum aut spumans. Praeter haec €periculum ostendit id quod excernitur, si est exiguum, glutinosum, €leue, album, idemque subpallidum; uel si est aut liuidum aut bilio-€sum aut cruentum aut peioris odoris quam ex consuetudine. Malum €est etiam, quod post longas febres sincerum est.  @@Post haec indicia uotum est longum morbum fieri: si[2c]2 enim €necesse est, nisi occidit. Neque uitae alia spes in magnis malis est, €quam ut impetum morbi trahendo aliquis effugiat porrigaturque in €id tempus, quod curationi locum praestet. Protinus tamen signa quae-€dam sunt, ex quibus colligere possimus morbum, etsi non interemit, longius tamen tempus habiturum: ubi frigidus sudor inter febres non €acutas circa caput tantum aut ceruices oritur, aut ubi febre non quie- @1 €scente corpus [2insudat, aut ubi corpus]2 modo frigidum modo calidum €est et color alius ex alio fit, aut ubi, quod inter febres aliqua parte ab-€scessit, ad sanitatem non peruenit, aut ubi aeger pro spatio parum emacrescit; item si urina modo pura et liquida est, modo habet quae-€dam subsidentia, [2aut si]2 leuia atque alba rubraue [2sunt,]2 quae in ea €subsidunt, aut si quasdam quasi m[2i]2culas repraesentat, aut si bull[2ul]2as €excitat.  @@Sed inter haec quidem proposito metu spes tamen superest: €ad ultima uero iam uentum esse testantur nares acutae, conlapsa tem-€pora, oculi concaui, frigidae languidaeque aures et imis partibus le-uiter [2a]2uersae, cutis circa frontem dura et intenta: color aut niger aut €perpallidus, multoque magis, si ita haec sunt, ut neque uigilia prae-€cesserit neque uentris resolutio neque inedia. Ex quibus causis inter-€dum haec spe[2cie]2s oritur, sed uno die finitur: itaque diutius durans mortis index est. Si uero in morbo uetere iam triduo talis est, in pro-€pinquo mors est, magisque, si praeter haec oculi quoque lumen refu-€giunt et inlacrimant, quaeque in iis alba esse debent, rubescunt, at-€que in isdem uenulae pallent, pituitaque in iis innatans nouissime €angulis inhaerescit, alterque ex his minor est, iique aut uehementer €subsederunt, aut facti tumidiores sunt, perque somnum palpebrae non @1 €committuntur, sed inter has ex albo oculorum aliquid apparet, neque id fluens aluus expressit; eaedemque palpebrae pallent, et idem pallor €labra et nares decolorat; eademque labra et nares oculique et palpebrae €et supercilia aliquaue ex his peruertuntur; isque propter inbecillitatem iam non audit, aut non uidet. Eadem mors denuntiatur, ubi aegri €supini cubantis genua contracta sunt; ubi is deorsum ad pedes subinde €delabitur; ubi brachia et crura nudat et inaequaliter dispergit, ne-€que iis calor subest; ubi hiat, ubi adsidue dormit; ubi is, qui mentis €suae non est, neque id facere sanus solet, dentibus stridet; ubi ulcus, þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ²¦•†quod aut ante aut in ipso morbo natum est, aridum et aut pallidum aut liuidum factum est. Illa quoque mortis indicia sunt: ungues digiti-€que pallidi, frigidus spiritus; aut si manibus quis in febre et acuto €morbo uel insania pulmonisue dolore uel capitis in ueste floccos legit €fimbriasue deducit, uel in adiuncto pariete, si qua minuta eminent, €ca[2r]2pit. Dolores etiam circa coxas et inferiores partes orti, si ad ui-€scera transierunt, subitoque desierunt, mortem subesse testantur, ma-gisque si alia quoque signa accesserunt. Neque is seruari potest, qui @1 €sine ullo tumore febricitans subito strangulatur, aut deuorare saliuam €suam non potest; cuiue in eodem febris corporisque habitu ceruix con-€uertitur sic, ut deuorare aeque nihil possit; aut cui simul et continua €febris et ultima corporis infirmitas est; aut cui febre non quiescente €exterior pars friget, interior sic calet, ut etiam sitim faciat; aut qui €febre [2aeque]2 non quiescente simul et delirio et spirandi difficultate €uexatur; aut qui epoto ueratro exceptus distentione neruorum est; aut qui ebrius ommutuit: is enim [febre adiecta] neruorum disten-€tione consumitur, nisi aut febris accessit, aut eo tempore, quo ebrie-€tas solui debet, loqui coepit. Mulier quoque grauida acuto morbo fa-€cile consumitur; et is, cui somnus dolorem auget; et cui protinus in €recenti morbo bilis atra uel infra uel supra se ostendit; cuiue alteru-€tr[2o]2 modo se prompsit, cum iam longo morbo corpus eius esset extenua-tum et adfectum. Sputum etiam biliosum et purulentum, siue sepa-€ratim ista siue mixta proueniunt, interitus periculum ostendunt. Ac €si circa septimum diem tale esse coepit, in proximum est, ut is circa €quartum decimum diem decedat, nisi alia signa mitiora peioraue ac-€cesserint; quae quo leuiora grauioraue subsecuta sunt, eo uel seriorem mortem uel maturiorem denuntiant. Frigidus quoque sudor in acuta €febre pestifer est, atque in omni morbo uomitus, qui uarius et mul-€torum colorum est, praecipueque si malus in hoc odor est. Ac san- @1 guinem quoque in febre uomuisse pestiferum est. Vrina uero rubra et €tenuis in magna cruditate esse consueuit, et saepe, antequam spatio €maturescat, hominem rapit: itaque si talis diutius permanet, peri-€culum mortis ostendit. Pessima tamen est praecipueque mortifera ni-€gra, crassa, mali odoris; atque in uiris quidem et mulieribus talis deterrima est: in pueris uero quae tenuis et diluta est. Aluus quo-€que uaria pestifera est, quae strigmentum, sanguinem, bilem, uiride €aliquid, modo diuersis temporibus, modo simul, et in mixtura qua-€dam, discreta tamen repraesentat. Sed haec quidem potest paulo €diutius trahere: in praecipiti uero iam esse denuntiat, quae li[q]uida €eademque uel nigra uel pallida uel pinguis est, utique si magna foedi-€tas odoris accessit. @@Illud interrogari me posse ab aliquo scio: si certa futurae mortis €indicia sunt, quomodo interdum deserti a medicis conualescunt? * * quosdamque fama prodiderit in ipsis funeribus reuixisse. Quin etiam €uir iure magni nominis Democritus ne finitae quidem uitae satis cer-€tas notas esse proposuit, quibus medici credidissent: adeo illud non reliquit, ut certa aliqua signa futurae mortis essent. Aduersus quos €ne dicam illud quidem, quod in uicino saepe quaedam notae positae €non bonos sed inperitos medicos decipiunt, quod Asclepiades funeri €obuius intellexit [quendam] uiuere qui efferebatur; nec protinus cri-men artis esse, si quod professoris sit. Illa tamen moderatius subi-€ciam, coniecturalem artem esse medicinam, rationemque coniecturae €talem esse, ut, cum saepius aliquando responderit, interdum tamen €fallat. Non si quid itaque uix in millensimo corpore aliquando decipit, id notam non habet, cum per innumerabiles homines respondeat. Id-€que non in is tantum, quae pestifera sunt, dico, sed in is quoque, quae €salutaria; siquidem etiam spes interdum frustratur, et moritur ali-€quis, de quo medicus securus primo fuit: quaeque medendi causa re- @1 perta sunt, nonnumquam in peius aliquid conuertunt. Neque id eui-€tare humana inbecillitas in tanta uarietate corporum potest. Sed tamen €medicinae fides est, quae multo saepius perque multo plures aegros €prodest. Neque tamen ignorare oportet in acutis morbis fallaces ma-€gis notas esse et salutis et mortis.  @@Sed cum proposuerim signa, quae in omni aduersa ualetu-€dine communia esse consuerunt, eo quoque transibo, ut, quas aliquis €in singulis morborum generibus habere possit notas, indicem. Quae-€dam autem sunt quae ante febres, quaedam quae inter eas, quid aut intus sit aut uenturum sit, ostendunt. Ante febres, si caput graue est, €aut ex somno oculi caligant, aut frequentia sternumenta sunt, circa €caput aliquis pituitae impetus timeri potest. Si sanguis aut calor abun-€dat, proxumum est, ut aliqua parte profluuium sanguinis fiat. Si sine €causa quis emacrescit, ne in malum habitum corpus eius recidat, me-€tus est. Si praecordia dolent, aut inflatio grauis est, aut toto die non concocta fertur urina, cruditatem esse manifestum est. Quibus diu €color sine morbo regio malus est, ii uel capitis doloribus conflictantur, €uel terram edunt. Qui diu habent faciem pallidam et tumidam, aut €capite aut uisceribus aut aluo laborant. Si in continua febre puero €uenter nihil reddidit, mutaturque ei color, neque somnus accedit, plo-ratque is adsidue, metuenda neruorum distentio est. Frequens autem €destillatio in corpore tenui longoque tabem timendam esse testatur. €Vbi pluribus diebus non descendit aluus, docet aut subitam deiectio-€nem aut febriculam instare. Vbi pedes turgent, longae deiectio[2nes €sunt;]2 ubi dolor in imo uentre et coxis est, aqua inter cutem instat: sed hoc morbi genus ab ilibus oriri solet. Idem propositum periculum €est iis, quibus uoluntas desidendi est, uenter nihil reddit nisi et aegre €et durum, tumor in pedibus est, idemque modo dextra modo sinistra @1 €parte uentris inuicem oritur atque finitur: sed a iocinere id malum proficisci uidetur. Eiusdem morbi nota est, ubi circa umbilicum in-€testina torquentur ($*S*T*R*O*F*O*U*S& Graeci nominant), coxaeque dolores €manent, eaque neque tempore neque remediis soluuntur. Calor autem €articulorum prout in pedibus manibusue aut alia qualibet parte sic €est ut eo loco nerui contrahantur, aut si id membrum ex leui causa €fatigatum aeque frigido calidoque offenditur, podagram chera-€gramue, uel eius articuli, in quo id sentitur, morbum futurum esse denuntiat. Quibus in pueritia sanguis ex naribus fluxit, deinde fluere €desiit, uel capitis doloribus conflictentur necesse est, uel in articulis €aliquas exulcerationes grauis habeant, uel aliquo morbo etiam debili-€tentur. Quibus feminis menstrua non proueniunt, necesse est capitis acerbissimi dolores sint, uel quaelibet alia pars morbo infestetur. Ea-€demque iis pericula sunt, quibus articulorum uitia, dolores tumoresque, €sine podagra similibusque morbis, oriuntur et desinunt, utique, si €saepe tempora isdem dolent noctuque corpora insudant. Si fros pru-€rit, lippitudinis metus est. Si mulier a partu uehementes dolores habet, €neque alia praeterea signa mala sunt, circa uicensimum diem aut €sanguis per nares erumpet, aut in inferioribus partibus aliquid ab-scedet. Quicumque etiam dolorem ingentem circa tempora et frontem €habebit, is alterutra ratione eum finiet, magisque si iuuenis erit, per €sanguinis profusionem, si senior, per suppurationem. Febris autem, @1 €quae subito sine ratione, sine bonis signis finita est, fere reuertitur. Cui sanguine fauces et interdiu et noctu replentur, sic ut neque capi-€tis dolores neque praecordiorum neque tussis neque uomitus neque €febricula praecesserit, huius aut in naribus aut in faucibus ulcus re-€perietur. Si mulieri inguen et febricula orta est, neque causa apparet, ulcus in uulua est. Urina autem crassa, ex qua quod desidet album est, €significat circa articulos aut circa viscera dolorem metumque morbi €esse. Eadem uiridis aut uiscerum dolorem tumoremque cum aliquo €periculo subesse, aut certe corpus integrum non esse testatur. At si sanguis aut pus in urina est, uel uesica uel renes exulcerati sunt. Si þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ²§˜Œ‚haec crassa carunculas quasdam exiguas quasi capillos habet, aut si €bullat et male olet, et interdum quasi harenam, interdum quasi san-€guinem trahit, dolent autem coxae et quae inter has superque pubem €sunt, et accedunt frequentes ructus, interdum uomitus biliosus, ex-€tremaeque partes frigescunt, urinae crebra cupiditas sed magna diffi-€cultas est, et quod inde excretum est, aquae simile uel rufum uel pal-€lidum est, paulum tamen in eo leuamenti est, aluus uero cum multo spiritu redditur, utique in renibus uitium est. [2A]2t si paulatim destillat, €uel si sanguis per hanc editur, et in eo quaedam cruenta concreta sunt, €idque ipsum cum difficultate redditur, et circa pubem inferiores par-€tes delent, in eadem uesica uitium est. Calculosi uero his indiciis cogno-scuntur: difficulter urina redditur paulatimque; interdum etiam sine @1 €uoluntate destillat; eadem harenosa est; nonnumquam sanguis aut €cruentum aut purulentum aliquid cum ea excernitur; eamque quidam €promptius recti, quidam resupinati, maximeque ii, qui grandes cal-€culos habent, quidam etiam inclinati reddunt, colemque extendendo dolorem leuant. Grauitatis quoque cuiusdam in ea parte sensus est; €atque ea cursu omnique motu augentur. Quidam etiam, cum torquen-€tur, pedes inter se, subinde mutatis uicibus, inplicant. Feminae €uero oras naturalium suorum manibus admotis scabere coguntur: €nonnumquam, si digitum admouerunt, ubi uesicae ceruicem is urguet, calculum sentiunt. At qui spumantem sanguinem excreant, iis in pul-€mone uitium est. Mulieri grauidae sine modo fusa aluus excutere par-€tum potest. Eidem si lac ex mammis profluit, inbecillum est quod intus gerit: durae mammae sanum illud esse testantur. Frequens sin-€gultus et praeter consuetudinem continuus iecur inflammatum esse €significat. Si tumores super ulcera subito esse desierunt, idque a tergo €incidit, uel distentio neruorum uel rigor timeri potest: at si a priore parte id euenit, uel lateris acutus dolor uel insania expectanda est: in-€terdum etiam eiusmodi casum, quae tutissima inter haec est, profusio €alui sequitur. Si ora uenarum, sanguinem solita fundere, subito sup-pressa sunt, aut aqua inter cutem aut tabes sequitur. Eadem tabes su-€bit, si in lateris dolore orta suppuratio intra quadraginta dies purgari €non potuit. At si longa tristitia cum longo timore et uigilia est, atrae bilis morbus subest. Quibus saepe ex naribus fluit sanguis, iis aut €lienis tumet, aut capitis dolores sunt, quos sequitur, ut quaedam ante @1 oculos tamquam imagines obuersentur. At quibus magni lienes sunt, €iis gingiuae malae sunt, et os olet, aut sanguis aliqua parte prorumpit; €quorum si nihil euenit, necesse est in cruribus mala ulcera, et ex his €nigrae cicatrices fiant. Quibus causa doloris neque sensus eius est, his mens labat. Si in uentrem sanguis confluxit, ibi in pus uertitur. Si €a coxis et inferioribus partibus dolor in pectus transit, neque ullum €signum malum accessit, suppurationis eo loco periculum est. Quibus €sine febre aliqua [ex] parte dolor aut prurigo cum rubore et calore est, €ibi aliquid suppurat. Vrina quoque, quae in homine sano parum li-€quida est, circa aures futuram aliquam suppurationem esse denuntiat. @@Haec uero, cum sine febre quoque uel latentium uel futurarum €rerum notas habeant, multo certiora sunt, ubi febris accessit, atque etiam aliorum morborum tum signa nascuntur. Ergo protinus insania €timenda est, ubi expeditior alicuius, quam sani fuit, sermo subitaque €loquacitas orta est, et haec ipsa solito audacior; aut ubi raro quis et €uehementer spirat, uenasque concitatas habet praecordiis duris et tu-mentibus. Oculorum quoque frequens motus, et in capitis dolore offu-€sae oculis tenebrae, uel nullo dolore substante somnus ereptus, con-€tinuataque nocte et die uigilia, uel prostratum contra consuetudinem €corpus in uentrem, sic ut ipsius alui dolor id non coegerit, item robusto adhuc corpore insolitus dentium stridor insaniae signa sunt. Si quid €etiam abscessit, et antequam suppuraret manente adhuc febre subse-€dit, periculum adfert primum furoris, deinde interitus. Auris quoque €dolor acutus cum febre continua uehementique saepe mentem turbat; €ex eo casu iuueniores interdum intra septimum diem moriuntur, senio-€res tardius, quoniam neque aeque magnas febres experiuntur, neque @1 aeque insaniunt: ita sustinent, dum is adfectus in [2p]2us uer[2t]2atur. Suffu-€sae quoque sanguine mulieris mammae furorem uenturum esse testan-€tur. Quibus autem longae febres sunt, iis aut abscessus aliqui aut €articulorum dolores erunt. Quorum faucibus in febre inliditur spiritus, €instat his neruorum distentio. Si angina subito finita est, in pulmone[2m]2 id malum transit; idque saepe intra septimum diem occidit. Quod €nisi incidat, sequitur, ut aliqua parte suppuret. Deinde post alui lon-€gam resolutionem tormina, post haec intestinorum leuitas oritur; post €nimias destillationes tabes, post lateris dolorem uitia pulmonum, post €haec insania; post magnos feruores corporis neruorum rigor aut disten-€tio; ubi caput uulneratum est, delirium; ubi uigilia torsit, neruorum €distentio; ubi uehementer uenae super ulcera mouentur, sanguinis pro-fluuium. Suppuratio uero pluribus morbis excitatur: nam si longae €febres sine dolore, sine manifesta causa remanent, in aliquam partem €id malum incumbit, in iuuenioribus tamen: nam senioribus ex eius-modi morbo quartana fere nascitur. Eadem suppuratio fit, si prae- @1 €cordia dura, dolentia ante uicensimum diem hominem non sustulerunt, €neque sanguis ex naribus fluxit, maximeque in adulescentibus, uti-€que si inter principia aut oculorum caligo aut capitis dolores fuerunt: sed tum [2in]2 inferioribus partibus aliquid abscedit. Aut si praecordia €tumorem mollem habent, neque habere intra sexaginta dies desinunt, €haeretque per omne id tempus febris; sed tum in superioribus parti-€bus fit abscessus; ac si inter ipsa uiscera non f[2i]2t, circa aures erumpit. €Quo[2m]2que omnis longus tumor ad suppurationem fere spectet, magis €eo tendit is, qui in praecordiis quam is, qui in uentre est; is, qui supra umbilicum quam is, qui infra est. Si lassitudinis etiam sensus in €febre est, uel in maxillis uel in articulis aliquid abscedit. Interdum €quoque urina tenuis et cruda sic diu fertur, ut alia salutaria signa sint, €exque eo casu plerumque infra transuersum septum, quod $*D*I*A*F*R*A*G*M*A Graeci uocant, fit abcessus. Dolor etiam pulmonis, si neque etiam €per sputa neque per sanguinis detractionem neque per uictus rationem €finitus est, uomicas aliquas intus excitat aut circa uicesimum diem €[2aut circa tricesimum]2 aut circa quadragesimum, nonnumquam etiam circa sexagensimum. Numerabimus autem ab eo die, quo primum €febricitauit aliquis aut inhorruit aut grauitatem eius partis sensit. Sed €hae uomicae modo a pulmone modo a contraria parte nascuntur. Quod €suppurat, ab ea parte, quam adficit, dolorem inflammationemque con- @1 €citat: ipsum calidius est [2et,]2 si in partem sanam aliquis decubuit, onerare eam ex pondere aliquo uidetur. Omnis etiam suppuratio, quae €nondum oculis patet, sic deprehendi potest: si febris non dimittit, €eaque interdiu leuior est, noctu increscit, multus sudor oritur, cupi-€ditas tussiendi est, et paene nihil in tussi excreatur, oculi caui sunt, €malae rubent, uenae sub lingua inalbescunt, in manibus fiunt adunci €ungues, digiti maximeque summi [2ca]2lent, in pedibus tumores sunt, €spiritus difficilius trahitur, cibi fastidium est, pustulae toto corpore oriuntur. Quod si protinus initio dolor et tussis fuit et spiritus difficul-€tas, uomica uel ante uel circa uicesimum diem erumpet: si serius ista €coeperint, necesse est quidem increscant, sed quo minus cito adfece-€rint, eo tardius soluentur. Solent etiam in graui morbo pedes cum digi-€tis unguibusque nigrescere: quod si non est mors consecuta et reliquum €corpus inualuit, pedes tamen decidunt.  @@Sequitur, ut in quoque morbi genere proprias notas ex-€plicem, quae uel spem uel periculum ostendant. €@@Ex uesica dolenti si purulenta urina processit, inque ea leue et €album subsedit, metum detrahit. þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ²¨ˆ’@@In pulmonis morbo si sputo ipso leuatur dolor, quamuis id puru-€lentum est tamen aeger facile spirat, facile excreat, morbum ipsum non €difficulter fert, potest ei secunda ualetudo contingere. Neque inter ini-€tia terreri conuenit, si protinus sputum mixtum est rufo quodam et €sanguine, dummodo statim edatur. @1 @@Laterum dolores suppuratione facta, deinde intra quadragesimum €diem purgata, finiuntur. €@@Si in iocinere uomica est, et ex ea fertur pus purum et album, sa-€lus facilis est: id enim malum in tunica est. @@Ex suppurationibus uero eae tolerabiles sunt, quae in exteriorem €partem feruntur et acuuntur. At ex iis, quae intus procedunt, eae €leuiores, quae contra se cutem non adficiunt, eamque et sine dolore €esse et eiusdem coloris, cuius reliquae partes sunt, sinunt esse. Pus quo-€que, quacumque parte erumpit, si est leue, album, unius coloris, sine €ullo metu est, et quo effuso febris protinus conquieuit desieruntque ur-guere cibi fastidium et potionis desiderium. Si quando etiam suppu-€ratio descendit in crura, sputumque eiusdem factum pro rufo purulen-€tum est, periculi minus est. @@At in tabe eius, qui saluus futurus est, sputum esse debet album, €aequale totum, eiusdemque coloris, sine pituita; eique etiam simile €esse oportet, si quid in nares a capite destillat. Longe optimum est €febrem omnino non esse; secundum est tantulam esse, ut neque cibum €inpediat neque crebram sitim faciat. Aluus in hac ualetudine ea tuta €est, quae cotidie, quae coacta, quae conuenientia iis, quae adsumuntur, €reddit; corpus id, quod minime tenue maximeque lati pectoris atque saetosi est, cuiusque cartilago exigua et carnosa est. Super tabem si @1 €mulieri suppressa quoque menstrua fuerunt, et circa pectus atque sca-€pulas dolor mansit subitoque sanguis erupit, leuari morbus solet: nam €et tussis minuitur, et sitis atque febricula desinunt. Sed isdem fere, €nisi redit sanguis, uomica erumpit; quae quo cruentior, eo melior est. @@Aqua autem inter cutem minime terribilis est, quae nullo an-€tecedente morbo coepit; deinde, quae longo morbo superuenit, utique €si firma uiscera sunt, si spiritus facilis, si nullus dolor, si sine calore €corpus est, aequaliterque in extremis partibus macrum est, si mollis €uenter, si nulla tussis, nulla sitis, si lingua ne [2su]2per somnum qui-dem inarescit; si cibi cupiditas est, si uenter medicamentis mouetur, €si per se excernit mollia et figurata, si extenuatur; si urina et uini €mutatione et epotis aliquibus medicamentis mutatur; si corpus sine €lassitudine est et morbum facile sustinet: siquidem in quo omnia €haec sunt, is ex toto tutus est; in quo plura ex his sunt, is in bona spe est. @@Articulorum uero uitia, ut podagrae cheragraeque, si iuuenes €temptarunt neque callum induxerunt, solui possunt; maximeque tor-€minibus leniuntur et quocumque modo uenter fluit. @@Item morbus comitialis ante pubertatem ortus non aegre finitur; €et in quo ab una parte corporis uenientis accessionis sensus incipit, op-€timum est a manibus pedibusue initium fieri, deinde a lateribus; pes-€simum inter haec [2a]2 capite. @1 @@Atque in his quoque ea maxime prosunt, quae per deiectiones €excernuntur. Ipsa autem deiectio sine ulla noxa est, quae sine febre €est, si celeriter desinit, si cont[2a]2cto uentre nullus motus eius sentitur, si €extremam aluum spiritus sequitur. @@Ac ne tormina quidem periculosa sunt, si sanguis et strigmenta €descendunt, dum febris ceteraeque accessiones huius morbi absint, adeo €ut etiam grauida mulier non solum reseruari possit, sed etiam partum €reseruare; prodestque in hoc morbo, si iam aetate aliquis processit. @@Contra intestinorum leuitas facilius a teneris aetatibus depelli-€tur, utique si ferri urina et ali cibo corpus incipit. €@@Eadem aetas prodest [2et]2 in coxae dolore et umerorum et omni €resolutione neruorum; ex quibus coxa, si sine torpore est, si leuiter €friget, quamuis magnos dolores habet, tamen et facile et mature sana-€tur, resolutumque membrum, si nihilo minus alit[2ur]2, fieri sanum potest. €Oris resolutio etiam aluo cita finitur; omnisque deiectio lippienti prodest. At uarix ortus uel per ora uenarum subita profusio sangui-€nis uel tormina insaniam tollunt. €@@Vmerorum dolores, qui ad scapulas uel manus tendunt, uomitu €atrae bilis soluuntur; et quisquis dolor deorsum tendit, sanabilior est. €@@Singultus sternumento finitur. @1 @@Longas deiectiones supprimit uomitus. €@@Mulier sanguinem uomens profusis menstruis liberatur. Quae €menstruis non purgatur, si sanguinem ex naribus fudit, omni peri-€culo uacat. Quae locis laborat aut difficulter partum edit, sternu-€mento leuatur. €@@Aestiua quartana fere breuis est. Cui calor et tremor est, saluti €delirium est. Lienosis bono tormina sunt. @@Denique ipsa febris, quod maxime mirum uideri potest, saepe €praesidio est. Nam et praecordiorum dolores, si sine inflammatione €sunt, finit; et iocineris dolori succurrit; et neruorum distentionem €rigoremque, si postea coepit, ex toto tollit; et ex difficultate urinae €morbum tenuioris intestini ortum, si urinam per calorem mouet, leuat. @@At dolores capitis, quibus oculorum caligo et rubor cum quadam €frontis prurigine accedunt, sanguinis profusione uel fortuita uel etiam €petita summouentur. Si capitis ac frontis dolores ex uento uel frigore €aut aestu sunt, grauedine et sternumentis finiuntur. @@Febrem autem ardentem, quam Graeci causoden uocant, subitus €horror exsoluit. Si in febre aures obtunsae sunt, si sanguis naribus €fluxit, aut uenter resolutus est, illud malum desinit ex toto. Nihil plus aduersus surditatem quam biliosa aluus potest. Quibus in fistula @1 €urinae [2uel]2uti minutiores abscessus, quos $*F*U*M*A*T*A& uocant, esse coe-€perunt, is, ubi pus ea parte profluxit, sanitas redditur. €@@* * * Ex quibus cum pleraque per se proueniant, scire licet inter €ea quoque, quae ars adhibet, naturam plurimum posse. @@Contra si ue[2si]2ca [2cum]2 febre continenti dolet, neque [2uenter]2 quic-€quam reddit, malum atque mortiferum est; maximeque id periculum €est pueris a septimo anno ad quartum decimum. @@In pulmonis morbo, si sputum primis diebus non fuit, deinde €a septimo die coepit et ultra septimum mansit, periculosum est; quan-€toque magis mixtos neque inter se diductos colores habet, tanto de-€terius. Et tamen nihil peius est quam sincerum id edi, siue rufum est €siue cruentum siue album siue glutinosum siue pallidum siue spu-€mans; nigrum tamen pessimum est. In eodem morbo periculosa sunt €tussis, destillatio, etiam quod alias salutare habetur, sternumentum; €periculosissimumque est, si haec secuta subita deiectio est. €@@Fere uero quae in pulmonis, eadem in lateris dolore et mitiora €signa et asperiora esse consuerunt. €@@Ex iocinere si pus cruentum exit, mortiferum est. @@At ex suppurationibus eae pessimae sunt, quae intus tendunt, sic €ut exteriorem quoque cutem decolorent: ex is deinde, quae in exteri- @1 €orem partem prorumpunt, eae pessimae, quae maximae quaeque pla-€nissimae sunt. Quod si, ne rupta quidem uomica uel pure extrinsecus €emisso, febris quieuit, aut quamuis quierit, tamen repetit, item si €sitis est, si cibi fastidium, si uenter liquidus, si pus est liuidum et €pallidum, si nihil aeger excreat nisi pituitam spumantem, periculum €certum est. Atque ex is quidem suppurationibus, quas pulmonum €morbi concitarunt, fere senes moriuntur: ex ceteris iuniores. @@At in tabe sputum mixtum, purulentum, febris adsidua, quae et €cibi tempora eripit et siti adfligit, in corpore tenui subesse periculum €testantur. Si quis etiam in eo morbo diutius traxit, ubi capilli fluunt, €ubi urina quaedam araneis similia subsidentia ostendit, atque in iis €odor foedus est, maximeque ubi post haec orta deiectio est, protinus €moritur, utique si tempus autumni est, quo fere qui cetera parte anni €traxerunt, resoluuntur. Item pus expuisse in hoc morbo, deinde ex toto spuere desisse mortiferum est. Solent etiam in adulescentibus €ex eo morbo uomicae fistulaeque oriri; quae non facile sanescunt, €nisi si multa signa bonae ualetudinis subsecuta sunt. Ex reliquis uero €minime facile sanantur uirgines aut eae mulieres, quibus super tabem þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ²¨ˆ˜™…menstrua suppressa sunt. Cui uero sano subitus dolor capitis ortus €est, dein somnus oppressit, sic ut stertat neque expergiscatur, intra @1 €septimum diem pereundum est; magis si eum aluus cita non ante-€cesserit, si palpebrae dormientis non coeunt, si album oculorum appa-€ret. Quos tamen ita mors sequitur, si id malum non est febre discussum. @@At aqua inter cutem, si ex acuto morbo coepit, ad sanitatem raro €perducitur, utique si contraria iis, quae supra posita sunt, sub-€secuntur. Aeque in ea quoque tussis spem tollit, item, si sanguis sur-€sum deorsumque erupit et aqua medium corpus inplevit. Quibusdam €etiam in hoc morbo tumores oriuntur, deinde desinunt, deinde rursus €adsurgunt: hi tutiores quidem sunt, quam qui supra conprehensi sunt, si adtendun[2t]2; sed fere fiducia secundae ualetudinis opprimuntur. Illud €iure aliquis mirabitur, quomodo quaedam simul et adfligant nostra €corpora, et parte aliqua tueantur: nam siue aqua inter cutem quem €impleuit, siue in magno abscessu multum puris coit, simul id omne ef-€fudisse aeque mortiferum est, ac si quis sani corporis uulnere factus €exsanguis est. @@Articulis uero qui sic dolent, ut super eos ex callo quaedam tuber-€cula innata sint, numquam liberantur: quaeque eorum uitia uel in se-€nectute coeperunt, uel ad senectutem ab adulescentia pervenerunt, ut €aliquando leniri possunt, sic numquam ex toto finiuntur. @@Morbus quoque comitialis post annum XXV ortus aegre curatur, €multoque aegrius is, qui post XL annum coepit, adeo ut in ea aetate €aliquid in natu[2ra]2 spei, uix quicquam in medicina sit. In eodem €morbo si simul totum corpus adficitur, neque ante in partibus aliquis €uenientis mali sensus est, sed homo inprouiso concidit, cuiuscumque @1 €is aetatis est, uix sanescit: si uero aut mens laesa est, aut neruorum €facta resolutio, medicinae locus non est. @@Deiectionibus quoque si febris accessit, si inflammatio iocineris €aut praecordiorum aut uentris, si inmodica sitis, si longius tempus, €si aluus uaria, si cum dolore est, etiam periculum mortis subest, ma-€ximeque si inter haec tormina ue[2r]2a esse coeperunt; isque morbus ma-€xime pueros absumit usque ad annum decimum: ceterae aetates fa-€cilius sustinent. Mulier quoque gravida eiusmodi casu rapi potest; atque, etiamsi ipsa conualuit, tamen partum perdit. Quin etiam tor-€mina ab atra bile orsa mortifera sunt, aut si sub his extenuato iam €corpore subito nigra aluus profluxit. @@At intestinorum leuitas periculosior est, si frequens deiectio est, €si uenter omnibus horis et cum so[2n]2o et sine hoc profluit; si similiter €noctu et interdiu, si, quod excernitur, aut crudum est aut nigrum et €praeter id etiam leue et mali odoris; si sitis urget, si post potionem €urina non redditur (quod euenit, quia tunc liquor omnis non in uesi-cam sed intestina descendit); si os exulceratur, rubet facies et quasi €maculis quibusdam colorum omnium distinguitur; si uenter est quasi €fermentatus, pinguis atque rugosus, si cibi et * * cupiditas non est; €inter quae cum euidens mors sit, multo euidentior est, si iam longum €quoque id uitium est, id maxime etiam, si in corpore senili est. @1 @@Si uero in tenuiore intestino morbus est, uomitus, singultus, ner-€uorum distentio, delirium mala sunt. €@@At in morbo arquato durum fieri iecur perniciosissimum est. €@@Quos lienis male habet, si tormina prenderunt, deinde inuersa €sunt uel in aquam inter cutem uel intestinorum leuitatem, uix ulla €medicina periculo subtrahit. @@Morbus intestini tenuioris * * nisi resolutus est, intra septimum €diem occidit. €@@Mulier ex partu si cum febre uehementibus etiam et adsiduis ca-€pitis doloribus premitur, in periculo mortis est. €@@Si dolor atque inflammatio est in iis partibus, quibus uiscera €continentur, frequenter spirare signum malum est. @@Si sine causa longus dolor capitis est, et in ceruices ac scapulas €transit, rursusque in caput reuertitur, aut a capite ad ceruices scapulas-€que peruenit, perniciosus est, nisi uomicam aliquam excitauit, sic ut €pus extussiretur, aut nisi sanguis aliqua parte prorupit, aut nisi in capite multa porrigo totoue corpore pustulae ortae sunt. Aeque ma-€gnum malum est, ubi torpor atque prurigo peruagantur, modo per €totum caput, modo in parte, aut sensus alicuius ibi quasi frigoris est, €eaque ad summam quoque linguam perueniunt. Et cum in isdem ab- @1 €scessibus auxilium sit, eo difficilior sanitas est, quo minus saepe sub €his malis illi subsecuntur. @@In coxae uero doloribus si uehemens torpor est, frigescitque crus €et coxa, aluus nisi coacta non reddit, idque quod excernitur muccosum €est, iamque aetas eius hominis XL annum excessit, is morbus erit €longissimus minimeque ann[2u]2us, neque finiri poterit nisi aut uere €aut autumno. @@Difficilis aeque curatio est in eadem aetate, ubi umerorum dolor €uel ad manus peruenit uel ad scapulas tendit torporemque et dolorem €creat, neque bilis uomitu leuatur. @@Quacumque uero corporis parte membrum aliquod resolutum est, €si neque mouetur et emacrescit, in pristinum habitum non reuerti-€tur, eoque minus, quo uetustius id uitium est, et quo magis in corpore €senili est. Omnique resolutioni neruorum ad medicinam non idonea €tempora sunt hiemps et autumnus: aliquid sperari potest uere et ae-€state; is morbus mediocris uix sanatur, uehemens sanari non potest. €@@Omnis etiam dolor minus medicinae patet, qui sursum procedit. @@Mulieri grauidae si subito mammae emacuerunt, abortus peri-€culum est. Quae neque peperit neque grauida est, si lac habet, a men-€struis defecta est. @@Quartana [2aestiua breuis,]2 autumnalis fere longa est maximeque €quae coepit hieme adpropinquante. Si sanguis profluit, dein secuta @1 €est dementia cum distentione neruorum, periculum mortis est, item-€que si medicamentis purgatum et adhuc inanem neruorum distentio €oppressit, [2item]2 si in magno [2alui]2 dolore extremae partes frigent. @@Neque is ad uitam redit, qui ex suspendio spumante ore detrac-€tus est. €@@Aluus nigra, sanguini atro similis, repentina, siue cum febre siue €etiam sine hac est, perniciosa est.  @@Cognitis indiciis, quae nos uel spe consolentur uel metu ter-€reant, ad CVRATIONES morborum transeundum est. Ex his quae-€dam communes sunt, quaedam propriae. Communes, quae pluribus €opitulantur morbis; propriae, quae singulis. Ante DE COMMVNI-€BVS dicam: ex quibus tamen quaedam non aegros €solum sed sanos quoque sustinent, quaedam in aduersa tantum ualetu-€dine adhibentur. @@Omne uero auxilium corporis aut demit aliquam materiam aut €adicit, aut [2e]2uocat aut reprimit, aut refrigerat aut calefacit, simul-€que aut durat aut mollit: quaedam non uno modo tantum sed etiam €duobus inter se non contrariis adiuuant. DEMITVR MATERIA €sanguinis detractione, cucurbitula, deiectione, uomitu, frictione, ge-€statione omnique exercitatione corporis, abstinentia, sudore; de qui-€bus protinus dicam.  @@Sanguinem incisa uena mitti nouum non est: sed nullum €paene esse morbum, in quo non mittatur, nouum est. Item mitti iunio-€ribus feminis uterum non gerentibus uetus est: in pueris uero idem €experiri et in senioribus et in grauidis quoque mulieribus uetus non €est: siquidem antiqui primam ultimamque aetatem sustinere non €posse hoc auxilii genus iudicabant, persuaserantque sibi mulierem grauidam, quae ita curata esset, abortum esse facturam. Postea uero €usus ostendit nihil in his esse perpetuum, aliasque potius obserua-€tiones adhibendas esse, ad quas derigi curantis consilium debeat. In-€terest enim, non quae aetas sit, neque quid in corpore intus geratur, @1 €sed quae uires sint. Ergo si iuuenis inbecillus est, aut si mulier, quae €grauida non est, parum ualet, male sanguis emittitur: emoritur enim uis, si qua supererat, hoc modo erepta. At firmus puer et robustus €senex et grauida mulier ualens tuto curatur. Maxime tamen in his €medicus inperitus falli potest, quia fere minus roboris illis aetatibus €subest; mulierique praegnati, post curationem quoque, uiribus opus est, non tantum ad se, sed etiam ad partum sustinendum. Non quic-€quid autem intentionem animi et prudentiam exigit protinus facien-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ²¨Š”ƒdum est, cum praecipua in hoc ars sit, quae non annos numeret, ne-€que conceptionem solam uideat, sed uires aestimet, et eo colligat, pos-€sit necne superesse, quod uel puerum uel senem uel in una muliere duo corpora simul sustineat. Interest etiam inter ualens corpus et obesum, €inter tenue et infirmum: tenuioribus magis sanguis, plenioribus ma-€gis caro abundat. Facilius itaque illi detractionem eiusmodi sustinent: €celeriusque ea, si nimium est pinguis, aliquis adfligitur; ideoque uis €corporis melius ex uenis quam ex ipsa specie aestimatur. Neque solum €haec consideranda sunt, sed etiam morbi genus quod sit, utrum su-€perans an deficiens materia laeserit, corruptum corpus sit an integrum. Nam si materia uel deest uel integra est, istud alienum est: at si uel €copia sui male habet, uel corrupta est, nullo modo melius succurri-€tur. Ergo uehemens febris, ubi rubet corpus, uenaeque plenae tument, €sanguinis detractionem requirit; item uiscerum morbi, neruorum et €resolutio et rigor et distentio, quicquid denique fauces difficultate €spiritus strangulat, quicquid supprimit subito uocem, quisquis in-€tolerabilis dolor est, et quacumque de causa ruptum aliquid intus at-que collisum est; item malus corporis habitus omnesque acuti morbi, €qui modo, ut supra dixi, non infirmitate sed onere nocent. Fieri €tamen potest, ut morbus quidem id desideret, corpus autem uix pati €posse uideatur: sed [2si]2 nullum tamen appare[2a]2t aliud auxilium, €periturusque sit qui laborat, nisi temeraria quoque uia fuerit adiu-€tus, in hoc statu boni medici est ostendere, quam nulla spes sit sine €sanguinis detractione, faterique, quantus in hac ipsa metus sit, et tum demum, si exigetur, sanguinem mittere. De quo dubitari in eius-€modi re non oportet: satius est enim anceps auxilium experiri quam €nullum; idque maxime fieri debet, ubi nerui resoluti sunt; ubi su- @1 €bito aliquis ommutuit; ubi angina strangulatur; ubi prioris febris €accessio paene confecit, paremque subsequi uerisimile est neque eam uidentur sustinere aegri uires posse. Cum sit autem minime crudo €sanguis mittendus, tamen ne id quidem perpetuum est: neque enim €semper concoctionem res expectat. Ergo si ex superiore parte ali-€quis decidit, si contusus est, si ex aliquo subito casu sanguinem uomit, €quamuis paulo ante sumpsit cibum, tamen protinus ei demenda ma-€teria est, ne, si subsederit, corpus adfligat; idemque etiam in aliis casibus repentinis, qui strangulabunt, dictum erit. At si morbi ratio €patietur, tum demum nulla cruditatis suspicione remanente id fiet; €ideoque ei rei uidetur aptissimus aduersae ualetudinis dies secundus €aut tertius. Sed ut aliquando etiam primo die sanguinem mittere ne-€cesse est, sic numquam utile post diem quartum est, cum iam spatio €ipsa materia et exhausta est et corpus conr[2u]2pit, ut detractio inbecillum id facere possit, non possit integrum. Quod si uehemens febris urget, €in ipso impetu eius sanguinem mittere hominem iugulare est; expec-€tanda ergo remissio est: si non decrescit, sed crescere desiit, neque spe-€ratur remissio, tum quoque, quamuis peior, sola tamen occasio non omittenda est. Fere etiam ista medicina, ubi necessaria est, in biduum €diuidenda est: satius est enim in primo leuare aegrum, deinde perpur-€gare, quam simul omni [2ui]2 effusa fortasse praecipitare. Quod si in €pure quoque aquaque, quae inter cutem est, ita respondet, quanto ma-€gis necesse est in sanguine respondeat. Mitti uero is debet, si totius €corporis causa fit, ex brachio; si partis alicuius, ex ea ipsa parte aut €certe quam proxima, quia non ubique mitti potest, sed in temporibus, in brachiis, iuxta talos. Neque ignoro quosdam dicere quam longissime €sanguinem inde, ubi laedit, esse mittendum: sic enim auerti materiae €cursum: at illo modo in id ipsum, quod grauat, euocari. Sed id falsum €est: proximum enim locum primum exhaurit, ex ulterioribus autem €eatenus sanguis sequitur, quatenus emittitur; ubi is suppressus est, quia non trahitur, ne uenit quidem. Videtur tamen usus ipse docuisse, €si caput fractum est, ex brachio potius sanguinem esse mittendum; si €quod in umero uitium est, ex altero brachio: credo quia, si quid parum €cesserit, opportuniores hic eae partes iniuriae sunt, quae iam male ha- @1 €bent. Auertitur quoque interdum sanguis, ubi alia parte prorumpens €alia emittitur. Desinit enim fluere qua nolumus, inde obiectis quae prohibeant, alia dato itinere. Mittere autem sanguinem cum sit expe-€ditissimum usum habenti, tum ignaro difficillimum est: iuncta enim €est uenae arteria, his nerui. Ita, si neruum scalpellus attingit, sequi-€tur neruorum distentio, eaque hominem crudeliter consumit. At arteria €incisa neque coit neque sanescit; interdum etiam, ut sanguis uehemen-ter erumpat, efficit. Ipsius quoque uenae, si forte praecisa est, capita €comprimuntur, neque sanguinem emittunt. At si timide scalpellus €demittitur, summam cutem lacerat neque uenam incidit: nonnum-€quam [2etiam]2 ea latet neque facile reperitur. Ita multae res id diffi-€cile inscio faciunt, quod perito facillimum est. Incidenda ad medium €uena est. Ex qua cum sanguis erumpit, colorem eius habitumque oportet attendere. Nam si is crassus et niger est, uitiosus est, ideoque €utiliter effunditur: si rubet et perlucet, integer est; eaque missio san-€guinis adeo non prodest, ut etiam noceat; protinusque is supprimendus €est. Sed id euenire non potest sub eo medico, qui scit, ex quali corpore sanguis mittendus sit. Illud magis fieri solet, ut aeque niger adsidue €ac primo die profluat; quod quamuis ita est, tamen si iam satis fluxit, €supprimendus est, semperque ante finis faciendus est, quam anima de-€ficiat, deligandumque brachium superinposito expresso ex aqua fri-€gida penicillo, et postero die auerso medio digito uena ferienda, ut re-cens coitus eius resoluatur iterumque sanguinem fundat. Siue autem €primo siue secundo die sanguis, qui crassus et niger initio fluxerat, €et rubere et perlucere coepit, satis materiae detractum est, atque quod €superest sincerum est; ideoque protinus brachium deligandum haben-€dumque ita est, donec ualens cicatricula sit; quae celerrime in uena €confirmatur.  @@Cucurbitularum duo uero genera sunt, aeneum et corneum. €Aenea altera parte patet, altera clausa est: altera cornea parte aeque pa-€tens altera foramen habet exiguum. In aeneam linamentum ardens coi-citur, ac sic os eius corpori aptatur inprimiturque, donec inhaereat. Cor-€nea corpori per se inponitur, deinde, ubi ea parte, qua exiguum foramen €est, ore spiritus adductus est, superque cera cauum id clausum est, €aeque inhaerescit. Vtraque non ex his tantum materiae generibus, sed @1 €etiam ex quolibet alio recte fit: ac si cetera defecerunt, caliculus quo-que aut pultarius oris compressioris ei rei commode aptatur. Vbi in-€haesit, si concisa ante scalpello cutis est, sanguinem extrahit, si integra €est, spiritum. Ergo ubi materia, quae intus est, laedit, illo modo, ubi €inflatio, hoc inponi solet. Vsus autem cucurbitulae praecipuus est, ubi €non in toto corpore sed in parte aliqua uitium est, quam exhauriri ad confirmandam ualetudinem satis est. Idque ipsum testimonium est €etiam scalpello sanguinem, ubi membro succurritur, ab ea potissimum €parte, quae iam laesa est, esse mittendum, quod nemo cucurbitulam €diuersae parti inponit, nisi cum profusionem sanguinis eo auertit, sed €ei ipsi, quae dolet quaeque liberanda est. Opus etiam esse cucur-€bit[2ul]2a potest in morbis longis, quamuis iam [2e]2is spatium aliquod accessit, siue corrupta materia siue spiritu male habente: in acutis quo-€que quibusdam, si et leuari corpus debet et ex uena sanguinem mitti €uires non patiuntur; idque auxilium ut minus uehemens, ita magis tu-€tum neque umquam periculosum est, etiamsi in medio febris impetu, etiamsi in cruditate adhibetur. Ideoque ubi sanguinem mitti opus est, €si incisa uena praeceps periculum est, aut si in parte corporis etiam[2num]2 €uitium est, huc potius confugiendum est, cum eo tamen, ut sciamus hic €ut nullum periculum, ita leuius praesidium esse, nec posse uehementi €malo nisi aeque uehemens auxilium succurrere. þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ²¨Œ™á@@Deiectionem autem antiqui uariis medicamentis crebra-€que alui ductione in omnibus paene morbis moliebantur; dabantque €aut nigrum ueratrum aut filiculam aut squamam aeris, quam $*L*E*P*I*D*A €$*X*A*L*K*O*U& Graeci uocant, aut lactucae marinae lac, cuius gutta pani €adiecta abunde purgat, aut lac uel asininum aut bubulum, uel capri-€num, eique salis paulum adiciebant, decoquebantque id et sublatis is, quae coierant, quod quasi serum supererat, bibere cogebant. Sed €medicamenta stomachum fere laedunt: aluus si uehementius fluit aut €saepius ducitur, hominem infirmat. Ergo numquam in aduersa uale-€tudine medicamentum eius rei causa recte datur, nisi ubi is morbus sine €febre est, ut cum ueratrum nigrum aut atra bile uexatis aut cum tristi-€tia insanientibus aut iis, quorum nerui parte aliqua resoluti sunt, datur. @1 At [2ubi]2 febres sunt, satius est eius rei causa cibos potionesque adsu-€mere, qui simul et alant et uentrem molliant; suntque ualetudinis €genera, quibus ex lacte purgatio conuenit. ™‚á@@Plerumque uero aluus potius ducenda est; quod ab Asclepiade €quoque sic temperatum, ut tamen seruatum sit, uideo plerumque sae-€culo nostro praeteriri. Est autem ea moderatio, quam is secutus uide-€tur, aptissima, ut neque saepe ea medicina temptetur, et tamen semel, €summum uel bis non omittatur: si caput graue est; si oculi caligant; si morbus maioris intestini est, quod Graeci colum nominant; si in imo €uentre aut si in coxa dolores sunt; si in stomachum quaedam biliosa €concurrunt, uel etiam pituita eo s[2e]2 umorue aliquis aquae similis con-€fert; si spiritus difficilius redditur; si nihil per se uenter excernit, €utique si iuxta quoque stercus est et intus remanet, aut si stercoris odo-€rem nihil deiciens aeger ex spiritu suo sentit, aut si corruptum est €quod excernitur; aut si prima inedia febrem non sustulit; aut si san-€guinem mitti, cum opus sit, uires non patiuntur tempusue eius rei praeterit, aut si multum ante morbum aliquis potauit; aut si is, qui €saepe uel sponte uel casu purgatus est, subito habet aluum suppressam. €Seruanda uero illa sunt, ne ante tertium diem ducatur; ne ulla crudi-€tate substante; [2ne]2 in corpore infirmo diuque in aduersa ualetudine €exhausto, neue in eo, cui satis aluus cottidie reddit quiue eam liqui-€dam habebit; ne in ipso accessionis impetu, quia quod tum infusum €est, aluo continetur, regestumque in caput multo grauius periculum efficit. Pridie uero abstineri debet aeger, ut aptus tali curationi sit, €eodem die ante aliquot horas aquam calidam bibere, ut superiores €eius partes madescant; tum inmittenda in aluum est, si leui medicina €contenti sumus, pura aqua, si paulo ualentiore, mulsa; si leni, ea, in qua faenum Graecum uel tisana uel malua decocta sit, [si reprimendi €causa, ex uerbenis] acris autem est marina aqua uel alia sale adiecto; €atque utraque decocta commodior est. Acrior fit adiecto uel oleo uel €nitro uel melle: quoque acrior est, eo plus extrahit, sed minus facile €sustinetur. Idque, quod infunditur, neque frigidum esse oportet neque €calidum, ne alterutro modo laedat. Cum infusum est, quantum fieri €potest, continere se in lecticulo debet aeger, nec primae cupiditati @1 deiectionis protinus cedere: ubi necesse est, tum demum desidere. Fe-€reque eo modo dempta materia, superioribus partibus leuatis, morbum €ipsum mollit. Cum uero, quotiens res coegit, desidendo aliquis se ex-€hausit, paulisper debet conquiescere; et ne uires deficiant, utique eo €die cibum adsumere; qui plenior an exiguus sit, ex ratione eius acces-€sionis, quae expectabitur aut in metu non erit, aestimari oportebit.  @@At uomitus ut in secunda quoque ualetudine saepe necessa-€rius biliosis est, sic etiam in is morbis, quos bilis concitauit. Ergo om-€nibus, qui ante febres horrore et tremore uexantur, omnibus, qui cho-€lera laborant, omnibus etiam cum quadam hilaritate insanientibus, et €comitiali quoque morbo oppressis necessarius est. Sed si acutus morbus est, sicut in cholera, si febris est, ut inter horrores, asperioribus medi-€camentis opus non est, sicut in deiectionibus quoque supra €dictum est; satisque est ea uomitus causa sumi, quae sanis quoque su-€menda esse proposui. At ubi longi ualentesque morbi sine €febre sunt, ut comitialis, ut insania, ueratro quoque albo utendum est. Id neque hieme [2neque]2 aestate recte datur, optime uere, tolerabiliter €autumno. Quisquis daturus erit, id agere ante debebit, ut accepturi cor-€pus umidius sit. Illud scire oportet, omne eiusmodi medicamentum, €quod potui datur, non semper aegris prodesse, semper sanis nocere.  @@De frictione uero adeo multa Asclepiades tamquam inuen-€tor eius posuit in eo uolumine, quod COMMVNIVM AVXILIORVM €inscripsit, [2ut,]2 cum trium faceret tantum mentionem, huius et aquae €et gestationis, tamen maximam partem in hac consumpserit. Oportet €autem neque recentiores uiros in is fraudare, quae uel reppererunt uel €recte secuti sunt, et tamen ea, quae apud antiquiores aliquos posita sunt, auctoribus suis reddere. Neque dubitari potest, quin latius qui-€dem et dilucidius, ubi et quomodo frictione utendum esse[2t,]2 Ascle-€piades praeceperit, nihil tamen reppererit, quod [2non]2 a uetustissimo @1 €auctore Hippocrate paucis uerbis comprehensum sit, qui dixit fric-€tione, si uehemens sit, durari corpus, si lenis, molliri: si multa, minui, €si modica, inpleri. Sequitur ergo, ut tum utendum sit, cum [2aut]2 ad-€stringendum corpus sit, quod hebes est, aut molliendum, quod induruit, €aut digerendum in eo, quod copia nocet, aut alendum id, quod tenue et infirmum est. Quas tamen species si quis curios[2i]2us aestimet (quod €iam ad medicum non pertinet), facile intelleget omnes ex una causa €pendere, quae demit. Nam et adstringitur aliquid eo dempto, quod in-€terpositum, ut id laxaretur, effecerat, [2et]2 mollitur eo detracto, quod €duritiem creabat, et inpletur non ipsa frictione sed eo cibo, qui postea usque ad cutem digestione quadam relaxatam penetrat. Diuersarum €uero rerum in modo causa est. Inter unctionem autem et frictionem €multum interest. Vngui enim leuiterque pertractari corpus etiam in €acutis et recentibus morbis oportet, in remissione tamen et ante cibum. €Longa uero frictione uti [2ne]2que in acutis morbis neque increscenti-bus conuenit, praeterquam cum phreneticis somnus ea quaeritur. Amat €autem hoc auxilium ualetudo longa et iam a primo inpetu inclinata. €Neque ignoro quosdam dicere omne auxilium necessarium esse in-€crescentibus morbis, non cum iam per se finiuntur. Quod non ita se €habet. Potest enim morbus, etiam qui per se finem habiturus est, ce-lerius tamen adhibito auxilio pelli. Quod duabus de causis necessarium €est, et ut quam primum bona ualetudo contingat, et ne morbus, qui re-€manet, iterum, quamuis leui de causa, exasperetur. Potest morbus €minus grauis esse quam fuerit, neque ideo tamen solui, sed reliquiis quibusdam inhaerere, quas admotum aliquod auxilium discutit. Sed €ut leuata quoque aduersa ualetudine recte frictio adhibetur, sic num-€quam adhibenda est fe[2b]2re increscente: uerum, si fieri potest, cum €ex toto corpus ea uacabit; si minus, certe cum ea remiserit. Eadem au-€tem modo in totis corporibus esse debet, ut cum infirmus aliquis im-€plendus est, modo in partibus, aut quia ipsius eius membri inbecillitas @1 id requirit aut quia alterius. Nam et capitis longos dolores ipsius fric-€tio leuat, non in inpetu tamen doloris, et membrum aliquod resolutum €ipsius frictione confirmatur. Longe tamen saepius aliud perfricandum €est, cum aliud dolet; maximeque cum a summis aut a mediis partibus €corporis euocare materiam uolumus, ideoque extremas partes perfri-camus. Neque audiendi sunt qui numero finiunt, quotiens aliquis €perfricandus sit: id enim ex uiribus hominis colligendum est; et si €is perinfirmus est, potest satis esse quinquagies, si robustior, potest €ducenties esse faciendum; inter utrum[2que]2 deinde, prout uires sunt. €Quo fit, ut etiam minus saepe in muliere quam in uiro, minus saepe in puero uel sene quam iuuene manus dimouendae sint. Denique si certa €membra perfricantur, multa ualentique frictione opus est: nam neque þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ²¨Ž˜Šƒtotum corpus infirmari cito per partem potest, et opus est quam plu-€rimum materiae digeri, siue id ipsum membrum siue per id aliud €leuamus. At ubi totius corporis inbecillitas hanc curationem per to-€tum id exigit, breuior esse debet et lenior, ut tantummodo summam €cutem emolliat, quo facilius capax ex recenti [2ci]2bo nouae materiae fiat. In malis iam aegrum esse, ubi exterior pars corporis friget, in-€terior cum siti calet, [ut] supra posui. Sed tunc quoque uni-€cum in frictione praesidium est; quae si calorem in cutem euocauit, €potest alicui medicinae locum facere.  @@Gestatio quoque longis et iam inclinatis morbis aptissima €est; utilisque est et iis corporibus, quae iam ex toto febre carent sed €adhuc exerceri per se non possunt, et iis, quibus lentae morborum re-€liquiae remanent neque aliter eliduntur. Asclepiades etiam in recenti €uehementique praecipueque ardente febre ad discutiendam eam gesta-tione dixit utendum. Sed id periculose fit, meliusque quiete eius-€modi impetus sustinetur. Si quis tamen experiri uolet, sic experiatur: €si lingua non erit aspera, si nullus tumor, nulla durities, nullus dolor €uisceribus aut capiti aut praecordiis suberit. Et ex toto numquam €gestari corpus dolens debet, siue id in toto siue in parte est, nisi tamen €solis neruis dolentibus, neque umquam increscente febre sed in re-missione eius. Genera autem gestationis plura sunt adhibendaque sunt €et pro uiribus cuiusque et pro opibus, [2ne]2 aut inbecillum hominem €nimis digerant, aut humili desint. Lenissima est naui uel in portu @1 €uel in flumine, uehementior uel in alto mari naui uel lectica, etiam-num acrior uehiculo: atque haec ipsa et intendi et leniri possunt. Si €nihil eorum est, suspendi lectus debet et moueri: si ne id quidemst, €at certe uni pedi subiciendum fulmentum est, atque ita lectus huc et €illuc manu inpellendus. €@@Et leuia quidem genera exercitationis infirmis conueniunt, ua-€lentiora uero iis, qui iam pluribus diebus febre liberati sunt, aut iis, €qui grauium morborum initia sic sentiunt, ut adhuc febre uacent (quod €et in tabe et in stomachi uitiis, et cum aqua cutem subit, et inter-€dum in regio fit), aut ubi quidam morbi, qualis comitialis, qualis in-sania est, sine febre quamuis diu manent. In quibus adfectibus ea €quoque genera exercitationum necessaria sunt, quae conprehendimus eo €loco, quo, quemadmodum sani neque firmi homines se gere-€rent, praecepimus.  @@Abstinentiae uero duo genera sunt, alterum ubi nihil ad-€sumit aeger, alterum ubi non nisi quod oportet. Initia morborum €primum famem sitimque desiderant, ipsi deinde morbi moderationem, €ut neque aliud quam expedit neque eius ipsius nimium sumatur: ne-€que enim conuenit iuxta inediam protinus satietatem esse. Quod si €sanis quoque corporibus inutile est, ubi aliqua necessitas famem fecit, quanto inutilius est etiam in corpore aegro? Neque ulla res magis €adiuuat laborantem quam tempestiua abstinentia. Intemperantes ho-€mines apud nos ipsi cibi * * * tempora curantibus dantur: rursus alii €tempora medicis pro dono remittunt, sibi ipsis modum uindicant. Li-€beraliter agere se credunt, qui cetera illorum arbitrio relinquant, in ge-€nere cibi liberi sunt: quasi quaeratur quid medico liceat, non quid €aegro salutare sit, cui uehementer nocet, quotiens in eius, quod ad-€sumitur, uel tempore uel modo uel genere peccatur.  @@Sudor etiam duobus modis elicitur, aut sicco calore aut bal-€neo. Siccus calor est et harenae calidae et Laconici et clibani et quarun-€dam naturalium sudationum, ubi terra profusus calidus uapor aedi- @1 €ficio includitur, sicut super Baias in murtetis habemus. Praeter haec €sole quoque et exercitatione mouetur. Vtiliaque haec genera sunt, quo-€tiens umor intus nocet, isque digerendus est. Ac neruorum quoque quaedam uitia sic optime curantur. Sed cetera infirmis possunt con-€uenire: sol et exercitatio tantum robustioribus, qui tamen sine febre €uel inter initia morborum uel etiam grauibus morbis tenentur. Ca-€uendum autem est, ne quid horum uel in febre uel in cruditate tempte-€tur. At balnei duplex usus est: nam modo discussis febribus initium €cibi plenioris uinique firmioris [ualetudinis] facit, modo ipsam fe-€brem tollit; fereque adhibetur, ubi summam cutem relaxari euocarique corruptum umorem et habitum corporis mutari expedit. Antiqui ti-€midius eo utebantur, Asclepiades audacius. Neque terrere autem ea €res, si tempestiua est, debet: ante tempus nocet. Quisquis febre libera-€tus est, simulatque ea uno die non accessit, eo, qui proximus est post €tempus accessionis, tuto lauari potest. At si circumitum habere ea fe-€bris solita est, sic ut tertio quartoue die reuertatur, quandocumque non accessit, balneum tutum est. Manentibus uero adhuc febribus, si eae €sunt quae lentae lenesque iam diu male habent, recte medicina ista €temptatur, cum eo tamen, ne praecordia dura sint neue ea tumeant, €neue lingua aspera sit, neue aut in medio corpore aut in capite dolor €ullus sit, neue tum febris increscat. Atque in iis quidem febribus, €quae certum circuitum habent, duo balnei tempora sunt, alterum ante horrorem, alterum febre finita: in is uero, qui lentis febriculis diu €detinentur, cum aut ex toto recessit accessio, aut si id non solet, certe €lenita est, iamque corpus tam integrum est, quam maxime esse in eo €genere ualetudinis solet. Inbecillus homo iturus in balneum uitare de-bet, ne ante frigus aliquod experiatur. Vbi in balneum uenit, paulisper €resistere experirique, num tempora adstringantur, et an sudor aliqui €oriatur: si illud incidit, hoc non secutum est, inutile est eo die balineum €perunguendusque is leniter et auferendus est, uitandumque omni modo frigus, et abstinentia utendum. At si temporibus integris primum ibi, €deinde alibi sudor incipit, fouendum os aqua calida; tum in solio de- @1 €scendendum est, atque ibi quoque uidendum est, num sub primo contactu €aquae calidae summa cutis inhorrescat, quod uix fieri potest, si priora €recte cesserunt: certum autem signum inutilis balinei est. Ante uero €an postea quam in aquam calidam se demittat aliquis perungui debeat, ex ratione ualetudinis suae cognoscat. Fere tamen, nisi ubi nominatim €ut postea fiat praecipietur, moto sudore leuiter corpus perunguendum, €deinde in aquam calidam demittendum est. Atque hic quoque habenda €uirium ratio est; neque committendum, ut per aestum anima deficiat; €sed maturius is auferendus curioseque uestimentis inuoluendus est, ut €neque ad eum frigus adspiret, et ibi quoque, antequam aliquid ad-sumat, insudet. Fomenta quoque calida sunt milium, sal, harena, quid-€libet eorum calfactum et in linteum coniectum: si minore ui opus est, €etiam solum linteum, at si maiore, exstincti ti[2ti]2ones inuolutique pan-€niculis et sic circumdati. Quin etiam calido oleo replentur utriculi, et €in uasa fictilia, [similitudine] quas lenticulas uocant, aqua coicitur; €et sal sacco linteo excipitur, demittiturque in aquam bene calidam, tum super id membrum, quod fouendum est, conlocatur * * * iuxta-€que ignem ferramenta duo sunt, capitibus paulo latioribus, alterum-€que ex iis demittitur in eum salem, et super aqua leuiter aspergitur: €ubi frigere coepit, ad ignem refertur, et idem in altero fit, deinde in-€uicem in utroque: inter quae descendit salsus et calidus sucus, qui con-€tractis aliquo morbo neruis opitulatur. His omnibus commune est di-€gerere id, quod uel praecordia onerat, uel fauces strangulat, uel in €aliquo membro nocet. Quando autem quoque utendum sit, in ipsis mor-€borum generibus dicetur.  @@Cum de iis dictum sit, quae detrahendo iuuant, ad ea €ueniendum est, quae alunt, id est, CIBVM ET POTIONEM. Haec €autem non omnium tantum morborum sed etiam secundae ualetudinis €communia praesidia sunt; pertinetque ad rem omnium proprietates @1 €nosse, primum ut sani sciant, quomodo his utantur, deinde ut exse-€quentibus nobis morborum curationes liceat species €rerum, quae adsumendae erunt, subicere, neque necesse sit subinde sin-€gulas eas nominare. @@Scire igitur oportet omnia legumina, quaeque ex frumentis pani-€ficia sunt, generis ualentissimi esse (ualentissimum uoco, in quo pluri-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ²¨’’ƒmum alimenti est); item omne animal quadrupes domi natum; omnem €grandem feram, quales sunt caprea, ceruus, aper, onager; omnem gran-€dem auem, quales sunt anser et pauo et grus; omnes beluas marinas, ex €quibus cetus est quaeque his pares sunt; item mel et caseum. Quo mi-€nus mirum est opus pistorium ualentissimum esse, quod ex frumento, €adipe, melle, caseo constat. @@In media uero materia numerari ex holeribus debere ea, quorum €radices uel bulbos adsumimus; ex quadrupedibus leporem; aves omnes €a minimis ad phoenicopterum; item pisces omnes, qui salem non pa-€tiuntur solidiue saliuntur. €@@Inbecillissimam uero materiam esse omnem caulem holeris et €quicquid in caule nascitur, qualis est cucurbita et cucumis et capparis, €omnia poma, oleas, cochleas, itemque conculia. @@Sed quamuis haec ita discreta sunt, tamen etiam quae sub eadem €specie sunt, magna discrimina recipiunt, aliaque res alia uel ualentior €est uel infirmior: siquidem plus alimenti est in pane quam in ullo alio, €firmius est triticum quam milium, id ipsum quam hordeum; et ex €tritico firmissima siligo, deinde simila, deinde cui nihil demptum est, €qu[2em]2 $*A*U*T*O*P*U*R*O*N& Graeci uocant: infirmior est ex polline, infir-€missimus cibarius panis. @@Ex leguminibus uero ualentior faba uel lenticula quam pisum. Ex €holeribus ualentior rapa napique et omnes bulbi, in quibus cepam quo-€que et alium numero, quam pastinaca uel [2quae]2 specialiter radicula €appellatur. Item firmior brassica et beta et porrum quam lactuca uel cucurbita uel asparagus. At ex fructibus surculorum ualentiores uuae, @1 €ficus, nuces, palmulae quam quae poma proprie nominantur; atque ex €his ipsis firmiora quae sucosa quam quae fragilia sunt. €@@Item[2que]2 ex is auibus, quae in media specie sunt, ualentior ea, €quae pedibus quam quae uolatu magis nititur: et ex is, [2quae]2 uolatu €fidunt, firmiores quae grandiores aues quam quae minutae sunt, ut €ficedula et turdus. Atque eae quoque, quae in aqua degunt, leuiorem €cibum praestant, quam quae natandi scientiam non habent. @@Inter domesticas uero quadrupedes leuissima suilla est, grauis-€sima bubula. Itemque ex feris, quo maius quodque animal, eo robustior €ex eo cibus est. €@@Pisciumque eorum, qui ex media materia sunt, quibus maxime €utimur, tamen grauissimi sunt, ex quibus salsamenta quoque fieri €possunt, qualis lacertus est; deinde ii qui, quamuis teneriores, tamen €duri sunt, ut aurata, coruus, sparus, oculata, tunc plani, post quos etiam-€num leuiores lupi mullique, et post hos omnes saxatiles. @@Neque uero in generibus rerum tantummodo discrimen est, sed €etiam in ipsis; quod et aetate fit et membro et solo et caelo et habitu. €Nam quadrupes omne animal, si lactens est, minus alimenti praestat, €itemque quo tenerior pullus cohortalis est; in piscibus quoque media €aetas, quae non summam magnitudinem inpleuit. Deinde ex eodem €sue ungulae, rostrum, aures, cerebellum, ex agno haedoue cum petiolis €totum caput aliquanto quam cetera membra leuiora sunt, adeo ut in media materia poni possint. Ex auibus colla alaeue recte infirmis ad-€numerantur. Quod ad solum uero pertinet, frumentum quoque ualen-€tius est collinum quam campestre; leuior piscis inter saxa editus quam €in harena, leuior in harena quam in limo. Quo fit, ut e[2x]2 stagno uel €lacu uel flumine eadem genera grauiora sint, leuiorque qui in alto quam €qui in uado uixit. Omne etiam ferum animal domestico leuius, et quod- @1 cumque umido caelo quam quod sicco natum est. Deinde etiam omnia €pinguia quam macra, recentia quam salsa, noua quam uetusta plus €alimenti habent. Tum res eadem magis alit iurulenta quam assa, ma-€gis assa quam elixa. Ouum durum ualentissimae materiae est, molle €uel sorbile inbecillissimae. Cumque panificia omnia firmissima sint, €elota tamen quaedam genera frumenti, ut halica, oryza, tisana, uel ex €isdem facta sorbitio aut pulticula, et aqua quoque madens panis in-€becillissimis adnumerari potest. @@Ex potionibus uero quaecumque ex frumento facta est, itemque €lac, mulsum, defrutum, passum, uinum aut dulce aut uehemens aut €mustum aut magnae uetustatis ualentissimi generis est. [2At]2 acetum €et [2id]2 uinum, quod paucorum annorum uel austerum uel pingue est, €in media materia est; ideoque infirmis numquam generis alterius €dari debet. Aqua omnium inbecillissima est; firmiorque ex frumento €potio est, quo firmius est ipsum frumentum; firmior ex eo uino, quod €bono solo quam quod tenui, quodque temperato caelo quam quod nimis €aut umido aut nimis sicco nimiumque aut frigido aut calido natum est. Mulsum, quo plus mellis habet, defrutum, quo magis incoctum €est, passum, ex quo sicciore uua est, eo ualentius est. Aqua leuissima €pluuialis est, deinde fontana, tum ex flumine, tum ex puteo, post haec €ex niue aut glacie: grauior his ex lacu, grauissima ex palude. Facilis €etiam et necessaria cognitio est naturam eius requirentibus. Nam €leuis pondere apparet, et ex is, quae pondere pares sunt, eo melior quae-€que est, quo celerius et calfit et frigescit, quoque celerius in ea le-gumina percoquuntur. Fere uero sequitur, ut, quo ualentior quaeque €materia est, eo minus facile concoquatur, sed, si concocta est, plus alat. @1 €Itaque utendum est materiae genere pro uiribus, modusque omnium €pro genere sumendus. Ergo inbecillis hominibus rebus infirmissimis €opus est: mediocriter firmos media materia optime sustinet, et ro-€bustis apta ualidissima est. Plus deinde aliquis adsumere ex leuioribus €potest: magis in iis, quae ualentissima sunt, temperare sibi debet.  @@Neque haec sola discrimina sunt; sed etiam aliae res boni €suci sunt, aliae mali, quas $*E*U*X*U*L*O*U*S& uel $*K*A*K*O*X*U*L*O*U*S& Graeci €uocant; aliae lenes, aliae acres; aliae crassiorem pituitam in nobis fa-€ciunt, aliae tenuiorem; aliae idoneae stomacho, aliae alienae sunt; €itemque aliae inflant, aliae ab hoc absunt; aliae calfaciunt, aliae refri-gerant; aliae facile in stomacho acescunt, aliae [2non]2 facile intus cor-€rumpuntur; aliae mouent aluum, aliae supprimunt; aliae citant uri-€nam, aliae tardant; quaedam somnum mouent, quaedam sensum exci-€tant. Quae omnia ideo noscenda sunt, quoniam aliud alii uel corpori €uel ualetudini conuenit.  @@Boni suci sunt triticum, siligo, halica, oryza, amulum, tra-€gum, tisana, lac, caseus mollis, omnis uenatio, omnes aues, quae ex me-€dia materia sunt, ex maioribus quoque eae, quas supra nomi-€naui; medii inter teneros durosque pisces, ut mullus, ut lupus; uerna €lactuca, urtica, malua, [cucumis,] cucurbita, [2ouum sorbile,]2 por-tulaca, cocleae, palmulae; ex pomis quodcumque neque acerbum neque €acidum est; uinum dulce uel lene, passum, defrutum; oleae, quae ex €his duobus in altero utro seruatae sunt; uuluae, rostra, trunculique €suum, omnis pinguis caro, omnis glutinosa, omne iecur.  @@Mali uero suci sunt milium, panicium, hordeum, legu-€mina; caro domestica permacra omnisque caro salsa, omne salsamen-€tum, garum, uetus caseus; siser, radicula, rapa, napi, bulbi; brassica @1 €magisque etiam cyma eius, asparagus, beta, cucumis, porrus, eruca, €nasturcium, thymum, nepeta, satureia, hysopum, ruta, anetum, feni-€culum, cuminum, anesum, lapatium, sinapi, alium, cepe; lienes, renes, €intestina; pomum quodcumque acidum uel acerbum est; acetum, €omnia acria, acida, acerba, oleum; pisces quoque saxatiles, omnesque, €qui ex tenerrimo genere sunt, aut qui rursus nimium duri uir[2o]2sique €sunt, ut fere quos stagna, lacus limosique riui ferunt, quique in nimiam €magnitudinem excesserunt.  @@Lenes autem sunt sorbitio, pulticula, laganus, amilum, €tisana, pinguis caro et quaecumque glutinosa est; quod fere quidem €in omni domestica fit, praecipue tamen in ungulis trunculisque suum, €in pe[2t]2iolis capitulisque haedorum et uitulorum et agnorum, omnibus-€que cerebellis; item qui proprie bulbi nominantur, lac, defrutum, pas-sum, nuclei pinei. Acria sunt omnia nimis austera, omnia acida, €omnia salsa, et mel quidem, quo melius est, eo magis. Item alium, €cepa, eruca, ruta, nasturcium, cucumis, beta, brassica, asparagus, €sinapi, radicula, intubus, ocimum, lactuca, maximaque holerum pars. þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ²¨—@@Crassiorem autem pituitam faciunt oua sorbilia, halica, €oriza, amulum, tisana, lac, bulbi, omniaque fere glutinosa. Extenuant €eandem omnia salsa, atque acria atque acida.  @@Stomacho autem aptissima sunt, quaecumque austera €sunt; etiam quae acida sunt, quaeque contacta sale modice sunt; item €panis sine fermento, et elota halica, uel oriza uel tisana; omnis auis, €omnis uenatio; atque utraque uel assa uel elixa: ex domesticis animali-bus bubula: si quid ex ceteris sumitur, macrum potius quam pingue; @1 €ex sue ungulae, rostra, aures, uoluae sterilesque; ex holeribus intubus, €lactuca, pastinaca, cucurbita elixa, siser; ex pomis cerasium, morum, €sorbum, pirum fragile, quale Crustuminum uel Meuianum est; item €pira, quae reponuntur, Tarentina atque Signina, malum orbiculatum €aut Scaudianum uel Amerinum uel Cotoneum uel Punicum, uuae ex olla; molle ouum, palmulae, nuclei pinei, oleae albae ex dura mu-€ria, eaedem aceto intinctae, uel nigrae, quae in arbore bene permatu-€ruerunt, uel quae in passo defrutoue seruatae sunt; uinum austerum, €licet etiam asperum sit, item resinatum; duri ex media materia pisces, €ostrea, pectines, murices, purpurae, cocleae, cibi potionesque uel fri-€gidae uel feruentes, apsinthium.  @@Aliena uero stomacho sunt omnia tepida, omnia salsa, om-€nia iurulenta, omnia praedulcia, omnia pinguia, sorbitio, panis fer-€mentatus, itemque uel ex milio uel ex hordeo, radices holerum, et quod-€cumque holus ex oleo garoue estur, mel, mulsum, defrutum, passum, €lac, omnis caseus, uua recens, ficus et uirides et aridae, legumina om-nia, quaeque inflare consuerunt; item thymum, nepeta, satureia, €hysopum, nasturcium, lapatium, lapsanum, iuglandes. Ex his autem €intellegi potest non, quicquid boni suci est, protinus stomacho con-€uenire, neque, [2quic]2quid stomacho conuenit, protinus boni suci esse.  @@Inflant autem omnia fere legumina, omnia pinguia, om-€nia dulcia, omnia iurulenta, mustum, atque etiam id uinum, cui nihil €adhuc aetatis accessit; ex holeribus alium, cepa, brassica, omnesque radices, excepto sisere et pastinaca; bulbi, ficus etiam aridae sed ma- @1 €gis uirides, uuae recentes, nuces omnes, exceptis nucleis pineis, lac, €omnisque caseus; quicquid deinde subcrudum aliquis adsumpsit. Mi-€nima inflatio fit ex uenatione, aucupio, piscibus, pomis, oleis, con-€chyliisue, ouis uel mollibus uel sorbilibus, uino uetere. Feniculum uero €et anetum inflationes etiam leuant.  @@At calfaciunt piper, sal, caro omnis iurulenta, alium, €cepa, ficus aridae, salsamentum, uinum, et quo meracius est, eo magis. €Refrigerant holera, quorum crudi caules adsumuntur, ut intubus et €lactuca, et item coriandrum, cucumis, elixa cucurbita, beta, mora, €cerasia, mala austera, pira fragilia, caro elixa, praecipueque acetum, €siue cibus ex eo siue potio adsumitur.  @@Facile autem intus corrumpuntur panis fermentatus, €et quisquis alius quam ex tritico est, lac, mel; ideoque etiam lacten-€tia atque omne pistorium opus, teneri pisces, ostrea, holera, caseus et €recens et uetus, crassa uel tenera caro, uinum dulce, mulsum, defru-€tum, passum; quicquid deinde uel iurulentum est uel nimis dulce uel nimis tenue. At minime intus uitiantur panis sine fermento, aues et €eae potius duriores, duri pisces: neque solum aurata tuta aut sparus €sed etiam lolligo, lucusta, polypus; item bubula omnisque dura caro; €eademque aptior est, si macra, si salsa est; omniaque salsamenta, co-€cleae, murices, purpurae; uinum austerum uel resinatum.  @@At aluum mouent panis fermentatus, magisque si cibarius €uel hordiacius est, brassica, si subcruda est, lactuca, anetum, nastur-€cium, ocimum, urtica, portulaca, radicula, capparis, alium, cepa, €malua, lapatium, beta, asparagus, cucurbita, cerasia, mora, uua [2ex €olla]2, omnia mitia, ficus etiam arida, sed magis uiridis, uuae recentes; pingues minutae aues, cocleae, garum, salsamentum, ostrea, pelori-€des, echini, musculi, et omnes fere conchulae, maximeque ius earum, €saxatiles et omnes teneri pisces, sepiarum atramentum; si qua caro €adsumitur, pinguis, eadem uel iurulenta uel elixa, aues quae natant, @1 €mel crudum, lac, lact[2e]2ntia omnia, mulsum, uinum dulce uel salsum, €aqua tenera; omnia dulcia, tepida, pinguia, elixa, iurulenta, salsa €uel diluta.  @@Contra astringunt panis ex siligine uel ex simila, magis si €sine fermento est, magis etiam si ustus est, intenditurque uis eius €etiam, si bis coquitur, pulticula uel ex halica uel ex panicio uel ex €milio, itemque ex isdem sorbitio, et magis si haec ante fricta sunt; €lenticula, cui uel beta uel intubus uel ambubeia uel plantago adiecta €est, magisque etiam si illa ante fricta est, per se etiam intubus uel ex €plantagine uel ambubeia f[2ri]2cta, minuta holera, brassica bis decocta; dura oua, magisque si assa sunt; minutae aues, merula, palumbus, €magisque in posca si decoctus est, grues, omnes aues, quae magis cur-€runt quam uolant; lepus, caprea, iecur ex eis, quae sebum habent, ma-€ximeque bubulum, ac sebum ipsum; caseus, qui uehementior uetustate €fit uel ea mutatione, quam in eo transmarino uidemus, aut si recens est, ex melle mulsoue decoctus; item mel coctum, pira inmatura, sorua, ma-€gisque ea, quae torminalia nominantur, mala Cotonea et Punica, oleae €uel albae uel permaturae, murta, palmulae, purpurae, murices, uinum €resinatum uel asperum, item meracum, acetum, mulsum quod infer-€uuit, item defrutum, passum, aqua uel tepida uel praefrigida, dura, €id est ea, quae tarde put[2r]2escit, ideoque pluuia potissimum; omnia €dura, macra, austera, aspera, tosta, [2et in eadem]2 carne assa potius €quam elixa.  @@Vrinam autem mouent quaecumque in horto nascentia €boni odoris sunt, ut apium, ruta, anetum, ocimum, menta, hysopum, €anesum, coriandrum, nasturcium, eruca, feniculum; praeter haec aspa-€ragus, capparis, nepeta, thymum, satureia, lapsanum, pastinaca, ma-€gisque agrestis, radicula, siser, cepa; ex uenatione maxime lepus; ui-€num tenue, piper et rotundum et longum, sinapi, absinthium, nuclei pinei. @1  @@Somno uero aptum est papauer, lactuca, maximeque €aestiua, cuius coliculus iam lacte repletus est, morum, porrus. Sensus €excitat nepeta, thymum, satureia, hysopum, praecipueque puleium, €ruta et cepe.  @@EVOCARE uero materiam multa admodum possunt, €sed ea cum ex peregrinis medicamentis maxime constent, aliisque ma-€gis, quam quibus ratione uictus succurritur, €opitulentur, in praesentia differam: ponam uero ea, quae prompta €et is morbis, de quibus protinus dicturus sum, apta cor-€pus erodunt, et sic eo quod mali est extrahunt. Habent autem hanc €facultatem semen erucae, nasturcii, radiculae, praecipue tamen omnium €sinapi. Salis quoque et fici eadem uis est. @@Leniter uero simul et REPRIMVNT et molliunt lana sucida quo €cum aceto uel uino oleum adiectum est, contritae palmulae, furfures €in salsa aqua uel aceto decoctae. €@@At simul et reprimunt et refrigerant herba muralis ($*P*A*R*Q*E-€$*N*I*O*N& uel $*P*E*R*D*E*I*K*I*O*N& appellant), serpullum, puleium, oci-€mum, herba sanguinalis, quam Graeci $*P*O*L*U*G*O*N*O*N& uocant, por-€tulaca, papaueris folium, capriolique uitium, coriandrum, folia hy-€oscyamu, muscus, siser, apium, solanum (quam strychnon Graeci uo-cant), brassicae folia, intubus, plantago, feniculi semen; contrita pira €uel mala, praecipueque Cotonea, lenticula; aqua frigida, maximeque €pluuialis, uinum, acetum, et horum aliquo madens uel panis uel farina €uel spongia uel cinis uel lana sucida uel etiam linteolum; creta Ci-€molia, gypsum; melinum, murteum, rosa, acerbum oleum; uerbe-narum contusa cum teneris colibus folia; cuius generis sunt olea, cu- @1 €pressus, myrtus, lentiscus, tamarix, ligustrum, rosa, rubus, laurus, €hedera, Punicum malum. €@@Sine frigore autem reprimunt cocta mala Cotonea, malicorium, €aqua calda, in qua uerbenae coctae sunt, quas supra posui, pul-€uis uel ex faece uini uel ex murti foliis, amarae nuces. @@CALFACIT uero ex qualibet farina cataplasma siue ex tritici €siue farris siue hordei siue erui siue lolii siue milii uel panicii uel €lenticulae uel fabae uel lupini [2uel lini]2 uel feni Graeci, ubi ea þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ²¨¡•„defer[2u]2uit calidaque inposita est. Valentior tamen ad id omnis farina €est ex mulso quam ex aqua cocta. Praeterea cyprinum, irinum, me-€dulla, adeps ex fele, oleum, magisque si uetus est, iunctaque oleo sal, €nitrum, git, piper, quinquefolium. @@Fereque quae uehementer reprimunt et refrigerant, durant: quae €calfaciunt, digerunt et emolliunt, praecipueque ad emolliendum potest €cataplasma ex lini uel feni Graeci semine. His autem omnibus, et sim-€plicibus et permixtis, uarie medici utuntur, ut magis quid quisque per-€suaserit sibi appareat, quam quid euidenter compererit. @1 °¯ôÿ@@@@{1LIBER III.}1 ¡@@Prouisis omnibus, quae pertinent ad uniuersa genera morbo-€rum, ad singulorum curationes ueniam. Hos autem in duas species €Graeci diuiserunt, aliosque ex his acutos, alios longos esse dixerunt. €Ide[2m]2que quoniam non semper eodem modo respondebant, eosdem alii €inter acutos, alii inter longos rettulerunt; ex quo plura eorum genera esse manifestum est. Quidam enim breues utique sunt, qui cito uel tol-€lunt hominem, uel ipsi cito finiuntur; quidam longi, sub quibus ne-€que sanitas in propinquo neque exitium est; tertiumque genus eorum €est, qui modo acuti, modo longi sunt, idque non in febribus tantum-modo, in quibus frequentissimum est, sed in aliis quoque fit. Atque €etiam praeter hos quartum est, quod neque acutum dici potest, quia €non peremit, neque utique longum, quia, si occurritur, facile sanatur. €Ego cum de singulis dicam, cuius quisque generis sit indicabo. Diui-€dam autem omnes in eos, qui IN TOTIS CORPORIBVS consistere €uidentur, et eos, qui oriuntur in partibus. Incipiam a prioribus, pauca €de omnibus praefatus. @@In nullo quidem morbo minus fortuna sibi uindicare quam ars €potest: ut pote qu[2o]2m repugnante natura nihil medicina proficiat. Ma-€gis tamen ignoscendum medico est parum proficienti in acutis mor-€bis quam in longis: hic enim breue spatium est, intra quod, si auxi-€lium non profuit, aeger extinguitur: ibi et deliberationi et mutationi €remediorum tempus patet, adeo ut raro, si inter initia medicus ac-cessit, obsequens aeger sine illius uitio pereat. Longus tamen morbus €cum penitus insedit, quod ad difficultatem pertinet, acuto par est. Et €acutus quidem quo uetustior est, longus autem quo recentior, eo fa-€cilius curatur. €@@Alterum illud ignorari non oportet, quod non omnibus aegris €eadem auxilia conueniunt. Ex quo incidit, ut alia atque alia summi auctores quasi sola uindicarint, prout cuique cesserat. Oportet itaque, @1 €ubi aliquid non respondet, non tanti putare auctorem quanti aegrum, €et experiri aliud atque aliud, sic tamen ut in acutis morbis cito mute-€tur quod nihil prodest in longis, quos tempus ut facit sic etiam soluit, €non statim condemnetur, si quid non statim profuit, minus uero re-€moueatur, si quid paulum saltem iuuat, quia profectus tempore ex-€pletur.  @@Protinus autem inter initia scire facile est, quis acutus mor-€bus quis longus sit, non in is solis, in quibus semper ita se habet, sed €in is quoque, in quibus uariat. Nam ubi sine intermissionibus ac-€cessiones et dolores graues urgent, acutus est morbus: ubi lenti €dolores lentaeue febres sunt et spatia inter accessiones porri-€gunt, acceduntque ea signa, quae priore uolumine exposita sunt, longum hunc futurum esse manifestum est. Videndum €etiam est, morbus an increscat, an consistat, an minuatur, quia quae-€dam remedia increscentibus morbis, plura inclinatis conueniunt; ea-€que, quae decrescentibus apta sunt, ubi acutus increscens urget, in re-€missionibus potius experienda sunt. Increscit autem morbus, dum €grauiores dolores accessionesque ueniunt, eaeque et ante, quam pro-ximae, reuertuntur et postea desinunt. Atque in longis quoque morbis €etiam tales notas non habentibus scire licet increscere, si somnus in-€certus est, si deterior concoctio, si foediores deiectiones, si tardior sen-€sus, si pigrior mens, si percurrit corpus frigus aut calor, si id magis €pallet. Ea uero, quae contraria his sunt, decedentis eius notae sunt. * * €Praeter haec in acutis morbis serius aeger alendus est, nec nisi iam is €inclinatis, ut primo dempta materia impetum frangat, in longis ma-turius, ut sustinere spatium adfecturi mali possit. Ac si quando is €non in toto corpore sed in parte est, magis tamen ad rem pertinet uim €totius corporis moliri quam proprie partis aegrae sanitatem. Multum €etiam interest, ab initio quis recte curatus sit an perperam, quia cura-€tio minus is prodest, in quibus adsidue frustra fuit. Si qui temere ha-€bitus adhuc integris uiribus uiuit, admota curatione momento re-€stituitur. @@Sed cum ab is coeperim, quae notas quasdam futurae €aduersae ualetudinis exhibent, curationum quoque principium ab ani-€maduersione eiusdem temporis faciam. Igitur si quid ex is, quae pro-€posita sunt, incidit, omnium optima sunt quies et abstinen- @1 €tia: si quid bibendum est, aqua, idque interdum uno die fieri satis est, €interdum, si terrentia manent, biduo; proximeque abstinentiam sumen-€dus est cibus exiguus, bibenda aqua, postero die etiam vinum, deinde €inuicem alternis diebus modo aqua modo uinum, donec omnis [causae] metus finiatur. Per haec enim saepe instans grauis morbus discutitur. €Plurimique falluntur, dum se primo die protinus sublaturos languorem €aut exercitatione aut balneo aut coacta deiectione aut uomitu aut suda-€tionibus aut uino sperant; non quo non interdum incidat aut non €dec[2e]2per[2i]2t sed quo saepius fallat, solaque abstinentia sine ullo periculo €medeatur: cum praesertim etiam pro modo terroris moderari liceat, et, €si leuiora indicia fuerunt, satis sit a uino tantum abstinere, quod sub-tractum plus, quam si cibo quid dematur, adiuuat; si paulo grauiora, €facile sit non aquam tantum bibere sed etiam cibo carnem subtrahere, €interdum panis quoque minus quam pro consuetudine adsumere, umi-€doque cibo esse contentos et holere potissimum, satisque sit tum ex toto €a cibo, a uino, ab omni motu corporis abstinere, cum uehementes notae €terruerunt. Neque dubium est, quin uix quisquam, qui non dissimu-€lauit sed per haec mature morbo occurrit, aegrotet.  @@Atque haec quidem sanis facienda sunt tantum cum causa €metuentibus. Sequitur uero CVRATIO FEBRIVM quod et in toto corpore €et uulgare maxime morbi genus est. Ex his una cotidiana, altera ter-€tiana, altera quartana est. Interdum etiam longiore circuitu quaedam €redeunt, sed id raro fit. In prioribus et morbi * sunt et medicina. €@@Et quartanae quidem simpliciores sunt. Incipiunt fere ab hor-€rore, deinde calor erumpit, finitaque febre biduum integrum est: ita €quarto die reuertitur. @@Tertianarum uero duo genera sunt. Alterum eodem modo, quo €quartana, et incipiens et desinens, illo tantum interposito discrimine, €quod unum diem praestat integrum, tertio redit. Alterum longe perni-€ciosius, quod tertio quidem die reuertitur, ex quadraginta autem et €octo horis fere triginta et sex per accessionem occupat (interdum etiam €uel minus uel plus), neque ex toto in remissione desistit, sed tantum €leuius est. Id genus plerique medici $*H*M*I*T*R*I*T*A*I*O*N& appellant. @@Cottidianae uero uariae sunt et multiplices. Aliae enim protinus a €calore incipiunt, aliae a frigore, aliae ab horrore. Frigus uoco, ubi @1 €extremae partes membrorum inalgescunt, horrorem, ubi corpus totum €intremit. Rursus aliae sic desinunt, ut ex toto sequatur integritas; €aliae sic, ut aliquantum quidem minuatur ex febre, nihilo minus €tamen quaedam reliquiae remaneant, donec altera accessio accedat; ac €saepe aliae * * uix quicquam aut nihil remittant sed continuent. Deinde aliae feruorem ingentem habent, aliae tolerabilem: aliae co-€tidie pares sunt, aliae inpares, atque inuicem altero die lenior, altero €uehementior * : aliae tempore eodem postridie reuertuntur, aliae uel €serius uel celerius: aliae diem noctemque accessione et decessione €implent, aliae minus, aliae plus: aliae cum decedunt, sudorem mouent, €aliae non mouent; atque alias per sudorem ad integritatem uenitur, alias tantum corpus inbecillius redditur. At accessiones etiam modo €singulae singulis diebus fiunt, modo binae pluresue concurrunt. Ex þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ³£•ƒquo saepe euenit, ut cotidie plures accessiones remissionesque sint, sic €tamen, ut unaquaeque alicui priori respondeat. Interdum uero acces-€siones quoque confunduntur, sic ut notari neque tempora earum neque €spatia possint. Neque uerum est, quod dicitur a quibusdam, nullam €febrem inordinatam esse, nisi aut ex uomica aut ex inflammatione €aut ex ulcere: facilior enim semper curatio foret, si hoc uerum esset: sed quod euidentes causae faciunt, facere etiam abditae possunt. Neque €de re sed de uerbo controuersiam mouent, qui, cum aliter aliterque €in eodem morbo febres accedunt, non easdem inordinate redire, sed €alias aliasque subinde oriri dicunt; quod tamen ad curandi rationem €nihil pertineret, etiamsi uere diceretur. Tempora quoque remissionum €modo liberalia, modo uix ulla sunt.  @@Et febrium quidem ratio maxime talis est: curationum uero €diuersa genera sunt, prout auctores aliquos habent. Asclepiades offi-€cium esse medici dicit, ut tuto, ut celeriter, ut iucunde curet. Id uotum €est, sed fere periculosa esse nimia et festinatio et uoluptas solet. Qua €uero moderatione utendum sit, ut, quantum fieri potest, omnia ista €contingant prima semper habita salute, in ipsis partibus curationum €considerandum erit. @@Et ante omnia quaeritur, primis diebus aeger qua ratione conti-€nendus sit. Antiqui medicamentis quibusdam datis concoctionem mo-€liebantur, eo quod cruditatem maxime horrebant: deinde eam ma- @1 €teriem, quae laedere uidebatur, ducendo saepius aluum subtrahebant. €Asclepiades medicamenta sustulit; aluum non totiens sed fere tamen €in omni morbo subduxit; febre uero ipsa praecipue se ad remedium €eius uti professus est: conuellendas enim uires aegri putauit luce, uigi-lia, siti ingenti, sic ut ne os quidem primis diebus elui sineret. Quo €magis falluntur, qui per omnia iucundam eius disciplinam esse conci-€piunt: is enim ulterioribus quidem diebus cubantis etiam luxuriae €subscripsit, primis uero tortoris uicem exhibuit. Ego autem medica-€mentorum dari potiones et aluum duci non nisi raro debere concedo: €non ideo tamen id agendum, ut aegri uires conuellantur, existimo, quoniam ex inbecillitate summum periculum est. Minui ergo tan-€tum materiam superantem oportet, quae naturaliter digeritur, ubi €nihil noui accedit. Itaque abstinendus a cibo primis diebus est; in luce €habendus aeger, nisi infirmus, interdiu est, quoniam corpus ista quo-€que digerit, isque cubare quam maxime * * conclaui debet. Quod ad €sitim uero somnumque pertinet, moderandum est, ut uigilet interdiu. €Noctu, si fieri potest, conquiescat: ac neque potet, neque nimium siti crucietur; os etiam eius elui potest, ubi et siccum est, et ipsi faetet, €quamuis id tempus potioni aptum non est. Commodeque Erasistratus €dixit saepe in[2t]2eriore parte umorem non requirente os et fauces requi-€rere, neque ad rem male haberi aegrum pertinere. Ac primo quidem €sic tenendus est. @@Optimum uero medicamentum eius est oportune cibus datus; qui €quando primum dari debeat, quaeritur. Plerique ex antiquis tarde €dabant, saepe quinto die, saepe sexto; et id fortasse uel in Asia uel in €Aegypto caeli ratio patitur. Asclepiades ubi aegrum triduo per omnia €fatigarat, quartum diem cibo destinabat. At Themison nuper, non €quando coepisset febris, sed quando desisset, aut certe leuata esse[2t]2, €considerabat; et ab illo tempore expectato die tertio, si non acces-€serit febris, statim; si accesserat, ubi ea uel desierat, uel si adsidue inhaerebat, certe si se inclinauerat, cibum dabat. Nihil autem horum €utique perpetuum est. Nam potest primo die primus cibus dandus €esse, potest secundo, potest tertio, potest non nisi quarto aut quinto, €potest post unam accessionem, potest post duas, potest post plures. @1 €Refert enim qualis morbus sit, quale corpus, quale caelum, quae aetas, €quod tempus anni; minimeque in rebus inter se multum differen-tibus perpetuum esse praeceptum temporis potest. Ex morbo, qui plus €uirium aufert, celerius cibus dandus est, itemque eo caelo, quo magis €digerit. Ob quam causam in Africa nulla die aeger abstineri recte €uidetur. Maturius etiam puero quam iuueni, aestate quam hieme dari €debet. Vnum illud est, quod semper, quod ubique seruandum est, ut €aegri uires subinde adsidens medicus inspiciat; et quamdiu super-€erunt, abstinentia pugnet; si inbecillitatem uereri coeperit, cibo sub-€ueniat. Id enim eius officium est, ut aegrum neque superuacua ma-teria oneret, neque inbecillitatem fame prodat. Idque apud Erasistra-€tum quoque inuenio; qui quamuis parum docuit, quando uenter, €quando corpus ipsum exinaniretur, dicendo tamen haec esse uisenda €et tum cibum dandum, cum corpori deberetur, satis ostendit, dum €uires superessent, dari non oportere: ne deficerent, consulendum esse. €Ex his autem intellegi potest ab uno medico multos non posse curari, €eumque, si artifex sit, idoneum esse, qui non multum ab aegro recedit. Sed qui quaestui seruiunt, quoniam [2is]2 maior ex populo est, libenter €amplectuntur ea praecepta, quae sedulitatem non exigunt, ut in hac €ipsa re. Facile est enim dies uel accessiones numerare is quoque, qui €aegrum raro uident: ille adsid[2e]2at necesse est, qui quod solum opus €est uisurus est, quando nimis inbecillus futurus sit, nisi cibum acce-€perit. In pluribus tamen ad initium cibi dies quartus aptissimus esse €consueuit. @@Est autem alia etiam de diebus ipsis dubitatio, quoniam anti-€qui potissimum impares sequebantur, eosque, tamquam tum de aegris €iudicaretur, $*K*R*I*S*I*M*O*U*S& nominabant. Hi erant dies tertius, quin-€tus, septimus, nonus, undecimus, quartus decimus, unus et uicesi-€mus, ita ut summa potentia septimo, deinde quarto decimo, deinde uni et uicensimo daretur. Igitur sic aegros nutri[2e]2bant, ut dierum €inparium accessiones expectarent, deinde postea cibum quasi leuiori- @1 €bus accessionibus instantibus darent, adeo ut Hippocrates, si alio die €febris desisset, recidiuam timere sit solitus. Id Asclepiades iure ut €uanum repudiauit, atque in nullo die, qua par inparue esset, is uel €maius uel minus periculum esse dixit. Interdum enim peiores dies pares fiunt, et oportun[2i]2us post eorum accessiones cibus datur. Non-€numquam etiam in ipso morbo dierum ratio mutatur, fitque grauior, €qui remissior esse consuerat; atque ipse quartus decimus par est, in €quo magnam uim esse antiqui fatebantur. Qui cum octauum primi €die naturam habere contenderent, ut ab eo secundus septenarius nu-€merus inciperet, ipsi sibi repugnabant non octauum, neque decimum, €neque duodecimum diem sumendo quasi potentiorem: plus enim tri-buebant nono et undecimo. Quod cum fecissent sine ulla probabili ra-€tione, ab undecimo non ad tertium decimum sed ad quartum decimum €transibant. Est etiam apud Hippocrate[2n]2 eis, qu[2os]2 septimus dies li-€beraturus sit, quartum esse grauissimum. Ita illo quoque auctore in €die pari et grauior febris esse potest et certa futuri nota. Atque idem €alio loco quartum quemque diem ut in utrumque efficacissimum ad-€prehendit, id est quartum, septimum, undecimum, quartum decimum, septimum decimum. In quo et ab inparis ad paris numeri rationem €transit et ne hoc quidem propositum conseruauit, cum a septimo die €undecimus non quartus sed quintus sit. Adeo apparet, quacumque ra-€tione ad numerum respeximus, nihil rationis sub illo quidem auctore €reperiri. Verum in his quidem antiquos tum celebres admodum Py-€thagorici numeri fefellerunt, cum hic quoque medicus non numerare €dies debeat, sed ipsas accessiones intueri, et ex his coniectare, quando €dandus cibus sit. @1 @@Illud autem magis ad rem pertinet scire, tum oporteat dari, cum €iam bene uenae conquieuerunt, an etiamnum manentibus reliquiis €febris. Antiqui enim quam integerrimis corporibus alimentum offe-€rebant: Asclepiades inclinata quidem febre sed etiamnu[2m]2 tamen in-€haerente. In quo uanam rationem secutus est, non quo non sit inter-€dum maturius cibus dandus, si mature timetur altera accessio, sed quo €scilicet quam sanissimo dari debeat: minus enim conrumpitur quod in-tegro corpori infertur. Neque tamen uerum est, quod Themisoni uide-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ³¤˜‘‚batur, si duabus horis integer futurus esset aeger, satius esse tum dare, €ut ab integro potissimum corpore diduceretur. Nam si diduci tam €celeriter posset, id esset optimum: sed cum id breue tempus non prae-€stet, satius est principia cibi a decedente febre quam reliquias ab in-€cipiente excipi. Ita si longius tempus secundum est, quam integer-€rimo dandum est; si breue, etiam antequam ex toto integer fiat. Quo €loco uero integritas est, eodem est remissio, quae maxime in febre con-€tinua potest esse. @@Atque hoc quoque quaeritur, utrum tot horae expectandae sint, €quot febrem habuerunt, an satis sit primam partem earum praeter-€iri, quo[d] aegris iucundius insidat %si interdum non uacat. Tutissi-€mum est autem ante totius accessionis tempus praeterire, quamuis, €ubi longa febris fuit, potest indulgeri aegro maturius, dum tamen €ante minime pars dimidia praeterea[2tur]2. Idque non in ea sola febre, €de qua proxime dictum est, sed in omnibus ita seruandum est.  @@Haec magis per omnia febrium genera perpetua sunt: nunc €ad singulas earum species descendam. Igitur si semel tantum accessit, €deinde desiit, eaque uel ex inguine uel ex lassitudine uel ex aestu €aliaue re simili fuit, sic ut interior nulla causa metum fecerit, postero €die, cum tempus accessionis ita transiit, ut nihil mouer[2i]2t, cibus dari potest. At si ex alto calor uenit et grauitas uel capitis uel praecordio-€rum secuta est neque apparet quid corpus confuderit, quamuis unam €accessionem secuta integritas est, tamen quia tertiana timeri potest, €expectandus est dies tertius; et ubi accessionis tempus praeteriit, ci-€bus dandus est, sed exiguus, quia quartana quoque timeri potest; et @1 €die quarto demum, si corpus integrum est, eo cum fiducia utendum. €Si uero postero tertioue aut quarto die secuta febris est, scire licet mor-€bum esse. Sed tertianarum uel quartanarum, [2quarum]2 et certus cir-€cumitus est et finis in integritate et liberaliter quieta tempora sunt, ex-peditior ratio est; de quibus suo loco dicam. Nunc uero eas €explicabo, quae cotidie urgent. Igitur tertio quoque die cibus aegro com-€modissime datur, ut alter febrem minuat, alter uiribus subueniat. Sed €is dari debet, si cotidiana febris est, quae ex toto desinat, simul atque €corpus integrum factum est: si quamuis non accessiones, febres tamen €iunguntur et cotidie quidem increscunt sed sine integritate tamen €remittunt, cum corpus ita se habet, ut maior remissio non expectetur; si altero die grauior, [2altero leuior]2 accessio est, post grauiorem. Fere €uero grauiorem accessionem leuior nox sequitur; quo fit, ut grauiorem €accessionem nox quoque tristior antecedat. At si continuatur febris €neque leuior umquam fit et dari cibum necesse est, quando dari de-€beat, magna dissensio est. Quidam, quia fere remissius matutinum €tempus aegris est, tum putant dandum. Quod si respondet, non quia mane est, sed quia remissior aeger est, dari debet. Si uero ne tum qui-€dem ulla requies aegris est, hoc ipso peius id tempus est, quod, cum €sua natura melius esse debeat, morbi uitio non est; simulque inse-€quitur tempus meridianum, a quo cum omnis aeger fere peior fiat, €timeri potest, ne ille magis etiam quam ex consuetudine urgeatur. €Igitur alii uespere tali aegro cibum dant: sed cum eo tempore fere pes-€simi sint qui aegrotant, uerendum est, ne, si quid tunc mouerimus, fiat aliquid asperius. Ob haec ad mediam noctem decurro, id est, finito €iam grauissimo tempore eodemque longissime distante, secuturis uero €antelucanis horis, quibus omnes fere maxime dormiunt, deinde ma-€tutino tempore, quod natura sua leuissimum est. Si uero febres uagae €sunt, quia uerendum est, ne cibum statim subsequantur, quandocum-que quis ex accessione leuatus est, tunc debet adsumere. At si plures €accessiones eo[2dem]2 die ueniunt, considerare oportet, paresne per €omnia sint, quod uix fieri potest, an inpares. Si per omnia pares sunt, €post eam potius accessionem cibus dari debet, quae non inter meridiem @1 €et uesperum desinit. Si inpares sunt, considerandum est, quo distent: €nam si grauior altera, altera leuior est, post grauiorem dari debet; si €altera longior, altera breuior, post longiorem: si altera grauior, altera €longior est, considerandum est, utra magis adfligat, illa ui, an haec tempore, et post eam dandum. Sed paene plurimum interest, quan-€tae qualesque inter eas remissiones sint: nam si post alteram febrem €motio manet, post alteram integrum corpus est, integro corpore cibo €tempus aptius est. Si semper febricula manet, sed alterum tamen €longius tempus remissionis est, id potius eligendum est, adeo ut, ubi €accessiones continuantur, protinus inclinata priore dandus cibus sit. €Etenim perpetuum est, ad quod omne consilium derigi potest, cibum €quam maxime semper ab accessione futura reducere, et hoc saluo, dare quam integerrimo corpore. Quod non inter duas tantum sed etiam €inter plures accessiones seruabitur. Sed cum sit aptissimum tertio €quoque die cibum dare, tamen si corpus infirmum est, cotidie dandus €est; multoque magis, si continentes febres sine remissione sunt, quanto €magis corpus adfligunt; aut si duae pluresue accessiones eodem die €ueniunt. Quae res efficit, ut et a primo die protinus cibus dari cotidie €debeat, si protinus uenae conciderunt; et saepius eodem die, si inter plures accessiones subinde uis corpori deest. Illud tamen in his ser-€uandum est, ut post eas febres minus cibi detur, post quas, si per cor-€pus liceret, omnino non daretur. Cum uero febris instet, incipiat, €augeatur, consistat, decedat, deinde in decessione consistat aut finia-€tur, scire licet optimum cibo tempus esse febre finita; deinde, cum de-€cessio eius consistit; tertium, si necesse est, quandocumque decedit: €cetera omnia periculosa esse. Si tamen propter infirmitatem necessi-€tas urget, satius esse consistente iam incremento febris aliquid offerre €quam increscente, satius esse instante quam incipiente, cum eo tamen, ut nullo tempore is, qui deficit, non sit sustinendus. Neque Hercules €satis est ipsas tantum febres medicum intueri, sed etiam totius cor-€poris habitum et ad eum d[2e]2rigere curationem, siue supersunt uires €seu desunt seu quidam alii affectus interueniunt. Cum uero semper €aegros securos agere conueniat, ut corpore tantum, non etiam animo €laborent, tum praecipue, ubi cibum sumpserunt. Itaque si qua sunt, @1 €quae exasperatura eorum animos sunt, optimum est ea, dum aegro-€tant, eorum notitiae subtrahere: si id fieri non potest, sustinere ta-€men post cibum usque somni tempus, et cum experrecti sunt, tum ex-€ponere.  @@Sed de cibo quidem facilior cum aegris ratio est, quorum €saepe stomachus hunc respuit, etiamsi mens concupiscit: de potione €uero ingens pugna est, eoque magis, quo maior febris est. Haec enim €sitim accendit, et tum maxime aquam exigit, cum illa periculosis-€sima est. Sed docendus aeger est, ubi febris quierit, protinus sitim quo-€que quieturam, longioremque accessionem fore, si quod ei datum fuerit alimentum: ita celerius eum desinere sitire, qui non bibit. Necesse €est tamen, quanto facilius etiam sani famem quam sitim sustinent, tanto magis aegris in potione quam in cibo indulgere. Sed primo qui-€dem die nullus umor dari debet, nisi subito sic uenae ceciderunt, ut €cibus quoque dari debeat, secundo uero ceterisque etiam, quibus cibus non dabitur, tamen si magna sitis urgebit, potio dari debet. Ac ne €illud quidem ab Heraclida Tarentino dictum ratione caret: ubi aut €bilis aegrum aut cruditas male habet, expedire quoque per modicas po-€tiones misceri noua[2m]2 materia[2m]2 corrupta[2e]2. Illud uidendum est, €ut qualia tempora cibo leguntur, talia potioni quoque, ubi sine illo €datur, deligantur * * * , aut cum aegrum dormire cupiemus, quod fere €sitis prohibet. Satis autem conuenit, cum omnibus febricitantibus €nimius umor alienus sit, tum praecipue esse feminis, quae ex partu in €febres inciderunt. @@Sed cum tempora cibo potionique febris et remissionis ratio det, €non est expeditissimum scire, quando aeger febricitet, quando melior €sit, quando deficiat; sine quibus dispensari illa non possunt. Venis þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ³¦•„enim maxime credimus, fallacissimae rei, quia saepe istae leniores €celerioresue sunt et aetate et sexu et corporum natura. Et plerumque €satis sano corpore, [2si]2 stomachus infirmus est, nonnumquam etiam €incipiente febr[2e]2, subeunt et quiescunt, ut inbecillus is uideri possit, cui facile laturo grauis instat accessio. Contra saepe eas concitare solet €balneum et exercitatio et metus et ira et quilibet alius animi adfectus, €adeo ut, cum primum medicus uenit, sollicitudo aegri dubitantis, quo-€modo illi se habere uideatur, eas moueat. Ob quam causam periti me- @1 €dici est non protinus ut uenit adprehendere manu brachium, sed pri-€mum desidere hilari uultu percontarique, quemadmodum se habeat, €et si quis eius metus est, eum probabili sermone lenire, tum deinde €eius corpori manum admouere. Quas uenas autem conspectus medici mouet, quam facile mille res turbant. Altera res est, cui credimus, ca-€lor, aeque fallax: nam hic quoque excitatur aestu, labore, somno, metu, €sollicitudine. Intueri quidem etiam ista oportet, sed [2e]2is non omnia €credere. Ac protinus quidem scire est, non febricitare eum, cuius €uenae naturaliter ordinatae sunt, teporque talis est, qualis esse sani €solet: non protinus autem sub calore motuque febrem esse concipere, €sed ita: si summa quoque arida inaequaliter cutis est; si calor et in €fronte est et ex imis praecordiis oritur; si spiritus ex naribus cum €feruore prorumpit; si color aut rubore aut pallore nouo mutatus est; €si oculi graues et aut persicci aut subumidi sunt; si sudor, cum sit, inaequalis est; si uenae non aequalibus interuallis mouentur. Ob quam €causam medicus neque in tenebris neque a capite aegri debet residere, €sed inlustri loco aduersus, ut omnes notas ex uoltu quoque cubantis €percipiat. Vbi uero febris fuit ac decreuit, expectare oportet, num €tempora partesue corporis aliae paulum madescant, quae sudorem uen-€turum esse testentur; ac si qua nota est, tum demum dare potui aquam €calidam, cuius salubris effectus est, si sudorem per omnia membra dif-fundit. Huius autem rei causa continere aeger sub ueste satis multa €manus debet, eademque crura pedesque contegere; qua male plerique €aegros in ipso febris impetu, pessimeque, ubi ardens ea est, male ha-€bent. Si sudare corpus coepit, linteum tepefacere oportet paulatimque €singula membra dete[2r]2gere. At ubi sudor omnis finitus est, aut si €is non uenit, ubi quam maxime potuit idoneus esse cibo aeger uidetur, €leuiter sub ueste ungendus est, tum detergendus, deinde ei cibus dan-dus. Cibus autem febricitantibus umidus est aptissimus aut umori €certe quam proximus, utique ex materia quam leuissima maxime-€que sorbitio; eaque, si magnae febres fuerint, quam tenuissima esse €debet. Mel quoque despumatum huic recte adicitur, quo corpus magis €nutriatur: sed id si stomachum offendit, superuacuum est, sicut ipsa @1 €quoque sorbitio. Dari uero in uicem eius potest uel intrita ex aqua €calida uel halica [2e]2lota; si firmus est stomachus et compressa aluus, ex aqua mulsa; si uel ille languet uel haec profluit, ex posca. Et primo €quidem cibo id satis est: secundo uero aliquid adici potest, ex eodem €tamen genere materiae, uel holus uel conchylium uel pomum. Et dum €febres quidem increscunt, hic solus cibus idoneus est: ubi uero aut de-€sinunt aut leuantur, semper quidem incipiendum est ab aliquo ex ma-€teria leuissima, adiciendum uero aliquid ex media, ratione habita sub-€inde et uirium hominis et morbi. Ponendi uero aegro uarii cibi, sicut €Asclepiades praecepit, tum demum sunt, ubi fastidio urgetur neque sa-tis uires sufficiunt, ut paulum ex singulis degustando famem uitet. At €si neque uis neque cupiditas deest, nulla uarietate sollicitandus aeger €est, ne plus adsumat quam concoquat. Neque uerum est, quod ab eo €dicitur, facilius concoqui cibos uarios: eduntur enim facilius, ad con-€coctionem autem materiae genus et modus pertinent. Neque inter €magnos dolores neque increscente morbo tutum est aegrum cibo im-€pleri, sed ubi inclinata iam in melius ualetudo est. @@Sunt aliae quoque in febribus obseruationes necessariae. Atque €id quoque uidendum est, quod quidam solum praeci-€piunt, adstrictum corpus sit an profluat; quorum alterum strangulat, €alterum digerit. €@@Nam si adstrictum est, ducenda aluus est, mouenda urina, eliciendus €omni modo sudor. In hoc genere morborum emisisse sanguinem, con-€cussisse uehementi[2b]2us gestationibus corpus, in lumine habuisse, im-perasse famem, sitim, uigiliam prodest. Vtile est etiam ducere in bal-€neum, prius demittere in solium, tum ungere, iterum ad solium redire €multaque aqua fouere inguina; interdum etiam oleum in solio cum aqua €calida miscere; uti cibo serius et rarius, tenui, simplici, molli, calido, €exiguo, maximeque holeribus, qualia sunt lapatium, urtica, malua, €uel iure etiam concharum musculorumue aut lucustarum: neque danda €caro nisi elixa est. At potio esse debet magis liberalis, et ante cibum et €post hunc et cum hoc ultra quam sitis coget. Poteritque a balineo etiam €pinguius aut dulcius dari uinum; poterit semel aut bis interponi Grae-€cum salsum. @1 @@Contra uero si corpus profluit, sudor coercendus, requies habenda €erit, tenebris somnoque, quandoque uolet, utendum, non nisi leni gesta-€tione corpus agitandum, et pro genere mali subueniendum. Nam si €uenter fluit, aut si stomachus non continet, ubi febris decreuit, libe-€raliter oportet aquam tepidam potui dare, et uomere cogere, nisi aut fauces aut praecordia aut latus dolet, aut uetus morbus e[2s]2t. Si uero €sudor exercet, duranda cutis est nitro uel sale, quae cum oleo miscen-€tur; ac si leuius id uitium est, oleo corpus ungendum; si uehemen-€tius, rosa uel melino uel murteo, cui uinum austerum sit adiectum. €Quisquis autem fluore aeger est, cum uenit in balineum, prius ungen-dus, deinde in solium d[2e]2mittendus est. Si in cute uitium est, frigida €quoque quam calida aqua melius utetur. Vbi ad cibum uentum est, €dari debet is ualens, frigidus, siccus, simplex, qui quam minime cor-€rumpi possit, panis tostus, caro assa, uinum austerum uel certe sub-€austerum; si uenter profluit, calidum, si sudores nocent uomitusue €sunt, frigidum.  ™á@@Desiderat quoque propriam animaduorsionem in febri-€bus pestilentiae casus. In hac utile minime est aut fame aut medica-€mentis uti, aut ducere aluum. Si uires sinunt, sanguinem mittere opti-€mum est, praecipueque si cum dolore febris est: si id parum tutum est, €ubi febris aut tenuata est aut leuata est, uomitu pectus purgare. Sed €in hoc maturius quam in aliis morbis ducere in balineum opus est, €uinum calidum et meracius dare, et omnia glutinosa; inter quae car-nem quoque generis eiusdem. Nam quo celerius eiusmodi tempestates €corpiunt, eo maturius auxilia etiam cum quadam temeritate rapienda €sunt. Quod si puer est qui laborat, neque tantum robur eius est, ut ei €sanguis mitti possit, siti ei utendum est, ducenda aluus uel aqua uel €tisanae cremore, tum denique is leuibus cibis nutriendus. Et ex toto non sic pueri ut uiri curari debent. Ergo, [2ut]2 in alio €quoque genere morborum, parcius in his agendum est: non facile san-€guinem mittere, non facile ducere aluum, non cruciare uigilia fame-€que aut nimia siti, non uino curare satis conuenit. Vomitus post fe-€brem eliciendus est, deinde dandus cibus ex leuissimis, tum is dor-€miat; posteroque die, si febris manet, abstineatur; tertio ad similem @1 €cibum redeat. Dandaque opera est, quantum fieri potest, ut inter opor-€tunam abstinentiam cibosque oportunos, omissis ceteris, nutriatur. ™‚á@@Si uero febris ardens extorret, nulla medicamenti danda potio €est, sed in ipsis accessionibus oleo et aqua refrigerandus est; quae mi-€scenda manu sunt, donec albescant. Eo conclaui tenendus, quo multum €et purum aerem trahere possit; neque multis uestimentis strangulan-€dus, sed admodum leuibus tantum uelandus est. Possunt etiam super stomachum inponi folia uitis in aqua frigida tincta. Ac ne siti quidem €nimia uexandus est. Alendus maturius est, id est a tertio die, et ante €cibum idem perungendus. Si pituita in stomachum coit, inclinata iam €accessione uomere cogendus est; tum dandum frigidum holus, aut po-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ³§™‚â…mum ex is, quae stomacho conueniunt. Si siccus manet stomachus, €protinus uel tisanae uel halicae uel orizae cremor dandus est, cum quo recens adeps cocta sit. Cum uero in summo incremento morbus est, uti-€que non ante quartum diem, magna siti antecedente, frigida aqua co-€piose praestanda est, ut bibat etiam ultra satietatem. Cum iam uenter €et praecordia ultra modum repleta satisque refrigerata sunt, uomere €debet. Quidam ne uomitum quidem exigunt, sed ipsa aqua frigida €tantum ad satietatem data pro medicamento utuntur. Vbi utrumlibet €factum est, multa ueste operiendus est, et collocandus ut dormiat; €fereque post longam sitim et uigiliam, post multam satietatem, post infractum calorem plenus somnus uenit; per quem ingens sudor effun-€ditur, idque praesentissimum auxilium est, sed in is tamen, in quibus €praeter ardorem nulli dolores, nullus praecordiorum tumor, nihil pro-€hibens uel in thorace uel in pulmone uel in faucibus, non ulcera, non €deiectio, non profluuium alui fuit. Si quis autem in huiusmodi febre €leuiter tussit, is neque uehementi siti conflictatur, neque bibere aquam €frigidam debet, sed eo modo curandus est, quo in ceteris febribus prae-€cipitur.  @@At ubi id genus tertianae est, quod emitritaeon medici €appellant, magna cura opus est, ne id fallat: habet enim plerumque €frequentes accessiones decessionesque, ut aliud genus morbi uideri €possit porrigique febris inter horas XXIIII et XXXVI, ut quod idem est, non idem esse uideatur. Et magnopere necessarium est ne- @1 €que dari cibum nisi in ea remissione, quae uera est, et ubi ea uenit, €protinus dari. Plurimique sub alterutro curantis errore subito moriun-€tur. Ac nisi magnopere res aliqua prohibet, inter initia sanguis mitti €debet, tum dari cibus, qui neque incitet febrem, et tamen longum eius €spatium sustineat.  @@Nonnumquam etiam lentae febres sine ulla remissione corpus €tenent, ac neque [2cibo neque]2 ulli remedio locus est. In hoc casu me-€dici cura esse debet, ut morbum mutet: fortasse enim curationi opor-€tunior fiet. Saepe igitur ex aqua frigida, cui oleum sit adiectum, cor-€pus eius pertractandum est, quoniam interdum sic euenit, ut horror €oriatur et fiat initium quoddam noui motus exque eo, cum magis cor-€pus incaluit, sequatur etiam remissio. In his frictio quoque ex oleo et sale salubris uidetur. At si diu frigus est et torpor et iactatio corporis, €non alienum est in ipsa febre mulsi dare tres aut quattuor cyathos, uel €cum cibo uinum bene dilutum. Intenditur enim saepe ex eo febris, et €maior ortus calor simul et priora mala tollit et spem remissionis in-€que ea curationis ostendit. Neque Hercules ista curatio noua est, qua €nunc quidem traditos sibi aegros, qui sub cautioribus medicis trahe-€bantur, interdum contrariis remediis sanant. Siquidem apud anti-€quos quoque ante Herophilum et Erasistratum maximeque post Hip-€pocratem fuit * * Petro quidam, qui febricitantem hominem ubi acce-€perat, multis uestimentis operiebat, ut simul calorem ingentem sitim-que excitaret. Deinde ubi paulum remitti coeperat febris, aquam fri-€gidam potui dabat, ac si mouerat sudorem, explicuisse se aegrum iu-€dicabat; si non mouerat, plus etiam aquae frigidae ingerebat et tum €uomere cogebat. Si alterutro modo febre liberauerat, protinus suillam €assam et uinum homini dabat; si non liberauerat, decoquebat aquam €sale adiecto eamque bibere cogebat, ut mouendo uentrem purgaret. Et €intra haec omnis eius medicina erat: eaque non minus grata fuit is, €quos Hippocratis successores non refecerant, quam nunc est is, quos Herophili uel Erasistrati aemuli diu tractos non adiuuerunt. Neque €ideo tamen non est temeraria ista medicina, quia, si plures protinus a €principiis excepit, interemit. Sed, cum eadem omnibus conuenire non @1 €possint, fere quos ratio non restituit, temeritas adiuuat; ideoque eius-€modi medici melius alienos aegros quam suos nutriunt. Sed est cir-€cumspecti quoque hominis et nouare interdum et augere morbum et €febres accendere, quia curatio[2nem]2 ubi id quod est non recipit, potest €recipere id quod futurum est.  @@Considerandum est etiam, febresne solae sint, an alia quoque €his mala accedant, id est, num caput doleat, num lingua aspera, num €praecordia intenta sint. €@@Si capitis dolores sint, rosam cum aceto miscere oportet et in id €ingerere; deinde habere duo pittacia, quae frontis latitudinem longi-€tudinemque aequent, ex his inuicem alterum in aceto et rosa habere, €alterum in fronte; aut intinctam isdem lanam sucidam inponere. Si €acetum offendit, pura rosa utendum est; si rosa ipsa laedit, oleo acer-bo. Si ista parum iuuant, teri potest uel iris arida uel nuces amarae €uel quaelibet herba ex refrigerantibus; quorum quidlibet ex aceto in-€positum dolorem minuit, sed magis aliud in alio. Iuuat etiam panis €cum papauere iniectus, uel cum rosa, cerussa spumaue argenti. Olfacere €quoque uel serpullum uel anethum non alienum est. €@@At si in praecordiis inflammatio et dolor est, primo superimpo-€nenda sunt cataplasmata reprimentia, ne, si calidiora fuerint, plus eo €materiae concurrat; deinde si prima inflammatio se remisit, tum de-€mum ad calida et umida ueniendum est, ut ea, quae remanserunt, dis-cutiant. Notae uero inflammationis sunt quattuor: rubor et tumor €cum calore et dolore. Quo magis errauit Erasistratus, cum febrem nul-€lam esse sine hac dixit. Ergo si sine inflammatione dolor est, nihil €imponendum est: hunc enim statim ipsa febris soluet. At si neque in-€flammatio neque febris sed tantum praecordiorum dolor est, protinus €calidis et siccis fomentis uti licet. @@Si uero lingua sicca et scabra est, detergenda primum penicillo est €ex aqua calida, deinde unguenda mixtis inter se rosa et melle. Mel €purgat, rosa reprimit simulque siccescere non sinit. At si scabra non €est sed arida, ubi penicillo detersa est, ungi rosa debet, cui cerae €paulum sit adiectum. @1  @@Solet etiam ante febres esse frigus idque uel molestissimum €morbi genus est. Vbi id expectatur, omni potione prohibendus est €aeger: haec enim paulo ante data multum malo adicit. Item maturius €ueste multa tegendus est; admouenda partibus is, pro quibus metui-€mus, sicca et calida fomenta sic, ne statim uehementissimi calores in-cipiant, sed paulatim increscant. Perfricandae quoque eae partes ma-€nibus unctis ex uetere oleo sunt eique adiciendum aliquid ex calefa-€cientibus. Contentique medici quidam una frictione etiam ex quoli-€bet oleo sunt. In harum febrium remissionibus nonnulli tres aut quat-€tuor cyathos sorbitionis etiamnu[2m]2 manente febre dant, deinde ea €bene finita reficiunt stomachum cibo frigido et leui. Tum hoc ego €puto temptandum, quo[2m]2 parum cibus semel et post febrem datus prodest. Sed curiose prospiciendum, ne tempus remissionis decipiat: €saepe enim [2in]2 hoc quoque genere ualetudinis iam minui febris uide-€tur, et rursus intenditur. Aliqua ei remissioni credendum est, quae €etiam moratur et iactationem foetoremque quendam oris, quem ozen[2am]2 €Graeci uocant, minuit. Illud satis conuenit, si cottidie pares accessio-€nes sunt, cotidie paruum cibum dandum: si inpares, post grauiorem, €cibum; post leuiorem, aquam mulsam.  @@Horror autem eas fere febres antecedit, quae certum ha-€bent circuitum et ex toto remittuntur; ideoque tutissimae sunt ma-€ximeque curationes admittunt. Nam ubi incerta tempora sunt, neque €alui ductio neque balineum neque uinum neque medicamentum aliud €recte datur: incertum est enim, quando febris uentura sit: ita fieri €potest, ut, si subito uenerit, summa in eo pernicies sit, quod auxilii causa sit inuentum. Nihilque aliud fieri potest, quam ut primis diebus €bene abstineatur aeger, deinde sub decessu febris eius, quae grauis-€sima est, cibum sumat. At ubi certus circumitus est, facilius illa €omnia temptantur, quia magis proponere nobis accessionum et deces-€sionum uices possumus. In his autem, cum inueterauerunt, utilis fames €non est: primis tantummodo diebus ea pugnandum est; deinde diui-denda curatio est, et ante horror, tum febris discutienda. Igitur cum €primum aliquis inhorruit, et [2ex]2 horrore incaluit, dare oportet ei þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ³¨Œ“ƒpotui tepidam aquam subsalsam et uomere eum cogere: nam fere talis €horror ab is oritur, quae biliosa in stomacho resederunt. Idem fa- @1 €ciendum est, si proximo quoque circuitu aeque accessit: saepe enim €sic discutitur, iamque, quod genus febris sit, scire licet. Itaque sub €expectatione proximae accessionis, quae instare tertia potest, dedu-€cendus in balineum est, dandaque opera, ut per tempus horroris in solio sit. Si ibi quoque * senserit, nihilo minus idem sub expec-€tatione quartae accessionis faciat: siquidem eo quoque modo saepe €id discutitur. Si ne balneum quidem profuit, ante accessionem alium €edat, aut bibat aquam calidam cum pipere: siquidem ea quoque ad-€sumpta calorem mouent, qui horrorem non admittit. Deinde eodem €modo, quo in frigore praeceptum est, antequam inhorrescere €possit, operiatur, fomentisque, sed protinus ualidioribus, totum corpus circumdet maximeque inuolutis extinctis testis et titionibus. Si ni-€hilo minus horror perruperit, multo oleo calefacto inter ipsa uestimenta €perfundatur, cui aeque ex calfacientibus aliquid sit adiectum; adhi-€beaturque frictio, quantam is sustinere poterit, maximeque in manibus €et cruribus; et spiritum ipse contineat. Neque desistendum est, etiamsi horret: saepe [2enim]2 pertinacia iuuantis malum corporis uincit. Si €quid euomuit, danda aqua tepida, iterumque uomere cogendus est; €utendumque eisdem est, donec horror finiatur. Sed praeter haec du-€cenda aluus est, si tardius horror quiescit: siquidem id quoque exone-€rato corpori prodest. Vltimaque post haec auxilia sunt gestatio et €fricatio. Cibus autem in eiusmodi morbis maxime dandus est, qui €mollem aluum praestet, caro glutinosa: uinum, cum dabitur, austerum.  @@Haec ad omnes circuitus febrium pertinent: discernendae €tamen singulae sunt, sicut rationem habent dissimilem. Si cottidiana €est, triduo primo magnopere abstineri oportet, tum cibis altero quo-€que die uti: si res inueterauerit, post febrem experiri balneum et ui-€num, magisque si horrore sublato haec superest.  @@Si uero tertiana, quae ex toto intermittit, aut quartana est, €mediis diebus et ambulationibus uti oportet aliisque exercitationi-€bus et unctionibus. Quidam ex antiquis medicis Cleophantus in hoc €genere morborum multo ante accessionem per caput aegrum multa €calida aqua perfundebat, deinde uinum dabat. Quod, quamuis pleraque €praecepta eius uiri secutus est Asclepiades, recte tamen praeteriit: est enim anceps. Ipse, si tertiana febris est, tertio die post accessionem @1 €dicit aluum duci oportere, quinto post horrorem uomitum elicere, €deinde post febrem, sicut illi mos erat, adhuc calidis dari cibum et €uinum, sexto die in lectulo detineri: sic enim fore, ne septimo die €febris accedat. Id saepe posse fieri uerisimile est. Tutius tamen est, €ut hoc ipso ordine utamur, tria remedia, uomitus, alui ductionis, uini €per triduum, id est tertio die et quinto et septimo temptare, ne uinum nisi post accessionem die septimi bibat. Si uero primis diebus discus-€sus morbus non est, inciditque in uetustatem, quo die febris expectabi-€tur, in lectulo se contineat, post febrem confricetur, tum cibo adsumpto €bibat aquam; postero die, qui uacat, ab exercitatione unctioneque aqua €tantum contentus conquiescat. Et id quidem optimum est: si uero €inbecillitas urgebit, et post febrem uinum [2et]2 medio die paulum €cibi debebit adsumere.  @@Eadem in quartana facienda sunt. Sed cum haec tarde ad-€modum finiatur nisi primis diebus discussa est, diligentius ab initio €praecipiendum est, quid in ea fieri debeat. Igitur si cui cum horrore €febris accessit eaque desiit, eodem die et postero tertioque continere se €debebit, et aquam tantummodo calidam primo die post febrem sumere; €biduo proximo, quantum fieri potest, ne hanc quidem: si quarto die €cum horrore febris reuertitur, uomere, sicut ante praeceptum €est; deinde post febrem modicum cibum sumere, uini quadrantem. Postero tertioque die abstineri, aqua tantummodo calida, si sitiet, ad-€sumpta. Septimo die balineo frigus praeuenire; si febris redierit, du-€cere aluum; ubi ex eo corpus conquieuerit, in unctione uehementer €perfricari; eodem modo sumere cibum et uinum; biduo proximo se €abstinere, frictione seruata. Decimo die rursus balneum experiri; et €si postea febris accessit, aeque perfricari, uinum copiosius bibere. Ac €proximum est, tot dierum ut abstinentia cum ceteris, quae praecipiun-tur, febrem tollant. Si uero nihilo minus remanet, aliud ex toto se-€quendum est curationis genus, idque agendum, ut id, quod diu su-€stinendum est, corpus facile sustineat. Quo minus etiam probari cu-€ratio Heraclidis Tarentini debet, qui primis diebus ducendam aluum, €deinde abstinendum in septimum diem dixit. Quod ut sustinere ali-€quis possit, tamen etiam febre liberatus uix refectioni ualebit: adeo, si febris saepius accesserit, concidet. Igitur, si tertio decimo die mor- @1 €bus manebit, balineum neque ante febrem neque postea temptandum €erit, nisi interdum iam horrore discusso. Horror ipse per ea, quae €supra scripta sunt, expugnandus; deinde post febrem oportebit €ungui et uehementer perfricari, cibum et ualidum et fortiter adsumere, €uino uti quantum libebit; postero die, cum satis quieuerit, ambulare, €exerceri, ungui, perfricari fortiter, cibum capere sine uino, tertio die abstinere. Quo die uero febrem expectabit, ante surgere, exerceri dare-€que operam, ut in ipsa exercitatione febris tempus incurrat: sic enim €saepe illa discutitur. At si in opere occupauit, tum demum se reci-€pere. In eiusmodi ualetudine medicamenta sunt oleum, frictio, exer-citatio, cibus, uinum. Si uenter adstrictus est, soluendus est. Sed €haec facile ualidiores faciunt: si inbecillitas occupauit, pro exercita-€tione gestatio est; si ne hanc quidem sustinet, adhibenda tamen frictio €est. Si haec quoque [uehemens] onerat, intra quietem et unctionem et €cibum sistendum est; dandaque opera est, ne qua cruditas in cotidia-€nam id malum uertat. Nam quartana neminem iugulat: sed si ex ea €cotidiana facta est, in malis aeger est; quod tamen nisi culpa uel €aegri uel curantis numquam fit.  @@At si duae quartanae sunt, neque eae, quas proposui, €exercitationes adhiberi possunt, aut ex toto quiescere opus est, €aut, si id difficile est, leuiter ambulare, considere diligenter inuolutis €pedibus et capite; quotiens febris accessit et desiit, cibum modicum €sumere et uinum, reliquo tempore, nisi inbecillitas urguet, abstinere. €[2A]2t si duae febres paene iunguntur, post utramque cibum sumere, €deinde uacuo tempore et moueri aliquid et post unctionem cibo uti. €Cum uero uetus quartana raro nisi uere soluatur, utique eo tempore attendendum est, ne quid fiat, quod ualetudinem impediat. Prodest-€que in uetere quartana subinde mutare uictus genus, a uino ad aquam, €ab aqua ad uinum, a lenibus cibis ad acres, ab acribus ad lenes trans-€ire; esse radicem, deinde uomere; iure uel * * pulli gallinacei uen-€trem resoluere; oleo ad frictiones adicere calfacientia; ante acces-€sionem sorbere uel aceti cyathos duos, uel unum sinapis cum tribus €Graeci uini [salsi], uel mixta paribus portionibus et in aqua diluta €piper, castoreum, laser, murram. Per haec enim similiaque corpus @1 €agitandum est, ut moueatur ex eo statu, quo detinetur. Si febris quie-€uit, diu meminisse eius diei conuenit, eoque uitare frigus, calorem, €cruditatem, lassitudinem: facile enim reuertitur, nisi a sano quoque €aliquamdiu timetur.  @@At si ex quartana facta cotidiana est, cum id uitio inci-€derit, per biduum abstinere oportet, et frictione uti, uespere tantum-€modo aquam potui dare: tertio die saepe fit, ne febris accedat. Sed €siue fuit siue non fuit, cibus post accessionis tempus est dandus. At €si manet, per biduum abstinentia, quanta maxime imperari corpori €potest, frictione cotidie utendum est.  @@Et febrium quidem ratio exposita est. Supersunt uero €alii corporis adfectus, qui huic superueniunt, ex quibus eos, &7qvi certis €&7partibvs adsignari non possvnt&, protinus iungam. €@@Incipiam ab insania, primamque huius ipsius partem adgrediar, quae et acuta et in febre est: $*F*R*E*N*H*S*I*N& Graeci appellant. Illud ante þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ³¨’’‚omnia scire oportet, interdum in accessione aegros desipere et loqui €aliena. Quod non quidem leue est neque incidere potest nisi in febre €uehementi; non tamen aeque pestiferum est: nam plerumque breue €esse consueuit leuatoque accessionis impetu protinus mens redit. Ne-€que id genus morbi remedium aliud desiderat, quam quod in curanda febre praeceptum est. Phrenesis uero tum demum est, cum continua €dementia esse incipit, cum aeger, quamuis adhuc sapiat, tamen quas-€dam uanas imagines accipit: perfecta est, ubi mens illis imaginibus €addicta est. Eius autem plura genera sunt: siquidem ex phreneticis €alii tristes sunt; alii hilares; alii facilius continentur et intra uerba €desipiunt; alii consurgunt et uiolenter quaedam manu faciunt; atque €ex his ipsis alii nihil nisi impetu peccant, alii etiam artes adhibent €summamque speciem sanitatis in captandis malorum operum occasio-nibus praebent, sed exitu deprenduntur._Ex his autem eos, qui intra €uerba desipiunt, aut leuiter etiam manu peccant, onerare asperioribus @1 €coercitionibus superuacuum est: eos, qui uiolentius [2s]2e gerunt, uin-€cire conuenit, ne uel sibi uel alteri noceant. Neque credendum est, si €uinctus aliqui, dum leuari uinculis cupit, quamuis prudenter et mise-rabiliter loquitur, quoniam is dolus insanientis est. Fere uero antiqui €tales aegros in tenebris habebant, eo quod is contrarium esset exterreri, €et ad quietem animi tenebras ipsas conferre aliquid iudicabant. At €Asclepiades, tamquam tenebris ipsis terrentibus, in lumine habendos €eos dixit. Neutrum autem perpetuum est: alium enim lux, alium €tenebrae magis turbant; reperiunturque, in quibus nullum discrimen €deprehendi uel hoc uel illo modo possit. Optimum itaque est utrum-€que experiri, et habere eum, qui tenebras horret, in luce, eum qui €lucem, in tenebris. At ubi nullum tale discrimen est, aeger, si uires habet, loco lucido; si non habet, obscuro continendus est. Remedia €uero adhibere, ubi maxime furor urget, superuacuum est: simul enim €febris quoque increscit. Itaque tum nihil nisi continendus aeger est: €ubi uero res patitur, festinanter subueniendum est. Asclepiades per-€inde esse dixit his sanguinem mitti ac si trucidentur: rationem hanc €secutus, quod neque insania esset, nisi febre intenta, neque sanguis nisi in remissione eius recte mitteretur. Sed ipse in his somnum €[2multa frictione quaesiuit, cum et intentio febris somnum]2 impediat €et frictio non nisi in remissione eius utilis sit. Itaque hoc quoque €auxilium debuit praeterire. Quid igitur est? Multa in praecipiti €periculo recte fiunt alias omittenda. Et continuata quoque febris habet €tempora, quibus, etsi non remittit, non tamen crescit, estque hoc ut €non optimum, sic tamen secundum remediis tempus, quo, si uires aegri patiuntur, sanguis quoque mitti debet. Minus deliberari potest, an €aluus ducenda sit. Tum interposito die conuenit caput ad cutem ton-€dere, aqua deinde fouere, in qua uerbenae aliquae decoctae sint [uel @1 €ex reprimentibus]; aut prius fouere, deinde radere, et iterum fouere; €ac nouissime rosa caput naresque implere, offerre etiam naribus €rutam ex aceto contritam, mouere sternumenta medicamentis in id efficacibus. Quae tamen facienda sunt in is, quibus uires non desunt: €si uero inbecillitas est, rosa tantum caput adiecto serpullo similique €aliquo [2m]2adefaciendum est. Vtiles etiam in quibuscumque uiribus €duae herbae sunt, solanum et muralis, [2si]2 simul ex utraque suco ex-€presso caput impletur. Cum febris remisit, frictione utendum est, par-€cius tamen in is, qui nimis hilares quam in is, qui nimis tristes sunt. Aduersus autem omnium sic insanientium animos gerere se pro cuius-€que natura necessarium est. Quorundam enim uani metus leuandi €sunt, sicut in homine praediuite famem timente incidit, cui subinde €falsae hereditates nuntiabantur. Quorundam audacia coercenda est, €sicut in is fit, in quibus continendis plagae quoque adhibentur. Quo-€rundam etiam intempestiuus risus obiurgatione et minis finiendus: €quorundam discutiendae tristes cogitationes; ad quod symphoniae et cymbala strepitusque proficiunt. Saepius tamen adsentiendum quam €repugnandum et paulatim et non euidenter ab iis, quae stulte dicen-€tur, ad meliora mens eius adducenda. Interdum etiam elicienda ipsius €intentio; ut fit in hominibus studiosis litterarum, quibus liber legitur €[2a]2ut recte, si delectantur, aut perperam, si id ipsum eos offendit: €emendando enim conuertere animum incipiunt. Quin etiam recitare, €si qua meminerunt, cogendi sunt. Ad cibum quoque quosdam non de-siderantes reduxerunt i, qui inter epulantes eos conlocarunt. Omnibus €uero sic adfectis somnus et difficilis et praecipue necessarius est: sub €hoc enim plerique sanescunt. Prodest ad id atque etiam ad mentem €ipsam conponendam crocinum unguentum cum irino in caput addi-€tum. Si nihilo minus uigila[2n]2t, quidam somnum moliuntur potui €dando aquam, in qua papauer aut hyoscyamos decocta si[2n]2t, alii man- @1 €dragorae mala puluino subiciunt, alii uel amomum uel sycamini lacri-mam fronti inducunt. Hoc nomen apud medicos reperio. Sed cum €Graeci morum sycaminon appellant, mori nulla lacrima est. Sic uero €significatur lacrima arboris in Aegypto nascentis, quam ibi syco-€moron appellant. Plurimi, decoctis papaueris corticibus, ex ea aqua spongia os et caput subinde fouent. Asclepiades ea superuacua esse €dixit, quoniam in lethargum saepe conuerterent: praecepit autem, ut €primo die a cibo, potione, somno abstineretur, uespere ei daretur potui €aqua, tum frictio admoueretur lenis, ut ne manum quidem qui per-€fricaret uehementer inprimeret; postero deinde die isdem omnibus €factis uespere ei daretur sorbitio et aqua, rursusque frictio adhibere-tur: per hanc enim nos consecuturos, ut somnus accedat. Id interdum €fit, et quidem adeo, ut illo confitente nimia frictio etiam lethargi pe-€riculum adferat. Sed si sic somnus non accessit, tum demum illis €medicamentis arcessendus est, habita scilicet eadem moderatione, quae €hic quoque necessaria est, ne, quem obdormire uolumus, excitare postea €non possimus. Confert etiam aliquid ad somnum silanus iuxta cadens, €uel gestatio post cibum et noctu, maximeque suspensi lecti motus. Neque alienum est, si neque sanguis ante missus est, neque mens con-€stat, neque somnus accedit, occipitio inciso cucurbitulam admouere; €quae quia leuat morbum, potest etiam somnum facere. Moderatio €autem in cibo quoque adhibenda est: nam neque aeger implendus est, €ne insaniat, neque ieiunio utique uexandus, ne inbecillitate in cardia-€cum incidat. Opus est cibo infirmo maximeque sorbitione, potione €aquae mulsae, cuius ternos cyathos bis hieme, quater aestate dedisse €satis est. @@Alterum insaniae genus est, quod spatium longius recipit, quia €fere sine febre incipit, leues deinde febriculas excitat. Consistit in €tristitia, quam uidetur bilis atra contrahere._In hac utilis detractio €sanguinis est: si quid hanc [2poterit]2 prohibere, prima est abstinentia, €secunda per album ueratrum uomitumque purgatio, post utrumlibet @1 €adhibenda bis die frictio est; si magis ualet, frequens etiam exerci-€tatio: in ieiuno uomitus. Cibus sine uino dandus ex media materia €est; quam quotiens posuero, scire licebit etiam ex infirmissima dari €posse, dum ne [2illa sol]2a quis utatur: ualentissima tantummodo esse remouenda. Praeter haec seruanda aluus est quam tenerrima, remo-€uendi terrores, et potius bona spes offerenda; quaerenda delectatio ex €fabulis ludisque, maxime quibus capi sanus adsuerat; laudanda, si €qua sunt, ipsius opera et ante oculos eius ponenda; leuiter obiurganda €uana tristitia; subinde admonendus, in is ipsis rebus, quae sollicitant, €cur potius laetitiae quam sollicitudinis causa sit. Si febris quoque €accessit, sicut aliae febres curanda est. @@Tertium genus insaniae [2est]2 ex his longissimum, adeo ut uitam €ipsam non impediat; quod robusti corporis esse consueuit. Huius €autem ipsius species duae sunt: nam quidam imaginibus, non mente €falluntur, quales insanientem Aiacem uel Orestem percepisse poetae €ferunt: quidam animo desipiunt. @@Si imagines fallunt, ante omnia uidendum est, tristes an hilares þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ³¨’˜”‚sint. In tristitia nigrum ueratrum deiectionis causa, in hilaritate al-€bum ad uomitum excitandum dari debet; idque si in potione non acce-€pit, in pane adiciendum est, quo facilius fallat: nam si bene se pur-€gauerit, ex magna parte morbum leuabit. Ergo etiamsi semel datum €ueratrum parum profecerit, interposito tempore iterum dari debet. Ne-€que ignorare oportet leuiorem esse morbum cum risu quam cum serio €insanientium. Illud quoque perpetuum est in omnibus morbis, ubi ab €inferiore parte purgandus aliquis est, uentrem eius ante soluendum €esse; ubi a superiore, comprimendum. @@Si uero consilium insanientem fallit, tormentis quibusdam optime €curatur. Vbi perperam aliquid dixit aut fecit, fame, uinculis, plagis €coercendus est. Cogendus est et attendere et ediscere aliquid et memi-€nisse: sic enim fiet, ut paulatim metu cogatur considerare quid faciat. €Subito etiam terreri et expauescere in hoc morbo prodest, et fere quic- @1 quid animum uehementer turbat. Potest enim quaedam fieri mutatio, €cum ab eo statu mens, in quo fuerat, abducta est. Interest etiam, ipse €sine causa subinde rideat, an maestus demissusque sit: nam demens €hilaritas terroribus iis, de quibus supra dixi, melius curatur. €Si nimia tristitia, prodest lenis sed multa bis die frictio, item per €caput aqua frigida infusa, demissumque corpus in aquam et oleum. Illa communia sunt, insanientes uehementer exerceri debere, multa €frictione uti, neque pinguem carnem neque uinum adsumere; cibis €uti post purgationem ex media materia quam leuissimis; non opor-€tere esse uel solos uel inter ignotos, uel inter eos, quos aut con-€temnant aut neglegant; mutare debere regiones et, si mens redit, an-€nua peregrinatione esse iactandos. @@Raro sed aliquando tamen ex metu delirium nascitur. Quod genus €insanientium specie * * * similique uictus genere curandum est, prae-€terquam quod in hoc insaniae genere solo recte uinum datur.  @@His morbis praecipue contrarium est id genus, quod car-€diacum a Graecis nominatur, quamuis saepe ad eum phrenetici trans-€eunt: siquidem mens in illis labat, in hoc constat. Id autem nihil aliud €est quam nimia inbecillitas corporis, quod stomacho languente inmo-€dico sudore digeritur. Licetque protinus scire id esse, ubi uenarum exi-€gui inbecillique pulsus sunt, sudor autem et supra consuetudinem et €modo * et tempore ex toto thorace et ceruicibus atque etiam capite pro-€rumpit, pedibus tantummodo et cruribus siccioribus atque frigenti-€bus; acutique id morbi genus est. @@Curatio prima est supra praecordia imponere quae reprimant ca-€taplasmata, secunda sudorem prohibere. Id praestat acerbum oleum €uel rosa uel melinum aut myrteum, quorum aliquo corpus leuiter €perunguendum, ceratumque ex aliquo horum tum inponendum est. Si €sudor uincit, delinendus homo est uel gypso uel spuma argentea uel €Cimolia creta, uel etiam subinde horum puluere respergendus. Idem €praestat puluis ex contritis aridi myrti uel rubi foliis, aut ex austeris @1 €et boni uini arida faece; pluraque similia sunt, quae si desunt, satis uti-lis est quilibet ex uia puluis iniectus. Super haec uero, quo minus cor-€pus insudet, leui ueste debet esse contectus, loco non calido, fenestris €patentibus, sic ut perflatus quoque aliquis accedat. €@@Tertium auxilium est inbecillitati iacentis cibo uinoque succur-€rere. Cibus non multus quidem, sed saepe tamen nocte ac die dan-€dus est, ut nutriat, neque oneret. Is esse debet ex infirmissima mate-€ria et stomacho aptus. Nisi si necesse est, ad uinum festinare non oportet. Si uerendum est, ne deficiat, tum et intrita ex hoc, et hoc €ipsum austerum quidem, sed tamen tenue, meraculum, egelidum sub-€inde et liberaliter dandum est, adiecta polenta, si modo is aeger €parum cibi adsumit; idque uinum esse debet neque nullarum uirium, €neque ingentium: recteque toto die ac nocte uel tres heminas aeger €bibet; si uastius corpus est, plus etiam: si cibum non accipit, perunc-tum perfundere aqua frigida ante conueniet, et tunc dare. Quod si €stomachus resolutus parum continet, et ante cibum et post eum sponte €uomere oportet, rususque post uomitum cibum sumere. Si ne id qui-€dem manserit, sorbere uini cyathum, interpositaque hora sumere alte-€rum. Si id quoque stomachus reddiderit, totum corpus bulbis con-€tritis superinlinendum est; qui ubi inaruerunt, efficiunt, ut uinum €in stomacho contineatur, exque eo toti corpori calor, uenisque uis €redeat. Vltimum auxilium est in aluum tisanae uel halicae cremorem ex inferioribus partibus indere, siquidem id quoque uires tuetur. Ne-€que alienum est naribus quoque aestuantis admouere quod reficiat [id €est rosa et uinum]: si qua in extremis partibus frigent, unctis et cali-€dis manibus fouere. Per quae si consequi potuimus, ut et sudoris im-€petus minuatur, et uita prorogetur, incipit iam tempus ipsum esse €praesidio. Vbi esse in tuto uidetur, uerendum tamen, ne in eandem in-€firmitatem cito recidat; itaque uino tantummodo remoto cotidie uali-€diorem cibum debet adsumere, donec satis uirium corpori redeat.  @@Alter quoque morbus est aliter phrenetico contrarius. In @1 €eo difficilior somnus, prompta ad omnem audaciam mens est: in hoc €marcor et inexpugnabilis paene dormiendi necessitas. Lethargum €Graeci nominarunt. Atque id quoque genus acutum est, et nisi succur-€ritur, celeriter iugulat._Hos aegros quidam subinde excitare nitun-€tur admotis is, per quae sternu[ta]menta euocentur, et is, quae odore €foedo mouent, qualis est pix cruda, lana sucida, piper, ueratrum, casto-reum, acetum, [2alium, cepa. Iuxta etiam]2 galbanum incendunt, aut €pilos aut cornu ceruinum; si id non est, quodlibet aliud: haec enim €cum conburuntur, odorem foedum mouent. Tharrias uero quidam ac-€cessionis id malum esse dixit, leuarique, cum ea decessit; itaque eos, €qui subinde excitant, sine usu male habere. Interest autem, in deces-€sione expergiscatur aeger, an aut febris non leuetur aut leuata quoque €ea somnus urgue[2a]2t. Nam si expergiscitur, adhibere %eum sopito €superuacuum est: neque enim uigilando melior fit, sed per se, si melior est, uigilat. Si uero continens ei somnus est, utique excitandus est, sed €iis temporibus, quibus febris leuissima est, ut et excernat aliquid et €sumat. Excitat autem ualidissime repente aqua frigida infusa. Post €remissionem itaque perunctum multo oleo corpus tribus aut quattuor €amphoris totum per caput perfundendum est. Sed hoc utemur, si €aequalis aegro spiritus erit, si mollia praecordia: sin aliter haec erunt, €ea potiora, quae supra comprehensa sunt. Et quod ad somnum €quidem pertinet, commodissima haec ratio est. @@Medendi autem causa caput radendum, deinde posca fouendum €est, in qua laurus aut ruta decocta sit. Altero die inponendum casto-€reum, aut ruta ex aceto contrita aut lauri bacae aut hedera cum rosa et €aceto; praecipueque proficit [2et]2 ad excitandum hominem naribus ad-€motum et ad morbum ipsum depellendum capiti frontiue inpositum @1 sinapi. Gestatio etiam in hoc morbo prodest, maximeque oportune €cibus datus, id est in remissione, quanta maxime inueniri poterit. €Aptissima autem sorbitio est, donec morbus decrescere incipiat, sic €ut, si cotidie grauis accessio est, haec cotidie detur; si alternis, post €grauiorem sorbitio, post leuiorem mulsa aqua. Vinum quoque cum tempestiuo cibo datum non mediocriter adiuuat. Quod si post longas €febres eiusmodi torpor [2corpori]2 accessit, cetera eadem seruanda sunt: €ante accessionem autem tribus quattuorue horis castoreum, si uenter €adstrictus est, mixtum cum scamonea; si non est, per se ipsum cum €aqua dandum est. Si praecordia mollia sunt, cibis utendum pleniori-€bus; si dura, in isdem sorbitionibus subsistendum, inponendumque €praecordiis quod simul et reprimat et molliat.  @@Sed hic quidem acutus est morbus. Longus uero fieri po-€test eorum, quos aqua inter cutem male habet, nisi primis diebus €discussus est: hydropa Graeci uocant. Atque eius tres species sunt. €Nam modo uentre uehementer intento creber intus ex motu spiritus €sonus est; modo corpus inaequale est tumoribus [2aliter]2 aliterque per €totum id orientibus; modo intus in unum aqua contrahitur et moto þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ³¨•’corpore ita mouetur, ut impetus eius conspici possit. Primum $*T*U*M*P*A-€$*N*E*I*T*H*N&, secundum $*L*E*U*K*O*F*L*E*G*M*A*T*I*A*N& uel $*U*P*O *S*A*R*K*A&, ter-€tium $*A*S*K*E*I*T*H*N& Graeci nominarunt. Communis tamen omnium est €umoris nimia abundantia, ob quam ne ulcera quidem in his aegris facile sa-€nescunt. Saepe uero hoc malum per se incipit, saepe alteri uetusto morbo €maximeque quartanae superuenit. Facilius in seruis quam in liberis tolli-€tur, quia, cum desideret famem, sitim, mille alia taedia longamque €patientiam, promptius is succurritur, qui facile coguntur, quam qui- @1 bus inutilis libertas est. Sed [2ne]2 i quidem, qui sub alio sunt, si ex €toto sibi temperare non possunt, ad salutem perducuntur. Ideoque * €non ignobilis medicus, Chrysippi discipulus, apud Antigonum regem, €amicum quendam eius, notae intemperantiae, mediocriter eo morbo in-€plicitum, negauit posse sanari; cumque alter medicus Epirotes Phi-€lippus se sanaturum polliceretur, respondit illum ad morbum aegri €respicere, se ad animum. Neque eum res fefellit. Ille enim cum summa €diligentia non medici tantummodo, sed etiam regis custodiretur, tamen €malagmata sua deuorando bibendoque suam urinam in exitium se praecipitauit. Inter initia tamen non difficilis curatio est, si inperata €[2sunt]2 corpori sitis, requies, inedia: at si malum inueterauit, non nisi €magna mole discutitur. Metrodorum tamen Epicuri discipulum fe-€runt, cum hoc morbo temptaretur, nec aequo animo necessariam sitim €sustineret, ubi diu abstinuerat, bibere solitum, deinde euomere. Quod €si redditur quicquid receptum est, multum taedio demit; si a stomacho €retentum est, morbum auget; ideoque in quolibet temptandum non est. Sed si febris quoque est, haec in primis summouenda est per eas ra-€tiones, per quas huic succurri posse propositum est. €Si sine febre aeger est, tum demum ad ea ueniendum est, quae ipsi €morbo mederi solent. Atque hic quoque, quaecumque species e[2s]2t, €si nondum nimis occupauit, isdem auxiliis opus est. Multum ambulan-€dum, currendum aliquid est, superiores maxime partes sic perfrican-dae, ut spiritum ipse contineat. Euocandus est sudor non per exerci-€tationem tantum, sed etiam in harena calida uel Laconico uel clibano €similibusque aliis; maximeque utiles naturales et siccae sudationes €sunt, quales super Baiias in murtetis habemus. Balineum atque omnis €umor alienus est. Ieiuno recte catapotia dantur, facta ex apsinthi dua-€bus, murrae tertia parte. Cibus esse debet ex media quidem materia, @1 €sed tamen generis durioris: potio non ultra danda est quam ut uitam sustineat, optimaque est, quae urinam mouet. Sed id ipsum tamen mo-€liri cibo quam medicamento melius est. Si tamen res coget, ex is ali-€quid, quae id praestant, erit decoquendum, eaque aqua potui danda. €Videntur autem hanc facultatem habere iris, nardum, crocum, cinnamo-€mum, casia, murra, balsamum, galbanum, ladanum, oenanthe, pana-€ces, cardamomum, hebenus, cupressi semen, uua t[2a]2minia quam $*S*T*A-€$*F*I*D*A *A*G*R*I*A*N& Graeci nominant, habrot[2o]2num, rosae folia, acorum, ama-€rae nuces, tragoriganum, styrax, costum, iunci quadrati et rotundi se-€men: illud cyperon, hoc $*S*X*O*I*N*O*N& Graeci uocant; quae quotiens po-€suero, non quae hic nascuntur, sed quae inter aromata adferuntur, significabo. Primo tamen quae leuissima ex his sunt id est rosae folia €uel nardi spica temptanda est. Vinum quoque utile est austerum, sed €quam tenuissimum. Commodum est etiam lino cotidie uentrem metiri €et, qua conprehendit aluum, notam imponere, posteroque die uidere, €plenius corpus sit an extenuetur: id enim, quod extenuatur, medici-€nam sentit. Neque alienum est metiri et potionem eius et urinam: nam €si plus umoris excernitur quam insumitur, ita demum secundae ualetu-€dinis spes est. Asclepiades in eo, qui ex quartana in hydropa deciderat, €se abstinentia bidui et frictione usum, tertio die iam et febre et aqua €liberato cibum et uinum dedisse memoriae prodidit. @@Hactenus communiter de omni specie [2prae]2cipi potest: si uehe-€mentius malum est, diducenda ratio curandi est. Ergo si inflatio et ex €ea dolor creber est, utilis cotidianus aut altero quoque die post cibum €uomitus est; fomentis siccis calidisque utendum est. Si per haec do-€lor non finitur, necessariae sunt sine ferro cucurbitulae: si ne per has @1 €quidem tormentum tollitur, incidenda cutis est; tum his utendum est. €Vltimum auxilium est, si cucurbitulae nihil profuerunt, per aluum in-fundere copiosam aquam calidam eamque recipere. Quin etiam co-€tidie ter quaterque opus est uti frictione uehementi, cum oleo et qui-€busdam calefacientibus. Sed in hac frictione a uentre abstinendum est: €inponendum uero in eum crebrius sinapi, donec cutem erodat; ferra-€mentisque candentibus pluribus locis uenter exulcerandus est; ser-€uanda ulcera diutius. Vtiliter etiam scilla cocta delinguitur; sed diu €post has infl[2a]2tiones abstinendum est ab omnibus inflantibus. @@At si id uitium est, cui $*L*E*U*K*O*F*L*E*G*M*A*T*I*A& nomen est, eas par-€tes, quae tument, subicere soli oportet, sed non nimium, ne febricula €incidat. Si is uehementior est, caput uelandum est, utendumque fric-€tione, madefactis tantum manibus aqua, cui sal et nitrum et olei pau-€lulum sit adiectum, sic ut aut pueriles aut muliebres manus adhibean-€tur, quo mollior earum tactus sit; idque, si uires patiuntur, ante meri-diem tota hora, post meridiem semihora fieri oportet. Vtilia etiam sunt €cataplasmata, quae reprimunt, maximeque si corpora teneriora sunt. €Incidendum quoque super talum quattuor fere digitis ex parte in-€teriore, qua per aliquot dies frequens umor feratur, atque ipsos tumo-€res incidere altis plagis oportet; concutiendumque multa gestatione €corpus est; atque ubi inductae uulneribus cicatrices sunt, adiciendum €et exercitationibus et cibis, donec corpus ad pristinum statum reuerta-tur. Cibus ualens esse debet et glutinosus, maximeque caro. Vinum, €si per stomachum licet, dulcius, sed ita ut inuicem biduo triduoue €modo aqua, modo id bibatur. Prodest etiam lactucae marinae, quae €grandis iuxta maria nascitur, semen cum aqua potui datum. Si ualens @1 €est qui id accipit, et scilla cocta, sicut supra dixi, delinguitur. €Auctoresque multi sunt inflatis uesicis pulsandos tumores esse. @@Si uero id genus morbi est, quo in uterum multa aqua contrahi-€tur, ambulare, sed magis modice, oportet, malagma quod digerat in-€positum habere, idque ipsum superimposito triplici panno fascia, non €nimium tamen uehementer, adstringere; quod a Tharria profectum €esse seruatum a pluribus uideo. Si iecur aut lienem adfectum esse €manifestum est, ficum pinguem contusam adiecto melle superponere: €si per talia auxilia uenter non siccatur, sed umor nihilo minus abun-dat, celeriore uia succurrere, ut is per uentrem ipsum emittatur. Ne-€que ignoro displicuisse Erasistrato hanc curandi uiam: morbum enim €hunc iocineris putauit: ita illud esse sanandum, frustraque aquam €emitti, quae uitiato illo subinde nascatur. Sed primum non huius uisce-€ris unius hoc uitium est: nam et liene adfecto et in totius corporis €malo habitu fit; deinde [2ut inde]2 coeperit, tamen aqua, nisi emitti-€tur, quae contra naturam ibi substitit, et iocineri et ceteris partibus €interioribus nocet. Conuenitque corpus nihilo minus esse curandum: €neque enim sanat emissus umor, sed medicinae locum facit, quam intus inclusus impedit. Ac ne illud quidem in controuersiam uenit, quin non €omnes in hoc morbo sic curari possint, sed iuuenes robusti, qui uel ex €toto carent febre, uel certe satis liberales intermissiones habent. Nam €quorum stomachus corruptus est, quiue ex atra bile in hoc deciderunt, €quiue malum corporis habitum habent, idonei huic curationi non sunt. €Cibus autem, quo die primum umor emissus est, superuacuus est, nisi [2si]2 uires desunt. Insequentibus diebus et is et uinum meracius qui-€dem, sed non ita multum dari debet; paulatimque euocandus aeger est €ad exercitationes, frictiones, solem, sudationes, nauigationes et idoneos €cibos, donec ex toto conualescat. Balneum rarum res amat, frequentio-€rem in ieiunio uomitum. Si aestas est, in mari natare commodum est. þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ³¨•˜‘†Vbi conualuit aliquis, diu tamen alienus ei ueneris usus est.  @@Diutius saepe et periculosius tabes eos male habet, quos €inuasit. Atque huius quoque plures species sunt. Vna est, qua corpus €non alitur, et naturaliter semper aliquis decedentibus, nullis uero in €eorum locum subeuntibus, summa macies oritur, et nisi occurritur, tol- @1 €lit: $*A*T*R*O*F*I*A*N& Graeci uocant. Ea duabus fere de causis incidere con-€sueuit: aut enim nimio timore aliquis minus, aut auiditate nimia plus €quam debet adsumit: ita quod uel deest infirmat, uel quod superat corrumpitur. Altera species est quam Graeci %$*K*A*K*E*C*I*A*N& appellant, €ubi malus corporis habitus est, ideoque omnia alimenta corrumpuntur. €Quod fere fit, quom longo morbo uitiata corpora, etiamsi illo uacant, €refectionem tamen non accipiunt; aut cum malis medicamentis cor-€pus adfectum est; aut cum diu necessaria defuerunt; aut cum inusi-€tatos aut inutiles cibos aliquis adsumpsit, aliquidue simile incidit. €Hic praeter tabem illud quoque nonnumquam accidere solet, ut per ad-€siduas pusulas aut ulcera summa cutis exasperetur, uel aliquae corpo-ris partes intumescant. Tertia est longeque periculosissima species, €quam Graeci [2pthisin]2 nominarunt. Oritur fere a capite, inde in pul-€monem destillat; huic exulceratio accedit; ex hac febricula leuis fit, €quae etiam cum quieuit, tamen repetit; frequens tussis est, pus excrea-€tur, interdum cruentum aliquid. Quicquid excreatum est, si in ignem €impositum est, mali odoris est. Itaque qui de morbo dubitant, hac nota €utuntur. @@Cum haec genera tabis sint, animaduertere primum oportet, quid €sit, qui laboretur; deinde, si tantum non ali corpus apparet, causam €eius attendere, et si cibi minus aliquis quam debet adsumpsit, adicere, €sed paulatim, ne, si corpus insuetum subita multitudine onerauerit, €concoctionem impediat. Si uero plus iusto qui adsumere solitus est, €abstinere uno die, deinde ab exiguo cibo incipere, cotidie adicere, donec ad iustum modum perueniat. Praeter haec conuenit ambulare locis €quam minime frigidis, sole uitato; per manus quoque exerceri: si in-€firmior est, gestari, ungui, perfricari, si potest, maxime per se ipsum, €saepius eodem die, et ante cibum et post eum, sic ut interdum oleo €quaedam adiciantur calfacientia, donec insudet. Prodestque in ieiuno @1 €prendere per multas partes cutem et adtrahere, ut relaxetur; aut in-posita resina et abducta subinde idem facere. Vtile est etiam interdum €balneum, sed post cibum exiguum. Atque in ipso solio recte cibi ali-€quid adsumitur, aut si sine hoc frictio fuit, post eam protinus. Cibi €uero esse debent ex iis, quae facile concoquantur: qui maxime alunt. €Ergo uini quoque, sed austeri, necessarius usus est; mouenda urina. @@At si malus corporis habitus est, primum abstinendum est, deinde €aluus ducenda, tum paulatim cibi dandi, adiectis exercitationibus, €[2unctionibus, frictionibus]2. Vtilius his frequens balineum est, sed €ieiunis, [2etiam]2 usque sudorem. Cibis uero opus est copiosis, uariis, €boni suci, quique etiam [si] minus facile corrumpantur, uino austero. €Si nihil reliqua proficiunt, sanguis mittendus est, sed paulatim coti-€dieque pluribus diebus, cum eo ut cetera quoque eodem modo seruentur. @@Quod si mali plus est et uera pt[2h]2isis est, inter initia protinus oc-€currere necessarium est: neque enim facile is morbus, cum inueterauit, €euincitur. Opus est, si uires patiuntur, longa nauigatione, caeli muta-€tione, sic ut densius quam id est, ex quo discedit aeger, petatur: ideo-€que aptissime Alexandriam ex Italia itur. Fereque id posse inter €principia corpus pati debet, cum hic morbus aetate firmissima maxime €oriatur, id est ab anno XIIX ad annum XXXV. Si id inbecillitas non sinit, naue tamen non longe gestari commodissimum est. Si €nauigationem aliqua res prohibet, lectica uel alio modo corpus €mouendum est; tum a negotiis abstinendum est omnibusque re-€bus, quae sollicitare animum possunt; somno indulgendum; cauen-€dae destillationes, ne, si quid cura leuarit, exasperent; et deuitanda €cruditas, simulque et sol et frigus; os obtegendum; fauces uelandae; €tussicula suis remediis finienda; et quamdiu quidem febricula incur-€sat, huic interdum abstinentia, interdum etiam tempestiuis cibis me-dendum; eoque tempore bibenda aqua. Lac quoque, quod in capitis @1 €doloribus et in acutis febribus et per eas facta nimia siti, ac, siue prae-€cordia tument, siue biliosa urina est, siue sanguis fluxit, pro ueneno €est, in pt[2h]2isi tamen, sicut in omnibus longis difficilibusque febriculis €recte dari potest. Quod si febris aut nondum incursat, aut iam remi-€sit, decurrendum est ad modicas exercitationes, maximeque ambula-tiones, item lenes frictiones. Balineum alienum est. Cibus esse debet €primo acer, ut alium, porrum, idque ipsum ex aceto, uel ex eodem €intubus, ocimum, lactuca, dein lenis, ut sorbitio ex tisana uel ex €halica uel ex amulo, lacte adiecto. Idem oriza quoque et, si nihil aliud €est, far praestat. Tum in uicem modo his cibis, modo illis utendum €est; adiciendaque quaedam ex media materia, praecipueque uel ex €pruna cerebellum uel pisciculus et his similia. Farina etiam cum sebo €ouillo caprinoue mixta, deinde incocta pro medicamento est. Vinum €adsumi debet leue, austerum. Hactenus non magna mole pugnatur. Si uehementior noxa est, ac neque febricula neque tussis quiescit, €tenuarique corpus apparet, ualidioribus auxiliis opus est. Exulceran-€dum est ferro candenti, uno loco sub mento, altero in gutture, duobus €ad mammam utramque, item sub imis ossibus scapularum, quas $*W*M*O-€$*P*L*A*T*A*S& Graeci uocant, sic, ne sanescere ulcera sinas nisi tussi finita; €cui per se quoque medendum esse manifestum est. Tum ter quaterue die €uehementer extremae partes perfricandae; thorax leui manu pertrac-€tandus; post cibum intermittenda hora, et perfricanda crura brachia-que. Interpositis denis diebus demittendus aeger in solium, in quo sit €aqua calida et oleum. Ceteris diebus bibenda aqua; tum uinum; si €tussis non est, potui frigidum dandum; si est, egelidum. Vtile est €etiam cibos in remissionibus cotidie dari, frictiones gestationesque si-€militer adhibere, eadem acri[2a]2 quarto aut quinto die adsumere, inter- @1 dum herbam sanguinalem ex aceto uel plantaginem esse. Medicamen-€tum etiam est uel plantaginis sucus per se, uel marrubii cum melle €incoctus, ita ut illius cyathus sorbi[2l]2o sumatur huius cocleare plenum €paulatim delingatur, uel inter se mixta et incocta resinae terebenthi-€nae pars dimidia, buturi et mellis pars altera. Praecipua tamen ex his €omnibus sunt uictus, uehiculum et nauis, et sorbitio. Aluus cita utique €uitanda est. Vomitus in hoc morbo frequens perniciosus est, maxime-€que sanguinis. Qui meliusculus esse coepit, adicere debet exercita-€tiones, frictiones, cibos, deinde ipse se suppresso spiritu perfricare, €diu abstinere a uino, balneo, uenere.  @@Inter notissimos morbos est etiam is, qui comitialis €uel maior nominatur. Homo subito concidit, ex ore spumae mouentur, €deinde interposito tempore ad se redit, et per se ipse consurgit. Id ge-€nus saepius uiros quam feminas occupat. Ac solet quidem etiam lon-€gum esse usque mortis diem et uitae non periculosum: interdum ta-€men cum recens est, hominem consumit. Et saepe eum, si remedia non €sustulerunt, in pueris ueneris, in puellis menstruorum initium tollit. Modo cum distentione autem neruorum prolabitur aliquis, modo sine €illa. Quidam hos quoque isdem quibus lethargicos excitare conantur; €quod admodum superuacuum est, et quia ne letharg[2ic]2us quidem €his sanatur, et quia, cum possit ille numquam expergisci atque ita €fame interire, hic ad se utique reuertitur. Vbi concidit aliquis, si nulla €neruorum distentio accessit, utique sanguis mitti non debet: si acces-sit, non utique mittendus est, nisi alia quoque hortantur. Necessarium €autem est ducere aluum, uel nigro ueratro purgare, uel utrumque fa-€cere, si uires patiuntur; tunc caput tondere oleoque et aceto perun-€guere; cibum post diem tertium, simul transit hora, qua concidit, dare. @1 €Neque sorbitiones autem his aliique molles et faciles cibi neque caro, þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ³¨—“†minimeque suilla, conuenit, sed media materia: nam et uiribus opus €est et cruditates cauendae sunt; cum quibus fugere oportet solem, bal-€neum, ignem omniaque calfacientia; item frigus, uinum, uenerem, €loci praecipitis conspectum omniumque terrentium, uomitum, lassi-€tudines, sollicitudines, negotia omnia. @@Vbi tertio die cibus datus est, intermittere quartum et inuicem €alterum quemque, eadem hora cibi seruata, donec quattuordecim dies €transeant. Quos ubi morbus excessit, acuti uim deposuit; a[2t]2 si manet, €curandus iam ut longus est. Quod si non, quo die primum incidit, me-€dicus accessit, sed is, qui cadere consueuit, ei traditus est, protinus eo €genere uictus [2adhi]2bito, qui supra conprehensus est, expectan-€dus est dies, quo prolabatur; utendumque tum uel sanguinis missione uel ductione alui uel nigro ueratro, sicut praeceptum est. In-€sequentibus deinde diebus per eos cibos, quos proposui, uitatis omni-€bus, quae cauenda dixi, nutriendus. Si per haec morbus finitus €non fuerit, confugiendum erit ad album ueratrum, ac ter quoque aut €quater eo utendum non ita multis interpositis diebus, sic tamen ne €iterum umquam sumat, nisi conciderit. Mediis autem diebus uires €eius erunt nutriendae, quibusdam praeter ea, quae supra scripta sunt, adiectis. Vbi mane experrectus est, corpus eius leuiter ex oleo €[2uetere]2, cum capite, excepto uentre, permulceatur; tum ambulatione €quam maxime recta et longa utatur; post ambulationem loco tepido €uehementer et diu, ac non minus ducenties, nisi infirmus erit, per-€fricetur; deinde per caput multa aqua frigida perfundatur; paulum €cibi adsumat; conquiescat; rursus ante noctem ambulatione utatur; €iterum uehementer perfricetur, sic ut neque uenter neque caput contin-€gatur; post haec cenet, interpositisque tribus aut quattuor diebus uno aut altero acria adsumat. Si ne per haec quidem fuerit liberatus, ca-€put radat; unguatur oleo ueteri, adiecto aceto et nitro; perfundatur €aqua salsa; bibat ieiunus ex aqua castoreum; nulla aqua nisi decocta €potionis causa utatur. Quidam iugulati gladiatoris calido sanguine €epoto tali morbo se liberarunt; apud quos miserum auxilium tolera-€bile miserius malum fecit. Quod ad medicum uero pertinet, ultimum €est iuxta talum ex utroque crure paulum sanguinis mittere, occipitium @1 €incidere et cucurbitulas admouere, ferro candenti in occipitio quoque et €infra, qua summa uertebra cum capite committitur, adurere duobus lo-cis, ut per ea perniciosus umor euadat. Quibus si finitum malum non €fuerit, prope est, ut perpetuum sit. Ad leuandum id tantummodo uten-€dum erit exercitatione, multa frictione, cibisque, qui supra con-€prehensi sunt, praecipueque uitanda omnia, quae ne fierent excepi-€mus.  @@Aeque notus est morbus, quem interdum arquatum, €interdum regium nominant. Quem Hippocrates ait, si post septimum €diem febricitante aegro superuenit, tutum esse, mollibus tantummodo €praecordiis substantibus: Diocles ex toto, si post febrem oritur, etiam €prodesse; si post hunc febris, occidere. Color autem eum morbum de-€tegit, maxime oculorum, in quibus quod album esse debet, fit luteum. Soletque accedere et sitis et dolor capitis et frequens singultus et prae-€cordiorum dextra parte durities et, ubi corporis uehemens motus est, €spirit[2us difficult]2as membrorumque resolutio; atque ubi diutius ma-€net morbus, totum corpus cum pallore quodam inalbescit. €@@Primo die abstinere aegrum oportet, secundo ducere aluum, tum, €si febris est, eam uictus genere discutere; si non est, scamoniam po-€tui dare, uel cum aqua betam albam contritam, uel cum aqua mulsa nuces amaras, absinthium, anesum, sic ut pars huius minima sit. Ascle-€piades aquam quoque salsam, et quidem per biduum, purgationis €causa bibere cogebat, iis quae urinam mouent reiectis. Quidam su-€perioribus omissis per haec et per eos cibos, qui extenuant, idem se €consequi dicunt. Ego ubique, si satis uirium est, ualidiora; si parum, inbecilliora auxilia praefero. Si purgatio fit, post eam triduo primo €modice cibum oportet adsumere ex media materia, et uinum bibere €Graecum salsum, ut resolutio uentris maneat; tum altero triduo uali-€diores cibos, et carnis quoque aliquid esse, intra aquam manere; deinde €ad superius genus uictus reuerti, cum eo ut magis satietur; omisso €Graeco uino bibere integrum austerum; atque ita per haec variare, ut €interdum [2acres quoque cibos interponat, interdum]2 ad salsum uinum redeat. Per omne uero tempus utendum est exercitatione, fricatione, @1 €si hiemps est, balneo; si aestas, frigidis natationibus; lecto etiam et €conclaui cultiore, lusu, i[2o]2co, ludis, lasciuia, per quae mens exhilaretur; €ob quae regius morbus dictus uidetur. Malagma quoque, quod digerat, €super praecordia datum, prodest, uel arida ibi ficus superimposita, si €iecur aut lienis est adfectus.  @@Ignotus autem paene in Italia, frequentissimus in quibusdam €regionibus is morbus est, quem $*E*L*E*F*A*N*T*I*A*S*I*N& Graeci uocant; is-€que longis adnumeratur: quo totum corpus adficitur, ita ut ossa quo-€que uitiari dicantur. Summa pars corporis crebras maculas crebrosque €tumores habet; rubor harum paulatim in atrum colorem conuertitur. €Summa cutis inaequaliter crassa, tenuis, dura mollisque, quasi squa-€mis quibusdam exasperatur; corpus emacrescit; os, surae, pedes intu-mescunt. Vbi uetus morbus e[2s]2t, digiti in manibus pedibusque sub tu-€more conduntur; febricula oritur, quae facile tot malis obrutum homi-€nem consumit._Protinus ergo inter initia sanguis per biduum mitti €debet, aut nigro ueratro uenter solui. Adhibenda tum, quanta sustineri €potest, inedia; paulum deinde uires reficiendae et ducenda aluus; post €haec ubi corpus leuatum est, utendum exercitatione praecipueque cursu; sudor primum labore ipsius corporis, deinde etiam siccis suda-€tionibus euocandus; frictio adhibenda, moderandumque inter haec, ut €uires conseruentur. Balneum rarum esse debet; cibus sine pinguibus, €sine glutinosis, sine inflantibus; uinum praeterquam primis diebus €recte datur. Corpus contrita plantago et inlita optime tueri uidetur.  @@Attonitos quoque raro uidemus, quorum et corpus et €mens stupet. Fit interdum ictu fulminis, interdum morbo: $*A*P*O-€$*P*L*H*C*I*A*N& hunc Graeci appellant._His sanguis mittendus est; ueratro €quoque albo, uel alui ductione utendum; tunc adhibendae frictiones, et €ex media materia minime pingues cibi, quidam etiam acres: a uino €abstinendum.  ™á@@At resolutio neruorum frequens ubique morbus est: inter- @1 €dum [2tota corpora, interdum]2 partes infestat. Veteres auctores illud $*A*P*O-€$*P*L*H*C*I*A*N&, hoc $*P*A*R*A*L*U*S*I*N& nominarunt: nunc utrumque $*P*A*R*A-€$*L*U*S*I*N& appellari uideo. Solent autem qui per omnia membra [2uehe-€menter]2 resoluti sunt, celeriter rapi; ac si correpti non sunt, diutius €quidem uiuunt, sed raro tamen ad sanitatem perueniunt; plerumque miserum spiritum trahunt, memoria quoque amissa. In partibus uero €numquam acutus, saepe longus, fere sanabilis morbus e[2s]2t. Si omnia €membra uehementer resoluta sunt, sanguinis detractio uel occidit uel €liberat. Aliud curationis genus uix umquam sanitatem restituit, saepe €mortem tantum differt, uitam interim infestat. Post sanguinis mis-€sionem si non redit et motus et mens, nihil spei superest; si redit, sa-nitas quoque prospicitur. At ubi pars resoluta est, pro ui et mali et €corporis uel sanguis mittendus uel aluus ducenda est. Cetera eadem in €utroque casu facienda sunt, siquidem uitare praecipue conuenit frigus; €paulatimque ad exercitationes reuertendum est, sic ut ingrediatur ipse €protinus, si potest. Si id crurum inbecillitas prohibet, uel gestetur, uel €motu lecti concutiatur; tum id membrum, quod defici[2t]2, si potest, per €se, si minus, per alium moueatur, et ui quadam ad consuetudinem suam redeat. Prodest etiam torpentibus membris summam cutem €exasperare uel urticis caesam uel inposito sinapi, sic ut, ubi rubere coe-€perit corpus, haec remouea[2n]2tur. Scilla quoque contrita bulbique con-€triti cum ture recte inponuntur. Neque alienum est resina cutem tertio €quoque die diutius uellere; pluribus etiam locis aliquando sine ferro þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ³¨›™ä†cucurbitulas admouere. Vnctioni uero aptissimum est uetus oleum €uel nitrum aceto et oleo mixtum. Quin etiam fouere aqua calida ma-rina, uel si ea non est, tamen salsa magnopere necessarium est. Ac si €quo loco uel naturales uel etiam manu factae tales natationes sunt, €is potissimum utendum est; praecipueque in is agitanda membra, €quae maxime deficiunt; si id non est, balneum tamen prodest. Cibus €esse debet ex materia media, maximeque ex uenatione: potio sine uino €aquae calidae. Si tamen uetus morbus est, interponi quarto uel quinto €die purgationis causa uinum Graecum salsum potest. Post cenam uti-€lis uomitus est. ™‚á@@Interdum uero etiam neruorum dolor oriri solet. In hoc casu @1 €non uomere, non urinam medicamentis mouere, non sine exercitatione €sudorem, ut quidam praecipiunt, expedit: bibenda aqua est, bis die €in lectulo leniter satis diu corpus perfricandum est, deinde retento spi-ritu ab ipsa exercitatione potius superiores partes mouendae; balneo €raro utendum; mutandum subinde peregrinationibus caelum. Si dolor €est, ea ipsa pars sine oleo nitro ex aqua perunguenda [2est, deinde in-€uoluenda,]2 et subicienda pruna lenis et sulpur, atque ita diu subfumi-€gandum; idque aliquandiu faciendum, sed ieiuno, cum bene iam con-€coxerit. Cucurbitulae quoque saepe dolenti parti admouendae sunt, pulsandusque leuiter inflatis uesicis bubulis [2is]2 locus est. Vtile est €etiam sebum miscere cum hyoscyami et urticae contritis seminibus, sic €ut omnium par modus sit, idque inponere; fouere aqua, in qua sulpur €decoctum sit. Vtriculi quoque recte inponuntur aqua calida repleti, aut €bitumen cum hordeacia farina %iactum. Atque in ipso potissimum do-€lore utendum gestatione uehementi est; quod in aliis doloribus pessi-€mum est. ™ƒá@@Tremor autem neruorum aeque uomitu medicamentisque uri-€nam mouentibus intenditur. Inimica etiam habet balinea assasque su-€dationes. Bibenda aqua est; acri ambulatione utendum, itemque unc-€tionibus frictionibusque, maxime per se ipsum; pila similibusque su-€periores partes dimouendae; cibo quolibet utendum, dum concoctioni utique studeatur. Secundum cibum curis abstinendum; rarissima €uenere utendum est. Si quando quis in eam prolapsus est, tum oleo €leuiter diuque in lectulo perfricari manibus puerilibus quam uirili-€bus debet. ™„á@@Suppurationes autem, quae in aliqua interiore parte oriuntur, €ubi notae fuerint, primum id agere oportet per ea cataplasmata, quae €reprimunt, ne coitus inutilis materiae fiat; deinde, si haec uicta €sunt, per ea malagmata, quae digerunt, dissipentur. Quod si con-€secuti non sumus, sequitur ut euocetur, deinde, ut maturescat. Om-€nis tum uomicae finis est, ut rumpatur; indiciumque est pus uel aluo uel ore redditum. Sed nihil facere oportet, quo minus, quicquid €est puris, excedat. Vtendum maxime sorbitione est, et aqua calida. @1 €Vbi pus ferri desiit, transeundum ad faciles quidem sed tamen uali-€diores et frigidos cibos frigidamque aquam, sic ut ab egelidis tamen €initium fiat. Primoque cum melle quaedam edenda, ut nuclei pinei uel €Graecae nuces uel Abellanae; postea summouendum id ipsum, quo ma-turius induci cicatrix possit. Medicamentum eo tempore ulceri est €sucus adsumptus uel porri uel marrubii, et omni cibo porrum ipsum €adiectum. Oportebit autem ut[2i]2 in is partibus, quae non adficientur, €frictionibus, item ambulationibus lenibus; uitandumque erit, ne uel €luctando uel currendo uel alia ratione sanescentia ulcera exasperentur: €in hoc enim morbo perniciosus ideoque omni modo cauendus sanguinis €uomitus est. @1 °¯ôÿ@@@@{1LIBER IV.}1 ¡@@Hactenus reperiuntur ea genera morborum, quae in totis cor-€poribus ita sunt, ut is certae sedes adsignari non possint: nunc de is €dicam, quae sunt IN PARTIBVS. Facilius autem omnium interio-€rum morbi curationesque in notitiam uenient, si prius eorum sedes €breuiter ostendero. @@Caput igitur, eaque, quae in ore sunt, non lingua tantummodo €palatoque [2terminantur,]2 sed etiam quatenus oculis nostris exposita €sunt. In dextra sinistraque circa guttur uenae grandes, quae sph[2a]2gi-€tides nominantur, itemque arteriae, quas carotidas uocant, sursum pro-€cedentes ultra aures feruntur. At in ipsis ceruicibus glandulae posi-€tae sunt, quae interdum cum dolore intumescunt. @@Deinde duo itinera incipiunt: alterum asperam arteriam nomi-€nant, alterum stomachum. Arteria exterior ad pulmonem, stomachus €interior ad uentriculum fertur; illa spiritum, hic cibum recipit. Qui-€bus cum diuersae uiae sint, qua coeunt exigua in arteria sub ipsis fau-€cibus lingua est; quae, cum spiramus, attollitur, cum cibum potio-€nemque adsumimus, arteriam claudit. Ipsa autem arteria, dura et €cartilaginosa, in gutture adsurgit, ceteris partibus residit. Constat ex €circulis quibusdam, compositis ad imaginem earum uertebrarum, quae €in spina sunt, ita tamen ut ex parte exteriore aspera, ex interiore sto-€machi modo leuis sit; eaque descendens ad praecordia cum pulmone €committitur. @@Is spongiosus, ideoque spiritus capax, et a tergo spinae ipsi €iunctus, in duas fibras ungulae bubulae modo diuiditur. Huic cor €adnexum est, natura musculosum, in pectore sub sinistriore mamma €situm; duosque quasi uentriculos habet. At sub corde atque pulmone €trauersum ex ualida membrana saeptum est, quod praecordiis uterum @1 €diducit; idque neruosum, multis etiam uenis per id discurrentibus; €a superiore parte non solum intestina, sed iecur quoque lienemque €discernit. Haec uiscera proxuma sed infra tamen posita dextra sini-€straque sunt. @@Iecur a dextra parte sub praecordiis ab ipso saepto orsum, in-€trinsecus cauum, extrinsecus gibbum; quod prominens leuiter uentri-€culo insidet, et in quattuor fibras diuiditur. Ex inferiore uero parte €[2ei fel]2 inhaeret: at lienis sinistra non eidem saepto sed intestino €innexus est; natura mollis et rarus, longitudinis crassitudinisque mo-€dicae; isque paulum costarum regione in uterum excedens ex maxima €parte sub his conditur. Atque haec quidem iuncta sunt. Renes uero €diuersi; qui lumbis summis coxis inhaerent, a parte earum resimi, ab €altera rotundi; qui et uenosi sunt, et uentriculos habent, et tunicis €super conteguntur. @@Ac uiscerum quidem hae sedes sunt. Stomachus uero, qui in-€testinorum principium est, neruosus: a septima spinae uertebra incipit, €circa praecordia cum uentriculo committitur. Ventriculus autem, qui €receptaculum cibi est, constat ex duobus tergoribus; isque inter lienem €et iecur positus est, utroque ex his paulum super eum ingrediente. €Suntque etiam membranulae tenues, per quas inter se tria ista co-€nectuntur, iungunturque ei saepto, quod transuersum esse supra €posui. @@Inde ima uentriculi pars paulum in dexteriorem partem conuersa, €in summum intestinum coartatur. Hanc iuncturam $*P*U*L*W*R*O*N& Graeci €uocant, quoniam portae modo in inferiores partes ea, quae excreturi €sumus, emittit. €@@Ab ea ieiunum intestinum incipit, non ita inplicitum; cui tale €uocabulum est, quia numquam quod accepit, continet, sed protinus in €inferiores partes transmittit. @@Inde tenuius intestinum est, in sinus uehementer inplicitum: €orbes uero eius per membranulas singuli cum in[2t]2erioribus conectuntur; €qui in dexteriorem partem conuersi et e regione dexterioris coxae €finiti, superiores tamen partes magis complent. €@@Deinde id intestinum cum crassiore altero transuerso commit- @1 €titur; quod a dextra parte incipiens, in sinisteriorem peruium et lon-€gum est, in dexteriorem non est, ideoque caecum nominatur. @@At id, quod peruium est, late fusum atque sinuatum, minusque €quam superiora intestina neruosum, ab utraque parte huc atque illuc €uolutum, magis tamen [2in]2 sinisteriores inferioresque partes, contingit €iecur atque uentriculum; deinde cum quibusdam membranulis a €sinistro rene uenientibus iungitur, atque hinc dextra recuruatum in €imo derigitur, qua excernit; ideoque id ibi rectum intestinum nomi-€natur. @@Contegit uero uniuersa haec omentum, ex in[2f]2eriore parte leue €et strictum, ex superiore mollius; cui adeps quoque innascitur, quae €sensu, sicut cerebrum quoque et medulla, caret. €@@At a renibus singulae uenae, colore albae, ad uesicam feruntur: þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ´˜Š…ureteras Graeci uocant, quod per eas inde descendentem urinam in €uesicam destillare concipiunt. @@Vesica autem in ipso sinu neruosa et duplex, ceruice plena atque €carnosa, iungitur per uenas cum intestino eoque osse, quod pubi subest. €Ipsa soluta atque liberior est, aliter in uiris atque in feminis posita: €nam in uiris iuxta rectum intestinum est, potius in sinistram partem €inclinata: in feminis super genitale earum sita est, supraque elapsa €ab ipsa uulua sustinetur. @@Tum in masculis iter urinae spatiosius et conpressius a ceruice €huius descendit ad colem: in feminis breuius et plenius super uuluae €ceruicem se ostendit. Volua autem in uirginibus quidem admodum €exigua est; in mulieribus uero, nisi ubi grauidae sunt, non multo €maior, quam ut manu conprehendatur. Ea, recta tenuataque ceruice, €quem canalem uocant, contra mediam aluum orsa, inde paulum ad €dexteriorem coxam conuertitur; deinde super rectum intestinum pro-gressa, iliis feminae latera sua innectit. Ipsa autem ilia inter coxas €et pubem imo uentre posita sunt. A quibus ac pube abdomen susum €uersus ad praecordia peruenit: ab exteriore parte euidenti cute, ab €interiore leui membrana inclusum, quae omento iungitur; peritonaeos €autem a Graecis nominatur. @1  @@His uelut in conspectum quendam, quatenus scire curanti €necessarium est, adductis, remedia singularum laborantium partium €exsequar, orsus a capite; sub quo nomine nunc significo eam partem, €quae capillis tegitur: nam oculorum, aurium, dentium dolor, et si €qui similis est, alias erit explicandus. @@In capite autem interdum acutus et pestifer morbus est, quem €$*K*E*F*A*L*A*I*A*N& Graeci uocant; cuius notae sunt horror calidus, neruorum €resolutio, oculorum caligo, mentis alienatio, uomitus, sic ut uox sup-€primatur, uel sanguinis ex naribus cursus, sic ut corpus frigescat, €anima deficiat. Praeter haec dolor intolerabilis, maxime circa tempora uel occipitium. Interdum autem in capite longa inbecillitas, sed neque €grauis neque periculosa, per hominis aetatem est: interdum grauior €dolor sed breuis, neque tamen mortiferus, qui uel uino uel cruditate €uel frigore uel igne aut sole contrahitur. Hique omnes dolores modo €in febre, modo sine hac sunt; modo in toto capite, modo in parte, interdum sic ut oris quoque proximam partem excrucient. Praeter €haec etiam[2num]2 inuenitur genus, quod potest longum esse; ubi €umor cutem inflat, eaque intumescit et prementi digito cedit: $*U*D*R*O-€$*K*E*F*A*L*O*N& Graeci appellant. Ex his id, quod secundo loco positum est, €dum leue est, qua si[2t]2 ratione curandum, dixi, cum persequerer ea, €quae sani homines [2in]2 inbecillitate partis alicuius facere deberent. €Quae uero auxilia sunt capitis, ubi cum febre dolor est, eo loco €explicitum est, quo febrium curatio exposita est. Nunc de €ceteris dicendum est. @@Ex quibus id, quod acutum est, idque, quod supra consuetudinem €intenditur, idque, quod ex subita causa etsi non pestiferum tamen €uehemens est, primam curationem habet, qua sanguis mittatur. Sed €id, nisi intolerabilis dolor est, superuacuum est, satiusque est abstinere €a cibo; si fieri potest, etiam potione; si non potest, aquam bibere. Si €postero die dolor remanet, aluum ducere, sternumenta euocare, nihil €adsumere nisi aquam. Saepe enim dies unus aut alter totum dolorem hac ratione discutit, utique si ex uino uel cruditate origo est. Si uero €in his auxilii parum est, tonderi oportet ad cutem; dein consideran-€dum est, quae causa dolorem excitarit. Si calor, aqua frigida multa @1 €perfundere caput expedit, spongiam concauam inponere subinde in €aqua frigida expressam; unguere rosa et aceto, uel potius his tinctam lanam sucidam imponere aliaue refrigerantia cataplasmata. At si €frigus nocuit, caput oportet perfundere aqua calida marina uel certe €salsa, aut in qua laurus decocta sit; tum caput uehementer perfricare; €deinde calido oleo implere, ueste uelare. Quidam id etiam deuinciunt; €alii ceruicalibus uestimentisque onerant, et sic leuantur; alios calida €cataplasmata adiuuant. Ergo etiam ubi causa incognita est, uidere €oportet, refrigerantia magis an calfacientia leniant, et is uti, quae experimentum adprobarit. At si parum causa discernitur, perfundere €caput, primum calida aqua, sicut supra praeceptum est, uel salsa, €uel ex lauro decocta, tum frigida posca. Illa in omni uetusto capitis €dolore communia sunt: sternumenta excitare, inferiores partes uehe-€menter perfricare; gargarizare iis, quae saliuam mouent; cucurbitulas €temporibus et occipitio admouere; sanguinem ex naribus extrahere; €resina subinde tempora reuellere, et imposito sinapi exulcerare ea, €quae male habent ante linteolo subiecto, ne uehementer adrodat; can-€dentibus ferramentis, ubi dolor est, ulcera excitare; cibum permodi-€cum cum aqua sumere; ubi leuatus est dolor, in balineum ire, ibi €multa aqua, prius calida, deinde frigida per caput perfundi: si dis-€cussus ex toto dolor est, etiam ad uinum reuerti, sed postea semper €antequam quicquam aliud aquam bibere. @@Dissimile est id genus, quod umorem in caput contrahit. In hoc €tonderi ad cutem necessarium est; deinde inponere sinapi sic ut €exulceret; si id parum profuit, scalpello utendum est. Illa cum hydro-€picis communia sunt: exerceatur, insudet, uehementer perfricetur, €cibis potionibusque utatur urinam praecipue mouentibus.  @@Circa faciem uero morbus innascitur, quem Graeci €$*K*U*N*I*K*O*N *S*P*A*S*M*O*N& nominant. Isque cum acuta fere febre oritur; os €cum motu quodam peruertitur [ideoque nihil aliud est quam distentio oris]. €Accedit crebra coloris in facie totoque in corpore mutatio; somnus in promptu est._In hoc sanguinem mittere optimum est: si finitum €eo malum non est, ducere aluum: si ne sic quidem discussum est, albo €ueratro uomitum mouere. Praeter haec necessarium est uitare solem, @1 €lassitudinem, uinum. Si discussum his non est, utendum est cursu, €frictione in eo, quod laesum est, leni et multa; in reliquis partibus breuiore sed uehementi. Prodest etiam mouere sternumenta; caput €radere, idque perfundere aqua calida uel marina uel certe salsa, sic ut €ei sulpur quoque adiciatur; post perfusionem iterum perfricare; si-€napi manducare, eodemque tempore adfectis oris partibus ceratum, €integris idem sinapi, donec adrodat, imponere. Cibus aptissimus ex €media materia est.  @@At si lingua resoluta est, quod interdum per se, inter-€dum ex morbo aliquo fit, sic ut sermo hominis non explicetur, oportet €gargarizare ex aqua, in qua uel thymum uel hysopum uel nepeta €decocta sit; aquam bibere; caput et os et ea, quae sub mento sunt, et €ceruicem uehementer perfricare; lasere linguam ipsam lin[2e]2re; mandu-€care quae sunt acerrima, id est in sinapi alium, cepam; magna ui €luctari, ut uerba exprimantur; exerceri retento spiritu; caput saepe €aqua frigida perfundere; nonnumquam multam esse radiculam, deinde €uomere.  @@Destillat autem de capite interdum in nares, quod leue €est; interdum in fauces, quod peius est; interdum etiam in pulmonem, €quod pessimum est. Si in nares destillauit, tenuis per has pituita €profluit; caput leuiter dolet, grauitas eius sentitur, frequentia sternu-€menta sunt; si in fauces, has exasperat, tussiculam mouet; si in €pulmonem, praeter sternumenta et tussim est etiam capitis grauitas, €lassitudo, sitis, aestus, biliosa urina. @@Aliud autem quamuis non multum distans malum grauedo est. €Haec nares claudit, uocem obtundit, tussim siccam mouet; sub eadem €salsa est saliua, sonant aures, uenae mouentur in capite, turbida urina €est. Haec omnia $*K*O*R*U*Z*A*S& Hippocrates nominat: nunc uideo apud €Graecos in grauedine hoc nomen seruari, destillationem $*K*A*T*A*S*T*A*G-€$*M*O*N& appellari. Haec autem et breuia et, si neglecta sunt, longa esse €consuerunt. Nihil pestiferum est, nisi quod pulmonem exulcerauit. @1 @@Vbi aliquid eiusmodi sensimus, protinus abstinere a sole, balneo, €uino, uenere debemus; inter quae unctione et adsueto cibo nihilo minus €uti licet. Ambulatione tantum acri sed tecta utendum est; post eam €caput atque os supra quinquagiens perfricandum. Raroque fit ut, si biduo uel certe triduo nobis temperauimus, id uitium non leuetur. Quo þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ´¥”‚leuato, [2si]2 in destillatione crassa facta pituita est, uel in grauedine €nares magis patent, balneo utendum est, multaque aqua prius calida, €post egelida fouendum os caputque; deinde cum cibo pleniore uinum €bibendum. At si aeque tenuis quarto die pituita est, uel nares aeque €clausae uidentur, adsumendum est uinum Aminaeum austerum, dein €rursus biduo aqua; post quae ad balneum et ad consuetudinem reuer-tendum est. Neque tamen illis ipsis diebus, quibus aliqua omittenda €sunt, expedit tamquam aegros agere, sed cetera omnia quasi sani[2s]2 €facienda sunt, praeterquam si diutius aliquid et uehementius ista sol-€licitare consuerunt: huic enim quaedam curiosior obseruatio necessa-€ria est. @@Igitur huic, si in nares uel in fauces destillauit, praeter ea, quae €supra rettuli, protinus primis diebus multum ambulandum €est; perfricandae uehementer inferiores partes, leuior frictio adhi-€benda thoraci ori capiti; demenda adsueto cibo pars dimidia; sumenda €oua, amylum similiaque, quae pituitam faciunt crassiorem: siti €quanta maxime sustineri potest, pugnandum. Vbi per haec idoneus €aliquis balneo factus eoque usus est, adiciendus est cibo pisciculus €aut caro, sic tamen ne protinus iustus modus cibi sumatur; uino €meraco copiosius utendum est. @@At si in pulmonem quoque destillat, multo magis et ambulatione €et fricatione opus est eademque adhibita ratione in cibis, si non satis €illi proficiunt, acrioribus utendum est; magis somno indulgendum, €abstinendumque a negotiis omnibus; aliquando sed serius balineum €temptandum. @@In grauedine autem primo die quiescere, neque esse neque bibere, €caput uelare, fauces lana circumdare; postero die surgere, abstinere @1 €a potione, aut si res coegerit, non ultra heminam aquae adsumere; €tertio die panis non tam multum ex parte interiore qum pisciculo uel leui carne sumere; aquam bibere. Si quis sibi temperare non €potuerit quominus pleniore uictu utatur, uomere; ubi in balneum €uentum est, multa calida aqua caput et os fouere usque ad sudorem; €tum ad uinum redire. Post quae uix fieri potest, ut idem incommodum €maneat; sed si manserit, utendum erit cibis frigidis, aridis, leuibus, €umore quam minimo, seruatis frictionibus exercitationibusque, quae €in omni tali genere ualetudinis necessariae sunt.  @@A capite transitus ad ceruicem est, quae grauibus €admodum morbis obnoxia est. Neque tamen alius inportunior acutior-€que morbus est, quam is, qui quodam rigore neruorum modo caput €scapulis, modo mentum pectori adnectit, modo rectam et inmobilem €ceruicem intendit. Primum Graeci $*O*P*I*S*Q*O*T*O*N*O*N&, [2in]2sequentem $*E*M-€$*P*R*O*S*Q*O*T*O*N*O*N&, ultimum $*T*E*T*A*N*O*N& appellant, quamuis minus sub-€tiliter quidam indiscretis his nominibus utuntur. Ea saepe intra quartum diem tollunt: si hunc euaserunt, sine periculo sunt._Eadem omnia ratione €curantur idque conuenit * * * Sed Asclepiades utique emittendum san-€guinem credidit; [2quod]2 quidam utique uitandum esse dixerunt, eo €quod maxime tum corpus calore egeret, isque esset in sanguine. Verum €hoc quidem falsum est: neque enim natura sanguinis est, [2ut]2 utique €caleat, sed ex is, quae in homine sunt, hic celerrime uel calescit uel €refrigescit. Mitti uero necne debeat, ex is intellegi potest, quae de sanguinis missione praecepta sunt. Vtique autem recte €datur castoreum, et cum hoc piper uel laser; deinde opus est €fomento umido et calido. Itaque plerique aqua calida multa ceruices €subinde perfundunt. Id in praesentia leuat, sed oportuniores neruos €frigori reddit, quod utique uitandum est. Vtilius igitur est cerato @1 €primum liquido ceruicem perunguere; deinde admouere uesicas bu-€bulas uel utriculos oleo calido repletos, uel ex farina calidum cata-plasma, uel piper rotundum cum ficu contusum. Vtilissimum tamen €est umido sale fouere; quod quomodo fieret iam ostendi. €Vbi eo aliquid factum est, admouere ad ignem; uel si €aestas est, in sole[2m]2 aegrum oportet; maximeque oleo ueteri, si €id non est, Syriaco; si ne id quidem est, adipe quam uetustissima €ceruicem et scapulas et spinam perfricare. Frictio cum omnibus in €homine uertebris utilis sit, tum is praecipue, quae in collo sunt. Ergo €die nocteque, interpositis tamen quibusdam temporibus, hoc remedio €utendum est. Dum intermittitur, imponendum malagma aliquod ex calfacientibus. Cauendum uero praecipue frigus; ideoque in eo €conclaui, quo cubabit aeger, ignis continuus esse debebit, maxi-€musque tempore antelucano, quo praecipue frigus intenditur. Neque €inutile erit caput adtonsum habere idque irino uel cyprino calido made-€facere et superinposito pilleo uelare; nonnumquam etiam [2in]2 calidum €oleum totum descendere, uel in aquam calidam, in qua faenum €Graecum decoctum sit et adiecta olei pars tertia. Aluus quoque ducta €saepe superiores partes resoluit. Si uero etiam uehementius dolor €creuit, admouendae ceruicibus cucurbitulae sunt, sic ut cutis incidatur; eadem aut ferramentis aut sinapi adurenda. Vbi leuatus est dolor €mouerique ceruix coepit, scire licet cedere remediis morbum. Sed diu €uitandus cibus, quisquis mandendus est: sorbitionibus utendum €itemque ouis sorbilibus aut apalis [mollibus]; ius aliquod adsumen-€dum. At si bene processerit iamque ex toto recte se habere ceruices €uidebuntur, incipiendum erit a pulticula uel intrita bene madida. €Celerius tamen etiam panis mandendus quam uinum gustandum, €siquidem huius usus praecipue periculosus ideoque in longius tempus €differendus est.  @@Vt hoc autem morbi genus circa totam ceruicem, sic €alterum aeque pestiferum acutumque in faucibus esse consueuit. Nostri €anginam uocant: apud Graecos nomen, prout species est. Interdum €enim neque rubor neque tumor ullus apparet, sed corpus aridum est, @1 €uix spiritus trahitur, membra soluuntur: id $*S*U*N*A*G*X*H*N& uocant. Inter-€dum lingua faucesque cum rubore intumescunt, uox nihil significat, €oculi uertuntur, facies pallet, singultus est: id $*K*U*N*A*G*X*H*N& uocant. Illa €communia sunt: aeger non cibum deuorare, non potionem potest, spiritus eius in[2ter]2cluditur. Leuius est, ubi tumor tantummodo rubor-€que est, cetera non secuntur: id $*P*A*R*A*S*U*N*A*G*X*H*N& appellant._Quic-€quid est, si uires patiuntur, sanguis mittendus est; si non abundat, secun-€dum est ducere aluum. Cucurbitula quoque recte sub mento et circa €fauces admouetur, ut id, quod strangulat, euocet. Opus est deinde €fomentis umidis: nam sicca spiritum elidunt. Ergo admouere spongias €oportet, quae melius in calidum oleum quam in calidam aquam subinde €[2d]2emittuntur; efficacissimumque est hic quoque salis calidus sucus. €Tum commodum est hysopum uel nepetam uel thumum uel apsinthium uel etiam furfures aut ficus aridas aut mulsam aquam decoquere, €eaque gargarizare; post haec palatum unguere uel felle taurino uel €eo medicamento, quod ex moris est. Polline etiam %si piperis id recte €respergitur. Si per haec parum proficitur, ultimum est incidere satis €altis plagis sub ipsis maxillis supra collum, uel in palato citra uuam, €uel eas uenas, quae sub lingua sunt, ut per ea uulnera morbus erumpat. €Quibus si non fuerit aeger adiutus, scire licet malo uictum esse. Si uero his morbus leuatus est, iamque fauces et cibum et spiritum €capiunt, facilis ad bonam ualetudinem recursus est. Atque interdum €natura quoque adiuuat, si ex angustiore sede uitium transit in la-€tiorem; itaque rubore et tumore in praecordiis orto scire licet fauces €liberari. Quicquid autem eas leuauit, incipiendum est ab umidis, €maximeque aqua mulsa decocta: deinde adsumendi molles et non acres @1 cibi sunt, donec fauces ad pristinum habitum reuertantur. Vulgo €audio, si quis pullum hirundininum ederit, angina toto anno non €periclitari; seruatumque eum ex sale, cum is morbus urget, comburi, €carbonemque eius contritum in aquam mulsam, quae potui datur, €infriari et prodesse. Id cum idoneos auctores ex populo habeat, neque €habere quicquam periculi possit, quamuis in monumentis medicorum €non legerim, tamen inserendum huic operi meo credidi.  @@Est etiam circa fauces malum, quod apud Graecos €aliud aliudque nomen habet, prout se intendit. Omne in difficultate þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ´¨ˆƒspirandi consistit; sed haec dum modica est neque ex toto strangulat. €$*D*U*S*P*N*O*I*A& appellatur; cum uehementior est, ut spirare aeger sine sono €et anhelatione non possit, $*A*S*Q*M*A&: [2at]2 cum accessit id quoque, [2quod aegre]2 nisi recta ceruice spiritus trahitur, $*O*R*Q*O*P*N*O*I*A&. Ex quibus id, €quod primum est, potest diu trahi: duo insequentia acuta esse con-€suerunt. His communia sunt, quod propter angustias, per quas spiri-€tus euadit, sibilum exit; dolor in pectore praecordiisque est, interdum €etiam scapulis, isque modo [2decedit, modo]2 reuertitur; ad haec tussi-€cula accedit._Auxilium est, nisi aliquid prohibet, in sanguinis €detractione. Neque id satis est, sed lacte uenter quoque soluendus est, €liquanda aluus, interdum etiam ducenda; quibus extenuatum corpus incipit spiritum trahere commodius. Caput autem etiam in lecto €sublime habendum est; thorax fomentis cataplasmatisque calidis aut €siccis aut etiam umidis adiuuandus est, et postea uel malagma super-€imponendum, uel certe ceratum ex cyprino uel irino unguento. Sumenda €deinde ieiuno potui mulsa aqua, [2cum qua]2 uel hysopus cocta uel @1 €contrita capparis radix sit. Deli[2n]2gitur etiam utiliter aut nitrum aut €nasturcium album frictum, deinde contritum et cum melle mixtum; €simulque coquntur mel, galbanum, resina terebenthina, et ubi coierunt, €ex his quod fabae magnitudinem habet cotidie sub lingua liquatur: €aut sulpuris ignem non experti P. #1108 #1109 #1110 [2h]2abrotoni P. #1108 #1109 in uini cyatho teruntur, idque tepefactum sorbetur. Est etiam non uana opinio €uulpinum iecur, ubi siccum est et aridum factum, contundi oportere €polentamque ex eo potioni aspergi; uel eiusdem pulmonem quam €recentissimum assum, sed sine ferro coctum, edendum esse. Praeter €haec sorbitionibus et lenibus cibis utendum est, interdum uino tenui, €austero, nonnumquam uomitu. Prosunt etiam quaecumque urinam €augent, sed nihil magis quam ambulatio lenta paene usque ad lassi-€tudinem; frictio multa praecipue inferiorum partium, uel in sole uel €ad ignem, et per se ipsum et per alios usque ad sudorem.  @@In interiore uero faucium parte interdum exulceratio €esse consueuit. In hac plerique extrinsecus cataplasmatis calidis fo-€mentisque umidis utuntur: uolunt etiam uaporem calidum ore recipi. €Per quae molliores alii partes eas fieri dicunt oportunioresque uitio €iam haerenti. Sed si bene uitari frigus potest, tuta illa praesidia; si €metus eius est, superuacua sunt. Vtique autem perfricare fauces peri-culosum est: exulcerat enim. Neque utilia sunt quae urinae mouendae €sunt, quia possunt, dum transeunt, ibi quoque pituitam extenuare €[quam supprimi melius est]. Asclepiades multarum rerum, quas ipsi €quoque secuti sumus, auctor bonus, acetum ait quam acerrimum esse €sorbendum: hoc enim sine ulla noxa comprimi ulcera. Sed id suppri-€mere sanguinem, ulcera ipsa sanare non potest. Melius huic rei Ly-€cium est, quod idem quoque [2aeque]2 probat, uel porri uel marrubii €sucus, uel nuces Graecae cum tracanto contritae [2et cum passo mixtae]2, uel lini semen contritum et cum dulci uino mixtum. Exercitatio quoque €ambulandi currendique necessaria est, frictio a pectore uehemens toti @1 €inferiori parti adhibenda. Cibi uero esse debent neque nimium acres €neque asperi, mel, lenticula, tragum, lac, tisana, pinguis caro, prae-€cipueque porrum et quicquid cum hoc mixtum est. Potionis quam €minimum esse conuenit; aqua dari potest uel pura, uel in qua malum €Cotoneum palmulaeue decoctae sint. Gargarizationes quoque lenes, sin €hae parum proficiunt, reprimentes, utiles sunt. Hoc genus neque €acutum est et potest esse non longum: curationem tamen maturam, €[2ne]2 uehementer et diu laedat, desiderat.  @@Tussis uero fere propter faucium exulcerationem est. €Quae multis modis contrahitur: itaque illis restitutis ipsa finitur. €Solet tamen interdum per se quoque male habere, et uix, cum uetus €facta est, eliditur. Et modo arida est, modo pituitam citat._Oportet €hysopum altero quoque die bibere; spiritu retento currere, sed minime €in puluere; ac lectione uti uehementi, quae primo impedita tussi, post €eam uincit; tum ambulare; deinde per manus quoque exerceri, et €pectus diu perfricari; post haec quam pinguissimae ficus uncias tres super prunam incoctas esse. Praeter haec, si umida est, prosunt fric-€tiones ualidae cum quibusdam calfacientibus, sic ut caput quoque €siccum uehementer perfricetur; item cucurbitulae pectori admotae; €sinapi ex parte exteriore faucibus inpositum, donec leuiter exulceret; €potio ex menta nucibusque Graecis et amylo; primoque adsumptus panis aridus, deinde aliquis cibus lenis. At si sicca tussis est, cum €uehementissime urget, adiuuat uini austeri cyathus adsumptus, dum ne €amplius id interposito tempore aliquo quam ter aut quater fiat; item €laseris quam optimi paulum deuorare opus est; porri uel marrubii €sucum adsumere; scillam delingere, acetum ex ea uel certe acre sorbere; aut cum spica alii contriti duos uini cyathos. Vtilis etiam in €omni tussi est peregrinatio, nauigatio longa, loca maritima, nata-€tiones; cibus interdum mollis, ut malua, ut urtica, interdum acer; €lac cum alio coctum; sorbitiones, quibus laser sit adiectum, aut €in quibus porrum incoctum tabuerit; ouum sorbile sulpure adiecto; @1 €potui primum aqua calida, deinde in uicem aliis diebus haec, aliis €uinum.  @@Magis terreri potest aliquis, cum sanguinem expuit: €sed id modo minus, modo plus periculi habet. Exit modo ex gingiuis, €modo ex ore et quidem ex hoc interdum etiam copiose, sed sine tussi, €sine ulcere, sine gingiuarum ullo uitio, ita ut nihil excreetur. Verum €ut ex naribus aliquando, sic ex ore prorumpit. Atque interdum sanguis €profluit, interdum simile aquae quiddam, in qua caro recens lota est. Nonnumquam autem is a summis faucibus fertur, modo exulcerata €ea parte, modo non exulcerata, sed aut ore uenae alicuius adaperto, aut €tuberculis quibusdam natis, exq[2ue]2 his sanguine erumpente. Quod ubi €incidit, neque laedit potio aut cibus neque quicquam ut ex ulcere €excreatur. Aliquando uero gutture et arteriis exulceratis frequens €tussis sanguinem quoque extundit: interdum etiam fieri solet, ut aut €ex pulmone aut ex pectore aut ex latere aut ex iocinere feratur. Saepe €feminae, quibus sanguis per menstrua non respondit, hunc expuunt. @@Auctoresque medici sunt uel exe[2s]2a parte aliqua sanguinem €exire, uel rupta, uel ore alicuius uenae patefacto: primam $*D*I*A*B*R*W*S*I*N&, €secundam $*R*H*C*I*N&[$*S*X*A*S*M*O*N&], tertiam $*A*N*A*S*T*O*M*W*S*I*N& appellant. €Vltima minime nocet, prima grauissime. Ac saepe quidem euenit, €uti sanguinem pus sequatur. Interdum autem qui sanguinem €ipsum suppressit, satis ad ualetudinem profuit: sed si secuta ulcera €sunt, si pus, si tussis est, prout sedes ipsa est, ita uaria et pericu-€losa genera morborum sunt. Si uero sanguis tantum fluit, expeditius et remedium et finis est. Neque ignorari oportet eis, quibus fluere €sanguis solet aut quibus dolet spina coxaeue aut post cursum uehemen-€tem uel ambulationem, dum febris absit, non esse inutile sanguinis €mediocre profluuium, idque per urinam redditum quoque ipsam lassi-€tudinem soluere; ac ne in eo quidem terribile esse, qui ex superiore @1 €loco decidit, si tamen in eius urina nihil nouauit; neque uomitum €huius adferre periculum, etiam cum repetit, si ante confirmare et €implere corpus licuit et ex toto nullum nocere, qui in corpore robusto €neque nimius est neque tussim aut calorem mouet. @@Haec pertinent ad uniuersum: nunc ad ea loca, quae praeposui, €ueniam. Si ex gingiuis exit, portulacam manducasse satis est; €si ex ore, continuisse eo merum uinum; si parum id proficit, acetum. €Si inter haec quoque grauiter erumpit, quia consumere hominem €potest, commodissimum est impetum eius admota occipitio cucurbitula, €sic ut cutis quoque incidatur, auertere: si id mulieri, cui menstrua €non feruntur, euenit, eandem cucurbitulam incisis inguinibus eius admouere. At si ex faucibus interioribusue partibus processit, et metus €maior est et cura maior adhibenda. Sanguis mittendus est, et si nihilo þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ´¨‹–ƒminus ex ore processit, iterum tertioque, et cotidie paulum aliquid. €Protinus autem debet sorbere uel acetum uel cum ture plantaginis aut €porri sucum, imponendaque extrinsecus supra id, quod dolet, lana €sucida ex aceto est, et id spongia subinde refrigerandum. Erasistratus €horum crura quoque et femora brachiaque pluribus locis deligabat. €Id Asclepiades adeo non prodesse, etiam inimicum esse proposuit. Sed id saepe commode respondere experimenta testantur. Neque tamen €pluribus locis deligari necesse est, sed satis est infra inguina et super €talos, summosque umeros, etiam brachia. Tum si febris urget, danda €est sorbitio, et potui aqua, in qua aliquid ex is, quae aluum adstringunt, €decoctum sit. At si abest febris, uel elota halica uel panis ex aqua fri-€gida et molle quoque ouum dari potest, potui uel idem, quod supra €scriptum est, uel uinum dulce uel aqua frigida: sed sic bibendum erit, ut sciamus huic morbo sitim prodesse. Praeter haec necessaria sunt €quies, securitas, silentium. Caput huius quoque cubantis sublime esse €debet, recteque tondetur; facies saepe aqua frigida fouenda est. At €inimica sunt uinum, balneum, uenus, in cibo oleum, acria omnia, item €calida fomenta, conclaue calidum et inclusum, multa uestimenta cor-€pori iniecta. Etiam frictiones * * ubi bene etiam sanguis conquieuit. @1 €Tum uero incipiendum est a brachiis cruribusque, a thorace abstinen-€dum. In hoc casu per hiemem locis maritumis, per aestatem * mediter-€raneis opus est.  @@Faucibus subest stomachus; in quo plura longa uitia €incidere consuerunt. Nam modo ingens calor, modo inflatio hunc, €modo inflammatio, modo exulceratio adficit: interdum [2pituita, inter-€dum]2 bilis oritur; frequentissimumque eius malum est, quo resoluitur, €neque ulla re magis aut adficitur aut corpus adficit. Diuersa autem €ut uitia eius, sic etiam remedia sunt. €@@Vbi exaestuat, aceto cum rosa extrinsecus subinde fouendus inpo-€nendusque puluis cum oleo et ea cataplasmata, quae simul et reprimunt €et emolliunt. Potui, nisi quid obstat, egelida aqua praestanda. @@Si inflatio est, prosunt admotae cucurbitulae neque incidere cutem €necesse est: prosunt sicca et calida fomenta, sed non uehementissima. €Interponenda abstinentia est; utilis in ieiunio potio est apsinthi uel €hysopi uel rutae. Exercitatio primo leuis, deinde maior adhibenda €est, maximeque quae superiores partes moueat; quod genus in om-nibus stomachi uitiis aptissimum est. Post exercitationem opus est €unctione, frictione; balneo quoque nonnumquam, sed rarius; inter-€dum alui ductione; cibis deinde calidis neque inflantibus, eodemque €modo calidis potionibus, primo aquae, post, ubi resedit inflatio, uini €austeri. Illud quoque in omnibus stomachi uitiis praecipiendum est, €[ut] quo modo se quisque aeger refecerit, eo ut sanus utatur: nam €redit huic inbecillitas sua, nisi eisdem defenditur bona ualetudo, qui-€bus reddita est. @@At si inflammatio aliqua est, quam fere tumor et dolor sequitur, €prima sunt quies, abstinentia, lana sulpurata circumdata, in ieiuno €absinth[2i]2um. Si ardor stomachum urget, aceto cum rosa subinde €fouendus est: deinde cibis quidem utendum modicis; inponenda uero €extrinsecus quae simul et reprimunt et emolliunt: [2post]2ea deinde his €detractis utendum calidis ex farina cataplasmatis, quae reliquias di-€gerant; interdum aluus ducenda, adhibenda exercitatio et cibus ple-€nior. @@At si ulcera stomachum infestant, eadem fere facienda sunt, quae @1 €in faucibus exulceratis praecepta sunt. Exercitatio, frictio €inferiorum partium adhibenda; adhibendi lenes et glutinosi cibi, sed €citra satietatem: omnia acria atque acida remouenda. Vino, si febris €non est, dulci, aut si id infla[2t]2, certe leni utendum: sed neque praefri-€gido neque nimis calido. €@@Si uero pituita stomachus impletur, necessarius modo in ieiuno, €modo post cibum uomitus est: utilis exercitatio, gestatio, nauigatio, €frictio. Nihil edendum bibendumque nisi calidum uitatis tantum is, €quae pituitam contrahere consuerunt. @@Molestius est, si stomachus bile uitiosus est. Solent autem i, qui €sic temptantur, interpositis quibusdam diebus hanc, et quidem, quod €pessimum est, atram uomere._His recte aluus ducitur, potiones [2ex]2 €absinthio dantur: necessaria gestatio, nauigatio est; si fieri potest, ex €nausia uomitus * , uitanda cruditas, sumendi cibi faciles et stomacho €non alieni, uinum austerum. @@Vulgatissimum uero pessimumque stomachi uitium est [resolutio €est], cum cibi non tenax est, soletque desinere ali corpus ac sic tabe €consumi._Huic generi inutilissimum balineum est: lectiones exer-€citationesque superioris partis necessariae, item unctiones frictiones-€que; his perfundi frigida atque in eadem natare, canalibus eiusdem €subicere et stomachum ipsum et magis etiam a scapulis id, quod con-€tra stomachum est, consistere in frigidis medi[2cat]2isque fontibus, quales €Cutiliarum Sumbruinarumque sunt, salutare est. Cibi quoque adsu-€mendi sunt frigidi, qui potius difficulter coquntur, quam facile uiti-€antur. Ergo plerique, qui nihil aliud concoquere possunt, bubulam €coqunt. Ex quo colligi potest neque auem neque uenationem neque piscem dari debere nisi generis durioris. Potui quidem aptissimum est €uinum frigidum, uel certe bene calidum meracum, potissimum Raeti-€cum uel Allobrogicum aliudue, quod et austerum et resina conditum €est: si id non est, quam asperrimum maximeque Signinum. Si cibus €non continetur, danda aqua et eliciendus plenior uomitus est, iterum- @1 €que dandus cibus; et tum admouendae duobus in[2f]2ra stomachum digitis cucurbitulae ibique duabus aut tribus horis continendae sunt. Si €simul et uomitus et dolor est, imponenda supra stomachum est lana €sucida uel spongia ex aceto uel cataplasma, quod refrigeret. Perfri-€canda uero non diu sed uehementer brachia et crura et calfacienda. €Si plus doloris est, in[2fra]2 praecordia quattuor digitis cucurbitula uten-€dum est, et protinus dandus panis ex posca frigida: si non continuit, €post uomitum lene aliquid ex is, quae non aliena stomacho sint: si €ne id quidem tenuit, singuli cyathi uini singulis interpositis horis, donec stomachus consistat. Valens etiam medicamentum est radiculae sucus, €ualentius acidi Punici mali c[2u]2m pari modo suci, qui ex dulci Punico €malo est, adiecto etiam intubi suco et mentae, sed huius minima parte; €quibus tantundem, quantum in his omnibus est, aquae frigidae quam €optime miscetur: id enim plus quam uinum ad conprimendum sto-machum potest. Supprimendus autem uomitus est, qui per se uenit. €S[2ed]2 si nausia est aut si coacuit intus cibus aut computruit, quorum €utrumlibet ructus ostendit, eiciendus est; protinusque, cibis adsumptis €isdem, quos proxime posui, stomachus restituendus. Vbi sublatus €est praesens metus, ad ea redeundum est, quae supra praecepta sunt.  @@Stomachus lateribus cingitur, atque in his quoque €uehementes dolores esse consuerunt. Et initium uel ex frigore uel ex €ictu uel ex nimio cursu uel ex morbo est. Sed interdum [2om]2ne malum €intra dolorem est isque modo tarde, modo celeriter soluitur: interdum €ad perniciem quoque procedit oriturque acutus morbus, qui pleur[2i]2-€ticus a Graecis nominatur. Huic dolori lateris febris et tussis accedit; €et per hanc excreatur, si tolerabilis morbus est, pituita; si grauis, sanguis. Interdum etiam sicca tussis est, quae nihil emo[2l]2itur, idque €primo uitio grauius, secundo tolerabilius est._Remedium uero est €magni et recentis doloris sanguis missus: at siue leuior siue uetustior €casus est, uel superuacuum uel serum id auxili est; confugiendumque €ad cucurbitas est, ante summa cute incisa. Recte etiam sinapi ex €aceto super pectus inponitur, donec ulcera pusulasque excitet, et tum medicamentum, quod umorem illuc citet. Praeter haec circumdare @1 €primum oportet latus abso lanae sulpuratae; deinde, cum paululum €inflammatio se remisit, siccis et calidis fomentis uti. Ab his trans-€itus ad malagmata est. Si uetustior dolor remanet, nouissime resina €inposita discutitur. Vtendum cibis potionibusque calidis, uitandum €frigus. Inter haec tamen non alienum e[2s]2t extremas partes oleo et þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ´¨“‡sulpure perfricare; si leuata tussis est, leni lectione uti, iamque et €acres cibos et uinum meracius adsumere. Quae ita a medicis prae-€cipiuntur, ut tamen sine his rusticos nostros epota ex aqua herba trixa[2g]2o satis adiuuet. Haec in omni lateris dolore communia sunt: €plus negotii est, si acutus quoque morbus is factus est. In hoc praeter €ea, quae supra posita sunt, haec animaduertenda sunt; ut cibus sit €quam maxime tenuis et lenis, praecipueque sorbitio eaque ex tisana €potissimum, aut ius, in quo porrus cum pullo gallinaceo coctus sit, €idque non nisi tertio quoque die detur, si tamen per uires licebit: potui uero aqua mulsa, in qua hysopum aut ruta decocta sit. Quae €quibus temporibus danda sint, ex ratione uel adiectae uel leuatae febris €apparebit, sic ut in remissione quam maxima dentur, cum eo tamen, €ut sciamus non esse eius generis tussi aridas fauces committendas: €nam saepe, ubi nihil est, quod excreetur, continuatur et strangulat. Ob €quam causam dixi etiam peius id genus esse tussis, quod nihil €quam quod pituitam moueret. Sed hic uinum sorbere, ut supra €praecepimus, morbus ipse non patitur: in uicem eius cremor tisanae sumendus est. Vt his autem in ipso morbi feruore sustinendus aeger €est, sic, ubi paululum is se remisit, alimenta pleniora et uini quoque €aliquid dari potest, dum nihil detur, quod aut refrigeret corpus aut €fauces asperet. Si in refectione quoque manserit tussis, intermittere €oportebit uno die, posteroque cum cibo uini paulo plus adsumere. €Atque incipiente quoque tussi, tum non erit alienum, ut supra €quoque positum est, uini cyathos sorbere, sed id in hoc genere ualetu- @1 €dinis dulce uel certe lene commodius est. Si malum inueterauit, athle-€tico uictu corpus firmandum est.  @@A compagine corporis ad VISCERA transeundum est, €et inprimis ad pulmonem ueniendum; ex quo uehemens et acutus €morbus oritur, quem peripleumoniac[2o]2n Graeci uocant. Eius haec con-€dicio est: pulmo totus adficitur; hunc casum eius subsequitur tussis €bilem uel pus trahens, praecordiorum totiusque pectoris grauitas, spi-€ritus difficultas, magnae febres, continua uigilia, cibi fastidium, tabes. €Id genus morbi plus periculi quam doloris habet._Oportet, si satis €ualidae uires sunt, sanguinem mittere; si minores, cucurbitulas sine ferro praecordiis admouere. Tum si satis ualet, gestando aegrum €digerere; si parum, intra domum tamen dimouere: potionem autem €hysopi * cum quo ficus arida sit incocta, aut aquam mulsam, in qua €uel hysopum uel ruta decocta sit: frictione uti diutissime in scapulis, €proxime ab his in brachiis et pedibus et cruribus, leuiter contra €pulmonem, idque bis cottidie facere. Quod ad cibum uero pertinet, €huic nec salsis opus est neque acribus neque amaris neque aluum adstringentibus, sed paullo lenioribus. Ergo primis diebus danda est €sorbitio tisanae uel halicae uel oryzae, cum qua recens adeps cocta €sit: cum hac sorbile ouum, nuclei pinei ex melle, panis uel elota halica €ex aqua mulsa; potui deinde non solum pura aqua sed etiam mulsa €egelida, aut si aestas est, etiam frigida, nisi quid obstat. Haec autem €altero quoque die increscente morbo dare satis est. Vbi increment[2um]2 €constitit, quantum res patitur, ab omnibus abstinendum est, praeter-€quam aqua egelida. Si uires desunt, adiuuandae sunt aqua mulsa. €Prosuntque aduersus dolores imposita calida fomenta uel ea, quae simul et reprimunt et emolliunt. Prodest impositus super pectus sal €bene contritus cum cerato mixtus, quia leuiter cutem erodit, eoque €impetum materiae, quo pulmo uexatur, euocat. Vtile etiam aliquod €malagma est ex is, quae materiam trahunt. Neque alienum est, dum @1 €premit morbus, clausis fenestris aegrum continere: ubi paullum leuatus €est, ter aut quater die fenestris aliquis apertis paruum aerem recipere. €Deinde in refectione pluribus diebus a uino abstinere; gestatione, fric-€tione uti, sorbitionibus; et prioribus cibis adicere ex holeribus porrum, €ex carne ungulas et summa trunculorum, atque pisciculos, sic ut diu €nihil [2nisi]2 molle et lene sumatur.  @@Alterius quoque uisceris morbus, iocineris, aeque €modo longus, modo acutus esse consueuit: $*H*P*A*T*I*K*O*N& Graeci uocant. €Dextra parte sub praecordiis uehemens dolor est, idemque ad latus €dextrum et ad iugulum umerumque partis eiusdem peruenit: nonnum-€quam manus quoque dextra torquetur, horror calidus est. Vbi male €est, bilis euomitur; interdum singultus prope strangulat. Et haec €quidem acuti morbi sunt: longioris uero, ubi suppuratio in iocinere €est, dolorque modo finitur, modo intenditur, dextra parte praecordia €dura sunt et tument; post cibum maior spiritus difficultas est; accedit maxillarum quaedam resolutio. Vbi inueterauit malum, uenter et crura €pedesque intumescunt, pectus atque umeri circaque iugulum utrumque €extenuatur._Initio sanguinem mittere optimum est: tum uenter €soluendus est, si non potest aliter, per nigrum ueratrum. Inponenda €extrinsecus cataplasmata, primum quae reprimant, deinde calida quae €diducant, quibus recte iris uel apsinthium adicitur; post haec malagma. Dandae uero sorbitiones sunt, omnesque cibi et calidi et qui non mul-€tum alant, ei fere qui pulmonis quoque dolori conueniunt, praeterque €eos, qui urinam mouent, potionesque ad id efficaces. Vtilia in hoc €morbo sunt thymum, satureia, hysopum, nepeta, amulum, sesamum, €lauri bacae, pini flos, herba sanguinalis, menta, ex malo Cotoneo €medium, columbae iecur recens et crudum. Ex quibus quaedam per €se esse, quaedam adicere uel sorbitioni uel potioni licet, sic tamen, ut @1 €parce adsumantur. Neque alienum est absinthium contritum ex melle €et pipere, eiusque catapotium cotidie deuorare. Abstinendum utique €est ab omnibus frigidis: neque enim res ulla magis iecur laedit. Frictionibus utendum in extremis partibus: uitandus omnis labor, €omnis uehementior motus; ne spiritus quidem diutius continendus €est. Ira, trepidatio, pondus, ictus, cursus inimica sunt. Perfusio cor-€poris multa prodest ex aqua, si hiemps est, calida, si aestas, tepida; €item liberalis unctio et in balneo sudor. Si uero iecur uomica laborat, €eadem facienda sunt, quae in ceteris interioribus suppurationibus. €Quidam etiam contra id scalpello aperiunt et ipsam uomicam adurunt.  @@At lienis, ubi adfectus est, intumescit, simulque cum €eo pars sinistra; eaque dura est et prementi renititur: uenter intentus €est; aliquis etiam cruribus tumor est. Vlcera aut omnino non sa-€nescunt, aut certe cicatricem uix recipiunt: in intenta ambulatione €cursuque dolor et quaedam difficultas est._Hoc uitium quies auget: €itaque exercitatione et labore opus est, habita tamen ratione, ne febrem €i[2s]2ta, si nimium processeri[2n]2t, excitent. Vnctiones frictionesque et €sudores necessarii sunt. Dulcia omnia inimica sunt, item lac et caseus: acida autem maxime conueniunt. Ergo acetum acre per se sorbere, €et magis etiam quod scilla conditum est, expedit. Edenda sunt sal-€samenta uel oleae ex muria dura, tinctae in aceto lactucae, intubique €ex eodem, betae ex sinapi, asparagus, armoracia, pastinaca, ungulae, €rostra, aues macrae, eiusdem generis uenatio. Potui uero ieiuno dari €debet apsinthium incoctum: at post cibum aqua a ferrario fabro, €in qua candens ferrum subinde tinctum sit: haec enim uel praecipue €lienem coercet. Quod animaduersum est in is animalibus, quae aput hos fabros educata exiguos lienes habent. Potest etiam dari uinum tenue, €austerum; omniaque in cibis et potionibus, quae urina[2e]2 mouendae €sunt. Praecipueque ad id ualet uel trifolii semen uel cuminum uel €apium uel serpullum uel cytisus uel portulaca uel nepeta uel thymum €uel hysopum uel satureia: haec enim inde commodissime uidentur €umorem deducere. Lienis quoque bubulus utiliter esui datur; prae- @1 cipueque eruca et nasturcium lienem extenuant. Inponenda quoque €extrinsecus sunt quae leuent. [Fit ex unguento et palmulis, quod €myrobalanon Graeci uocant; fit ex lini et nasturci semine, quo uinum €et oleum adicitur; fit ex cupresso uiridi et arida ficu; fit ex sinapi, €cui sebi hirquini a renibus quarta pars ponderis adicitur, teriturque þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ´¨”†in s[2o]2le et protinus imponitur.] Multisque modis huic rei cappari €aptum est: nam et ipsum cum cibo adsumere et muriam eius cum €aceto sorbere commodum est. Quin etiam extrinsecus radicem contri-€tam uel corticem eius cum furfuribus aut ipsum cappari cum melle €contritum imponere expedit. Malagmata quoque huic rei aptantur.  @@At renes ubi adfecti sunt, diu male habent. Peius €est, si frequens biliosus uomitus accedit._Oportet conquiescere, €cubare molliter, soluere aluum, si aliter non respondet, etiam ducere; €saepe desidere in aqua calida; neque cibum neque potionem frigidam €adsumere; abstinere ab omnibus salsis, acidis, acribus, pomis; bibere €liberaliter; [2a]2dicere modo cibo modo potioni piper, porrum, ferulam, album papauer; quae maxime inde urinam mouere consuerunt. Auxilio €quoque his exulceratis sunt, si adhuc ulcera purganda sunt, cucumeris €semina detractis corticibus sexaginta, nuclei ex pinu siluestri XII, €anesi quod tribus digitis sumi possit, croci paulum, contrita et in €duas mulsi potiones diuisa: si uero dolor tantum leuandus est, eiusdem €cucumeris semina XXX, idem nuclei XX, nuces Graecae V, croci €paululum, contrita e[2t]2 cum lacte potui data. A[2c]2 super quoque recte €quaedam malagmata iniciuntur, maximeque ea, quae umori ex-€trahendo sunt.  @@A uisceribus ad INTESTINA ueniendum est, quae sunt €et acutis et longis morbis obnoxia. Primo[2que]2 facienda mentio est €choler[2ae]2, quia commune id stomachi atque intestinorum uitium uideri €potest: nam simul et deiectio et uomitus est, praeterque haec inflatio €est. Intestina torquentur, bilis supra infraque erumpit, primum aquae €similis, deinde ut in ea recens caro lota esse uideatur, interdum alba, €nonnumquam nigra uel uaria. Ergo eo nomine morbum hunc cho- @1 lera[2m]2 Graeci nominarunt. Praeter ea uero, quae supra conprehensa €sunt, saepe etiam crura manusque contrahuntur, urget sitis, anima €deficit; quibus concurrentibus non mirum est, si subito quis moritur: €neque tamen ulli morbo minor[2e]2 momento succurritur._Protinus €ergo, ubi ista coeperunt, aquae tepidae quam plurimum bibere oportet €et uomere. Vix umquam fi[2t]2 ne uomitus sequatur: sed etiamsi incidit, €miscuisse tamen nouam materiam corruptae prodest; parsque sanitatis est uomitum esse subpressum. Si id incidit, protinus ab omni potione €abstinendum est: si uero tormina sunt, oportet frigidis et umidis €fomentis stomachum fouere, uel si uenter dolet, isdem egelidis, sic ut €uenter ipse mediocriter calentibus iuuetur. Quod si uehementer et €uomitus et deiectio et sitis uexant, et adhuc subcruda sunt, quae €uomuntur, nondum uino maturum tempus est: aqua, neque ea ipsa €frigida, sed potius egelida danda est; admouendumque naribus est €puleium ex aceto, uel polenta uino adsparsa, uel menta * secundum naturam est. [2A]2t cum discussa cruditas est, tum magis uerendum est, €ne anima deficiat. Ergo tum confugiendum est ad uinum. Id esse €oportet tenue, odoratum, cum aqua frigida mixtum, uel polenta adiecta €uel infracto pane, quem ipsum quoque adsumere expedit quotiensque €aliquid aut stomachus aut uenter effudit, totiens per haec uires resti-€tuere. Erasistratus primo tribus uini guttis aut quinis aspergendam €potionem esse dixit, deinde paulatim merum adiciendum. Is si et ab €initio uinum dedit et metum cruditatis secutus est, non sine causa €fecit: si uehementem infirmitatem adiuuari posse tribus guttis puta-uit, errauit. At si inanis est homo, et crura eius contrahuntur, inter-€ponenda potio apsinthi est. Si extremae partes corporis frigent, €unguendae sunt calido oleo, cui cerae paulum sit adiectum, calidisque €fomentis nutriendae. Si ne sub his quidem quies facta est, extrinsecus €contra uentriculum ipsum cucurbitula admouenda est, aut sinapi super-€inponendum. Vbi is constitit, dormire oportet; postero die utique a €potione abstinere, die tertio in balneum ire; paulatim se cibo reficere. @1 €Somno quisquis facile adquiescit * * * itemque lassitudine et frigore. €Si post suppressam choleram febricula manet, aluum duci necessarium €est, tum cibis uinoque utendum est.  @@Sed hic quidem morbus et acutus est, et inter in-€testina stomachumque uersatur sic, ut cuius potissimum partis sit, €non facile dici possit. In ipsius uero uentriculi porta consistit is, qui €* * et longus esse consueuit: coeliacus a Graecis nominatur. Sub hoc €uenter indurescit, dolorque eius est; aluus nihil reddit, ac ne spiritum €quidem transmittit; extremae partes frigescunt; difficulter spiritus redditur._Commodissimum est inter initia calida * et cataplasmata €toto uentri imponere, ut dolorem leniant, post cibum uomere, atque ita €uentrem exinanire; proxumis deinde diebus cucurbitulas sine ferro €uentri et coxis admouere; uentrem ipsum liquare, dato lacte et uino €salso frigido; si tempus anni patitur, etiam uiridibus ficis, sic tamen, ne quis aut cibus aut umor uniuersus detur sed paulatim. Ergo per €interualla temporis sat est cyathos binos ternosue sumere, et cibum €pro portione huius; commodeque facit cyatho lactis cyathus aquae €mixtus et sic datus; cibique inflantes et acres utiliores sunt, adeo ut €lacti quoque recte contritum alium adiciatur. Procedente uero tem-€pore opus est gestari, maximeque nauigare; perfricari ter aut quater €die, sic ut nitrum oleo adiciatur; perfundi aqua calida post cibum; €deinde sinapi imponere per omnia membra, excepto capite, donec adrodatur et rubeat maximeque si corpus durum et uirile est. Paula-€tim deinde faciendus est transitus ad ea, quae uentrem conprimunt. €Assa caro danda ualens, et quae non facile corrumpatur: potui uero €pluuialis aqua decocta, sed quae per binos ternosue cyathos bibatur. Si €uetus uitium est, oportet laser quam optimum ad piperis magnitudi-€nem deuorare, altero quoque die uinum uel aquam bibere, interdum €interposito cibo singulos uini cyathos sorbere: ex inferiore parte in-€fundere pluuia[ti]lem egelidam aquam, maximeque si dolor in imis €partibus remanet.  @@Int[2ra]2 ipsa uero intestina consistunt duo morbi, @1 €quorum alter in tenuiore, alter in pleniore est. Prior acutus est, in-€sequens esse longus potest. Diocles Carystius tenuioris intestini mor-€bum $*X*O*R*D*A*Y*O*N&, plenioris $*E*I*L*E*O*N& nominauit: a plerisque uideo nunc €illum priorem $*E*I*L*E*O*N&, hunc $*K*O*L*I*K*O*N& nominari. Sed prior [2modo €supra umbilicum]2, modo sub umbilico dolorem mouet. Fit alterutro €[2loco]2 inflammatio; nec aluus nec spiritus infra transmittitur. [2Si]2 €superior pars adfecta est, cibus, si inferior, stercus per os redditur, si utrumlibet, uetus est. Adicit periculo uomitus biliosus, mali odoris, €aut uarius aut niger._Remedium est sanguinem mittere aut cucurbi-€tulas pluribus locis admouere, non ubique cute incisa: id enim duobus €aut tribus locis satis est: ex ceteris spiritum euocare abunde est. Tum €animaduertere oportet quo loco malum sit: solet enim contra id tumere. €Et si supra umbilicum est, alui ductio utilis non est: si infra est, €aluum ducere, ut Erasistrato placuit, optimum est, et saepe id auxilii €satis est. Ducitur autem percolato tisanae cremore cum oleo et melle, sic ut praeterea nihil adiciatur. [2Si nihil]2 tumet, duas manus im-€ponere oportet supra summum uentrem, paulatimque deducere: in-€uenietur enim mali locus, qui necesse est renitatur; et ex eo d[2e]2liberari €poterit, ducenda necne aluus sit. Illa communia sunt; calida cataplas-€mata admouere, eaque imponere a mammis usque ad inguina et €spinam ac saepe mutare; brachia cruraque perfricare, demittere totum €hominem in calido oleo: si dolor non quiescit, etiam in aluum ex parte €inferiore tres aut quattuor cyathos calidi olei dare. Vbi per haec con-€secuti sumus, ut iam ex inferiore parte spiritus transmittatur, offerre €potui mulsum tepidum non multum: nam ante magna cura uitandum est, ne quid bibat. Si id commode cessit, adicere sorbitionem. Vbi €dolor et febricula quierunt, tum demum uti cibo pleniore, sed neque €inflante neque duro neque ualido, ne intestina adhuc imbecilla laedan- @1 €tur: potui uero nihil * praeterquam puram aquam. Nam siue quid €uinulentum siue acidum est, id huic morbo alienum est. Ac postea þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ´¨””†quoque uitare oportet balneum, ambulationem, gestationem, ceteros-€que corporis motus: nam facile id malum redire consueuit, et, siue €cum frigus subit siue aliqua iactatio, nisi bene iam confirmatis in-€testinis reuertitur.  @@Is autem morbus, qui [2in]2 intestino pleniore est, in €ea maxime parte est, quam [2caec]2am esse proposui. Vehemens fit €inflatio, uehementes dolores, dextra magis parte; intestinum, quod €uerti uidetur * * prope spiritum elidit. In plerisque post frigora cru-€ditatesque oritur, deinde quiescit, et per aetatem saepe repetens sic €cruciat, ut uitae spatio nihil demat._Vbi is dolor coepit, admouere €sicca et calida fomenta oportet, sed primo len[2i]2a, deinde ualidiora, €simulque friction[2e]2 ad extremas partes [id est crura brachiaque] ma-€teriam reuocare: si discussu[2s]2 non est, qua dolet, cucurbitulas sine ferro defigere. Est etiam medicamentum eius rei causa comparatum, quod €colicon nominatur: id se repperisse Cassius gloriabatur. Magis prodest €potui datum, sed impositum quoque extrinsecus digerendo spiritum €dolorem leuat. Nisi finito uero tormento recte neque cibus neque €potio adsumitur. Quo uictu sit utendum, qui hoc genere temptantur, €iam mihi dictum est. [Confectio medicamenti, quod colicon €nominatur: ex his constat: costi, anesi, castorei, singul[2orum]2 P#1111 #1108 III, €petroselini P#1111 de III, piperis longi et rotundi, singul[2orum]2 P#1111 #1108 II, €papaueris lacrimae, iunci rotundi, myrrae, nardi, singul[2orum]2 P#1111 #1108 VI; €quae melle excipiuntur. Id autem et deuorari potest et ex aqua calida €sumi.]  @@Proxima his inter intestinorum mala tormina esse €consueuerunt: dys[2e]2nteria Graece uocatur. Intus intestina exulceran-€tur; ex his cruor manat isque modo cum stercore aliquo semper liquido, €modo cum quibusdam quasi muccosis excernitur, interdum simul quae-€dam carnosa descendunt; frequens deiciendi cupiditas dolorque in ano €est. Cum eodem dolore exiguum aliquid emittitur atque eo quoque €tormentum intenditur; idque post tempus aliquod leuatur exiguaque €requies est; somnus interpellatur; febricula oritur; longoque tempore €id malum cum inueterau[er]it, aut tollit hominem, aut, etiamsi finitur, excruciat._Oportet inprimis conquiescere, siquidem omnis agitatio @1 €exulcerat; deinde ieiunum sorbere uini cyathum, cui contrita radix €quinquefolii sit adiecta; imponere cataplasmata super uentrem, quae €reprimunt, quod in superioribus uentris morbis non expedit; quotiens-€que desidit, subluere aqua calida, in qua decoctae uerbenae sint; €port[2u]2lacam uel coctam uel ex dura muria [2e]2sse; cibos potionesque eas, quae adstringunt aluum * Si uetustior morbus est, ex inferioribus par-€tibus tepidum infundere uel tisanae cremorem uel lac uel adipem €liquatam uel medullam ceruinam uel oleum uel cum rosa butyrum €uel cum eadem album crudum ex ouis uel aquam, in qua lini semen €decoctum sit, uel si somnus non accedit, uitellos cum aqua, in qua €rosae floris folia cocta sint: leuant enim dolorem haec et mitiora ulcera €efficiunt, maximeque utilia sunt, si cibi quoque secutum fastidium est. Themison muria dura quam asperrima [2h]2ic utendum memoriae €prodidit. Cibi uero esse debent, qui leniter uentrem [2ad]2stringant. [2A]2t €ea, quae urinam mouent, si ea consecuta sunt, in aliam partem umorem €auertendo prosunt: si non sunt consecuta, noxam augent; itaque nisi €in quibus prompte id facere consuerunt, non sunt adhibenda. Potui, €si febricula est, aqua pura calida uel ea, quae ipsa quoque adstringat, €dari debet: si non est, uinum leue, austerum. Si pluribus diebus nihil €remedia alia iuuerunt uetusque iam uitium est, aquae bene frigidae €potio adsumpta ulcera adstringit et initium secundae ualetudinis facit. Sed ubi uenter suppressus est, protinus ad calidam potionem re-€uertendum est. Solet autem interdum etiam putris sanies pessimique €odoris descendere, solet purus sanguis profluere. Si superius uitium €est, aluus aqua mulsa duci debet, tunc deinde eadem infundi, quae €supra comprehensa sunt. [Valensque est etiam aduersus cancerem €intestinorum minii gleba cum salis hemina contrita, si mixta his €aqua in aluum datur.] A[2t]2 si sanguis profluit, cibi potionesque esse €debent, quae adstringant.  @@Ex torminibus interdum intestinorum leuitas €oritur, quae * * continere nihil possunt, et, quicquid adsumptum est, €imperfectum protinus reddunt. Id interdum aegros trahit, interdum €praecipitat._In hoc utique adhibere oportet comprimentia, quo €facilius tenendi aliquid intestinis uis sit. Ergo et super pectus ponetur €sinapi, exulcerataque cute malagma, quod umorem euocet; et ex €uerbenis decoct[2a in]2 aqua desidat; et cibos potionesque adsumat, quae @1 aluum adstringunt; et frigidis utetur perfusionibus. Oport[2et]2 tamen €prospicere, ne simul his omnibus admotis uitium contrarium per im-€modicas inflationes oriatur. Paulatim ergo firmari intestina debebunt €aliquibus [2c]2otidie adiectis. Et cum in omni fluore uentris, tum in €hoc praecipue necessarium est, non quotiens libet desidere, sed quotiens €necesse est, ut haec ipsa mora in consuetudinem ferendi oneris intestina €deducat. Alterum quoque, quod aeque ad omnes similes adfectus per-€tinet, in hoc maxime seruandum est, ut, cum pleraque utilia insuauia €sint, qualis est plantago et rubi et quicquid malicorio mixtum est, ea potissimum ex his dentur, quae maxime aeger uolet. Deinde, si omnia €ista fastid[2i]2t, ad excitandam cibi cupiditatem interponatur aliquid €minus utile, sed magis gratum. Exercitationes, frictiones huic quoque €morbo necessariae sunt, et cum his sol, ig[2n]2is, balneum; uomitus, ut €Hippocrati uisum est, etiam albo ueratro, si cetera parum proficient, €euocatus.  @@Nonnumquam autem lumbrici quoque occupant €aluum, hique modo ex inferioribus partibus, modo foedius ore reddun-€tur; atque interdum latos eos, qui peiores sunt, interdum teretes €uidemus._Si lati sunt, aqua potui dari debet, in qua lupinum aut €cortex mori decoctus sit, aut cui adiectum sit contritum uel hysopum €uel piperis acetabulum uel scamoniae paulum. Vel etiam pridie, cum €multum a[2l]2ium [2ed]2erit, uomat, posteroque die mali Punici tenues radi-€culas colligat, quantum manu comprehendet; eas contusas in aquae €tribus sextariis decoquat, donec tertia pars supersit; huc adiciat nitri paulum, et ieiunus bibat. Interpositis deinde tribus horis duas potiones €sumat; at aquae * * * uel muriae durae sit adiecta; tum desidat subiecta €calida aqua in pelue. Si uero teretes sunt, qui pueros maxime exercent, €et eadem dari possunt et quaedam leuiora, ut contritum semen urticae €aut brassicae aut cumini cum aqua, uel menta cum eadem uel absin-€thium decoctum uel hysopum ex aqua mulsa uel nasturcii semen cum €aceto contritum. Edisse etiam et lupinum et a[2l]2ium prodest, uel [2in]2 €aluum oleum subter dedisse.  @@Est autem aliud leuius omnibus proximis, de @1 €quibus supra dictum est, quod [2t]2enesmon Graeci uocant. Id neque €acutis neque longis morbis adnumerari debet, cum et facile tollatur €neque umquam per se iugulet. In hoc aeque atque in torminibus €frequens desidendi cupiditas est, aeque dolor, ubi aliquid excernitur. €Descendunt autem pituitae muccisque similia, interdum etiam le[2u]2iter €subcruenta: sed his interponuntur nonnumquam ex cibo quoque recte coacta._Desidere oportet in aqua calida saepiusque ipsum [2a]2nu[2m]2 €nutrire. Cui plura medicamenta idonea sunt: butyrum cum rosa; €a[2c]2acia ex aceto liquata; e[2m]2plastrum id, quod $*T*E*T*R*A*F*A*R*M*A*K*O*N& Graeci €uocant, rosa liquatum; alumen lana circumdatum et ita adpositum, €eademque ex inferiore parte indita, quae torminum auxilia sunt; €eadem * * uerbenae decoctae, ut inferiores partes foueantur. Alternis €uero diebus aqua, alternis leue et austerum uinum bibendum est. Potio €esse debet egelida et frigida[2e]2 pro[2p]2ior; ratio uictus talis, qualem in €tormin[2ibus]2 supra praecepimus.  @@Leuior etiam, dum recens, deiectio est, ubi et €liquida aluus et saepius quam ex consuetudine fertur; atque interdum €tolerabilis dolor est, interdum grauissimus, idque peius est. Sed uno €die fluere aluum saepe pro ualetudine est, atque etiam pluribus, dum þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ´¨š…febris absit et intra septimum diem id conquiescat. Purgatur enim €corpus, et quod intus laesurum erat, utiliter effunditur. Verum spa-€tium periculosum est: interdum enim tormina ac febriculas excitat uiresque consumit._Primo die quiescere satis est, neque impetum €uentris prohibere. Si per se desiit, balneo uti, paulum cibi capere; si €mansit, abstinere non solum a cibo sed etiam a potione. Postero die €si nihilo minus liquida aluus est, aeque conquiescere, paulum astrin-€gentis cibi sumere. Tertio die in balneum ire; uehementer omnia €praeter uentrem perfricare, ad ignem lumbos scapulasque admouere; cibis uti, sed uentrem contrahentibus, uino non multo mera[2c]2o. Si €postero quoque die fluet, plus e[di]sse, sed uomere et, ex toto donec €conquiescat, contra siti, fame, uomitu niti: uix enim fieri potest, ut €post hanc animaduersionem aluus non contrahatur. Alia uia est, ubi €uelis subprimere, cenare, deinde uomere; postero die in lecto con-€quiescere, uespere ungi, sed leniter; deinde panis circa selibram ex €uino Aminaeo mero sumere; tum assum aliquid, maximeque auem, €et postea uinum idem bibere aqua pluuiali mixtum, idque usque quintum diem facere, iterumque uomere. Frigidam autem adsidue @1 €potionem esse debere contra priores auctores Asclepiades affirmauit, et €quidem quam frigidissimam. E[2go]2 experimentis quemque in se credere €debere existimo, calida potius an frigida utatur. Interdum autem €euenit, ut id pluribus diebus neglectum curari difficilius possit. A €uomitu oportet incipere; deinde postero die uespere tepido loco ungi; €cibum modicum adsumere, uinum mera[2c]2um quam asperrimum; im-positam super uentrem habere cum cerato rutam. In hoc autem affectu €corporis neque ambulatione neque frictione opus est: uehiculo sedisse €uel magis etiam equo prodest: neque enim ulla res magis intestina €confirmat. Si uero etiam medicamentis utendum, aptissimum est id, €quod ex pomis fit. Vindemiae tempore in grande uas coicienda sunt €pira atque mala siluestria: si ea non sunt, pira Tarentina uiridia uel Signina, mala Scaudiana uel Amerina, myrapia; hisque adicienda €sunt Cotonea, et cum ipsis corticibus suis Punica, sorba, et, quibus €magis utimur, [et] torminalia, sic ut haec tertiam ollae partem €teneant; tum deinde ea musto implenda est, coquendumque id, donec €omnia, quae indita sunt, liquata [2in]2 unitatem quandam coeant. Id €gust[2u]2 non insuaue est, et, quandocumque opus est, adsumptum, leniter €sine ulla stomachi noxa uentrem tenet. Duo aut tria coclearia uno die €sumpsisse sat[2is]2 est. Alterum ualentius genus est: murtae bacas legere, €ex his uinum exprimere, id decoquere, ut decima pars remaneat, eiusque cyathum sorbere. Tertium, quod quandocumque fieri potest: €malum Punicum excauare, exemptisque omnibus seminibus, mem-€branas, quae inter ea fuerunt, iterum * * coicere; tum infundere cruda €oua, [2r]2udiculaque miscere; dein malum ipsum super prunam imponere, €quod, dum umor intus est, non aduritur: ubi siccum esse coepit, €remouere oportet, extractumque cocleari quod intus est e[2ss]2e. Ali-€quibus * adiectis maius momentum habet; itaque etiam in piperatum coicitur misceturque cum sale et pipere %Est quid ex his edendum €est. Pulticula etiam, cum qua paulum ex fauo uetere cocti sit, et €lenticula cum malicorio cocta, rubique cacumina in aqua decocta, et €ex oleo atque aceto adsumpta, efficacia sunt, atque ea aqua, in qua €uel palmulae uel malum Cotoneum uel arida sorba uel rubi decocti €sunt, potata. Quod genus significo, quotiens potionem dandam esse dico, quae astringat. Tritici quoque hemina in uino Aminaeo austero €decoquitur, idque triticum ieiuno ac sitienti datur, superque id uinum @1 €id sorbetur; quod iure ualentissimis medicamentis adnumerari potest. €Atque etiam potui datur uinum Signinum uel resinatum austerum uel €quodlibet austerum. Contunditurque cum corticibus seminibusque suis €Punicum malum uinoque tali miscetur; idque uel merum sorbet ali-€quis uel bibit mixtum. Sed medicamentis uti nisi in uehementibus €malis superuacuum est.  ™á@@Ex uulua quoque feminis uehemens malum €nascitur proximeque a[b] stomacho uel adficitur haec uel corpus adficit. €Interdum etiam sic exanimat, ut tamquam comitiali morbo prosternat. €Distat tamen hic casus eo, quod neque oculi uertuntur nec spumae €profluunt nec nerui distenduntur: sopor tantum est. Idque quibusdam €feminis crebro reuertens perpetuum est._Vbi incidit, si satis uirium €est, sanguis missus adiuuat; si parum est, cucurbitulae tamen de-figendae sunt in inguinibus. Si diutius aut iacet aut alioqui iacere €consueuit, admouere oportet naribus extinctum ex lucerna li[2n]2amen-€tum, uel aliud ex is, quae foedioris odoris esse rettuli, €quod mulierem excitet. Idemque aquae quoque frigidae perfusio effi-€cit. Adiuuatque ruta contrita cum melle, uel ex cyprino ceratum, uel €quodlibet calidum et umidum cataplasma naturalibus pube tenus im-€positum. Inter haec etiam perfricare coxas et poplites oportet. Deinde €ubi ad se redit, circumcidendum uinum est in totum annum, etiamsi casus idem non reuertitur. Frictione cottidie utendum totius quidem €corporis, praecipue uero uentris et poplitum. Cibus ex media materia €dandus; sinap[2i]2 super imum uentrem tertio quoque aut quarto die im-€ponendum, donec corpus rubeat. Si durities manet, mollire commode €uidetur solanum in lac demissum, deinde contritum, et cera alba atque €medulla ceruina cum irino, aut sebum taurinum uel caprinum cum €rosa mixtum. Dandum etiam potui uel castoreum est uel git uel anetum. Si parum pura est, purgatur iunco quadrato. Si uero uulua €exulcerata est, ceratum ex rosa fiet, e[2i]2 recens suilla adeps et ex ouis €album misceatur, idque adponatur; uel album ex ouo cum rosa mix-€tum, adiecto, quo facilius consistat, contritae rosae puluere. Dolens €uero ea sulpure suffumigari debet. At si purgatio nimia mulieri @1 €nocet, remedio sunt cucurbitulae cute incisa inguinibus uel etiam sub €mammis admotae. šä¨æò±©ÿï㦳Ãïä®Ôï쮦 ¹·­±² ¦³Íáéᦠö® ²¶ÿáúSi maligna purgatio est, subicienda sunt medi-€camenta quae euocent, ut costus, pule[2i]2um, albae €uiolae flos, nepeta, sat[i]ureia, hysopum: ex quibus, quae €cibo apta sunt, etiam cum illo assumpta proficiunt €et praetuta porrum, ruta, omne acre [2h]2olus. Si san-€guis, qui infra erumpere debuit, per nares erumpit, €incisis inguinibus admovendae cucurbitulae sunt idque €per tres aut quattuor menses tricesimo quoque die €repetitum huic quoque uitio medetur. Si nusquam €sanguis se ostendit, ideoque graves capitis dolores €urgent, e[2x]2 brachio ille mittendus est. šä¨æò²©ÿô±ÿï㦳Ãïä®Ôï쮦 ¹·­±² ¦³Åíåòéôᦠ´±ÿâú@@@@{1CAPITULO CVI: De uesica}1 @@Vesica autem uariis et interdum acutis, interdum longis morbis €obnoxia est. Communis omnium est urinae difficultas. Discrimina tamen €in hac ipsa non sunt mediocria. Vnum genus est quo subinde urinae €desiderium est, [2sed]2 paulum eius emittitur. Totius tamen diei noctis-€que spatio plus quam sat est redditur. Id cum inueterauerit, tabe €quadam hominem consumit. Huic accedit ipsius naturalis dolor maxi-€meque urina et incipiente desinente. Nonnumquam uero idem dolor €etiam uentrem imum coxasque etiam latera complectitur. Solent enim €uesicae uitiis affici renes sicut illorum magis haec quoque afficitur. €@@Alius morbus est tormento crudelior, ubi urina uix et non nisi magna €ui exprimitur. Sed hoc ipso cruciat quod [2urina]2 continetur. Accedit €calor quidam ruborque et circa pubem cum dolore tumor atque durities; €nonnumquam uomitus. Interdum etia[2m]2 tenuis urina in ipsa crura €destillat. Saepe quod descendit purulentum est. Quae omnia quibusdam €ulceribus natis oriri uidentur. Interdum autem aeque ulceribus ceterisque €isdem obstantibus, urina tenuis est et aut nigra aut pallida aut cruenta €simulque quaedam concreta prorumpunt. €@@Ac si scabies uesicam occupauit, multa et mali odoris urina est, €eaque bullat et quaedam muccis furfuribusue similia ostendit. Subestque €ut in prioribus, iunctarum quoque partium dolor simulque naturalis €ipsius maxime dum urina descendit. þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ´¨›šä¨æò²©ÿô²ÿï㦳Ãïä®Ôï쮦 ¹·­±² ¦³Åíåòéôᦠ´±ÿâú@@@@{1CAPITULO CVII: De calculis in uesica}1 ˆ–@@Praeter haec, calculi quoque in uesica nascuntur, urinae difficultate €et magno dolore aeque accedentibus. Rursus ubi etiam sine dolore praeter €modum urina descendit, contrario modo tabes hominem consumit. €Atque ex ea quoque modo tenuis profluit, modo turbida et crassa. Et €haec quidem fere in hac parte incidere consuerunt. €@@Commune uero ad urinae difficultatem remedium est his cibis uti: €qui boni suci sunt, acria salsa, uinum uetus austerum uitare, leni ambu-€latione uti. Item leni frictione citra sudorem. €@@Rursus alia diuersorum malorum diuersa remedia sunt. Ergo quibus €et multa et nimis crebra inter dolores urina destillat, eos oportet in €balneum ire. Ibi multa aqua calida fouere inguina, calida omnia adsu-€mere, deinde uomere. Postero die ratio est lauari eadem, deinde dimidio €minus quam consuetudine cibi capere atque inuicem altero die hoc, €altero, illo modo se curare. Si longius malum factum est, fouere €inferiores cotidie partes aqua calida in qua lini semen decoctum sit, €in eadem residere umbilico tenus. Ceratum ex oleo uetere facere eoque €pubem proximasque partes circumdare. Abstinere ab omnibus quibus €urinae mouendae sunt, potionem quoque qua[2m]2 parcissime adsumere, €cibos capere ex media materia uel etiam imbellicissima, saepe sorbi-€tiones quoque, at nihil frigidi neque edere neque bibere. Vomitus inter-€ponere, aluum, si[2aliter]2 non respondet, uel ducere uel aliquo medi-€camento mouere. Si uero ulcera uel scabies uesicam occupauit, lacte €uenter soluendus est. Demittendus homo in aquam calidam oleo mixtam, €potui danda aqua quae comprimat. Mel quoque et dulcia omnia uidentur €utilia. Imponendum super ceratum est ex irino uel cyprino factum. €@@Longe pericul[2os]2issima in calculis res est. Calculi modo integra, €modo scabra uesica nascuntur. Integra nati aut semper in ea mouen-€tur_quos ab innatando $PLWTOU=S& Graeci uocant_, aut in ipsa uesicae €ceruice orti ubi primo, conquiescunt. Postea, magnitudine adsumpta, €pondere in uesicam prolabuntur. Hi uero qui ulceribus innati sunt, €primum his quasi crestae inhaerent; deinde, quia i[2n]2natuerunt, €non continentur; inde quoque pondere decidunt. Vtrique ex immobilibus €mobiles fiunt. Solutique calculi qui prius ulceri inhaeserat, signum est €contra morem sanguis profusus et eo plus quo is asperior est. Caruncu-€laeque tenues subalbidae cartilagini similes secutae in quibusdam €etiam plenior. Omnis autem calculus qui uel a principio uagus natus €uel postea factus est modo uesicae ceruicem urget, modo ab ea recedit. €Initium est eo delapsi, dolor auctus et urina difficilior. Ac nisi inde €retro redit et tortus exstet, febriculas excitat. €@@Igitur ubi prima esse nota calculi coepit, experienda sunt remedia €quae nonnumquam citra scalpelli curationem, [2si]2 maxime coneris, €is uitium discutiunt ieiunoque cotidie paulum quod deuoret resinae €terebinthinae dandum est. Id enim et calculos discutit et quaedam €arenosa coeuntia. ™åïãÿãúIdem faciunt etiam albae oliuae, et nigrum papauer cum melle €adsumptum, et cummis cum contrito semine apii liquatum et cum cyatho €passi datum. Praeter haec in omnibus uesicae doloribus idoneae po-€tiones sunt, quae ex odoribus fiunt, id est spica nardi, croco, cinnamo, €casia, similibusque. Idemque etiam decocta lentiscus praestat. Si €tamen intolerabilis dolor est et sanguis profluit, etiam sanguinis de-€tractio apta est, aut certe coxis admotae cucurbitulae cute incisa. ’@@At cum urina super potionum modum etiam sine dolore pro-€fluens maciem et periculum * facit, si tenuis est, opus est exercitatione €et frictione, maximeque in sole uel ad ignem. Balneum rarum esse @1 €debet, neque longa in eo mora, cibus conprimens, uinum austerum €meracum, per aestatem frigidum, per hiemem egelidum, sed tantum, €quantum minimum siti[2m]2 fini[2at]2. Aluus quoque uel ducenda uel lacte €purganda est. Si crassa urina est, uehementior esse debet et exercitatio €et frictio, longior i[2n]2 balneo mora; cibis opus est teneri[2ori]2bus, uin[2o]2 €eodem. In utroque morbo uitanda omnia sunt, quae urinam mouere €consuerunt.  @@Est etiam circa naturalia uitium, nimia pro-€fusio seminis; quod sine uenere, sine nocturnis imaginibus sic fertur, €ut interposito spatio tabe hominem consumat._In hoc adfectu salu-€tares sunt uehementes frictiones, perfusiones natationesque quam fri-gidissimae, neque cibi nec potio nisi frigida adsumpta. Vitare autem €oportet cruditates, omnia infla[2ntia]2; nihil ex is adsumere, quae contra-€here semen uidentur, qualia sunt siligo, simila, oua, halica, [2a]2mylum, €omnis caro glutinosa, piper, eruca, bulbi, nuclei pinei. Neque alienum €est fouere inferiores partes aqua decocta ex uerbenis comprimentibus, €ex isdem aliqua cataplasmata imo uentri inguinibusque circumdare, €praecipueque ex aceto rutam; uitare et[2iam]2, ne supinus obdormiat.  @@Superest ut ad extremas partes corporis ueniam, €quae articulis inter se conseruntur. Initium a coxis faciam. Harum €ingens dolor esse consueuit, isque hominem saepe debilitat et quosdam €non dimittit; eoque id genus difficillime curatur, quod fere post €longos morbos uis pestifera huc se inclinat; quae ut illas partes liberat, sic hanc, iam ipsam quoque adfectam, prehendit._Fouendum primum €aqua calida est, deinde utendum calidis cataplasmati[bu]s. Maxime €prodesse uidetur aut cum hordeacea farina aut cum ficu ex aqua de-€cocta mixtus capparis cortex concisus, uel lolii farina ex uino diluto €cocta et mixta cum acida faece; quae qu[2i]2a refrigescunt, imponere €noctu malagmata commodius est. I[2n]2ul[2ae]2 quoque radix contusa et €ex uino austero postea cocta et late super coxam imposita inter ualen- @1 €tissima auxilia est. Si ista non soluerunt, sale calido et umido uten-€dum est. Si ne sic quidem finitus dolor est, aut tumor ei accedit, €incisa cute admouendae sunt cucurbitulae; mouenda urina; aluos, si €compressa est, ducenda. Vltimum est et in ueteribus quoque morbis €efficacissimum tribus aut quattuor locis super coxam cutem candenti-bus ferramentis exulcerare. Sed frictione quoque utendum est maxime €in sole et eodem die saepius, quo facilius ea, quae coeundo nocuerunt, €di[2ger]2antur; eaque, [2si]2 nulla exulceratio est, etiam ipsis coxis; si €est, ceteris partibus adhibenda est. Cum uero saepe aliquid exulceran-€dum candenti ferramento sit, ut e[2o]2 materia inutilis euocetur, illud €perpetuum est, non, ut primum fieri potest, huius generis ulcera sa-€nare, sed ea trahere, donec id uitium, cui per haec opitulamur, con-€quiescat.  @@Coxis proxima genua sunt; in quibus ipsis €[2non]2numquam dolor esse consueuit._In isdem autem cataplasmatis €cucurbitulisque praesidium est, sicut etiam cum in umeris aliisue €commissuris dolor aliquis exortus est. Equitare ei, cui genua dolent, €inimicissimum omnium est. Omnes autem eiusmodi dolores, ubi inue-€terauerunt, uix citra ustionem finiuntur.  @@In manibus pedibusque articulorum uitia fre-€quentiora longioraque sunt, quae in podagris cheragrisue esse con-€suerunt. Ea raro uel castratos uel pueros ante feminae coitum uel €mulieres, nisi quibus menstrua suppressa sunt, tempta[2n]2t._Vbi sentire €coeperunt, sanguis mittendus est: id enim inter initia statim factum €saepe annu[2a]2m, nonnumquam perpetuam ualetudinem [2tutam]2 prae-stat. Quidam etiam, cum asinino lacte poto sese eluissent, in perpe-€tuum hoc malum euaserunt: quidam, cum toto anno a uino, mulso, €uenere sibi temperassent, securitatem totius uitae consecuti sunt; idque €utique post primum dolorem seruandum est, etiamsi quieuit. Quod si €iam consuetudo eius facta est, potest quidem aliquis esse securior is @1 €temporibus, quibus dolor se remisit: maiorem uero curam adhibere €debet [2is]2, quibus id reuertitur; quod fere uere autumnoue fieri solet. Cum uero dolor urget, mane gestari debet; deinde ferri in ambula-€tionem; ibi se dimouere, et, si podagra est, interpositis temporibus €exiguis inuicem modo sedere, modo ingredi; tum, antequam cibum €capiat, sine balneo loco calido leuiter perfricari, sudare, perfundi aqua þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ´¨Ÿ“…ïãÿãúegelida: deinde cibum sumere ex media materia, interpositis rebus €urinam mouentibus, quotiensque plenior est, uomere. Vbi dolor uehe-€mens urget, interest sine tumore is sit, an tumor cum calore, an tu-mores iam etiam obcal[2l]2uerint. Nam si tumor nullus est, calidis fomen-€tis opus est. Aquam marinam uel muriam duram feruefacere oportet, €deinde in peluem coicere, et, cum iam homo pati potest, pedes de-€mittere, superque pallam dare, et uestimento tegere; paulatim deinde €iuxta labrum ipsum ex eadem aqua leuiter infundere, ne calor intus €destituat; ac deinde noctu cataplasmata calfacientia imponere, ma-ximeque ibisci radicem ex uino coctam. Si uero tumor calorque est, €utiliora sunt refrigerantia, recteque in aqua quam frigidissima arti-€culi continentur, sed neque cotidie neque diu, ne nerui indurescant. €Inponendum uero est cataplasma, quod refrigeret, neque tamen in €hoc ipso diu permanendum, sed ad ea transeundum, quae sic repri-€munt, ut emolliant. Si maior est dolor, papaueris cortices in uino €coquendi miscendique cum cerato sunt, quod ex rosa factum sit; uel €cerae et adipis suillae tantundem una liquandum, deinde his uinum €miscendum; atque ubi quod ex eo impositum est incaluit, detra-hendum, et subinde aliud inponendum est. Si uero tumores etiam €obcal[2l]2uerunt et dolent, leuat spongia inposita, quae subinde ex oleo et €aceto uel aqua frigida exprimitur, aut pari portione inter se mixta pix, €cera, alumen. Sunt etiam plura idonea manibus pedibusque malag- @1 €mata. Quod si nihil superinponi dolor patitur, id, quod sine tumore €est, fouere oportet spongia, quae in aquam calidam demittatur, in qua €uel papaueris cortices uel cucumeris siluestris radix decocta sit; tum inducere articulis crocum cum suco papaueris et ouillo lacte. At si €tumor est, foueri quidem debet aqua egelida, in qua lentiscus aliaue €uerbena ex reprimentibus decocta sit, induci uero medicamentum ex €nucibus amaris cum aceto tritis, aut cerussa, cui contritae herbae €muralis sucus sit adiectus. Lapis etiam, [qui carnem edit,] quem €$*S*A*R*K*O*F*A*G*O*N& Graeci uocant, excisus sic ut pedes capiat, demissos eos, €cum dolent, retentosque ibi leuare consueuit. Ex quo in Asia lapidi As[2s]2io gratia est. Vbi dolor et inflammatio se remiserunt, quod intra €dies quadraginta fit, nisi uitium hominis accessit, modicis exerci-€tationibus, [2abstinentia, unctionibus]2 lenibus utendum est, sic ut etiam €[2t]2um acopo uel liquido cerato cyprino articuli perfricentur. Equitare podagricis quoque alienum est. Quibus uero articulorum dolor certis €temporibus reuertitur, hos ante et curioso uictu cauere oportet, ne €inutilis materia corpori supersit, et crebriore uomitu; et si quis ex €corpore metus, uel alui ductione uti uel lacte purgari. Quod Erasistra-€tus in podagricis expulit, ne in inferiores partes factus cursus pedes €repleret, cum euidens sit omni purgatione non superiora tantummodo €sed etiam inferiora exinaniri.  @@Ex quocumque autem morbo quis inualescit, si €tarde confirmatur, uigilare prima luce debet; nihilo minus in lecto €conquiescere; circa tertiam horam leuiter unctis manibus corpus per-€mulcere. Deinde delectationis causa, quantum iuuat, ambulare, cir-€cumcisa omni negotiosa actione; tum gestari diu, multa frictione uti, loca, caelum, cibos saepe mutare. Vbi triduo quadriduoue uinum bibit, €uno aut etiam altero die interponere aquam. Per haec enim fiet, ne in €uitia tabem inferentia incidat et ut mature uires suas recipiat. Cum ex toto €uero conualuerit, periculose uitae genus subito mutabit et inordinate aget. €Paulatim ergo debebit omissis his legibus eo transire, ut arbitrio suo uiuat. @1 °¯ôÿ@@@@{1LIBER V.}1 ¯ðòÿ@@Dixi de is malis corporis, quibus uictus ratio maxime subuenit: €nunc transeundum est ad eam medicinae partem, quae magis MEDICA-€MENTIS pugnat. His multum antiqui auctores tribuerunt, et Erasi-€stratus et ii, qui se empiricos nominarunt, praecipue tamen Herophilus €deductique ab illo uiro, adeo ut nullum morbi genus sine his curarent. €Multaque etiam de facultatibus medicamentorum memoriae [2prodi-€derunt]2, qualia sunt uel Zenonis uel Andriae uel Apolloni, qui Mys cognominatus est. Horum autem usum ex magna parte Asclepiades €non sine causa sustulit; et cum omnia fere medicamenta stomachum €laedant malique suci sint, ad ipsius uictus rationem potius omnem €curam suam transtulit. Verum ut illud in plerisque morbis utilius €est, sic multa admodum corporibus nostris incidere consuerunt, quae €sine medicamentis ad sanitatem peruenire non possunt. Illud ante €omnia scire conuenit, quod omnes medicinae partes ita innexae sunt, €ut ex toto separari non possint sed ab eo nomen trahant, a quo pluri-mum petunt. Ergo et illa, quae uictu curat, aliquando medicamentum €adhibet, et illa, quae praecipue medicamentis pugnat, adhibere etiam €rationem uictus debet, quae multum admodum in omnibus corporis €malis proficit. €@@Sed cum omnia medicamenta proprias facultates habeant, ac sim-€plicia saepe opitulentur, saepe mixta, non alienum uidetur ante pro-€ponere et nomina et uires et mixturas eorum, qui minor €ips[2as nobis]2 curationes exsequentibus mora sit. ¡@@Sanguinem supprimunt atramentum sutorium, quod Graeci €chalcanthon appellant, chalcitis, acacia, et ex aqua Lycium, tus, aloe, €cummi, plumbum combustum, porrum, herba sanguinalis; creta uel €Cimolia uel figularis, misy; frigida aqua, uinum, acetum; alumen €Melinum, squama et ferri et aeris [atque huius quoque duae species €sunt, alia tantum aeris, alia rubri aeris]. @1  @@Glutinant uulnus murra, tus, cummi, praecipueque acanthi-€num; psylleum, tragacantha, cardamomon, bulbi, lini semen, nastur-€cium; oui album, gluten, icthyocolla; uitis alba, contusae cum testis €suis cocleae, mel coctum; spongia uel ex aqua frigida uel ex uino uel €ex aceto expressa; ex isdem lana sucida; si leuis plaga est, etiam €aranea. €@@Reprimunt alumen et scissile, quod $*S*X*I*S*T*O*N& uocatur, et liqui-€dum; Melinum, auripigmentum, aerugo, chalcitis, atramentum su-€torium.  @@Concoqunt et mouent pus nardum, murra, costus, balsamum, €galbanum, propolis, st[2u]2rax, turis et fuligo et cortex, bitumen, pix, €sulpur, resina, sebum, adeps, oleum.  @@Aperiunt tamquam ora in corporibus, quod stom[2un]2 Graece €dicitur, cinnamomum, balsamum, panaces; iuncus quadratus, puleium €et flos albae uiolae, bdella, galbanum, resina terebenthina et pinea, pro-€polis, oleum uetus; piper, pyrethrum, chamaepitys, uua t[2a]2minia; sul-€pur, alumen, rutae semen.  @@Purgant aerugo, auripigmentum, quod arsenicon a Graecis €nominatur [huic autem et sandaracae in omnia eadem uis, sed ualidior €est squama aeris], pumex; iris, balsamum, st[2u]2rax, tus, turis cortex, €resina et pinea et terebenthina liquida, oenanthe; lacerti stercus, san-guis columbae et palumbi et hirundinis; Hammoniacum, bdellium €[quod in omnia idem quod Hammoniacum potest, sed ualentius est €habrot[2o]2num], ficus arida, coccum Cnidium, scobis eboris, omphacium, €radicula; coagulum, sed maxime leporinum [cui eadem quae ceteris €coagulis facultas, sed ubique ualidior est], fel, uitellus crudus, cornu €ceruinum, gluten taurinum, mel crudum; misy, chalcitis; crocum, €uua t[2a]2minia; habrotonum, spuma argenti, galla, squama aeris, lapis €haematites, minium, costum, sulpur, pix cruda; sebum, adeps, oleum; €ruta, porrum, lenticula, eruum. @1  @@Rodunt alumen liquidum, sed magis rotundum, aerugo, chal-€citis, misy, squama aeris, sed magis rubri, aes combustum, sandaraca, €minium Sinopicum; galla, balsamum, murra, tus, turis cortex, gal-€banum, resina terebenthina umida, piper utrumque, sed rotundum €magis, cardamomum; auripigmentum, calx, nitrum et spuma eius; [apii semen], narcissi radix, [omphacium], alcyonium, [oleum ex €amaris nucibus], alium, mel crudum, uinum, lentiscus, squama ferri, €fel taurinum, scamonia, uua t[2a]2minia, cinnamomum, styrax, cicutae €semen, omphacium, apii semen, resina, narcissi semen, fel, nuces ama-€rae oleumque earum, atramentum sutorium, chrysocolla, ueratrum, €cinis.  @@Exedunt corpus acaciae sucus, hebenus, aerugo, squama €aeris, chrysocolla, cinis, cinis Cyprius, nitrum, cadmia, spuma argenti, þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ§ƒhypocistis, diphryges, sal, auripigmentum, sulpur, cicuta, sandaraca, sa-€lamandra, [alcyoneum], aeris flos, chalcitis, atramentum sutorium, €ochra, calx, [acetum], galla, alumen, lac caprifici uel lactucae marinae, €quae tithymallos a Graecis appellatur, alcyoneum, fel, turis fuligo, €spodium, lenticula, mel, oleae folia, marrubium, lapis haematites et €Phrygius et As[2s]2ius et scissilis, misy, uinum, acetum.  @@Adurunt auripigmentum, atramentum sutorium, chalcitis, €misy, aerugo, calx, charta combusta, sal, squama aeris, faex combusta, €murra, stercus et lacerti et columbae et palumbi et hirundinis, piper, €coccum [2C]2nidium, alium, diphryges, lac utrumque, quod proxime [capite €supra] comprehensum est, ueratrum et album et nigrum, cantharides, €corallium, pyrethrum, [2tus,]2 salamandra, eruca, sandaraca, uua t[2a]2-€minia, chrysocolla, ochra, alumen scissile, ouillum stercus, oenanthe.  @@Eadem fere crustas ulceribus tamquam igne adustis inducunt, €sed praecipue chalcitis, utique si cocta est, flos aeris, aerugo, auripig-€mentum, misy, et id quo[2que]2 magis coctum.  @@Crustas uero has resoluit farina triticea cum ruta uel porro, €aut lenticula, cui mellis aliquid adiectum est. @1  @@Ad discutienda uero ea, quae in corporis parte aliqua coierunt, €maxime possunt habrot[2o]2num, helenium, amaracus, alba uiola, mel, €lirium, sampsychus Cyprius, lac, sertula Campana, serpullum, cupres-€sus, cedrus, iris, uiola purpurea, narcissus, rosa, crocum, passum, iun-€cus quadratus, nardum, cinnamomum, casia, Hammoniacum, cera, re-€sina, uua t[2a]2minia, spuma argenti, styrax, ficus arida, tragoriganus, €lini et narcissi semen, bitumen, sordes ex gymnasio, pyrites lapis aut €molaris, crudus uitellus, amarae nuces, sulpur.  @@Euocat et educit ladanum, alumen rotundum, hebenus, lini €semen, omphacium, fel, chalcitis, bdellium, resina terebenthina et €pinea, propolis, ficus arida decocta, stercus columbae, pumex, farina €lolii, grossi in aqua cocti, elaterium, lauri bacae, nitrum, sal.  @@Leuat id, quod exasperatum est, spodium, hebenus, cummi, €oui album, lac, tragacanthum.  @@Carnem alit et ulcus implet resina pinea, ochra Attice uel €[2Sc]2yrice, cera, buturum.  @@Molliunt aes combustum, terra Eretria, nitrum, papaueris €lacrima, Hammoniacum, bdellion, cera, sebum, adeps, oleum, ficus €arida, sesamum, sertula Campana, narcissi et radix et semen, rosae €folia, coagulum, uitellus crudus, amarae nuces, medullae omnes, sti[2b]2i, €[2pi]2x, [2coclea]2 cocta, cicutae semen, plumbi recrementum ($*S*K*W*R*I*A*N €$*M*O*L*U*B*D*O*U& Graeci uocant), panaces, cardamomum, galbanum, re-€sina, uua t[2a]2minia, styrax, iris, balsamum, sordes ex gymnasio, sulpur, €buturum, ruta.  @@Cutem purgat mel, sed magis si est cum galla uel eruo uel €lenticula uel marrubio uel iride uel ruta uel nitro uel aerugine.  ™á@@Expositis simplicibus facultatibus dicendum est, quem-€admodum misceantur, quaeque ex his fiant. Miscentur autem uarie, €neque huius ullus modus est, cum ex simplicibus alia demantur, alia €adiciantur, isdemque servatis ponderum ratio mutetur. Itaque cum fa-€cultatium materia non ita multiplex sit, innumerabilia mixturarum €genera sunt: quae conprehendi si possent, tamen esset superuacuum. Nam et idem effectus intra paucas compositiones sunt, et mutare eas @1 €cuilibet cognitis facultatibus facile est. Itaque contentus is ero, quas €accepi uelut nobilissimas. In hoc autem uolumine eas explicabo, quae €uel desiderari in prioribus potuerunt, uel ad eas curationes pertinent, €quas protinus hic comprehendam, sic ut tamen quae magis communia sunt, simul iungam: si qua singulis uel etiam paruis adcommodata €sunt, in ipsorum locum differam. Sed et ante sciri uolo, in uncia €pondus denarium septem esse, unius deinde denarii pondus diuidi a me €in sex partes, id est sex[2tantes]2, ut idem in [2sextante]2 denarii habeam, €quod Graeci habent in eo, quem obolon appellant. Id ad nostra pondera €relatum paulo plus dimidio scripulo facit. ™‚á@@Malagmata uero atque emplastra pastil[2l]2ique, quos trochiscos €Graeci uocant, cum plurima eadem habeant, differunt eo, quod malag-€mata maxime ex odoribus eorumque etiam surculis, emplastra pastilli-€que magis ex quibusdam metallicis fiunt; deinde malagmata contusa €abunde mollescunt: nam super integram cutem iniciuntur: laboriose €uero conteruntur ea, ex quibus emplastra pastillique fiunt, ne laedant uulnera, cum inposita sunt. Inter emplastrum autem et pastillum hoc €interest, quod emplastrum utique liquati aliquid accipit, in pastillo €tantum arida medicamenta aliquo umore iunguntur. Tum emplastrum €hoc modo fit: arida medicamenta per se teruntur, deinde mixtis €[2i]2is instillatur aut acetum aut si quis alius [2non]2 pinguis umor €accessurus est, et ea rursus ex eo teruntur. Ea uero, quae liquari €possunt, ad ignem simul liquantur, et si quid olei misceri debet, tum infunditur. Interdum etiam aridum aliquod ex oleo prius co-€quitur: ubi facta sunt, quae separatim fieri debuerunt, in unum omnia €miscentur. At pastilli haec ratio est: arida medicamenta contrita €umore non pingui, ut uino uel aceto, co[2g]2untur, et rursus coacta in-€arescunt, atque ubi utendum est, eiusdem generis umore diluuntur. €Tum emplastrum imponitur, pastillus inlinitur, aut alicui molliori, ut €cerato, miscetur.  @@His cognitis, primum MALAGMATA subiciam, quae fere non €sunt refrigerandi sed calfaciendi causa reperta. Est tamen, quod re-€frigerare possit, ad calidas podagras aptum. Habet gallae et imma-€turae et alterius, coriandri seminis, cicutae, lacrimae aridae, cummis, @1 €singulorum plenum acetabulum; cerati eloti, quod $*P*E*P*L*U*M*E*N*O*N €Graeci uocant, selibram. €@@Reliqua fere calefaciunt. Sed quaedam digerunt materiam, quae-€dam extrahunt, quae $*E*P*I*S*P*A*S*T*I*K*A& uocantur; pleraque certis magis €partibus membrorum adcommodata sunt. @@Si materia extrahenda est, ut in hydropico, in lateris dolore, €in incipiente abscessu, in suppuratione quoque mediocri, aptum est €id, quod habet resinae aridae, nitri, Hammoniaci, galbani, singulorum €pondo; cerae pondo. Aut in quo haec sunt: aeruginis rasae, turis, sin-€gulorum P. #1108 II; Hammoniaci salis P. #1108 VI; squamae aeris, cerae, €singulorum P. #1108 VIII; resinae aridae P. #1108 XII; aceti cyathus. Idem €praestat cumini farina cum struthio et melle. @@Si iecur dolet, id in quo est balsami lacrimae P. #1108 XII; costi, €cinnamomi, casiae corticis, murrae, croci, iunci rotundi, balsami semi-€nis, iridis Illyricae, cardamomi, amomi, nardi, singulorum P. #1108 XVI. €Quibus adicitur nardum [unguentum], donec cerati crassitudo sit. Et €huius quidem recentis usus est: si uero seruandum est, resinae tereben-€thinae P. #1108 XVI, cerae P. #1108 X ex uino leni contunduntur, tum eo mi-€scentur. @@At si lienis torquet, glandis, quam balanon $*M*U*R*E*Y*I*K*H*N& Graeci €uocant, cortex et nitrum paribus portionibus contunduntur, resper-€gunturque aceto quam acerrimo. Vbi cerati crassitudinem habet, linteo €ante in aqua frigida madefacto inlinitur et sic inponitur, supraque €farina hordeacea inicitur: sed manere ibi non amplius sex horis debet, €ne lienem consumat; satiusque est id bis aut ter fieri. @@Commune autem et iocineri et lieni et abscessibus et strumae, €parotidibus, articulis, calcibus quoque suppurantibus aut aliter do-€lentibus, etiam concoctioni uentris Lysias composuit ex his: opopana-€cis, styracis, galbani, resinae, singulorum P. #1108 II; Hammoniaci, bdelli, €cerae, sebi taurini, iridis aridae P. #1108 IIII; cac[2h]2ryos acetabulo, piperis €granis XL; quae contrita irino unguento temperantur. @1 @@Ad laterum autem dolores compositio est Apollophanis, in qua €sunt resinae terebenthinae, turis fuliginis, singulorum P. #1108 IIII; €bdelli, Hammoniaci, iridis, sebi uitulini aut caprini a renibus, [2uis]2ci, €singulorum P. #1108 IIII. Haec autem eadem omnem dolorem leuant, dura €emolliunt, mediocriter calfaciunt. ™‡á@@Ad idem [latus] Andreae quoque malagma est, quod etiam re-€soluit, educit umorem, pus maturat, ubi id maturum est, cutem rumpit, €ad cicatricem perducit. Prodest impositum minutis maioribusque ab-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ¨’™‡á„scessibus, item articulis ideoque et coxis et pedibus dolentibus: item, si €quid in corpore conlisum est, reficit; praecordia quoque dura et inflata €emollit, ossa extrahit, ad omnia denique ualet, quae adiuuare calor potest. Id habet cerae P. #1108 I; uisci, sycamini, quam alias sycomorum €uocant, lacrimae, singulorum P. #1108 I; piperis et rotundi et longi, Ham-€moniaci thymiamatis, bdelli, iridis Illyricae, cardamomi, amomi, xy-€lobalsami, turis masculi, murrae, resinae aridae, singulorum P. #1108 X; €pyrethri, cocci Cnidi, spumae nitri, salis Hammoniaci, aristolo[2c]2iae €Creticae, radicis ex cucumere agresti, resinae terebenthinae liquidae, €singulorum P. #1108 XX. Quibus adicitur unguenti irini, quantum satis €est ad ea mollienda atque cogenda. ˜ˆ@@Praecipuum uero est ad resoluenda, quae astricta sunt, mol-€lienda, quae dura sunt, digerenda, quae coeunt, id, quod ad Poly-€archum auctorem refertur. Habet iunci quadrati, cardamomi, turis €fuliginis, amomi, cerae, resinae liquidae pares portiones. @@Aliud ad eadem Nilei: croci magmatis, quod quasi recremen- @1 €tum eius est, P. #1108 IIII; Hammoniaci thymiamatis, cerae, singulorum €P. #1108 XX. Ex quibus duo priora ex aceto teruntur, cera cum rosa liqua-€tur, et tum omnia iunguntur. @@Proprie etiam dura emollit id, quod Moschi esse dicitur. Habet €galbani unciam; turis fuliginis P. #1109; cerae, Hammoniaci thymia-€matis trientes; picis aridae P. II; aceti heminas tres. @@Fertur etiam ad digerenda, quae coeunt, sub auctore Medio, €quod habet cerae P. #1109; panacis P. S.; squama[2e]2 aeris, aluminis ro-€tundi, item scissilis, singulorum P. I; plumbi combusti P. I S. @@Ad eadem Pantaenus utebatur calcis P. S.; sinapis contriti, item €faeni Graeci, aluminis, singulorum P. I; sebi bubuli P. II S. @@Ad strumam multa malagmata inuenio. Credo autem, quo €peius id malum est minusque facile discutitur, eo plura esse temptata, ™Žáquae in personis uarie responderunt._Andrias auctor est, ut haec €misceantur: urticae seminis P. #1108 I; piperis rotundi, bdelli, galbani, €Hammoniaci thymiamatis, resinae aridae, singulorum P. #1108 IIII; re-€sinae liquidae, cerae, pyrethri, piperis longi, lactucae marinae seminis, sulpuris ignem non experti, quod apyron uocatur, pares portiones. Hoc €autem quod Niconis est: faecis aridae aceti, spumae nitri, salis Ham-€moniaci, sinapis, cardamomi, radicis ex cucumere siluestri, resinae, €singulorum P. #1108 VIII; quae ex leni uino contunduntur. ˜@@Expeditius ad idem fit, quod habet uisci, simini stercoris, €resinae, sulpuris ignem non experti pares portiones; et in quo est sul-€puris P. #1108 I, lapidis quem pyriten uocant P. #1108 IIII, cumini acetabu-€lum. Item in quo est lapidis eiusdem pars una, sulpuris duae partes, €resinae terebenthinae partes tres. @@Arabis autem cuiusdam est ad strumam et orientia tubercula, €quae phymata uocantur, quod haec digerit. Habet murrae, salis Ham- @1 €moniaci, turis, resinae et liquidae et aridae, croci magmatis, cerae, sin-€gulorum P. #1108 I; lapidis eius quem pyriten uocant P. #1108 IIII; quibus €quidam adiciunt sulpuris P. II. @@Est etiam proficiens in struma et in is tuberibus, quae diffi-€ciliter concocuntur, et in is, quae carcinode uocantur, quod ex his con-€stat: sulpuris P. #1108 II; nitri P. #1108 IIII, murrae P. #1108 VI, fuliginis turis €P. #1113., salis Hammoniaci P. #1109, cerae P. I. @@Protarchus autem ad parotidas eaque tubercula, quae meli-€cer[2ides]2 [favi] uel phymata nominantur, item mala ulcera pumicis, €resinae pineae liquidae, turis fuliginis, spumae nitri, iridis, singulo-€rum P. #1108 VIII cum cerae P. #1108 VIIII miscebat, hisque olei cyathum €et dimidium adiciebat. @@At aduersus panum, * * tum primum orientem, quod phyge-€tron Graeci uocant, et omne tuberculum, quod phyma nominatur, €miscetur ocra quae Attice nominatur cum duabus partibus similae, his-€que cum tunduntur subinde mel instillatur, donec malagmatis cras-€situdo sit. @@Discutit etiam omne tuberculum, quod phyma uocatur, id €quod habet calcis, nitri spumae, piperis rotundi, singulorum P. #1108 I; €galbani P. #1108 II; salis P. #1108 IIII, quae excipiuntur cerato ex rosa facto. @@Supprimitque omne quod abscedit id, in quo est galbani, fabae €fresae, singulorum P. #1108 I; murrae, turis, ex radice capparis corticis, €singulorum P. #1108 IIII. Satisque omnia abscedentia digerit murex €combustus et bene contritus, aceto subinde adiecto. @@At si satis sanguis subit, recte imponitur quod aduersus phy-€mata quoque potest. Constat ex his: bdelli, styracis, Hammoniaci, gal-€bani, resinae aridae et liquidae pineae, item ex lentisco, turis, iridis, €singulorum P. #1108 II. @1 @@Carcinode uero phymata commode his leniuntur: galbani, €uisci, Hammoniaci, resinae terebenthinae, %in, singulorum P. #1108 I; €sebi taurini P. S.; faecis combustae quam maxima portione, dum id €siccius non faciat quam esse malagma oportet. @@Quod si facie contusa liuor subcruentus est, haec compositio €nocte et die imposita tollit: aristolochiae, thapsiae, singulorum P. #1108 II; €bdelli, styracis, Hammoniaci thymiamatis, galbani, resinae aridae €et ex lentisco liquidae, turis masculi, iridis Illuricae, cerae, singulo-€rum P. #1108 IIII. Idem faba quoque imposita proficit. @@Sunt etiam quaedam malagmata, quae an[2a]2stom[2o]2tica Graeci €uocant, quoniam aperiendi uim habent. Quale est, quod ex his constat: €piperis longi, spumae nitri, singulorum P. #1108 II; erysimi P. #1108 IIII, €quae cum melle miscentur. Idoneaque etiam strumae aperiendae sunt. €Eius generis est * * uehementiusque ex his est id, quod habet calcis €P. #1108 IIII; piperis grana VI; nitri, cerae, singulorum P. #1108 XII; mellis €P. #1109; olei heminam. @@Niconis quoque est quod resoluit, aperit, purgat. Habet al-€cyoneum, sulpur, nitrum, pumicem paribus portionibus, quibus tan-€tum picis et cerae adicitur, ut fiat cerati crassitudo. @@Ad spissa autem Aristogenis fit ex his: sulpuris P. #1108 I; re-€sinae terebenthinae, nitri spumae, et ex scilla partis interioris, plumbi €eloti, singulorum P. #1108 II; turis fuliginis P. #1108 VIII; ficus aridae quam €pinguissimae, sebi taurini, singulorum P. #1108 VIII; cerae P. #1108 XII; iri-€dis Macedonicae P. #1108 VI; sesami fricti acetabulum. @@Maximeque neruis et articulis malagma conuenit. Igitur €Euthyclei est ad articulos, et ad omnem dolorem et ad uesicae, et ad €recenti cicatrice contractos articulos, quas ancylas Graeci nominant, €quod habet: fuliginis turis acetabulum; resinae tantundem; galbani @1 €sine surculis sescunciam; Hammoniaci, bdelli * P. #1108 III. * * * singu-€lorum P. #1109; cerae P. S. Ad eosdem digitos iridis, Hammoniaci, gal-€bani, nitri, singulorum P. #1108 XIIII; resinae liquidae P. #1108 VI; cerae €P. #1108 XVI. @@Ad dolores articulorum Sosagorae: plumbi combusti, papaueris €lacrimae, corticis hyoscyami, styracis, peucedani, sebi, resinae, cerae €pares portiones. @@Chrysippi: resinae liquidae, sandaracae, piperis, singulorum €P. #1108 XII; quibus cerae paululum adicitur. @@Clesip[2h]2ontis: cerae Creticae, resinae terebenthinae, nitri quam €ruberrumi, singulorum P. S., olei cyathi tres. Sed id nitrum ante per €triduum instillata aqua teritur, et cum sextario eius incoquitur, donec €omnis umor consumatur. Potest uero ea compositio etiam ad parotidas, €phymata, strumam omnemque coitum umoris emolliendum. @@Ad articulos fici quoque aridi partem nepetae mixtam uel €uuam t[2a]2miniam sine seminibus cum puleio recte aliquis imponit. @@Eadem podagrae praesidi[2o]2 sunt. Sed ad eam fit Aristonis €quoque, quod habet: nardi, cinnamomi, casiae, chamaeleontis, iunci €rotundi, singulorum P. #1108 VIII; sebi caprini ex irino liquati P. #1108 XX; €iridis P. #1108 I, quae in aceto quam acerrimo iacere per XX dies debet. €Idem autem etiam recentia phymata doloresque omnes discutit. @@At Theoxenus ad pedum dolores sebi a renibus partem ter-€tiam, salis partes duas miscebat, hisque membranulam inlitam impone-€bat, tum superiniciebat Hammoniacum thymiama in aceto liquatum. @@At Numenius podagram ceterosque articulos induratos hoc þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ¨’˜£‚molliebat: habrotoni, rosae aridae, papaueris lacrimae, singulorum P. #1108 €III; resinae terebenthinae P. #1108 IIII; turis, spumae nitri, singulorum €P. #1108 VIII; iridis, aristolochiae, singulorum P. #1108 XII; cerae P. III; @1 €quibus adicitur cedri cyathus I, olei laurei cyathi III, olei acerbi sex-€tarius. €@@Si quando autem in articulis callus increuit, Dexius docuit €inponere calcis P. #1108 IIII; cerussae P. #1108 VIII; resinae pineae P. #1108 XX; €piperis grana XXX; cerae P. #1109; quibus, dum contunduntur, hemina €uini lenis instillatur.  ™á@@Ex EMPLASTRIS autem nulla maiorem usum prae-€stant, quam quae cruentis protinus uulneribus iniciuntur: enhaema €Graeci uocant. Haec enim reprimunt inflammationem, nisi magna uis €eam con[2c]2it[2at]2, atque illius quoque impetum minuunt; tum glutinant €uulnera, quae id patiuntur, cicatricem isdem inducunt. Constant autem €ex medicamentis non pinguibus, ideoque alipe[ne] nominantur. @@Optimum ex his est quod barbarum uocatur. Habet aeruginis €rasae P. #1108 XII; spumae argenti P. #1108 XX; aluminis, picis aridae, re-€sinae pineae aridae, singulorum P. #1108 I; quibus adiciuntur olei et aceti €singulae heminae. ’@@Alterum ad idem, quod Coacon uocant, habet spumae argenti €P. #1108 C; resinae aridae tantundem: sed spuma prius ex tribus olei €heminis coquitur. His duobus emplastris color niger est, qui fere talis €fit ex pice atque resina: at ex bitumine nigerrimus, ex aerugine aut €aeris squama uiridis, ex minio ruber, ex cerussa albus. @@Paucae admodum compositiones sunt, in quibus aliquid mix-€turae uarietas nouat. Ergo id quoque nigrum est, quod basilicon nomi-€natur. Habet panacis P. #1108 I; galbani P. #1108 II; picis et resinae, singu-€lorum P. #1108 X; olei dimidium cyathum. @@At, quia peruiride est, zmaragdinum appellatur in quo sunt: €resinae pineae P. #1108 III; cerae P. #1108 I; aeruginis P. s.; turis fuliginis €P. #1109; olei tantundem; aceti, quo fuligo et aerugo in unum cogantur. @@Est etiam coloris fere rufi, quod celeriter ad cicatricem uul-€nera perducere uidetur. Habet turis P. #1108 I; resinae P. #1108 II; squamae €aeris P. #1108 IIII; spumae argenti P. #1108 XX; cerae P. #1108 C, olei heminam. @@Praeterea est quam $*R*A*P*T*O*U*S*A*N& a glutinando uocant. Constat @1 €ex his: bituminis, aluminis scissilis P. #1108 IIII; spumae argenti P. #1108 €XL; olei ueteris hemin[2a]2. @@Praeterea sunt quaedam generis eiusdem, quae, quia capitibus €fractis maxime conueniunt, cephalica a Graecis nominantur. Philotae €compositio habet: terrae Eretriae, chalcitidis, singulorum P. #1108 IIII; €murrae, aeris combusti, [2singulorum]2 P. #1108 X; icthyocollae [singulorum] €P. #1108 VI; aeruginis rasae, aluminis rotundi, misy crudi, aristolochiae, €singulorum P. #1108 VIII; squamae aeris P. #1108 X; turis masculi P. #1108 II; €cerae P. I; rosae et olei acerbi ternos cyathos; aceti quantum satis est, €dum arida ex eo conteruntur. @@Aliud ad idem uiride: aeris combusti, squamae aeris, murrae, €icthyocollae, singulorum P. #1108 VI; misy crudi, aeruginis rasae, aristo-€lochiae, aluminis rotundi, singulorum P. #1108 VIII; cerae P. #1108 I, olei he-€mina, aceti quod satis sit. @@Puri autem mouendo non aliud melius quam quod expeditissi-€mum est: tetrapharmacon a Graecis nominatur. Habet pares portiones €cerae, picis, resinae, sebi taurini, si id non est, uitulini. @@Alterum ad idem enneapharmacum nominatur, quod magis €purgat. Constat ex nouem rebus: cera, melle, sebo, resina, murra, rosa, €medulla uel ceruina uel uitulina uel bubula, [2oe]2s[2y]2po, buturo. Quorum €ipsorum quoque pondera paria miscentur. ™‹á@@Sunt autem quaedam emplastra, quibus utriusque rei facul-€tas est, quae si * * * singula habenda sunt, meliora sunt: sed in copia €reicienda sunt, is potius adhibitis, quae proprie id, quod eo tempore €opus est, consecuntur. Exempli causa duo proponam. €@@Est igitur ad uulnera Attal[2i]2um, quod habet: squamae aeris P. #1108 €XVI; [2turis]2 fuliginis P. #1108 XV; Hammoniaci tantundem; resinae tere-€benthinae liquidae P. #1108 XXV; sebi taurini tantundem; aceti heminas €tres, olei sextarium. @@At inter ea, quae fracto capiti accommodantur, habent quidam id, @1 €quod ad auctorem Iudaeum refertur. Constat ex his: salis P. #1108 IIII; €squamae aeris rubri, aeris combusti, singulorum P. #1108 XII; Hammo-€niaci thymiamatis, turis fuliginis, resinae aridae, singulorum P. #1108 €XVI; resinae Colophoniacae, cerae, sebi uitulini curati, singulorum €P. #1108 XX; aceti sesquicyath[2o]2, olei minus cyath[2o]2. [2$*T*E&]2$*Q*E*R*A*P*E&[2$*U&]2$*M*E*N*A €Graeci appellant, quae curata uocant, cum ex sebo puta omnes mem-€branulae diligenter exemptae sunt [ex alio medicamento]. ˜Œ@@Sunt etiam quaedam emplastra nobilia ad extrahendum. Quae €ipsa quoque $*E*P*I*S*P*A*S*T*I*K*A& nominantur; quale est quod, quia lauri €bacas habet, dia daphnidon appellatur. In eo est resinae terebenthinae €P. #1108 X; nitri, cerae, picis aridae, bacarum lauri, singulorum P. #1108 XX; €olei paulum. Quotiens aut[2em]2 bacam aut nucem aut simile aliquid €posuero, scire oportebit, antequam expendatur, ei summam pelliculam €esse demendam. @@Aliud eodem nomine, quod puri quoque mouendo est: sebi uitu-€lini, Hammoniaci thymiamatis, picis, cerae, nitri, bacarum lauri, re-€sinae aridae, aristolochiae, pyrethri pares portiones. @@Praeter has est Philocratis, quod habet: salis Hammoniaci €P. #1108 VII; aristolochiae P. #1108 VIII; cerae, resinae terebenthinae, fuli-€ginis turis, singulorum P. #1108 XV; spumae argenti P. #1108 XXXII, qui-€bus, ut pus quoque moueant, iridis P. #1108 IIII et galbani P. #1108 VI €adiciuntur. @@Optimum tamen ad extrahendum est id, quod a similitudine €sordium rhypodes Graeci appellant. Habet murrae, croci, iridis, pro-€polis, bdelli, capitulorum Punici mali, aluminis et scissilis et rotundi, €misy, chalcitis, atramenti sutorii cocti, panacis, salis Hammoniaci, €uisci, singulorum P. #1108 IIII; aristolochiae P. #1108 VIII; squamae aeris €P. #1108 XVI; resinae terebenthinae P. #1108 LXXV; cerae et sebi uel taurini €uel hircini, singulorum P. #1108 C. @@Hecatae[2o]2 quoque auctore emplastrum generis eiusdem fit @1 €ex his: galbani P. #1108 II; fuliginis turis P. #1108 IIII; picis P. #1108 VI; cerae €et resinae terebenthinae singulorum P. #1108 VIII; quibus paululum irini €unguenti miscetur. @@Valensque ad idem emplastrum uiride Alexandrinum est. €Habet aluminis scissilis P. #1108 VIII; salis Hammoniaci P. #1108 VIII #1109; €squamae aeris P. #1108 XVI; murrae, turis, singulorum P. #1108 XVIII; €cerae P. #1108 CL; resinae Colophoniacae aut pineae P. #1108 CC; olei hemi-€nam, aceti sextarium. @@Quaedam autem sunt emplastra exedentia, quae septa Graeci uo-€cant; quale est id, quod habet resinae terebenthinae, fuliginis turis, €singulorum P. #1109; squamae aeris P. #1108 I; ladani P. #1108 II; aluminis tan-€tundem; spumae argenti [singulorum] P. #1108 IIII. @@Exest etiam uehementer corpus atque ossa quoque resoluit et €supercrescentem carnem coercet id, quod habet spumae argenti, squa-€mae aeris uncias singulas; nitri ignem non experti, lapidis As[2s]2ii, €aristolochiae P. sextantes; cerae, resinae terebenthinae, turis, olei ue-€teris, atramenti sutorii, salis Hammoniaci P. S.; aeruginis rasae P. €bessem; aceti scilliti heminam; uini Aminaei tantundem. @@Sunt etiam aduersus morsus quaedam adcommodata, quale €est Dioge[2ni]2 nigrum, quod habet: bituminis, cerae, resinae pineae €aridae, singulorum P. #1108 XX; spuma[2e]2 argenti P. #1108 C; olei sextarium. €Aut in quo sunt squamae aeris P. #1108 IIII; cerussae et aeruginis [2r]2assae, €singulorum P. #1108 VIII; Hammoniaci P. #1108 XII; cerae, resinae pi-€neae, singulorum P. #1108 XXV; spumae argenti P. #1108 C; olei sextarium. €Aut in quo sunt squamae aeris P. #1108 XIIII; galbani P. #1108 VI; ce-€russae et aeruginis rasae, singulorum P. #1108 VIII; Hammoniaci P. #1108 €XII; cerae, resinae pineae, singulorum P. #1108 XXXV * * * spuma ar-€genti concoquitur. @@Rubrum quoque emplastrum, quod E[2p]2hesium uocatur, huc ap-€tum est. Habet resinae terebenthinae P. #1108 II; galbani P. #1108 IIII; mi- @1 þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ¨“˜•ƒnii Sinopici P. #1108 VI; turis fuliginis P. #1108 VI; cerae P. #1108 VIII; spumae €argenti P. #1108 XXXVI; olei ueteris heminam. @@Item id, quod ex his constat; squamae aeris, turis fuliginis, €singulorum P. #1108 IIII; galbani P. #1108 VI; salis Hammoniaci P. #1108 XII #1109; €cerae P. #1108 XXV; olei tribus heminis. Haec autem aliis quoque recen-€tioribus uulneribus recte imponuntur. @@Sunt etiam alba lenia (leuca Graeci uocant) fere non gra-€uibus uulneribus accommodata, praecipueque senilibus. Quale est quod €habet: cerussae P. #1108 XXXII; sebi uitulini curati et cerae, singulo-€rum P. #1108 XLVIII; olei heminas tres; ex quibus ea cerussa coquitur. @@Aliud quod habet cerussa[2e]2 P. #1108 XX; cerae P. #1108 XXXV, olei €heminam, aquae sextarium. Quae quotiens adiciuntur cerussae uel €spumae argenti, scire licet illa ex his coquenda esse. Est autem ea per-€candida compositio quae supra posita est, ideoque elephantine no-€minatur. @@Lenia quoque quaedam emplastra sunt, quas liparas fere €Graeci nominant; ut id, quod habet mini P. #1108 IIII; spumae argenti €P. #1108 XXV; cerae et adipis suillae, singulorum P. #1108 XXXVII; ui-€tellos quattuor. @@Alia compositio generis eiusdem: cerae, resinae terebenthinae, €singulorum P. #1108 VI; cerussae P. #1108 VIII; spumae argenti, plumbi €recrementi ($*S*K*W*R*I*A*N *M*O*L*U*B*D*O*U& Graeci uocant), singulorum P. €#1108 XX; cicini olei et murt[2e]2i singulorum heminae. @@Tertia, quae ad auctorem Arcagathum refertur: misy cocti, €aeris combusti, singulorum P. #1108 IIII; cerussae coctae P. #1108 VIII; re-€sinae terebenthinae P. #1108 X; spumae argenti P. #1108 VI. @@Etiamnum generis eiusdem: spumae argenti, cerae, adipis €suillae, singulorum P. #1108 XXVII; uitelli cocti IIII; rosae hemina. €Aut: cerati ex oleo myrteo facti partes tres; adipis suillae pars quarta; €paulum ex plumbi recremento. Aut: spumae argenti selibra, ex olei €hemina et aquae marinae altera cocta, donec bullire desierit, cui pau-€lum cerae sit adiectum. Aut: pares portiones cerae, sebi, stibis, spumae €argenti, cerussae. @1  ™á@@PASTILLI quoque facultates diuersas habent. Sunt enim €ad recentia uulnera glutinanda sanandaque apti; qualis est qui habet €chalcitis, misy, spumae nitri, floris aeris, gallae, aluminis scissilis €modice cocti, singulorum P. #1108 I; aeris combusti, capitulorum mali Pu-€nici, singulorum P. #1108 III. Hunc oportet diluere aceto, [2ac]2 sic, ubi €uulnus glutinandum est, inlin[2e]2re. At si neruosus aut muscolosus is €locus est, commodius est cerato miscere, sic ut illius VIII partes, nona €huius sit. @@Alius ad idem constat ex his: bituminis, aluminis scissilis, sin-€gulorum P. #1108 I; aeris combusti P. #1108 IIII; spumae argenti P. #1108 XI; €olei sextari[2o]2. ’@@Sed longe Poly[2i]2di celeberrimus est, sphragis autem nomina-€tur; qui habet aluminis scissilis P. #1108 I #1109; atramenti sutorii P. #1108 II; €murrae P. #1108 V; aloes tantundem; capitulorum Punici mali, fellis tau-€rini, singulorum P. #1108 VI; quae contrita uino austero excipiuntur. @@Ad ulcera sordida et nigritiem in auribus, naribus, obscenis €partibus, inflammationesque eorum: chrysocollae P. #1108 I; atramenti €sutori, aluminis scissilis, singulorum P. #1108 II; halicaccabi corticis €P. #1108 IIII; mini P. #1108 VI; spumae argenti P. #1108 XII; cerussae P. #1108 €XVI; quae ex aceto et coguntur et, ubi utendum est, diluuntur. @@Andronis uero est ad uuam inflammatam, ad naturalia sordida, €etiam cancro laborantia: gallae, atramenti sutorii, murrae, singulorum €P. #1108 I; aristolochiae, aluminis scissilis, singulorum P. #1108 II; capitu-€l[2orum]2 Punici mali P. #1108 XXV; ex passo coacta, et cum usus exigit, €aceto uel uino diluta, prout ualentius aut lenius uitium est, cui me-€dendum est. @@Proprie autem ad ani fissa, uel ora uenarum fundentia san-€guinem, uel cancrum: aeruginis P. #1108 II; murrae P. #1108 IIII; cummis @1 €P. #1108 VIII; turis P. #1108 XII; stibis, lacrimae papaveris, acaciae, sin-€gulorum P. #1108 XVI. Quae ex uino et teruntur et in ipso usu deli-€quantur. @@Expellere autem ex uesica cum urina calculum uidetur haec €compositio: ca[2s]2iae, croci, murrae, costi, nardi, cinnamomi, dulcis ra-€dicis, balsami, hyperici pares portiones conteruntur, deinde uinum €lene instillatur, et pastilli fiunt, qui singuli habeant P. #1108 #1109, hique sin-€guli cotidie mane ieiuno dantur.  ™á@@Haec tria compositionum genera [id est, quae in malag-€matibus, pastillis emplastrisque sunt] maximum praecipueque uarium €usum praestant. Sed alia quoque utilia sunt, ut ea, quae feminis sub-€iciuntur: PESSOS Graeci uocant. Eorum haec proprietas est: medica-€menta composita molli lana excipiuntur, eaque lana naturalibus con-€ditur. @@Ad sanguinem autem euocandum Cauneis duabus adicitur nitri €P. #1108 S #1109; aut alii semen conteritur, adicitur murrae paululum, et €unguento susino miscetur; aut cucumeris siluestris pars interior ex €lacte muliebri diluitur. ’@@Ad uuluam molliendam oui uitellus et foenum Graecum et €rosa et crocum temperantur. Aut elateri P. #1108 #1109; salis tantundem; uuae €t[2a]2miniae P. #1108 VI melle excipiuntur. @@Aut Boetho auctore croci, resinae terebenthinae, singulorum €P. #1108 IIII; murrae P. #1108 #1109 #1109; rosae P. #1108 I; sebi uitulini P. #1108 I #1109; cerae €P. #1108 II miscentur. @@Optuma autem aduersus inflammationes uuluae Numenii com-€positio est, quae habet: croci P. #1108 #1109 #1110; cerae P. #1108 I; buturi P. #1108 VIII; €adipis anserini P. #1108 XII; uitellos coctos duos, rosae minus cyatho. @@Si uero infans intus decessit, quo facilius eiciatur, mal[2i]2corium €ex aqua terendum eoque utendum est. @@Si concidere uitio locorum mulier solet, cocleae cum testis suis €comburendae conterendaeque, deinde his mel adiciendum est. @@Si non comprehendit, adeps leonina ex rosa mollienda est. @1  @@Quaedam autem mixturae medicamentorum sunt, qui-€bus ARIDIS neque coactis utimur, sic ut inspergamus, aut cum aliquo €liquido mixta inlinamus. Quale est ad carnem supercrescentem exeden-€dam, quod habet: squamae aeris, fuliginis turis, singulorum P. #1108 I; €aeruginis P. #1108 II. Haec autem eadem cum melle purgant ulcera, cum €cera inplent. Misy quoque et galla, si paribus portionibus misceantur, €corpus consumunt; eaque uel arida inspergere licet uel excepta cadmia €inlin[2e]2re. ™‚á@@Putrem uero carnem continet neque ultra serpere patitur et €leniter exest mel uel cum lenticula uel cum marrubio uel cum oleae €foliis ante ex uino decoctis. Item sertula Campana in mulso cocta, €deinde contrita; aut calx cum cerato; aut amarae nuces cum alio, sic €ut huius pars tertia sit, paulumque his croci adiciatur. Aut quod habet €spumae argenti P. #1108 VI; cornu bubuli combusti P. #1108 XII; olei mur-tei et uini cyathos ternos. Aut quod ex his constat: floris Punici mali, €atramenti sutorii, aloes, singulorum P. #1108 II; aluminis scissilis, turis, €singulorum P. #1108 IIII; gallae P. #1108 VIII; aristolochiae P. #1108 X. Vehe-€mentius idem facit etiam adurendo auripigmentum cum chalcitide et €aut nitro aut calce aut charta combusta: item sal cum aceto. Vel ea €compositio, quae habet: chalcitidis, capitulorum Punici mali, aloes, €singulorum P. #1108 II; aluminis scissilis, turis, singulorum P. #1108 IIII; €gallae P. #1108 VIII; aristolochiae P. #1108 X; mellis quantum satis sit ad ea cogenda. Vel cantharid[2um P.]2 #1108 I; sulpuris P. #1108 I; lolii P. #1108 III; €quibus adicitur picis liquidae quantum satis est ad iungendum. Vel €chalcitis quoque cum resina et ruta mixta; aut cum eadem resina di-€phryges; aut uua t[2a]2minia cum pice liquida. Idem uero possunt et fae-€c[2i]2s uini combustae et calcis et nitri pares portiones; uel aluminis scis-€silis P. #1108 #1109 #1109; turis, sandaracae, nitri, singulorum P. #1108 I; gallae P. #1108 €VIII; aristolochiae P. #1108 X; mellis quantum satis sit. “@@Est etiam H[2e]2rae compositio, quae habet murrae, chalcitidis, @1 €singulorum P. #1108 II; aloe[2s]2, turis, aluminis scissilis, singulorum P. #1108 €IIII; aristolochiae, gallae inmaturae, singulorum P. #1108 VIII; mali-€cori contriti P. #1108 X. þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ¨–”@@Est Iudaei, in qua sunt calcis partes duae; nitri quam ruber-€rumi pars tertia, quae urina inpuberis pueri coguntur, donec strigmenti €crassitudo sit. Sed subinde is locus, cui id inlinitur, madefaciendus est. @@At Iollas chartae combustae, sandaracae, singulorum P. #1108 I; cal-€cis P. #1108 II; auripigmenti tantundem miscebat. @@Si uero ex membrana, quae super cerebrum est, profluit san-€guis, uitellus combustus et contritus inspergi debet: si alio loco sangui-€nis profluuium est, auripigmenti, squamae aeris, singulorum P. #1108 I; €sandaracae P. [2#1108]2 II; marmoris cocti P. #1108 IIII inspergi debet. Eadem €cancro quoque obsistunt. Ad inducendam cicatricem: squamae aeris, €turis fuliginis, singulorum P. #1108 II; calcis P. [2#1108]2 IIII. Eadem incre-€scentem quoque carnem coercent. @@Timaeus autem ad ignem sacrum, ad cancrum his utebatur: €murrae P. #1108 II; turis, atramenti sutori, singulorum P. #1108 III; sanda-€racae, auripigmenti, squamae aeris, singulorum P. #1108 IIII; gallae P. #1108 €VI; cerussae combustae P. #1108 VIII. Ea uel arida inspersa uel melle ex-€cepta idem praestant. @@Sternumenta uero uel albo ueratro uel struthio coiecto in nares €excitantur, uel his mixtis: piperis, ueratri albi, singulorum P. #1108 #1109; €castorei P. #1108 #1112; spumae nitri P. #1108 I; struthi P. [2#1108]2 IIII. @@Gargarizationes autem aut leuandi causa fiunt aut reprimendi €aut euocandi. Leuant lac, cremor uel tisanae uel furfurum: reprimit €aqua, in qua uel lenticula uel rosa uel rubus uel Cotoneum malum uel €palmulae decoctae sunt. Euocant sinapi, piper.  ™á@@ANTIDOTA raro sed praecipue interdum necessaria €sunt, quia grauissimis casibus opitulantur. Ea recte quidem dantur €conlisis corporibus, uel per ictus, uel ubi ex alto deciderunt, uel in uisce-€rum, laterum, faucium, interiorumque partium doloribus. Maxime €autem desideranda sunt aduersus uenena, uel per morsus uel per cibos €aut potiones nostris corporibus inserta. @1 @@Unum est, quod habet lacrimae papaueris P. #1108 #1109; acori, malo-€bathri P. #1108 V; iridis Illyricae, cummi, singulorum P. #1108 II; anesi P. #1108 €III; nardi Gallici, foliorum rosae aridorum, cardamomi, singulorum €P. #1108 IIII; petroselini P. [2#1108]2 IIII #1109 (uel folii P. [2#1108]2 V); casiae nigrae, €silis, bdelli, balsami seminis, piperis albi, singulorum P. [2#1108]2 V #1109; sty-€racis P. [2#1108]2 V #1109; murrae, opopanacis, nardi Syri, turis masculi, hypo-€cistidis suci, singulorum P. #1108 VI; castorei [2P.]2 #1108 VI; costi, piperis albi, €galbani, resinae terebenthinae, croci, floris iunci rotundi, singulorum €P. [2#1108]2 VI #1109 #1110; dulcis radicis P. [2#1108]2 VIII #1109 #1110; quae uel melle uel passo €excipiuntur. ’@@Alterum, quod Zopyrus regi Ptolemaeo dicitur composuisse at-€que ambrosian nominasse, ex his constat: costi, turis masculi, singu-€lorum P. [2#1108]2 #1109 #1109; piperis albi P. [2#1108]2 #1109 #1110; floris iunci rotundi P. [2#1108]2 II; €cinnamomi P. [2#1108]2 III; casiae nigrae P. [2#1108]2 IIII; croci Cilici P. [2#1108]2 IIII #1109 #1110; €murrae, quam stacten nomina[2n]2t, P. [2#1108]2 V; nardi Indici P. [2#1108]2 V #1109 #1110. €Quae singula contrita melle cocto excipiuntur; deinde ubi utendum est, €id quod Aegyptiae fabae magnitudinem impleat, in potione uini diluitur. ™ƒá@@Nobilissimum autem est Mithridatis, quod cottidie sumendo rex €ille dicitur aduersus uenenorum pericula tutum corpus suum reddidisse. €In quo haec sunt: costi P. [2#1108]2 #1109 #1109 #1110; acori P. [2#1108]2 V; hyperici, cummi, @1 €sagapeni, acaciae suci, iridis Illyricae, cardamomi, singulorum P. [2#1108]2 II; €anesi P. [2#1108]2 III; nardi Gallici, gentianae radicis, aridorum rosae folio-€rum, singulorum P. [2#1108]2 IIII; papaueris lacrimae, petroselini, singulorum €P. [2#1108]2 IIII #1109 #1110; casiae, silis, lolii, piperis longi, singulorum P. #1108 V #1109; styracis P. [2#1108]2 V #1109 #1110; castorei, turis, hypocistidis suci, murrae, opopa-€nacis, singulorum P. [2#1108]2 VI; malobathri folii [2P.]2 #1108 VI; floris iunci rotundi, €resinae terebenthinae, galbani, dauci Cretici seminis, singulorum P. [2#1108]2 €VI #1109; nardi, opobalsami, singulorum P. [2#1108]2 VI #1109 #1110; th[2l]2aspis P. #1108 VI #1109 #1110; €radicis Ponticae P. [2#1108]2 VII; croci, zingiberis, cinnamomi, singulorum P. €#1108 VII #1109 #1110. Haec contrita melle excipiuntur, et aduersus uenenum, quod €magnitudinem nucis Graecae impleat, ex uino datur. In ceteris autem €adfectibus corporis pro modo eorum uel quod Aegyptiae fabae uel quod €erui magnitudinem impleat, satis est.  @@Acopa quoque utilia neruis sunt. Quale est, quod habet €floris iunci rotundi P. [2#1108]2 II #1109 #1109; costi, iunci quadrati, lauri bacarum, €Hammoniaci, cardamomi, singulorum P. [2#1108]2 IIII #1109 #1110; murrae, aeris com-€busti, singulorum P. [2#1108]2 VII; iridis Illyricae, cerae, singulorum P. [2#1108]2 XIIII; €Alexandrini calami, iunci rotundi, aspal[2a]2thi, xylobalsami, singulorum €P. #1108 XXVIII; sebi P. [2#1108]2 I; unguenti irini cyathum. @@Alterum, quod euodes uocant, hoc modo fit: cerae P. #1109 #1110; olei tan-€tundem; resinae terebenthinae ad nucis iuglandis magnitudinem simul €incocuntur; deinde [2infusa]2 in mortario teruntur, instillaturque subinde €quam optumi mellis acetabulum, tum irini unguenti et rosae terni €cyathi. @@Enchrista autem Graeci uocant liquida, quae inlinuntur. Quale €est, quod fit ad ulcera purganda et inplenda, maxime inter neruos, pa- @1 €ribus portionibus inter se mixtis: buturi, medullae [2uitulinae,]2 sebi ui-€tulini, adipis anserinae, cerae, mellis, resinae terebenthinae, rosae, olei €cicini. Quae separatim omnia liquantur, deinde liquida miscentur, et €tum simul teruntur. Et hoc quidem magis purgat: magis uero emollit, €si pro rosa cyprus infunditur. @@[2Et]2 ad sacrum ignem: spumae argenti P. #1108 VI; corn[2u]2 bubuli €combusti P. #1108 XII conteruntur, adiciturque inuicem uinum et id quod €specialiter sil uocatur, et murteum, donec utriusque terni cyathi coi-€ciantur.  @@CATAPOTIA quoque multa sunt, uariisque de causis fiunt. €Anodyna uocant, quae somno dolorem leuant; quibus uti, nisi nimia €necessitas urget, alienum est: sunt enim ex uehementibus medicamentis €et stomacho alienis. Potest tamen etiam ad concoquendum, quod habet €papaueris lacrimae, galbani, singulorum P. #1108 I; murrae, castorei, pi-€peris, singulorum P. #1108 II. Ex quibus, quod erui magnitudinem habet, €satis est deuorasse. @@Alterum stomacho peius, ad somnum ualentius, ex his fit: man-€dragorae P. #1108 #1109 #1110; apii seminis, item hyoscyami seminis, singulorum €P. #1108 IIII; quae ex uino teruntur. Vnum autem eiusdem magnitudinis, €quae supra posita est, abunde est sumpsisse. ™ƒá@@Siue autem capitis dolores siue ulcera siue lippitudo siue dentes €* * siue spiritus difficultas siue intestinorum tormenta siue inflammatio €uuluae est, siue coxa siue iecur aut lienis aut latus torquet, siue uitio €locorum aliqua prolabitur et ommutescit, occurrit dolori per quietem eiusmodi catapotium: silis, acori, rutae siluestris seminis, singulorum €P. #1108 I; castorei, cinnamomi, [2singulorum P.]2 #1108 II; papaueris lacrimae, €panacis radicis, mandragorae, malorum aridorum, iunci rotundi floris, €singulorum P. #1108 II #1109 #1110; piperis grana LVI. Haec per se contrita, rursus €instillato subinde passo, simul omnia teruntur, donec crassitudo sordium €fiat. Ex eo paululum aut deuoratur, aut aqua diluitur et potui datur. @1 ™„á@@Quin etiam siluestris papaueris, cum iam ad excipiendam lacri-€mam maturum est, manipellus qui manu conprehendi potest, in uas €demittitur, et superinfunditur aqua, quae id contegat, atque ita coquitur. €Vbi iam bene manipellus is coctus est ibidem * * * expressus proicitur; €et cum eo umore passi pa[2r]2 mensura miscetur, inferue[2fi]2tque, donec crassitudinem sordium habeat. Cum infrixit, catapotia ex eo fiunt ad €nostrae fabae magnitudinem, habentque usum multiplicem. Nam et €somnum faciunt uel per se adsumpta uel ex aqua data, et aurium do-€lores leuant, adiectis exiguo modo rutae suci ac passi, et tormina sup-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ¨™™„â…primunt ex uino liquata, et inflammationem uuluae coercent mixta cerato €ex rosa facto, cum paulum his croci quoque accessit; et ex aqua fronti €inducta pituitam in oculos decurrentem tenent. •@@Item si uulua dolens somnum prohibet, croci P. #1108 #1109 #1109; anesi, €murrae, singulorum P. #1108 I; papaueris lacrimae P. #1108 III; cicutae seminis €P. #1108 VIII miscentur excipiunturque uino uetere, et quod lupini magni-€tudinem habet in tribus cyathis aquae diluitur. Id tamen in febre peri-€culose datur. @@Ad iecur sanandum nitri P. #1108 #1109 #1110; croci, murrae, nardi Gallici, €singulorum P. #1108 I melle excipiuntur, daturque quod Aegyptiae fabae €magnitudinem habeat. @@Ad lateris dolores finiendos piperis, aristolochiae, nardi, murrae €pares portiones. @@Ad thoracis nardi P. #1108 I; turis, casiae, singulorum P. #1108 III; €murrae, cinnamomi, singulorum P. #1108 VI; croci P. #1108 VIII; resinae tere-€benthinae P. [2#1108]2 #1109 #1110; mellis heminae tres. @@Ad tussim Athenionis: murrae, piperis, singulorum P. #1108 #1109; €castorei, papaueris lacrimae, singulorum P. #1108 I. Quae separatim con- @1 €tusa postea iunguntur, et ad magnitudinem fabae nostrae bina cata-€potia mane, bina noctu dormituro dantur. @@Si tussis somnum prohibet, ad utrumque Heraclidis Tarentini: €croci P. #1108 #1109; murrae, piperis longi, costi, galbani, singulorum P. #1108 #1109 #1110; €cinnamomi, castorei, papaueris lacrimae, singulorum P. #1108 I. @@Quod si purganda ulcera in faucibus tussientibus sunt, pa-€nacis, murrae, resinae terebenthinae, singulorum P. uncia; galbani €P. #1108 #1109; hysopi P. #1108 #1109 #1110 conterenda sunt, hisque hemina mellis ad-€icienda, et quod digito excipi potest, deuorandum est. @@Colice uero Cassi ex his constat: croci, anesi, castorei, singu-€lorum P. #1108 III; petroselini P. #1108 IIII; piperis et longi et rotundi, [2sin-€gulorum]2 P. #1108 V; papaueris lacrimae, iunci rotundi, murrae, nardi, sin-€gulorum P. #1108 VI; quae melle excipiuntur. Id autem et deuorari potest €et ex aqua calida sumi. @@Infantem uero mortuum aut secundas expellit aquae potio, cui €salis Hammoniaci P. #1108 I, aut cui dictamni Cretici [2P.]2 #1108 I adiectum est. @@Ex partu laboranti erysimum ex uino tepido ieiunae dari debet. @@Vocem adiuuat turis P. #1108 I in duobus cyathis uini datum. @@Aduersus urinae difficultatem piperis longi, castorei, murrae, €galbani, papaueris lacrimae, croci, costi unciae singulae; styracis, re-€sinae terebenthinae pondo sextantes, melabsinthi cyathus. Ex quibus ad €magnitudinem fabae Aegyptiae et mane et cenato dari debet. @@Arteriace uero hoc modo fit: casiae, iridis, cinnamomi, nardi, €murrae, turis, singulorum P. #1108 I; croci P. #1108 I #1109 #1110; piperis grana XXX €ex passi tribus sextariis decocuntur, donec mellis crassitudo his fiat. €Aut croci, murrae, turis, singulorum P. #1108 I coiciuntur in passi eun- @1 €dem modum, eodemque modo decocuntur. Aut eiusdem passi heminae €tres usque eo coquuntur, donec extracta inde gutta indurescat; eo ad-€icitur tritae casiae P. #1108 I.  ™á@@Cum facultates medicamentorum proposuerim, genera, in €quibus noxa corpori est, proponam. Ea quinque sunt: cum quid ex-€trinsecus laesit, ut in uulneribus; cum quid intra se €ipsum corruptum est, ut in cancro; cum quid innatum est, ut €in uesica calculus; cum quid increuit, ut uena, quae intumescens in uaricem conuertitur; cum quid deest, ut cum curta pars aliqua est. Ex €his alia sunt, in quibus plus medicamenta, alia, in quibus plus manus €proficit. Ego dilatis iis, quae praecipue scalpellum et manum postulant, €nunc de is dicam, quae maxime medicamentis egent. €Diuidam autem hanc quoque curandi partem sicut priorem €et ante dicam [2de is,]2 quae in QVAMLIBET PARTEM corporis €incidunt, tum de is, quae certas partes infestant. Incipiam €a uulneribus. @@In his autem ante omnia scire medicus debet, quae insanabilia €sint, quae difficilem curationem habeant, quae promptiorem. Est enim €prudentis hominis primum eum, qui seruari non potest, non adtingere, €nec subire speciem * * * eius, ut occisi, quem sors ipsius interemit; €deinde ubi grauis metus sine certa tamen desperatione est, indicare €necessariis periclitantis in difficili spem esse, ne, si uicta ars malo fuerit, uel ignorasse uel fefellisse uideatur. Sed ut haec prudenti uiro conueni-€unt, sic rursus histrionis est paruam rem adtollere, quo plus praesti-€tisse uideatur. Obligarique aecum est confessione promptae rei, quo €curiosius etiam circumspiciat, ne, quod per se exiguum est, maius cu-€rantis neglegentia fiat. ’@@Seruari non potest, cui basis cerebri, cui cor, cui stomachus, €cui iocineris portae, cui in spina medulla percussa est, cuique aut pulmo @1 €medius aut ieiunum aut tenuius intestinum aut uentriculus aut renes €uulnerati sunt; cuiue circa fauces grandes uenae uel arteriae prae-€cisae sunt. ™ƒá@@Vix autem ad sanitatem perueniunt, quibus ulla parte aut €pulmo aut iocineris crassum aut membrana, quae continet cerebrum, €aut lienis aut uulua aut uesica aut ullum intestinum aut saeptum trans-€uersum uulneratum est. Ii quoque in praecipiti sunt, in quibus usque ad €grandes intusque conditas uenas in alis uel poplitibus mucro desedit. €Periculosa etiam uulnera sunt, ubicumque uenae maiores sunt, quo-niam exhaurire hominem profusione sanguinis possunt. Idque euenit €non in alis tantum atque poplitibus, sed etiam in is uenis, quae ad €anum testiculosque perueniunt. Praeter haec malum uulnus est, quod-€cumque in alis uel feminibus uel inanibus locis uel in articulis uel €inter digitos est; item quodcumque musculum aut neruum aut arteriam €aut membranam aut os aut cartilaginem laesit. Tutissimum omnium, €quod in carne est. ”@@Et haec quidem loco uel peiora uel mitiora sunt. Modo uero €periculum facit, quodcumque magnum est. @@Aliquid etiam in uulneris genere figuraque est. Nam peius €est, quod etiam conlisum quam quod tantum discissum est, adeo ut €acuto quoque quam retunso telo uulnerari commodius sit. Peius etiam €uulnus est, ex quo aliquid excisum est, exue quo caro alia parte ab-€scisa alia dependet. Pessimaque plaga curua est: tutissima quae lineae €modo recta est; quo deinde propius huic illiue figurae uulnus est, eo €uel deterius uel tolerabilius est. @@Quin etiam confert aliquid et aetas et corpus et uitae proposi-€tum et anni tempus; quia facilius sanescit puer uel adulescens quam €senior, ualens quam infirmus; neque nimis tenuis neque nimis plenus, €quam si alterum ex his est; integri habitus quam corrupti, exercita-€tus quam iners, sobrius et temperans quam uino uenerique deditus. €Oportunissimumque curationi tempus uernum est, aut certe neque fer- @1 €uens neque frigidum, siquidem uulnera et nimius calor et nimium fri-€gus infestant, maxime tamen horum uarietas; ideoque perniciosissi-€mus autumnus est. @@Sed pleraque ex uulneribus oculis subiecta sunt; quorundam €ipsae sedes indices sunt, quas alio loco demonstrauimus, €cum positus interiorum partium ostendimus. Verum tamen quia quae-€dam uicina sunt, interestque uulnus in summa parte sit an penitus €penetrauerit, necessarium est notas subicere, per quas, quid intus ac-€tum sit, scire possimus, et ex quibus uel spes uel desperatio oriatur. @@Igitur corde percusso sanguis multus fertur, uenae [2e]2langue-€scunt, color pallidissimus, sudores frigidi malique odoris tamquam €inrorato corpore oriuntur, extremisque partibus frigidis matura mors €sequitur. @@Pulmone uero icto spirandi difficultas est; sanguis ex ore spu-€mans, ex plaga ruber; simulque etiam spiritus cum sono fertur; in €uulnus inclinari iuuat; quidam sine ratione consurgunt. Multi si in €ipsum uulnus inclinati sunt, loquntur, si in aliam partem, obmu-€tescunt. @@Iocineris autem uulnerati notae sunt multus sub dextra parte €praecordiorum profusus sanguis; ad spinam reducta praecordia; in €uentrem cubandi dulcedo; punctiones doloresque usque ad iugulum €iunctumque ei latu[2m]2 scapularum os intenti; quibus nonnumquam €etiam bilis uomitus accedit. @@Renibus uero percussis dolor ad inguina testiculosque descen-€dit; difficulter urina redditur, eaque aut haec cruenta aut cruor fertur. þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ¨š˜Œ@@At liene icto sanguis niger a sinistra parte prorumpit; prae-€cordia cum uentriculo ab eadem parte indurescunt; sitis ingens oritur; €dolor ad iugulum sicut iocinere uulnerato uenit. @@At cum uulua percussa est, dolor inguinibus et coxis et fe-€minibus est; sanguinis pars per uulnus, pars per naturale descendit; €uomitus bilis insequitur. Quaedam obmutescunt, quaedam mente la-€buntur, quaedam sui conpotes neruorum oculorumque dolore urgeri se €confitentur, morientesque eadem, quae corde uulnerato, patiuntur. @1 @@Sin cerebrum membranaue eius uulnus accepit, sanguis per €nares, quibusdam etiam per aures exit; fereque bilis uomitus insequi-€tur. Quorundam sensus optunduntur, appellatique ignorant; quorun-€dam trux uultus est; quorundam oculi quasi resoluti huc atque illuc €mouentur; fereque tertio uel quinto die delirium accedit; multorum €etiam nerui distenduntur. Ante mortem autem plerique fascias, quibus €caput deligatum est, lacerant ac nudum uulnus frigori obiciunt. @@Vbi stomachus autem percussus est, singultus et bilis uomitus €insequitur; si quid cibi uel potionis adsumptum est, ea redditur cito. €Venarum motus elanguescunt, sudores tenues oriuntur, per quos ex-€tremae partes frigescunt. @@Communes uero ieiuni intestini et uentriculi uulnerati notae €sunt: nam cibus et potio per uulnus exeunt; praecordia indurescunt; €nonnumquam bilis per os redditur. Intestino tantum sedes inferior €est. Cetera intestina icta uel stercus uel odorem eius exhibent. @@Medulla uero, quae in spina est, discussa nerui resoluuntur €aut distenduntur; sensus intercidit; interposito tempore aliquo sine €uoluntate inferiores partes uel semen uel urinam uel etiam stercus ex-€cernunt. @@At si saeptum transuersum percussum est, praecordia susum €contrahuntur; spina dolet; spiritus rarus est; sanguis spumans fertur. @@Vesica uero uulnerata dolent inguina: quod super pubem est, €intenditur; pro urina sanguis, at ex ipso uulnere urina descendit. €Stomachus adficitur: itaque aut bilem uomunt, aut singultiunt; frigus €et ex eo mors sequitur. ™”á@@His cognitis etiamnum quaedam alia noscenda ad omnia uul-€nera ulceraque, de quibus dicturi sumus, pertinentia. Ex his autem exit €sanguis, sanies, pus. Sanguis omnibus notus est: sanies est tenuior €hoc, uarie crassa et glutinosa et colorata. Pus crassissimum albidissi-€mumque, glutinosius et sanguine et sanie. Exit autem sanguis ex uul-€nere recenti aut iam sanescente, sanies [est] inter utrumque tempus, [2pus]2 ex ulcere iam ad sanitatem spectante. Rursus et sanies et pus €quasdam species Graecis nominibus distinctas habent. Est enim quae- @1 €dam sanies, quae uel hidros uel melitera nominatur; est pus, quod €elaeodes appellatur. Hidros tenuis, subalbidus ex malo ulcere exit, €maximeque ubi neruo laeso inflammatio secuta est. Melitera crassior et glutinosior, subalbida, mellique albo subsimilis. Fertur haec quo-€que ex malis ulceribus, ubi nerui circa articulos laesi sunt, et inter €haec loca maxime ex genibus. Elaeodes tenue, subalbidum, quasi unc-€tum, colore atque pinguitudine oleo albo non dissimile; apparet in €magnis ulceribus sanescentibus. Malus autem est sanguis nimium aut €tenuis aut crassus, colore uel liuidus uel niger, aut pituita mixtus aut uarius: optimus calidus, ruber, modice crassus, non glutinosus. Itaque €protinus eius uulneris expedita magis curatio est, ex quo sanguis bonus €fluxit. Itemque postea spes in is maior est, ex quibus melioris generis €quaeque proueniunt. Sanies igitur mala est multa, nimis tenuis, liuida €aut pallida aut nigra aut glutinosa aut mali odoris, aut quae ipsum €ulcus et iunctam ei cutem erodit: melior est non multa, modice crassa, subrubicunda aut subalbida. Hidros autem peior est multus, crassus, €subliuidus aut subpallidus, glutinosus, ater, calidus, mali odoris: tole-€rabilior est subalbidus, qui cetera omnia contraria prioribus habet. Me-€litera autem mala est multa et percrassa: melior, quae tenuior et minus €copiosa est. Pus inter haec optimum est; sed id quoque peius est mul-€tum, tenue, dilutum, magisque si ab initio tale est; itemque si colore €sero simile, si pallidum, si liuidum, si faeculentum est; praeter haec, si male olet, nisi tamen locus hunc odorem excitat. Melius est, quo €minus est, quo crassius, quo albidius; itemque si leue est, si nihil olet, €si aequale est: modo tamen conuenire et magnitudini uulneris et tem-€pori debet. Nam plus ex maiore, plus nondum solutis inflammationi-€bus naturaliter fertur. Elaeodes quoque peius est multum, et parum €pingue: quo minus eius, quoque id ipsum pinguius, eo melius est. ™•á@@Quibus exploratis, ubi aliquis ictus est qui seruari potest, €protinus prospicienda duo sunt: ne sanguinis profusio neue inflam-€matio interemat. Si profusionem timemus, quod ex sede uulneris et ex €magnitudine eius et ex impetu ruentis sanguinis intellegi potest, siccis @1 €lin[2a]2mentis uulnus inplendum est, supraque imponenda spongia ex aqua frigida expressa ac manu super conprimenda. Si parum sic san-€guis conquiescit, saepius linamenta mutanda sunt, et si sicca parum €ualent, aceto madefacienda sunt. Id uehemens ad sanguinem subpri-€mendum est; ideoque quidam id uolneri infundunt. Sed alius rusus €metus subest, ne nimis ualenter ibi retenta materia magnam inflam-€mationem postea moueat. Quae res efficit, ut neque rodentibus medi-€camentis neque adurentibus et ob id ipsum inducentibus crustam sit €utendum, quamuis pleraque ex his sanguinem supprimunt; sed, si semel ad ea decurritur, is potius, quae mitius idem efficiunt. Quod si €illa quoque profluuio uincuntur, uenae quae sanguinem fundunt ad-€prehendendae, circaque id quod ictum est duobus locis deligandae €intercidendaeque sunt, ut et in se ipsae coea[2n]2t, et nihilo minus ora €praeclusa habeant. Vbi ne id quidem res patitur, possunt ferro candenti €aduri. Sed etiam satis multo sanguine effuso ex eo loco, quo neque €neruus neque musculus est, ut puta in fronte uel superiore capitis parte, €commodissimum tamen est cucurbitulam admouere a diuersa parte, ut €illuc sanguinis cursus reuocetur. ˜–@@Et aduersus profusionem quidem in his auxilium est: ad-€uersus inflammationem autem in ipso sanguinis cursu. Ea timeri €potest, ubi laesum est uel os uel neruus uel cartilago uel musculus, €aut ubi parum sanguinis pro modo uulneris fluxit. Ergo quotiens quid €tale erit, sanguinem mature subprimere non oportebit, sed pati fluere, €dum tutum erit; adeo ut, si parum fluxisse uidebitur, mitti quoque ex €brachio debeat; utique si corpus iuuenile et robustum et exercitatum €est, multoque magis si id uulnus ebrietas praecessit. Quod si musculus €laesus uidebitur, praecidendus erit: nam percussus mortiferus est, prae-€cisus sanitatem recipit. ™—á@@Sanguine autem uel subpresso, si nimius erumpit, uel ex-€hausto, si per se parum fluxit, longe optimum est uulnus glutinari. €Potest autem id, quod uel in cute uel etiam in carne est, si nihil ei €praeterea mali accedit. Potest caro alia parte dependens, alia inhaerens, @1 €si tamen etiamnum integra est et coniunctione corporis fouetur. In is €uero, quae glutinantur, duplex curatio est. Nam si plaga in molli €parte est, sui debet, maximeque si discissa auris ima est uel imus nasus €uel frons uel bucca uel palpebra uel labrum uel circa guttur cutis uel uenter. Si uero in carne uulnus est hiatque neque in unum orae facile €adtrahuntur, sutura quidem aliena est: inponendae uero fibulae sunt €(ancteras Graeci nominant), quae oras, paululum tamen, contrahunt, €quo minus lata postea cicatrix sit. Ex his autem colligi potest, id quo-€que, quod alia parte dependens alia inhaerebit, si alienatum adhuc non €est, suturam an fibulam postulet. Ex quibus neutra ante debet imponi, €quam intus uolnus purgatum est, ne quid ibi concreti sanguinis relin-quatur. Id enim et in pus uertitur, et inflammationem mouet, et gluti-€nari uolnus prohibet. Ne lin[2a]2mentum quidem, quod subprimendi san-€guinis causa inditum est, ibi relinquendum est: nam id quoque in-€flammat. Conprehendi uero sutura uel fibula non cutem tantum sed €etiam aliquid ex carne, ubi suberit haec, oportebit, quo ualentius hae-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ¨š™—ã†reat neque cutem abrumpat. Vtraque optima est ex acia molli non €nimis torta, quo mitius corpori insidat, utraque neque nimis rara neque nimis crebra inicienda est. Si nimis rara est, non con-€tinet; si nimis crebra est, uehementer adficit, quia quo saepius acus €corpus transuit quoque plura loca iniectum uinculum mordet, eo €maiores inflammationes oriuntur magisque aestate. Neutra etiam uim €ullam desiderat, sed eatenus utilis est, qua cutis ducentem quasi sua €sponte subsequitur. Fere tamen fibulae latius uulnus esse patiuntur, €sutura oras iungit, quae ne ipsae quidem inter se contingere ex toto debent, ut, si quid intus umoris concreuerit, sit qua emanet. Si quod €uulnus neutrum horum recipit, id tamen purgari debet. Deinde omni €uulneri primo inponenda est spongia ex aceto expressa: si sustinere €aliquis aceti uim non potest, uino utendum est. Leuis plaga iuuatur @1 €etiam, si ex aqua frigida expressa spongia inponitur. Sed ea quocum-€que modo inposita est, dum madet, prodest; itaque ut inarescat, non est committendum. Licetque sine peregrinis et conquisitis et com-€positis medicamentis uulnus curare. Sed si quis huic parum confidit, €imponere medicamentum debet, quod sine sebo compositum sit ex is, €quae cruentis uulneribus apta esse proposui: maximeque, si caro €est, barbarum; si nerui uel cartilago uel aliquid ex eminentibus, quales €aures uel labra sunt, Poly[2id]2i s[2ph]2ragidem: Alexandrinum quoque €uiride neruis idoneum est; eminentibusque partibus ea, quam Graeci rhaptusam uocant. Solet etiam colliso corpore exigua parte findi cutis. €Quod ubi incidit, non alienum est scalpello latius aperire, nisi musculi €neruique iuxta sunt; quos incidi non expedit. Vbi satis d[2i]2ductum est, €medicamentum imponendum est. At si id, quod collisum est, quamuis €parum d[2i]2ductum est, latius tamen aperiri propter neruos aut mus-€culos non licet, adhibenda sunt ea, quae umorem leniter extrahant, praecipueque ex his id, quod rhypodes uocari proposui. Non €alienum est etiam, ubicumque uulnus graue est, imposito quo id iu-€uetur, insuper circumdare lanam sucidam ex aceto et oleo; uel cata-€plasma, si mollis is locus est, quod leniter reprimat; si neruosus aut €musculosus, quod emolliat. ™˜á@@Fascia uero ad uulnus deligandum lintea aptissima est eaque €lata esse debet, ut semel iniecta non uulnus tantum sed paululum €utrimque etiam oras eius conprehendat. Si ab altera parte caro magis €recessit, ab ea melius adtrahitur; si aeque ab utraque, transuersa con-€prehendere oras debet; aut si id uulneris ratio non patitur, media pri-mum inicienda est, ut tum in utramque partem ducatur. Sic autem €deliganda est, ut et contineat neque adstringat. Quod non continetur, €elabitur: quod nimis adstrictum est, cancro periclitabitur. Hieme sae-€pius fascia circumire debet, aestate quotiens necesse est; tum extrema €pars eius inferioribus acu adsuenda est: nam nodus ulcus laedit, nisi €tamen longe est. @1 @@Illo neminem decipi decet, ut propriam uiscerum curationem re-€quirat: de quibus supra posui. Nam plaga ipsa curanda €extrinsecus uel sutura uel alio medicinae genere est: in uisceribus nihil €mouendum est, nisi ut, si quid ex iocinere aut liene aut pulmone dum-€taxat extremo dependet, praecidatur. Alioqui uolnus interius ea uictus €ratio eaque medicamenta sanabunt, quae cuique uisceri conuenire su-€periore libro posui. ™™á@@His ita primo die ordinatis, homo lecto conlocandus est; isque, €si graue uulnus est, abstinere, quantum uires patiuntur, ante inflam-€mationem cibo debet: bibere, donec sitim finiat, aquam calidam; uel, si aestas est ac neque febris neque dolor est, etiam frigidam. Adeo €tamen nihil perpetuum est, sed semper pro ui corporis aestimandum, €ut inbecillitas etiam cibum protinus facere necessarium possit, tenuem €scilicet [2et]2 exiguum, qui tantum sustineat; multique etiam ex pro-€fluuio sanguinis intermorientes ante ullam curationem uino reficiendi €sunt, quod alioqui inimicissimum uulneri est. ™šá@@Nimis uero intumescere uulnus periculosum; nihil intume-€scere periculosissimum est: illud indicium est magnae inflammationis, €hoc emortui corporis. Protinusque, si mens homini consistit, si nulla €febris accessit, scire licet mature uulnus sanum fore. Ac ne febris qui-€dem terrere debet, si in magno uulnere, dum inflammatio est, per-€manet. Illa perniciosa est, quae uel leui uulneri superuenit, uel ultra €tempus inflammationis durat, uel delirium mouet; uel, si neruorum rigor aut distentio, quae ex uulnere orta est, eam non finit. Vomitus €quoque bilis non uoluntarius, uel protinus ut percussus est aliquis, €uel dum inflammatio manet, malum signum est in is dumtaxat, quo-€rum uel nerui, uel etiam neruosi loci uulnerati sunt. Sponte tamen €uomere non alienum est, praecipue is, quibus in consuetudine fuit: sed €neque protinus post cibum, neque iam inflammatione orta, neque cum €in superioribus partibus plaga est. @1 ™›á@@Biduo sic uulnere habito, tertio die id aperiundum, [2de]2ter-€gendaque sanies ex aqua frigida est, eademque rursus inicienda. €Quinto iam die, quanta inflammatio futura est, se ostendit. Quo die €rursus detecto uulnere considerandus color est. Qui si liuidus aut palli-€dus aut uarius aut niger est, scire licet malum uulnus esse; idque quan-€documque animaduersum est, terrere nos potest. Album aut rubicun-€dum esse ulcus commodissimum est: item cutis dura, crassa, dolens periculum ostendit. Bona signa sunt, ubi haec sine dolore tenuis et €mollis est. Sed si glutinatur uulnus aut leuiter intumuit, eadem sunt €inponenda, quae primo fuerunt: si grauis inflammatio est neque glu-€tinandi spes est, ea, quae pus moueant. Iamque aquae quoque calidae €necessarius usus est, [2ut]2 et materiam digerat et duritiam emolliat et €pus citet. Ea sic temperanda est, ut manu contingenti iucunda sit, €usque adeo adhibenda, donec aliquid ex tumore minuisse coloremque ulceri magis naturalem reddidisse uideatur. {3 }3 Post id fomentum, si lat[2e]2 €plaga non patet, inponi protinus emplastrum debet, {3maximeque si grande €uulnus est, tetrapharmacum; si in articulis, digitis, locis cartilagi-€nosis, rhypodes}3: et si latius hiat, idem illud emplastrum liquari ex €irino unguento oportet eoque inlita li[2n]2amenta disponi per plagam; €deinde emplastrum supra dari, et super id sucidam lanam. Minusque €etiam quam primo fasciae adstringendae sunt. ™œá@@Proprie quaedam in articulis uisenda sunt, in quibus, si prae-€cisi nerui sunt, qui continebant, debilitas eius partis sequitur. Si id €dubium est, et ex acuto telo plaga est, ea transuersa commodior est; si €retuso et graui, nullum in figura discrimen est. Sed uidendum est, €pus supra articulum an infra nascatur. Si sub eo nascitur albumque €et crassum diu fertur, neruum praecisum credibile est, magisque quo €maiores dolores inflammationesque et quo maturius excitatae sunt. Quamuis autem non abscisus neruus est, tamen si circa tumor durus diu €permanet, necesse est et diuturnum ulcus esse et sano quoque eo tumo- @1 €rem permanere; futurumque est ut tarde membrum id uel extendatur €uel contrahatur. Maior tamen in extendendo mora est, ubi recuruato €curatio adhibita est, quam in recuruando eo, quod rectum continu-€erimus. Conlocari quoque membrum quod ictum est ratione certa debet. Si glutinandum est, ut superius sit: si in inflammationibus est, ut in €neutram partem inclinatum sit: si iam pus profluit, ut deuexum sit. €Optimum etiam medicamentum quies est: moueri, ambulare nisi sanis €alienum est. Minus tamen is periculosum, qui in capite uel brachiis €quam qui in inferioribus partibus uulnerati sunt. Minimeque ambu-latio conuenit femine aut crure aut pede laborante. Locus, in quo cuba-€bit, tepidus esse debebit. Balneum quoque, dum parum uulnus purum €est, inter res infestissimas est: nam id et umidum et sordidum reddit, €ex quibus ad cancrum transitus esse consueuit. Leuis frictio recte ad-€hibetur, sed is partibus, quae longius absunt a uulnere. ˜@@Inflammatione finita uulnus purgandum est. Et id optime €faciunt tincta in melle li[2n]2amenta, supraque idem emplastrum uel €enneapharmacum dandum est. Tum demum uero purum ulcus est, cum þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ¨š˜„rubet, ac nimium neque siccum neque umidum est. At quodcumque €sensu caret, quod non naturaliter sen[2t]2it, quod nimium aut aridum aut €umidum est, quod aut albidum aut pallidum aut liuidum aut nigrum €est, id purum non est. ™žá@@Purgato, sequitur ut impleatur; iamque calida aqua eatenus €necessaria est, ut sanies remoueatur. Lanae sucidae superuacuus usus €est: lota melius circumdatur. Ad implendum autem uulnus proficiunt €quidem etiam medicamenta aliqua: itaque ea adhiberi non alienum €est, ut buturum cum rosa et exigua mellis parte; aut cum eadem rosa tetrapharmacum; aut ex rosa li[2n]2amenta. Plus tamen proficit bal-€neum rarum, cibi boni suci, uitatis omnibus acribus, sed iam pleniores: €nam et auis et uenatio et suilla elixa dari potest. Vinum omnibus, dum €febris, inflammatio inest, alienum est: itemque usque cicatricem, €si nerui musculiue uulnerati sunt; etiam, si alte caro. At si plaga in €summa cute generis tutioris est, potest non peruetus, modice tamen @1 datum, ad implendum quoque proficere. Si quid molliendum est, €quod in neruosis locis musculosisque necessarium est, cerato quoque €super uulnus utendum est. At si caro supercreuit, modice reprimit €siccum lin[2a]2mentum, uehementius squama aeris. Si plus est, quod tolli €opus est, adhibenda sunt etiamnum uehementiora, quae corpus ex-€edunt. Cicatricem post omnia haec commode inducit Lycium ex passo €aut lacte dilutum, uel etiam per se impositum siccum lin[2a]2mentum. ™Ÿá@@Hic ordo felicis curationis est. Sed quaedam tamen periculosa €incidere consuerunt: interdum enim uetustas ulcus occupat, inducitur-€que ei callus, et circum orae crassae liuent; post quae quicquid medi-€camentorum ingeritur, parum proficit; quod fere neglegenter [2curato €ulceri superuenit. Inter]2dum uel ex nimia inflammatione, uel ob €aestus inmodicos, uel ob nimia frigora, uel quia nimis uulnus adstric-€tum est, uel quia corpus aut senile aut mali habitus est, cancer occupat. Id genus a Graecis diductum in species est, nostris uocabulis non est. €@@Omnis autem cancer non solum id corrumpit, quod occupauit, sed €etiam serpit; deinde aliis aliisque signis discernitur. Nam modo super €inflammationem rubor ulcus ambit, isque cum dolore procedit (erysi-€pelas Graeci nominant); modo ulcus nigrum est, quia caro eius cor-€rupta est, idque uehementius etiam put[2r]2escendo intenditur ubi uulnus €umidum est et ex nigro ulcere umor pallidus fertur malique odoris [est] carunculaeque corruptae: interdum etiam nerui ac membranae resol-€uuntur, specillumque demissum descendit aut in latus aut deorsum, €eoque uitio nonnumquam os quoque adficitur; modo oritur ea, quam €Graeci gangrenam appellant. Priora in qualibet parte corporis fiunt: €hoc in prominentibus membris, id est, inter ungues et alas uel inguina, €fereque in senibus uel in is, quorum corpus mali habitus est. Caro €in ulcere uel nigra uel liuida est, sed sicca et arida; proxumaque cutis €plerumque subnigris pustulis impletur; deinde ei proxima uel pallida uel liuida, fereque rugosa, sine sensu est; ulterior [2in]2 inflammatione €est. Omniaque ea simul serpunt; ulcus in locum pus[2t]2ulosum, pus[2t]2ulae €in eum, qui pallet aut liuet, pallor aut liuor in id, quod inflammatum @1 est, inflammatio in id, quod integrum est, transit. Inter haec deinde €febris acuta oritur ingensque sitis: quibusdam etiam delirium: alii, €quamuis mentis suae compotes sunt, balbutiendo tamen uix sensus €suos explicant; incipit adfici stomachus; fit foedi spiritus ipse odoris. €Atque initium quidem eius mali recipit curationem; ubi uero penitus €insedit, insanabile est; plurimique sub frigido sudore moriuntur. ˜ @@Ac pericula quidem uulnerum haec sunt. Vetus autem ulcus €scalpello concidendum est, excidendaeque eius orae, et, quicquid super €eas liuet, aeque incidendum. Si uaricula intus est, quae id sanari pro-€hibet, ea quoque excidenda. Deinde, ubi sanguis emissus nouatumque €uulnus est, eadem curatio adhibenda, quae in recentibus uulneribus €exposita est. Si scalpello aliquis uti non uult, potest sanare €id emplastrum, quod ex ladano fit, et cum ulcus sub eo exesum est, €id, quo cicatrix inducitur. ™¡á@@Id autem, quod erysipelas uocari dixi, non solum uulneri €superuenire sed sine hoc quoque oriri consueuit, atque interdum peri-€culum maius adfert, utique si circa ceruices aut caput constitit._ €Oportet, si uires patiuntur, sanguinem mittere; deinde imponere simul €reprimentia et refrigerantia, maximeque cerussam solani suco, aut Ci-€moliam cretam aqua pluuiali exceptam; aut ex eadem aqua subactam farinam cupresso adiecta aut, si tenerius corpus est, lenticulam. Quic-€quid inpositum est, betae folio contegendum et super linteolum frigida €aqua madens inponendum. Si per se refrigerantia parum proderunt, €miscenda erunt hoc modo: sulpuris P. #1108 I; cerussae, croci singulo-€rum P. #1108 X[2II S.]2; eaque cum uino conterenda sunt, et id his in-€linendum: aut si durior locus est, solani folia contrita suillae adipi €miscenda sunt et inlita linteolo superinicienda. @@At si nigrities est nequedum serpit, imponenda sunt, quae car-€nem putrem lenius edunt, repurgatumque ulcus sic ut cetera nutrien-€dum est. Si magis putre est, iamque procedit [2ac serpit,]2 opus est €uehementius erodentibus. Si ne haec quidem euincunt, aduri locus €debet, donec ex eo nullus umor feratur: nam quod sanum est, siccum @1 est, cum aduritur. Post ustionem putris ulceris superponenda sunt, €quae crustas a uiuo resoluant: eas escharas Graeci nominant. Vbi eae €exciderunt, purgandum ulcus maxime melle et resina est: sed aliis €quoque purgari potest, quibus purulenta curantur; eodemque modo ad €sanitatem perducendum est. ™¢á@@Gangrenam uero, si nondum plane tenet, sed adhuc incipit, €curare non difficillimum est, utique in corpore iuuenili; et magis €etiam si musculi integri sunt, si nerui uel laesi non sunt uel leuiter €adfecti sunt, neque ullus magnus articulus nudatus est, aut carnis €in eo loco paulum est, ideoque non multum, quod putresceret, fuit, consistitque eo loco uitium; quod maxime fieri in digito potest._In €eiusmodi casu primum est, si uires patiuntur, sanguinem mittere; €deinde quicquid aridum est et intentione quadam proximum quoque €locum male habet, usque eo [sanum corpus] concidere. Medicamenta €uero, dum malum serpit, adhibenda nulla sunt, quae pus mouere consue-€runt; ideoque ne aqua quidem calida. Grauia quoque, quamuis repri-€mentia, aliena sunt; sed his quam leuissimis opus est; superque ea, quae inflammata sunt, utendum est refrigerantibus. Si nihilo magis €malum constitit, uri, quod est inter integrum ac uitiatum locum, debet: €praecipueque in hoc casu petendum non a medicamentis solum sed €etiam a uictus ratione praesidium est: neque enim id malum nisi cor-€rupti uitiosique corporis est. Ergo primo, nisi inbecillitas prohibet, €abstinentia utendum; deinde danda quae per cibum potionemque €aluum ideoque etiam corpus adstringant, sed ea leuia. Postea si uitium €constitit, inponi super uulnus eadem debent, quae in putri ulcere prae-scripta sunt. Ac tum quoque ut plenioribus cibis uti licebit €ex media materia, sic tamen non nisi aluum corpusque siccantibus; €aqua uero pluuia[ti]li frigida. Balneum, nisi iam certa fiducia redditae €sanitatis est, alienum est: siquidem emollitum in eo uulnus cito rursus €eodem malo adficitur. Solent uero nonnumquam nihil omnia auxilia €proficere ac nihilo minus serpere is cancer. Inter quae, miserum sed €unicum auxilium est, ut cetera pars corporis tuta sit, membrum, quod €paulatim emoritur, abscidere. @1 ™£á@@Hae grauissimorum uulnerum curationes sunt. Sed ne illa €quidem neglegenda, ubi integra cute interior pars conlisa est; [2aut €ubi derasum adtritumue aliquid est;]2 aut ubi surculus corpori infixus €est; aut ubi tenue sed altum uulnus insedit. €@@In primo casu commodissimum est malicorium ex uino coquere, €interioremque eius partem conterere et cerato miscere ex rosa facto, €idque superponere: deinde, ubi cutis ipsa exasperata est, inducere lene €medicamentum, quale lipara est. @@Dera[2s]2so uero detritoque imponendum est emplastrum tetraphar-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ¨š™£â‚macum, minuendusque cibus et uinum subtrahendum. Neque id, quia €non habebit altiores ictus, contemnendum erit: siquidem ex eiusmodi €casibus saepe cancri fiunt. Quod si leuius id erit et in parte exigua, €contenti esse poterimus eodem leni medicamento. €@@Surculum uero, si fieri potest, oportet uel manu uel etiam ferra-€mento eicere. Si uel praefractus est uel altius descendit, quam ut id ita fieri possit, medicamento euocandus est. Optume autem educit €superinposita harundinis radix, si tenera est, protinus contrita; si iam €durior, ante in mulso decocta; cui semper mel adiciendum est aut €aristolochia cum eodem melle. Pessima ex surculis harundo est, quia €aspera est: eademque offensa etiam in f[2i]2lice est. Sed usu cognitum €est utramque aduersus alteram medicamentum esse, si contrita su-€perinposita est. Facit autem idem in omnibus surculis, quodcumque €medicamentum extrahendi uim habet. €@@Idem altis tenuibusque uulneribus aptissimum est. Priori rei Phi-€locratis, huic Hecataei emplastrum maxime conuenit. ™¤á@@Vbi uero in quolibet uulnere uentum ad inducendam cicatri-€cem est, quod perpurgatis iam repletisque ulceribus necessarium est, €primum ex aqua frigida lin[2a]2mentum, dum caro alitur; deinde iam, €cum continenda est, [2siccum imponendum est,]2 donec cicatrix indu-€catur. Tum deligari super album plumbum oportet quo et reprimitur cicatrix et colorem maxime corpori sano similem accipit. Idem radix €siluestris cucumeris praestat, idem compositio, quae habet: elateri @1 €P. #1108 I; spumae argenti P. #1108 II; unguenti pondo #1108 IIII. Quae ex-€cipiuntur resina terebenthina, donec emplastri crassitudo ex omnibus €fiat. Ac nigras quoque cicatrices leniter purgant paribus portionibus €mixta aerugo, plumbum elotum, eademque rosa coacta; siue unguitur €cicatrix, quod in facie fieri potest; siue id ut emplastrum inponitur, quod in aliis partibus commodius est. At si uel excreuit cicatrix uel €concaua est, stultum est decoris causa rursus et dolorem et medicinam €sustinere. Alioqui res utrique succurri patitur, siquidem utraque cica-€trix exulcerari scalpello potest. Si medicamentum aliquis mauult, idem €efficiunt compositiones eae, quae corpus exedunt. Cute exulcerata €super eminentem carnem exedentia medicamenta coicienda sunt, super €concauam implentia, donec utrumque ulcus sanae cuti aequetur; et tum €cicatrix inducatur.  ™á@@Dixi de is uulneribus, quae maxime per tela in-€feruntur. Sequitur, ut de is dicam, quae morsu fiunt, interdum ho-€minis, interdum simiae, saepe canis, nonnumquam ferorum animalium €aut serpentium. Omnis autem fere morsus habet quoddam uirus: ita-€que si uehemens uulnus est, cucurbitula admouenda est; si leuius, pro-tinus emplastrum iniciendum, praecipueque Diogen[2i]2. Si id non est, €quodlibet ex is, quae aduersus morsus proposui: si ea €non sunt, uiride Alexandrinum: si ne id quidem est, quodlibet non €pingue ex is, quae recentibus uulneribus accommodantur. Sal quoque his, €praecipueque ei, quod canis fecit, medicamentum est, si manus uulneri €inponitur superque id duobus digitis uerberatur: exaniat enim; ac €salsamentum quoque recte super id uulnus deligatur. ™‚á@@Vtique autem si rabiosus canis fuit, cucurbitula uirus eius ex-€trahendum est; deinde si locus neque neruosus neque musculosus est, €uulnus id adurendum est: si uri non potest, sanguinem homini mitti €non alienum est. Tum usto quidem uulneri superimponenda quae €ceteris ustis sunt: ei uero, quod expertum ignem non est, ea medica-€menta, quae uehementer exedunt. Post quae nullo nouo magisterio, @1 €sed iam supra posito ulcus erit implendum et ad sanita-tem perducendum. Quidam post rabiosi canis morsum protinus in €balineum mittunt ibique patiuntur desudare, dum uires corporis €sinunt, ulcere adaperto, quo magis ex eo quoque uirus destillet; €deinde multo mera[2c]2oque uino accipiunt, quod omnibus uenenis con-€trarium est. Idque cum ita per triduum factum est, tutus esse homo €a periculo uidetur. @@Solet autem ex eo uulnere, ubi parum occursum est, aquae timor €nasci (hydrophobas Graeci appellant), miserrimum genus morbi, in €quo simul aeger et siti et aquae metu cruciatur; quo oppressis in an-€gusto spes est. Sed unicum tamen remedium est, neque opinantem in €piscinam non ante ei prouisam proicere. Et si natandi scientiam non €habet, modo mersum bibere pati, modo attollere: si habet, €interdum deprimere, ut inuitus quoque aqua satietur: sic enim simul et sitis et aquae metus tollitur. Sed aliud periculum excipit, ne €infirmum corpus in aqua frigida uexatum neruorum distentio ab-€sumat. Id ne incidat, a piscina protinus in oleum calidum demittendus €est. Antidotum autem praecipue id, quod primo loco posui, €ubi id non est, aliud, si nondum aeger aquam horret, potui ex aqua €dandum est; et si amaritudine offendit, mel adiciendum est: si iam €is morbus occupauit, per catapotia sumi potest. ™ƒá@@Serpentium quoque morsus non nimium distantem curationem €desiderant, quamuis in ea multum antiqui uariarunt, ut in singula €anguium genera singula medendi genera praeciperent aliique alia: sed €in omnibus eadem maxime proficiunt._Igitur in primis super uulnus €id membrum deligandum est, non tamen nimium uehementer, ne tor-€peat; deinde uenenum extrahendum est. Id cucurbitula optume facit. €Neque alienum est ante scalpello circa uulnus incidere, quo plus uitiati iam sanguinis extrahatur. Si cucurbitula non est, quod tamen uix €incidere potest, tum quodlibet simile uas, [2quod]2 idem possit; [2si ne €id quidem est,]2 homo adhibendus est, qui id uulnus exsugat. Neque €Hercules scientiam praecipuam habent ii, qui Psylli nominantur, sed €audaciam usu ipso confirmatam. Nam uenenum serpentis, ut quae- @1 €dam etiam uenatoria uenena, quibus Galli praecipue utuntur, non gustu, sed in uulnere nocent. Ideoque colubra ipsa tuto estur, ictus €eius occidit; et si stupente ea, quod per quaedam medicamenta circu-€latores faciunt, in os digitum quis indidit neque percussus est, nulla in €ea saliua noxa est. Ergo quisquis exemplum Psylli secutus id uulnus €exsuxerit, et ipse tutus erit et tutum hominem praestabit. Illud [ne €intereat] ante debebit adtendere, ne quod in gingiuis palatoue aliaue parte oris ulcus habeat. Post haec is homo loco calido conlocandus est, €sic ut id quod percussum erit, in inferiorem partem inclinetur. Si €neque qui exsugat neque cucurbitula est, sorbere oportet ius anserinum €uel ouillum uel uitulinum et uomere, uiuum autem gallinaceum pullum €per medium diuidere et protinus calidum super uolnus imponere, sic €ut pars interior corpori iungatur. Facit id etiam haedus agnusue €discissus, et calida eius caro statim super uolnus imposita. Emplastra €quoque si qua * * supra conprehensa sunt; aptissimum-que est uel Ephesium uel id, quod ei subiectum est. Prae-€sensque in aliquo antidoto praesidium est: si id non est, necessarium €est exsorbere potionem meri uini cum pipere, uel quidlibet aliud quod €calori mouendo est, ne umorem intus coire patiatur: nam maxima pars €uenenorum frigore interemit. Omnia etiam urinam mouentia, quia ma-€teriam extenuant, utilia sunt. ”@@Haec aduersus omnes ictus communia sunt. Vsus tamen ipse €docuit eum, quem aspis percussit, acetum potius bibere [2debere]2. €Quod demonstrasse dicitur casus cuiusdam pueri, qui cum ab hac ictus €esset et partim ob ipsum uolnus partim ob inmodicos aestus siti pre-€meretur ac locis siccis alium umorem non reperiret, acetum, quod forte €secum habebat, ebibit et liberatus est, credo, quoniam id, quamuis re-€frigerandi uim habet, tamen [2habet etiam]2 dissupandi; quo fit, ut @1 €terra respersa eo spumet. Eadem ergo ui uerisimile est spissescentem €quoque intus umorem hominis ab eo discuti et sic dari sanitatem. ™…á@@In quibusdam etiam aliis serpentibus quaedam auxilia certa €satis nota sunt. Nam scorpio sibi ipse pulcherrimum medicamentum €est. Quidam contritum cum uino bibunt: quidam eodem modo con-€tritum super uolnus imponunt: quidam super prunam eo imposito €uolnus suffumigant, undique ueste circumdata, ne is fumus dilabatur; tum carbonem eius super uolnus deligant. Bibere autem oportet herbae þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ¨›™…â‚solaris, quam heliotropion Graeci uocant, semen uel certe folia ex uino. €Super uolnus uero etiam furfures ex aceto uel ruta siluatica recte im-€ponitur uel cum melle sal tostus. Cognoui tamen medicos, qui a scor-€pione ictis nihil aliud quam ex bracchio sanguinem miserunt. –@@Et ad scorpionis autem et aranei ictum alium cum ruta recte €miscentur, ex oleoque contritum superinponitur. @@At si cerastes aut dipsas aut haemorrhois percussit, [2p]2oli quod €Aegyptiae fabae magnitudinem aequet, arfactum ut in duas potiones €diuidendum est, sic ut ei rutae paulum adiciatur. Trifolium quoque €et mentastrum et cum aceto panaces aeque proficiunt. Costumque et €casia et cinnamomum recte per potionem adsumuntur. @@Aduersus chelydri uero ictum panaces aut laser, quod sit €scrip. III S. [#1108 I], uel porri sucus cum hemina uini sumendus [2est]2, €et edenda multa satureia. Imponendum autem super uulnus stercus €caprinum ex aceto coctum, aut ex eodem hordiacia farina, aut ruta €uel nepeta cum sale contrita melle adiecto. Quod in eo quoque uulnere, €quod cerastes fecit, aeque ualet. @@Vbi uero phalangium nocuit, praeter eam curationem, quae €manu redditur, saepe homo demittendus in solium est; dandusque @1 €ei murrae et uuae t[2a]2miniae par modus ex passi hemina; uel radiculae €semen aut lolii radix ex uino; et super uulnus furfures ex aceto coctae; €imperandumque, [2ut is conquiescat. @@Verum haec genera serpentium]2 et peregrina et aliquanto ma-€gis pestifera sunt, maximeque aestuosis locis gignuntur. Italia fri-€gidioresque regiones hac quoque parte salubritatem habent, quod mi-€nus terribiles angues edunt. Aduersus quos satis proficit herba Vet-€tonica uel Cantabrica uel centaurios uel argimonia uel trixago uel per-€sonina uel marinae pastinacae, uel singulae binaeue tritae et cum €uino potui datae * * * sunt et super uulnus impositae. Illud ignorari €non oportet, omnis serpentis ictum et ieiuni et ieiuno magis nocere; €ideoque perniciosissimae sunt cum incubant, utilissimumque est, ubi €ex anguibus metus est, non ante procedi quam quis aliquid adsumpsit. @@Non tam ex facil[2i]2 is opitulari est, qui uenenum uel in cibo €uel in potione sumpserunt, primum quia non protinus sentiunt, ut ab €angue icti; ita ne succurrere quidem statim sibi possunt; deinde quia €noxa non a cute sed ab interioribus partibus incipit. Commodissimum €est tamen, ubi primum sensit aliquis, protinus oleo multo epoto uo-€mere; deinde ubi praecordia exhausit, bibere antidotum: si id non est, €uel merum uinum. ™Œá@@Sunt tamen quaedam remedia propria aduersus quaedam ue-€nena, maximeque leuiora. Nam si cantharidas aliquis ebibit, panaces €cum * * contusa uel galban[2um]2 uino adiecto dari, uel lac per se debet. @@Si cicutam, uinum merum calidum cum ruta quam plurimum in-€gerendum est; deinde is uomere cogendus; posteaque laser ex uino €dandum: isque, si febre uacat, in calidum balneum mittendus; si non €uacat, unguendus ex calfacientibus est. Post quae quies ei neces-€saria est. €@@Si hyoscyamum, feruens mulsum bibendum est, aut quodlibet €lac, maxime tamen asininum. @1 €@@Si cerussam, ius maluae uel ius glandis ex uino contritae ma-€xime prosunt. @@Si sanguisuga epota est, acetum cum sale bibendum est. Si lac €intus coiit, aut passum aut coagulum aut cum aceto laser. €@@Si fungos inutiles quis adsumpsit, radicula aut %pota aut cum €sale et aceto edenda est. Ipsi uero hi et specie quidem discerni possunt €ab utilibus et cocturae genere idonei fieri. Nam siue ex oleo infer-€uerunt, siue piri surculus cum his inferuuit, omni noxa uacant. ™á@@Adustis quoque locis extrinsecus uis infertur: itaque sequi €uidetur, ut de his dicam. Haec autem optime curantur folio aut lilii €aut linguae caninae aut betae in uetere uino oleoque decoctis; quorum €quidlibet protinus impositum ad sanitatem perducit. Sed diuidi quo-€que curatio potest in ea, quae mediocriter exedentia reprimentiaque €primo et pusulas prohibeant et summam pel[2l]2iculam exasperent; deinde €ea, quae lenia ad sanitatem perducant. Ex prioribus est lenticulae cum €melle farina uel myrra cum uino [2uel]2 creta Cimolia cum turis cortice €contrita et aqua coacta atque, ubi usus necessitas incidit, aceto diluta. Ex insequentibus quaelibet lipara: sed idonea maxime est, quae uel €plumbi recrementum uel uitellos habet. Est etiam illa adustorum cu-€ratio, dum inflammatio est, impositam habere cum melle lenticulam: €ubi ea declinauit, farina[2m]2 cum ruta uel porro uel marrubio, donec cru-€stae cadant; tum eruum cum melle aut irim aut resinam terebinthinam, €donec ulcus purum sit; nouissime siccum lin[2a]2mentum.  ™á@@Ab his, quae extrinsecus incidunt, ad ea ueniendum €est, quae interius corrupta aliqua corporum parte nascuntur. Ex quibus €non aliud carbunculo peius est. Eius ha[2e]2 notae sunt: rubor est, super-€que eum non nimium pusulae eminent, maxime nigrae, interdum sub-€liuidae aut pallidae: in his sanies esse uidetur. Infra color niger est: €ipsum corpus aridum et durius quam naturaliter oportet; circaque €quasi crusta est, eaque inflammatione cingitur: neque in eo loco leuari cutis potest, sed inferiori carni quasi adfixa est. Somnus urguet, non-€nunquam horror aut febris oritur, aut utrunque. Idque uitium sub-€teractis quasi quibusdam radicibus serpit, interdum celerius, interdum €tardius: supra quoque procedens inalbescit, dein liuidum fit, circum-€que exiguae pustulae oriuntur; et si circa stomachum faucesue incidit, @1 €subito spiritum saepe elidit._Nihil melius est quam protinus adu-€rere; neque id graue est: nam non sentit, quoniam ea caro mortua est; finisque adurendi est, dum ex omni parte sensus doloris est. Tum €deinde uulnus sicut cetera adusta curandum est: sequitur enim sub €medicamentis erodentibus crusta undique a uiua carne d[2i]2ducta, quae €trahit secum quicquid corruptum erat; purusque iam sinus curari €potest implentibus. At si in summa cute uitium est, possunt succur-rere quaedam uel exedentia tantum uel etiam adurentia. Vis pro ma-€gnitudine adhibenda est. Quodcunque uero medicamentum [2im]2positum €est, si satis proficiet, protinus a uiuo corruptam partem resoluit; cer-€taque esse fiducia potest f[2o]2re, ut undique uitiosa caro exc[2i]2dat, qua €[huiusce rei medicamen] exest. Si [id non fit] medicamentum malo €uincitur, utique ad ustionem properandum est. Sed in eiusmodi casu €abstinendum a cibo, a uino est: aquam liberaliter bibere expedit. €Magisque ea seruanda sunt, si febricula quoque accessit. ™‚á@@Non idem periculum carcinoma adfert, nisi imprudentia cu-€rantis agitatum est. Id uitium fit maxime in superioribus partibus, €circa faciem, nares, aures, labra, mammas feminarum: %et in ulcere €autem aut splene hoc nascitur. Circa locum aliqu[2a]2 quasi puncta sen-€tiuntur; isque immobilis, inaequalis tumet, interdum etiam torpet. €Circa eum inflatae uenae quasi recuruantur, haeque pallent aut liuent, €nonnunquam etiam in quibusdam delitescunt; tactusque is locus aliis dolorem adfert, in aliis [2sens]2um non habet. Et non[2n]2unquam sine ulcere €durior aut mollior est quam esse naturaliter debet: nonnunquam isdem €omnibus ulcus accedit. Interdumque nullam habet proprietatem, in-€terdum simile is est, quae uocant Graeci condyl[2o]2mata aspr[2itu]2dine qua-€dam et magnitudine; colorque eius ruber est aut lenticulae similis. €Neque tuto fer[2i]2tur: nam protinus aut resolutio neruorum aut disten-€tio insequitur. Saepe homo ictus ommutescit, atque eius anima deficit: €quibusdam etiam, si id ipsum pressum est, quae circa sunt, intenduntur et intumescunt. Ob quae pessimum id genus est. Fereque primum €id fit, quod cacoethes a Graecis nominatur; deinde ex eo id carcinoma, €quod sine ulcere est; deinde ulcus, ex eo thymium. Tolli nihil nisi €cacoethes potest: reliqua curationibus inritantur; et quo maior uis @1 €adhibita est, eo magis. Quidam usi sunt medicamentis adurentibus, €quidam ferro adusserunt, quidam scalpello exciderunt: neque ulla €unquam medicina prof[2e]2cit, sed adusta protinus concitata sunt et in-creuerunt, donec occiderent. Excisa, etiam post inductam cicatricem, €tamen reuerterunt et causam mortis adtulerunt: cum interim plerique þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ¨œ™‚äƒnullam uim adhibendo, qua tollere id malum temptent, sed imponendo €tantum lenia medicamenta, quae quasi blandiantur, quominus ad ul-€timam senectutem perueniant, non prohibentur. Discernere autem ca-€coethes, quod curationem recipit, a carcinomate, quod non recipit, nemo scire * potest sed tempore et experimento._Ergo ubi primum €id uitium notatum est, imponi debent medicamenta adurentia. Si le-€uatur malum, minuuntur eius indicia, procedere curatio potest et ad €scalpellum et ad ustionem. Si protinus inritatum est, scire licet iam €carcinoma esse, remouendaque sunt omnia acria, omnia uehementia. €Sed si sine ulcere is locus durus est, imponi ficum quam pinguissimam aut rypodes emplastrum satis est. Si ulcus aequale est, ceratum ex rosa €iniciendum est, adiciendusque ei puluis ex contrita testa, ex qua faber €ferrarius tinguere candens ferrum solitus est. Si id nimium super-€creuit, temptanda squama aeris est, quae lenissima ex adurentibus est, €eatenus ne quid eminere patiatur; sed ita, si nihil exacerbauit: si mi-€nus, eodem cerato contenti esse debebimus. ™ƒá@@Est etiam ulcus, quod $*Q*H*R*I*W*M*A& Graeci uocant. Id et per se €nascitur et interdum ulceri ex alia causa facto superuenit. Color est €uel liuidus uel niger, odor foedus, multus et muc[2c]2i[2s]2 similis umor. Ip-€sum ulcus neque tactum neque medicamentum sentit: prurigine tan-€tum mouetur. At circa dolor est et inflammatio; interdum etiam febris oritur, nonnunquam ex ulcere sanguis erumpit. Atque id quoque €malum serpit. Quae omnia saepe intenduntur fitque ex his ulcus, quod €phagedainam Graeci uocant, quia celeriter serpendo penetrandoque €usque ossa corpus uorat. Id ulcus inaequale est, caeno simile; inestque €multus umor glutinosus; odor intolerabilis, maiorque quam pro modo €ulceris inflammatio. Vtrunque, sicut omnis cancer, fit maxime in seni-€bus uel is, quorum corpora mali habitus sunt._Curatio utriusque eadem est, sed in maiore malo magis necessaria. Ac primum a uictus €ratione ordinandus est, ut quiescat in lectulo, ut primis diebus a cibo €abstineat, aquam quam plurimam adsumat; aluus quoque ei ducatur; €dein post inflammationem cibum boni suci capiat, uitatis omnibus @1 €acribus; potionis quantum uolet, sic ut interdiu quidem aqua con-€tentus sit, in cena uero etiam uini austeri aliquid bibat. Non aeque €tamen fame in is, quos $*F*A*G*E*D&[2$*A&]2$*I*N*A& urgebit, atque is, qui therioma €adhuc habebunt, utendum erit. Et uictus quidem talis necessarius est. Super ulcus uero inspergenda arida al[2oe]2 * oenanthe est, et, si €parum proficiet, chalcitis. Ac si quis neruus exesa carne nudatus est, €contegendus ante linteolo est, ne sub eo medicamento aduratur. Si uali-€dioribus etiamnum remediis opus est, ad eas compositiones ueniendum €est, quae uehementius adurunt. Quicquid autem inspergitur, auerso specillo infundi debet. Superdanda cum melle sunt uel lin[2a]2menta €uel oleae folia ex uino decocta uel marrubium; eaque linteolo conte-€genda in aqua frigida madefacto dein bene expresso; circaque, qua €tumor ex inflammatione est, imponenda quae reprimant cataplasmata. €Si sub his nihil proficitur, ferro locus aduri debet, diligenter neruis, €si qui apparent, ante contectis. Adustum uel medicamentis uel ferro €corpus primum purgandum, deinde implendum esse apparere cuilibet €ex prioribus potest. ™„á@@Sacer quoque ignis malis ulceribus adnumerari debet. Eius €duae species sunt: alterum est subrubicundum aut mixtum rubore €atque pallore exasperatumque per pusulas continuas, quarum nulla €%alteri maior est, sed plurimae perexiguae: in his semper fere pus €et saepe rubor cum calore est. Serpitque id nonnunquam sanescente €eo, quod primum uitiatum est, nonnunquam etiam exulcerato, ubi €ruptis pusulis ulcus continuatur umorque exit, qui esse inter saniem €et pus uideri potest. Fit maxime in pectore aut lateribus aut eminen-tibus partibus, praecipueque in plantis. Alterum autem est in summae €cutis exulceratione, sed sine altitudine, latum, subliuidum, inaequaliter €tamen; mediumque sanescit extremis procedentibus. Ac saepe id, €quod iam sanum uidebatur, iterum exulceratur. At circa proxima cutis, €quae uitium receptura est, tumidior et durior est coloremque habet ex €rubro subnigrum. Atque hoc quoque malo fere corpora seniora temp-tantur aut quae mali habitus sunt, sed in cruribus maxime._Omnis €autem sacer ignis, ut minimum periculum habet ex is, quae serpunt, €sic prope difficillime tollitur. Medicamentum eius fortuitum est uno €die febris, quae umorem noxium absumat. [2P]2us quo crassius et albi- @1 €dius est, eo periculi minus est. Prodest etiam infra os uulnerum * €laedi, qu[2o]2 plus puris exeat et id, quod ibi corruptum corpus [2est, ex]2-€traha[2tur]2. Sed tamen si febricula accessit, abstinentia, lectulo, alui ductione opus est. In omni uero sacro igni neque lenibus et glutinosis €[cibis], neque salsis et acribus utendum est, sed is, quae inter utrunque €sunt, qualis est panis sine fermento, piscis, haedus, aues, exceptoque €apro omnis fere uenatio. Si non est febricula, et gestatio utilis est et €ambulatio et uinum austere et balneum. Atque in hoc quoque genere €potio magis liberalis esse quam cibus debet. Ipsa autem ulcera si €mediocriter serpunt, aqua calida, si uehementius, uino calido fouenda €sunt; deinde acu pusulae, quaecunque sunt, aperiendae; tum impo-nenda ea, quae putrem carnem exedunt. Vbi inflammatio sublata ulcus-€que purgatum est, imponi lene medicamentum debet. In altero autem €genere possunt proficere mala Coton[2e]2a in uino cocta atque contrita, €potest emplastrum uel H[2e]2rae uel tetr[2a]2pharmacum, cui quinta pars €turis adiecta sit, potest nigra hedera ex uino austero cocta; ac, si €celeriter malum serpit, non aliud magis proficit. Purgato ulcere, quod €in summa cute esse proposui, satis ad sanitatem eadem lenia me-€dicamenta proficient. •@@Chironeum autem ulcus appellatur, quod et magnum est et €habet oras duras, callosas, tumentes. Exit sanies non multa sed tenuis. €Odor malus neque in ulcere neque in eius umore est; nulla inflam-€matio, dolor modicus est; nihil serpit, ideoque nullum periculum €affert, sed non facile sanescit. Interdum tenuis cicatrix inducitur, €deinde iterum rumpitur ulcusque renouatur. Fit maxime in pedibus €et cruribus. Super id imponi debet, quod et lene aliquid et uehemens €et reprimens habeat. Quale eius rei causa fit ex his: squamae aeris, €plumbi eloti combusti, singulorum P. #1108 IIII; ca[2d]2miae, cerae, [2singu-€lorum]2 P. #1108 VIII; rosae quantum satis est ad ceram simul cum eis €molliendam. ™†á@@Fiunt etiam ex frigore ulcera hiberna, maxime in pueris, et €praecipue pedibus digitisque eorum, nonnunquam etiam in manibus. €Rubor cum inflammatione mediocri est; interdum pusulae oriuntur, €deinde exulceratio: dolor autem modicus. Prurigo maior est: nonnun- @1 €quam umor exit, sed non multus, qui referre uel pus uel saniem uide-€tur._In primis multa calida aqua fouendum est, in qua rapa decocta, aut si ea non sunt, aliquae uerbenae ex reprimentibus. Si n[2on]2dum €adapertum ulcus, aes, quam maxime calidum quis pati potest, ad-€mouendum est. Si iam exulceratio est, imponi debet alumen aequa por-€tione cum ture contritum uino adiecto, aut malicorium in aqua coctum €deinde contrit[2um]2. Si summa detracta pellicula est, hic quoque melius €lenia medicamenta proficiunt. ™‡á@@Struma quoque est tumor, in quo subter concreta quaedam ex €pure et sanguine quasi glandulae oriuntur; quae uel praecipue fatigare €medicos solent, quoniam et febres mouent nec unquam facile mature-€scunt; et siue ferro siue medicamentis curantur, plerumque iterum €iuxta cicatrices ipsas resurgunt multoque post medicamenta saepius; €quibus id quoque adcedit, quod longo spatio detinent. Nascuntur €maxime in ceruice, sed etiam in alis et inguinibus * lateribus: in mam-€mis quoque feminarum se reperisse [chirurgicus] Meges auctor est. _Propter haec et album ueratrum recte datur, atque etiam saepius, €donec ea digerantur, et medicamenta imponuntur, quae umorem uel €educant uel dissipent, quorum supra mentio €facta est. Adurentibus quoque quidam utuntur, quae exedunt crusta-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ¨œ™‡â…que eum locum astringant; tunc uero ut ulcus curant. Quaecunque €autem ratio curandi est, corpus puro ulcere exercendum atque alendum €est, donec ad cicatricem perueniat. Quae cum medici doceant, quorun-€dam rusticorum experimento cognitum, quem struma male habet, si €[eum] anguem edit, liberari. ˜ˆ@@Furunculus uero est tuberculum acutum cum infla[2mma]2tione €et dolore, maximeque ubi iam in pus uertit. Qui ubi adapertus est, et €exit [2pus]2, apparet pars carnis in [2p]2us uersa, pars corrupta subalbida, €subrubra, quem uentriculum quidam furunculi nominant. In eo nul-€lum periculum est, etiam ut nulla curatio adhibeatur: maturescit enim €per se atque erumpit: sed dolor efficit, ut potior medicina sit, quae €maturius liberet._Proprium eius medicamentum galbanum est: sed €alia quoque [2quae]2 supra comprehensa sunt. Si cetera desunt, @1 €imponi debe[2t]2 primum non pingue emplastrum, ut id reprimat; deinde, €si non repressit, quodlibet puri mouendo accommodatum; si ne id qui-€dem est, uel resina uel fermentum. Expresso pure nulla ultra curatio €necessaria est. @@Phyma uero nominatur tuberculum furunculo simile, sed ro-€tundius et planius, saepe etiam maius. Nam furunculus oui dimi[2dii]2 €magnitudinem raro explet, nunquam excedit: phyma etiam latius €patere consueuit, sed inflammatio dolorque sub eo minores sunt. Vbi €diuisum est, pus eodem modo apparet; uentriculus, ut in furunculo, €non inuenitur, uerum omnis corrupta caro in pus uertitur. Id autem in €pueris et saepius nascitur et facilius tollitur: in iuuenibus rarius ori-€[2tur]2 et difficilius curatur. Vbi aetas indurauit, ne nascitur quidem. €Quibus uero medicamentis discuteretur, supra proposi-€tum est. @@Phyget[2r]2on autem est tumor non altus, latus, in quo quiddam €pusulae simile est. Dolor distentioque uehemens est, et maior quam pro €magnitudine tumoris, interdum etiam febricula. Idque tarde mature-€scit neque magnopere in pus conuertitur. Fit maxime aut in uertice €aut in alis aut inguinibus. Pan[2u]2m a similitudin[2e]2 figurae nostri uo-€cant. Atque id ipsum quo medicamento tolleretur, supra de-€monstraui. ™‹á@@Sed cum omnes hi nihil nisi minuti abscessus sint, generale €nomen trahit latius uitium ad suppurationem spectans; idque fere fit €aut post febres aut post dolores partis alicuius maximeque eos, qui €uentrem infestarunt. Saepiusque oculis expositum est, siquidem latius €aliquid intumescit ad similitudinem eius, quod phyma uocari pro-€posui, rubetque cum calore et paulo post etiam cum duritia, €magisque %innocenter indolescit et sitim uigiliamque exprimit: inter-€dum tamen nihil horum in cute deprehendi potest, maximeque ubi €altius pus mouetur, sed cum siti uigiliaque sentiuntur intus aliquae punctiones. Et quod desubito durius non est, mollius est et quamuis €non rubet, coloris tamen aliter mutati est. Quae signa iam pure oriente €nascuntur: tumor ruborque multo ante incipiunt. Sed si locus mollis €est, auertendus is materiae [2a]2ditus est per cataplasmata, quae simul et @1 €reprimunt et refrigerant; qualia et alias et paulo €ante in erysipelate proposui: si iam durior est, ad ea ue-€niendum est, quae digerant et resoluant; qualis est ficus arida contusa, €aut faex mixta cum cerato, quod ex adipe suilla coactum sit, aut cu-€cumeris radix, cui ex farina duae partes adiectae sint ante ex mulso decoctae. Licet etiam miscere aequis portionibus Hammoniacum, gal-€banum, propolim, uiscum, pondusque adicere myrrae dimidio minus €quam in prioribus singulis erit. Atque emplastra quoque et malagmata €idem efficiunt, quae supra explicui. Quod per €haec discussum non est, necesse est maturescat; idque quo celerius €fiat, imponenda est farina hordeacia ex aqua cocta * * * recte miscetur. €Eadem autem haec in minoribus quoque abscessibus, quorum nomina €proprietatesque supra reddidi, recte fiunt; eademque om-€nium curatio, tantum modo distat. @@Crudum est autem, in quo magis quasi * uenarum motus est, et €grauitas et ardor et distentio et dolor et rubor et durities et, si maior €abscessus est, horror aut etiam febricula permanet; penitusque condita €suppurati[2o est]2, si pro his, quae alibi cutis ostendit, punctiones sunt. €Vbi ista se remiserunt, iamque is locus prurit et aut subliuidus aut sub-€albidus est, matura suppuratio est; eaque ubi uel per ipsa medicamenta uel etiam ferro aperta est, pus debet emitti. Tum si qua in alis uel €inguinibus sunt, sine lin[2a]2mento nutrienda sunt. In ceteris quoque par-€tibus, si una plaga exigua est, si mediocris suppuratio fuit, si non alte €penetrauit, si febris non est, si ualet corpus, aeque lin[2a]2menta super-€uacua sunt. In reliquis, parce tamen, nec nisi * plaga est, imponi €debent. Commode uero uel super lin[2a]2menta uel sine his imponitur len-€ticula ex melle aut malicorium ex uino coctum; quae et per se et mixta idonea sunt. Si qua circa duriora sunt, ad ea mollienda uel malua con-€trita uel faeni Graeci liniue semen ex passo coctum superdandum est. €Quicquid deinde impositum est, non astringi sed modice deligari debet. €Illo neminem decipi decet, ut in hoc genere cerato utatur. Cetera quae €pertinent ad purgandum ulcus, ad implendum, ad cicatricem indu-€cendam, conueniuntque, in uulneribus exposita sunt. ™Œá@@Nonnunquam autem et ex eiusmodi abscessibus et ex aliis ul-€cerum generibus fistulae oriuntur. Id nomen est ulceri alto, angusto, @1 €calloso. Fit in omni fere parte corporis, habetque quaedam in singulis €locis propria. Prius de communibus dicam. Genera igitur plura fistu-€larum sunt, siquidem aliae breues sunt, aliae altius penetrant; aliae €rectae intus feruntur, aliae multoque plures transuersae; aliae sim-€plices sunt, aliae duplices triplicesue ab uno ore intus orsae quae €fiunt; aut etiam in plures sinus diuiduntur; aliae rectae, aliae flexae et tortuosae sunt. Aliae intra carnem desinunt, aliae ad ossa aut cartilagi-€nem penetrant aut, ubi neutrum horum subest, ad interiora perueniunt; €aliae deinde facile, aliae cum difficultate curantur; atque etiam quae-€dam insanabiles reperiuntur._Expedita curatio in fistula simplici €recenti intra carnem, adiuuatque ipsum corpus, si iuuenile, si firmum €est: inimica contraria his sunt; itemque si fistula os uel cartilagi-€nem uel neruum uel musculos laesit; si articulum occupauit; si uel ad €uessicam uel ad pulmonem uel ad uuluam uel ad grandes uenas ar-€teriasue uel ad inania, ut guttur, stomachum, thoracem, penetrauit. Ad intestina quoque eam tendere semper periculosum, saepe pesti-€ferum est. Quibus multum mali accedit, si corpus uel aegrum uel €senile [2uel]2 mali habitus est. Ante omnia autem demitti specillum €in fistulam conuenit, ut quo tendat et quam alte perueniat, scire pos-€simus, simul etiam protinus umida an siccior sit; quod extracto spe-€cillo patet. Si uero os in uicino est, id quoque disci potest, iam necne eo fistula peruenerit; * * penetrauit, quatenus nocuerit. Nam si molle €est, quod ultimo specillo contingitur, intra carnem adhuc uitium est: €si magis id renititur, ad os uentum est. Ibi deinde si labitur specillum, €nondum caries est: si non labitur, sed aequali innititur, caries quidem, €uerum adhuc leuis est: si inaequale quoque et asperum subest, uehe-mentius os exessum est. At cartilago ubi subsit, ipsa sedes docet per-€uentumque esse ad eam ex renisu patet. Et ex his quidem colliguntur €fistularum sedes, spatia, noxae: simplices uero eae sint, an in plures €partes diducantur, cognosci potest ex modo puris; cuius si plus fertur €quam quod simplici spatio conuenit, plures sinus esse manifestum est; @1 €cumque fere iuxta sint caro et neruos et aliqua neruosa, quales fere €tunicae membranaeque sunt, genus quoque puris docebit, num plures sinus intus diuersa corporis genera perroserint. Siquidem in carne €pus leue, album, copiosius fertur; at ex neruoso loco coloris quidem €eiusdem, sed tenuius et minus; ex neruo pingue et oleo non dissimile. €Denique etiam corporis inclinatio docet, num in plures partes fistulae €penetrarint, quia saepe cum quis aliter decubuit aliterue membrum €conlocauit, pus ferri quod iam desierat iterum incipit; testaturque non þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ¨œ™Œæ‡solum alium sinum esse ex quo descendat, sed etiam in aliam corporis partem eum tendere. Sed si [2et]2 in carne et recens et simplex est, ac €neque rugosa neque caua sede neque in articulo, sed in eo membro, €quod per se inmobile non nisi cum toto corpore mouetur, satis pro-€ficiet emplastrum, quod recentibus uulneribus inponitur, dum habeat €uel sale uel alumen uel squamam aeris uel aeruginem uel ex metallicis €aliquid; exque eo collyrium fieri debet altera parte tenuius, altera €parte paulo plenius; idque ea parte, qua tenuius est, antecedente €demitti oportet in fistulam, donec purus sanguis se ostendat. Quae in omnibus collyris fistularum perpetua sint. Idem deinde em-€plastrum in linteolo superinponendum, supraque inicienda spongia est €in acetum ante demissa; soluique quinto die satis est. Genusque uictus €adhibendum est, quo carnem ali docui. Ac si longius €a praecordis fistula est, ex interuallo ieiunum radiculas esse, deinde €uomere necessarium est. Vetustate callosa fit fistula. Callus autem neminem fallit, quia durus est et aut albus aut pallidus. Sed tum uali-€dioribus medicamentis opus est; quale est, quod habet: papaueris €lacrimae P. #1108 I; cummis P. #1108 III #1109; cadmiae P. #1108 IIII; atramenti €sutori P. #1108 VIII; ex quibus aqua coactis collyrium fit. Aut in quo @1 €sunt: gallae P. #1108 #1109 #1110; aeruginis, sandaracae, aluminis Aegypti, sin-€gulorum P. #1114 I; atramenti sutori conbusti P. #1114 II. Aut quod constat €ex chalcitide et saxo calcis, quibus auripigmenti dimidio minus quam ™Œëin singulis prioribus est adicitur; eaque melle cocto excipiuntur. Ex-€peditissimum autem est ex praecepto Megetis aeruginis rasae P. #1108 II €conterere, deinde Hammoniaci thymiamatis P. #1114 I aceto liquare, eo-€que infuso aeruginem c[2o]2gere; idque ex primis medicamentis est. Sed €ut haec maximi effectus sunt, sic, cui i[2s]2ta non adsunt, facile tamen €est callum quibuslibet adurentibus medicamentis erodere: satisque est €uel papyrum intortum uel aliquid ex penicillo in modum collyri ad-€strictum eo inlini. Scilla quoque cocta et mixta cum calce callum exest. Si quando uero longior sed transuersa fistula est, demisso spe-€cillo contra principium huius incidi commodissimum est, et collyrium €utrinque demitti. At si duplicem esse fistulam aut multiplicem ex-€istimamus, sic tamen ut breuis intraque carnem sit, collyrio uti non €debemus, quod unam partem curet, reliquas omittat; sed eadem me-€dicamenta arida in calamum scriptorium coicienda sunt, isque €ori fistulae aptandus, inspirandumque, ut ea medicamenta intus conpellantur: aut eadem ex uino liquanda, uel, si sordidior €fistula est, ex mulso, si callosior, ex aceto sunt idque intus €infundendum. Quicquid inditum est, superponenda sunt, quae refri-€gerent et reprimant: nam fere quae circa fistulam sunt, habent ali-€quid inflammationis. Neque alienum est, ubi qui soluerit, antequam €rursus alia medicamenta coiciat, per oricularium clysterem fistulam €eluere; si plus puris fertur, uino; si callus durior est, aceto; si iam @1 €purgatur, mulso uel aqua, in qua eruum coctum sit, sic ut huic quoque €mellis paulum adiciatur. Fere uero fit, ut ea tunica, quae inter @8 f[2o]2r[2a]2men €et integram carnem est, uicta medicamentis tota exeat, infraque ulcus €purum sit; quod ubi contigit, imponenda glutinantia sunt, praecipue-€que spongia melle cocto inlita. Neque ignoro multis placuisse lin[2a]2-€mentum in modum collyri compositum tinctum melle demitti; sed €celerius id glutinat quam impletur. Neque uerendum est, ne purum €corpus puro corpori iunctum non coeat: adiectis quoque medicamentis €ad id efficacibus * * * cum saepe exulceratio digitorum, nisi magna €cura prospeximus, sanescendo in unum eos iungat. ™á@@Est etiam ulceris genus, quod a faui similitudine $*K*H*R*I*O*N €a Graecis nominatur, idque duas species habet. Alterum est subalbi-€dum, furunculo simile, sed maius et cum dolore maiore. Quod ubi €maturescit, habet foramina, per quae fertur umor glutinosus et pu-€rulentus; neque tamen ad iustam maturitatem peruenit. Si diuisum €est, multo plus intus corrupti quam in furunculo apparet altiusque descendit. Raro fit nisi in scapulis. Alterum * * * est minus super cor-€pus eminens, durum, latum, subuiride, subpallidum, magis exulcera-€tum: siquidem ad singulorum pilorum radices foramina sunt, per quae €fertur umor glutinosus, subpallidus, crassitudinem mellis aut uisci €referens, interdum olei. Si inciditur, uiridis intus caro apparet. Dolor €autem [2et]2 inflammatio ingens est, adeo ut acutam quoque febrem €mouere consuerint._Super id, quod minus crebris foraminibus ex-€asperatum est, recte inponitur et ficus arida et lini semen in mulso €coctum et emplastra ac malagmata materiam educentia, aut quae pro-prie huc pertinentia supra posui. Super alterum et eadem €medicamenta, et farina ex mulso cocta, sic ut [2e]2i dimidium resinae €terebenthinae misceatur; et ficus in mulso decocta, cui paulum hysopi €contriti sit adiectum; et uuae t[2a]2miniae pars quarta fico adiecta. Quod @1 €si parum in utrolibet genere medicamenta proficiunt, totum ulcus €usque ad sanam carnem excidi oportebit. Vlcere ablato super plagam €medicamenta danda sunt, primum quae pus citent, deinde quae pur-€gent, tum quae impleant. ™Žá@@Sunt uero quaedam uerrucis similia, quorum diuersa nomina €ut uitia sunt. ACROCHORDONA uocant, ubi sub cute coit aliquid €durius, et interdum paulo asperius, coloris eiusdem, infra tenue, ad €cutem latius; idque modicum est, quia raro fabae magnitudinem ex-€cedit. Vix unum tantum eodem tempore nascitur, sed [2fere]2 plura, €maximeque in pueris; eaque nonnumquam subito desinunt, nonnum-€quam mediocrem inflammationem excitant; sub qua etiam in pus conuertuntur. At THYMION nominatur, quod super corpus quasi €uerrucula eminet, ad cutem tenue, supra latius, subdurum et in summo €perasperum. Idque summum colorem floris thymi repraesentat, unde €ei nomen est, ibique facile finditur et cruentatur; nonnumquam ali-€quantum sanguinis fundit, fere[2que]2 circa magnitudinem fabae €Aegyptiae est, raro maius, interdum perexiguum. Modo unum autem, €modo plura nascuntur, uel in palmis uel inferioribus pedum partibus. €Pessima tamen in obscenis sunt maximeque ibi sanguinem fundunt. MYRMECIA autem uocantur humili[2o]2ra thym[2i]2o durioraque, quae €radices altius exigunt maioremque dolorem mouent: infra lata, super €autem tenuia, minus sanguinis mittunt; magnitudine uix umquam €lupini modum excedunt. Nascuntur ea quoque aut in palmis, aut in-€ferioribus pedum partibus. CLAVVS autem nonnumquam quidem €alibi, sed in pedibus tamen maxime nascitur, praecipue ex contuso, €quamuis interdum aliter; dolorem, etiamsi non alias, tamen ingre-€dienti mouet. @@Ex his acrochordon et thymium saepe etiam per se finiuntur, et @1 €quo minora sunt, eo magis. Myrmecia et claui sine curatione uix um-€quam desinunt. Acrochordon, si excissa est, nullam radiculam reli[2n]2-€quit, ideoque ne renascitur quidem. Thymio clauoque excissis, sub[2ter]2 €rotunda radicula nascitur, quae penitus descendit ad carnem, eaque €relicta idem rursus exigit. Myrmecia latissimis radicibus inhaerent, €ideoque ne excidi quidem sine exulceratione magna possunt. Clauum €subinde radere commodissimum est: nam sine ulla ui sic mollescit; ac si sanguinis quoque aliquid emissum est, saepe emoritur. Tollitur €etiam, si quis eum circumpurgat, deinde inponit resinam, cui miscuit €pulueris paulum, quem ex lapide molari contrito fecit. Cetera uero ge-€nera medicamentis adurenda sunt; aliisque id, quod ex faece uini; €myrmecis id, quod ex alumine et sandaraca est, aptissimum. Sed ea, €quae circa sunt, foliis contegi debent, ne ipsa quoque exulcerentur; €deinde postea lenticula imponi. Tollit thym[2i]2um etiam ficus in €aqua cocta. ™á@@At pusulae maxime uernis temporibus oriuntur. Earum plura €genera sunt. Nam modo circa totum corpus partemue aspritudo quae-€dam fit, similis iis pusulis, quae ex urtica uel sudore nascuntur: ex-€anthemata Graeci uocant; eaque modo rubent, modo colorem cutis non excedunt. Nonnumquam plures similes uaris oriuntur, nonnumquam þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ¨œ™â‚maiores pusulae liuidae aut pallidae aut nigrae, aut aliter naturali €colore mutato; subestque his umor. Vbi eae ruptae sunt, infra quasi €exulcerata caro apparet: phlyctaenae Graece nominantur. Fiunt uel €ex frigore uel ex igne uel ex medicamentis. Ph[2l]2yzacion autem paulo €durior pusula est, subalbida, acuta, ex qua ipsa quod exprimitur umi-€dum est. At [2ex]2 pusulis uero nonnumquam etiam ulcuscula [2fi]2unt aut €aridiora aut umidiora; et modo tantum cum prurigine, modo etiam €cum inflammatione aut dolore; exitque aut pus aut sanies aut utrum- @1 €que; maximeque id euenit in aetate puerili, raro in medio corpore, saepe in eminentibus partibus. Pessima pusula est, quae epinyctis uo-€catur: ea colore uel subliuida uel nigra uel alba esse consueuit. Circa €hanc autem uehemens inflammatio est; et cum adaperta est, reperitur €intus exulceratio muccosa, colore umori suo similis. Dolor ex ea supra €magnitudinem eius est: neque enim ea faba maior est. Atque haec €quoque oritur in eminentibus [2partibus]2 et fere noctu; unde nomen quoque a Graecis ei inpositum est._In omnium uero pusularum cura-€tione primum est multum ambulare atque exerceri; si quid ista pro-€hibet, gestari. Secundum est cibum minuere, abstinere ab omnibus €acribus et extenuantibus; eademque nutrices facere oportet, si lactens €puer ita adfectus est. Praeter haec is, qui iam robustus est, si pusulae €minutae sunt, desudare in balneo debet, simulque super eas nitrum in-€spergere oleoque uinum miscere et sic ungui; tum descendere in solium. €Si nihil sic proficitur, aut si maius pusularum genus occupauit, im-€ponenda lenticula est, detractaque summa pellicula ad medicamenta lenia transeundum est. Epinyctis post lenticulam recte herba quoque €sanguinali uel uiridi coriandro curatur. Vlcera ex pusulis facta tollit €spuma argenti cum semine feni Graeci mixta, sic ut his inuicem rosa €atque intubi sucus adiciatur, donec mellis crassitudo ei fiat. Proprie €ad eas pusulas, quae infantes male habent, lapidis, quem pyriten uo-€cant, P. #1114 VIII cum quinquaginta amaris nucibus miscetur, adiciun-€turque olei cyathi tres. Sed prius ungui ex cerussa pusulae debent, €tum hoc inlini. ™á@@Scabies uero durior: cutis rubicunda, ex qua pusulae oriuntur, €quaedam umidiores, quaedam sicciores. Exit ex quibusdam sanies, fit-€que ex his continuata exulceratio pruriens; serpitque in quibusdam cito. €Atque in aliis quidem ex toto desinit, in aliis uero certo tempore anni €reuertitur. Quo asperior est quoque prurit magis, eo difficilius tollitur: @1 itaque eam, quae talis est, agrian [id est feram] Graeci appellant._In €hoc quoque uictus ratio eadem quae supra necessaria est: medi-€camentum autem ad incipientem hanc idoneum est, quod fit ex spodi, €croci, aeruginis, singulorum P. #1114 [2I]2; piperis albi, omphaci, singu-€lorum P. #1108 I; cadmiae P. #1114 VIII. At ubi iam exulceratio est, id, €quod fit ex sulpuris P. #1114 I; cerae P. #1114 IIII; picis liquidae hemina; €olei sextaris duobus; quae simul incocuntur, dum crassitudo mellis sit. Est etiam quod ad Protarchum auctorem refertur. Habet farinae lupi-€norum S. I.; nitri cyathos IIII S.; picis liquidae heminam; resinae €umidae selibram; aceti cyathos tres. Crocum quoque, Lycium, aerugo, €murra, cinis aequis portionibus recte miscentur, [2et]2 ex passo cocun-€tur; idque omnem pituitam ubique sustinet. Ac si nihil aliud est, €amurca [2ad]2 tertiam partem decocta uel sulpur pici liquidae mix-€tum, sicut in pecoribus proposui, hominibus quo-€que scabie laborantibus opitulantur. ™‘á@@Inpetiginis uero species sunt quattuor. Minime mala est, quae €similitudinem scabie repraesentat: nam et rubet [2et]2 durior est et ex-€ulcerata est et roditur. Distat autem ab ea, quod magis exulcerata est €et uaris similis pusulas habet; uidenturque esse in ea quasi bullulae €quaedam, ex quibus interposito tempore squamulae resoluuntur; cer-tioribus[2que]2 hoc temporibus reuertitur. Alterum genus peius est, €simile papulae fere, sed asperius rubicundiusque; figuras uarias habet; €squamulae ex summa cute discedunt; ros[2i]2o maior est; celerius et latius €procedit certioribusque etiamnum quam prior temporibus et fit et @1 €desinit: rubrica cognominat[2ur]2. Tertia etiannum deterior est: nam €et crassior est et durior et magis tumet; in summa cute finditur et €uehementius roditur. Ipsa quoque squamosa sed nigra; proceditque et €late nec tarde; et minus errat in temporibus, quibus aut oritur aut desinit neque ex toto tollitur: nigrae cognomen est. Quartum genus €est, quod curationem omnino non recipit, distans colore: nam sub-€albidum est et recenti cicatrici simile; squamulasque habet [2pallidas, €quasdam subalbidas]2, quasdam lenticulae similes, quibus dempti[2s]2 €nonnumquam profluit sanguis. Alioqui uero umor eius albidus est, €cutis dura atque fissa est; proceditque latius. Haec uero omnia genera €maxime oriuntur in pedibus et manibus; atque ungues quoque in-€festant. Medicamentum non aliud ualentius est quam quod ad scabiem €quoque pertinere sub auctore Protarcho retuli. Sarapion autem €nitri P. #1114 II, sulpuris P. #1114 IIII excipiebat resina copiosa, eaque ute-€batur. ™’á@@Papularum uero duo genera sunt. Alterum est in quo per €minimas pusulas cutis exasperatur et rubet leuiterque roditur: me-€dium habet pauxillo leuius, tarde serpit. Idque uitium maxime rotun-€dum incipit, eademque ratione in orbem procedit. Altera autem est, €quam agrian [id est feram] Graeci appellant; in qua similiter quidem €sed magis cutis exasperatur exulceraturque, ac uehementius et roditur et rubet et interdum etiam pilos remittit. Minus rotunda est, diffi-€cilius sanescit: nisi sublata est, in inpetiginem uertitur. Sed leuis €papula etiam, si ieiuna saliua cotidie defricatur, sanescit: maior com-€modissime murali herba tollitur, si sub ea detrita est. Vt uero ad com-€posita medicamenta ueniamus, idem illud Protarchi tanto @1 €ualentius in his est, quanto minus in his uiti est. Alterum ad idem €Myronis: nitri rubri, turis, singulorum P. #1108 I; cantharidum pur-€gatarum P. #1108 II; sulpuris ignem non experti tantundem; resinae €terebenthinae liquidae P. #1108 XX; farinae loli S. III; gitti cyathos €III S.; picis crudae S. I. ™“á@@Vitligo quoque quamuis per se nullum periculum adfert, ta-€men et foeda est et ex malo corporis habitu fit. Eius tres species sunt. €Alphos uocatur, ubi color albus est, fere subasper, et non continuus, €ut quaedam quasi guttae dispersae esse uideantur. Interdum etiam latius et cum quibusdam intermissionibus serpit. Melas colore ab hoc €differt, quia niger est et umbrae similis: cetera eadem sunt. Leuce €habet quiddam simile alpho, sed magis albida est, et altius descendit, €in eaque albi pili sunt et lanugini similes. Omnia haec serpunt, sed €in aliis celerius, in aliis tardius. Alphos et melas in quibusdam uariis €temporibus et oriuntur et desinunt: leuce quem occupauit, non facile €dimittit. Priora curationem non difficillimam recipiunt, ultimum uix €umquam sanescit; ac si quid ei uitio demptum est, tamen non ex toto sanus color redditur. Vtrum autem aliquod horum sanabile sit, an non €sit, experimento facile colligitur. Incidi enim cutis debet aut acu €pungi: si sanguis exit, quod fere fit in duobus prioribus, remedio locus €est; si umor albidus, sanari non potest; itaque ab hoc quidem abstinen-€dum est. Super id uero, quod curationem recipit, inponenda lenticula €mixta cum sulpure et ture, sic ut ea contrita ex aceto sint. Aliud ad €idem, quod ad Irenaeum auctorem refertur: alcyonium, nitrum, [2cu-€minum,]2 fici folia arida paribus portionibus contunduntur adiecto aceto. His in sole uitligo perunguitur, deinde non ita multo post, €[2ne]2 nimis erodatur, eluitur. Proprie quidam Myrone auctore eos, €quos alphos uocari dixi, hoc medicamento perungunt: sulpuris P. #1108 @1 €#1109 #1110; aluminis scissilis P. [2#1108]2 #1109; nitri P. [2#1108]2 #1109 #1109; murti aridae con-€trita[2e]2 acetabulum miscent; deinde in balneo super uitliginem insper-€gunt farina[2m]2 ex faba, tum haec inducunt. Ii uero, quos melanas €uocari dixi, curantur, cum simul contrita sunt alcyoneum, tus, hor-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿµ¨œ™“䈈deum, faba; eaque sine oleo in balineo ante sudorem insperguntur; €tum genus id uitliginis defricatur. @1 °¯ôÿ@@@@{1LIBER VI.}1 ¡@@Dixi de is uitiis, quae per totum corpus orientia medicamento-€rum auxilia desiderant: nunc ad ea ueniam, quae non €nisi in SINGVLIS PARTIBVS incidere consuerunt, orsus a capite. €@@In hoc igitur capillis fluentibus maxime quidem saepe radendo €succurritur. Adicit autem uim quandam ad continendum ladanum €cum oleo mixtum. Nunc de is capillis loquor, qui post morbum fere €fluunt: nam quominus caput quibusdam aetate nudetur, succurri nullo €modo potest.  @@Porrigo autem est, ubi inter pilos quaedam quasi squamulae €surgunt haeque a cute resoluuntur: et interdum madent, multo saepius €siccae sunt. Idque euenit modo sine ulcere, modo exulcerato loco, huic €quoque modo malo odore, modo nullo accedente. Fereque id in capillo €fit, rarius in barba, aliquando etiam in supercilio. Ac neque sine ali-€quo uitio corporis nascitur neque ex toto inutile est: nam bene integro €capite non exit._Vbi aliquod in eo uitium est, non incommodum est €summam cutem potius subinde corrumpi quam id quod nocet in aliam partem magis necessariam uerti. Commodius est ergo subinde pectendo €repurgare quam id ex toto prohibere. Si tamen ea res nimium offendit, €quod umore sequente fieri potest, magisque si is etiam mali odoris est, €caput saepe radendum est, dein id super adiuuandum aliquis ex leuiter €reprimentibus, quale est nitrum cum aceto, uel ladanum cum murteo €et uino, uel myrobalanum cum uino. Si parum per haec proficitur, €uehementioribus uti licet, cum eo ut sciamus utique in recenti uitio id €inutile esse. @1  @@Est etiam ulcus, quod a fici similitudine sycosis a Graecis €nominatur: caro excrescit. Et id quidem generale est: sub eo uero €duae species sunt: alterum ulcus durum et rotundum est, alterum €umidum et inaequale. Ex duro exiguum quiddam et glutinosum exit, ex umido %sumplus et mali odoris. Fit utrumque in is partibus, quae €pilis conteguntur: sed id quidem, quod callosum et rotundum est, €maxime in barba, id uero, quod umidum, praecipue in capillo._Super €utrumque oportet inponere elaterium aut lini semen contritum et aqua €coactum aut ficum in aqua decoctam aut emplastrum tetrapharmacum €ex aceto subactum; terra quoque Eretria ex aceto liquata recte in-€linitur.  @@Arearum quoque duo genera sunt. Commune utrique est, €quod emortua summa pellicula pili primum extenuantur, deinde ex-€cidunt; ac si ictus is locus est, sanguis exit liquidus et mali odoris. In-€crescitque utrumque in aliis celeriter, in aliis tarde; peius est i[2d]2 quod densam cutem et subpinguem [2et]2 ex toto glabram fecit. Sed ea, quae €alopecia nominatur, sub qualibet figura dilatatur. Est et in capillo et €in barba. Id uero, quod a similitudine ophis appellatur, incipit ab oc-€cipitio; duorum digitorum latitudinem non excedit; ad aures duobus €capitibus serpit, quibusdam etiam ad frontem, donec se duo capita in €priore parte committant. Illud uitium in qualibet aetate e[2s]2t, hoc €fere in infantibus._Illud uix umquam sine curatione, hoc per se saepe finitur. Quidam haec genera arearum scalpello exasperant: quidam €inlinunt adurentia ex oleo, maximeque chartam conbustam: quidam re-€sinam terebenthinam cum thabsia inducunt. Sed nihil melius est quam €nouacula cottidie radere, quia, cum paulatim summa pellicula excisa €est, adaperiuntur pilorum radiculae; neque ante oportet desistere, quam €frequentem pilum nasci apparuerit. Id autem, quod subinde raditur, €inlini atramento scriptorio satis est.  @@Paene ineptiae sunt curare uaros et lenticulas et ephelidas, sed @1 €eripi tamen feminis cura cultus sui non potest. Ex his autem, quas €supra posui, uari lenticulaeque uulgo notae sunt; quam-€uis rarior ea species est, quam semion Graeci uocant, cum sit €ea lenticula rubicundior et inaequalior. Ephelis uero a plerisque igno-€ratur, quae nihil est nisi asperitas quaedam et durities mali coloris. Cetera non nisi in facie, lenticula etiam in alia parte nonnumquam €nasci solet; de qua per se scribere alio loco uisum operae pretium non €est._Sed uar[2i]2 commodissime tolluntur inposita resina, cui [2non]2 €minus quam ipsa est aluminis scissilis, et paulum mellis adiectum est. €Lenticulam tollunt galbanum et nitrum, cum pares portiones habent €contritaque ex aceto sunt, donec ad mellis crassitudinem uenerint. His €corpus inlinendum et interpositis pluribus horis [mane] eluendum est oleoque leuiter unguendum. Ephelidem tollit resina, cui tertia pars €salis fossilis et paulum mellis adiectum est. Ad omnia ista uero atque €etiam ad colorandas cicatrices potest ea compositio, quae ad Trypho-€nem patrem auctorem refertur. In ea pares portiones [2sunt]2 myro-€balani magmatis, cretae Cimoliae subcaeruleae, nucum amararum, fa-€rinae hordei atque erui, struthi albi, sertulae Campanae seminis. Quae €omnia contrita melle quam amarissimo coguntur, inlitumque [2id]2 €uespere mane [2eluitur.]2  ™á@@Sed haec quidem mediocria sunt. Ingentibus uero et uariis €casibus OCVLI nostri patent; qui cum magnam partem ad uitae simul et €usum et dulcedinem conferant, summa cura tuendi sunt. Protinus €autem orta lippitudine quaedam notae sunt, ex quibus quid euenturum €sit colligere possumus. Nam si simul et lacrima et tumor et crassa €pituita [2coeperint, si ea pituita]2 lacrimae mixta est, si ea lacrima €calida [2non]2 est, pituita uero alba et mollis, tumor non durus, longae @1 ualetudinis metus non est. At si lacrima multa et calida, pituitae pau-€lum, tumor modicus est, idque in uno oculo est, longum id, sed sine €periculo futurum est. Idque lippitudinis genus minime cum dolore est, €sed uix ante uicensimum diem tollitur, nonnumquam per duos €menses durat. Quandoque finitur, pituita alba et mollis incipit €esse, lacrimaeque miscetur. At si simul ea utrumque oculum inuase-€runt, potest esse breuior, sed periculum ulcerum est. Pituita autem €sicca et arida dolorem quidem mouet, sed maturius desinit, nisi quid exulcerauit. Tumor magnus [2si]2 sine dolore est et siccus, sine ullo €periculo est: si siccus quidem, sed cum dolore est, fere exulcerat, et €nonnumquam ex eo casu fit, ut palpebra cum oculo glutinetur. Eius-€dem exulcerationis timor in palpebris pupillisue est, ubi super magnum €dolorem lacrimae salsae calidaeque eunt, aut etiam, si tumore [in] finito diu lacrima cum pituita profluit. Peius etiamnum est, ubi €pituita [2pal]2lida aut liuida est, lacrima calida et multa profluit, caput €calet, a temporibus ad oculos dolor peruenit, nocturna uigilia urget, €siquidem sub his oculus plerumque rumpitur, uotumque est, ut tantum €exulceretur. Intus ruptum oculum febricula iuuat. Si foras iam ruptus @1 €procedit, sine auxilio est. Si de nigro aliquid albidum factum est, diu €manet: at si asperum et crassum est, etiam post curationem uestigium aliquod relinquit._Curari uero oculos sanguinis detractione, medi-€camento, balneo, uino uetustissimus auctor Hippocrates memoriae pro-€didit: sed eorum tempora et causas parum explicuit, in quibus medi-€cinae summa est. Neque minus in abstinentia et alui ductione saepe €auxilii est. Hos igitur interdum inflammatio occupat, ubi cum tumore €in his dolor est, sequiturque pituitae cursus nonnumquam copiosior €uel acrior, nonnumquam utraque parte moderatior. In eiusmodi casu prima omnium sunt quies et abstinentia. Ergo primo die loco obscuro €cubare debet, sic ut a sermone quoque abstineat; nullum cibum ad-€sumere, si fieri potest, ne aquam quidem; si[n] minus, certe quam €minimum eius. Quod si graues dolores sunt, commodius secundo die; €si tamen res urget, etiam primo sanguis mittendus est, utique, si in €fronte uenae tument, si firmo corpore materia superest. Si uero minor €impetus, minus acrem curationem requirit; aluum, sed non nisi se-cundo tertioue die, duci oportet. [2At]2 modica inflammatio neutrum ex €his auxilium desiderat, satisque est uti quiete et abstinentia. Neque €tamen lippientibus longum ieiunium necessarium est, ne pituita te-€nuior atque acrior fiat: sed secundo die dari debet id, quod leuissimum €uideri potest ex is, quae pituitam faciunt crassiorem; qualia sunt oua þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¶¦™ç†sorbilia: si minor uis urget, pulticula quoque aut panis ex lacte. In-€sequentibusque diebus quantum inflammationi detrahetur, tantum €adici cibis poterit, sed generis eiusdem; utique ut nihil salsum, nihil €acre, nihil ex is, quae extenuant, sumatur, nihil potui praeter aquam. Et uictus quidem ratio talis maxime necessaria est. Protinus autem €primo die croci P. #1108 I, et farinae candidae quantum tenuissimae P. €[2#1108 II,]2 excipere oportet oui albo, donec mellis crassitudinem habeat, €idque in linteolum inlin[2e]2re, et fronti adglutinare, ut conpressis uenis €pituitae impetum cohibeat. Si crocum non est, tus idem facit. Linteolo @1 an lana excipiatur, nihil interest. Superinungui uero oculi debent, sic ut €croci quantum tribus digitis conprehendi potest, sumatur; murrae ad €fabae, papaueris lacrimae ad lenticulae magnitudinem; eaque cum €passo conterantur, et specillo super oculum inducantur. Aliud ad idem: €murrae P. #1108 #1110; mandragorae suci P. #1108 I; papaueris lacrimae P. €#1108 II; foliorum rosae, cicutae seminis, singulorum P. #1108 III; acaciae P. ™ë#1108 IIII; cummis P. #1108 VIII. Et haec quidem interdiu: nocte uero, quo €commodior quies ueniat, non alienum est superinponere candidi panis €interiorem partem ex uino subactam: nam et pituitam reprimit, et, si €quid lacrimae processit, absorbet, et oculum glutinari non patitur. Si €graue id et durum propter magnum oculorum dolorem uidetur, oui et €album et uitellus in uas defundendum est, adiciendumque eo mulsi €paulum, idque digito permiscendum. Vbi facta unitas est, demitti €debet lana mollis bene carpta, quae id excipiat, superque oculos inponi. Ea res et leuis est et refrigerando pituitam coercet, et non exarescit, €et glutinari oculum non patitur. Farina quoque hordeacia cocta, et €cum malo Cotoneo cocto mixta commode inponitur; neque a ratione €abhorret etiam penicillo potissimum uti expresso, si leuior impetus est, €ex aqua, si maior, ex posca. Priora fascia deliganda sunt, ne per €somnum cadant: at hoc superinponi satis est, quia et reponi ab ipso commode potest, et, cum inaruit, iterum madefaciendum est. Si tantum €mali est, ut somnum diu prohibeat, eorum aliquod dandum est, quae €anodyna Graeci appellant; satisque puero quod erui, uiro quod fabae €magnitudinem impleat. In ipsum uero oculum primo die, nisi modica €inflammatio est, nihil recte coicitur: saepe enim potius concitatur €eo pituita quam minuitur. A secundo die graui quoque lippitudini €per indita medicamenta recte succurritur, ubi uel iam sanguis missus €uel aluus ducta est, aut neutrum necessarium esse manifestum est. ’@@Multa autem multorumque auctorum collyria ad id apta sunt, €nouisque etiam nunc mixturis temperari possunt, cum lenia medica-€menta et modice reprimentia facile et uarie misceantur. Ego nobilis-€sima exequar. @1 @@Est igitur Philonis, quod habet cerussae elotae, spodii, cummis, €singulorum P. #1108 I; papaueris lacrimae conbustae P. #1108 I[2I]2. Illud scire €oportet, hic quoque omnia medicamenta singula primum per se teri, €deinde mixta iterum adiecta paulatim uel aqua uel alio umore: cummi €cum quasdam alias facultates habeat, hoc maxime praestare, ut, ubi €collyria facta inaruerunt, glutinata sint neque frientur. @@Dionysi uero collyrium est: papaueris lacrimae combustae, do-€nec tenerescat, P. #1108 I #1109; turis combusti, cummis, singulorum P. #1108 S; €spodii P. #1108 IIII. ™…á@@Cleonis nobile admodum: papaueris lacrimae frictae P. #1108 I; €croci P. #1108 #1109; cummis P. #1108 I; quibus cum teruntur adicitur rosae sucus. €Aliud eiusdem ualentius: squamae aeris, quod stomoma appellant, €P. #1108 I; croci P. #1108 II; spodii P. #1108 IIII; plumbi eloti et combusti P. #1108 [2V]2I; cummis tantundem. Attalium quoque ad idem est, maxime €ubi multa pituita profluit: castorei P. #1108 #1110; aloes P. #1108 #1109; croci P. #1108 I; €murrae P. #1108 II; Lyci P. #1108 III; cadmiae curatae P. #1108 VIII; stibis tan-€tundem, acaciae suci P. #1108 XII. Quod [2cum]2 cummis [2q]2uid hoc non habet, €liquidum in puxidicula seruatur. Theodotus uero huic compositioni €adiecit papaueris lacrimae combustae P. #1108 #1110; aeris combusti et eloti €P. #1108 II; nucleos palmularum combustos P. #1108 X; cummis P. #1108 XII. –@@At ipsius Theodoti, quod a quibusdam acharistum nominatur, €eiusmodi est: castorei, nardi Indici, singulorum P. #1108 I; Lyci P. [2#1108]2 #1109; €papaueris lacrimae tantundem; murrae P. #1108 II; croci, cerussae elotae, €aloes, singulorum P. #1108 III; cadmiae botruitidis elotae, aeris conbusti, €singulorum P. #1108 VIII; cummis P. #1108 XVIII; acaciae suci P. #1108 XX; stibis €tantundem; quibus aqua pluuia[ti]lis adicitur. @1 @@Praeter haec ex frequentissimis collyriis est id, quod quidam cy-€c[2n]2on, quidam a cinereo colore tephron appellant: amuli, tra[2c]2antae, aca-€ciae suci, cummis, singulorum P. #1108 I; papaueris lacrimae P. #1108 II; cerussae €elotae P. #1108 IIII; spumae elotae P. [2#1108]2 VIII, quae aeque ex aqua pluuia-€[ti]li conteruntur. ™ˆá@@Euelpides autem, qui aetate nostra maximus fuit ocularius medi-€cus, utebatur eo, quod ipse conposuerat: trygodes nominabat: casto-€rei P. #1108 #1109 #1109; Lyci, nardi, papaueris lacrimae, singulorum P. #1108 I; croci, €murrae, aloes, singulorum P. #1108 IIII; aeris combusti P. #1108 VIIII; cadmiae €et stibis, singulorum P. #1108 XII; acaciae suci P. #1108 XXXVI; cummis tan-€tundem. @@Quo grauior uero quaeque inflammatio est, eo magis leniri medi-€camentum debet adiecto uel albo oui uel muliebri lacte. At si neque €medicus neque medicamentum praesto est, saepius utrumlibet horum €[2in]2 oculos penicillo ad id ipsum facto infusum id malum lenit. Vbi €uero aliquis releuatus est, iamque cursus pituitae constitit, reliquias fortasse leniores futuras discutiunt balneum et uinum. Igitur lauari €debet leuiter ante oleo perfricatus diutiusque in cruribus et feminibus, €multaque calida aqua fouere oculos; deinde per caput prius calida, €deinde egelida perfundi: [2a]2 balineo cauere ne quo frigore afflatuue €laedatur; post haec cibo paulo pleniore quam ex eorum dierum consuetu-€dine uti uitatis tamen omnibus pituitam extenuantibus. Vinum bibere €[2lene,]2 subausterum, modice uetus, neque effuse neque timide, ut ne-€que cruditas ex eo et tamen somnus fiat lenianturque intus latentia acria. Si quis in balineo sensit maiorem oculorum perturbationem €quam attulerat, quod incidere is solet, qui manente adhuc pituitae @1 €cursu festinarunt, quam primum discedere debet, nihil eo die uini €adsumere, cibi minus etiam quam pridie. Deinde cum primum satis €pituita substitit, iterum ad usum balinei redire. Solet tamen euenire €nonnumquam siue tempestatium uitio siue corporis, ut pluribus diebus €neque dolor neque inflammatio et minime pituitae cursus finiatur. €Quod ubi incidit iamque ipsa uetustate res matura est, ab his isdem auxilium petendum est [id est balineo et uino]. Haec enim ut in re-€centibus malis aliena sunt, quia concitare ea possunt et accendere, sic €in ueteribus, quae nullis aliis auxiliis cesserunt, admodum efficacia €esse consuerunt, uidelicet hic quoque ut alibi, cum secunda uana fue-€runt, contrariis adiuuantibus. Sed ante tonderi ad cutem conuenit, €deinde in balineo aqua calida quam plurima caput atque oculos fouere, €tum utrumque penicillo detergere, et ungere caput irino unguento; €continereque in lectulo se, donec omnis calor, qui conceptus est, finia-tur desinatque sudor, qui necessario in capite collectus est. Tum ad €idem cibi uinique genus ueniendum, sic ut potiones meracae sint; €obtegendumque caput et quiescendum. Saepe enim post haec grauis €somnus, saepe sudor, saepe alui deiectio pituitae cursum finit. Si le-€uatum malum est, quod aliquanto saepius fit, per plures dies idem €fieri oportet, donec ex toto sanitas restituatur. Si diebus isdem aluus nihil reddit, ducenda est, quo magis superiores partes leuentur. Non-€numquam autem ingens [2in]2flammatio tanto impetu erumpit, ut ocu-€los sua sede propellat: proptosin id, quoniam oculi procidunt, Graeci €appellant. His utique, si uires patiuntur, sanguinem mitti; si id fieri þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¶¦™ˆç…non potest, aluum duci, longioremque inediam indici necessarium €est. Opus autem lenissimis medicamentis est, ideoque Cleonis collyrio €quidam, quod ex duobus ante positum est, utuntur: sed op-€tumum [2est]2 Nilei, neque de ullo magis inter omnes auctores con-€uenit. @1 ™‰á@@Id habet nardi Indici, papaueris lacrimae, singulorum P. #1108 #1110; €cummis P. #1108 I; croci P. #1108 II; foliorum rosae recentium P. #1108 IIII; €quae uel aqua pluuia[ti]li, uel uino leni, subaustero coguntur. Neque €alienum est malicorium uel sertulam Campanam ex uino coquere, €deinde conterere; aut murram nigram cum rosae foliis miscere; aut €hyoscyami [2folia]2 cum oui uitello cocti aut farinam cum acaciae suco €uel passo aut mulso; quibus si folia quoque papaueris adiciuntur, ali-quanto ualentiora sunt. Horum aliquo praeparato penicillo fouere ocu-€los oportet ex aqua calida expresso, in qua ante uel murti uel rosae €folia decocta sint; deinde ex illis aliquid inponi. Praeter haec ab €occipitio incisa cute cucurbitula adhibenda est. Quod si per haec re-€stitutus oculus in sedem suam non est eodemque modo prolapsus per-€manet, scire oportet lumen esse amissum; deinde futurum ut aut in-€durescat is aut in pus uertatur. Si suppuratio se ostendit ab eo angulo, €qui tempori propior est, incidi oculus debet, ut effuso pure et inflam-€matio ac dolor finiatur, et intus tunicae residant, quo minus foeda postea facies sit. Vtendum deinde uel his collyriis est ex lacte aut ouo, €uel croco * * * uel cui album oui misceatur. At si induruit et sic €emortuus est, ne in pus uerteretur, quatenus foede prominebit, ex-€cidendum erit, sic ut hamo summa tunica adprehendatur, infra id €scalpellus incidat; tum eadem medicamenta erunt coicienda, donec €omnis dolor finiatur. Isdem medicamentis in eo quoque oculo utendum €est, qui prius procidit, dein per plura loca fissus est. ˜Š@@Solent etiam carbunculi ex inflammatione nasci, nonnumquam €in ipsis oculis, nonnumquam in palpebris, et in his ipsis modo ab €interiore modo ab exteriore._In hoc casu aluus ducenda est, cibus €minuendus, lac potui dandum, ut acria quae laeserunt leniantur. Quod @1 €ad cataplasmata et medicamenta pertinet, is utendum, quae aduersum €inflammationem proposita sunt. Atque hic quo-€que Nilei collyrium optimum est: si tamen carbunculus in exteriore €palpebrae parte est, ad cataplasmata aptissimum est lini semen ex €mulso coctum; aut si id non est, tritici farina eodem modo cocta. @@Pusulae quoque ex inflammatione interdum oriuntur. Quod €si inter initia protinus incidit, magis etiam seruanda sunt, quae de €sanguine et quiete supra proposui: sin serius quam ut €sanguis mitti possit, aluus tamen ducenda est; si id quoque aliqua res €inhibet, utique uictus ratio seruanda est. Medicamentis autem h[2u]2c €quoque lenibus opus est, quale Nilei, quale Cleonis est. @@Id quoque, quod Philalethus uocatur, h[2u]2c aptum est: murrae, €papaueris lacrimae, singulorum P. #1108 I; plumbi eloti, terrae Samiae, €quae aster uocatur, tracanti, singulorum P. #1108 IIII; stibis cocti, €amuli, singulorum P. #1108 VI; spodi eloti, cerussae elotae, singulorum €P. #1108 VIII. Quae aqua pluuia[ti]li excipiuntur. Vsus collyrii uel ex ouo €uel ex lacte est. @@Ex pusulis ulcera interdum fiunt; ea recentia aeque lenibus €medicamentis nutrienda sunt, et isdem fere, quae supra in pusulis €posui._Fit quoque proprie ad haec quod dia libanu €uocatur. Habet aeris combusti et eloti, papaueris lacrimae frictae, sin-€gulorum P. #1108 I; spodi eloti, turis, stibis combusti et eloti, murrae, €cummis, singulorum P. #1108 II. @@Euenit etiam, ut oculi uel ambo uel singuli minores fiant quam €esse naturaliter debeant; idque et acer pituitae cursus in lippitu-€dine efficit et continuati fletus et ictus parum bene curati._In his €quoque isdem lenibus medicamentis ex muliebri lacte utendum est; €cibis uero is, qui maxime corpus alere et inplere consuerunt; uitanda-€que omni modo causa, quae lacrimas excitet, curaque domesticorum; €quorum etiam, si quid tale incidit, [eius] notitiae subtrahendum. At- @1 €que acria quoque medicamenta et acres cibi non alio magis nomine his €nocent, quam quod lacrimas moue[2n]2t. ™á@@Genus quoque uiti est, qu[2om]2 inter pilos palpebrarum pedu-€culi nascuntur: pthiriasi[2n]2 Graeci nominant. Quod cum ex malo cor-€poris habitu fiat, raro non ultra procedit. Sed fere tempore interposito €pituitae cursus acerrimus sequitur, exulceratisque uehementer oculis €aciem quoque ipsam corrumpit._His aluus ducenda est, caput ad cutem €tondendum, diuque cotidie ieiunis perfricandum; his ambulationibus €aliisque exercitationibus diligenter utendum; gargarizandum ex mulso, in quo nepeta et pinguis ficus decocta sit; saepe in balineo €multa aqua calida fouendum caput; uitandi acres cibi, lacte uinoque €pingui utendum, bibendumque liberalius quam edendum est. Medi-€camenta uero intus quidem lenia danda sunt, ne quid acrioris pituitae €concitent, super ipsos uero peduculos alia, quae necare eos, et pro-€hibere, ne similes nascantur, possint. Ad id ipsum spumae nitri P. €#1108 #1110; sandaracae P. #1108 #1110; uuae t[2a]2miniae P. #1108 I simul teruntur, adici-€turque uetus oleum pari portione atque acetum, donec mellis ei crassi-€tudo sit. ™á@@Hactenus oculorum morbi * * * lenibus medicamentis nutriun-€tur. Genera deinde alia sunt, quae diuersam curationem desiderant, €fereque ex inflammationibus nata, sed finitis quoque his manentia. €Atque in primis in quibusdam perseuerat tenuis pituitae cursus; qui-€bus aluus [2ab]2 inferiore parte euocanda est, demendum aliquid ex cibo. €Neque alienum est inlini frontem conpositione Andriae, quae habet €cummis P. #1108 I; cerussae, stibis, singulorum P. #1108 II; spumae argenti coctae et elotae P. #1108 IIII. Sed ea spuma ex aqua pluuia[ti]li coquitur, €et arida haec medicamenta ex suco murti conteruntur. His inlita €fronte cataplasma quoque superiniciendum est ex farina, quae frigida €aqua coacta sit, cuique aut acaciae sucus aut cupressus adiecta sit. @1 €Cucurbitula quoque inciso uertice recte a[2d]2commodatur aut ex tem-poribus sanguis emittitur. Inungui uero eo debet, quod habet: squamae €aeris, papaueris lacrimae, singulorum P. #1108 [2I]2; ceruini cornus con-€busti et eloti, plumbi eloti, cummis, singulorum P. #1108 IIII; turis P. €#1108 XII. Hoc collyrium, quia cornu habet, dia tu ceratos nominatur. €Quotienscumque non adicio, quod genus umoris adiciendum sit, aquam €intellegi uolo. ˜‘@@Ad idem Euelpidis, quod memigmenon nominabat. In eo pa-€paueris lacrimae [2et albi piperis]2 singulae unciae sunt; cummis libra €[2P.]2; aeris combusti P. [2#1108]2 I S. Inter has autem curationes post inter-€missiones aliqua prosunt balineum et uinum. Cumque omnibus lip-€pientibus uitandi cibi qui extenuant, tum praecipue, quibus tenuis €umor diu fertur. Quod si iam fastidium est eorum, quae pituitam cras-€siorem reddunt (sicut in hoc genere materiae maxime promptum est), €confugiendum est ad ea, quae, quia uentrem, corpus quoque ad-€stringunt. @@At ulcera, si cum inflammatione finita * [2non]2 sunt, aut €supercrescentia aut sordida aut caua aut certe uetera esse consuerunt. €Ex his supercrescentia collyrio, quod memigmenon uocatur, optime €reprimuntur: sordida purgantur et eodem et eo, quod zmilion nomi-natur. Habet aeruginis P. #1108 IIII; cummis tantundem; Hammoniaci, €mini Sinopici, singulorum P. #1108 XVI; quae quidam ex aqua, quidam, €quo uehementiora sint, ex aceto terunt. @@Id quoque Euelpidis, quod pyrron[a] appellabat, huc utile est: €croci P. #1108 I; papaueris lacrimae, cummis, singulorum P. #1108 II; aeris €combusti et eloti, murrae, singulorum P. #1108 IIII; piperis albi P. #1108 VI. €Sed ante leni, tum hoc inunguendum est. @1 @@Id quoque eiusdem, quod sp[2h]2aerion nominabat, eodem ualet: €lapidis haematitis eloti P. #1108 I #1109; piperis grana sex; cadmiae elotae, €murrae, papaueris lacrimae, singulorum P. #1108 II; croci P. #1108 IIII; cummis €P. #1108 VIII. Quae cum uino Aminaeo conterantur. @@Liquidum autem medicamentum ad idem conponebat, in quo €era[2n]2t haec: aeruginis P. #1108 #1109; misy conbusti, atramenti sutori, cin-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¶¦˜–ƒnamomi, singulorum P. #1108 I; croci, nardi, papaueris lacrimae, singulo-€rum P. #1108 I #1109; murrae P. #1108 II; aeris combusti P. #1108 III; cineris ex odo-€ribus P. #1108 IIII; piperis grana XV. Haec ex uino austero teruntur, €deinde cum passi tribus heminis decocuntur, donec corpus unum sit; €idque medicamentum uetustate efficacius fit. @@Caua uero ulcera commodissime implent ex is, quae supra €posita sunt, sphaerion et id, quod Philalethus uocatur. Idem €sp[2h]2aerion uetustis ulceribus et uix ad cicatrices uenientibus optime €succurrit. @@Est etiam collyrium, quod, cum ad plura ualeat, plurimum €tamen proficere in ulceribus uidetur. [2Refertur]2 ad Hermone[2m]2 auc-€torem. Habet piperis longi P. #1108 I #1109; albi P. #1108 #1110; cinnamomi, costi, €singulorum P. #1108 I; atramenti sutori, nardi, casiae, castorei, singulorum €P. #1108 II; gallae P. #1108 V; murrae, croci, turis, Lyci, cerussae, singulorum €P. #1108 VIII; papaueris lacrimae P. #1108 XII; aloes, aeris combusti, cadmiae, €singulorum P. #1108 XVI; acaciae, stibis, cummis, singulorum P. #1108 XXV. ™™á@@Factae uero ex ulceribus cicatrices duobus uitiis periclitantur, €ne aut cauae aut crassae sint. Si cauae sunt, potest eas implere id, €quod [2s]2phaerion uocari dixi, uel id, quod Asclepios nominatur. Habet €papaueris lacrimae P. #1108 II; sagapeni, opopanacis, singulorum P. #1108 III; €aeruginis P. #1108 IIII; cummis P. #1108 VIII; [2piperis P. #1108 XII;]2 cadmiae elotae, cerussae, singulorum P. #1108 XVI. At si crassae cicatrices sunt, €extenuat uel [2z]2milion uel Canopitae collyrium, quod habet: cinnamo- @1 €mi, acaciae, singulorum P. #1108 I; cadmiae elotae, croci, murrae [2papa-€ueris lacrimae,]2 cummis, singulorum P. #1108 II; piperis albi, turis, singu-lorum P. #1108 III; aeris combusti P. #1108 VIII. Vel Euelpidis pyxinum, quod €ex his constat: salis fossilis P. #1108 IIII; Hammoniaci thymiamatis P. #1108 €VIII; papaueris lacrimae P. #1108 XII; cerussae P. #1108 XV; piperis albi, €croci [2Siculi,]2 singulorum P. #1108 XXXII; cummis P. #1108 XIII; cadmiae €elotae P. #1108 VIIII. Maxime tamen tollere cicatricem uidetur id, quod €habet: cummis P. #1108 #1109; aeruginis P. #1108 I; croci magmatis P. #1108 IIII. ˜š@@Est etiam genus inflammationis, in qua, si cui tument ac disten-€duntur cum dolore oculi, sanguinem ex fronte [2e]2mitti necessarium €est, multaque aqua calida caput atque oculos fouere; gargarizare ex €lenticula uel fici cremore; inungui acribus medicamentis, quae supra €conprehensa sunt, maximeque eo, quod sphaerion €nominatur, quod lapidem haematitem habet. Atque alia quoque utilia €sunt, quae ad extenuandam aspritudinem fiunt, de qua protinus dicam. ™›á@@Haec autem inflammationem oculorum fere sequitur, interdum €maior, interdum leuior. Nonnumquam etiam ex aspritudine lippitudo €fit, ipsam deinde aspritudinem auget, fitque ea [2alias]2 breuis, in aliis €longa et quae uix umquam finiatur._In hoc genere ualetudinis qui-€dam crassas durasque palpebras et ficulneo folio et asperato specillo €et interdum scalpello eradunt, uersasque cotidie medicamentis suffri-€cant; quae neque nisi in magna uetustaque aspritudine neque saepe €facienda sunt: nam melius eodem ratione uictus et idoneis medicamen-tis peruenitur. Ergo exercitationibus utemur et balneo frequentiore, €multaque * oculorum aqua calida fouebimus; cibos autem sumemus €acres et extenuantis, medicamentum id, quod Caesarianum uocatur. €Habet atramenti sutori P. #1108 I #1110; misy P. #1108 I #1109; piperis albi P. #1108 #1109 @1 €#1109; papaueris lacrimae, cummis, singulorum P. #1108 II; cadmiae elotae P. €#1108 IIII; stibis P. #1108 VI; satisque constat hoc collyrium aduersus omne €genus oculorum ualetudinis idoneum esse, exceptis is, quae lenibus nu-€triuntur. ˜œ@@Id quoque, quod Hieracis nominatur, ad aspritudinem potest. €Habet murrae P. #1108 I; Hammoniaci thymiamatis P. #1108 II; aeruginis ra-€sae P. #1108 IIII. Ad idem idoneum est etiam id, quod Canopitae est et, €quod zmilion uocatur, et id, quod pyxinum et id, quod sphaerion. Si €conposita medicamenta non adsunt, felle caprino uel quam optimo €melle satis commode aspritudo curatur. @@Est etiam genus aridae lippitudinis: xeropthalmia[2n]2 Graeci €appellant. Neque tument neque fluunt oculi, sed rubent tamen et cum €dolore quodam grauescunt et noctu praegraui pituita inhaerescunt; €quantoque minor generi[2s]2 huius impetus, tanto finis minus expeditus €est._In hoc uitio multum ambulare, multum exerceri, lauari saepe, €* * * ibique desudare, multaque frictione uti necessarium est. Cibi €neque ii qui implent, neque nimium acres apti sunt, sed inter hos €medi. Mane, ubi concoxisse manifestum est, non est alienum ex sinapi €gargarizare, tum deinde caput atque os diutius defricare. @@Collyrium uero aptissimum est, quod rinion uocatur. Habet €murrae P. #1108 #1109; papaueris lacrimae, acaciae suci, piperis, cummis, sin-€gulorum P. #1108 I; lapidis haematitis, lapidis Phrygii, Lucii, lapidis scissi-€lis, singulorum P. #1108 II; aeris combusti P. #1108 IIII. Ac pyxinum quoque €eodem accommodatum est. ™Ÿá@@Si uero scabri oculi sunt, quod maxime in angulis esse con-€sueuit, potest prodesse rinion, id quod supra positum est; potest €militare: id, quod habet aeruginis rasae, piperis longi, papaueris la- @1 €crimae, singulorum P. #1108 II; piperis albi, cummis, singulorum P. #1108 €IIII; cadmiae elotae, cerussae, singulorum P. #1108 XVI. Nullum tamen €melius est quam Euelpidis, quod basilicon nominabat. Habet papa-€ueris lacrimae, cerussae, lapidis As[2s]2ii, singulorum P. #1108 II; cummis €P. [2#1108]2 [2III; piperis albi P. #1108]2 IIII, croci P. #1108 VI; psorici P. #1108 XIII. Nulla autem per se materia est, quae psoricum nominetur, sed €chalcitidis aliquid et cadmiae dimidio plus ex aceto simul conteruntur, €idque in uas fictile additum et contectum ficulneis foliis sub terra €reponitur, sublatum[2qu]2e post dies uiginti rursus teritur, et sic €%appellatur. Verum in basilico quoque collyrio conuenit ad omnes affec-€tus oculorum id esse idoneum, qui non lenibus medicamentis curantur. Vbi non sunt autem medicamenta composita, scabros angulos leuant €et mel et uinum; succurritque et his et aridae lippitudini, si quis €pane[2m]2 ex uino subactum super oculum inponit. Nam cum fere sit €umor aliquis, qui modo ipsum oculum, modo angulos aut palpebras €exasperat, sic et, si quid prodit umoris, extrahitur, et, si quid iuxta €est, repellitur. ˜ @@Caligare uero oculi nonnumquam ex lippitudine, nonnum-€quam etiam sine hac propter senectutem inbecillitatemue aliam con-€suerunt. Si ex reliquis lippitudinis id uitium est, adiuuat collyrium, €quod Asclepios nominatur, adiuuat id, quod ex croci magmate fit. @@Proprie etiam ad id componitur, quod dia crocu uocant. Habet €piperis P. #1108 I; croci Cilici, papaueris lacrimae, cerussae, singulorum €P. #1108 II; psorici, cummis, singulorum P. #1108 IIII. ™¢á@@At si ex senectute aliaue inbecillitate id est, recte inungui €potest et melle quam optumo et cypr[2o]2 et oleo uetere. Commodissimum @1 €tamen est balsami partem unam et olei ueteris aut cypri partes duas, €mellis quam acerrimi partes tres miscere. Vtilia huc quoque medica-€menta sunt, quaeque [2ad caliginem proxime quaeque]2 ad extenuandas cicatrices supra comprehensa sunt. Cuicumque €uero oculi caligabunt, huic opus erit multa ambulatione [2atque exer-€citatione,]2 frequenti balneo, ubi totum quidem corpus perfricandum €est, praecipue tamen caput, et quidem irino, donec insudet, uelandum-€que postea nec detegendum antequam sudor et calor domi conquierint. €Tum cibis utendum acribus et extenuantibus, interpositisque aliqui-€bus diebus ex sinapi gargarizandum. ˜£@@Suffusio quoque, quam Graeci hypochysin nominant, inter-€dum oculi potentiae, qua cernit, se opponit. Quod si inueterauit, manu €curandum est. Inter initia nonnumquam certis obseruationibus dis-€cutietur. Sanguinem ex fronte uel naribus mittere, in temporibus ue-€nas adurere, gargarizando pituitam euocare, subfumigare, oculos acri-€bus medicamentis inunguere expedit. Victus optimus est, qui pituitam €extenuat. þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¶¦˜¤@@Ac ne resolutio quidem oculorum, quam paralysin Graeci €nominant, alio uictus modo uel aliis medicamentis curanda est. €Exposuisse tantum genus uitii satis est. Igitur interdum eue-€nit, modo in altero oculo, modo in utroque, aut ex ictu aliquo €aut ex morbo comitiali, aut ex distentione neruorum, qua uehementer €ipse oculus concussus est, ut is neque quoquam intendi possit, neque €omnino consistat, sed huc illucue sine ratione moueatur; ideoque ne con-€spectum quidem rerum praestat. ™¥á@@Non multum ab hoc malo distat id, quod mydriasin Graeci €uocant. Pupilla funditur et dilatatur, aciesque eius hebetescit ac paene €* * ._Difficillime genus id inbecillitatis eliditur. In utraque parte @1 €uero [id est et paralysi et mydriasi] pugnandum est per eadem omnia, €quae in caligine oculorum praecepta sunt, paucis tantum €mutatis, siquidem ad caput irino interdum acetum, interdum nitrum adiciendum est, melle inungui satis est. Quidam in posteriore uitio €calidis aquis usi releuatique: quidam sine ulla manifesta causa subito €obcaecati sunt. Ex quibus nonnulli cum aliquamdiu nihil uidissent, €repentina profusione alui lumen receperunt; quo minus alienum uide-€tur e[2t]2 recenti re et interposito tempore medicamentis quoque moliri de-€iectiones, quae [2om]2nem noxiam materiam [2in]2 inferiora depellant. ˜¦@@Praeter haec inbecillitas oculorum est, ex qua quidem interdiu €satis, noctu nihil cernunt; quod in feminam bene respondentibus men-€struis non cadit._Sed sic laborantes inungui oportet sani[2e]2 iocineris €maxime hirquini, si minus, caprini, ubi id assum coquitur, excepta; €atque edi quoque ipsum iecur debet. Licet tamen etiam isdem medi-€camentis non [2in]2utiliter uti, quae uel cicatrices uel aspritudinem ex-€tenuant: quidam contrito semin[2i]2 portlacae mel adiciunt, eatenus ne €id ex specillo destillet, eoque inungunt. Exercitationibus, balneo, fric-€tionibus, gargarizationibus isdem his quoque utendum est. ™§á@@Et haec quidem in ipsis corporibus oriuntur. Extrinsecus €uero interdum sic ictus oculum laedit, ut sanguis in eo suffundatur. €_Nihil commodius est quam sanguine uel columbae uel palumbi uel €hirundinis inunguere. Neque id sine causa fit, cum horum acies ex-€trinsecus laesa interposito tempore in anticum statum redeat, cel[2err]2ime hirundinis. Vnde etiam fabulae locus factus est, per parentes id herba €restitui, quod per se sanescit. Eorumque ergo sanguis nostros quoque @1 €oculos ab externo casu commodissime tuetur, hoc ordine, ut sit hirun-€dinis optimus, deinde palumbi, minime efficax columbae et illi ipsi €et nobis. Supra percussum uero oculum ad inflammationem leniendam non est alienum inponere etiam cataplasma. [2Sal]2 Hammoniacus uel €quilibet alius quam optimus teri debet, sic ut ei paulatim oleum ad-€iciatur, donec crassitudo strigmenti fiat. Id deinde miscendum est cum €hordeacia farina, quae ex mulso decocta sit. Facile autem recognitis €omnibus, quae medici prodiderunt, apparere cuilibet potest, uix ullum €ex is, quae supra conprehensa sunt, oculi uitium esse, quod non simpli-€cibus quoque et promptis remediis summoueri possit.  ™á@@Hactenus in oculis ea * * reperiuntur, in quibus medica-€menta plurimum possint: ideoque ad aures transeundum est, quarum €usum proximum a luminibus natura nobis dedit. Sed in his aliquanto €maius periculum est: nam uitia oculorum intra ipsos nocent, aurium €inflammationes doloresque interdum etiam ad dementiam mortemque €praecipitant. Quo magis inter initia protinus succurrendum est, ne maiori periculo locus sit._Ergo ubi primum dolorem aliquis sensit, €abstinere et continere se debet; postero die, si uehementius malum est, €caput tondere, idque irino unguento calido perunguere et operire. At €magnus cum febre uigilia[2que]2 dolor exigit, ut sanguis quoque mitta-€tur; si id aliquae causae prohibent, aluus soluenda est. Cataplasmata €quoque calida subinde mutata proficiunt, siue feni Graeci siue lini €siue alia farina ex mulso decocta e[2t]2 recte etiam subinde admouentur spongiae ex aqua calida expressae. Tum leuato dolore ceratum circum-€dari debet ex irino aut cyprino factum: in quibusdam tamen melius €quod ex rosa est proficit. Si uehemens inflammatio somnum ex toto €prohibet, adici cataplasmati debent papaueris cortices fricti atque con-€triti, sic ut ex his pars dimidia sit, eaque tum simul ex passo mixto €decoquatur. In aurem uero infundere aliquod medicamentum oportet, @1 €quod semper ante tepefieri conuenit, commodissimeque per striglem €instillatur. Vbi auris repleta est, super lana mollis addenda est, quae umorem intus contineat. Et haec quidem communia sunt medicamenta: €uerum est et rosa et radicum harundinis sucus, et oleum, in quo lum-€brici cocti sunt, et umor ex amaris nucibus aut ex nucleo mali Persici €expressus. Conposita uero ad inflammationem doloremque leniendum €haec fere sunt: castorei, papaueris lacrimae pares portiones conterun-€tur; deinde adicitur his passum. [2Vel]2 papaueris lacrimae, croci, mur-€rae par modus sic teritur, ut inuicem modo rosa modo passum [2in]2stil-letur. Vel id, quod amarum in Aegyptia faba est, conteritur rosa ad-€iecta; quibus murrae quoque paulum a quibusdam miscetur uel papa-€ueris lacrimae aut tus cum muliebri lacte uel amararum nucum cum €rosa sucus. Vel castorei, murrae, papaueris lacrimae pares portiones €cum passo. Vel croci P. #1108 #1109 #1110; murrae, aluminis scissilis, [2singulo-€rum]2 P. #1108 #1109; quibus dum teruntur paulatim miscentur passi cyathi €tres, mellis minus cyatho, idque ex primis medicamentis est. Vel papa-ueris lacrima[e] ex aceto. Licet etiam compositione uti Themisonis, €quae habet castorei, opopanacis, papaueris lacrimae, singulorum P. €#1108 II; spumae Lyci P. #1108 IIII. Quae contrita passo excipiuntur, donec €[2c]2erati crassitudinem habeant, atque ita reponuntur. Vbi usus re-€quiritur, rursus id medicamentum adiecto passo specillo teritur. Illud €perpetuum est, quotienscumque crassius medicamentum est quam ut €in aurem instillari possit, adiciendum eum esse umorem, ex quo id €componi debet, donec satis liquidum sit. ™‚á@@Si uero pus quoque aures habent, recte Lycium per se infundi-€tur, aut irinum unguentum aut porri sucus cum melle aut centauri €sucus cum passo aut dulcis mali Punici sucus in ipsius cortice tepe- @1 €factus, adiecta murrae exigua parte. Recte etiam miscentur murrae, €quam stacten cognominant, P. #1108 I; croci tantundem; nuces amarae €XXV; mellis sex cyath[2i]2; quae contrita, cum utendum est, in cortice €mali Punici tepefiunt. Ea quoque medicamenta, quae oris exulcerati causa componuntur, aeque ulcera aurium sanant. Quae si uetustiora €sunt et multa sanies fluit, apta compositio est, quae ad auctorem Era-€sistratum refertur: piperis P. #1108 #1109; croci P. #1108 #1109; murrae, [2mi]2sy cocti, €singulorum P. #1108 I; aeris combusti P. #1108 II. Haec ex uino teruntur: €deinde ubi inaruerunt, adiciuntur passi heminae tres et simul incocun-€tur. Cum utendum est, adicitur his mel et uinum. Est etiam Ptole-€maei chirurgi medicamentum, quod habet: lentisci P. #1108 #1109; gallae P. [2#1108]2 #1109; omphaci P. #1108 I; sucum Punici mali. Est Menophili ualidum €admodum, quod ex his constat: piperis longi P. #1108 I; castorei P. #1108 II; €murrae, croci, papaueris lacrimae, nardi Suriaci, turis, malicori, ex Ae-€gyptia faba partis interioris, nucum amararum, mellis quam optumi, €singulorum P. #1108 IIII; quibus cum teruntur adicitur acetum quam acer-€rimum, donec crassitudo in his passi fiat. Est Cratonis: cinnamomi, €casiae, singulorum P. #1108 #1109; Lyci, nardi, murrae, singulorum P. #1108 I; €aloes P. #1108 II; mellis cyathi tres; uini sextarius; ex quibus Lycium cum uino decoquitur, deinde his alia miscentur. At si multum puris malus-€que odor est, aeruginis rasae, turis, singulorum P. #1108 II; mellis cyathi €duo; aceti quattuor simul incocuntur. Vbi utendum est, dulce uinum €miscetur. Aut aluminis scissilis, papaueris lacrimae, acaciae suci par €pondus miscetur, hisque adicitur hyoscyami suci dimidio minor quam €unius ex superioribus portio, eaque trita ex uino diluuntur. Per se €quoque hyoscyami sucus satis proficit. @1 þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¶§™ƒá@@Commune uero auxilium aduersus omnes aurium casus iam-€que usu conprobatum Asclepiades conposuit. In eo sunt cinnamomi, €casiae, singulorum P. #1108 I; floris iunci rotundi, castorei, albi piperis, €longi, amomi, myrobalani, singulorum P. #1108 II; turis masculi, nardi €Syriaci, murrae pinguis, croci, spumae nitri, singulorum P. #1108 III. €Quae separatim contrita, rursus mixta ex aceto conteruntur, atque ita condita, ubi utendum est, aceto diluuntur. Eodem modo commune €auxilium auribus laborantibus est Poly[2id]2i sphragis ex dulci uino li-€quata, quae conpositio priore libro continetur. Quod si et €sanies profluit et tumor est, non alienum est mixto uino per oricula-€rium clysterem eluere, et tum infundere uinum austerum cum rosa €mixtum, cui spodi paulum sit adiectum, aut Lucium cum lacte aut €herbae sanguinalis sucum cum rosa aut mali Punici sucum cum exigua €murrae parte. ™„á@@[2Si]2 sordida quoque ulcera sunt, melius mulso eluuntur, et €tum aliquid ex is, quae supra scripta sunt, quod mel habeat, infundi-€tur. Si magis pus profluit, et caput utique tondendum est et multa €calida aqua perfundendum, [2et gargarizandum,]2 et usque ad lassitudi-€nem ambulandum, et cibo modico utendum est. Si cruor quoque ex €ulceribus apparuit, Lycium cum lacte debet infundi, uel aqua, in qua rosa decocta sit, suco aut herbae sanguinalis aut acaciae adiecto. Quod €si super ulcera caro increuit, eaque mali odoris saniem fundit, aqua €tepida elui debet, tum infundi id, quod ex ture et aerugine et [2aceto €et]2 melle fit, aut mel cum aerugine incoctum. Squama quoque aeris €cum sandaraca contrita per fistulam recte instillatur. •@@Vbi uero uermes orti sunt, si iuxta sunt, protrahendi oriculario €specillo sunt; si longius, medicamentis enecandi, cauendumque ne €postea nascantur. Ad utrumque proficit album ueratrum cum aceto €contritum. Elui quoque aurem oportet uino, in quo marrubium decoc-€tum sit. Emortu[2i su]2b his uermes in primam partem auris prouoca-€buntur, unde educi facillime possunt. @1 @@Sin foramen auris conpressum est, et intus crassa sanies sub-€est, mel quam optimum addendum est. Si id parum proficit, mellis €cyatho et dimidio aeruginis rasae P. #1108 II adiciendum est incoquen-€dumque, et eo utendum. Iris quoque cum melle idem proficit. Item €galbani P. #1108 II, murrae et fellis taurini, singulorum P. #1108 #1109 #1109, uini €quantum satis est ad murram diluendam. ™‡á@@Vbi uero grauius aliquis audire coepit, quod maxime post longos €capitis dolores euenire consueuit, in primis aurem ipsam considerare €oportet: apparebit enim aut crusta, qualis super ulcera innascitur, aut €sordium coitus. Si crusta est, infundendum est oleum calidum, aut €cum melle aerugo uel porri sucus, aut cum mulso nitri paulum. Atque €ubi crusta a corpore iam recedit, eluenda auris aqua tepida est, quo facilius ea per se diducta oriculario specillo protrahatur. Si sordes €[2h]2aeque molles sunt, eodem specillo eximendae sunt: at si durae sunt, €acetum et cum eo nitri paulum coiciendum est; cumque emollitae sunt, €eodem modo elui aurem purgarique oportet. Quod si capitis grauitas €manet, attondendum; idem leniter * sed diu perfricandum est, ad-€iecto uel irino uel laureo oleo, sic [2ut]2 utrilibet paulum aceti miscea-€tur; tum diu ambulandum, leniterque post unctionem aqua calida ca-put fouendum. Cibisque utendum ex inbecillissima et media materia, €magisque adsumendae dilutae potiones; nonnumquam gargarizandum €est. Infundendum autem in aurem [2castoreum]2 cum aceto et laureo €oleo [2et]2 suco radic[2ul]2ae corticis, aut cucumeris agrestis sucus ad-€ditis contritis rosae foliis. Inmaturae quoque uuae sucus cum rosa €instillatus aduersus surditatem satis proficit. @1 ™ˆá@@Aliud uiti genus est, ubi aures intra se ipsas sonant; atque hoc €quoque fit, ne externum sonum accipiant. Leuissimum est, ubi id ex €grauidine est; peius, ubi ex morbis capitisue longis doloribus incidit; €pessimum, ubi magnis morbis uenientibus maximeque comitiali prae-€uenit. @@Si ex grauidine est, purgare aurem oportet et spiritum conti-€nere, donec inde umor aliquis ex[2spu]2met. Si ex morbo uel capitis €dolore, quod ad exercitationem, frictionem, perfusionem gargariza-€tionemque pertinet, eadem facienda sunt. Cibis non utendum nisi €extenuantibus. In aurem dandus radiculae sucus cum rosa uel cum €suco radicis ex cucumere agresti; uel castoreum cum aceto et laureo €oleo; ueratrum quoque [2ad]2 id ex aceto conteritur, deinde melle cocto €excipitur, et inde collyrium factum in aurem demittitur. @@Si sine his coepit ideoque nouo metu terret, in aurem dare[2i]2 debet €castoreum cum aceto uel irino aut laureo oleo; aut huic mixtum ca-€storeum cum suco nucum amararum; aut murra et nitrum cum rosa €et aceto. Plus tamen in hoc quoque proficit uictus ratio, eademque €facienda sunt, quae supra conprehendi, cum maiore quoque di-€ligentia; et praeterea, donec is sonus finiatur, a uino abstinendum. Quod si simul et sonus est et inflammatio, laureum oleum coniecisse €abunde est, aut id, quod ex amaris nucibus exprimitur, quibus €[2qui]2dam uel castoreum uel murram miscent. ™‰á@@Solet etiam interdum in aurem aliquid incidere, ut calculus €aliquodue animal. Si pulex intus est, conpellendum eo lanae paulum €est, quo ipse is subit et simul extrahitur. Si non est secutus aliudue €animal est, specillum lana inuolutum in resina quam glutinosissim[2a]2 €maximeque terebenthina demittendum, idque in aurem coiciendum €ibique uertendum est: utique enim conprehendit [eximet]. Sin aliquid €exanime est, specillo oriculario protrahendum est aut hamulo retuso @1 paulum recuruato. Si ista nihil proficiunt, potest eodem modo resina €protrahi. Sternumenta quoque admota id commode elidunt, aut ori-€culario clystere aqua uehementer intus conpulsa. Tabula quoque con-€locatur, media inhaerens, capitibus utr[2im]2que pendentibus; superque €eam homo deligatur in id latus uersus, cuius auris eo modo laborat, €sic ut extra tabulam emineat. Tum malleo caput tabulae, quod a pe-€dibus est, feritur; atque ita concussa aure id quod inest excidit.  ™á@@Nares uero exculceratas fouere oportet uapore aquae €calidae. Id et spongia expressa atque admota fit et subiecto uase €oris angusti calida aqua repleto. Post id fomentum inlinenda ulcera €sunt [2a]2ut plumbi recremento aut cerussa aut argenti spuma: cum €quolibet horum * * aliquod conteri[t,] eique, dum teritur, in uicem €uinum et oleum murteum adici[t,] donec %mellis crassitudinem fecerit. €Sin autem ea ulcera circa os sunt pluresque crustas et odorem foedum €habent, quod genus Graeci ozenam appellant, sciri quidem debet uix ei malo posse succurri. Nihilo minus tamen haec temptari possunt, €ut caput ad cutem tondeatur adsidueque uehementer perfricetur, €multa calida aqua perfundatur, multa [2dein]2 ambulatio sit, cibus modi-€cus, neque acer neque ualentissimus. Tum in narem ipsam mel cum €exiguo modo resinae terebenthinae coiciatur (quod specillo quoque €inuoluto lana fit) adtrahaturque spiritu [2i]2s sucus, donec in ore gu-stus eius sentiatur. Sub his enim crustae resoluuntur, quae tum per €sternumenta elidi debent. Puris ulceribus uapor aquae calidae sub-€iciendus est; [2deinde adhibendum]2 aut Lycium ex uino dilutum, aut €amurca aut omphacium aut mentae aut marrubii sucus aut atramen-€tum sutorium, [2quod]2 concand[2e]2factum, deinde contritum sit; aut in-terior scillae pars contrita, sic ut horum cuilibet mel adiciatur. Cuius €in ceteris admodum exigua pars esse debet; in atramento sutorio tanta, @1 €ut ea mixtura liquida fiat; cum scilla utique pars maior; inuoluen-€dumque lana specillum est, et in eo medicamento tinguendum, eoque €ulcera inplenda sunt. Rursusque lin[2a]2mentum inuolutum et oblongum €eodem medicamento inlinendum demittendumque in narem est et ab €inferiore parte leniter deligandum. Idque per hiemem et uer [2b]2is €die, per aestatem [2et]2 autumnum ter die fieri debet. ™‚á@@Interdum uero in naribus etiam carunculae quaedam similes €muliebribus mammis nascuntur, eaeque imis partibus, quae carno-€sissimae sunt, inhaerent. Has curare oportet medicamentis aduren-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¶¨ˆ™‚á„tibus, sub quibus ex toto consumuntur. Polypus uero est caruncula, €modo alba [2modo]2 subrubra, quae narium ossi inhaeret, ac modo ad €labra tendens narem implet, modo retro per id foramen, quo spiritus €a naribus ad fauces descendit, adeo increscit, uti post uuam conspici possit; strangulatque hominem, maxime austro aut euro flante; fe-€reque mollis est, raro dura, eaque magis spiritum impedit et nares €dilatat; quae fere carcinodes est; itaque attingi non debet. Illud aliud €genus fere quidem ferro curatur, interdum tamen inarescit, si addita €in narem per lin[2a]2mentum aut penicillum ea compositio est, quae habet: €mini Sinopici, chalcitidis, calcis, sandaracae, singulorum P. #1108 I; €atramenti sutori P. #1108 II.  @@In dentium autem dolore, qui ipse quoque maximis tormen-€tis adnumerari potest, uinum ex toto circumcidendum est. Cibo €quoque primo abstinendum, deinde eo modico mollique utendum, ne €mandentis dentes inritet; tum extrinsecus admouendus per spongiam €uapor aquae calidae, inponendumque ceratum ex cyprino ex[2ue]2 irino €factum, lanaque id conprehendendum, caputque uelandum est. Quod €si grauior dolor est, utiliter et aluus ducitur, et calida cataplasmata €super maxillas inponuntur, et ore umor calidus cum medicamentis aliquibus continetur, saepiusque mutatur. Cuius rei causa et quin-€quefolii radix in uino mixto coquitur, et hyoscyami radix uel in posca @1 €uel in uino, sic ut paulum his salis adiciatur et papaueris non nimium €aridi cortices et mandragorae radix eodem modo. Sed in his tribus €utique uitandum est, ne, quod haustum erit, deuoretur. Ex populo €quoque alba cortex radicis in hunc [2u]2sum in uino mixto recte co-€quitur, et in aceto cornus ceruini ramentum, et nepeta cum taeda €pingui ac ficu item pingui uel in mulso uel in aceto et melle; ex quibus cum ficus decocta est, is umor percolatur. Specillum quoque €lana inuolutum in calidum oleum demittitur, eoque ipse dens fouetur. €Quin etiam quaedam quasi cataplasmata in dentem ipsum inlinuntur; €ad quem usum ex malo Punico acido arido mal[2i]2corii pars interior €cum pari portione et gallae et pinei corticis conteritur, misceturque €his minium; eaque contrita aqua pluuia[ti]li coguntur. Aut panacis, €papaueris lacrimae, peucedani, uuae t[2a]2miniae sine seminibus pares €portiones conteruntur. Aut galbani partes tres, papaueris lacrimae pars €quarta. Quicquid dentibus admotum est, nihilo minus supra maxillas ceratum, quale supra posui, [2e]2sse debet lana optentum. Quidam €etiam murrae, cardamomi, singulorum P. #1108 I; croci, pyrethri, ficorum, €[2s]2partes, singulorum P. #1108 IIII; sinapis P. #1108 VIII contrita linteolo €inlinunt, inponuntque in umero partis eius, qua dens dolet: si is supe-€rior est, a scapulis; si inferior, a pectore; idque dolorem leuat, et cum leuauit, protinus summouendum est. Si uero exesus est dens, festinare €ad eximendum eum, nisi res coegit, non est necesse: sed [2t]2um omnibus €fomentis, quae supra posita sunt, adiciendae quaedam ualen-€tiores conpositiones sunt quae dolorem leuant; qualis Herae est. Habet €autem papaueris lacrimae P. #1108 I; piperis P. #1108 II; soreos P. #1108 X; €quae contrita galbano excipiuntur, idque circumdatur; aut Mene-€machi, maxime ad maxillares dentes, in qua sunt croci P. #1108 #1109; car-€damomi, turis fuliginis, ficorum, [2s]2partes, pyrethri, singulorum P. @1 €#1108 IIII; sinapis P. #1108 VIII. Quidam autem miscent pyrethri, piperis, €elateri, [2s]2partes, singulorum P. #1108 I; aluminis scissilis, papaueris lacri-€mae, uuae t[2a]2miniae, sulpuris ignem non experti, bituminis, lauri ba-carum, sinapis, [2singulorum P.]2 #1108 II. Quod si dolor eximi eum cogit, €et piperis semen cortice liberatum, et eodem modo baca hederae con-€iecta in [id] foramen dentem findit, isque per testas excidet. Et plani €piscis, quam pastinacam nostri, trygona Graeci uocant, aculeus tor-€retur, deinde conteritur resinaque excipitur, quae denti circumdata €hunc soluit. Et alumen scissile et * * in foramen coniectum dentem €citat. Sed id tamen inuolutum in lanula demitti commodius est, quia sic dente seruato dolorem leuat. Haec medicis accepta sunt. Sed agre-€stium experimento cognitum est, cum dens dolet, herbam mentastrum €cum suis radicibus euelli debere, et in peluem coici, supraque aquam €infundi, collocarique iuxta sedentem hominem undique ueste contec-€tum; tum in peluem candentes silices d[2e]2mitti, sic ut aqua tegantur; €hominemque eum hiante ore uaporem excipere, ut supra dictum est, €undique inclusum. Nam et sudor plurimus sequitur, et per os continens €pituita defluit, idque saepe longiorem, semper annuam ualetudinem €bonam praestat.  @@Si uero tonsillae sine exulceratione per inflammationem in-€tumuerunt, caput uelandum est; extrinsecus is locus uapore calido fo-€uendus; multa ambulatione utendum; caput in lecto sublime haben-€dum; gargarizandumque reprimentibus. Radix quoque ea, quam dul-€cem appellant, contusa et in passo mulsoue decocta idem praestat. Le-€niterque quibusdam medicamentis eas inlini non alienum est, quae hoc modo fiunt: ex malo Punico dulci sucus exprimitur, et eius sextarius €in leni igne coquitur, donec ei mellis crassitudo est; tum croci, mur- @1 €rae, aluminis scissilis, [2singulorum]2 P. #1108 II per se conteruntur, pau-€latimque his adiciuntur uini lenis cyathi duo, mellis unus; deinde €priori suco ista miscentur, et rursus leniter incocuntur. Aut eiusdem €suci sextarius eodem modo coquitur, atque eadem ratione trita haec €adiciuntur: nardi P. #1108 #1110; omphaci P. #1108 I; cinnamomi, murrae, €casiae, singulorum P. #1108 #1110; eadem autem haec et auribus et naribus purulentis adcommodata sunt. Cibus in hac quoque ualetudine lenis €esse debet, ne exasperet. Quod si tanta inflammatio est, ut spiritum €impediat, in lecto conquiescendum, cibo abstinendum, neque adsumen-€dum quicquam praeter aquam calidam est; aluus quoque ducenda est; €gargarizandum ex fico et mulso; inlinendum mel cum omphacio; in-€trinsecus admouendus sed aliquanto diutius uapor calidus, donec ea €suppurent et per se aperiantur. Si pure substante non rumpuntur hi tumores, incidendi sunt; deinde ex mulso calido gargarizandum. At €si modicus quidem tumor [2sed]2 exulceratio est, furfurum cremori ad gar-€garizandum paulum mellis adiciendum est; inlinendaque ulcera hoc €medicamento: passi quam dulcissimi tres heminae ad unam cocuntur; €tum adicitur t[2u]2ris P. #1108 I; [2ali P. #1108 I;]2 croci, murrae, singulorum €P. #1108 #1109; leuiterque omnia rursus feruescunt. Vbi pura ulcera sunt, eo-€dem furfurum cremore uel lacte gargarizandum est. Atque hic quoque €cibis lenibus opus est, quibus adici dulce uinum potest.  @@Vlcera autem oris si cum inflammatione sunt et parum pura €ac rubicunda sunt, optume is medicamentis curantur, quae [supra €posita] ex malis Punicis fiunt. Continendusque saepe ore repri-€mens cremor est, cui paulum mellis sit adiectum: utendum ambulatio-€nibus et non acri cibo. Simul atque uero pura ulcera esse coeperunt, €lenis umor, interdum etiam quam optima aqua ore continenda est. @1 €Prodestque adsumptum pirum mitiu[2s]2 pleniorque cibus cum acri acet[2o]2 €inspergique ulcera debent alumine scissili, cui dimidio plus gallae in-maturae sit adiectum. Si iam crustas habent, quales in adustis esse €consuerunt, adhibendae sunt hae conpositiones, quas Graeci antheras €nominant: iunci quadrati, murrae, sandaracae, aluminis pares por-€tiones. Aut croci, murrae, singulorum P. #1108 I; [2i]2ridis, aluminis scissilis, €sandaracae, singulorum P. [2#1108]2 IIII; iunci quadrati P. #1108 VIII. Aut gallae, €murrae, singulorum P. #1108 I; aluminis scissilis P. #1108 II; rosae foliorum €P. #1108 IIII. Quidam autem croci P. #1108 #1109; aluminis scissilis, murrae, sin-€gulorum P. [2#1108]2 I; sandaracae P. #1108 II; iunci quadrati P. #1108 IIII miscent. €Priora arida insperguntur: hoc cum melle inlinitur, neque ulceribus €tantum sed etiam tonsillis. @@Verum ea longe periculosissima sunt ulcera, quas apthas Graeci €appellant, sed in pueris: hos enim saepe consumunt, in uiris et mulieri-€bus idem periculum non est. Haec ulcera a gingiuis incipiunt; deinde þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¶¨‹“„palatum totumque os occupant; tum ad uuam faucesque descendunt, €quibus obsessis non facile fit, ut puer conualescat. Ac miserius etiam €est, si lact[2e]2ns adhuc infans est, quo minus imperari remedium aliquod potest. Sed inprimis nutrix cogenda est exerceri et ambulationibus €et is operibus, quae superiores partes mouent; mittenda in balineum €iubendaque ibi calida aqua mammas perfundere; tum alenda cibis €lenibus et is, qui non facile corrumpuntur: potione, si febricitat puer, €aquae; si sine febre est, uini diluti. Ac si aluus nutricis substitit, ducenda est. Si pituita eius in os coit, uomere debet. Tum ipsa ulcera €perunguenda sunt melle, cui rhus, quem Syriacum uocant, aut amarae €nuces adiectae sunt; uel mixtis inter se rosae foliis [2aridis,]2 pineis €nucleis, menta, coliculo, melle, uel eo medicamento, quod ex moris fit, €quorum sucus eodem modo quo Punici mali ad mellis crassitudinem €coquitur; eademque ratione ei crocum, murra, alumen, uinum, mel, @1 miscetur: neque quicquam dandum, a qu[2o]2 umor euocari possit. Si uero €iam firmior puer est, gargarizare debet is fere, quae supra €conprehensa sunt. Ac si lenia medicamenta in eo parum pro-€ficiunt, adhibenda sunt ea, quae adurendo crustas ulceribus inducant. €Quale est scissile alumen uel chalcitis uel atramentum sutorium. Prod-€est etiam fames et abstinentia quanta maxime inperari potest. Cibus €esse debet lenis: ad purganda tamen ulcera interdum caseus ex melle €recte datur.  @@Linguae quoque ulcera non aliis medicamentis egent, quam €quae prima parte superioris capitis exposita sunt. Sed quae €in latere eius nascuntur, diutissime durant; uidendumque est, num €contra dens aliquis acutior sit, qui sanescere saepe ulcus eo loco non €sinit, ideoque leuandus est.  @@Solent etiam interdum iuxta dentes in gingiuis tubercula €quaedam oriri dolentia: parulidas Graeci appellant. Haec initio leniter €sale contrito perfricare oportet; aut inter se mixtis sale fossili com-€busto, cupresso, nepeta; deinde eluere os cremore lenticulae, inter haec €hiare, donec pituita satis profluat. @@In maiore uero inflammatione isdem medicamentis utendum est, €quae ad ulcera oris supra posita sunt: et mollis lin[2amenti]2 €paulum inuoluendum ex is aliqua compositione, quas antheras uocari €dixi, demittendumque id inter dentem et gingiuam. Quod €si %duriore id prohibebit, extrinsecus admouendus erit spongia uapor €calidus, inponendumque ceratum. Si suppuratio se ostendet, diutius eo €uapore utendum erit, et continendum ore calidum mulsum, in quo ficus €decocta sit; idque subcrudum incidendum, ne, si diutius ibi pus re-manserit, os laedat. Quod si maior is tumor est, commodius totum ex-€ciditur, sic ut ex utraque parte dens liberetur. Pure exempto si leuis €plaga est, satis est ore calidam aquam continere, extrinsecus fouere eo-€dem uapore; si maior est, lenticulae cremore uti isdemque medicamen-€tis, quibus cetera ulcera oris curantur. Alia quoque ulcera in gingiuis €plerumque oriuntur, quibus eadem quae in reliquo ore succurrunt; €maxime tamen mandere ligustrum oportet, sucumque eum ore con- @1 tinere. Fit etiam interdum, ut gingiuae ulcere, siue parulis fuit siue €non fuit, diutius pus feratur; quod aut dente corrupto, aut fracto uel €* * aliterque uitiato osse; maximeque id per fissum [2e]2uenire con-€sueuit. Vbi incidit, locus aperiendus, dens eximendus; testa ossis, si €qua excessit, recipienda est; si quid uitiosi est, radendum. Post quae €quid fieri debeat, supra in aliorum ulcerum curatione con-€prehensum est. Si uero a dentibus gingiuae recedunt, eaedem antherae €succurrunt. Vtile est etiam pira aut mala non permatura mandere, et €ore eum umorem continere. Idemque praestare non acre acetum in ore €retentum potest.  @@Vuae uehemens inflammatio terrere quoque debet. Itaque €in hac et abstinentia necessaria est, et sanguis recte mittitur; et si id €aliqua res prohibet, aluus utiliter ducitur; caputque super haec uelan-€dum et sublimius habendum est: tum aqua gargarizandum, in qua €simul rubus et lenticula decocta sit. Inlinenda autem ipsa uua uel €omphacio uel galla uel alumine scissili, sic ut cuilibet eorum mel ad-€iciatur; [2chelidoniae quoque suco per coclear inlita uua maximeque * * €prodest.]2 Est etiam medicamentum hu[2c]2 aptum, quod Andronium ap-€pellatur. Constat ex his: alumine scissili, squama aeris rubri, atra-€mento sutorio, galla, murra, misy; quae per se contrita mixtaque rur-€sus paulatim adiecto uino austero teruntur, donec his mellis crassitudo sit. Vbi horum aliquo inlita uua est, fere multa pituita decurrit; cum-€que ea quieuit, ex uino calido gargarizandum est. Quod si minor ea in-€flammatio est, laser terere, eique adicere frigidam aquam satis est, €eam[2que]2 aquam cocleario exceptam ipsi uuae subicere. Ac medio-€criter eam tumentem aqua quoque frigida eodem modo subiecta re-€primit. Ex eadem autem aqua gargarizandum quoque est, quae uel €cum lasere uel sine eo hac ratione uuae subiecta est.  @@Si quando autem ulcera oris cancer inuasit, primum con- @1 €siderandum est, num malus corporis habitus sit, eique occurrendum; €deinde ipsa ulcera curanda. Quod si in summa parte id uitium est, satis €proficit anthera umido ulceri arida inspersa; sicciori cum exigua parte €mellis inlita: si paulo altius, chartae conbustae partes duae, auripig-€menti pars una: si penitus malum descendit, chartae conbustae partes €tres, auripigmenti pars quarta, aut pares portiones salis fricti et iridis frictae, aut item pares portiones chalcitidis, calcis, auripigmenti. Ne-€cessarium autem est lin[2a]2mentum in rosa tinguere, et super adurentia €medicamenta inponere, ne uicinum et sanum locum laedant. Quidam €etiam in acris aceti heminam frictum salem coiciunt, donec tabescere €desinat; deinde id acetum coqunt, donec exsiccetur; eumque salem €contritum inspergunt. Quotiens autem medicamentum inicitur, et ante €[2et]2 post os diluendum est uel cremore lenticulae uel aqua, in qua aut €eruum aut oleae uerbenae[2ue]2 decoctae sint, sic ut cuilibet eorum paulum mellis misceatur. Acetum quoque ex scilla retentum ore satis aduersus €haec ulcera proficit, [2item]2 ex aceto cocto sali, sicut supra demonstra-€tum est, rursus mixtum acetum. Sed et diu continere utrumlibet, et id €bis aut ter die facere, prout uehemens malum est, necessarium est. €Quod si puer est, cui id incidit, specillum lana inuolutum in medica-€mentum demittendum est, et super ulcus tenendum, ne per inpruden-€tiam adurentia deuoret. Si in gingiuis est, mouenturque aliqui dentes, refi[2g]2i eos oportet: nam curationes uehementer inpediunt. Si nihil me-€dicamenta proficient, ulcera erunt adurenda. Quod tamen in labris ideo €non est necessarium, quoniam excidere commodius est. Et id quidem, €aeque adustum atque excisum, sine ea curatione, quae corpori manu €adhibetur, inpleri non potest. Gingiuarum uero ossa, quae hebetia sunt, €in perpetuum ustione nudantur: neque enim postea caro increscit. In-€ponenda tamen adustis lenticula est, donec sanitatem, qualis esse pot-€est, recipiant.  @@Haec in capite fere medicamentis egent. Sub ipsis uero €auribus oriri parotides solent, modo in secunda ualetudine ibi inflam-€matione orta, modo post longas febres illuc inpetu morbi conuerso. Id €abscessus genus est: itaque nullam nouam curationem desiderat, anim- @1 €aduersionem tantummodo hanc habet necessariam: [quia,] si sine €morbo id intumuit, primum reprimentium [2faciendum]2 experimentum €est; si aduersa ualetudine, illud inimicum est maturarique et quam €primum aperiri commodius est.  @@Ad umbilicos uero prominentes, ne manu ferroque uten-€dum sit, ante temptandum est, ut abstineat[2ur]2, aluus his ducatur, in-€ponatur super umbilicum id, quod ex his constat: cicutae et fuliginis, €singulorum P. #1108 I; cerussae elotae P. #1108 VI; plumbi eloti P. #1108 VIII; €ouis duobus, quibus etiam solani sucus adicitur. Hoc etiam diutius in-€positum esse oportet: sed interim conquiescere hominem, cibo modico €[2uti, sic]2 ut uitentur omnia inflantia.  @@Proxima sunt ea, quae ad partes obscenas pertinent, €quarum apud Graecos uocabula et tolerabilius se habent et accepta iam þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¶¨’ƒusu sunt, cum in omni fere medicorum uolumine atque sermone iacten-€tur: apud nos foediora uerba ne consuetudine quidem aliqua uerecun-€dius loquentium commendata sunt, ut difficilior haec explanatio sit €simul et pudorem et artis praecepta seruantibus. Neque tamen ea res a €scribendo me deterrere debuit: primum, ut omnia quae salutaria ac-€cepi, conprehendere[2m]2; dein, quia in uolgus eorum curatio etiam €praecipue cognoscenda est, quae inuitissimus quisque alteri ostendit. ™‚á@@Igitur si ex inflammatione coles intumuit, reducique summa €cutis aut rursus induci non potest, multa calida aqua fouendus locus €e[2s]2t. Vbi [2uero]2 glans contecta est, oriculario quoque clystere [2inter]2 €eam cutemque aqua calida inserenda est. Si mollita sic et extenuata €cutis ducenti paruit, expeditior reliqua curatio est. Si tumor uicit, €inponenda est uel lenticula uel marrubium uel oleae folia ex uino cocta, €sic ut cuilibet eorum, dum teritur, mellis paululum adiciatur; sursum-que coles ad uentrem deligandus est. Quod in omni curatione eius ne-€cessarium est; isque homo continere se et abstinere a cibo debet, et €potione aquae tantum a siti uindicari. Postero die rursum adhibendum €isdem rationibus aquae fomentum est, et cum ui quoque experiendum, €an cutis sequatur; eaque si non parebit, leuiter summa scalpello con-€cidenda erit. Nam cum sanies profluxerit, extenuabitur is locus, et facilius cutis ducetur. Siue autem hoc modo uicta erit, siue numquam @1 €repugnauerit, ulcera uel in cutis ulteriore parte uel in glande ultraue €eam in cole reperientur; quae necesse est aut pura siccaue sint aut umida €et purulenta. Si sicca sunt, primum aqua calida fouenda sunt; deinde €inponendum Lycium ex uino aut amurca cocta cum eodem aut cum €rosa buturum. Si leuis is umor inest, uino eluenda sunt, tum buturo et €rosae mellis paulum, et resinae terebenthinae pars quarta adicienda est; eoque utendum. At si pus ex is profluit, ante omnia elui mulso €calido debent; tum inponi piperis P. #1108 I; murrae P. #1108 #1109; croci, €misyos cocti, singulorum P. #1108 II; quae ex uino austero cocuntur, donec €mellis crassitudinem habeant. Eadem autem conpositio tonsillis, uuae €madenti, oris nariumque ulceribus accommodata est. Aliud ad eadem: €piperis P. #1108 #1109; murrae P. #1108 #1109; croci P. #1108 #1109 #1109; misy cocti P. #1108 I; €aeris combusti P. #1108 II; quae primum ex uino austero conteruntur, €deinde ubi inaruerunt, iterum teruntur ex passi tribus cyathis et in-cocuntur, donec uisci crassitudinem habeant. Aerugo quoque [2cum]2 €cocto melle eaque quae ad oris ulcera supra conprensa sunt €[curant] aut Erasistrati conpositio aut Cratonis recte super purulenta €naturalia inponitur. Foli[2orum]2 quoque oleae P. [2#1108]2 * ex nouem cyathis €uini cocuntur; his adicitur aluminis scissilis P. #1108 IIII; Lyci P. #1108 €VIII; mellis sex cyath[2i]2: ac si plus puris est, id medicamentum ex €melle; si minus, ex uino diluitur. Illud perpetuum est, post curatio-€nem, dum [2in]2flammatio manet, quale supra positum est, cata-plasma super dare, et cotidie ulcera eadem ratione curare. Quod si pus €et multum et cum malo odore coepit profluere, elui cremore lenticulae €debet, sic ut ei mellis paulum adiciatur. Aut oleae uel lentisci folia uel €marrubium decoquendum est, eoque umore eodem modo cum melle €utendum; inponendaque eadem aut etiam omphacium cum melle aut €id, quod ex aerugine et melle ad aures fit; aut conpositio Andronis aut @1 anthera, sic ut ei paulum mellis adiciatur. Quidam omnia ulcera, de €quibus adhuc dictum est, Lycio ex uino curant. Si uero ulcus latius €atque altius serpit, eodem modo elui debet, inponi uero aut aerugo aut €omphacium cum melle aut Andronis compositio aut marrubii, murrae €aut croci, aluminis scissilis cocti, rosae foliorum aridorum, gallae, sin-€gulorum P. #1108 I; mini Sinopici P. #1108 II. Quae per se singula primum €teruntur, deinde iuncta iterum melle adiecto, donec liquidi cerati cras-€situdinem habeant; tum in aeneo uaso leniter cocuntur, ne super-fluant. Cum iam guttae indurescunt, uas ab igni remouetur; idque €medicamentum, prout opus est, aut ex melle aut ex uino liquatur. €Idem autem per se etiam ad fistulas utile est. Solet etiam interdum €ad neruos ulcus descendere, profluitque pituita multa, sanies tenuis €malique odoris non %cocta aut aquae similis, in qua caro recens lota est; doloresque is locus et punctiones habet. Id genus quamuis inter €purulenta est, tamen lenibus medicamentis curandum est, quale est em-€plastrum tetrapharmacum ex rosa liquatum, sic ut turis quoque pau-€lum ei misceatur; aut id, quod ex buturo, rosa, resina, melle fit, supra €uero a me positum est; praecipueque id ulcus multa calida aqua €fouendum est, uelandumque neque frigori committendum. Interdum €autem per ipsa ulcera coles sub cute exest[2ur]2 sic ut glans excidat; sub ™‚ëquo casu cutis ipsa circumcidenda est. Perpet[2u]2umque est, quotiens €glans aut ex cole aliquid uel excidit uel absciditur, hanc non esse ser-€uandam, ne considat ulcerique adglutinetur, ac neque reduci possit €postea, et fortasse fistulam quoque urinae claudat. Tubercula etiam, €quae phumata Graeci uocant, circa glandem oriuntur, quae uel medi-€camentis uel ferro aduruntur; et cum crustae exciderunt, squama aeris €inspergitur, ne quid ibi rursus increscat. ™ƒá@@Haec citra cancrum sunt; qui cum in reliquis partibus tum in €his quoque uel praecipue ulcera infestat. Incipit a nigritie. Quae si €cutem occupauit, protinus specillum subiciendum, eaque incidenda est; €deinde orae uulsella prendendae; tum quicquid corruptum est exciden-€dum, sic ut ex integro quoque paulum dematur; idque adurendum. €Quotiens quid ustum est, hic quoque sequitur, ut inponenda lenticula sit; deinde ubi crustae exciderunt, ulcera sicut alia curentur. Ac si @1 €cancer ipsum colem occupauit, inspergenda aliqua sunt ex adurentibus, €maximeque id, quod ex calce, chalcitide, auripigmento componitur. €Si medicamenta uincuntur, hic quoque scalpello quicquid corruptum €est, sic ut aliquid etiam integri trahat, praecidi debet. Illud quoque €aeque perpetuum est, exciso cancro uulnus esse adurendum. Sed siue €ex medicamentis siue ex ferro crustae occa[2l]2luerunt, magnum peri-€culum est, ne his decidentibus ex cole profusio sanguinis insequatur. Ergo longa quiete et inmobili paene corpore opus est, donec ex ipso €crustae leniter resoluantur. Ac si uel uolens aliquis uel inprudens, dum €ingreditur inmature, crustas diduxit, et fluuit sanguis, frigida aqua €adhibenda est. Si haec parum ualet, decurrendum est ad medicamenta, €quae sanguinem supprimunt. Si ne haec quidem succurrunt, aduri dili-€genter et timide debet, neque ullo postea motu dandus eidem periculo €locus est. ”@@Nonnumquam etiam id genus ibi cancri, quod phagedaena a €Graecis nominatur, oriri solet. In quo minime differendum sed pro-€tinus isdem medicamentis et, si parum ualent, ferro adurendum. Quae-€dam etiam nigrities [2est,]2 quae non sentitur, sed serpit ac, si susti-€nuimus, usque ad uesicam tendit, neque succurri postea potest. Si id €in summa glande circa fistulam urinae est, prius in eam [2tenue]2 spe-€cillum demittendum est, ne claudatur; deinde id ferro adurendum. Si €uero alte penetrauit, quicquid occupatum est, praecidendum est. Cetera €eadem, quae in aliis cancris, facienda sunt. @@Occallescit etiam in cole interdum aliquid, idque omne paene €sensu caret; quod ipsum quoque excidi debet. Carbunculus autem ibi €natus primum a[2qu]2a per oricularium clystere[2m]2 eluendus est; deinde €ipse quoque medicamentis urendus, maximeque chalcitide cum melle €aut aerugine cum cocto melle, aut ouillo stercore fricto et contrito cum €eodem melle. Vbi is excidit, liquidis medicamentis utendum est, quae €ad or[2is]2 ulcer[2a]2 conponuntur. ™†á@@In testiculis uero si qua inflammatio sine ictu orta est, sanguis €a talo mittendus est; a cibo abstinendum; inponenda ex faba farina eo @1 €ex mulso cocta cum cumino contrito et ex melle cocto; aut contritum €cuminum cum cerato ex rosa facto; aut lini semen frictum, contritum €et in mulso [2coctum; aut tritici farina ex mulso]2 cocta cum cupresso; þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¶¨’™†á†aut lilii radix contrita. At si idem induruerunt, inponi debet lini uel €faeni Graeci semen ex mulso coctum; aut ex cyprino ceratum; aut €simila ex uino contrita, cui paulum croci sit adiectum. Si uetustior €iam durities est, maxime proficit cucumeris agrestis radix in mulso cocta, deinde contrita. Si ex ictu tument, sanguinem mitti necessarium €est, magisque si etiam liuent. Inponendum uero utrumlibet ex iis, €quae cum cumino conponuntur supraque posita sunt; aut ea con-€positio, quae habet: nitri cocti P. #1108 I; resinae pineae, cumini, sin-€gulorum P. #1108 II; uuae t[2a]2miniae sine seminibus P. #1108 IIII; mellis €quantum satis sit ad ea cogenda. Quod si ex ictu testiculus al[2i]2 desit, €fere pus quoque increscit, neque aliter succurri potest quam si inciso €scroto et pus emissum et ipse testiculus excisus est. ™‡á@@Anus quoque multa taediique plena mala recipit, neque inter €se multum abhorrentes curationes habet. A[2c]2 primum in eo saepe, et €quidem pluribus locis, cutis scinditur: ragadia Graeci uocant. Id si €recens est, quiescere homo debet, [2et]2 in aqua calida desidere. Columbina €quoque oua coquenda sunt, et, ubi induruerunt, purganda; deinde alte-€rum deponefacere in aqua bene calida debet, alterum calidum loco subi-€cere, sic ut inuicem utroque aliquis utatur. Tum tetrapharmacum €[2au]2t rhypodes ad hoc rosa diluendum est, aut [2oesy]2pum recens mi-€scendum cum cerato liquido ex rosa facto aut eidem cerato plumbum elotum: aut adiciendum aut resinae terebenthinae murrae [2paulum,]2 €aut spumae argenti uetus oleum, et qu[2o]2libet ex his id perunguendum. €Si, quicquid laesum est, extra est neque intus reconditum, eodem me-€dicamento tinctum [2linamentum]2 superdandum est et, quicquid ante @1 €adhibuimus, cerato contegendum. [2In hoc autem casu]2 neque acribus €[2cibis utendum est]2 neque asperis neque aluum conprimentibus, ne ari-€dum quidem quicquam satis utile est nisi admodum paulum: liquida, €lenia, pinguia, glutinosa meliora sunt. Vino leni uti nihil prohibet. ™ˆá@@Condyloma autem est tuberculum, quod ex quadam inflamma-€tione nasci [2solet. Id ubi ortum est, quod ad quietem, ci]2bos [2potiones-€que]2 pertinet, eadem seruari debe[2n]2t, quae proxime scripta €sunt: isdem etiam ouis recte tuberculum id fouetur. Sed desidere ante €homo in aqua debet, in qua uerbenae decoctae sunt ex reprimentibus. €Tum recte inponitur et lenticula cum exigua parte mellis et sertula €Campana ex uino cocta; et rubi folia contrita cum cerato ex rosa facto; €et cum eodem cerato contritum uel Cotonium malum, uel malicori ex €uino cocti pars interior; et chalcitis cocta atque contrita, deinde [2oesy]2po ac rosa excepta; et ex ea conpositione, quae habet: turis P. #1108 I; alu-€minis scissilis P. #1108 II; cerussae P. #1108 III; spumae argenti P. #1108 V; €quibus, dum teruntur, inuicem rosa et uinum instillatur. Vinculum €autem ei loco linteolum aut panniculus quadratus est, qu[2i]2 ad duo €capita duas ansas, ad latera duo totidem fascias habet; cumque sub-€iectus est, ansis ad uentrem datis, posteriore parte in ea[2s]2 adductae €fasciae coiciuntur, atque ubi artatae sunt, dexterior sinistra, sini-€sterior dextra procedit, circumdataeque circa aluum inter se nouis-sime deligantur. Sed si uetus condyloma iam induruit, neque sub his €curationibus desidit, aduri medicamento potest, quod ex his constat: €aeruginis P. #1108 I; murrae P. #1108 IIII; cummis P. #1108 VIII; turis P. €#1108 XII; stibis, papaueris lacrimae, acaciae, singulorum P. #1108 XVI, €quo medicamento quidam etiam ulcera, de [2quibus proxime €dixi]2, renouant. Si hoc parum in condylomate proficit, adhiberi pos-€sunt etiam uehementer adurentia. Vbi consumptus est [2t]2umor, ad €medicamenta lenia transeundum est. ™‰á@@Tertium autem uitium ora uenarum tamquam ex capitulis €quibusdam surgentia, quae saepe sanguinem fundunt: haemorroidas @1 €Graeci uocant; idque etiam in ore uoluae feminarum incidere con-€sueuit. Atque in quibusdam parum tuto supprimitur, qui sanguinis €profluuio inbecilliores non fiunt: habent enim purgationem hanc, non €morbum. Ideoque curati quidam, cum sanguis exitum non haberet, €inclinata ad praecordia et ad uiscera mat[2er]2ia, subitis et grauissimis morbis correpti sunt._Si cui uero id nocet, is desidere in aqua ex €uerbenis debet, inponere maxime malicorium cum aridis rosae foliis €contritum, aut ex is aliquid, quae sanguinem supprimunt. Solet autem €oriri inflammatio maxime ubi maior * * * dura aluus eum locum laesit. €Tum in aqua dulci desidendum est, et fouendum ouis; inponendi ui-€telli cum rosae foliis ex passo subactis; idque si intus est, digito €inlinendum; si extra, superinlitum panniculo [2im]2ponendum est. €Ea quoque medicamenta, quae recentibus scissuris posita sunt, €h[2u]2c idonea sunt. Cibis uero in hoc casu isdem quibus in prioribus uten-€dum est. Si ista parum iuuant, solent inposita medicamenta aduren-tia ea capitula absumere. Ac si iam uetustiora sunt, sub auctore Dio-€nysio [2in]2sp[2e]2rgenda sandraca est, deinde inponendum id quod ex his €constat: squamae aeris, auripigmenti, singulorum P. #1108 V; saxi calcis €P. #1108 VIII; postero die acu conpungendum. Adustis capitulis fit ci-€catrix, quae sanguinem fundi prohibet. Sed quotiens is suppressus €est, ne quid periculi adferat, multa exercitatione digerenda materia €est. Praetereaque uiris et feminis, quibus menstrua non proueniunt, €interdum ex brachio sanguis mittendus est. ˜Š@@At si anus ipse uel os uuluae procidit (nam id quoque inter-€dum fit), considerari debet, purumne id sit, quod prouolutum est, an €umore muccoso circumdatum. Si purum est, in aqua desidere homo €debet; aut salsa aut cum uerbenis uel malicorio incocta. Si umidum, €uino austero subluendum est inlinendumque faece uini conbusta. Vbi €utrolibet modo curatum est, intus reponendum est, inponendaque plan- @1 €tago contrita uel folia salicis in aceto cocta, tum linteolum, et super €lana; eaque deliganda sunt cruribus inter se deuinctis. @@Fungo quoque simile ulcus in eadem sede nasci solet: id, €si hiemps est, egelida; si aliud tempus, frigida aqua fouendum est, €dein squama aeris inspergenda, supraque ceratum ex murteo factum, €cui paulum squamae, fuliginis, calcis sit adiectum. Si hac ratione €non tollitur, uel medicamentis uehementioribus uel ferro aduren-€dum est.  @@Digitorum autem uetera ulcera commodissime curantur €aut Lycio aut amurca cocta, cum utrilibet uinum adiectum est. In €isdem recedere ab ungue caruncula cum magno dolore consueuit: €pterygion Graeci appellant._Oportet alumen Melinum rotundum €in aqua liquare, donec mellis crassitudinem habeat; tum quantum €eius aridi fuit, tantundem mellis infundere, et rudicula miscere, donec €similis croco color ef[2f]2iat, eoque inlinere. Quidam * ad eundem usum €decoquere simul malunt, cum paria pondera aluminis aridi et mellis miscuerunt. Si hac ratione ea non exciderunt, excidenda sunt; deinde €digiti fouendi aqua ex uerbenis, inponendumque super medicamentum €ita factum: chalcitis, mal[2i]2corium, squama aeris excipiuntur fico pin-€gui leniter cocta ex melle; aut chartae combustae, auripigmenti, €sulpuris ignem non experti par modus cerato miscetur ex murteo facto; €aut aeruginis rasae P. #1108 I, squamae P. #1108 II mellis cyatho coguntur; €aut pares portiones miscentur saxi calcis, chalcitidis, auripigmenti. €Quicquid horum impositum est, tegendum linteolo aqua madefacto est. Tertio die digitus resoluendus, et si quid aridi est, iterum exci-€dendum, similisque adhibenda curatio est. Si non uincitur, purgan-€dum est scalpello tenuibusque ferramentis adurendum e[2t]2 sicut reli-€qua usta curandum est. @1 €@@At ubi scabri ungues sunt, circum aperiri debent, corpus qua €contingunt; tum super eos ex hac compositione aeque inponi: sandra-€cae, sulpuris, singulorum P. #1108 II; nitri, auripigmenti, singulorum €P. #1108 IIII; resinae liquidae P. #1108 VIII; tertioque id die resoluendum €est. Sub quo medicamento uitiosi ungues cadunt, et in eorum locum €meliores renascuntur. @1 °¯ôÿ@@@@{1LIBER VII.}1 ¯ðòÿ@@Tertiam esse medicinae partem, quae MANV curet, et uulgo €notum et a me propositum est. Ea non quidem medi-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·¯ðòÿƒcamenta atque uictus rationem omittit, sed manu tamen plurimum €praestat, estque eius effectus inter omnes medicinae partes euidentissi-€mus. Siquidem in morbis, cum multum fortuna conferat, eademque €saepe salutaria, saepe uana sint, potest dubitari, secunda ualetudo medi-cinae an corporis an * beneficio contigerit. In is quoque, in quibus €medicamentis maxime nitimur, quamuis profectus euidentior est, ta-€men sanitatem et per haec frustra quaeri et sine his reddi saepe mani-€festum est: sicut in oculis quoque deprehendi potest, qui a medicis €diu uexati sine his interdum sanescunt. At in ea parte, quae manu €curat, euidens omnem profectum, ut aliquid ab aliis adiuuetur, €hinc tamen plurimum trahere. Haec autem pars cum sit uetustissima, €magis tamen ab illo parente omnis medicinae Hippocrate quam a pri-oribus exculta est. Deinde posteaquam diducta ab aliis habere pro-€fessores suos coepit, in Aegypto quoque Philoxeno maxime increuit €auctore, qui pluribus uoluminibus hanc partem diligentissime con-€prehendit. Gorgias quoque et Sostratus et Heron et Apollonii duo €et Hammonius Alexandrini multique alii celebres uiri singuli quae-€dam reperierunt. [2Ac]2 Romae quoque non mediocres professores, ma-€ximeque nuper T[2r]2yphon pater et Euelpistus et, ut scriptis eius in-€tellegi potest, horum eruditissimus Meges quibusdam in melius mu-€tatis aliquantum ei disciplinae adiecerunt. @@Esse autem chirurgus debet adulescens aut certe adulescentiae €propior; manu strenua, stabili, nec umquam intremescente, eaque non @1 €minus sinistra quam dextra promptus; acie oculorum acri claraque; €animo intrepidus; misericors sic, ut sanari uelit eum, quem accepit, €non ut clamore eius motus uel magis quam res desiderat properet, €uel minus quam necesse est secet; sed perinde faciat omnia, ac si €nullus ex uagitibus alterius adfectus oriatur. @@Potest autem requiri, quid huic parti proprie uindicandum sit, €quia uulnerum quoque ulcerumque multorum curationes, quas alibi €executus sum, chirurgi sibi uindicant. Ego eundem qui-€dem hominem posse omnia ista praestare concipio; atque ubi se di-€uiserunt, eum laudo qui quam plurimum percepit. [2Ip]2se autem huic €parti ea reliqui, in quibus uulnus facit medicus, non accipit, et in €quibus uulneribus ulceribusque plus profici manu quam medicamento €credo; tum quicquid ad ossa pertinet. Quae deinceps exequi adgrediar, €dilatisque in aliud uolumen ossibus, in hoc cetera explicabo; €praepositisque is, quae IN QVALIBET CORPORIS PARTE fiunt, €ad ea, quae prop[2r]2ias sedes habent, transibo. ¡@@Luxata igitur, in quacumque parte corporis sunt, quam primum €sic curari debent, ut, qua dolor est, ea scalpello cutis crebro incidatur, €detergeaturque eodem auerso profluens sanguis. Quod si paulo tardius €subuenitur iamque etiam rubor est, qua rubet corpus si tumor quoque accessit, quacumque is est, id optimum auxilium est. Tum superdanda €reprimentia sunt, maximeque lana sucida ex aceto et oleo. Quod si €leuior is casus est, possunt etiam sine scalpello inposita eadem mederi; €et si nihil aliud est, cinis quoque maxime ex sarmentis (si is non est, €quilibet alius) ex aceto uel etiam ex aqua coactus.  @@Verum hoc quidem promptum est: in is autem negotium €maius est, quae per se uitio intus orto intumescunt et ad suppuratio-€nem spectant. Ea omnia genera abscessum esse alias propo-€sui, medicamentaque his idonea executus sum: nunc superest, ut dicam €in isdem quae manu fieri debeant. Ergo priusquam indurescant, cu-€tem incidere et cucurbit[2ul]2am adcommodare oportet, quae quicquid @1 €illuc malae corruptaeque materiae coiit, extrahat; idque iterum tertio die recte fit, donec omne indicium inflammationis excedat. Neque €tamen fas non est nihil cucurbitulam agere: interdum enim fit, sed €raro, ut, quicquid abscedit, uelamento suo includatur: id antiqui tuni-€cam nominabant. Meges, quia tunica omnis neruosa est, dixit non €nasci sub eo uitio neruum, quo caro consumeretur; sed subiecto iam €uetustiore pure callum circumdari. Quod ad curationis rationem nullo €loco pertinet, quia [2quic]2quid, si tunica est, idem, si callus est, fieri €debet. Neque ulla res prohibet, etiamsi callus est, tamen quia cingit, tunicam nominari. Tum pure quoque maturiore haec interdum esse €consueuit; ideoque quod sub ea est, extrahi per cucurbitulam non po-€test. Sed facile [2id]2 intellegitur, ubi nihil admota illa mutauit. Ergo €siue id incidit siue iam durities est, in hac auxilii nihil est, [2sed]2, €ut alias scripsi, uel auertenda concurrens eo materia uel €digerenda uel ad maturitatem perducenda est. Si priora contigerunt, €nihil praeterea necessarium est. Si pus maturuit, in alis quidem et €inguinibus raro secandum est, item ubicumque mediocris abscessus €est, item quotiens in summa cute uel etiam carne uitium est, nisi festi-€nare cu[2b]2antis inbecillitas cogit; satisque est cataplasmatis efficere, ut per se pus aperiatur. Nam fere sine cicatrice potest esse is locus, €qui expertus ferrum non est. Si autem altius malum est, considerari €debet neruosusne is locus sit an non sit. Nam si sine neruis est, can-€denti ferramento aperiri debet; cuius haec gratia est, quod exigua plaga €diutius ad pus euocandum patet, paruaque postea cicatrix fit. At si €nerui iuxta sunt, ignis alienus est, ne uel distendantur, uel membrum €debilitent: necessaria uero opera scalpelli est. Sed cetera etiam sub-€cruda aperiri possunt: inter neruos ultima expectanda maturitas est, quae cutem extenuet eique pus iungat, quo propius reperiatur. Iamque €alia rectam plagam desiderant: in pan[2o]2, quia fere vehementer cutem €extenuat, tota ea super pus excidenda est. Semper autem ubi scalpellus €admouetur, id agendum est, ut et quam minimae et paucissimae plagae @1 €sint, cum eo tamen ut necessitati succurramus et in modo et in numero. €Nam maiores sinus latius interdum etiam duabus aut tribus lineis €incidendi sunt, dandaque opera, ut imus sinus exitum habeat, ne quis umor intus subsidat, qui proxima et adhuc sana [2e]2rodendo sinuet. Est €etiam in rerum natura, ut cutis latius excidenda sit. Nam ubi post €longis morbis totus corporis habitus uitiatus est lateque se sinus suffu-€dit et in eo iam cutis pallet, scire licet eam iam emortuam esse et €inutilem futuram; ideoque excidere commodius est, maxime si circa €articulos maiores id euenerit, cubantemque aegrum fluens aluus exhau-€rit neque per alimenta quicquam corpori accedit. Sed excidi ita debet, €ut plaga ad similitudinem myrtei folii fiat, quo facilius sanescat: €idque perpetuum est, ubicumque medicus et quacumque causa cutem excidit. Pure effuso, in alis uel inguinibus, linamento opus non est [2s]2ed €spongia ex uino inponenda est. In ceteris partibus, si aeque linamenta €superuacua sunt, purgationis causa paulum mellis infundendum, deinde €glutinantia super danda: si illa necessaria sunt, super ea quoque €similiter dari spongia eodem modo ex uino expressa debet. Quando €autem linamentis opus sit, quando non sit, alias dictum €est. Cetera eadem incisa suppuratione facienda sunt, quae, ubi per €medicamenta rupta est, facienda esse proposui.  @@Protinus autem quantum curatio efficiat, quantumque aut €sperari aut timeri debeat, ex quibusdam signis intellegi potest, fereque €isdem, quae [2in]2 uolneribus [2exposita sunt]2. Nam bona €signa sunt somnum capere, facile spirare, siti non confici, cibum non €fastidire: si febricula fuit, ea uacare; itemque habere pus album, leue, €non foedi odoris. Mala sunt uigilia, spiritus grauitas, sitis, cibi fastidi-um, febris, pus nigrum aut faeculentum et foedi odoris. Item procedente @1 €curatione eruptio sanguinis, aut si, antequam sinus carne impleatur, €orae carnosae fiunt, illa quoque ipsa carne hebete nec firma. Deficere €tamen animam uel ipsa curatione uel postea pessimum omnium est. €Quin etiam morbus ipse siue subito solutus est, deinde suppuratio €exorta est, siue effuso pure permanet, non iniuste terret. Estque inter €causas timoris, si sensus in uulnere rodentium non est. Sed ut haec €ipsa fortuna huc illucue discernit, sic medici partium est eniti ad reperiendam sanitatem. Ergo quotiens ulcus resoluerit, eluere id, si þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·£“‚reprimendus umor uidebitur, uino ex aqua pluuia[ti]li mixto uel €aqua, in qua lenticula cocta sit, debebit; si purgandum erit, €mulso; rursusque inponere eadem. Vbi iam repressus uidebitur €umor, ulcusque puru[2m]2 erit, produci carnem conueniet, et foueri €uulnus pari portione uini ac mellis, superque inponi spongiam ex uino et rosa tinctam. Per quae cum caro producatur, plus tamen €(ut alias quoque dixi) uictus ratio eo confert; id est €solutis iam febribus et cibi cupiditate reddita balneum rarum, cotidiana €sed lenis gestatio, cibi potionesque corpori faciundo aptae. Quae omnia €per medicamenta quoque suppuratione rupta secuntur: sed quia magno €malo uix sine ferro mederi licet, in hunc locum reseruata sunt.  ™á@@Aduersus fistulas quoque, si altius penetrant, ut ad ulti-€mas demitti collyrium non possit, si tortuosae sunt, si multiplices, €maius in manu quam in medicamentis praesidium est; minusque €operae est, si sub cute transuersa[2e]2 feruntur, quam si rectae intus €tendunt._Igitur si sub cute transuersa fistula est, demitti specillum €debet, supraque ea incidi. Si flexus reperientur, hi quoque simul spe-€cillo et ferro persequendi; itemque faciendum, si plures se quasi ra-muli ostendunt. Vbi ad finis fistulae uentum est, excidendus ex ea €totus callus est, superque fibulae dandae et medicamentum quo glu-€tinetur. At si recta subter tendit, ubi, quo maxime ferat, specillo €exploratum est, excidi [2is]2 sinus debet; dein fibula oris cutis inicienda €est; et aeque glutinantia medicamenta superdanda sunt aut, si corrup- @1 €tius ulcus est, quod interdum osse uitiato fit, ubi id quoque curatum €est, pus mouent[2ia.]2 ™‚á@@Solent autem inter costas fistulae subter exire; quod ubi inci-€dit, eo loco costa ab utraque parte praecidenda et eximenda est, ne €quid intus corruptum relinquatur. Solent, ubi costas transierunt, saep-€tum id, quod transuer[2s]2um a superioribus uisceribus intestina discer-nit, uiolare. Quod intellegi loco et magnitudine doloris potest. Qui * * * €nonnumquam spiritus ea cum umore quasi bullante prorumpit, ma-€ximeque si hunc ore ille continuit. In eo medicinae locus nullus est. €In ceteris uero, quae circa costas sanabilia sunt, pinguia medicamenta €inimica sunt; ceteris, quae ad uulnera adcommodantur, uti licet: op-€time tamen sicca lin[2a]2menta uel, si purgandum aliquid uidetur, in €melle tincta inponuntur. ™ƒá@@Ventri nullum os subest, sed ibi perniciosae admodum fistulae €fiunt, adeo ut Sostratus insanabiles esse crediderit. Id non ex toto €ita se habere usus ostendit. Et quidem, quod maxime mirum uideri €potest, tutior fistula est contra iecur et lienem et uentriculum quam €contra intestina, non quo perniciosior ibi sit, sed quo alteri periculo €locum faciat. Cuius experimen[2to mo]2ti quidam auctores parum mo-€dum rei cognouerunt. Nam uenter saepe etiam telo perforatur, pro-€lapsaque intestina conduntur, et oras uulneris suturae conprehendunt; quod quemadmodum fiat, mox indicabo. Itaque etiam ubi tenuis €fistula abdomen perrumpit, excidere ea[2m]2 licet suturaque oras €coniungere. Si uero ea fistula intus patuit, excissa necesse est latius €foramen relinquat, quod nisi magna ui, utique ab interiore parte, sui €non potest; qua quasi membrana quaedam finit abdomen, quam peri-€ton[2a]2eon Graeci uocant. Ergo ubi aliquis ingredi ac moueri coepit, €rumpitur illa sutura, atque intestina soluuntur; quo fit, ut pereundum @1 €homini sit. Sed [2non]2 omni modo res ea desperationem habet, ideoque €tenuioribus fistulis adhibenda curatio est. ™„á@@Propriam etiam[2num]2 animaduersionem desiderant ea[2e]2, quae €in ano sunt. In has demisso specillo ad ultimum eius caput incidi €cutis debet, dein nouo foramine specillum educi lino sequente, quod €in aliam eius partem ob id ipsum perforatam coniectum sit. Ibi linum €prehendendum uinciendumque cum altero capite est, ut laxe cutem, €quae super fistulam est, teneat; idque linum debet esse crudum et €duplex triplexue, sic tortum, ut unitas facta sit. Interim autem licet €negotia gerere, ambulare, lauari, cibum capere [2per]2inde atque sa-nissimo. Tantummodo [2i]2d linum bis die saluo nodo ducendum est, €sic ut subeat fistulam pars quae superior fuit. Neque committendum €est, ut id linum putrescat, sed tertio quoque die nodus resoluendus est, €et ad caput alterum recens linum alligandum est eductoque uetere €id in fistula cum simili nodo relinquendum. Sic enim id paulatim €cutem, quae supra fistulam est, incidit; simulque et id sanescit, quod €a lino relictum est et id, quod ab eo mordetur, inciditur. Haec ratio curationis longa [2sed]2 sine dolore est. Qui festinant, adstringere cutem €lino debent, quo celerius secent, noctuque ex penicillo tenuia quaedam €intus demittere, ut cutis hoc [2ipso]2 extenuetur quo extenditur; sed €haec dolorem mouent. Adicitur celeritati sicut tormento quoque, si €et linum et id, quod ex penicillo est, aliquo medicamento inlinitur €ex is, quibus callum exedi posui. Potest tamen fieri, ut €ad scalpelli adcurationem etiam illo loci ueniendum sit, si intus fistula fert, si multiplex est. Igitur in haec genera demisso specillo duabus €lineis incidenda cutis est, ut media inter eas habenula tenuis admodum €eiciatur; ne protinus orae coeant, sitque locus aliquis lin[2a]2mentis, quae €quam paucissima superinicienda sunt; omniaque eodem modo facienda, €quae in abscessibus posita sunt. Si uero ab uno ore €plures sinus erunt, recta fistula scalpello erit incidenda; ab eo ceterae, €quae iam patebunt, lino excipiendae. Si intus aliqua procedet, quo @1 ferrum tuto peruenire non poterit, collyrium demittendum erit. Cibus €autem in eiusmodi omnibus casibus, siue manu siue medicamentis €agetur, dari debet umidus, potio liberalis, diuque aqua: ubi iam caro €increscit, tum demum et balineis raris utendum erit et cibis corpus in-€plentibus.  ™á@@Tela quoque, quae inlata corporibus intus haeserunt, magno €negotio saepe eiciuntur. Suntque quaedam difficultates ex generibus €eorum: quaedam ex is sedibus, in quas illa penetrarunt. Omne autem €telum extrahitur aut ab ea parte, qua uenit, aut ab ea, in quam [2te]2ten-€dit. Illic uiam, qua redeat, ipsum sibi fecit, hic a scalpello accipit: nam €contra mucronem caro inciditur. Sed si non alte telum insedit, et in €summa carne est, aut certe magnas uenas et loca neruosa non transit, nihil melius quam qua uenit id euellere. Si uero plus est, per quod €telo reuertendum quam quod perrumpendum est, iamque uenas ner-€uosaque id transit, commodius est aperire quod superest, eaque extra-€here: nam et propius petitur, [2et tutius euellitur;]2 et in maiore mem-€bro, si medius mucro transit, facilius sanescit quod peruium est, quia utrimque medicamento fouetur. Sed si retro telum recipiendum, am-€plianda scalpello plaga est, quo facilius id sequatur, quoque minor €oriatur inflammatio; quae maior fit, si ab illo ipso telo, dum redit, €corpus laniatur. Item si ex alia parte uulnus aperiatur, laxius esse €debet, quam ut telo postea transeunte amplietur. Summa autem utra-€que parte habenda cura est, ne uena, ne maior neruos, ne arteria in-€cidatur. Quorum ubi aliquid detectum est, excipiendum hamo retuso €est, abducendumque a scalpello. Vbi autem satis incisum est, telum €eximendum est, tum quoque eodem modo et eadem cura habita, ne sub €eo, quod eximitur, aliquod eorum laedatur, quae tuenda esse proposui. ™‚á@@Haec communia. Sunt propria quaedam in singulis telorum @1 €generibus, quae protinus subiciam. Nihil tam facile in corpus quam €sagitta conditur, eademque altissime ins[2i]2dit. Haec autem eueniunt, €et quia magna ui fertur illa, et quia ipsa in angusto est. Saepius itaque €ab altera parte, quam ex qua uenit, recipienda et praecipue quia fere €spiculis cingitur, quae magis laniant, si retrorsus quam si contra exi-matur. Sed inde aperta uia, caro diduci debet ferramento ad simi-€litudinem facto Graecae litterae * : deinde, ubi apparuit, si mucro[2n]2i €harundo inhaeret, propellenda est, donec ab altera adprehendi et ex-€trahi possit; si iam illa decidit solumque intus ferrum est, mucro uel digitis adprehendi uel forfice atque ita educi debet. Neque alia þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·¥™‚ã‚ratio extrahendi est, ubi ab ea parte, qua uenit, euelli magis placuit: €nam ampliato magis uulnere, aut harundo, si inest, euellenda est, aut €si ea non est, ferrum ipsum. Quod si spicula apparuerunt eaque breuia €et tenuia sunt, forfice ibi comminui debent, uacuumque ab his telum €educi: si ea maiora ualentioraque sunt, fissis scriptoris calamis conte-€genda, ac ne quid lacerent, sic euellenda sunt. In sagittis quidem haec €obseruatio est. ™ƒá@@Latum uero telum si conditum est, ab altera parte educi non €expedit, ne ingenti uulneri ipsi quoque ingens uulnus adiciamus. €Euellendum est ergo genere quodam ferramenti, quod Diocleum cya-€thiscum Graeci uocant, quoniam auctorem Dioclen habet; quem inter €priscos maximosque medicos fuisse iam posui. Lammina €uel ferrea uel aenea etiam ab altero capite duo utrimque deorsum conuersos uncos habet; ab altero duplicata lateribus, leuiterque ex-€trema in eam partem inclinata, qua sinuata est, insuper ibi etiam per-€forata est. Haec iuxta telum transuersa demittitur; deinde ubi ad @1 €[2imum]2 mucronem uentum est, paulum torquetur, ut telum foramine €suo excipiat. Cum in cauo mucro est, ilico digiti subiecti partis alterius €uncis simul et ferramentum id extrahunt et telum. ™„á@@Tertium genus telorum est, quod interdum euelli debet; plum-€bea glas aut lapis aut simile aliquid, quod perrupta cute integrum €intus insedit._In omnibus his latius uulnus aperiundum, idque €quod inest, ea, qua uenit, forfice extrahendum est. Accedit uero ali-€quid difficultatis sub omni ictu, si telum uel ossi inhaesit uel in articulo se inter duo ossa demersit. In osse usque eo mouendum est, €donec laxetur is locus, qui mucronem momordit; et tunc uel manu €uel forfice telum extrahendum est; quae ratio in dentibus quoque €eiciendis est. Vix umquam ita telum non sequitur: sed si morabitur, €excuti quoque ictum aliquo ferramento poterit. Vltimum est, ubi non €euellitur, terebra iuxta forare, ab eoque foramine ad speciem litterae €%uel contra telum os excidere sic, ut lin[2e]2ae, quae diducuntur, ad telum spectent; eo facto id necesse est labet et facile auferatur. Inter €duo uero ossa si per ipsum articulum perr[2u]2perit, circa uolnus duo €membra fascis habenisue deliganda et per has in diuersas partes didu-€cenda sunt, ut neruos distendant; quibus extentis laxius inter ossa €spatium est, ut sine difficultate telum recipiatur. Illud uidendum €est, sicut in aliis locis posui, ne quis neruus aut uena aut €arteria a telo laedatur, dum id extrahit[2ur,]2 eadem scilicet ratione, €quae supra posita est. •@@At si uenenato quoque telo quis ictus est, i[2s]2dem omnibus, €si fieri potest, etiam festinantius actis, adicienda curatio est, quae €uel epoto ueneno, uel a serpente ictis adhibetur. Vulneris autem ipsius €extracto telo medicina non alia est, quam quae esset, si corpore icto €nihil inhaesisset; de qua satis alio loco dictum est.  @@Haec [2e]2uenire in qualibet parte corporis possunt: reliqua @1 €CERTAS SEDES habent, de quibus dicam orsus a capite. In hoc €multa uariaque tubercula oriuntur: gang[2lia]2, meliceridas, atheromata €nominant aliisque etiamnum uocabulis quaedam alii discernunt, qui-€bus ego steatomata quoque adiciam. Quae quamuis et in ceruice €et in alis et in lateribus oriri solent, per se tamen non posui, cum €omnia ista mediocres differentias habeant, ac neque periculo terreant neque diuerso genere curentur. Omnia uero ista et ex paruulo in-€cipiunt et diu paulatimque increscunt, et tunica sua includuntur. €Quaedam ex his dura ac renitentia, quaedam mollia cedentiaque sunt; €quaedam spatio nudantur, quaedam tecta capillo suo permanent; fere-€que sine dolore sunt. Quid intus habeant, ut coniectura praesagiri €potest, sic ex toto cognosci, nisi cum eiecta sunt, non potest. Maxime €tamen in is, quae renituntur, aut lapillis quaedam similia aut con-€creti confersique pili reperiuntur: in is uero, quae cedunt, aut melli €simile aliquid aut tenui pulticulae aut quasi rassae cartilagini aut €carni hebeti et cruentae, quibus [2ali]2 alique colores esse consuerunt. Fereque ganglia renituntur: atheromati subest quasi tenuis pulticula: €meliceridi liquidior umor, ideoque pressu[2s]2 circumfluit: steatomati €pingue quiddam. Idque latissime patere consueuit, resoluitque totam €cutem superpositam sic, ut e[2a]2 labet, cum in ceteris sit adstrictior. €Omnia derassa ante si capillis conteguntur, per medium oportet incidi: €sed steatomatis tunica quoque secanda est, ut effundatur quicquid €intus coit, quia non facile a cute et subiecta carne ea separ[2a]2tur: in ceteris ipsa tunica inuiolata seruanda est. Protinus autem [2ut]2 alba €et intenta se ostendit, tum scalpelli manubriolo deducenda a cute [2et]2 €carne est, eiciendaque cum eo, quod intus tenet. Si quando tamen €ab inferiore parte tunicae musculus inhaesit, ne is laedatur, superior €pars illius decidenda; at im[2a]2 ibi relinquenda est. Vbi tota exempta @1 €est, committendae orae, fibulaque his inicienda, et super medicamen-€tum glutinans dandum est. Vbi uel tota tunica uel aliquid ex ea €relictum est, pus mouentia adhibenda sunt.  ™á@@Sed ut haec neque genere uiti neque ratione curationis €inter se multum distant, sic in oculis, quae manum postulant, et ipsa €diuersa sunt et aliter aliterque curantur. Igitur in superioribus pal-€pebris uesicae nasci solent pingues graues[2que,]2 quae uix attollere €oculos sinunt, leuesque pituitae cursus sed adsiduos in oculis mouent: fere uero in pueris nascuntur._Oportet conpresso digitis duobus €oculo atque ita cute intenta scalpello transuersam lineam incidere, €suspensa leuiter manu, ne uesica ipsa uulneretur; u[2b]2i locus ei pate-€factus est, ipsa prorumpit. Tum digitis ea[2m]2 adprehendere oportet €et euellere; facile autem sequitur. Dein superinungui collyrio debet €ex is aliquo, quo lippientes oculi superinunguntur; paucissimisque €diebus cicatricula inducitur. Molestius est, ubi incisa uesica est: ef-€fundit enim umorem, neque postea, quia tenuis admodum est, potest €colligi. Si forte id incidit, eorum aliquid inponendum est, quae puri €mouendo sunt. ’@@In eadem palpebra supra pilorum locum tuberculum paruulum €nascitur, quod a similitudine hordei a Graecis crit[2h]2e nominatur. Tu-€nica [2quidda]2m, quod difficulter maturescit, conprehensum [2est; id]2 €uel calido pane uel cera subinde calfacta foueri oportet sic, ne nimius €is calor sit sed facile ea parte sustineatur: hac enim ratione saepe €discutitur, interdum concoquitur. Si pus se ostendit, scalpello diuidi €debet, et quicquid intus umoris est, exprimi; eodem deinde uapore €postea quoque foueri et superinungui, donec ad sanitatem perueniat. @@Alia quoque quaedam in palpebris [2huic]2 non dissimilia [2ori]2-€untur: sed neque utique figura[2e]2 eiusdem, et mobilia, simul atque €digito uel huc uel illuc inpelluntur; ideoque ea chalazia Graeci uocant._ €Haec incidi debent, si sub cute sunt, ab exteriore parte; si sub carti- @1 €lagine, ab interiore; deinde scalpelli manubriolo deducenda ab integris €partibus sunt. Ac, si intus plaga est, inunguendum primum lenibus, €deinde acrioribus; si extra, superdandum emplastrum, quo id glu-€tinetur. ™„á@@Vnguis uero, quod pterygion Graeci uocant, est membranula €neruosa oriens ab angulo, quae nonnumquam ad pupillam quoque €peruenit, eique officit; saepius a narium, interdum etiam a temporum €parte nascitur. Hunc recentem non difficile est discutere medicamen-€tis, quibus cicatrices in oculis extenuantur: si inueterauit iamque ei €crassitudo quoque accessit, excidi debet. Post abstinentiam uero unius €diei uel aduersus in sedili contra medicum is homo collocandus est, uel sic auersus, ut in gremium eius caput resupinus effundat. Quidam, €si in sinistro oculo uitium est, aduersum; si in dextro, resupinum €collocari uolunt. Alteram autem palpebram a ministro deduci oportet, €alteram a medico: sed ab hoc, si ille aduersus est, inferiorem; si €supinus, superiorem. Tum idem medicus hamulum acutum, paululum €mucrone intus recuruato, subicere extremo ungui debet, eumque in-€figere, atque eam quoque palpebram tradere alteri; ipse hamulo ad-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·§™„∈prehenso leuare unguem, eumque acu traicere linum trahente; deinde €acum ponere, lini duo capita adprehendere, et per ea erecto ungue, €si qua parte oculo inhaeret, manubriolo scalpelli deducere, donec ad €angulum ueniat; deinde inuicem modo remittere, modo adtrahere, ut sic et initium eius et finis anguli reperiatur. Duplex enim peri-€culum est, ne uel ex ungue aliquid relinquat[2ur,]2 quod exulceratum €uix ullam recipiat curationem; uel ex angulo quoque caruncula ab-€scidatur; quae, si uehementius unguis ducitur, sequitur ideoque €decipit: abscisa patefit foramen, per quod postea semper umor descen-€dit: rhy[2a]2da Graeci uocant. Verus ergo anguli finis utique noscendus €est; qui ubi satis constitit, non nimium adducto ungue scalpellus €adhibendus est, deinde excidenda ea membranula, ne quid ex angulo [2l]2aedatur. Eodem inde ex melle lin[2a]2mentum super[2d]2andum est @1 €supraque linteolum, et aut spongia aut lana sucida; proximisque die-€bus deducendus cotidie oculus est, ne cicatrice inter se palpebrae gluti-€nentur, siquidem id quoque tertium periculum accedit; eodemque €modo lin[2a]2mentum inponendum, ac nouissime inunguendum collyrio, €quo ulcera ad cicatricem perducuntur. Sed ea curatio uere esse debet aut €certe ante hiemem; de qua re ad p[2l]2ura loca pertinente semel dixisse satis erit. Nam duo genera curationum sunt. Alia, in quibus eligere €tempus non licet, sed utendum est eo, quod incidit, sicut in uulneribus €[in fistulis]; alia, in quibus nullus dies urguet, et expectare tutissi-€mum [facile] est, sicut euenit in is, quae et tarde crescunt et dolore €non cruciant. In his uer expectandum est, aut si quid magis pressit, €melior tamen autumnus est quam aestas aut hiemps, atque is ipse €medius, iam fractis aestibus, nondum ortis frigoribus. Quo magis €autem necessaria pars erit, quae tractabitur, hoc quoque maiori peri-€culo subiecta est; et saepe, quo maior plaga facienda, eo magis haec €temporis ratio seruabitur. •@@Ex curatione uero unguis, ut dixi, uitia nascuntur, quae €ipsa aliis quoque de causis oriri solent. Interdum enim fit in angulo, €parum ungue exciso uel aliter, tuberculum, quod palpebras parum €deduci patitur: enca[2nth]2is Graece nominatur. Exci[2p]2i hamulo et cir-€cumcidi debet, hic quoque diligenter temperata manu, ne quod ex €ipso angulo abscidat. Tum exiguum lin[2a]2mentum respergendum est €uel cadmia uel atramento sutorio, inque eum angulum deductis pal-€pebris inserendum, supraque eodem modo deligandum, proximisque €diebus similiter nutriendum, tantum ut primis aqua egelida uel etiam €frigida foueatur. ™†á@@Interdum inter se palpebrae coalescunt aperirique non potest €oculus. Cui malo solet etiam illud accedere, ut palpebrae cum albo €oculi cohaeresca[2nt, s]2cilicet cum [2in]2 utroque fuit ulcus neclegenter @1 €curatum: sanescendo enim, quod diduci potuit et debuit, glutinauit: €ancyloblepharus %sub utroque uitio Graeci uocant. Palpebrae tantum €inter se cohaerentes non difficulter diducuntur, sed interdum frustra: nam rursus glutinantur. Experiri tamen oportet, quia bene res saepius €cedit. Igitur auersum specillum inserendum, [2di]2ducendaeque [2eo]2 €palpebrae sunt; deinde exigua penicilla interponenda, donec exulce-€ratio eius loci finiatur. At ubi albo ipsius oculi palpebra inhaesit, €Heraclides Tarentinus auctor est aduerso scalpello subsecare cum ma-€gna moderatione, ut neque ex oculo neque ex palpebra quicquam absci-datur; ac si necesse est, ex palpebra potius. Post haec inunguatur €oculus medicamentis, quibus aspritudo curatur; cottidieque palpebra €uert[2a]2tur, non solum ut ulceri medicamentum inducatur, sed etiam €[2ne rursus inhaereat; ipsique etiam]2 praecipiatur, ut saepe eam digitis €duobus attollat. Ego sic restitutum esse neminem memini. Meges €se quoque multa temptasse, neque umquam profuisse, quia semper €iterum oculo palpebra inhaeserit, memoriae prodidit. ™‡á@@Etiamnum in angulo, qui naribus pro[2p]2ior est, ex aliquo uitio €quasi parua fistula aperitur, per quam pituita adsidue destillat: aegi-€lopa Graeci uocant. Idque adsidue male habet oculum; nonnumquam €etiam exesso osse usque nares penetrat. Atque interdum naturam car-€cinomatis habet, ubi intentae uenae et a[2r]2quatae sunt, color pallet, cutis €dura est et leui tactu inritatur, inflammationemque in eas partes, [2quae]2 coniunctae sunt, euocat._Ex his eos, qui quasi car[2ci]2noma €habent, curare periculosum est: nam mortem quoque ea res maturat; €eos uero, quibus ad nares tendit, superuacuum: neque enim sanescunt. €A[2t]2 quibus [2id]2 in angulo e[2s]2t, potest adhiberi curatio, cum eo ne @1 €ignotum sit esse difficilem: quantoque angulo propius id foramen €est, tanto difficilior est, quoniam perangustum est, in quo uersari manus possit. Recenti tamen re mederi facilius est. Sed hamulo sum-€mum eius foraminis excipiendum; deinde totum id cauum, sicut in €fistulis dixi, usque ad os excidendum; oculoque et ceteris €iunctis partibus bene obtectis, os ferramento adurendum est; uehe-€mentiusque si iam carie uexatum est, quo crassior squama a[2bs]2cedat. €Quidam adurentia inponunt, [2ut]2 atramentum sutorium uel chalci-€tidem uel aeruginem rasam; quod et tardius et non idem facit. Osse €adusto curatio sequitur eadem, quae in ceteris ustis. ™ˆá@@Pili uero, qui in palpebris sunt, duabus de causis oculum in-€ritare consuerunt: nam modo palpebrae [superioris] summa cutis re-€laxatur et procidit; quo fit, ut eius pili ad ipsum oculum conuertantur, €quia non simul cartilago quoque se remisit; modo sub ordine naturali €pilorum alius ordo subcrescit, qui protinus intus ad oculum tendit._ Curationes hae sunt. Si [2pili nati sunt,]2 qui non debuerunt, tenuis €acus ferrea ad similitudinem hastae lata in ignem coicienda est; deinde €candens, sublata palpebra sic, ut eius perniciosi pili in conspectum €curantis ueniant, sub ipsis pilorum radicibus ab angulo inmittenda €est, ut ea tertiam partem palpebrae trans[2u]2at; deinde iterum tertioque €usque ad alterum angulum; quo fit, ut omnes pilorum radices adustae €[2e]2moriantur. Tum superinponendum medicamentum est, quod in-€flammationem prohibeat, [2at]2que ubi crustae exciderunt, ad cicatri-cem perducendum. Facillime autem id genus sanescit. Quidam aiunt €acu transui iuxta pilos in exteriorem partem palpebrae oportere eam-€que transmitti duplicem capillum muliebrem ducentem; atque ubi €acus transit, in ipsius capilli sinum, qua duplicatur, pilum esse coicien-€dum et per eum in superiorem palpebrae partem adtrahendum; ibi- @1 €que corpori adglutinandum; et inponendum medicamentum, quo fora-€men glutinetur: sic enim fore, ut is pilus in exteriorem partem postea spectet. Id primum fieri non potest, nisi in pilo longiore, cum fere €breues eo loco nascantur; deinde si plures pili sunt, necesse est longum €tormentum totiens acus traiecta magnamque inflammationem moueat. €Nouissime cum umor aliquis ibi subsit, oculo [2et]2 ante per pilos et €tum per palpebrae foramina adfecto uix fieri potest, ut gluten, quo €uinctus est pilus, non resoluatur; eoque fit, ut is eo, unde ui abductus est, redeat. Ea uero curatio, quae [palpebrae laxioris] ab omnibus fre-€quentatur, nihil habet dubii: siquidem oportet contecto oculo me-€diam palpebrae cutem, siue ea superior siue inferior est, adprehen-€dere digitis ac sic leuare; tum considerare, quantulo detracto futu-€rum sit, ut naturaliter se habeat. Siquidem hic quoque duo pericula €circumstant: si nimium fuerit excisum, ne contegi oculus non possit; si parum, ne nihil actum sit, et frustra sectus aliquis sit. Qua deinde €incidendum uidebitur, per duas lineas atramento notandum est sic, €ut inter oram, quae pilos continet, et pro[2p]2iorem ei lineam aliquid €relinquatur, quod adprehendere acus postea possit. His constitutis €scalpellus adhibendus est; et si superior palpebra, ante; si inferior, €postea propius ipsis pilis incidendum; initiumque faciendum in si-€nistro oculo ab eo angulo, qui tempori; in dextro ab eo, qui naribus propior est; idque, quod inter duas lineas est, excidendum. Deinde €orae uulneris inter se simplici sutura committendae, operiendusque þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·§™ˆçƒoculus et si parum palpebra descendet, laxanda sut[2ura]2; si nimium, €aut adstringenda, aut etiam rursus tenuis habenula e[2st]2 ab ulteriore €ora excidenda. Vbi secta est, aliae suturae adiciendae, quae supra €tres esse non debent. Praeter haec in superiore palpebra sub pilis €ipsis incidenda linea est, ut[2i]2 ab inferiore parte deducti pili susum €spectent; idque, si leuis inclinatio est, etiam solum satis tuetur; in-ferior palpebra eo non eget. His factis, spongia ex aqua frigida ex-€pressa super deliganda est. Postero die glutinans emplastrum inicien-€dum, quarto suturae tollendae, et collyrio, quod inflammationes re-€primit, superinunguendum. @1 ™‰á@@Nonnumquam autem nimium sub hac curatione excisa cute €euenit, ut oculus non tegatur; idque interdum etiam alia de causa €fit: lagopt[2h]2almus Graeci appellant. In quo si nimium palpebra[2e]2 €deest, nulla id restituere curatio potest; si exiguum, mederi licet._ €Paulum infra supercilium cutis incidenda est lunata figura cornibus eius deorsum spectantibus. Altitudo esse plagae usque ad cartilaginem €debet ipsa illa nihil laesa: nam si ea incisa est, palpebra concidi[2t]2, €neque attolli postea potest. Cute igitur tantum diducta fit, ut paulum €[2in]2 ima oculi ora descendat hiante scilicet super plag[2a]2; in qua[2m]2 €linamentum coiciendum est, quod et coniungi diductam cutem pro-€hibeat et in medio carunculam citet; quae ubi eum locum inpleuit, €postea recte oculus operitur. ˜Š@@Vt superioris autem palpebrae uitium est, quo parum descen-€dit ideoque oculum non contegit, sic inferioris, quo parum susum €attollitur, sed pendet et hiat, neque potest cum superiore committi. €Atque id quoque euenit interdum ex simili uitio curationis, interdum €etiam senectute: ectropion Graeci nominant._Si ex mala curatione €est, eadem ratio medicinae est, quae supra posita est; plagae tan-€tum cornua ad maxillas, non ad oculum conuertenda sunt: si ex se-€nectute est, tenui ferramento id totum extrinsecus adurendum est, €deinde melle inunguendum: a quarto die uapore aquae calidae fouen-€dum, inunguendumque medicamentis ad cicatricem perducentibus. @@Haec fere circa oculum in angulis palpebrisque incidere con-€suerunt. In ipso autem oculo nonnumquam summa attollitur tunica, €siue ruptis intus membranis aliquibus siue laxatis, et similis figura €acino fit: unde id staphyloma Graeci uocant._Curatio duplex est: €altera: ad ipsas radices per medium transuere acu duo lina ducente; €deinde alterius lini duo capita ex superiore parte, alterius ex inferiore €astringere inter se; quae paulatim secando id excidunt. Altera: in €summa parte eius ad lenticulae magnitudinem excidere; deinde spo-€dium aut cadmiam infriare. Vtrolibet autem facto, album oui lana @1 €excipiendum et inponendum; posteaque uapore aquae calidae fouendus €oculus et lenibus medicamentis inunguendus est. @@Claui autem uocantur callosa in [2albo]2 oculi tubercula, qui-€bus nomen a figurae similitudine est. Hos ad imam radicem perforare €acu commodissimum est, infraque eam excidere; deinde lenibus medi-€camentis inunguere. ™á@@Suffusionis iam alias feci mentionem, quia cum €recens incidit, medicamentis quoque saepe discutitur: sed ubi uetu-€stior facta est, manus curationem desiderat, quae inter subtilissimas €haberi potest. [2De]2 qua antequam dico, paucis ante ipsius oculi natura €indicanda est. Cuius cognitio cum ad plura loca pertineat, tum uel €praecipue ad hunc pertinet. Is igitur summas habet duas tunicas, ex €quibus superior a Graecis ceratoides uocatur. Ea, qua parte alba est, satis crassa; pupillae loco extenuatur. Huic inferior adiuncta est, €media parte, qua pupilla est, modico foramine concaua; circa tenuis, €ulterioribus partibus ipsa quoque plenior, quae chor[2i]2oides a Graecis €nominatur. Hae duae tunicae, cum interiora oculi cingant, rursus €sub his coeunt, extenuataeque et in unum coactae [2per]2 foramen, €quod inter ossa est, ad membranam cerebri perueniunt eique inhaere-€scunt. Sub his autem, qua parte pupilla est, locus uacuus est; deinde €infra rursus tenuissima tunica, quam Herophilus arachnoidem no-minauit. Ea media subsidit * * * eoque cauo continet quiddam, quod €a uitri similitudine hyaloides Graeci uocant. Id neque [2liquidum €neque]2 aridum est, sed quasi concretus umor, ex cuius colore pupillae €color uel niger est uel caesius, cum summa tunica tota alba sit: id €autem superueniens ab interiore parte membranula * includit. Su[2per]2 €his gutta umoris est, oui albo similis, a qua uidendi facultas proficisci-€tur: crystalloides a Graecis nominatur. ™Žá@@Igitur uel ex morbo uel ex ictu concrescit umor sub duabus €tunicis, qua locum esse uacuum proposui; isque paulatim €indurescens interiori * potentiae se opponit. Vitiique eius plures spe- @1 €cies sunt; quaedam sanabiles, quae[2dam quae]2 curationem [2non]2 ad-€mittunt. Nam si exigua suffusio est, si immobilis, colorem uero ha-€bet marinae aquae uel ferri nitentis et a latere sensum aliquem ful-€goris relinquit, spes superest. Si magna est, si nigra pars oculi, €amissa naturali figura, in aliam uertit, si suffusioni color caeruleus €est aut auri similis, si labat et hac atque illac mouetur, uix umquam succurritur. Fere uero peior est, quo[2m]2 ex grauiore morbo, maioribus €capitis doloribus uel ictu uehementiore orta est. Neque idonea cura-€tion[2i]2 senilis aetas est, quae sine [2e]2o uitio tamen aciem [2hebetem]2 €habet: at ne puerilis quidem, sed inter haec media. Oculus quoque €curationi neque [2exiguus neque]2 concauus satis oportunus est. Atque €ipsius suffusionis quaedam maturitas est: expectandum igitur est, €donec iam non fluere sed duritie qu[2a]2dam concreuisse uideatur. Ante €curationem autem modico uti cibo, bibere aquam triduo debet, pridie ab omnibus abstinere. Post haec in aduorso collocandus est, loco lu-€cido, lumine a[2d]2uerso, sic ut contra medicus paulo altius; a po-€steriore parte caput eius, qui curabitur, minister contineat, ut inmo-€bile id praestet: nam leui motu eripi acies in perpetuum potest. Quin €etiam ipse oculus, qui curabitur, inmobilior faciendus est, super al-€terum lana inposita [deligata]: curari uero sinister oculus dextra manu, dexter sinistra debet. Tum acus admouenda est, sic [2ac]2uta, ut foret, €non nimium tenuis; eaque demittenda sed recta est per summas duas €tunicas medio loco inter oculi nigrum et angulum tempori propiorem, €e regione mediae suffusionis sic, ne qua uena laedatur. Neque tamen €[2timide]2 d[2e]2mittenda est, quia inani loco excipitur; ad quem cum €uentum est, ne mediocriter quidem peritus falli potest, quia prementi nihil renititur. Vbi eo uentum est, inclinanda acus ad ipsam suffusio-€nem leuiterque ibi uerti et paulatim eam deducere infra regionem €pupillae debet; ubi deinde eam transit, uehementius inprimi, ut in- @1 €feriori parti insidat. Si haesit, curatio expleta est: si subinde redit, €eadem acu concidenda et in plures partes dissipanda est, quae singulae et facilius conduntur et minus late officiunt. Postea educenda recta €acus est; inponendumque lana molli exceptum oui album, et supra, €quod inflammationem coerceat; atque ita deuinciendum. Post haec €opus est quiete, abstinentia, lenium medicamentorum inunctionibus; €cibo, qui postero die satis mature datur, primum liquido, ne maxillae €laborent; deinde inflammatione finita, tali, qualis in uulneribus €propositus est; quibus, ut aqua diutius bibatur, necessario €accedit. ™á@@De pituitae quoque tenuis cursu, qui oculos infestat, quate-€nus medicamentis agendum e[2s]2t, iam explicui. Nunc ad €ea ueniam, quae curationem manu postulant. Animaduertimus autem €quibusdam numquam siccescere oculos, [2sed]2 semper umore tenui ma-€dere; quae res aspritudinem continuat, ex leuibus momentis inflam-€mationes et lippitudines excita[2t,]2 totam denique uitam hominis in-€festat; idque in quibusdam nulla ope adiuuari potest, in quibusdam sanabile est: quod primum [discrimen est] nosse oportet, ut alteris €succurratur, alteris manus non iniciatur. Ac primum superuacua cu-€ratio est in is, qui ab infantibus id uitium habent, quia necessario €mansurum est usque mortis diem; deinde non necessaria etiam in þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·§™â…is, quibus non multa, [2sed]2 acris pituita est, siquidem manu nihil €adiuuantur: medicamentis et uictus ratione, quae crassiorem pitui-€tam reddit, ad sanitatem perueniunt. Lata etiam capita uix medi-cinae patent. Tum interest uenae pituitam mittant quae inter cal-€uariam et cutem sunt, an quae inter membrana[2m]2 cerebri et calua-€riam. Superiores fere per tempora oculos rigant; inferiores per eas €membranas, quae ab oculis ad cerebrum tendunt. Potest autem ad-€hiberi remedium is, quae supra os fluunt; non potest is, quae sub €osse. Ac ne is quidem succurritur, quibus pituita utrimque descendit, €quia leuata altera parte nihilo minus altera infestat. Quid sit autem, hac ratione cognoscitur. Raso capite an[2te]2 ea medicamenta, quibus in @1 €lippitudine pituita suspenditur, a superciliis usque ad uerticem inlini €debent. Si sicci oculi esse coeperunt, apparet per eas uenas, quae sub €cute sunt, inrigari: si nihilo minus madent, manifestum est sub osse €descendere: si est umor, sed leuior, duplex uitium est. Plurimi tamen €ex laborantibus reperiuntur, quos superiores uenae exerceant; ideo-€que pluribus etiam opitulari licet. Idque non in Graecia tantummodo, €sed in aliis quoque gentibus celebre est, adeo ut nulla medicinae pars magis per nationes quoque exposita sit. Reperti in Graecia sunt, qui €nouem lineis cutem capitis inciderent; duabus in occipitio rectis, una €super eas transuersa; deinde [2duabus]2 super aures, una inter eas €item transuersa; tribus inter uerticem et frontem rectis. Reperti €sunt, qui a capite recte eas lineas ad tempora deducerent, co-€gnitisque ex motu maxillarum musculorum initiis leuiter super eos €cutem inciderent, [2di]2ductisque per retusos hamos oris insererent lina-€menta, ut neque inter se cutis antiqui fines committerentur, et in €medio caro incresceret; quae uenas, ex quibus umor ad oculos transiret, adstringeret. Quidam etiam atramento duas lineas duxerunt a media €aure ad mediam alteram aurem; deinde a naribus ad uerticem. Tum €ubi lineae committebantur, scalpello inciderunt, et post sanguinem €effusum [2o]2s ibidem ad[2us]2serunt. Nihilo minus autem et in tem-€poribus et inter frontem atque caluariam eminentibus uenis idem candens ferrum admouerunt. Frequens curatio est uenas in tempori-€bus adurere, quae fere quidem in eiusmodi malo tument: sed tamen, €ut inflentur magisque se ostendant, ceruix ante modice deliganda est, €tenuibusque ferramentis et retussis uenae adurendae, donec in oculis €pituitae cursus conquiescat. Id enim signum est quasi excaecatorum itinerum, per quae umor ferebatur. Valentior tamen medicina est, €ubi tenues conditaeque uenae sunt, ideoque legi non possunt, eodem €modo ceruice deligata retentoque ab ipso spiritu quo magis uenae €prodeant, atramento notare eas contra tempora et inter uerticem ac €frontem; deinde ceruice resoluta, qua notae sunt uenae, incidere, et €sanguinem mittere; ubi satis fluxit, tenuibus ferramentis adurere: contra tempora quidem timide, ne subiecti musculi qui maxillas €tenent sentiant; inter frontem uero et uerticem uehementer, ut @1 €squama ab osse secedat. Efficacior tamen etiamnum est Afrorum cu-€ratio, qui uerticem usque ad os adurunt sic, ut squamam remittat. Sed €nihil melius est quam quod in Gallia est comata: qui ibi uenas in ™ëtemporibus et in superiore capitis parte legunt. Adusta quomodo cu-€randa sint, iam explicui. Nunc illud adicio: neque ut €crustae decidant, neque ut ulcus inpleatur, adustis uenis esse properan-€dum, ne uel sanguis erumpat uel cito pus subprimatur, cum per hoc €siccescere eas partes opus sit, per illud exhauriri opus non sit: si €quando tamen sanguis eruperit, infricanda medicamenta esse, quae €sic sanguinem supprimant, ne adurant. Quemadmodum autem [2uenae]2 €delegendae sunt, quidque lectis is faciendum sit, cum uenero ad cru-€rum uarices, dicam.  @@Verum ut oculi multiplicem curationem etiam manus exi-€gunt, sic in auribus admodum pauca sunt, quae in hac medicinae parte €tractentur. Solet tamen euenire, uel a primo die protinus, uel postea €facta exulceratione, dein per cicatricem aure repleta, ut foramen in €ea nullum sit, ideoque audiendi usu careat. Quod ubi incidit, specillo €temptandum est, altene id repletum, an in summo tantum glutinatum €sit. Nam si alte est, prementi non cedit; si in summo, specillum pro-tinus recipit. Illud attingi non oportet, ne [2sine]2 effectus spe disten-€tio oriatur neruorum, et ex ea mortis periculum sit: hoc facile cura-€tur. Nam qua cauom esse debet, uel medicamentum aliquod inponen-€dum est ex adurentibus, uel candenti ferro aperiendum, uel etiam €scalpello incidendum. Cumque id patefactum et iam ulcus purum €est, coicienda eo pinna est, inlita medicamento cicatricem inducente, €circaque id[2em]2 medicamentum dandum, ut cutis circa pinnam sanescat; quo fit, ut ea remota postea facultas audiendi sit. At ubi €aures, in uiro puta, perforatae sunt et offendunt, traicere id cauum €celeriter candente acu [2sa]2tis est, ut leuiter eius orae ulcerentur; aut €etiam adurente medicamento idem exulcerare, postea deinde inponere @1 id, quod purget, tum quod eo loc[2o]2 repleat et cicatricem inducat. Quod €si magnum id foramen est, sicut solet esse in is, qui maiora pondera €auribus gesserunt, incidere quod superest ad extremum oportet; supra €deinde oras scalpello exulcerare, et postea suere, ac medicamentum, qu[2o]2 €glutinetur, inponere. Tertium est, si quid ibi curti est, sarcire. Quae €res cum in labris quoque et naribus fieri possit, eandem etiam ra-€tionem habeat, simul explicanda est.  @@Curta igitur in his tribus * * ac si qua parua sunt, curari €possunt; [2si qua maiora sunt, aut]2 non recipiunt curationem, aut €ita per hanc [2ipsam]2 deformantur, ut minus indecora ante fuerint. €Atque in aure quidem et naribus deformitas sola timeri potest: in €labris uero, si nimium contracta sunt, usui quoque necessario iactura €fit, quia minus facile et cibus adsumitur et sermo explicatur. Neque €enim creatur ibi corpus, sed ex uicino adducitur; quod in leui mu-€tatione et nihil %eripere et fallere oculum potest, in magna non pot-est. Neque senile autem corpus, neque quod mali habitus est, neque €in quo difficulter ulcera sanescunt, huic medicinae idoneum est, quia €nusquam celerius cancer occupat aut difficilius tollitur. Ratio cu-€rationis eiusmodi est: id, quod cu[2rt]2um est, in quadratum derigere; €ab interioribus eius angulis lineas transuersas incidere, quae citeriorem €partem ab ulteriore ex toto deducant; deinde ea, quae sic resoluimus, in unum adducere. Si non satis iunguntur, ultra lineas, quas ante €fecimus, alias duas lunatas et ad plagas conuersas immittere, quibus €summa tantum cutis diducatur: sic enim fit, ut facilius quod addu-€citur sequi possit; quod non est cogendum, sed ita [2ad]2ducendum, €ut ex facili subsequatur et dimissum non multum recedat. Interdum €tamen ab altera parte cutis * aut omnino adducta deformem, quem €reliquit, locum reddit. Eiusmodi loci altera pars incidenda, altera intacta habenda est. Ergo neque ex imis auribus neque ex medio €naso imisue narum partibus neque ex angulis labrorum quicquam €adtrahere temptabimus: utri[2m]2que autem petemus, si quid summis @1 €auribus, si quid imis, si quid aut medio naso aut mediis naribus aut €mediis labris deerit. Quae tamen inter[2dum]2 etiam duobus locis cu[2rt]2a €esse consuerunt: sed eadem ratio curandi est. Si cartilago in eo, quod €incisum est, eminet, excidenda est: neque enim aut glutinatur aut €acu tuto traicitur. Neque longe tamen excidi debet, ne inter duas oras liberae cutis utrimque coitus puris fieri possit. Tum iunctae €orae inter se suendae sunt utrimque cute adprehensa, et qua priores €lineae sunt, ea quoque suturae iniciendae sunt. Siccis locis ut in €naribus inlita spuma argenti satis proficit. In ulteriores uero luna-€tasque plagas li[2n]2amentum dandum est, ut caro increscens uulnus im-€pleat; summaque cura quod ita sutum est, tuendum esse apparere ex €eo potest, quod de cancro supra posui. Ergo [2etiam]2 tertio quo-€que die fouendum erit uapore aquae calidae, rursusque idem medica-€mentum iniciendum; fereque septimo die glutinatum est. Tum suturae þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·¨‰•ˆŠeximi, et ulcus ad sanitatem perduci debet.  @@Polypum uero, qui in naribus nascitur, ferro praecipue cu-€rari iam alias posui. Ergo [2etiam]2 hunc ferramento €acuto in modum spathae facto resoluere ab osse oportet, adhibita dili-€gentia, ne infra cartilago laedatur, in qua difficilis curatio est. Vbi €abscis[2s]2us est, unco ferramento extrahendus est; tum inplicitum lina-€mentum uel aliquid ex penicillo respergendum est medicamento, quo €sanguis supprimitur, eoque naris leuiter inplenda. Sanguine suppresso €linamento ulcus purgandum est. Vbi purum est, eo pinna, eodem modo €quo in aure supra positum est, medicamento inlita, quo cicatrix €inducitur, intus demittenda, donec in tot[2um]2 id sanescat.  @@Id autem uitium, quod ozena Graece uocatur, si medicamentis €non cederet, quemadmodum manu curandum esset, apud magnos €chirurgos non rep[2p]2eri. Credo quia res raro ad sanitatem satis proficit, €cum aliquid in ipsa curatione torment[2i]2 habeat. Apud quosdam tamen €positum est uel fictilem fistulam uel enodem scriptorium calamum @1 €in narem esse coiciendum, donec susum ad os perueniat; tum per €id tenue ferramentum candens dandum esse ad ipsum os; deinde €adustum locum purgandum esse aerugine et melle: ubi purus est, €Lycio ad sanitatem perducendum. Vel narem incidendam esse ab ima €parte ad os, ut et conspici locus possit, et facilius candens ferramen-€tum admoueri; tum sui narem debere, et adustum quidem ulcus eadem €ratione curari: suturam uero inlini uel spuma argenti uel alio glu-€tinante.  ™á@@In ore quoque quaedam manu curantur. Vbi in primis €dentes nonnumquam mouentur, modo propter radicum inbecillitatem, €modo propter gingiuarum arescentium uitium._Oportet in utrolibet €candens ferramentum gingiuis admoueri, ut attingat leuiter, non in-€sidat. Adustae gingiuae melle inlinendae [2et mulso eluendae]2 sunt. €Vt pura ulcera esse coeperunt, arida medicamenta inf[2ri]2anda sunt ex €is, quae reprimunt. Si uero dens dolores mouet eximique eum, quia €medicamenta nihil adiuuant, placuerit, circumradi debet, ut gingi-uae ab eo resoluantur; tum is concutiendus est. Eaque facienda, donec €bene moueatur: nam dens haerens cum summo periculo euellitur, ac €nonnumquam maxilla loco mouetur; idque etiam maiore periculo in €superioribus dentibus fit, quia potest tempora oculosue concutere. €Tum, si fieri potest, manu; si minus, forfice, dens excipiendus est. €Ac si ex[2e]2ssus est, ante [id foramen] uel linamento uel bene adcom-modato plumbo replendus est, ne sub forfice confringatur. Recta uero €forfex [2d]2ucenda est, ne inflexis radicibus os rarum, cui dens in-€haeret, parte aliqua frangat. Neque ideo nullum eius rei periculum €est utique in dentibus breuibus, qui fere longiores radices non habent: €saepe enim forfex cum dentem conprehendere non possit aut frustra €conprehendat, os gingiuae prehendit et frangit. Protinus autem ubi plus sangu[2in]2is profluit, sci[2re]2 licet, aliquid ex osse fractum esse. Ergo €specillo conquirenda est [2test]2a, quae recessit, et uolsella protrahenda €est. [2Si]2 non sequitur, incidi gingiua debet, donec labans ossis testa @1 €recipiatur. Quod si factum statim non est, indurescit extrinsecus ma-€xilla, ut is hiare non possit. [2Sed]2 inponendum [2calidum]2 ex farina €et fico cataplasma est, donec ibi pus moueatur; tum incidi gingiua €debet. Pus quoque multum profluens ossis fracti nota est: itaque €etiam tum id extrahi convenit; nonnumquam etiam eo laeso fistula fit, quae eradi debet. Dens autem scaber, qua parte niger, radendus €inlinendusque rosae flore contrito, cui gallae quarta pars et altera €murrae sit adiecta; continendumque ore crebro uinum meracum; €atque in eo casu uelandum caput, ambulatione multa, frictione ca-€pitis, cibo non acri utendum. At si ex ictu uel alio casu aliquid la-€bant dentes, auro cum is, qui bene haerent, uinciendi sunt; conti-€nendaque ore reprimentia, ut uinum, in quo malicorium decoctum, [2aut]2 in quo galla candens coniecta sit. Si quando etiam in pueris €ante alter dens nascitur quam prior excidat, is qui cadere debuit €circumpurgandus et euellendus est: is qui natus est in locum prioris €cotidie digito adur[2g]2endus, donec ad iustam magnitudinem perue-€niat. Quotienscumque dente exempto radix relicta est, protinus ea €quoque ad id facta forfice, quam riza[2gran]2 Graeci uocant, exi-€menda est. ’@@Tonsillas autem, quae post inflammationes indu[2ru]2erunt, an-€tiades autem a Graecis appellantur, cum sub leui tunica sint, oportet €digito circumradere et euellere: si ne si[2c]2 quidem resoluuntur, ha-€mulo excipere [2et]2 scalpello excidere; tum ulcus aceto eluere et in-€lin[2e]2re uulnus medicamento, quo sanguis supprimitur. ™ƒá@@Vua si cum inflammatione descendit, dolorique est et subrubi-€cundi coloris, praecidi sine periculo non potest: solet enim multum €sanguinem effundere: ita[2que]2 melius est is uti, quae alias €proposita sunt. Si uero inflammatio quidem nulla est, nihilo mi- @1 €nus autem ultra iustum modum a pituita deducta sit, et est tenuis, €acuta, alba, praecidi debet; itemque si ima liuida et crassa, summa €tenuis est. Neque quicquam commodius est quam uolsella prehendere, sub e[2a]2que quod uolumus excidere. Neque enim ullum periculum €est, [2ne]2 plus minusue praecidatur, cum liceat tantum infra uol-€sella[2m]2 relinque[2re,]2 quantum [in]utile esse manifestum est; id-€que praecidere, quo longior uua est quam esse naturaliter debet. Post €curationem eadem facienda sunt, quae in tonsilla his proxime posui. ”@@Lingua uero quibusdam cum subiecta parte a primo [natali] €die uincta est, qui ob id [2n]2e loqui quidem possunt._Horum ex-€trema lingua uolsella prehendenda est, sub eaque membrana inci-€denda, magna cura habita, ne uenae quae iuxta sunt uiolent[2ur]2 et €profusio[ne] sanguinis noceat. Reliqua curatio uulneris in prioribus €posita est. Et plerique quidem ubi consanuerunt, locuntur: ego €autem cognoui, qui succisa lingua cum abunde super dentes eam €promeret, non tamen loquendi facultatem consecutus est. Adeo in €medicina, etiam ubi perpetuum est, quod fieri debet, non tamen perpe-€tuum est id, quod sequi conuenit. @@Sub lingua quoque interdum aliquid abscedit, quod fere con-€sistit in tunica doloresque magnos mouet._Quo, si exiguum est, €incidi semel satis est; si maius, summa cutis usque ad tunicam exci-€denda est; deinde utrimque orae hamulis excipienda[2e]2 et tunica €undique circumdato liberanda * * * est, magna diligentia per omnem €curationem habita, ne qua maior uena incidatur. @@Labra autem saepe finduntur eaque res habet cum dolore etiam €hanc molestiam, quod sermo prohibetur; qui subinde eas rimas cum €dolore diducendo sanguinem citat. Sed has, [2si]2 in summo sunt, medi-€camentis curare commodius est, quae ad ulcera oris fiunt. Si uero al-€tius descenderunt, necessarium est tenui ferramento adurere; quod @1 €spathae simile quasi transcurrere, non inprimi debet. Postea facienda €eadem sunt, quae in auribus adustis exposita sunt.  @@At in ceruice inter cutem et asperam arteriam tumor in-€crescit: bronchocelen Graeci uocant; quo modo caro hebes, modo umor €aliquis melli aquaeue similis includitur, interdum etiam minutis ossi-€bus pili inmixti. Ex quibus quicquid est, tunica continetur._Potest €autem adurentibus medicamentis curari, quibus summa cutis cum sub-€iecta tunica exestur. Quo facto, siue umor est, profluit; siue quid densius, digitis educitur; tum ulcus sub lin[2a]2mentis sanescit. Sed scal-€pelli curatio brevior est. Medio tumore una linea inciditur usque ad €tunicam; deinde uitiosus sinus ab integro corpore separatur digito, €totusque cum uelamento suo eximitur. Tum aceto, cui uel salem uel €nitrum aliquis adiecit, * eluitur, oraeque una sutura iunguntur; ce-€teraque eadem quae in aliis suturis superiniciuntur leuiterque inde, €[2ne]2 fauces * * urgeatque, deligatur. Si quando autem tunica eximi €non potu[2er]2it, intus inspergenda adurentia; lin[2a]2mentisque id curan-€dum est et ceteris pus mouentibus.  @@Sunt etiam circa umbilicum plura uitia, de quibus €propter raritatem inter auctores parum constet. Verisimile est autem id þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·¨Žƒa quoque praetermissum, quod ipse non cognouerat; a nullo id, quod €non uiderat, fictum. Commune omnibus est umbilicum indecore pro-€minere: causae requiruntur. Meges tres has posuit: modo intestinum €eo inrumpere; modo omentum; modo umorem. Sostratus nihil de €omento dixit: duobus isdem adiecit carnem ibi interdum increscere, eamque modo integram esse, modo carcinomati similem. Gorgias ipse €quoque omenti mentionem omisit: sed eadem tria causatus, spiritus €quoque interdum eo dixit inrumpere. Heron omnibus his quattuor po-€sitis, et omenti mentionem habuit et eius, quod * * simul et omentum et €intestinum habuerit. Quid autem horum sit, his indiciis cognoscitur. €Vbi intestinum prolapsum est, tumor neque durus neque mollis est, @1 €omni frigore minuitur: non solum sub omni calore sed etiam retento spiritu crescit. Sonat interdum, atque ubi resupinatus est aliquis, de-€lapso intestino ipse desidit. Vbi uero omentum est, cetera similia sunt; €tumor mollior et, ab ima parte latus, extenuatus in uertice est; si quis €adprehendit, elabitur. Vbi utrumque est, indicia quoque mixta sunt, €et inter utrumque mollities: at caro durior est, semperque etiam re-€supinato corpore tumet, prementique non cedit, prioribus facile ceden-€tibus. Si uitiosa est, easdem notas habet, quas in carcinomate exposui. Vmor autem si premitur, circumfluit: at spiritus pres-€sus cedit, sed protinus redit, resupinato quoque corpore tumorem in €eadem figura tenet. Ex his id, quod ex spiritu uitium est, medicinam €non admittit; caro quoque carcinomati similis cum periculo tractatur; €itaque omittenda est. Sana excidi debet idque uulnus lin[2a]2mentis cu-€rari. Vmorem quidem * * uel inciso summo tumore effundunt, et €uulnus isdem linamentis curant. In reliquis uariae sententiae sunt. Ac resupinandum quidem corpus esse res ipsa testatur, ut in uterum, €siue intestinum siue omentum est, delabatur. Sinus uero umbilici tum €uacus [2a]2 quibusdam duabus regulis exceptus est, uehementerque earum €capitibus deligatis ibi emortus: a quibusdam, ad imum acu traiecta €duo lina ducente, deinde utriusque lini duobus capitibus diuersae par-€tes adstrictae; quod in uua quoque oculi fit: nam sic id, quod supra uinculum est, moritur. Adiecerunt quidam, ut antequam uincirent, €summum una linea inciderent exciderentque: quo facilius digito de-€misso quod illuc inrupisset depellerent; tum deinde uinxerunt. Sed €abunde est iubere spiritum continere, ut tumor quantus maximus esse €potest, se ostendat; tum imam basem eius atramento notare, resupi-€natoque homine digitis tumorem eum premere, ut, si quid delapsum non est, manu cogatur. Post haec umbilicum adtrahere, et qua nota €atramenti est, lino uehementer adstringere; deinde partem superiorem €aut medicamentis aut ferro adurere, donec emoriatur, atque ut cetera €usta ulcus nutrire. Idque non solum ubi intestinum uel omentum uel €utrumque est, sed etiam ubi umor est, optime proficit. Sed ante quae-€dam uisenda sunt, ne quod ex uinculo periculum sit. Nam curationi €neque infans neque aut robustus annis aut senex aptus est, sed * a @1 septimo fere anno ad quartum decimum. Deinde ei corpus idoneum €est id, quod integrum est: at quod mali habitus est, quo[2d]2ue papulas, €inpetigine[2m]2, similiaque habet, idoneum non est. Leuibus quoque tu-€moribus facile subuenitur: at in eorum, qui nimis magni sunt, cura-€tione periculum est. Tempus autem anni autumnale et hibernum ui-€tandum; uer est idoneum maxime ac prima ae[2s]2tas non aliena est. €Praeter haec abstinere pridie debet; neque id satis est, sed aluus quo-€que ei ducenda est, quo facilius omnia, quae excesserunt, intra uterum €considant.  @@Aquam is, qui hydropici sunt, emitti oportere alias €dixi: nunc quemadmodum fiat, dicendum est. Quidam autem €sub umbilico, fere quattuor interpositis digitis, in sinistra parte; qui-€dam ipso umbilico perforato id facere consuerunt: quidam cute pri-€mum adusta, deinde interiore abdomine inciso, quia, quod per ignem €diuisum est, minus celeriter coit. Ferramentum autem d[2e]2mittitur, €magna cura habita, ne qua uena incidatur. Id tale esse debet, ut fere €tertiam digiti partem latitudo mucronis impleat; demittendumque ita €est, ut membranam quoque transeat, qua caro ab interiore parte fini-tur; eo tum plumbea aut aenea fistula coicienda est, uel recuruatis in €exteriorem partem labris, uel in media circumsurgente quadam mora, €ne tota intus delabi possit. Huius ea pars, quae intrat, paulo longior €esse debet quam [2quae extra,]2 ut ultra ulteriorem membranam pro-€cedat. Per hanc effundendus umor est; atque ubi maior pars eius €euocata est, cludenda demisso linteolo fistula est, et in uulnere, si €ustum non est, relinquenda; deinde per insequentes dies circa sin-€gulas heminas emittendum, donec nullum aquae uestigium appareat. €Quidam tamen etiam non usta cute protinus fistulam recipiunt, et €super uulnus spongiam expressam deligant; deinde postero die rursus €fistulam demittunt (quod recens uulnus paulum diductum patitur), €ut, si quid umoris superest, emittatur; idque bis ita fecisse contenti €sunt. @1  @@Nonnumquam autem uenter ictu aliquo perforatur, sequi-€turque ut intestina euoluantur. Quod ubi incidit, protinus conside-€randum est, an ea integra sint, deinde an is color suus maneat. Si €ten[2ui]2us intestinum perforatum est, nihil profici posse iam rettuli. €Latius intestinum sui po[2te]2st, non quo certa fiducia sit, €sed quo[d] dubia spe[2s]2 certa desperatione sit potior: interdum enim €glutinatur. Tum si utrumlibet intestinum liuidum aut pallidum aut €nigrum est, quibus illud quoque necessario accedit, ut sensu careat, medicina omnis inanis est. Si uero adhuc ea sui coloris sunt, cum €magna festinatione succurrendum est: momento enim alienantur, ex-€terno et insueto spiritu circumdato. Resupinandus autem homo est €coxis erectioribus; et si angustius uulnus est, quam ut intestina com-€mode refundantur, incidendum est, donec satis pateat. Ac si iam sic-€ciora sunt intestina, perluenda aqua sunt, cui paulum admodum olei €sit adiectum. Tum minister oras ulceris leuiter diducere manibus suis €uel etiam duobus hamis interiori membranae iniectis debet: medicus €priora semper intestina, quae posteriora prolapsa sunt, condere sic, ut orbium singulorum locum seruet. Repositis omnibus, leuiter homo €concutiendus est; quo fit, ut per se singula intestina in suas sedes €deducantur et in his considant. His conditis, omentum quoque con-€siderandum est, ex quo, si quid iam nigri [emortui] est, forfice excidi €debet; si quid integrum est, leuiter super intestina deduci. Sutura €autem neque summae cutis neque interioris membranae per se satis proficit, sed utri[2us]2que. E[2t]2 quidem duobus linis inicienda est, €spissior quam alibi, quia et rumpi facilius motu uentris potest, et non €aeque magnis inflammationibus [2pars ea]2 exposita est. Igitur in duas €acus fila coicienda, [2e]2aeque duabus manibus tenendae; et prius inte-€riori membranae sutura inicienda est sic, ut sinistra manus in dexte-€riore ora, in sinisteriore dextra a principio uulneris orsa ab interiore €parte in exteriorem acum mittat. Quo fit, ut ab intestinis ea qu[2idem]2 pars semper acuum [2sit,]2 quae retusa est. [2Se]2mel utraque parte traiecta, @1 €permutandae acus inter manus sunt, ut ea sit in dextra, quae f[2u]2it €in sinistra; ea ueniat in sinistram, quam dextra continuit; iterumque €eodem modo per oras immittenda[2e]2 sunt; atque ita tertio et quarto €deincepsque permutatis inter manus acubus, plaga includenda. Post €haec eadem fila, eaedemque acus ad cutem transferendae, similique ra-€tione ei quoque parti sutura inicienda, semper ab interiore parte acubus €uenientibus, semper inter manus traiectis. Dein glutinantia inicienda, €quibus aut spongia[2m]2 aut sucidam lanam ex aceto expressam accedere €debere manifestius est, quam ut semper dicendum sit. Inpositis his, €leuiter deligari uenter debet.  ™á@@Interdum tamen uel ex ictu aliquo uel retento diutius €spiritu uel sub graui fasce interior abdominis membrana superiore cute €integra rumpitur. Quo[2d]2 feminis quoque ex utero saepe euenire con-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·¨‘™á„sueuit; fitque praecipue circa ilia. Sequitur autem, cum superior caro €mollis sit, ut non satis intestina contineat, isque intenta cutis indecore intumescat._Atque id quoque aliter ab aliis curatur. Quidam enim €per acum duobus linis ad imam basem inmissis sic utrimque deuinciunt, €quemadmodum et [2in]2 umbilico et in uua positum est, €ut quicquid super uinculum est emoriatur: quidam medium tumorem €excidunt ad similitudinem myrtei foli, quod semper eodem modo ser-€uandum esse iam posui, et tum oras sutura iungunt. Commodis-€simum est autem resupinato corpore experiri manu, qua parte [2is]2 €tumor maxime cedat, quia necesse est ea parte [2rupta]2 membrana sit; quaque integra est, ea magis obnitatur; tum qua rupta uidebitur, im-€mittendae scalpello duae lineae sunt, ut excisso medio interior mem-€brana utrimque recente[2m]2 plagam habeat, quia quod uetus est, sutura €non coit. Loco patefacto, si qua parte membrana non nouam plagam €sed ueterem habet, tenuis excidenda habena est, quae tantum ora[2s]2 €eius exulceret. Cetera, quae ad suturam reliquamque curationem per-€tineant, supra conprehensa sunt. ’@@Praeter haec euenit, ut in quorundam uentribus uarices sint; €quarum quia nulla alia curatio est, quam quae in cruribus esse consue-€uit, %tum eam partem explanaturus, hanc quoque eo differo. @1  @@Venio autem ad ea, quae in naturalibus partibus €circa testiculos oriri solent; quae quo facilius explicem, prius ipsius €loci natura paucis proponenda est. Igitur testiculi simile quiddam me-€dullis habent: [2nam]2 sanguinem non emittunt et omni sensu carent: €dolent autem in ictibus et inflammationibus tunicae, quibus i conti-€nentur. Dependent uero ab inguinibus per singulos neruos, quos cre-€masteras Graeci uocant, cum quorum utroque binae descendunt et ue-€nae et arteriae. Haec autem tunica conteguntur tenui, neruosa, sine sanguine, alba, quae ely[2t]2roides a Graecis nominatur. Super ea ualen-€tior tunica est, quae interiori uehementer ima parte inhaeret: darton €Graeci uocant. Multae deinde membranulae uenas et arterias eosque €neruos conprehendunt; atque inter duas quoque tunicas a superioribus €partibus leues paruulaeque sunt. Hactenus propria utrique testiculo ue-€lamenta et auxilia sunt: communis deinde utrique omnibusque interio-€ribus sinus est, qui iam conspicitur a nobis: [2os]2cheon Graeci, scro-€tum nostri uocant; isque ab ima parte mediis tunicis leuiter innexus est, a superiore tantum circumdatus. Sub hoc igitur plura uitia esse €consuerunt; quae modo ruptis tunicis, quas ab inguinibus incipere €proposui, modo his integris fiunt. Siquidem interdum uel ex €morbo primum inflammatur, deinde postea pondere abrumpitur; uel €ex ictu aliquo protinus rumpitur tunica, quae diducere ab inferioribus €partibus intestina debuit; tum pondere eo deuoluitur aut omentum aut €etiam intestinum; idque ibi reperta uia paulatim ab inguinibus in €inferiores quoque partes nissum subinde neruosas tunicas et ob id eius €rei patientes diducit: enterocelen et epiplocelen Graeci uocant: apud nos indecorum sed commune his hirneae nomen est. Deinde, si de-€scendit omentum, numquam in scroto tumor tollitur, siue inedia fuit, €si[2ue]2 corpus huc illucue conuersum aut aliquo modo conlocatum est; €itemque, si [2re]2tentus est spiritus, non magnopere increscit; tactu uero €inaequalis est et mollis et lubricus. At si intestinum quoque descendit, €tumor is sine [2in]2flammatione modo minuitur, modo increscit estque @1 €fere sine dolore et cum mollitie. [2Cum]2 quiescit aliquis aut iacet, inter-€dum ex toto desidit; interdum sic diuiditur, ut in scroto exiguae reli-quiae maneant. At clamore et satietate, et si sub aliquo pondere is €homo nisus est, crescit: frigore omni contrahitur, calore diffunditur; €estque tum scrotum et rotundum et tactu leue: idque, quod subest, €lubricum est; si pressum est, ad inguina reuertitur, dimissumque €iterum cum quodam quasi murmure deuoluitur. Et id quidem in le-€uioribus malis euenit: nonnumquam autem stercore accepto uastius €tumet, retroque compelli non potest, adfertque tum dolorem et scroto et inguinibus et abdomini. Nonnumquam stomachus quoque adfectus €primum rufam bilem per os reddit, deinde uiridem, quibusdam etiam €nigram. Integris uero membranis interdum eam partem umor distrin-€git. Atque eius quoque species duae sunt: nam uel inter tunicas [2is]2 €increscit uel in membranis, quae ibi circa uenas et arteria[2s]2 sunt, ubi €eae grauatae occal[2l]2uerunt. Ac ne ei quidem umori, qui inter tunicas €est, una sed[2es]2 est: nam modo inter summam et mediam, modo inter mediam et imam consistit. Graeci [2communi]2 nomine, quicquid est, €hydrocelen appellant: nostri, ut scilicet nullis discriminibus satis co-€gnitis, haec quoque sub eodem nomine quo priora habent. Signa autem €quaedam communia sunt, quaedam propria: communia, quibus umor €deprehenditur; propria, quibus loc[2u]2s. Vmorem subesse discimus, si €tumor est numquam ex toto se remittens, sed interdum leuior aut prop-€ter famem aut propter febriculam, maximeque in pueris; isque mollis €est, si non nimius umor subest: at si is uehementer increuit, renititur sicut uter repletus et arte adstrictus. Venae quoque in scroto inflantur, €est, si digito pressimus, cedit umor circumfluens[2que]2 id, quod non pre-€mitur, attollit et tamquam in uitro cornuue per scrotum apparet, estque, €quantum in ipso est, sine dolore. Sedes autem eius sic deprehenditur. Si €inter summam mediamque tunicam est, cum digitis duobus pressimus, €paulatim umor inter eos * reuertens subit; scrotum %ipsius albidius: si @1 €ducitur, aut nihil aut paruulum intenditur; testiculus ea parte neque uisu neque tactu sentitur. At si sub media tunica est, intentum scrotum magis €se attollit, adeo ut superior coles sub tumore eo delitescat. Praeter haec €aeque integris tunicis ramex innascitur: cirso[2ce]2len Graeci appellant. €Venae intumescunt, [2e]2aeque intortae conglomerataeque a superiore €parte uel ipsum scrotum inplent uel mediam tunicam uel imam: inter-€dum etiam sub ima tunica circa ipsum testiculum neruumque eius in-crescunt. Ex his ea[2e]2, quae in ipso scroto sunt, oculis patent: eae uero, €quae mediae imaeue tunicae insident, ut magis conditae non aeque qui-€dem cernuntur, sed tamen etiam uisui subiectae sunt, praeterquam €quod et tumoris aliquid est pro uenarum magnitudine ac modo, et id €prementi magis renititur ac per ipsos uenarum toros inaequale est et, €qua parte id est, testiculus magis iusto dependet. Cum uero etiam €super ipsum testiculum neruumque eius id malum increuit, aliquanto €long[2i]2us testiculus ipse descendit, minorque altero fit, ut pote ali-€mento amisso. Raro sed aliquando caro quoque inter tunicas increscit: sarcocelen Graeci uocant. Interdum etiam ex inflammatione tumet €ipse testiculus, ac febres quoque adfert; et nisi celeriter ea inflammatio €conquieuit, dolor ad inguina atque ilia peruenit, partesque eae intume-€scunt; neruus, ex quo testiculus dependet, plenior fit simulque indure-€scit. Super haec inguen quoque nonnumquam %uarice inplicetur: bu-€bonocelen appellant.  @@His cognitis, de curatione dicendum est, in qua quaedam €communia omnium sunt, quaedam propria singulorum. Prius de com-€munibus dicam. Loquar autem nunc de is, quae scalpellum desiderant: €nam uel quae sanari non possunt, uel aliter nutriri debeant, dicendum €erit, simul ad species singulas uenero. Inciditur autem interdum in-€guen, interdum scrotum. In utraque curatione homo ante triduum bi-€bere aquam, pridie abstinere etiam a cibo debet: ipso autem die collo-€cari supinus; deinde si inguen incidendum est, idque iam pube conte- @1 €gitur, ante radendum est; et tunc extenso [2s]2croto, ut cutis inguinis €intenta sit, id incidendum sub imo uentre, qua cum abdomine tunicae inferiores committuntur. Aperiendum autem audacter est, donec sum-€ma tunica, quae ipsius [2s]2croti est, incidatur, perueniaturque ad eam, €quae media. Plaga facta foramen deorsum uersus subest. In id demit-€tendus est sinistrae manus digitus index, ut deductis interuenientibus €membranulis sinum laxet. Minister autem sinistra manu conprehen-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·¨“’†dens scrotu[2m]2 susum uersum [eum] debet extendere, et quam maxime €ab inguinibus abducere, primum cum ipso testiculo, dum medicus €omnes membranulas, quae supra mediam tunicam sunt, si digito dedu-€cere non potest, scalpello abscidat; deinde sine eo, ut is delapsus ipsi €plagae iungatur digitoque inde promatur, et super uentrem cum dua-bus suis tunicis collocetur. Inde si qua uitiosa sunt, [2circumcidenda €sunt;]2 in quibus cum multae uenae discurrant, tenuiores quidem pro-€tinus praecidi possunt; maiores uero ante longiore lino deligandae €sunt, ne periculose sanguinem fundant. Si media tunica uexata erit €aut sub ea malum increuerit, excidenda erit sic, ut alte ad ipsum in-€guen praecidatur. Infra tamen non tota demenda est: nam quod ad €basin testiculi uehementer cum ima tunica conexu[2m]2 est, excidi sine summo periculo non potest; itaque ibi relinquendum est. Idem in ima €quoque tunica, si laesa est, faciendum est. Sed non a summa inguinis €plaga uerum infra paulum ea abscidenda, ne laesa abdominis mem-€brana inflammationes moueat. Neque tamen nimium ex ea susum €relinquendum est, ne postea sinuetur et sedem eidem malo praestet. €Purgatus ita testiculus per ipsam plagam cum uenis et arteriis et €neruo suo leuiter demittendus est, uidendumque, ne sanguis in scro-tum descendat neue concretus aliquo loco maneat. Quae ita fient, si €uenis uinciendo medicus prospexerit: lina, quibus capita earum conti-€nebuntur, extra plagam dependere debebunt; quae pure orto sine ullo €dolore excident. Ipsi autem plagae iniciendae duae fibulae sunt, et €insuper medicamentum, quo glutinetur. Solet autem interdum ab al- @1 €tera ora necessarium esse aliquid excidi, ut cicatrix maior et latior fiat. €Quod ubi incidit, lin[2a]2menta super [2non]2 fulcienda sed leuiter tantum €ponenda sunt, supraque ea, quae inflammationem repellant, id est ex €aceto uel lana sucida uel spongia: cetera eadem, quae, ubi pus moueri €debet, adhibenda sunt. @@At cum infra incidi oportet, resupinato homine subicienda sub €scroto sinistra manus est; deinde id uehementer adprehendendum et €incidendum. Si paruolum est, quod nocet, modice, ut tertia pars in-€tegra ad sustinendum testiculum infra relinquatur; si maius est, etiam €amplius, ut paulum tantummodo ad imum, cui testiculus insidere pos-€sit, integrum maneat. Sed primo rectus scalpellus quam leuissima €manu teneri debet, donec scrotum ipsum diducat; tum inclinandus €mucro est, ut trans[2uersa membrana]2 secet, quae infra summam me-diamque tunicam sunt. Ac si uitium in proximo est, mediam tunicam €attingi non oportet: si sub illa quoque conditur, etiam illa incidenda €est, sicut tertia quoque, si illa uitium tegit. Vbicumque autem reper-€tum est malum, ministrum ab inferiore parte exprimere moderate €scrotum oportet; medicum digito manubriolou[2e]2 scalpelli deductam €inferior[2e]2 [2parte]2 tunicam extra conlocare; deinde eam ferramento, €quod a similitudine coruom uocant, incidere sic, ut intrare duo digiti, index et medius, possint. His deinde * coniectis, excipienda reliqua €pars tunicae, et inter digitos scalpellus inmittendus est, eximendum-€que aut effundendum [2quic]2quid est noxium. Qua[2m]2cumque autem €tunicam quis uiolauit, illam quoque debet excidere; ac mediam qui-€dem, ut supra dixi, quam altissime ab inguine; imam autem €paulum infra. Ceterum antequam excidantur, eae quoque uinciri lino €summae debent et eius lini capita extra plagam relinquenda sunt, sicut €in aliis quoque [uenis,] quae id requisierint. Eo facto, testiculus intus €reponendus est, oraeque scroti suturi[2s]2 inter se committendae, neque €paucis, ne parum glutinentur et longior fiat curatio; neque multis, ne inflammationem augeant. Atque [2hic]2 quoque uidendum est, ne €quid in scroto sanguinis maneat. Tum inponenda glutinantia sunt. @1 €Si quando autem in scrotum sanguis deflu[2x]2it aliquidue concretum €ex eo de[2s]2ce[2n]2dit, incidi subter id debet, purgatoque eo spongia acri €aceto madens circumdari. Deligatum autem uulnus omne, quod ex €his causis factum est, si dolor nullus est, quinque primis diebus non €est resoluendum, sed bis die tantum aceto inroranda lana uel spongia: €si dolor est, tertia die resoluendum, et ubi fibulae sunt, eae incidendae; €ubi linamentum, id inmutandum est rosaque et uino madefaciendum id, quod inponitur. Si inflammatio increscit, adiciendum prioribus €cataplasma ex lenticula et melle uel malicorio, quod in austeri uino €coctum sit, uel ex his mixtis. Si sub his inflammatio non conquieuerit, €post diem quintum multa calida aqua uulnus fouendum, donec scrotum €ipsum et extenuetur et rugosius fiat; tunc inponendum cataplasma €ex triticea farina, cui resina pinea adiecta sit; quae ipsa, si robustus cubat, ex aceto; si tener, ex melle coquenda sunt. Neque dubium est, €quodcumque in[2d]2itum est, si magna inflammatio est, quin ea, quae €pus mouent, inponenda sint. Quod si pus in ipso scroto ortum est, €paulum id incidi debet, ut exitus detur; lin[2a]2mentumque eatenus po-€nendum est, ut foramen tegat. Inflammatione finita, propter neruos €priore cataplasmate, dein cerato utendum. Haec proprie ad eiusmodi €uulnera pertinent. Cetera et in curatione et in uictu similia is esse €debent, quae in alio quoque uulnerum genere praecepimus.  @@His propositis ad singulas species ueniendum est. Ac si €cui paulo puero intestinum descendit, ante scalpellum experienda €uinctura est. Fascia eius rei causa fit, cui [2im]2o loco pila adsuta est €ex panniculis facta, quae ad repellendum intestinum ipsi illi subicitur; €deinde reliqua fasciae pars arte circumdatur; sub quo saepe et intus conpellitur intestinum et inter se tunicae glutinantur. Rursus si aetas €processit, multumque intestini descendisse ex tumore magno patet, €adiciunturque dolor et uomitus, quae [2s]2tercore ex cruditate eo delapso €fere accidunt, scalpellum adhiberi sine pernicie non posse manifestum €est: leuandum tantummodo malum et per alias curationes extrahen- @1 €dum est. Sanguis mitti ex brachio debet; deinde, si uires patiuntur, €inperanda tridui abstinentia est; si minus, certe pro ui corporis quam longissima. Eo uero tempore superhabendum cataplasma ex lini €semine, quod ante aliquis ex mulso decoxerit. Post haec et farina €hordiacia cum resina inicienda, et is demittendus in solium aquae €calidae, cui oleum quoque adiectum sit; dandumque aliquid cibi lenis €calidi. Quidam etiam aluum ducunt; id deducere aliquid in scrotum €potest, educere ex eo non potest. Per ea uero, quae supra scripta sunt, €leuato malo, si quando alias dolor reuerterit, eadem mod[2o]2 ualere q[2uae]2 n[2oui]2m[2us]2 erunt facienda. Si[2n]2e dolore quoque si multa in-€testina prolapsa sunt, secari superuacuum est, non quo non excludi €a scroto possint, nisi tamen inflammatio prohibuit, sed quo repulsa €inguinibus inmorentur ibique tumorem excitent, atque ita fiat mali €non finis sed mutatio. [2At]2 in eo, quem scalpello curari oportebit, si-€mul atque ad mediam tunicam uulnus in inguine factum peruenerit, €du[2o]2bus hamulis ea iuxta ipsas oras adprehendi debebit, cum deductis €omnibus membranulis medicus eam liberet. Neque enim cum periculo €laeditur, quae excidenda est, cum intestinum esse nisi sub ea non possit. Vbi deducta autem erit, ab inguine usque ad testiculum incidi €debebit sic, ne is ipse laedatur; tum excidi. Fere tamen hanc cura-€tionem puerilis aetas et modicum malum recipit. Si uir robustus est €maiusque id uitium est, extrahi testiculus non debet, sed in sua sede €permanere. Id hoc modo fit. Inguen eadem ratione usque ad mediam €tunicam scalpello aperitur, eaque tunica eodem modo duobus hamis €excipitur sic, ut a ministro testiculus eatenus contineatur, ne per uulnus exeat; tum ea tunica deorsum uersus scalpello inciditur, sub ea index €digitus sinistrae manus ad imum testiculum d[2e]2mittitur, eumque ad €plagam conpellit; deinde dextrae manus duo digiti, pollex atque in-€dex, uenam et arteriam et neruum tunicamque eorum a superiore tu-€nica deducunt. Quod si aliquae membranulae prohibent, scalpello resol-€uuntur, donec ante oculos tota iam tunica sit. Excisis, quae excidenda þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·¨”–‡sunt, repositoque testiculo, ab ora quoque eius uulneris, quod [2in]2 €inguine est, demenda habenula paulo latior est, quo maior plaga sit et €plus creare carni[2s]2 possit. @1  ™á@@At si omentum descendit, eodem quidem modo quo €supra scriptum est, aperiendum inguen, dedu-€cendaeque tunicae sunt. Considerandum autem, maiorne is modus an €exiguus sit. Nam quod paruulum est, super inguen in aluum uel di-€gito uel auerso specillo repellendum est; si plus est, sinere oportet de-€pendere, quantum ex utero prolapsum est, idque adurentibus medica-mentis inlin[2e]2re, donec emoriatur et excidat. Quidam hic quoque duo €lina acu tra[2i]2ciunt, binisque singulorum capitibus diuersas partes ad-€stringunt, sub quo aeque sed tardius emoriatur. Adicitur tamen hic €quoque celeritati, s[2i]2 omentum super uinculum linitur medicamentis, quae sic exedunt, ne erodant: septa Graeci uocant. Fuerunt etiam €qui omentum forfice praeciderent, quod in paruolo non est necessa-€rium; si maius est, potest profusione[2m]2 sanguinis facere, siquidem €omentum quoque uenis quibusdam etiam maioribus inligatum est. Ne-€que uero si discusso uentre id prolapsum forfice praeciditur, cum et €emortuum sit et aliter tutius auelli non possit, inde huc exemplum €[2transferendum]2 est. Vulnus autem curari, si reiectum omentum est, €sutura debet; si amplius fuit et extra emortum est, excisis oris, €sicut supra positum est. ’@@Si uero umor intus est, incidendum est in pueris quidem in-€guen, nisi in his quoque id liquoris eius maior modus prohibet; in €uiris uero et ubicumque multus umor subest, scrotum. Deinde si in-€guen incisum est, ea protractis tunicis umor effundi debet; si scrotum €[2et]2 sub hoc protinus uitium est, nihil aliud quam umor effundendus €abscidendaeque membranae sunt, si quae eum continuerunt; deinde €eluendum id ex aqua, quae uel salem adiectum uel nitrum habeat; si €sub media imaue tunica, totae eae extra scrotum conlocandae exciden-€daeque sunt.  @@Ramex autem, si super ipsum scrotum est, adurendus est €tenuibus et acutis ferramentis, quae ipsis uenis infigantur, cum eo ne €amplius quam has urant; maximeque, ubi inter se implicatae glo- @1 €merantur, eo ferrum id admouendum est. Tum super farina ex aqua €frigida subacta inicienda est, utendumque eo uinculo, quod idoneum €esse ani curationibus posui. Tertio die lenticula cum €melle inponenda est; post eiectis crustis ulcera melle purganda, rosa inplenda, ad cicatricem aridis lin[2a]2mentis perducenda sunt. Quibus €uero super mediam tunicam uenae tument, incidendum inguen est, €atque tunica promenda; ab ea uenae digito uel manubriolo scalpelli €separandae. Qua parte uero inhaerebunt, et a[2b]2 superiore [2et]2 ab in-€feriore parte lino uinciendae; tunc sub ipsis uinculis praecidendae, €reponendusque testiculus est. At ubi supra tertiam tunicam ramex €insedit, mediam excidi necesse est; deinde, si duae tresue uenae tu-€ment, et ita pars aliqua obsidetur, ut maior eo uitio uacet, idem fa-€ciendum, quod supra scriptum est, ut et ab inguine et ab testi-culo deligatae uenae praecidantur, isque condatur. Sin totum id ramex €obsederit, per plagam demittendus digitus index erit, subiciendusque €uenis sic, ut paulatim eas protrahat, eaeque adducendae, donec is testi-€culus par alteri fiat. Tum fibulae oris sic iniciendae, ut simul eas €quoque uenas conprehenda[2n]2t. Id hoc modo fit: acus ab exteriore €parte ora[2m]2 uulneris perforat; tum non per ipsam uenam sed per €membranam eius emittitur per eamque in alteram oram conpellitur. Vena uulnerari non debet, ne sanguinem fundat. Membrana semper €inter has uenas est, ac neque periculum adfert, et filo conprehensa €illas abunde tenet. Itaque etiam satis est duas fibulas esse. Tum ue-€nae, quaecumque protractae sunt, in ipsum inguen auerso specillo con-€pelli debent. Soluendi fibulas tempus inflammatione finita et purgato uulnere est, ut una simul et oras et uenas cicatrix deuinciat. Vbi uero €inter imam tunicam et ipsum testiculum neruumque eius ramex est €ortus, una curatio est, quae [2to]2tum testiculum abscidit. Nam neque €ad generationem quicquam is confert, et omnibus indecore, quibusdam €etiam cum dolore dependet. Sed tum quoque inguen incidendum, me-€dia tunica promenda atque excidenda est; idem imae faciundum; ner- @1 €uus, ex quo testiculus dependet, praecidendus. Post id uenae et arte-€riae ad inguen lino deligandae et infra uinculum abscidendae sunt.  @@Caro quoque, si quando inter tunicas concreuit, nihil dubi €est, quin eximenda sit; sed id ipso scroto inciso fieri commodius est. €At si neruus in[2du]2ruit, curari res neque [2manu neque]2 medicamento €potest. Vrguent enim febres ardentes et aut uirides aut nigri uomitus; €praeter haec ingens sitis et linguae aspritudo; fereque a die tertio €spuma[2ns]2 bilis aluo cum rosione redditur. At neque adsumi facile €cibus neque contineri potest, neque multo post extremae partes frige-€scunt, tremor oritur, manus sine ratione extenduntur; deinde in fronte €frigidus sudor, eumque mors sequitur.  @@Vbi uero in ipso inguine ramex est, si tumor modicus est, €semel incidi, si maior, duabus lineis debet, ut medium excidatur; €deinde non extracto testiculo, sicut intestinis quoque prolapsis inter-€dum fieri docui, colligendae uenae uinciendaeque, ubi tunicis €inhaerebunt, et sub his praecidendae sunt. Neque quicquam noui cu-€ratio uulneris eius requirit.  ™á@@Ab his ad ea transeundum est, quae in cole ipso fiunt. €In quo si glans nuda est, uultque aliquis eam decoris causa tegere, fieri €potest; sed expeditius in puero quam in uiro; in eo, cui id naturale est, €quam in eo, qui quarundam gentium more circumcisus est; in eo, cui €glans parua, iuxtaque eam cutis spatiosior, [2breuior]2 uero ipse coles est, quam in quo contraria his sunt. Curatio autem eorum, quibus id na-€turale est, eiusmodi est. Cutis circa glandem prehenditur et extendi-€tur, donec illam ipsam condat, ibique deligatur. Deinde iuxta pubem €in orbe[2m]2 tergus inciditur, donec coles nudetur, magnaque cura ca-€uetur, ne uel urinae iter uel uenae, quae ibi sunt, incidantur. Eo facto, €cutis ad uinculum inclinatur, nudaturque circa pubem uelut circulus; €eoque linamenta dantur, ut caro increscat et id impleat. * * * satisque €uelamenti supra latitudo plagae praestat. Sed donec cicatrix sit, uinc-tum esse debet, in medio tantum relicto exiguo urinae itinere. At in @1 €eo, qui circumcisus est, sub circulo glandis scalpello deducenda cutis €ab interiore colest. Non ita [2dolet,]2 quia summo soluto deduci deor-€sum usque ad pubem manu potest; neque ideo sanguis profluet. Re-€soluta autem cutis rursus extenditur ultra glandem; tum multa fri-€gida aqua fouetur, emplastrumque circa datur, quod ualentem inflam-€mationem reprimat. Proximisque diebus e[2i]2 prope a fame uictus [2sit]2, €ne forte eam partem satietas excitet. Vbi iam si[2ne]2 inflammatione €est, deligari debet a pube usque circulum; super glandem autem auerso €* emplastro inposito induci. Sic enim fit, ut inferior pars glutinetur, €superior ita sanescat, ne inhaereat. ’@@Contra si glans ita contecta est, ut nudari non possit, quod €uitium Graeci phimosin ap[2p]2ellant, aperienda est; quod hoc modo €fit: subter a summa ora cutis inciditur recta linea usque ad frenum, €atque ita superius tergus relaxatum cedere retro potest. Quod si parum €sic profectum est, aut propter angustias aut propter duritiem tergoris, €protinus triangula forma cutis ab inferiore parte excidenda est sic, ut €uertex eius ad frenum, basis in tergo[2re]2 extremo sit. Tum superdanda li-€n[2a]2menta sunt aliaque medicamenta, quae ad sanitatem perducant. Ne-€cessarium autem est, donec cicatrix sit, conquiescere: nam ambulatio €adterendo ulcus sordidum reddit. @@Infibulare quoque adulescentulos, interdum uocis, interdum €ualetudinis causa, quidam consueuerunt; eius haec ratio est: cutis, €quae super glandem est, extenditur, notaturque utrimque a l[2a]2teribus €atramento qua perforetur; deinde remittitur. Si super glandem notae €reuertuntur, nimis adprehensum est et ultra notari debet; si glans €ab is libera est, is locus idoneus fibulae est. Tum qua notae sunt, cutis þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·¨™“‡acu filum ducente transuitur, eiusque fili capita inter se deligantur, €cotidieque id mouetur, donec circa foramina cicatriculae fiant. Vbi eae €confirmatae sunt, exempto filo fibula additur; quae quo leuior, eo €melior est. Sed hoc quidem saepius inter superuacua quam inter ne-€cessaria est.  ™á@@Res uero interdum cogit emoliri manu urinam, cum illa €non redditur, aut quia senectute iter eius conlapsum est, aut quia cal- @1 €culus uel concretum aliquid ex sanguine intus se opposuit; a[2t]2 medio-€cris quoque inflammatio saepe eam reddi naturaliter prohibet: idque €non in uiris tantummodo sed in feminis quoque interdum necessarium €est. Ergo aeneae fistulae fiunt, quae ut omni corpori, amplior[2i]2 mi-€norique, sufficiant, ad mares tres, ad feminas duae medico habendae €sunt: ex uirilibus maxima decem et quinque est digitorum, media €duodecim, minima nouem: ex mulie[2b]2ribus maior nouem, minor sex. Incuruas uero esse eas paulum, sed magis uiriles oportet, leuisque ad-€modum ac neque nimis plenas [2ne]2que nimis tenues. Homo tum re-€supinus eo modo, quo in curatione ani figuratur, super subsellium aut €lectum conlocandus est. Medicus autem a dextro latere [2s]2inistra qui-€dem manu colem masculi continere, dextra uero fistulam demittere €in [2i]2ter urinae debet; atque ubi ad ceruicem uesicae uentum est, €simul cum cole fistulam inclinatam in ipsam uesicam conpellere, eam-que urina reddita recipere. Femina breuius urinae [2i]2ter et rectius habet, €quod mammulae simile inter imas oras super naturale positum non €minus saepe auxilio eget, aliquanto minus difficultatis exhi[2bet]2. Non-€numquam etiam prolapsus in ipsam fistulam calculus, quia subinde ea €extenuatur, non longe ab exitu inhaerescit. Eum, si fieri potest, opor-€tet euellere uel oriculario specillo uel eo ferramento, quo in sectione €calculus protrahitur. Si id fieri non potuit, cutis extrema quam pluri-€mum adtrahenda et condita glande lino uinc[2i]2enda est; deinde a €latere recta plaga col[2e]2s incidendus, et calculus eximendus est, tum €cutis remittenda. Sic enim fit, ut incisum colem integra pars cutis €contegat, et urina naturaliter profluat. ™‚á@@Cum uesicae uero calculique facta mentio sit, locus ipse ex-€igere uidetur, ut subiciam, quae curatio calculosis, cum aliter suc-€curri non potest, adhibeatur: ad quam festinare cum praeceps sit, nullo €modo conuenit. Ac neque omni tempore neque in omni aetate neque @1 €in omni uitio id experiundum est, sed solo uere, in eo corpore, quod €iam nouem annos, nondum quattuordecim excessit, et si tantum mali €est, ut neque medicamentis uinci possit, neque [2i]2am trahi posse uideatur, quo minus interposito aliquo spatio interemat. Non quo non interdum €etiam temeraria medicina proficiat, sed quo saepius utique in hoc fal-€lat, in quo plura et genera et tempora periculi sunt; quae simul cum €ipsa curatione proponam. Igitur, ubi ultima experiri statutum est, €ante aliquot diebus uictu corpus praeparandum est, ut modicos, ut €salubres cibos, ut minime glutinosos adsumat; ut aquam bibat. Am-€bula[2ndi uero inter haec exercita]2tione utatur, quo magis calculus ad uesicae ceruicem descendat. Quod an inciderit, digitis quoque, sicut €in curatione docebo, demissis cognoscitur. Vbi eius rei fides est, €pridie is puer [2in ieiunio continendus, et]2 tum loco calido curatio ad-€hibenda; quae hoc modo ordinatur: homo praeualens et peritus in €sedili alto considit; supinumque eum et auersum, super genua sua €coxis eius conlocatis, conprehendit; reductisque eius cruribus ipsum €quoque iubet, manibus ad suos poplites datis, eos quam maxime possit adtrahere, simulque ipse sic eos continet. Quod si robustius corpus €eius est, qui curatur, duobus sedilibus iunctis duo ualentes insidunt, €quorum et sedilia et interiora crura inter se deligantur, ne diduci pos-€sint. Tum is super duorum genua eodem modo collocatur; atque alter, €prout consedit, sinistrum crus eius, alter dextrum, simulque ipse €poplites suos adtrahit. Siue autem unus, siue duo continent, super ume-ros eius suis pectoribus incumbunt. Ex quibus euenit, ut inter ilia €sinus super pubem sine ullis rugis sit extentus et in angustum con-€pulsa uesica e[2x]2 fac[2ili]2 calculus capi possit. Praeter haec etiamnum a €l[2a]2teribus duo ualentes obiciantur, qui circumstantes lab[2a]2re uel unum €uel duos, qui puerum contine[2n]2t, non sinunt. Medi[2c]2us deinde, dili-€genter unguibus circumcisis, un[2c]2ta[2q]2ue sinistra manu duos eius di-€gitos, indicem et medium, leniter prius unum, deinde alterum in anum €eius demittit; dextraeque digitos super imum abdomen leuiter inpo-€nit, ne, si utrimque digiti circa calculum uehementer concurrerint, @1 uesicam laedant. Neque uero festinanter in hac re, ut in plerisque, €agendum est, sed ita, ut quam maxime id tuto fiat: nam laesa uesica €neruorum distentiones cum periculo mortis excitat. A[2c]2 primum circa €ceruicem quaeritur calculus, ubi repertus minore negotio expellitur. €Et ideo dixi ne curandum quidem, nisi cum hoc indiciis suis cognitum est. Si uero aut ibi non fuit aut recessit retro, digiti ad €ultimam uesicam dantur, paulatimque dextra quoque manus eius ultra €translata subsequitur. Atque ubi repertus calculus, qui necesse est in €manus incidat, eo curiosius deducitur, quo minor leuiorque est, ne effu-€giat. [id est ne saepius agitanda uesica sit.] Ergo ultra calculum dextra €semper manus eius [2se]2 opponit, sinistrae digiti deorsum eum conpellunt, €donec ad ceruicem peruenitur: in quam, si oblongus est, si[2c]2 com-€pellendus est, ut pronus exeat; si planus, sic ut transuersus sit; si €quadratus, ut duobus angulis sedeat; si altera parte plenior, sic ut prius ea, qua tenuior sit, euadat. In rotundo nihil interesse ex ipsa fi-€gura patet, nisi si le[2u]2ior altera parte est, ut ea antecedat. Cum iam eo €uenit, t[2um]2 incidi super uesicae ceruicem iuxta anum cutis plaga lu-€nata usque ad ceruicem uesicae debet, cornibus ad coxas spectantibus: €paulum deinde [2infra]2 ea parte, qua resima plaga est, etiamnum sub €cute altera transuersa plaga facienda est, qua ceruix aperi[2a]2tur, donec urinae iter pateat sic, ut plaga paulo maior quam calculus sit. Nam qui €metu fistulae, quam illo loco [2r]2hyada Graeci uocant, parum patefaciunt, €maiore eodem periculo reuoluuntur, quia calculus iter, cum ui pro-€mitur, facit, nisi accipit; idque etiam perniciosius est, si figura quo-€que calculi uel aspritudo aliquid eo contulit. Ex quo et sanguinis pro-€fusio et distentio neruorum fieri potest. Quae si quis euasit, multo €tamen patentiorem fistulam habiturus est rupta ceruice, quam habuis-€set incisa. Cum uero ea patefacta est, in conspectu[2m]2 calculus uenit; ™‚ëin cuius colore nullum discrimen est. Ipse si exiguus est, digitis ab €altera parte propelli, ab altera protrahi potest. Si maior, iniciendus a @1 €superiore [2ei]2 parte uncus est eius rei causa factus. Is est ad extremum €tenuis, in semicirculi specie[2m]2 retusae latitudinis, ab exteriore parte €leuis, qua corpori iungitur, ab interiore asper, qua calculum adtingit €isque longior potius esse debet: nam breuis extrahendi uim non habet. €Vbi iniectus est, in utrumque latus inclinandus est, ut appareat cal-culus [2si]2 teneatur; quia, si adprehensus est, ille simul inclinatur. Idque €eo nomine opus est, ne, cum adduci uncus coeperit, calculus intus effu-€giat, hic in oram uulneris incidat eamque conuulneret: in qua re €quo[2d]2 periculum esse[2t]2, iam supra posui. Vbi satis teneri cal-€culum patet, eodem paene momento triplex motus adhibendus est: in €utrumque latus, deinde extra, sic tamen id leniter ut fiat paulumque €primo calculus adtrahatur. Quo facto, attollendus un[2c]2us extremus €est, uti intus magis maneat faciliusque illum producat. Quod si quando €a superiore parte calculus parum commode conprehendetur, a latere erit adprehendendus. Haec est simpli[2ci]2ssima curatio. Sed uarietas €rerum quasdam etiamnum animaduersiones desiderat. Sunt enim qui-€dam non asperi tantummodo sed spi[2no]2ssi quoque calculi, qui per se €quidem delapsi in ceruicem sine ullo periculo eximuntur. In uesica þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·¨š™‚í…uero non tuto uel hi conquiruntur uel adtrahuntur, quoniam ubi illam €conuulnerarunt, ex distentione neruorum mortem maturant; multoque €magis, si spina aliqua uesicae inhaeret eamque, cum duceretur, dupli-cauit. Colligitur autem eo, quod difficilius urina red[2d]2itur, in ceruice €calculum esse; eo, quod cruenta destillat, eum esse spinosum; maxime-€que sub his digitis quoque experiundum est, neque adhibenda manus, €nisi id constitit. Ac tum quoque leniter [2intus digiti obiciendi, ne ua-€lenter]2 promouend[2o]2 conuolnerent; tum incidendum. Multi hic quo-€que scalpello usi sunt. Meges quoniam is infirmior est potestque in ali-€qua prominentia incidere, inciso[q]ue super illa corpore qua cauum €subest, non secare, sed relinquere quod iterum incidi necesse sit, fer-€ramentum fecit rectum, in summa parte labrosum, in ima semicircula-tum acutumque. Id receptum inter duos digitos, indicem ac medium, @1 €super pollice inposito, sic deprimebat, [2ut]2 simul cum carne, si quid €ex calculo prominebat, incidere[2t]2. Quo consequebatur, ut semel quan-€tum [2satis]2 esset, aperiret. Quocumque autem modo ceruix pa[2t]2e-€facta est, leniter extrahi quod asperum est debet, nulla propter festina-€tionem ui admota. ™ƒá@@At calculus harenosus et ante manifestus est, quoniam e[2o]2 urina €quoque redditur harenosa, et in ipsa curatione, quoniam inter subiectos €digitos neque aeque renititur et insuper dila[2bi]2tur. Item molles calculos €et ex pluribus minutisque sed inter se parum adstrictis compositos in-€dicat urina trahens quasdam quasi squamula[2s]2. Hos omnes leniter €permutatis subinde digitorum uicibus sic oportet adducere, ne uesicam €laedant neue intus aliquae dissipatae reliquiae maneant, quae post-modo curationi difficultatem faciant. [2Quic]2quid autem ex his in con-€spectum uenit, uel digitis uel unco eximendum est. Ac si plures cal-€culi sunt, singuli protrahi debent, sic tamen [2ut,]2 si quis exiguus €supererit, potius relinquatur. Siquidem in uesica difficulter inuenitur, €inuentusque celeriter effugit. Ita longa inquisitione uesica laeditur, €excitatque inflammationes mortiferas, adeo ut quidam non secti, cum €diu frustraque per digitos uesica esset agitata, decesserint. Quibus ac-€cedit etiam, quod exiguus calculus ad plagam urina postea promouetur et excidit. Si quando autem is [maior] non uidetur nisi rupta ceruice €extrahi posse, findendus est: cui[2u]2s repertor Hammonius ob id li-€tho[2to]2mos cognominatus est. Id hoc modo fit: uncus inicitur calculo €sic, ut facile eum concussum quoque tene[2a]2t, ne is retro reuoluatur; €tum ferramentum adhibetur crassitudinis modicae, prima parte tenu[2i]2 €sed retus[2a]2; quod admo[2t]2um calculo ex altera parte ictu eum findit, €magna cura habita, ne aut ad ipsam uesicam ferramentum perueniat, €aut calculi fractura ne quid incidat. ”@@Hae uero curationes in feminis quoque similes sunt, de quibus €tamen [parum] proprie quaedam dicenda sunt. Siquidem in his, ubi @1 €paruolus calculus est, scalpellus superuacuus est, quia is urina [2in]2 cer-€uicem compellitur, quae et %in breuior quam in maribus et laxior est. €Ergo [2et]2 per se saepe excidit, et si in primo, quod est angustius, in-€haeret, eodem tamen unco sine ulla noxa educitur. At in maioribus €calculis necessaria eadem [2cu]2ratio est. Sed uirgini subire digiti qua €masculo, mulieri per naturale eius debent. Tum uirgini quidem sub €ima sinisteri[2ore]2 ora, mulieri uero inter urinae iter et os pubis in-€cidendum est sic, ut utroque loco plaga [2i]2st[2a]2 transuersa sit; neque ter-€reri conuenit, si plus ex muliebri corpore sanguinis profluit. ™…á@@Calculo euolso, si ualens corpus est neque magnopere uexatum, €sinere oportet sanguinem fluere, quo minor inflammatio oriatur. At-€que ingredi quoque eum paulum non alienum est, ut excidat, si quid €intus concreti sanguinis mansit. Quod si per se non destitit, rursus, ne €uis omnis intereat, subprimi debet; idque protinus [2in]2 inbecilliori-€bus ab ipsa curatione faciendum est: siquidem, ut distentione ner-€uorum periclitatur aliquis, dum uesica eius agitatur, sic alter metus €excipi[2t]2, [[2re]2motis medicaminibus] ne tantum sanguinis profluat, ut occidat. Quod ne incidat, desidere is debet in acre acetum, cui aliquan-€tum salis sit adiectum; sub quo et sanguis fere conquiescit, et ad-€stringitur uesica, ideoque minus inflammatur. Quod si parum proficit, €adglutinanda cucurbitula est et inguinibus et coxis et super pubem. €Vbi iam satis uel euocatus est sanguis uel prohibitus, [2r]2esupinus [2is]2 €collocandus est sic, ut caput humile sit, coxae paulum excitentur; ac €super ulcus inponendum est duplex aut triplex linteolum aceto madens. Deinde interpositis duabus horis in solium is aquae calidae resupinus €d[2e]2mittendus est sic, ut a genibus ad umbilicum aqua teneat, cetera €uestimentis circumdata sint, manibus tantummodo pedibusque nu-€datis, ut et minus digeratur et ibi diutius maneat: ex quo multus sudor €oriri solet. [2At]2qu[2e]2 os spongia subinde [2et]2 facie[2m]2 detergendum est, finis- @1 €que eius fomenti est, donec infirmando offendat. Tum multo is oleo €perunguendus, inducendusque absus lanae mollis tepido oleo repletus, €qui pubem et coxas et inguina et plagam ipsam_contectam %eodem €ante sed linteolo_protegat; isque subinde oleo tepido madefaciendus est, ut neque frigus ad uesicam admittat et neruos leniter molliat. Qui-€dam cataplasmatis calfacientibus utuntur; ea plus pondere nocent, €quo uesicam urguendo uulnus inritant, quam c[2a]2lore proficiunt. Ergo €ne uinculum quidem ullum necessarium est. Proximo die, si spiritus €difficilius redditur, si urina non excedit, si locus circa pubem mature €intumuit, scire licet in uesica sanguinem concretum remansisse: igi-€tur, demissis eodem modo digitis, leuiter pertractanda uesica est, et €discutienda, si qua coierunt; quo fit, ut per uulnus postea procedant. Non alienum est etiam oriculario clystere acetum nitro mixtum per €plagam in uesicam conpellere: nam sic quoque discutiuntur, si qua €cruenta coierunt; eaque facere etiam primo die conuenit, si timemus, €ne quid intus sit, maximeque ubi ambulando id elicere inbecillitas pro-€hibuit. Cetera eadem facienda sunt, ut demittatur in solio, ut eodem modo panniculus, e[2o]2dem [2ulceri]2 lana superiniciatur. Sed neque saepe €neque tam diu in aqua calida puer habendus quam adulescens est, infir-€mus quam ualens, leui quam grauiore inflammatione adfectus, is cuius €corpus diger[2i]2tur quam is cuius astrictum est. Inter haec uero, si som-€nus est et aequalis spiritus et madens lingua et sitis modica et uenter €imus [2sedet]2, si mediocris est cum febre modica dolor, scire licet recte €curationem procedere. Atque in his inflammatio fere quinto uel sep-timo die finitur; qua leuata solium superuacuum est. Supini tantum-€modo uulnus aqua calida fouendum est, ut, si quid urinae rodit, elua-€tur. Inponenda autem medicamenta sunt pus mouentia, et si purgan-€dum ulcus uidebitur, melle inlinendum: id si rodet, rosa temperabitur. €Huic curationi aptissimum uidebitur enneapharmacum emplastrum: €nam et sebum habet ad pus mouendum et mel ad ulcus repurgandum, €medulla[2m]2 etiam maximeque uitulina[2m]2; quod in id, ne fistula re- @1 linquatur, praecipue proficit. Linamenta uero tum super ulcus non €sunt necessaria: super medicamentum ad id continendum recte in-€ponuntur. At ubi ulcus purgatum est, puro linamento ad cicatricem €perducendum est. Quibus temporibus tamen, si felix curatio non fuit, €uaria pericula oriuntur. Quae praesagire protinus licet: si continua €uigilia est, si spiritus difficultas; si lingua arida est, si sitis uehemens; si uenter imus tumet; si uulnus hiat, [2si]2 transfluens urina id non €rodit, * * * similiter [2ante]2 tertium diem quaedam liuida excedunt; €si is aut nihil aut tarde respondet; si uehementes dolores, si post €diem quintum magnae febres urguent et fastidium cibi permanet, €[2si]2 cuba[2re]2 in uentrem iucundius est. Nihil tamen peius est disten-€tione neruorum et ante diem nonum uomitu bilis. Sed cum inflam-€mation[2is]2 sit metus, succurri abstinentia, modicis et tempestiuis cibis, þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·¨š™…鈈inter haec fomentis, et quibus supra scripsimus, oportet.  @@Proximus cancri metus est. Is cognoscitur, si et per €uulnus et per ipsum colem fluit sanies mali odoris, cumque eo quaedam €[2a]2 concreto sanguine non abhorrentia tenu[2e]2sque carunculae lanu-€lis similes; praeter haec, si orae uulneris aridae sunt, si dolent in-€guina; si febris non def[2i]2t, eaque in noctem augetur, si inordinati €horrores accedunt. Considerandum autem est, in quam partem cancer €is tendat. Si ad colem, indurescit is locus et rubet et tactu dolorem €excitat, testiculique intumescunt: si in ipsam uesicam, ani dolor se-quitur, coxae durant, non facile crura extendi possunt. A[2t]2 si in al-€terutrum latus, oculis id expositum est, paresque utrimque easdem €notas sed minores habet._Primum autem ad rem pertinet corpus €recte iacere, ut superior pars eadem semper sit * * in quam uitium €fertur. Ita si ad colem it, supinus is collocari debet; si ad uesicam, €in uentrem; si in latus, in id, quod integrius est. Deinde ubi uentum €fuerit ad curationem, homo in aquam demittetur, in qua marrubium €decoctum sit aut cupressus aut myrtus; idemque umor * clystere in- @1 tus a[2g]2etur; tum superponetur lenticula cum malicorio mixta, quae €utraque ex uino decocta sint; uel rubus aut oleae folia eodem modo €decocta, aliaue medicamenta, quae ad cohibendos purgandosque can-€cros proposuimus. Ex quibus si qua erunt [2arida,]2 €per scriptorium calamum inspirabuntur. Vbi stare coeperit cancer, €mulso u[2o]2lnus eluetur, uitabiturque eo tempore ceratum, quod ad re-€cipiendum id malum corpus emollit: potius plumbum elotum cum uino inunguetur, superque idem linteolo inlitum inponetur. Sub €quibus perueniri ad sanitatem potest, cum eo tamen quod non igno-€remus orto cancro saepe adfici stomachum, cui cum uesica quaedam €consortio est; exque eo fieri, ut neque retineatur cibus neque, si quis €retentus est, coquatur, neque corpus alatur, ideoque [2ne]2 uulnus €quidem aut purgari aut ali possit; quae necessario mortem matu-€rant. Sed ut his succurri nullo modo potest, sic a primo tamen diu €tenenda ratio [2curatio]2nis est; in qua quaedam obseruatio ad cibum quoque potionemque pertinens necessaria est. Nam cibus inter prin-€cipia non nisi umidus dari debet: ubi ulcus purgatum est, ex media €materia: holera et salsamenta semper aliena sunt. Potione opus est €modica: nam si parum bibitur, accenditur uulnus, et uigilia urguet €et uis corporis minuitur: si plus aequo adsumitur, subinde uesica €impletur eo[2que]2 inritatur. Non nisi aqua[2m autem bibendam esse €manifestius est, quam]2 ut subinde dicendum sit. Solet uero sub eius-modi uictu euenire, ut al[2u]2os non reddatur. Haec aqua ducenda est, €in qua uel faenum Graecum uel malua decocta sit. Idem umor rosa €mixtus in ipsum uulnus oriculario clystere agendus est, ubi id rodit €urina neque purgari patitur. Fere uero primo per uulnus exit hae[2c]2; €deinde eo sanescente diuiditur, et pars per colem descendere incipit, €donec ex toto plaga claudatur; quod interdum tertio mense, inter-dum non ante sextum, nonnumquam exacto quoque anno fit. [2Ne-€que]2 desperari debet solida glutinatio uulneris, nisi ubi aut uehementer €rupta ceruix est, aut ex cancro multae magnaeque carunculae simul-€que neruosa aliqua exciderunt. Sed ut uel nulla ibi fistula uel exigua @1 €admodum relinquatur, summa cura prouidendum est. Ergo cum iam €ad cicatricem uulnus intendit, extentis iacere feminibus et cruribus €oportet, nisi tamen molles harenosiue calculi fuerunt: sub his enim €tardius uesica purgatur; ideoque diutius plagam patere necessarium €est [2et]2 tum demum, ubi iam nihil tale extra [2fertur, ad cica-tricem]2 perduci. Quod si antequam uesica purgata est, orae se gluti-€narunt, dolorque et inflammatio [2re]2dierunt, uulnus digitis uel €auerso specillo diducendum est, ut torquentibus detur exitus; iisque €effusis cum diutius pura urina descendat, tum demum quae cicatricem €inducant ponenda sunt; extend[2end]2ique, ut supra posui, pedes €quam maxime iuncti. Quod si fistulae metus ex is causis, quas pro-€posui, subesse uidebitur, quo facilius cludatur ea u[2el c]2erte €coangustetur, in anum quoque danda plumbea fistula est; extentisque €cruribus femina talique inter se deligandi sunt, donec, qualis futura est, €cicatrix sit.  @@Et hoc quidem commune esse et maribus et feminis €potest: proprie uero quaedam ad feminas pertinent, ut in primis quod €earum naturalia nonnumquam inter se glutinatis oris concubitum non €[2ad]2mittunt. Idque interdum euenit protinus in utero matris; inter-€dum exulceratione in his partibus facta, et per malam curationem €hi[2c]2 oris sanescendo iunctis. [2Si]2 ex utero est, membrana ori uoluae opposita est; si ex ulcere, caro ide[2m]2 repleuit._Oportet autem mem-€branam duabus lineis inter se transuersis incidere ad similitudinem €litterae X, magna cura habita, ne urinae iter uioletur, deinde un-€dique eam membranam excidere. A[2t]2 si caro increuit, necessarium est €recta linea patefacere; tum ab ora uel uolsella uel hamo adprensa tam-€quam habenulam exc[2i]2dere, [2et intus implicitum in]2 longitudinem li-€n[2a]2mentum (lemniscum Graeci uocant) in aceto tinctum d[2e]2mittere, €supraque sucidam lanam aceto madentem deligare; tertio die soluere @1 €ulcus et sicut alia ulcera curare; cumque iam ad sanitatem tendet, €plumbeam fistulam medicamento cicatricem inducent[2e]2 inlin[2e]2re eam-€que intus dare, supraque idem medicamentum inicere, donec ad ci-€catricem plaga perueniat.  @@Vbi conc[2e]2pit autem aliqua, si iam prope maturus par-€tus intus emortus est neque excidere per se potest, adhibenda cura-€tio est, quae numerari inter difficillima potest: nam et summam pru-€dentiam moderationemque desiderat, et maximum periculum adfert. €Sed ante omnia uuluae natura mirabilis cum in multis aliis tum in hac €[2re]2 quoque facile cognoscitur._Oportet autem ante omnia resu-€pinam mulierem transuerso lecto sic collocare, ut feminibus eius ipsius €ilia conprimantur; quo fit, ut et imus uenter in conspectu medici sit [2et]2 infans ad os uoluae conpellatur. Quae emortuo partu id con-€primit, ex interuallo uero paulum dehiscere %ut. Hac occasione usus €medicus unctae manus indicem digitum primum debet inserere at-€que ibi continere, donec iterum ad [os] aperiatur, rursusque alterum €digitum demittere debebit, et per easdem occasiones alios, donec tota €esse intus manus possit. [2Ad]2 cuius rei facultate[2m]2 multum con-€fert et magnitudo uoluae et uis neruorum eius et corporis totius ha-€bitus et mentis etiam robur, cum praesertim intus nonnumquam etiam duae manus dari debeant. Pertinet etiam ad rem quam caldissimum €esse imum uentrem et extrema corporis, nequedum inflammatione[2m]2 €coepis[2se]2, sed recenti re protinus adhiberi medicinam. Nam si cor-€pus iam intumuit, neque demitti manus neque educi infans nisi €aegerrime potest sequiturque saepe cum uomitu, cum tremore mor-€tifera neruorum [2distentio. Verum]2 intus emortuo corpori manus in-€iecta protinus habitum eius sentit. Nam aut in caput aut in pedes €conuersum est, aut transuersum iacet; fere tamen sic, ut uel manus @1 eius uel pes in propinquo sit. Medici uero propositum est, ut eum manu €derigat uel in caput uel etiam in pedes, si forte aliter conpositus €est: ac si nihil aliud est, manus uel pes adprehensus corpus rectius €reddit: nam manus in caput, pes in pedes eum conuertet. Tum si caput €proximum est, demitti debet uncus undique leuis, acuminis breuis, €qui uel oculo uel auri uel ori, interdum etiam fronti recte inicitur; deinde adtractus infantem educit. Neque tamen quolibet is tempore €extrahi debet: nam si conpresso uoluae ore id temptatum est, non emit-€tente eo infans abrumpitur, et unci acumen in ipsum os uoluae dela-€bitur; sequiturque neruorum distentio et ingens periculum [mortis]. €Igitur conpressa uolua conquiescere, hiante leniter trahere [2oportet, €et per has occasiones paulatim eum educere. Trahere]2 autem dextra €manus uncum, sinistra intus posita infantem ipsum, simulque eum derigere debet. Solet etiam euenire, ut is infans umore distendatur, þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·¨–‚exque eo profluat foedi odoris sanies. Quod si tale est, indice digito €corpus [2illud forandum est, ut effuso umore extenuetur; tum id leniter €per ipsas manus recipiendum est. Nam uncus iniectus facile hebeti €corpusculo]2 labitur; in quo quid periculi sit, supra positum est. €In pedes quoque conuersus infans non difficulter extrahitur; quibus adprehensis per ipsas manus commode educitur. Si uero transuersus €est neque derigi potuit, uncus alae iniciendus, paulumque adtrahendus €est; sub quo fere ceruix replicatur, retroque caput a[2d]2 relicum corpus €spectat. Remedio est ceruix praecisa, ut separatim utraque pars aufe-€ratur. Id unco fit, qui prioris similis in interiorem tantum par-€tem per totam aciem exacuitur. Tum id agendum est, ut ante caput, €deinde reliqua pars auferatur, quia fere maiore parte extracta caput €in uacuam uoluam prolabitur, extrahique sine summo periculo non potest. Si tamen id incidit, super uentrem mulieris duplici panni-€culo iniecto, ualens homo non inperitus a sinistro latere eius debet €adsistere et super imum uentrem eius duas manus inponere altera-€que alteram premere; quo fit, ut illud caput ad os uoluae conpellatur; €idque eadem ratione, quae supra posita est, unco extrahere * . At @1 €si pes alter iuxta repertus est, alter retro cum corpore est, quicquid €protractum, paulatim abscidendum est: [2et]2 si clunes os uuluae ur-€guere coeperunt, iterum retro repellendae sunt, conquisitusque pes eius adducendus. Aliaeque etiamnum difficultates faciunt, ut, qui solidus €non exit, concisus eximi debeat. Quotiens autem infans protractus €est, tradendus ministro est, ut is eum supinis manibus sustine[2at]2; €medicus deinde sinistra manu leniter trahere umbilicum debet ita ne €abrumpat; dextra eum sequi usque ad eas, quas secundas uocant (quod €uelamentum infantis intus fuit), isque ultimis adprehensis uenulas €membranulasque omnes eadem ratione manu deducere a uolua, to-€tumque illud extrahere et si quid intus praeterea concreti sanguinis remanet. Tum conpressis in unum feminibus, illa conclaui collocanda €est modicum calorem sine ullo perflat[2u]2 habente. Super imum uentrem €eius inponenda [2lana sucida]2 in aceto et rosa tincta. Reliqua curatio €talis esse debet, qualis [2in]2 inflammationibus et in is uulneribus, €quae in neruosis locis sunt, adhibetur.  ™á@@Ani quoque uitia, ubi medicamentis non uincuntur, €manus auxilium desiderant. Ergo si qua scissa in eo uetustate indurue-€runt iamque callum habent, commodissimum est ducere aluum; tum €spongiam calidam admouere, ut relaxentur illa et foras prodeant. Vbi €in conspectu sunt, scalpello singula excidere et ulcera renouare; deinde €inponere lin[2a]2mentum [2molle,]2 et supra linteolum inlitum melle; lo-€cumque eum molli lana inplere et ita uincire; altero die deincepsque €ceteris lenibus medicamentis uti, quae ad recentia eadem uitia neces-saria esse alias proposui; et utique per primos dies €sorbitionibus eum sustinere; paulatim deinde cibis adicere aliquid, €generis tamen eius, qu[2o]2ius eodem loco praeceptum est. Si quando €autem ex inflammatione pu[2r]2is [2quid]2 in his oritur, ubi primum appa-€ruit, incidendum est, ne anus ipse suppuret. Neque tamen ante pro-€perandum est: nam si crudum incisum est, inflammationis multum €accedit, et puris aliquanto amplius concitatur. [2In]2 his quoque uulneri-€bus lenibus cibis isdemque medicamentis opus est. @1 ’@@At tubercula, quae condylomata appellantur, ubi [2indurue-€runt,]2 hac ratione curantur. Aluos ante omnia ducitur; tum uulsella €tuberculum adprehensum iuxta radices praeciditur. Quod ubi factum €est, eadem sequntur, quae supra post curationem adhibenda pro-€posui: tantummodo, si quid increscit, squama aeris coercendum est. ™ƒá@@Ora etiam uenarum fundentia sanguinem sic tolluntur. Vbi €sanguis [2c]2ui fluit, fames [2in]2dicitur, aluus acrius ducitur, quo magis €or[2a]2 promoueantur; eoque fit, ut omnia ue[2narum]2 quasi capitula con-€spicua sint. Tum si capitulum exiguum est basimque tenuem habet, ad-€stringendum lino paulum supra est, quam ubi cum ano committitur. €Inponenda * * aqua calida spongia est, donec id liueat; deinde aut un-gue aut scalpello supra nodum id exulcerandum est. Quod nisi factum €est, magni dolores subsequuntur, interdum etiam urinae difficultas. €Si id maius est et basis latior, hamulo uno aut altero excipiendum est €paulumque supra basim incidendum; neque relinquendum quicquam €[2ex eo capitulo neque quicquam]2 ex ano demendum est. [2Quod]2 con-€sequitur is, qui neque nimium neque parum [2hamos]2 ducit. Qua in-€cisum est, acus debet inmitti infraque eam lino id capitulum alligari. Si duo triaue sunt, imum quo[2d]2que primum curandum est; si plura, €non omnia simul, ne tempore eodem undique tenerae cicatrices sint. Si €sanguis profluit, excipiendum est spongia; deinde linamentum in-€ponendum; unguenda femina et inguina et quicquid iuxta ulcus est; €ceratumque superdandum et farina hordiacia calida, inplendusque is €locus est * * sic deligandus est. Postero die is desidere in aquam cal-dam debet eodemque cataplasmate foueri. Ac bis die, et ante cura-€tionem et post eam, ceruices ac femina liquido cerato perunguenda €sunt; tepidoque is loco continendus. Interpositis quinque aut sex die- @1 €bus oriculario specillo linamenta educenda. Si capitula simul non ex-€ciderunt, digito promouenda; tum lenibus medicamentis isdem, quae €alia[2s]2 posui, ulcera ad sanitatem perducenda. Finito uitio, €quemadmodum agendum esset, iam alias [superius] exposui.  @@Ab his ad crura proximus transitus est, in quibus orti €uarices non difficili ratione tolluntur. H[2u]2c autem et earum uen[2ul]2a-€rum, quae in capite nocent, et eorum uaricum, qui in uent[2r]2e sunt, €curationem distuli, quoniam ubi[2que]2 eadem est._Igitur uena om-€nis, quae noxia est, aut adusta tabescit aut manu eximitur. Si recta est, €si quamuis transuersa tamen simplex, si modica est, e[2a]2 melius aduritur. €Si curua est et uelut in orbes quosdam inplicatur pluresque inter se in-uoluuntur, utilius eximere est. Adurendi ratio haec est: cutis super-€inciditur; tum patefacta uena tenui et retuso ferramento candente mo-€dice premitur, uitaturque, ne plagae ipsius orae adurantur, quas re-€ducere hamulis facile est. [2Id]2 interpositis fere quaternis digitis per €totum uaricem fit; et tum superinponitur medicamentum, quo adusta €sanantur. At exciditur hoc modo: cute eadem ratione super uenam €incisa, hamulo orae excipiuntur; scalpelloque undique corpore uena [2d]2educitur; caueturque, [2[ne] inter haec ne ipsa laedatur; eique retu-€sus hamulus subicitur;]2 interpositoque eodem fere spatio, quod supra €positum est, in eadem uena idem fit; quae quo tendat, facile ha-€mulo extento cognoscitur. Vbi iam idem, quacumque uarices sunt, fac-€tum est, uno loco adducta per hamulum uena praeciditur, deinde qua €proximus hamus est, adtrahitur [euellitur] ibique rursus absciditur. €Ac sic undique uaricibus crure liberato plagarum orae committuntur et €super emplastrum glutinans in[2ic]2itur.  @@At si digiti uel in utero protinus, uel propter commu-€nem exulcerationem postea cohaeserunt, scalpello d[2i]2ducuntur; dein €separatim uterque non pingui emplastro circumdatur atque ita per se €uterque sanescit. Si uero fuit ulcus in digito posteaque male inducta €cicatrix curuum eum red[2di]2dit, primum malagma temptandum est; €deinde, si id nihil prodest (quod et in ueteri cicatrice et ubi nerui laessi @1 €sunt euenire consueuit) uidere oportet, neruine id uitium an cutis sit. €Si nerui est, attingi non debet: neque enim sanabile est: si cutis, €tota cicatrix excidenda, quae fere callosa extendi digitum minus patie-€batur; tum rectus sic ad nouam cicatricem perducendus est.  @@Gangrena[2m]2 inter ungues alasque aut inguina nasci, €et si quando medicamenta uincantur, membrum praecidi oportere alio €loco mihi dictum est. Sed id quoque cum periculo sum-€mo fit: nam saepe in ipso opere uel profusione sanguinis uel animae €defectione moriuntur. Verum hic quoque nihil interest, an satis tutum €praesidium sit, quod unicum est. Igitur inter sanam uitiatamque par-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ·¨¡‡tem incidenda scalpello caro usque ad os est sic, ut neque contra ipsum €articulum id fiat, et potius ex sana parte aliquid excidatur quam ex aegra relinquatur. Vbi ad os uentum est, reducenda ab eo sana caro €[2et]2 circa os subsecanda est, ut ea quoque parte aliquid os nudetur; €deinde id serrula praecidendum est quam proxime sanae carni etiam €inhaerenti; ac tum frons ossis, quem serrula exasperauit, leuandus €est, supraque inducenda cutis, quae sub eiusmodi curatione laxanda €est, ut quam maxime undique os contegat. Quo cutis inducta non €fuerit, id lin[2a]2mentis erit contegendum, et super id spongia ex aceto €deliganda. Cetera postea sic facienda, ut in uulneribus, in quibus pus €moueri debet, praeceptum est. @1 °¯ôÿ@@@@{1LIBER VIII.}1 ¡@@Superest ea pars, quae ad OSSA pertinet; quae quo facilius €accipi possit, prius positus figurasque eorum indicabo. €@@Igitur caluaria incipit, ex interiore parte concaua, extrinsecus €gibba, utrimque leuis, et qua cerebri membranam contegit et qua cute €capillum gignente contegitur; eaque simplex ab occipitio et tempori-€bus, duplex usque in uerticem a fronte. Ossaque eius ab exterioribus €partibus dura, ab interioribus, quibus inter se conectuntur, molliora €sunt; interque ea uenae discurrunt, quas his alimentum subministrare credibile est. Rara autem caluaria solida sine suturis est; locis tamen €aestuosis facilius inuenitur; et id caput firmissimum atque a dolore €tutissimum est. Ex ceteris, quo suturae pauciores sunt, eo capitis uale-€tudo commodior est: neque enim certus earum numerus est, sicut €ne locus quidem. Fere tamen duae [2in]2super aures tempora a supe-€riore capitis parte discernunt; tertia ad aures per uerticem tendens occipitium a summo capite diducit. Quarta ab eodem uertice per me-€dium caput ad frontem procedit; eaque modo sub imo capillo desinit, €modo frontem ipsam secans inter supercilia finit * * * Ex his ceterae €quidem suturae in unguem committuntur: eae uero, quae super aures €trauersae sunt, totis oris paulatim extenua[2n]2tur atque ita inferiora €ossa superioribus leniter insidunt. Crassissimum uero in capite os post €aurem est, qua capillus, ut [2u]2erisimile est, ob id ipsum non gignitur. Sub is [quo]que musculis, qui tempora conectunt, os medium in ex-€teriorem partem inclinatum positum est. At facies suturam habet @1 €maximam, quae a tempore incipiens per medios oculos naresque trans-€uersa peruenit ad alterum tempus. A qua breue[2s]2 duae sub interiori-€bus angulis deorsum spectant; et malae quoque in summa parte sin-€gulas transuersas suturas habent. A mediisque naribus [2aut]2 supe-€riorum dentium gingiuis per medium palatum una procedit, aliaque €transuersa idem palatum secat. Et suturae quidem in plurimis hae sunt. @@Foramina autem intra caput maxima oculorum sunt, [2deinde na-€rium, tum quae in auribus habemus. Ex his quae oculorum sunt,]2 €recta simplicia ad cerebrum tendunt. Narium duo foramina osse me-€dio discernuntur: siquidem ha[2e]2 primum [2a]2 superciliis angulisque ocu-€lorum osse inchoantur ad tertiam fere partem; deinde in cartilaginem €uersae, quo propius ori descendunt, eo magis caruncula quoque mol-liuntur. Sed ea foramina, quae a summis ad imas nares simplicia €sunt, ibi rursum in bina itinera diuiduntur; aliaque ex his ad fauces €peruia spiritum et reddunt et accipiunt, alia ad cerebrum tendenti[2a]2 €ultima parte in multa et tenu[2i]2a foramina dissipantur, per quae sensus €odoris nobis datur. In aure quoque primum rectum et simplex iter; €procedendo flexuosum [2fit. Quod ipsum]2 iuxta cerebrum in multa et tenuia foramina diducitur, per quae facultas audiendi est. Iu[2xt]2aque €ea duo paruuli quasi sinus sunt; superque eos finitur os, quod trans-€uersum a genis tendens ab inferioribus ossibus sustinetur: iugale ap-€pellari potest, ab eadem similitudine, a qua id Graeci zygodes appel-€lant. Maxilla uero est molle os; eaque una est, cuius eadem et media €et ima pars mentum est, a quo utrimque procedit ad tempora; sola-€que ea mouetur: nam malae cum toto osse, quod superiores dentes exigit, immobiles sunt. Verum ipsius maxillae partes extremae quasi €bicornes sunt. Alter processus in[2f]2ra latior uertice ipso tenuatur, lon-€giusque procedens sub osse iugali subit, et [2super]2 id temporum mu-€sculis inligatur. Alter breuior et rotundior et in eo sinu, qui iuxta fo-€ramina auris est, cardinis modo %fit; ibique huc et illuc se inclinans €maxillae facultatem motus praestat. @@Duriores osse dentes sunt, quorum pars maxillae, pars superior[2i]2 @1 €ossi malarum haeret. Ex his quaterni primi, quia secant, tomis a €Graecis nominantur; hi deinde quattuor caninis dentibus ex omni €parte cinguntur; ultra quos utrimque fere maxillares quaterni sunt, €praeterquam in is * * Sunt, quibus [2IV]2 ultimi, qui sero gigni solent, non increuerunt. Ex his priores singulis radicibus, maxillares utique €binis, quidam etiam ternis quaternisue nituntur; fereque longior radix €breuiorem dentem edit; rectique dentis recta etiam radix, curui flexa €est. Exque eadem radice in pueris nouus dens subit, qui multo saepius €priorem expelli[2t]2, interdum tamen supra infraue eum se ostendit. @@Caput autem spina excipit. Ea constat ex uertebri[2s]2 quattuor €et uiginti: septem in ceruice sunt, duodecim ad costas, reliquae quin-€que sunt proximae costis. Eae teretes breuesque; ab utroque latere €processus duos exigunt; mediae perforatae, qua spinae medulla cerebro €commissa descendit, circa quoque per duos processus tenuibus cauis €peruiae, per quae membrana cerebri similes membranulae dedu-€cuntur; omnesque uertebrae exceptis tribus summis a superiore parte €in ipsis processibus paulum desidentis sinus habent; ab inferiore alios deorsum uersus processus exigunt. Summa igitur protinus caput sus-€tinet, per duos sinus receptis exiguis eius processibus; quo fit, ut €caput susum deorsum uersum * Tuber[2i]2 exasperatur secunda, superiori €parte * inferiore. Quod ad circuitum pertinet, pars summa angustiore €orbe finitur; ita superior ei summae circumdata in latera quoque caput €moueri sinit. Tertia eodem modo secundam excipit; ex quo facilis cer-uici mobilitas est. Ac ne sustineri quidem caput posset, nisi utrimque €rect[2i]2 ualentesque nerui collum continerent, quos $*T*E*N*O*N*T*A*S& Graeci €appellant; siquidem horum inter omnes flexus alter semper intentus €ultra prolabi superiora non patitur. Iamque uertebra tertia tubercula, €quae inferiori inserantur, exigit: ceterae process[2ib]2us deorsum spec-€tantibus in inferiores [2in]2sinuantur, ac per sinus, quos utrimque ha- @1 €bent, superiores accipiunt, multisque neruis et multa cartilagine con-tinentur. Ac sic, uno flexu modico in promptum dato, ceteris negatis, €homo e[2t]2 rectus insistit, et aliquid ad necessaria opera curuatur. €@@Infra ceruicem uero summa costa contra umerum sita est; inde €[2VI]2 inferiores usque ad imum pectus perueniunt; ea[2e]2que primis par-€tibus rotundae et leniter quasi capitulatae uertebrarum transuerseis €processibus et i[2ps]2i[2s]2 quoque paulum sinuatis inhaerent; inde [2l]2atescunt €et in exteriorem partem recuruatae paulatim in cartilaginem degene-€rant; eaque parte rursus [2in]2 interiora leniter flexa[2e]2 committuntur cum osse pectoris. Quod ualens et durum a faucibus incipit, ab utroque €latere lunatum et a praecordiis iam ipsum quoque cartilagine mollitum €terminatur; sub costis uero prioribus, quinque, quas $*N*O&[2$*Q&]2$*A*S& Graeci €nominant, breues tenuioresque atque ipsae quoque paulatim in car-€tilaginem uersae extremis abdominis partibus inhaerescunt; imaque €ex his maiore iam parte nihil nisi cartilago est. Rursus a ceruice duo €lata ossa utrimque ad scapulas tendunt: nostri scutula operta, omo-platas Graeci nominant. Ea summis uerticibus sinuata, ab his tri-€angula, paulatimque latescentia ad spinam tendunt; et quo latiora €qu[2a]2que parte sunt, hoc hebetiora. Atque ipsa quoque in imo cartila-€g[2in]2osa posteriore parte uelut innatant, quoniam nisi %uel in summo €nulli ossi inhaerescunt, ibi uero ualidis musculis neruisque constricta €sunt. At a summa costa paulo interius quam ubi [2ea]2 media est os þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¸ˆ˜‡excrescit, ibi quidem tenue, procedens uero, quo propius lato scapula-€rum ossi fit, eo plenius latiusque et paulum in exteriora curuatum; quod altera uerticis parte modice intumescens sustinet iugulum. Id €autem ipsum recuruum ac neque inter * * * durissima ossa numeran-€dum, altero capite in eo, quod posui, altero in exiguo sinu pectoralis €ossis insidit, paulumque motu bracchi mouetur, et cum lato osse sca-€pularum infra caput eius neruis et cartilagin[2e]2 conectitur. @@Hinc umerus incipit, extremis utrimque capitibus tumidus, mol-€lis, sine medulla, cartilaginosus: medius teres, durus, medullosus; le- @1 €niter gibbus et in priorem et in exteriorem partem. Prior autem pars €e[2s]2t, quae a pectore est, posterior, quae a scapulis; [2interior, quae ad €latus]2 tendit, exterior, quae ab eo recedit; quod ad omnes articulos pertinere in ulterioribus patebit. Superius autem umeri caput rotun-€dius quam cetera ossa, de quibus adhuc dixi, paruo excessu uertici lati €scapularum ossis inseritur, ac maiore parte extra situm neruis deli-€gatur. €@@At inferius duos processus habet, inter quos quod medium est €magis etiam extremis partibus sinuatur. Quae res sedem brachio prae-€stat, quod constat ex ossibus duobus. Radius, quam cercida Graeci €appellant, superior breuiorque, et primo tenuior, rotundo et leniter €cauo capite exiguum umeri tuberculum recipit, atque ibi neruis et cartilagine continetur. Cubitus inferior longiorque et primo plenior, €in summo capite duobus quasi uerticibus extantibus in sinum umeri, €quem inter duos processus eius esse proposui, se inserit. Primo €uero du[2o]2 brachii ossa uincta paulatim dirimuntur, rursusque ad ma-€num coeunt modo crassitudinum mutato, siquidem ibi radius plenior, €cubitus admodum tenuis est. Dein radius in caput cartilaginosum €consurgens in uertice eius sinuatur. Cubitus rotundus in extremo parte altera paulum procedit. Ac ne saepius dicendum sit, illud ignorari non €oportet, plurima ossa in cartilaginem desinere, nullum articulum non €sic finiri: neque enim aut moueri posset, nisi leui inniteretur, aut €cum carne neruisque coniungi, nisi ea media [2quaedam]2 materia com-€mitteret. €@@In manu uero prima palmae pars ex multis minutisque ossibus €constat, quorum numerus incertus est, sed oblonga omnia et triangula, €structura quadam inter se conectuntur, cum inuicem superior alterius €angulus, alterius planities sit; eoque fit ex his unius ossis paulum in interiora concaui species. Verum ex manu duo exigui processus in €sinus radi coiciuntur; tum ex altera parte recta quinque ossa ad €digitos tendentia palmam explent; a quibus ipsi digiti oriuntur, qui @1 €ex ossibus ternis constant; omniumque eadem ratio est. Interius [2os]2 €in uertic[2e]2 sinuatur, recipitque exterioris exiguum tuberculum, nerui-€que ea continent; a quibus orti ungues indurescunt, ideoque non ossi €sed carni magis radicibus suis inhaerent. @@Ac superiores quidem partes sic ordinatae sunt. Ima uero spina €in coxarum osse desidit, quod transuersum longeque ualentissimum €uoluam, uesicam, rectum intestinum tuetur; idque ab exteriore parte €gibbum, ad spinam resupinatum, a lateribus [id est ipsis coxis] sinus €rotundos habet; a quibus oritur os, quod pectinem uocant, idque super €intestina sub pube transuersum uentrem firmat; rectius in uiris, re-€curuatum magis in exteriora in feminis, ne partum prohibeat. @@Inde femina ordiuntur, quorum capita rotundiora etiam quam €umerorum sunt, cum illa ex ceteris rotundissima sint: infra uero duos €processus a priore et a posteriore parte habent; dein dura et medul-€lossa et ab exteriore parte gibba, rursus inferioribus quoque capitibus €intumescunt. Superiora in sinus coxae, sicut umeri in ea ossa, quae €scapularum sunt, coiciuntur; tum infra introrsum leniter intendunt, €quo aequalius superiora membra sustineant. At inferiora capita media sinuantur; quo facilius excipi cruribus possint. Quae commissura €osse paruo, molli, cartilaginoso tegitur: patellam uocant. Haec super €innatans, neque ulli ossi inhaerens, sed carne et neruis deligata, paulo-€que magis ad femoris os tendens inter omnes crurum flexus iunctu-€ram tuetur. €@@Ipsum autem crus est ex ossibus duobus: etenim per omnia femur €umero, crus [2uero]2 brachio simile est, adeo ut habitus quoque et decor €alterius ex altero cognoscatur: quod ab ossibus incipiens etiam in carne respondet. Verum alterum os ab exteriore parte [id est supra] positum €est, quod ipsum quoque su[2r]2a nominatur. Id breuius supraque tenuius €ad ipsos talos intumescit. Alterum a priore parte positum, cui tibiae €nomen est, longius et in superiore parte plenius, solum cum femoris €inferiore capite committitur, sicut [2cum umero cubitus. Atque ea @1 €quoque]2 ossa, infra supraque coniuncta, media ut in bracchio dehi-scunt. Excipitur autem crus infra osse transuerso talorum; idque ipsum €super os calcis situm est, quod quadam parte sinuatur, quadam excessus €habet, et procedentia ex talo recipit et in sinum eius inseritur. Idque €sine medulla durum magisque in posteriorem partem proiectum tere-€tem ibi figuram repraesentat. Cetera pedis ossa ad eorum, quae in €manu sunt, similitudinem structa sunt: plant[2a]2 palmae, digiti digitis, €ungues unguibus respondent.  @@Omne autem os, ubi iniuria accessit, aut uitiatur aut finditur €aut frangitur aut foratur aut conliditur aut loco mouetur. €@@Id quod VITIATVM est, primo fere pingue fit, deinde uel nigrum €uel cariosum; quae supernatis grauibus ulceribus aut fistulis, hisque €uel longa uetustate uel etiam cancro occupatis, eueniunt._Oportet €autem ante omnia os nudare ulcere exciso, et, si latius est eius uitium €quam ulcus fuit, carnem subsecare, donec undique os integrum pateat; tum id, quod pingue est, semel iterumue satis est admoto ferramento €adurere, ut ex eo [2squama]2 secedat; aut radere, donec iam aliquid cruoris €ostendatur, quae integri ossis nota est: nam necessum est aridum sit €id, quod uitiatum est. Idem in cartilagine quoque laesa faciendum est: €siquidem ea quoque scalpello radenda est, donec integrum id sit, quod €relinquatur; deinde si[2ue os siue]2 cartilago rasa est, nitro bene trito €respergendum est: neque alia facienda sunt, ubi caries nigritiesue €in summo osse est: siquidem id uel paulo diutius eodem ferramento adurendum, uel radendum est. Qui radit haec, audacter inprimere fer-€ramentum debet, ut et agat aliquid et maturius desinat. Finis est, €cum [2uel]2 ad album os uel ad solidum uentum est. Albo finiri ex ni-€gritie [2uitium]2, soliditate quadam ex carie manifestum est; accedere €etiam cruoris aliquid integro supra dictum est. €@@Si quando autem an altius descenderit utrumlibet, dubium est, €in carie quidem expedita cognitio est. Specillum tenue in foramina €demittitur, quod magis minusue intrando uel in summo cariem esse @1 uel altius descendisse testatur. Nigrities colligi quidem potest etiam €ex dolore et ex febre; quae ubi mediocria sunt, illa alte descendisse non €potest. Manifestior tamen adacta terebra fit: nam finis uitii est, ubi €scobis nigra esse desit. €@@Igitur si caries alte descendit, per terebram [2os p]2ung[2e]2nd[2u]2m cre-€b[2r]2is foraminibus est, quae altitudine uitium aequent; tum in ea €foramina demittenda candentia ferramenta sunt, donec i[2d]2 siccum os €ex toto fiat. Simul enim post haec et soluetur ab inferiore osse, quod-€cumque uitiatum est, et is sinus carne replebitur, et umor aut nullus €postea feretur aut mediocris. @@Sin autem nigrities [est] aut si caries ad alteram quoque partem €ossis transit, oportet excidi; atque idem in %carie quoque ad alteram €partem ossis penetrante fieri potest. Sed quod totum [2uitiatum est, €totum]2 eximendum est: si inferior pars integra est, eatenus, quod cor-€ruptum est, excidi debet. Item, siue capitis siue [2pectoris os siue]2 costa cariosa e[2s]2t, inutilis u[2s]2tio est, et excidendi necessitas est. Ne-€que audiendi sunt qui osse nudato diem tertium expectant, ut tum €excidant: ante inflammationem enim tutius [2omnia]2 tractantur. Ita-€que, quantum fieri potest, eodem momento et cutis incidenda est, et þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¸ˆ¢–…os detegendum et omni uitio liberandum est. Longeque pernici[2oss]2is-€simum est, quod in osse pectoris est, quia uix, etiam si recte cessit €curatio, ueram sanitatem reddit.  @@Exciditur uero os duobus modis: si paruulum est, quod lae-€sum est, modiolo, quam $*X*O*I*N*E*I*K*I*D*A& Graeci uocant; si spatio-€s[2i]2us, terebris. Vtriusque rationem proponam. Modiolus ferramen-€tum concauum, teres est, imis oris serratum, per quod medium clauus €ipse quoque interiore orbe cinctus demittitur. Terebrarum autem duo €genera sunt: alterum simile ei, quo fabri utuntur, alterum capituli @1 €[2longioris; quod ab]2 acuto mucrone incipit, dein subito latius fit, at-€que iterum ab alio principio paulo minus quam aequaliter sursum pro-cedit. Si uitium in angusto est, quod conprehendere modiolus possit, €ille potius aptatur; et, si caries subest, medius clauus in foramen de-€mittitur; si nigrities, angulo scalpri sinus exiguus fit, qui clauom re-€cipiat, ut eo insistente circumactus modiolus delabi non possit; deinde €is habena quasi terebra conuertitur. Estque quidam premendi modus, €ut et foretur [2et circ]2umagatur; quia si leuiter inprimitur, parum proficit; si grauiter, non mouet[2ur]2. Neque alienum est instillare €paulum rosae uel lactis, quo magis lubrico circumagatur; quod ipsum €tamen, si copiosius est, aciem ferramenti hebetat. Vbi iam iter modiolo €pressum est, medius clauus educitur, et ille per se agitur; dein cum €sanitas inferioris partis scobe cognita est, modiolus remouetur. At €si latius uitium est quam ut illo conprehendatur, terebra res agenda est. Ea foramen fit in ipso fine uitiosi ossis atque integri; deinde alte-€rum non ita longe, tertiumque; donec totus is locus, qui excidendus €est, his cauis cinctu[2s sit]2; atque ibi quoque quatenus terebra agenda €sit, scobis significat. Tum excissorius scalper ab altero foramine ad €alterum malleolo adactus id, quod inter utrumque medium est, excidit; €ac sic ambitus similis ei fit, qui in angustiore[2m]2 orbe[2m]2 modio[2lo]2 inprimitur. Vtr[2o]2 modo uero id circumductum est, idem excissorius €scalper in osse corrupto planissumam quamque testam %laesit, donec €integrum os relinquatur. Vix umquam nigrities, inte[2rd]2um caries per €totum os perrumpit, maximeque ubi uitiata caluaria est. Id quoque €signi specillo significatur, qu[2od]2 depressu[2m]2 in id foramen, quod infra €solidam sedem habet, [et] ob id re[2nit]2ens aliquid inuenit, et madens exit. Si peruium inuenit, altius descendens inter os et membranam @1 €nihil oppositum inuenit, educiturque siccu[2m]2: non quo non subsit ali-€qua uitiosa sanies, sed quo[niam] ibi ut in latiore sede diffusa sit. €Siue autem nigrities, quam terebra detexit, siue caries, quam specil-€lum ostendit, os transit, modioli quidem usus fere superuacuus est, quia latius pateat necesse est, quod [2t]2am alte processit. Terebra uero €ea, quam secundo loco posui, utendum; eaque ne nimis incalescat, €subinde in aquam frigidam demittenda est. Sed tum maiore cura agen-€dum est, cum iam aut simplex os dimidium perforatum est, aut in €duplici superius: illud spatium ipsum, hoc sanguis significat. Ergo €tum lentius ducenda habena suspendendaque manus sinistra est et €saepius attollenda, et foraminis altitudo consideranda, ut, quando-€que qui perrumpatur, sentiamus, neque periclitemur, ne mucrone ce-€rebri membrana laedatur; ex quo graues inflammationes cum periculo mortis oriuntur. Facti[2s]2 foraminibus, eodem modo media [2saepta]2, €sed multo circumspectius, excidenda sunt, ne forte angulus scalpri €eandem membranam uiolet; donec fiat aditus, per quem membranae €custos inmittatur: menin[2go]2phylaca Graeci uocant. Lammina aenea €est, prima paulum resima, ab exteriore parte leuis; quae demissa sic, €ut exterior pars [2eius]2 cerebro propior sit, subinde ei subicitur quod €scalpro discutiendum est; ac, si excipit eius angulum, ultra transire non patitur; eoque et audacius et tutius scalprum malleolo medicus €subinde ferit, donec undique excisum os eadem lammina leuatur, tolli-€que sine ulla noxa cerebri potest. Vbi totum os eiectum est, circum-€radendae leuandaeque orae sunt, et, si quid scobis membranae insedit, €colligendum. Vbi superiore parte sublata relicta inferior est, non orae €tantum sed os quoque totum leuandum est, ut sine noxa postea cutis €increscat, quae aspero osse nascens protinus non sanitatem, sed nouos dolores mouet. Patefacto cerebro qua ratione agendum sit, dicam, cum €ad fracta ossa uenero. Si bas[2s]2is aliqua seruata est, superinpo-€nenda sunt medicamenta non pinguia, quae recentibus uulneribus ac-€[2c]2ommodantur; supraque inponenda lana sucida oleo atque aceto ma- @1 €dens. Vbi tempus processit, ab ipso o[2ss]2e caro increscit, eaque factum €manu sinum complet. Si quod etiam [2os]2 adustum est, a parte sana €recedit, subi[2t]2que inter integram atque [2e]2mortuam partem carun-€cula, quae quod apscessit expellat; eaque fere, quia testa tenuis et an-€gusta est, squama [id est lepis] a Graecis nominatur. @@Potest etiam euenire, ut ex ictu neque findatur os neque perfrin-€gatur, sed summum tamen collidatur exaspereturque; quod ubi in-€cidit, radi et leuari satis est. Haec quamuis maxime fiunt in capite, €tamen ceteris quoque ossibus communia sunt, ut ubicumque idem in-€cidit, eodem remedio sit utendum. At quae FRACTA, fissa, forata, €collisa sunt, quasdam proprias in singulis generibus, quas[2dam]2 €communes in pluribus curationes requirunt; de quibus protinus dicam, €initio ab eadem caluaria accepto.  @@Igitur ubi ea percussa, protinus requirendum est, num bilem €homo is uomuerit, num oculi eius occaecati sint, num obmutuerit, €num per nares auresue sanguis ei fluxerit, num conciderit, num €sine sensu quasi dormiens iacuerit: haec enim non nisi osse fracto €eueniunt; atque ubi inciderunt, scire licet necessariam sed difficilem €curationem esse. Si uero etiam torpor accessit, si mens non constat, si €neruorum uel resolutio uel distentio secuta est, uerisimile est etiam €cerebri membranam esse uiolatam; eoque in angusto magis spes est. At si nihil horum secutum est, potest etiam dubitari, an os fractum €sit; et protinus considerandum est, lapide an ligno an ferro an alio €telo percussus sit, et hoc ipso le[2u]2i an aspero, mediocri an uastiore, uehe-€menter an leuiter, quia quo mitior ictus f[2u]2it, eo facilius os ei resti-€tisse credibile est. Sed nihil tamen melius est quam certiore id nota €explorare. Ergo qua plaga est, demitti specillum oportet, neque nimis €tenue neque acutum, ne, cum in quosdam naturales sinus inciderit, €opinionem fracti ossis frustra faciat; neque nimis plenum, ne par- @1 uolae rim[2ul]2ae fallant. Vbi specillum ad os uenit, si nihil nisi leue €et lubricum occurrit, integrum id uideri potest; si quid asperi est €utique qua suturae non sunt, fractum os esse testatur. A suturis se €deceptum esse Hippocrates memoriae prodidit, more scilicet magno-rum uirorum et fiducia[2m]2 magnar[2um]2 rer[2um]2 habentium. Nam €leuia ingenia, quia nihil habent, nihil sibi detrahunt: magno ingenio, €multaque nihilo minus habituro, conuenit etiam simplex ueri [erroris] €confessio praecipueque in eo ministerio, quod utilitatis causa posteris €traditur, ne qui decipiantur eadem ratione, qua quis ante deceptus est. €Sed haec quidem alioqui memoria magni professoris ut interponere-mus effecit. Potest autem sutura eo nomine fallere, qu[2ia]2 aeque aspera €est; ut aliquis hanc esse, etiamsi rima est, existimet eo loco, quo sub-€esse hanc verisimile est. Ergo eo nomine decipi non oportet, sed os €deoperire tutissimum. Nam neque utique certa sedes, ut supra €posui, suturarum est, et potest idem et naturaliter commissum et ictu fissum esse iuxtaue aliquid fissum habere. Quin aliqu[2ando]2 etiam, €ubi ictus fuit uehementior, quamuis specillo nihil inuenitur, tamen €aperire commodius est. Ac si ne tum quidem rima manifesta est, in-€ducendum super os atramentum scriptorium est, deinde scalpro id de-€radendum: nigritiem enim continet, si quid fissum est. Solet etiam €euenire, ut altera parte fuerit ictus, et os altera fiderit. Itaque si gra-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¸ˆ¤–‡uiter aliquis percussus est, si mala indicia subsecuta sunt, neque ea €parte, qua cutis discussa est, rima reperitur, non incommodum est parte €altera considerare, num qui locus mollior sit et tumeat, eumque aperire, siquidem ibi fissum os reperietur. Nec tamen magno negotio cutis sa-€nescit, etiamsi frustra secta est. Os fractum, nisi si succursum est, gra-€uibus inflammationibus adficit, difficiliusque postea tractatur. Raro €sed aliquando tamen euenit, ut os quidem totum integrum maneat, €intus uero ex ictu uena aliqua in cerebri membrana rupta aliquid san-€guinis mittat, isque ibi concretus magnos dolores moueat, * oculos @1 €quibus[2dam]2 obcaecet. Sed fere contra id dolor est et eo loco cute incisa €pallidum os reperitur; ideoque id quoque os excidendum est. @@Quacumque autem de causa [2cu]2ratio haec necessaria est, si non-€dum satis cutis patefacta est, latius aperienda est, donec quicquid lae-€sum est in conspectu sit. In quo ipso uidendum est, ne qui[2d]2 ex €ima membranula, quae sub cute caluariam cingit, super os relinquatur, €siquidem ea scalpro terebrisue lacerata uehementes febres cum inflam-€mationibus excitat; itaque eam commodius est ex toto ab osse deduci. Plagam, si ex uulnere est, talem necesse est habeamus, qualem accepe-€rimus: si manu facienda est, ea fere commodissima est, quae duabus €transuersis lineis litterae X figuram accipit; tum deinde a singulis €procedentibus lingulis cutis subsecatur. Inter quae si sanguis fertur, €spongia subinde in aceto tincta cohibendus est, occupandusque est ob-€iectis linamentis et caput altius excitandum. Neque id ullum metum, €nisi inter musculos qui tempora continent, adfert: sed ibi quoque nihil €tutius fit. @@In omni uero fisso fractoue osse protinus antiquiores medici ad €ferramenta ueniebant, quibus id exciderent: sed multo melius est ante €emplastra experiri, quae caluariae causa conponuntur. Eorumque ali-€quod oportet ex aceto mollitum per se super fissum fractumue os in-€ponere; deinde super id aliquanto latius quam uulnus est eodem medi-€camento inlitum linteolum, et praeterea sucidam lanam aceto tinctam; €tum uulnus deligare et cotidie resoluere, similiterque [2curare usque]2 ad diem quintum, a sexto die etiam uapore aquae calidae per spongiam €fouere, cetera [ex] eadem facere. Quod si caruncula increscere coeperit €et febricula aut soluta erit aut breuior et cupiditas cibi reuerterit, satis-€que [2s]2omni accedet, in eodem medicamento erit perseuerandum. Pro-€cedente deinde tempore, emolliendum id emplastrum adiecto cerato ex €rosa facto, quo facilius carnem producat: nam per se reprimendi uim habet. Hac ratione saepe rimae callo quodam inplentur estque ea ossis €uelut cicatrix; et latius f[2r]2acta ossa, si qua inter se non cohaere-€bant, eodem callo glutinantur estque id aliquanto melius uelamentum @1 €cerebro quam caro, quae exciso osse increscit. Si uero sub prima cura-€tione febris intenditur breuesque somni et idem per somnia tumul-€tuosi sunt, ulcus madet neque alitur, et in ceruicibus glandulae oriun-€tur, magni dolores sunt, cibique super haec fastidium increscit, tum €demum ad manum scalprumque ueniendum est. @@Duo uero sub ictu caluariae pericula sunt, ne uel findat[2ur]2 [2os]2 €uel medium desidat. Si fissum est, possunt [2o]2rae esse conpressae, uel €quia altera super alteram excessit, uel etiam quia uehementer se rursus €commiserunt. Ex quo euenit, ut umor ad membranam quidem descen-€dat, exitum uero non habeat ac si[2c]2 eam inritet et graues inflamma-€tiones moueat. A[2t]2 ubi medium desedit, eandem cerebri membranam €os urget interdum etiam ex fractura quibusdam uelut aculeis pungen-tibus. His ita succurrendum est, ut tamen quam minimum ex osse de-€matur. Ergo si ora alteri insed[2it, satis est id quod eminet]2, plano €scalpro excidere; quo sublato [2iam]2 rima hiat quantum curationi satis €est. At si orae inter se conprimuntur, a latere eius interposito digiti €spatio terebra foramen faciendum est; ab eoque scalper duabus lineis €ad rimam agendus ad similitudinem %c litterae sic, ut ue[2r]2tex [2eius]2 a foramine, basis a rima sit: quod si rima longius patet, ab altero €foramine rursus similis sinus fieri debebit. Et ita %nihil latens in €eo osse cauum est abundeque exitus datur intus laedentibus. Ne si €fractum quidem os desedit, totum excidi necesse est. Sed siue totum €perfractum est et ab alio ex toto recessit siue circumpositae caluariae €inhaeret exigua parte, ab eo, quod naturaliter se habet, scalpro diui-dendum est. Deinde in eo, quod desedit, iuxta rimam, quam fecimus, €foramina addenda sunt; si in angusto noxa est, duo; si latius patet, €tria; saeptaque eorum excidenda; et tum scalper utrimque ad rimam €agendus sic, ut lunatum sinum faciat imaque pars eius intus ad frac-€turam, cornua ad os integrum spectent. Dein, si qua labant [2et]2 ex fa-€cili remoueri possunt, forfice ad id facta colligenda sunt, maximeque @1 ea, quae acut[2a]2 membranam infestent. Si id ex facili fieri non potest, €subicienda lammina est, quam custodem eius membranae esse proposui; €ut super, quicquid spinosum est et intus eminet, excidatur; ea-€demque lammina, quicquid deorsum insedit, attollendum. Hoc genus €curationis efficit, ut qua parte fracta ossa tamen inhaerent, solidentur; €qua parte abrupta sunt, sine ullo tormento sub medicamento tempore €excidant; spatiumque inter haec satis illa magnum ad extrahendam €saniem relinquatur; plusque in osse propugnaculi cerebrum habeat, quam habiturum fuit eo exciso. His factis, ea membrana acri aceto €respergenda est, ut, siue aliquid sanguinis ex ea profluit, cohibeatur, €siue intus concretus cruor remanet, discutiatur. Tum idem medica-€mentum eodem modo, qui supra positus est, mollitum ipsi mem-€branae inponendum est; ceteraque eodem modo facienda sunt, quae €ad linteolum inlitum et lanam sucidam pertinent; conlocandusque is €loco [in] tepido; curandum cotidie uulnus, bis etiam aestate. @@Quod si membrana per inflammationem intumuerit, infundenda €erit rosa tepida; si usque eo tumebit, ut super ossa quoque emineat, €coercebit eam bene trita lenticula uel folia uitis contrita, et cum re-€centi uel buturo uel adipe anserina mixta; cerui[2x]2que molliri debebit €liquido cerato ex irino facto. At si parum pura membrana uidebitur, €par modus eius emplastro et melli miscendus erit, idque super infun-€dendum; eiusque continendi causa unum aut alterum linamentum €iniciendum, et super linteolo, cui emplastrum inlitum sit, contegen-€dum. Vbi [2[plus] pura]2 membrana est, eadem ratione adiciendum em-€plastro ceratum, ut carnem producat. @@Quod ad abstinentiam uero et primos ulterioresque cibos potiones-€que pertinet, eadem, quae in uulneribus praecepi, seruanda €sunt, eo magis, quo periculosius haec pars adficitur. Quin etiam, cum €iam non solum sustineri sed ali is quoque [2oportebit]2, tamen erunt ui-€tanda, quaecumque mandenda sunt; item fumus et quicquid excitat €sternumentum. Spem uero certam faciunt membrana mobilis ac sui €coloris, caro increscens rubicunda, facilis motus maxillae atque cer- @1 uicis. Mala signa sunt membrana inmobilis, nigra uel liuida uel aliter €coloris corrupti; dementia, acris uomitus, neruorum uel [2re]2solutio €uel distentio; caro liuida, maxillarum rigor atque ceruicis. Cetera, €quae ad somnum, cibi desiderium, febrem, puris colorem attinent, ea-€dem, quae in ceteris uulneribus, uel salutaria uel mortifera sunt. Vbi €bene res cedit, incipit ab ipsa membrana uel si os eo loco duplex est €inde quoque caro increscere; eaque [2id, quod]2 inter ossa uacum est, replet: nonnumquam etiam super caluariam excrescit. Quod si incidet, €inspergenda squama aeris est, ut id reprimat cohibeatque. Ea carni €superdanda, quae ad cicatricem perducant. Omnibusque ea locis com-€mode inducitur excepta frontis ea parte, quae paulum super id [2est,]2 €quod inter supercilia est: ibi enim ui[2x]2 fieri potest, ut non per €omnem aetatem sit exulceratio; quae linteolo medicamentum habente €contegendas[2t]2. Illa utique capite fracto seruanda sunt, ut, donec iam €ualida cicatrix [2sit,]2 uitentur sol, uen[2t]2us, frequens balineum, maior €uini modus. þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¸ˆ¥@@In naribus uero et os et cartilago frangi solet, [2et]2 quidem €modo aduersa, modo a latere. Si aduersa [2a]2m[2b]2o fracta sunt alterumue €ex is, nare[2s]2 desidunt, difficulter spiritus trahitur: si a latere os €fractum est, is locus cauus [2est]2; si cartilago, in alteram partem nares €declinantur. €@@Quicquid in cartilagine incidit, excitand[2a]2 ea leniter est aut sub-€iecto specillo aut duobus digitis utrimque conpressis; deinde in lon-€gitudinem inplicata l[2i]2namenta et molli pellicula cincta circumsutaque €intus adigenda sunt; aut eodem modo compositum aliquid ex arido €penicillo; aut grandis pinna cummi uel fabrili glutine inlita et molli pellicula circumdata, quae desidere cartilaginem non sinat. Sed si ad-€uersa ea fracta est, aequaliter utraque naris inplenda est: si a latere, €crassius esse debet ab ea parte, in quam nasus iacet, ab altera tenu[2iu]2s €id quod inseritur. Extrinsecus autem circumdanda habena est mollis, @1 €media inlita mixtis inter se simil[2a]2 et turis fuligine; eaque ultra aures €ducenda et fronti duobus capitibus adglutinanda est: id enim cor-€pori quasi gluten inhaerescit et, cum induruit, nares commode continet. Sin quod intus inditum est laedit, sicut maxime fit, ubi interior carti-€lago perfracta est, excitatae nares eadem tantummodo habena conti-€nendae sunt; deinde post quattuordecim dies id ipsum demendum est. €Resoluitur autem aqua calida, eaque tum is locus cotidie [2f]2ouendus. €@@[2S]2in [2os]2 fractum est, id quo[2que]2 digitis in suam sedem re-€ponendum est; atque ubi aduersum id ictum est, utraque naris inplenda est; ubi a latere, ea, in quam os inpulsum est; inponendumque ceratum, €et paulo uehementius deligandum est, quia callus eo loco non ad sani-€tatem tantummodo, sed etiam ad tumorem increscit. A tertio die fo-€uendum id aqua calida est, tantoque magis, quanto propius esse sani-€tati debet. Quod si plura erunt fragmenta, nihilo minus extrinsecus €singula in suas sedes digitis erunt conpellenda; inponendaque extrin-€secus eadem habena, et super eam ceratum; neque ultra fascia adhi-benda est. [2At si]2 quod fragmentum undique resolutum cum ceteris €non glutinabitur, intellegetur quidem ex umore, qui multus ex uul-€nere feretur, uolsella uero extrahetur; finitisque inflammationibus, €inponetur aliquod medicamentum ex is, quae leniter reprimunt. @@Peius est, ubi aut ossi aut cartilagini fractae cutis quoque uulnus €accessit. Id admodum raro fit. Si incidit, illa quidem nihilo minus €eadem ratione in suas sedes excitanda sunt: cuti uero superinponendum €emplastrum aliquod ex is, quae recentibus uulneribus accommodata €sunt: sed insuper nullo uinculo [2de]2ligandum est.  @@In aure quoque interdum rumpitur cartilago. Quod si incidit, €antequam pus oriatur, inponendum glutinans medicamentum est: €saepe enim suppurationem prohibet [2et]2 aurem confirmat. Illud et in @1 €hac et in naribus ignorari non oportet, [2non]2 quidem cartilaginem €ipsam glutinari, circa tamen carnem increscere solidarique eum locum. €_Itaque si cum cute cartilago rupta est, cutis utrimque suitur. Nunc autem de ea dico, quae cute integra frangitur. In ea uero si iam pus €natum est, aperienda altera parte cutis et ipsa cartilago contra lunata €plaga excidenda est; deinde utendum est medicamento leniter suppri-€mente, quale Lycium est aqua dilutum, donec sanguis fluere desinat; €tum inponendum linteolum cum emplastro sic, ut pingue omne u[2i]2te-€tur, et a parte posteriore lana mollis auri subicienda est, quae quod €est inter hanc et caput compleat; tum ea leniter deliganda est, et a €tertio die uapore, ut in naribus posui fouenda. Atque in his €quoque generibus abstinentia primi temporis necessaria est, donec in-€flammatio finiatur.  @@Ab his ad maxillam uenturus indicanda quaedam puto €communiter ad omnia ossa pertinentia, ne saepius eadem dicenda sint. €Omne igitur os modo rectum ut li[2g]2num in longitudine[2m]2 finditur, €modo frangitur transuorsum, interdum oblicum; atque id ipsum non-€numquam retusa habet capita, nonnumquam acuta. Quod genus pes-€simum est, quia neque facile committuntur, quae nulli retuso innitun-€tur, et carnem uulnerant, interdum neruum quoque aut musculum: quin etiam aliquando plura fragmenta fiunt. Sed in aliis quidem os-€sibus ex toto saepe fragmentum a fragmento recedit: maxillae uero €semper aliqua parte etiam uexata ossa inter se cohaerent. Igitur in-€primis digitis duobus utrimque prementibus et ab ore et ab cute omnia €ossa in suam sedem compellenda sunt; deinde, si transuersa maxilla €fracta est (sub qu[2o]2 casu fere dens super proximum dentem excedit), €ubi ea in suam sedem conlocata est, duo proximi dentes aut, si hi la-bant, ulteriores inter se seta deligandi sunt. [2Id in alio genere frac-€turae superuacuum est, cetera eadem facienda sunt:]2 nam linteolum €duplex madens uino et oleo superiniciendum cum eadem simil[2a]2 et @1 €eadem [2turis]2 fuligine est; deinde aut fascea aut mollis habena media €in longitudinem incisa, ut utrimque mentum conplectatur et inde ca-pita eius supra caput adducta ibi deligentur. Illud quoque ad omnia €ossa pertinens dictum erit, famem primum esse necessariam; deinde a €die tertio umidum cibum, [2sub]2lata inflammatione paulo pleniorem, €eumque qui carnem alat: uinum per omne tempus esse alienum; deinde €tertio die resolui debere, foueri per spongia[2m]2 uapore aquae calidae, €eademque quae primo fuerunt superdari: idem die quinto fieri et €donec inflammatio finiatur, quae uel nono die uel septumo fere sol-uitur. Ea sublata, rursus ossa esse tractanda, ut, si quid fractum loco €suo non est, reponatur: neque id esse soluendum, nisi duae partes eius €temporis, intra quod quaeque ossa conferu[2e]2nt, transi[2erint]2. Fere uero €int[2er]2 quartum decimum et unum et uicensimum diem sanescunt maxil-€la, malae, iugulum, pectus, latum os scapularum, costae, spina, coxa-€rum os, ta[2li,]2 calx, manus, planta: inter uicensimum et tricensimum €diem crura, bracchiaque: inter septimum et uicensimum et quadragen-simum umeri et femina. Sed in maxilla illud quoque adiciendum est, €quod umidus cibus diu adsumendus est. Atque etiam cum tempus €processit, in lagano similibusque aliis perseuerandum est neque quic-€quam edendum [2duri,]2 donec ex toto maxillam callus firmarit; itemque €utique primis diebus habendum silentium.  ™á@@Iugulum uero si transuersum fractum est, [2non]2num-€quam per se rursus recte coit et, nisi mouetur, sanari sine [2u]2inctura €potest: nonnumquam uero, maxime[2que]2 ubi motum [2est,]2 elabitur. €Fereque id, quod a pectore est, * * * id, quod ab umero est, in posterio- @1 €rem partem inclinatur. Cuius ea ratio est, quod per se non mouetur, €sed cum umeri motu consentit * * * itaque eo subsistente sub i[2d]2 umer[2o]2 €agitatur. Raro uero admodum in priorem partem iugulum inclinatur, €adeo ut magni professores numquam se uidisse memoriae mandarint. Sed locuples tamen eius rei auctor Hippocrates est. Verum ut dissimilis €uterque casus est, sic quaedam dissimilia requirit. Vbi ad scapulas €iugulum tendit, simul dextra manu plana propellendus in posteriorem €partem umerus [2est,]2 et illud in priore[2m]2 adtrahendum. Vbi ad pec-€tus conuersum est, ipsum quidem retro dandum, umerus autem in €priorem partem adducendus ac si is inferior est, non id, quod a pectore €est, deprimendum est, quia immobile est, sed umerus ipse adtollendus [2erit:]2 a[2t]2 s[2i]2 superior est, id, quod a pectore est, inplendum lana et €umerus ad pectus deligandus est. Si acuta fragmenta sunt, incidi contra €cutis debet: ex ossibus ea, quae carnem uulnerant, praecidenda, tum €retussa ossa committenda sunt. Si quod ab aliqua parte eminet, op-€ponendum ei triplex linteolum est in uino et oleo tinctum. Si plura €fragmenta sunt, excipienda sunt e[2a]2 ex ferula facto ca[2nal]2iculo eodem-que intus incerato, ne fascea diducatur; quae iugulo composito cir-€cumdanda est saepius potius quam ualentius; quod ipsum quoque in €omnibus [2ossibus]2 fractis perpetuum est. A dextro [2uero]2 iugulo, si €id fractum est, [2ad]2 alam sinistram, a sinistro ad dextram %rursusque @1 €sub ala sua fasciari debet. Post haec si iugulum ad scapulas inclina-þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¸ˆ¨ˆ™ä†tum est, brachium ad latus; si in partem priorem, ad ceruicem deli-€gandu[2m]2 est [2supinusque homo conlocandus.]2 Cetera eadem facienda, €quae supra conprehensa sunt. ™‚á@@Sunt uero plura ossa fere inmobilia uel dura uel cartilaginosa, €quae uel franguntur uel forantur uel conliduntur uel finduntur, ut €malae, pectus, latum os scapularum, costae, spina, co[2x]2arum os, tali, calx, manus, planta. Horum omnium eadem curatio est. Si supra €uulnus est, id suis medicamentis nutriendum est; quo sanescente, rimas €quoque ossis, aut si quod f[2ora]2men [2est,]2 callus implet. Si cutis integra €est et os laesum esse ex dolore colligimus, nihil aliud quam quiescen-€dum, inponendumque ceratum est et leniter deligandum, donec sani-€tate ossis dolor finiatur.  ™á@@[2Proprie]2 quaedam tamen de costa dicenda sunt; quia €iuxta uiscera est, grauioribusque periculis is locus expositus est. Haec €quoque igitur interdum sic finditur, ut ne summum quidem os sed €interior pars eius, quae rara est, laedatur, interdum sic, ut eam tota[2m]2 €is casu[2s]2 perruperit. Si tota fracta non est, nec sanguis expuitur €nec febricula sequitur, nec quicquam suppurat, nisi admodum raro, nec dolor magnus est: tactu tamen is locus leniter indolescit. Sed abunde €est eadem, quae supra scripta sunt, facere, et a media fascea €incipere deligare, ne in alterutram partem haec cutem inclinet. Ab €uno uero et uicensimo die, quo utique os esse debet glutinatum, id €agendum cibis uberioribus est, ut corpus quam plenissimum fiat, quo €melius os uestiat, quod illo loco tenerum adhuc iniuriae sub tenui cute expositum est. Per omne autem tempus curationis uitandus cla-€mor, strictior quoque * , tumultus, ira, motus uehementior corporis, €fumus, puluis, et quicquid uel tussim uel sternumentum mouet; ne €spiritum quidem magnopere continere expedit. At si tota costa per- @1 €fracta est, casus asperior est: nam et graues inflammationes et febris €et suppuratio et saepe uitae periculum sequitur: et sanguis spuitur. Ergo, si uires patiuntur, ab eo bracchio, quod super eam costam est, €sanguis mittendus est: si non patiuntur, aluus tamen sine ullo acri €ducenda est, diutiusque inedia pugnandum. Panis uero ante septimum €diem non adsumendus, sed una sorbitione uiuendum; inponendumque €ei loco ceratum ex lino factum, cui cocta quoque resina adiecta sit; €aut Polyarchi malagma, aut [2p]2anni ex uino et rosa et oleo; superque €inponenda lana sucida mollis et duae fasceae a mediis orsae minimeque adstrictae. Mult[2o]2 uero magis omnia uitanda, quae supra posui, €adeo ut ne spiritus quidem saepius mouendus sit. Quod si tussis in-€festabit, potio sumenda erit uel ex trixsagine uel ex ruta uel ex [herba] €sto[2e]2chade uel ex cumino et pipere. Grauioribus uero doloribus urguen-€tibus cataplasma inponi quoque conueniet uel ex lolio uel ex hordeo, €cui pinguis fici tertia pars sit adiecta; et id quidem interdiu superia-€cebit: noctu uero idem aut ceratum aut malagma aut panni, quia potest cataplasma decidere. Ergo cottidie quoque resoluetur, donec €iam cerato aut malagmate possumus esse contenti. Et decem quidem €diebus extenuabitur fame corpus, ab undecimo uero ali incipiet; ideo-€que etiam laxior quam primo fascea circumligabitur; fereque ea cu-€ratio ad quadragesimum diem perueniet. Qu[2od]2 si me[2tus]2 erit suppu-rationis, plus malagma quam ceratum ad digerendum proficiet. Si €suppuratio uicerit, neque per quae supra scripta sunt discuti potuerit, €omnis mora uitanda erit, ne os infra uitietur: sed qua parte maxime €tumebit, demittendum erit candens ferramentum, donec ad pus per-€ueniat; idque effundendum. Si nusquam caput se ostendet, ubi maxi-€me pus sub[2s]2it, sic intellegimus: creta Cimolia totum locum inlinemus €et siccari patiemur: quo loco maxime umor in ea perseuerabit, ibi @1 [2p]2us proximum erit eaque uri debebit. Si latius aliquid abscedet, duo-€bus aut tribus locis erit perforandum. Demittendum erit lin[2a]2mentum €aut aliquid ex penicillo, quod summum lino sit deuinctum, ut fa-€cile educatur. Reliqua eadem, quae in ceteris adustis, facienda sunt. €Vbi purum erit ulcus, ali corpus debebit, ne tabes perniciosa futura €id malum subsequatur. Nonnumquam etiam leuius ipso osse adfecto €et inter initia neclecto, non [2p]2us sed umor quidam muccis similis intus €coit, mollescitque contra cutis; in qua simili ustione utendum est. ’@@In spina quoque est quod proprie notemus. Nam si id, quod €ex uertebra excedit, aliquo modo fractum est, locus quidem concauus €fit, [2p]2unctiones autem in eo sentiuntur, quia necesse est ea fragmenta €spinosa esse; quo fit, ut homo in interiorem partem subinde nitatur. €Haec noscendae rei [causa] sunt: medicamentis uero isdem opus est, €quae [2p]2rima parte huius capitis exposita sunt.  ™á@@Similes rursus ex magna parte casus curationesque sunt €umer[2i]2 et femoris: communia etiam quaedam umeris, bracchiis, fe-€minibus, cruribus, digitis: siquidem e[2a]2 minime periculose media fran-€guntur. Quo propior fractura capiti uel superiori uel inferiori est, eo €peior est: nam et maiores dolores adfert et difficilius curatur. Ea €maxime tolerabilis est simplex transuersa; peior, ubi multa fragmenta atque ubi obliqua; pessimum, ubi eadem acuta sunt. Nonnumquam €autem fracta in his ossa in suis sedibus remanent; multo saepius ex-€cidunt aliudque super aliud effertur; idque ante omnia considerari €debet et sunt notae certae. Si suis sedibus sunt, mota res[2o]2nan[2t]2, punc-€tionisque sensum repraesentant; tactu inaequalia sunt. Si uero non €aduersa sed obliqua iunguntur, quod fit ubi loco suo non sunt, mem-brum id altero [2iam erit]2 breuius [2et]2 musculi eius tument._Ergo si €hoc depre[2n]2sum est, protinus id membrum oportet extendere: nam €nerui musculique intenti per ossa contrahuntur neque in suum locum €ueniunt, nisi illos per uim aliquis intendit. Rursus, si primis diebus €id omissum est, inflammatio oritur; sub qua et difficile et periculose €uis neruis adhibetur: nam distentio neruorum uel cancer sequitur, €uel cert[2e]2, ut mitissime a[2g]2atur, pus. Itaque si antea reposita ossa non @1 sunt, postea reponenda sunt. Intendere autem digitum uel aliud quo[2d]2-€que membrum, si adhuc tenerum est, etiam unus homo potest, cum €alteram partem dextr[2a]2, alteram sinistr[2a]2 prendit: ualentius membr[2um]2 €duobus eget, qui in diuersa contendant. Si firmiores nerui sunt, ut €in uiris robustis maximeque eorum feminibus et cruribus euenit, €habenis quoque uel linteis fasceis utrimque capita articulorum deli-ganda, et per plures in diuersa ducenda sunt. Vbi paulo longius quam €naturaliter esse debet membrum uis fecit, tum demum ossa manibus €in suam sedem compellenda sunt, indiciumque ossi[2s]2 repositi est dolor €sublatus et membrum alteri [parti] aequatum. * inuoluendum dupli-€cibus triplici[2busue]2 panni[2s]2 et in uino et oleo tinctis, quos linteos esse €commodius est. Fere uero [2fasce]2is sex opus est. Prima breuissima ad-€hibenda, quae circa fractura[2m]2 ter uoluta, sursum uersum feratur et €quasi in coclea[2m]2 serpat; satisque est eam ter hoc quoque modo cir-cuire. Altera dimidio longio[2r]2, eaque, [2si]2 qua parte os eminet, ab ea; €si totum aequale est, undelibet super fracturam debet incipere priori €aduersa deorsumque tendere, atque iterum de fractura reuer[2s]2a in su-€periore parte ultra priorem fasciam desinere. Super has iniciendum €latiore linteo ceratum est, quod eas contineat; ac si qua parte os eminet, triplex ea pannus obiciendus eodem uino et oleo madens. Haec €tertia fascia comprehendenda sunt, quartaque sic, ut semper insequens €priori aduersa sit, et tertia tantum inferiore parte, tres in superiore €f[2in]2iant[2ur]2. [2At]2qu[2e]2 satius est saepius circuire quam adstringi: siquidem @1 €id, quod adstrictum est, alienatur et cancro oportunum est: articulum €autem quam minime uincire opus est, sed si iuxta hunc os fractum est, necesse est. Deligatum uero membrum in diem tertium continen-€dum est; eaque uinctura talis esse debet, ut primo die nihil offenderit, €non tamen laxa uisa sit, secundo laxior, tertio iam paene resoluta. Ergo þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¸ˆ¨Š™è„tum rursum id membrum deligandum, adiciendaque prioribus quinta €fascia est; iterumque quinto die resoluendum est, et sex fasceis in-€uoluendum sic, ut tertia et quinta infra, ceterae supra finiantur. €Quotienscumque autem soluitur membrum, calida aqua fouendum. Sed si iuxta articulum fractura est, %die instillandum uinum est, €exigua parte olei adiecta, eademque omnia facienda, donec adeo in-€flammatio soluatur uel [2ten]2uius quoque quam ex consuetudine id €membrum fiat. Quod si septimus dies non dedit, certe nonus exhibet; €tum facillime ossa tractantur. Rursus ergo si parum commissa sunt, €committi debent: si qua fragmenta eminent, in suas sedes reponenda ™ësunt; deinde eodem modo membrum deligandum, ferulaeque super ad-€commodandae sunt, quae fi[2x]2ae circumpositaeque ossa in sua sede conti-€neant; et in quam partem fractura inclinat, ab ea latior ualentiorque €ferula inponenda est. Easque omnes c[2on]2tra articulum esse oportet resi-€mas, ne hunc laedant, nec ultra astringi quam ut ossa contineant; et cum spatio laxentur, tertio quoque [2die]2 paulum habenis suis coartari; ac €si nulla prurigo, nullus dolor est, sic manere, donec duae partes eius €temporis, qu[2o]2 quo[2d]2que os conferuet, compleantur: postea leuius aqua €calida fouere, quia primo digeri materiam opus est, tum euocari. €Ergo cerato quoque liquido id [2l]2eniter est unguendum, perfricandaque €summa cutis est; laxiusque id deligandum est. Tertio quoque die sol-€uendum sic, ut remota calida aqua cetera eadem fiant: tantummodo €singulae fasciae, quotiens resolutae fuerint, subtrahantur. @1 ™‚á@@Haec communia sunt, illa propria: siquidem umerus fractus €non sic ut membrum aliud intenditur, sed homo conlocatur alto sedili, €medicus autem humiliore aduersus. Vna fascia bracchium amplexa €e[2x]2 ceruice ipsius, qui laesus est, id sustineat; altera ab %altera parte €super caput data ibi accipit nodum; tertia uincto imo umero deorsum demittitur, ibi quoque capitibus eius inter se uinctis. Deinde ab oc-€cipitio ipsius minister sub ea fascea, quam secundo loco posui, [2p]2or-€recto, si dexter umerus ducendus est dextro, si sinister [2sinistro]2 bra-€chio demissum inter femina eius, qui curatur, baculum tenet: me-€dicus super eam fasceam, de qua tertio loco dixi, plantam inicit dex-€tra[2m]2 si sinister, sinistram si dexter umerus [2c]2uratur; simulque al-€teram fasciam minister attollit, alteram premit medicus; quo fit ut leniter umerus extendatur. Fasceis uero, si medium aut imum os €fractum est, breuioribus opus est; si summum, longioribus, ut ab eo €sub altera quoque ala per pectus et scapulas porrigantur. Quae * * * €Protinus uero bracchium, cum deligatur, sic inclinandum est idque €efficit, cu[2m]2 ante fascias quoque sic figurandum sit, ne postea sus-€pens[2u]2m aliter [2atque]2 cum deligabatur, umerum inclinet. Bracchioque €suspenso ipse quoque umerus ad latus leniter deligandus est; per quae €fit, ut minime moueatur ideoque ossa sic se habe[2a]2nt, ut aliquis com-posuit. Cum ad ferulas uentum est, extrinsecus esse earum longissimae €debent, a lacerto breuiore[2s]2, sub ala breuissimae. Saepiusque eae resol-€uendae sunt, ubi in uicinia cubiti umerus fractus est, ne ibi nerui €rigescant et inutile bracchium efficiant. Quotiens solutae sunt, frac-€tura manu continenda, cubitus aqua calida fouendus est [2et]2 molli cerato @1 €perfricandus; ferulaeque uel omnino non inponendae contra eminentia €cubiti, uel aliquanto breuiores sunt. ™ƒá@@Ac si bracchium fractum est, in primis considerandum est, al-€terum os an utrumque comminutum sit; non quo alia in eiusmodi €casu curatio admouenda [2sit]2, sed primum, ut ualentius extendatur, si €utrumque os fractum est, quia necesse est minus neruos contrahi altero €osse integro eosque intendente; deinde, ut curiosius omnia in conti-nendis ossibus fia[2n]2t, si neutrum alteri auxilio est: nam ubi alterum €integrum est, plus opis in eo quam in fasciis ferulisque est. Deligari €autem bracchium debet paulum pollice ad pectus inclinato, siquidem €is maxime bracchii naturalis habitus: [sit] idque inuolutum mitella €commodissime excipitur, quae latitudine ipsi bracchio, perangustis €capitibus collo inicitur. Atque ita commode bracchium ex ceruice sus-€pensum est, idque paulum supra cubiti alterius regionem pendere €oportet. ”@@* * * Quod si ex summo cubito [2qu]2id f[2r]2actum sit, glutinare €id uinciendo alienum est: fit enim bracchium inmobile. Ac si nihil €aliud quam dolori occursum est, idem qui fuit eius [2u]2sus est. ™…á@@In c[2r]2ure aeque ad rem pertinet alterum saltem os integrum €manere. Commune uero ei femorique est quod, ubi deligatum est, in €canalem coniciendum est. Is canalis et inferiore parte f[2ora]2mina [2II]2 €habere debet, per quae, si quis umor excesserit, descendat; et a planta €moram, quae simul et sustineat eam et delabi non patiatur; et a €lateribus caua, per quae loris datis morae quaedam crus femurque, ut collocatum est, detinea[2n]2t. Esse etiam is debet a planta, si crus frac-€tum est; circa poplitem, si femur, usque ad coxam; si iuxta superius €caput femoris, sic, ut ipsa quoque e[2i]2 coxa [2ins]2it. Neque tamen ignorari €oportet, si femur fractum est, fieri breuius, quia numquam in anti[2c]2um €statum reuertitur, summisque digitis postea cruris eius insisti: sed €multo tamen f[2oed]2ior debilitas est, ubi fortunae neglegentia quoque €accessit. @1 –@@Digitum satis est ad unum surculum post inflammationem €deligari. ™‡á@@His proprie ad singula membra pertinentibus, rursus illa com-€munia sunt: primis diebus fames; deinde tum, cum iam increscere €callum oportet, liberalius alimentum; longa a uino abstinentia; fo-€mentum aquae calidae, dum inflammatio est, libera[2l]2e; [2ubi]2 ea desit, €modicum; tum etiam longior ulterioribus e[2x]2 liquido cerato membris €et mollis tamen unctio. Neque protinus exercendum id membrum, €sed * ad antiquos usus reducendum est. @@Grauius aliquanto est, cum ossis fracturae carnis quoque uulnus €accessit, maxumeque si id musculi femoris aut [2ume]2ri senserunt: nam €et inflammationes multo grauiores et promptiores cancr[2o]2s habent. Ac €femur quidem, si ossa inter se [2re]2cesserunt, fere praecidi necesse est. €Vmerus uero quoque in periculum uenit, s[2ed]2 facilius conseruatur. €Quibus periculis etiam magis id expositum, quod iuxta ipsos articulos ictum est. Curiosius igitur agendum est, et musculus quidem, per €mediam plagam transuersus praecidendus; sanguis uero, si parum €fluxit, mittendus; corpus inedia extenuandum. Ac reliqua quidem €membra lentius intendenda, et lenius in is ossa in suam sedem re-€ponenda sunt: [2in]2 his uero neque intendi neruos neque ossa tractari €satis expedit; ipsique homini permittendum est, ut sic ea collocata habeat, quemadmodum minime laedunt. Omnibus autem his uul-€neribus inponendum primo linamentum est uino madens, cui rosae €paulum admodum adiectum sit, cetera eadem. Deligandaque fas[2c]2is €sunt aliquanto quam uulnus latioribus, laxius scilicet quam si ea €plaga non esset: quanto facilius et alienari et occupari cancro uulnus €potest * * * numero potius fasciarum id agendum est, ut laxae quoque @1 aeque contineant. Quod in femore umeroque sic fiet, si ossa forte recte €concurrerint: sin aliter se habebunt, eatenus circumdari fascia debebit, €ut inpositum medicamentum contineat. Cetera eadem, quae supra €scripsi, facienda sunt, praeterquam quod neque ferulis neque ca-€nalibus, inter quae uulnus sanescere non potest, sed pluribus tantummodo €et latioribus fasceis opus est: ingerendumque subinde in eas est calidum oleum et uinum, magisque in * * * primo fame utendu[2m]2; * e[2s]2t €alien[2um]2; uulnus calida aqua fouendum, frigusque omni ratione uitan-€dum; et transeundum ad medicamenta, quae puri mouend[2o]2 sunt; €maiorque uulneri quam ossi cura agenda: ergo cottidie soluendum €nutriendumque est. Inter quae si qu[2od]2 paruulum fragmentum ossis €eminet, id si retusum est, in suam sedem dandum; si acutum, ante €acumen eius, [2si]2 longius est, praecidendum; si breuius, limandum et utrumque scalpro l[2eu]2andum; tum ipsum recondendum est. Ac si id þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¸ˆ¨Š™‡ç‚manus facere non potest, uulsella, quali fabri utuntur, inicienda est €recte se haben[2t]2i capiti ab ea parte, qua sima est, ut ea parte, qua €[2g]2ib[2b]2a est, eminens os in suam sedem compellat. Si id maius est €membranulisque cing[2itur]2, sinere oportet ea[2s]2 sub medicamentis resolui, €idque os, ubi iam nudatum est, abscidere; quod maturius scilicet fa-€ciendum est. Potestque ea ratione et os coire et uulnus sanescere, €illud suo tempore, hoc prout se habet. @@Nonnumquam etiam in magno uulnere euenit, ut fragmenta €quaedam uelut emoriantur neque cum ceteris coeant; quod hic quoque €ex modo fluentis umor[2is]2 colligitur. Quo magis necessarium est sae-€pius ulcus resoluere atque nutrire. Sequitur uero, ut id os per se post aliquot dies excidat. Cum [2i]2am misera antea condicio uulneris sit, €tamen id interdum manus * * * diutiusque facies. Saepe enim in- @1 €tegra cutis osse abrumpitur, protinusque prurigo et dolor oritur. Quae €soluere, si accidit, maturius oportet, et fouere aqua per aestatem fri-€gida, per hiemem egelida; deinde ceratum myrteum inpon[2en]2dum. €At interdum fractur[2a]2 quibusdam uelut aculeis carnem uexat: qu[2o]2 €[a] prurigin[2e]2 et p[2un]2ctionibus cognit[2o]2, aperire id medicus e[2o]2sque acu-€leos praecidere necesse habet. Reliqua uero curatio in utroque hoc casu €eade[2m]2 est, quae ubi ictus protinus * intulit. ™‡ë@@Puro iam ulcere cibis hic quoque utendum est carnem producen-€tibus. Si breui[2us]2 adhuc membrum est et ossa loco suo non sunt, e[2o]2 €paxillus tenuis quam leuissimi generis inter ea demitti debet sic, ut €capite paululum supra ulcus emineat; [2i]2sque cottidie plenior adigendus €est, donec par id membrum alteri fiat; tum paxillus remouendus; €uulnus sanandum est; cicatrix inducta fouenda frigida aqua est, in €qua myrtus, hedera, aliaeue similes uerbenae [2decoctae]2 sint; inlinen-€dumque medicamentum est quod siccet; et magis etiam hic qu[2ies]2cun-€dum, donec id membrum confirmetur. @@Si quando uero ossa non conferuuerunt, qu[2ia]2 saepe solut[2um]2, saepe €motu[2m]2, in apert[2o]2 deinde curatio est: possunt enim coire * * Si uetustas €occupauit, membrum extendendum est, ut aliquid laedatur: ossa inter €se manu diuidenda, ut concurrendo exasperentur, ut, si quid pingue €est, eradatur totumque id quasi recens fiat, magna tamen cura habita, [2ne]2 nerui musculiue laed[2a]2ntur. Tum uino fouendum est, in quo mali-€corium de[2coc]2tum sit; i[2n]2ponendumque id ipsum [corium] oui albo mix-€tum: tertio die resoluendum fouendumque aqua, in qua uerbenae, [2de]2 €quibus supra dixi, decoctae sint: quinto die idem faciendum, feru-€laeque circumdandae. Cetera et ante et post eadem facienda, quae €supra scripsi. @@Solent tamen interdum transuersa inter se ossa conferuere, eoque €et breuius membrum et indecorum fit; et si capita acutiora sunt, ad- @1 €siduae [2p]2unctiones sentiuntur. Ob quam causam frangi rursus ossa et €derigi debent. Id hoc modo fit. Calida aqua multa membrum id fo-€uetur, et ex cerato liquido perfricatur intenditurque. Et inter haec €medicus pertractans ossa, ut adhuc tenero callo, manibus ea d[2i]2ducit, €compelli[2t]2que id, quod eminet, [2in]2 suam sedem; et, s[2i]2 parum ualuit, €ab ea parte, in qua[2m]2 os se inclinat, e[2i]2 inuolutam lana regulam obi-€cit; atque ita deligando adsuescere iterum uetustae sedi cogit. Non-€numquam autem recte quidem ossa co[2i]2erunt, superincreuit uero nimius callus, ide[2o]2que locus [2is]2 intumuit. Quod ubi incidit, diu leuiterque €id membrum perfricandum est ex oleo et sale et nitro, multumque €aqua calida salsa fouendum; et inponendum malagma quod digerat, €adstrictiusque alligandum; holeribusque et praeterea uomitu utendum, €per quae cum carne callus quoque extenuatur. Confertque aliquid €e[2o]2 sinapi quod cum ficu in alterum par membrum inpositum * donec €id paulum erodat eoque euocet materiam. Vbi his tumor extenuatus €est, rursus ad ordinem uitae reuertendum est.  @@Ac de fractis quidem ossibus hactenus dictum sit. MOVEN-€TVR autem ea sedibus suis duobus modis: nam modo quae iuncta sunt €inter se [2de]2hiscunt, ut cum latum scapularum os ab umero recedit, €et in brachio radius a cubito, et in crure tibia a sura; interdum [a €saltu] calcis os a talo, quod raro tamen fit: modo articuli suis sedibus €excidunt. Ante de prioribus dicam. @@Quorum [2ubi aliquid incidit, protinus is locus]2 cau[2us]2 est, depres-€susque digitus sinum inuenit; deinde grauis inflammatio oritur, atque €in talis praecipu[2e]2: siquidem febres quoque et cancros et neruorum €uel distentiones uel rigores, qui caput scapulis adnectunt, mouere con-€sueuit. Quorum uitandorum causa facienda ea[2dem]2 sunt, quae in @1 €ossibus [2omn]2ibus laesis [aliquid ubi incidit, protinus is locus] proposita €sunt, ut dolor tumorque per ea tollantur. Nam diducta €ossa numquam [2rursus]2 inter se iunguntur, et ut aliquid decoris eo €loco, sic nihil usus amittitur. @@Maxilla uero et uertebra omnesque articuli, cum ualidis neruis €conprendantur, excidunt [2aut]2 ui expulsi, aut aliquo casu neruis uel €ruptis [2uel]2 infirm[2a]2tis, faciliusque in pueris et adulescentulis quam €in robustioribus. Hique elabuntur in priorem * * * in exteriorem par-€tem, quidam omnibus modis, quidam certi[2s]2. Sunt[2que]2 quaedam €communia omnium signa, quaedam propria sunt [2cuiusque]2: siquidem €semper ea parte est tumor, in qua[2m]2 os prorumpit; ea sinus, [2a]2 qua recessit. Et haec quidem in omnibus deprenduntur, alia uero in sin-€gulis; quae, simul atque de quoque dicam, proponenda erunt. Sed ut €excidere omnes articuli [non] possunt, sic non omnes reponuntur. €Caput enim numquam * * compellitur, neque in spina uertebra, neque €ea maxilla, quae, utraque parte prolapsa, antequam reponer[2e]2tur, in-€flammationem mouit. Rursus [2si]2 qui neruorum uitio prolapsi sunt, €conpulsi quoque in suas sedes iterum excidunt. A[2c]2 quibus in pueritia exciderunt neque repositi sunt, minus quam ceteri crescunt. Omnium-€que, quae loco suo non sunt, caro e[2ma]2cres[2cit,]2 magi[2s]2que in pro-€ximo membro quam ulteriore, ut puta, si umerus loco suo non est, €maior in eo ipso fit quam in brachio, maior in hoc quam in manu [2m]2acies. Tum pro sedibus et pro casibus, qui inciderunt, aut maior @1 €aut minor usus [2eius]2 membri relinquitur; quoque in e[2o]2 plus usus €superest, eo minus id extenuatur. Quicquid autem loco suo motum €est, ante inflammationem reponendum est: [2si]2 illa occupauit, dum €conquiescat, n[2on]2 lacessendum: ubi finitast, temptandum in is membris, €quae id patiuntur. Multum autem eo confert et corporis et neruorum habitus. Nam si corpus tenue, si umidum est, si nerui infirmi, expedi-€tius os reponitur: sed ut primo facilius excidit, [2i]2t[2a]2 postea minus fide-€liter continetur. Quae contraria his sunt, melius continent: sed id, €quod expulsum est, difficulter admittunt._Oportet autem ipsam in-€flammationem leuare super sucida lana ex aceto inposita: a cibo, si €ualentioris articuli casus est, triduo, interdum etiam quinque diebus €abstinere; bibere aquam calidam, dum sitim finiat; curiossiusque €haec facere is ossibus motis, quae ualidis plenisque musculis continen-tur: si uero etiam febris accessit, multo magis; deinde ex die quinto €[2fouere]2 aqua calida; remotaque [2l]2ana ceratum inponere ex cyprino €factum, nitro quoque adiecto, donec omnis inflammatio finiatur. Tunc €[in]frictionem ei membro adhibere; cibis uti bonis; uti uino modice; €iamque ad usus quoque suos id membrum promouere, quia motus ut €in dolore pestifer, sic alias saluberrimus corpor[2i]2 est. Haec communia €sunt, nunc de singulis dicam.  @@Maxilla in priorem partem propellitur, sed modo altera €parte, modo utraque. Si alter[2a]2, in contrariam partem ipsa mentum- @1 €[2que]2 inclinatur; dentes paribus non respondent, sed sub is, qui secant, €canini sunt. A[2t]2 si utraque, totum mentum in exteriorem partem pro-€mouetur; inferioresque dentes longius quam superiores excedunt; in-tentique super musculi apparent._Primo quoque tempore autem ho-€mo in sedili conlocandus est sic, ut minister a posteriore parte caput þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¸ˆ¨Œ’ƒeius contineat, uel sic, ut iuxta parietem is sedeat, subiecto inter parie-€tem et caput eius scorteo puluino [2duro,]2 eoque caput e[2ius]2 per mini-€strum urgeatur, quo sit immobili[2u]2s. Tum medici digiti pollices €linteolis uel fasceis, ne delabantur, inuoluti in os eius coiciendi, ceteri extrinsecus admouendi sunt. Vbi uehementer maxilla adprehensa est, €[2si un]2a parte procidit, concutiendum mentum [2et]2 ad guttur addu-€cendum est. Tum simul et caput adprehendendum, et excitato mento €maxilla in suam sedem conpellenda, et os eius conprimendum est sic, ut omnia paene uno [2mo]2mento fiant. Si[2n]2 utraque parte prolapsa est, €eadem omnia eadem facienda, sed aequaliter retro maxilla agenda est. €Reposito osse, si cum dolore oculorum et ceruic[2i]2s ist[2e]2 casus incidit, €ex brachio sanguis mittendus est. Cum omnibus uero, quo[2rum]2 ossa €mota sunt, primo liquidior cibus conueniat, tum his praecipue, adeo ut €sermo quoque frequenti motu oris per neruos laedat.  @@Caput duobus processibus in duos sinus summae uertebrae €demissis super ceruicem contineri in prima parte proposui. @1 €Hi processus interdum in posteriorem partem excidunt; quo fit, ut, €[2qui]2 nerui s[2unt]2 sub occipitio, extendantur, mentum pectori adglutine-€tur, neque bibere is, neque lo[2qui]2 possit, interdum sine uoluntate semen €emittat; quibus celerrime mors superuenit. Ponendum autem hoc esse €credi[2di,]2 non [2quo]2 curatio eius rei ulla sit, sed ut res indiciis co-€gnosc[2er]2etur et non putarent sibi medicum defuisse, [2si qui]2 sic ali-€quem perdidisse[2n]2t.  @@Idem casus manet [2e]2os, quorum in spina uertebrae exci-€de[2ru]2nt: id enim non potest fieri, nisi et medulla, quae per medium, €et duabus membranulis, quae per duos a lateribus processus feruntur, €et neruis, qui contine[2n]2t, ruptis. Excidunt autem et in posteriorem partem et in priorem et supra saeptum transuersum et infra. In utram-€[que] partem excideri[2n]2t, a posteriore parte uel tumor uel sinus %do-€nec. Si super saeptum id incidit, manus resoluuntur, uomitus aut ner-€uorum distentio insequitur, spiritus difficulter mouetur, dolor urguet €et aures obtusae sunt. Si sub sae[2pt]2o, femina resoluuntur, urina sub-€primitur, interdum etiam sine uoluntate prorumpit. Ex eiusmodi casi-€bus, ut tardius qua[2m]2 ex capitis, sic tamen intra triduum homo mori-tur. Nam quod Hippocrates dixit, uertebra in exteriorem partem pro-€lapsa pronum hominem collocandum esse et extendendum, tum calce €aliquem super ipsum [2os]2 debere consistere, [2et]2 [2id]2 intus inpellere, in €is accipiendum, quae paulum excesserunt, non is, quae toto loco mota €sunt. Nonnumquam enim neruorum inbecillitas efficit, ut, quamuis @1 €non exciderit uertebra, tantum paruum tamen aut * * * in priorem par-€tem promineat. Id non iugulat: sed ab interiore parte ne contingit €quidem %posse: ab exteriore si propulsum est, plerumque iterum redit, €nisi, quod admodum rarum est, uis neruis restituta est.  @@Vmerus autem modo in alam excidit, modo in partem prio-€rem. Si in alam delapsus e[2s]2t, cubitus recedit [2a]2 latere; rursum €iuxta eiusdem partis aurem cum umero porrigi non potest, longius-€[2que]2 altero id brachium est. [2At si]2 in priorem partem, summ[2u]2m €quidem brachium extenditur, minus tamen quam naturaliter; diffi-€ciliusque in priorem partem quam in posteriorem cubitus porrigitur. @@Igitur si in alam umerus excidit, et uel puerile adhuc est corpus €uel molle, certe inbecillius neruis intentum est, satis est conlocare id €in sedili; et ex duobus ministris alteri imperare, ut caput lati sca-€pularum oss[2is]2 leniter redducat, alteri ut brachium extendat: ipsum €posteriore parte residentem %renum sub ala eius %coire; simulque et ill[2a]2 os * et altera manu brachium eius ad latus impellere. At si €uastius corpus neruiue robustiores sunt, necessaria est spatula lignea, €et quae crassitudinem duorum digitorum habet, longitudin[2e]2 ab ala €usque ad digitos peruenit; in qua summa capitulum est rotundum, €leniter cauum, ut recipere particulam aliquam ex capite umeri possit. €In ea bina foramina tribus locis sunt inter se spatio distantibus, in quae lora mollia coiciuntur. Eaque spata fascia inuoluta, quo minus @1 €tactu laedat, ad alam brachio derigitur sic, ut caput eius summae alae €subiciatur; deinde loris suis ad brachium deligatur, uno loco paulum €[2infra umeri caput, altero paulum]2 supra cubitum, tertio citra ma-€nu[2m;]2 cu[2i]2 rei protinus interualla [2II VI]2 quoque foraminum aptata sunt. Sic brachium deligatum super scalae gallinariae gradum traici-€tur, ita altae, ut consistere homo ipse non possit; simulque in alteram €partem corpus demittitur, in alteram brachium intenditur; eoque fit, €ut capite ligni caput umeri inpulsum in suam sedem modo cum sono, €modo sine hoc compellatur. Multas alias esse rationes scire facile est €uno Hippocrate lecto, sed non alia magis usu conprobata est. @@At si in partem priorem umerus excidit, supinus homo collocandus €est; fasciaque aut habena media ala circumdanda est, capitaque eius €post caput hominis ministro tradenda, brachium alteri; praecipien-€dumque, ut il[2l]2e habenam, hic brachium extendat. Deinde medicus €caput quidem hominis sinistr[2a]2 debet repellere; dextra uero cubitum €cum umero attollere et os in suam sedem compellere; faciliusque id in €hoc casu quam in priore reuertitur. @@Reposito umero lana alae subicienda est; si interiore parte os €fuit, ut ei opponatur; si in priore, ut tamen commodius deligetur. €Tum fascia primum sub ala obuoluta caput eius debet conprehendere; €deinde per [2p]2ectus ad alteram alam, ab eaque ad scapulas, russusque €ad eiusdem umeri caput tendere; saepiusque eadem ratione circumagi, €donec bene id teneat. Vinctus hac ratione umerus [2commodius]2 con-€tinetur, si adductus ad latus si[2c]2 quoque fascia deligatur.  @@In cubito autem tria co[2i]2re ossa umeri [2et]2 radii et cubiti €ipsius, ex is, quae prima parte huius uoluminis posita sunt, €intellegi potuit. S[2i]2 cubitus, qui adnexus umero est, ab hoc excidit, @1 €radius, qui adiunctus est, interdum trahitur, interdum subsistit. In €omnes uero quattuor partes excidere cubitus potest: sed si in priorem €prolapsus est, extentum brachium est neque recur[2u]2atur; si in poste-€riorem, brachium curuum est neque extenditur, breuiusque altero est; interdum febrem uomitum[2que]2 bilis mouet; si in exteriorem [2inte-€riorem]2ue, brachium porrectum est, [2sed]2 paulum in ea[2m]2 parte[2m,]2 €a qua os recessit, recuruatum._Quicquid incidit, reponendi ratio €una est; neque in cubito tantum sed in omnibus quoque membris lon-€gis, [2quae]2 per articulum * longa testa [2iungun]2tur: utrumque mem-€brum in diuersas partes extendere, donec spatium inter ossa liberum €sit; tum id os, [2quod]2 excidit, ab ea parte, in quam prolapsum est, in contrariam impellere. Extendendi tamen alia atque alia genera €sunt, prout aut nerui ualent, aut ossa [2huc illucue se dederunt.]2 Ac €modo manibus solis utendum est, modo quaedam alia adhibenda. Ergo €si in priorem partem cubitus prolapsus est, extendi per duos manibus, €interdum etiam habenis adiectis, satis est; deinde rotundum aliquid €a lacerti parte ponendum est, et super [2id repente]2 cubitus ad umerum inpellendus est. At in aliis casibus commodissimum est eadem ratione €brachium extendere, quae fracto cubito supra posita [2est]2, et €tum ossa reponere. Reliqua eadem curatio est, quae in omnibus: ce-€lerius tantum [2et]2 saepius id resoluendum est, multa magis aqua calida €fouendum, diutius ex oleo et nitro ac sale perfricandum. In cubito €enim celerius quam in ullo alio articulo, siue [2extra remansit siue]2 €intus reuertit, callus circumdatur; isque si per quietem increuit, €flexus illius postea prohibet. @1  @@Manus quoque in omnes quattuor partes prolabitur. Si €in posteriorem partem excidit, porrigi digiti non possunt; si in prio-€rem, non inclinantur; si in alterutrum latus, manus in contrarium €[id est aut ad pollicem aut ad minimum digitum] conuertitur. Reponi €non difficillime potest. Super durum locum et renitentem ex altera €parte intendi manus, altera brachium debet sic, ut prona sit, si in þ¸³¶ÿï°°²ÿï‚ÍåäÿïƒÃåìóÿ¸ˆ¨‘’posteriorem partem os excidit; supina, si in priorem; [2si in interio-€rem]2 exterioremue, in latus. Vbi [2satis]2 nerui diducti sunt, [2o]2s, qu[2od]2 €in alterutrum latus procidit, manibus in contrarium repellendum est. €At is, quae in priorem [2posteriorem]2ue partem lapsa sunt, super in-€ponendum durum aliquid, idque supra prominens os manu urguendum €est, per quod uis adiecta facilius [2id]2 in suam sedem compellit.  @@In palma qu[2o]2que ossa interdum suis sedibus pro[2mo]2-€uentur, modo in priorem partem, modo in posteriorem: in latus enim €moueri paribus ossibus oppositis non possunt. Signum id solum est €omniumque commune: tumo[2r]2 ea parte, in quam os uenit; ab ea si-€nu[2s]2, a qua recessit. Sed sine intentione digito tantummodo bene €pressum os in suam sedem reuertitur.  @@At in digitis totidem fere casus eademque signa sunt, quae €in manibus. Sed in his extendendis no[2n]2 aeque ui opus est, quo[2m]2 et €articuli breuiores et nerui minus ualidi sint. Super mensam [2tan]2-€tummodo intendi debent, qui uel in priorem [2uel in posteriorem]2 par- @1 €tem exciderunt; tum i[2ma]2 palma conpelli: at id, quod in latus elapsum €est, digitis restitui.  @@Cum de his dixerim, de is quoque, quae in cruribus sunt, €uideri possum dixisse: siquidem etiam in hoc casu quaedam simili-€tudo est femori et umero, tibiae et cubito, pedi et manui. Quaedam €tamen separatim quoque de his dicenda sunt. @@Femur in omnes quattuor partes promouetur, saepissime in in-€teriorem, deinde in exteriorem, raro admodum in priorem aut poste-€riorem. Si [2in]2 interiorem partem prolapsum est, crus longius altero €et ua[2ti]2um est: extra enim pes ultimus spectat; si in [2ex]2teriorem, bre-€uius uarumque fit, et [2pes]2 intus inclinatur; calx ingressu terram non €contingi[2t,]2 sed planta i[2ma]2; melius[2que]2 id crus superiusque corpus quam in priore casu fert, minusque baculo eget. Si in priorem, crus €extensum est, in[2c]2li[2n]2arique non potest; alteri cruri ad calcem par est: €sed ima planta minus in priorem partem inclinatur; dolorque in hoc €casu praecipuus est, et maxime urina supprimitur. Vbi cum dolore in- @1 €flammatio quieuit, commode ingrediuntur, totusque eorum pes [2inc]2ed[2i]2t. €Si in posteriorem, extendi non potest crus, breuiusque [2est]2; ubi con-stitit, calx [2his]2 quoque terram non contingit. Magnum autem femori €periculum est, ne [2uel]2 difficulter reponatur, uel repositum rursu[2s]2 €excidat. Quidam iterum semper excidere contendunt: sed Hippocrates et €Diocles et Ph[2y]2lotimus et Nileus et Heraclides Tarentinus, clari €admodum auctores, ex toto se restituisse memoriae prodiderunt: ne-€que tot genera machinamentorum quoque ad extendendum in hoc casu €femur Hippocrates, Andreas, Nileus, Nymphodorus, Protarchus, He-€raclides, quidam quoque faber repperissent, si id frustra esset. Sed ut haec falsa opinio est, sic illud uerum est: cum ibi ualentissimi nerui €musculique sint, si suum robur habent, uix admittere; si non habent, €postea non continer[2e]2. Temptandum igitur est: et si tenerum mem-€brum est, satis est haben[2a]2 alter[2a]2 ab inguine, alter[2a]2 a genu intendi; €[2si]2 ualidius, melius adducent, qui easdem [2habenas]2 ad [2b]2acula €ualida deligarint; cumque eorum fustium imas partes oppositae morae obiecerint, superiores ad se utraque manu traxerint. Etiamnum ualen-€tius intenditur membrum super scamnum, cui ab utraque parte axes €sunt, ad quos habenae illae deligantur; qui, ut in torcularibus con-€uersi, rumpere quoque, si quis perseuerauerit, non solum extendere €neruos et musculos possunt. Collocandus autem homo super id scam- @1 €num est aut pronus aut supinus aut in latus sic, ut semper ea pars €superior sit, in quam os prolapsum est, et [2ea]2 inferior, a qua recessit. Neruis extensis, si in priorem partem os uenit, rotundum aliquid super €inguen ponendum, subitoque super id genu adducendum est eodem €modo eademque de causa, qua idem in brachio fit: protinusque, si conplicari femur potest, intus est. In ceteris uero casibus, ubi ossa €[2per uim]2 paulum inter se recesserunt, medicus debet id, quod eminet, €retro cogere; minister contra inde coxam propellere. [2Re]2posito osse, €nihil aliud [noui] curatio requirit, quam ut diutius is in lecto detinea-€tur, ne, si motum adhuc neruis laxioribus femur fu[2er]2it, rursus €erumpat.  @@Genu uero et in exteriorem [2et interiorem]2 et in posterio-€rem partem excidere notissimum est. In priorem non prolabi pleri-€que scripserunt; potestque [2id]2 uero proximum esse, cum inde oppo-€sita patella ipsa quoque caput tibiae contineat. M[2e]2g[2e]2s tamen eum, €cui in priorem partem excidi[2sset]2, a se curatum esse memoriae pro-didit._In his casibus intendi nerui rationibus isdem, quas in femore €rettuli, possunt. Et id quidem, quod in posteriorem partem excidit, €eodem modo, rotundo aliquo super poplitem inposito adductoque eo €crure, reconditur. Cetera uero manibus simul, dum ossa in diuersas €partes * * * conpellentur.  @@Talus in omnes partes prolabitur. Vbi in interiorem par-€tem excidit, [2i]2ma pars pedis in exteriorem partem conuertitur; ubi €huic contrarius casus, contrarium etiam signum extat. Si in priorem €partem erumpit, a posteriore latus neruos durus et insanus est: m[2a]2-€n[2u]2que his opus est: si in posteriorem, [2cal]2x paene conditur, pla[2nt]2a maior fit. Reponitur autem is quoque per manus, prius in diuersa pede @1 €et crure d[2i]2ductis. Et in hoc quoque casu diutius in lectulo perseueran-€dum est, ne is talus, qui totum corpus sustinet, parum confirmatis €neruis ferendo oneri, cedat rursusque prorumpat. Calciamentis quoque €humilioribus primo tempore utendum, ne uinctura talum ipsum laedat.  @@Plantae ossa isdem modis quibus in manu prodeunt, is-€demque conduntur. Fascia tantummodo calcem quoque debet compre-€hendere, ne, cum mediam plantam imumque eius uinciri necesse est, €liber [2t]2al[2us]2 in medio relictus materiam pleniorem recipiat ideoque sup-€puret.  @@In digitis nihil ultra fieri debet quam quod in is, [2qui]2 €sunt in manu, positum est. Potest tamen conditus articulus me-€dius aut summus canaliculo aliquo contineri.  @@Haec facienda sunt in is casibus, ubi sine uulnere ossa €exciderunt. * * * Hic quoque et ingens periculum est, et eo grauius, €quo maius membrum est, quoue ualidioribus neruis aut musculis con-tinetur. Ideoque [2in]2 umeris femoribusque metus mortis est: ac, si re-€posita e[2i]2s ossa sunt, spes nulla est; [2si]2 non reposita, tamen nonnullum €periculum est; eoque maior in utroque timor est, quo propius uulnus €articulo est. Hippocrates nihil t[2u]2to reponi posse praeter digitos et €plantas et manuus dixit, atque in his quoque diligenter esse agendum, ne praecipitarent. Quidam brachia quoque et crura reposuerunt; et €ne cancri distentionesque neruorum orirentur, sub quibus [2in]2 eius-€modi casu f[2e]2re mors matura e[2s]2t, sanguinem ex brachio miserunt. €Verum ne digitus quidem, in quo minimum ut malum, sic etiam @1 €periculum est, reponi debet, aut in inflammatione aut postea, cum iam uetus res est. Sic quoque reposito osse nerui [2ubi]2 distendun-€tur, rursus id protinus expellendum est. Omne autem membrum, quod €cum uulnere loco motum neque repositum est, sic iacere conuenit, ut €maxime cubantem iuuat; tantum ne moueatur neue dependeat. In €omnique tali mo[2rb]2o magnum ex longa fame praesidium est, deinde €ex curatione eadem, quae proposita est, ubi ossibus fractis uulnus accessit. Si nudum os eminet, impedimento semper futurum €est: id[2eo]2 quod excedit abscidendum est, inponendaque super arida €linamenta sunt et medicamenta non pinguia, donec quae sola esse in €eiusmodi re sanitas potest, ueniat: nam et debilitas sequitur et tenuis €cicatrix inducitur, quae necesse est facile noxae postea pateat. @1 ï°°³ÿï‚ÒèåôÿïƒÃåìóÿŸôÿ@@@@{1RHETORICAE LIBRORVM VII €@@@@ITEM ARTIVM LIBRORVM €@@@@XIV_XX QVAE SVPERSVNT}1 ’ïãÑõéîô® ¦³Éîóô®¦ ²®±µ®³²ÿáú@@Orator simile tantum ueri petit; . . . Non €enim bona conscientia, sed uictoria litigantis est praemium. ðþ