¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿŸôÿ@@@@{1BELLVM CIVILE}1 ‘ôÿ@@@@{1LIBER PRIMVS}1 Bella per Emathios plus quam ciuilia campos €iusque datum sceleri canimus, populumque potentem €in sua uictrici conuersum uiscera dextra €cognatasque acies, et rupto foedere regni €certatum totis concussi uiribus orbis €in commune nefas, infestisque obuia signis €signa, pares aquilas et pila minantia pilis. €@@quis furor, o ciues, quae tanta licentia ferri? €gentibus inuisis Latium praebere cruorem €cumque superba foret Babylon spolianda tropaeis €Ausoniis umbraque erraret Crassus inulta €bella geri placuit nullos habitura triumphos? €heu, quantum terrae potuit pelagique parari €hoc quem ciuiles hauserunt sanguine dextrae, €unde uenit Titan et nox ubi sidera condit €quaque dies medius flagrantibus aestuat horis @1 €et qua bruma rigens ac nescia uere remitti €astringit Scythico glacialem frigore pontum! €sub iuga iam Seres, iam barbarus isset Araxes €et gens siqua iacet nascenti conscia Nilo. €tum, si tantus amor belli tibi, Roma, nefandi, €totum sub Latias leges cum miseris orbem, €in te uerte manus: nondum tibi defuit hostis. €at nunc semirutis pendent quod moenia tectis €urbibus Italiae lapsisque ingentia muris €saxa iacent nulloque domus custode tenentur €rarus et antiquis habitator in urbibus errat, €horrida quod dumis multosque inarata per annos €Hesperia est desuntque manus poscentibus aruis, €non tu, Pyrrhe ferox, nec tantis cladibus auctor €Poenus erit: nulli penitus descendere ferro €contigit; alta sedent ciuilis uolnera dextrae. €@@quod si non aliam uenturo fata Neroni €inuenere uiam magnoque aeterna parantur €regna deis caelumque suo seruire Tonanti €non nisi saeuorum potuit post bella gigantum, €iam nihil, o superi, querimur; scelera ipsa nefasque €hac mercede placent. diros Pharsalia campos €inpleat et Poeni saturentur sanguine manes, €ultima funesta concurrant proelia Munda, €his, Caesar, Perusina fames Mutinaeque labores €accedant fatis et quas premit aspera classes €Leucas et ardenti seruilia bella sub Aetna, €multum Roma tamen debet ciuilibus armis €quod tibi res acta est. te, cum statione peracta €astra petes serus, praelati regia caeli @1 €excipiet gaudente polo: seu sceptra tenere €seu te flammigeros Phoebi conscendere currus €telluremque nihil mutato sole timentem €igne uago lustrare iuuet, tibi numine ab omni €cedetur, iurisque tui natura relinquet €quis deus esse uelis, ubi regnum ponere mundi. €sed neque in Arctoo sedem tibi legeris orbe €nec polus auersi calidus qua uergitur Austri, €unde tuam uideas obliquo sidere Romam. €aetheris inmensi partem si presseris unam, €sentiet axis onus. librati pondera caeli €orbe tene medio; pars aetheris illa sereni €tota uacet nullaeque obstent a Caesare nubes. €tum genus humanum positis sibi consulat armis €inque uicem gens omnis amet; pax missa per orbem €ferrea belligeri conpescat limina Iani. €sed mihi iam numen; nec, si te pectore uates €accipio, Cirrhaea uelim secreta mouentem €sollicitare deum Bacchumque auertere Nysa: €tu satis ad uires Romana in carmina dandas. €@@fert animus causas tantarum expromere rerum, €inmensumque aperitur opus, quid in arma furentem €inpulerit populum, quid pacem excusserit orbi. €inuida fatorum series summisque negatum €stare diu nimioque graues sub pondere lapsus €nec se Roma ferens. sic, cum conpage soluta €saecula tot mundi suprema coegerit hora €antiquum repetens iterum chaos, [omnia mixtis €sidera sideribus concurrent,] ignea pontum @1 €astra petent, tellus extendere litora nolet €excutietque fretum, fratri contraria Phoebe €ibit et obliquum bigas agitare per orbem €indignata diem poscet sibi, totaque discors €machina diuolsi turbabit foedera mundi. €in se magna ruunt: laetis hunc numina rebus €crescendi posuere modum. nec gentibus ullis €commodat in populum terrae pelagique potentem €inuidiam Fortuna suam. tu causa malorum €facta tribus dominis communis, Roma, nec umquam €in turbam missi feralia foedera regni. €o male concordes nimiaque cupidine caeci, €quid miscere iuuat uires orbemque tenere €in medio? dum terra fretum terramque leuabit €aer et longi uoluent Titana labores €noxque diem caelo totidem per signa sequetur, €nulla fides regni sociis, omnisque potestas €inpatiens consortis erit. nec gentibus ullis €credite nec longe fatorum exempla petantur: €fraterno primi maduerunt sanguine muri. €nec pretium tanti tellus pontusque furoris €tunc erat: exiguum dominos commisit asylum. €@@temporis angusti mansit concordia discors €paxque fuit non sponte ducum; nam sola futuri €Crassus erat belli medius mora. qualiter undas €qui secat et geminum gracilis mare separat Isthmos @1 €nec patitur conferre fretum, si terra recedat, €Ionium Aegaeo frangat mare, sic, ubi saeua €arma ducum dirimens miserando funere Crassus €Assyrias Latio maculauit sanguine Carrhas, €Parthica Romanos soluerunt damna furores. €plus illa uobis acie, quam creditis, actum est, €Arsacidae: bellum uictis ciuile dedistis. €diuiditur ferro regnum, populique potentis, €quae mare, quae terras, quae totum possidet orbem, €non cepit fortuna duos. nam pignora iuncti €sanguinis et diro ferales omine taedas €abstulit ad manes Parcarum Iulia saeua €intercepta manu. quod si tibi fata dedissent €maiores in luce moras, tu sola furentem €inde uirum poteras atque hinc retinere parentem €armatasque manus excusso iungere ferro, €ut generos soceris mediae iunxere Sabinae. €morte tua discussa fides bellumque mouere €permissum ducibus. stimulos dedit aemula uirtus. €tu, noua ne ueteres obscurent acta triumphos €et uictis cedat piratica laurea Gallis, €Magne, times; te iam series ususque laborum €erigit inpatiensque loci fortuna secundi; €nec quemquam iam ferre potest Caesarue priorem €Pompeiusue parem. quis iustius induit arma @1 €scire nefas: magno se iudice quisque tuetur; €uictrix causa deis placuit sed uicta Catoni. €nec coiere pares. alter uergentibus annis €in senium longoque togae tranquillior usu €dedidicit iam pace ducem, famaeque petitor €multa dare in uolgus, totus popularibus auris €inpelli plausuque sui gaudere theatri, €nec reparare nouas uires, multumque priori €credere fortunae. stat magni nominis umbra, €qualis frugifero quercus sublimis in agro €exuuias ueteris populi sacrataque gestans €dona ducum nec iam ualidis radicibus haerens €pondere fixa suo est, nudosque per aera ramos €effundens trunco, non frondibus, efficit umbram, €et quamuis primo nutet casura sub Euro, €tot circum siluae firmo se robore tollant, €sola tamen colitur. sed non in Caesare tantum €nomen erat nec fama ducis, sed nescia uirtus €stare loco, solusque pudor non uincere bello. €acer et indomitus, quo spes quoque ira uocasset, €ferre manum et numquam temerando parcere ferro, €successus urguere suos, instare fauori €numinis, inpellens quidquid sibi summa petenti €obstaret gaudensque uiam fecisse ruina, €qualiter expressum uentis per nubila fulmen €aetheris inpulsi sonitu mundique fragore €emicuit rupitque diem populosque pauentes €terruit obliqua praestringens lumina flamma: @1 €in sua templa furit, nullaque exire uetante €materia magnamque cadens magnamque reuertens €dat stragem late sparsosque recolligit ignes. €@@hae ducibus causae; suberant sed publica belli €semina, quae populos semper mersere potentis. €namque, ut opes nimias mundo fortuna subacto €intulit et rebus mores cessere secundis €praedaque et hostiles luxum suasere rapinae, €non auro tectisue modus, mensasque priores €aspernata fames; cultus gestare decoros €uix nuribus rapuere mares; fecunda uirorum €paupertas fugitur totoque accersitur orbe €quo gens quaeque perit; tum longos iungere fines €agrorum, et quondam duro sulcata Camilli €uomere et antiquos Curiorum passa ligones €longa sub ignotis extendere rura colonis. €non erat is populus quem pax tranquilla iuuaret, €quem sua libertas inmotis pasceret armis. €inde irae faciles et, quod suasisset egestas, €uile nefas, magnumque decus ferroque petendum €plus patria potuisse sua, mensuraque iuris €uis erat: hinc leges et plebis scita coactae €et cum consulibus turbantes iura tribuni; €hinc rapti fasces pretio sectorque fauoris €ipse sui populus letalisque ambitus urbi @1 €annua uenali referens certamina Campo; þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ‘‹µhinc usura uorax auidumque in tempora fenus €et concussa fides et multis utile bellum. €@@iam gelidas Caesar cursu superauerat Alpes €ingentisque animo motus bellumque futurum €ceperat. ut uentum est parui Rubiconis ad undas, €ingens uisa duci patriae trepidantis imago €clara per obscuram uoltu maestissima noctem €turrigero canos effundens uertice crines €caesarie lacera nudisque adstare lacertis €et gemitu permixta loqui: 'quo tenditis ultra? €quo fertis mea signa, uiri? si iure uenitis, €si ciues, huc usque licet.' tum perculit horror €membra ducis, riguere comae gressumque coercens €languor in extrema tenuit uestigia ripa. €mox ait 'o magnae qui moenia prospicis urbis €Tarpeia de rupe Tonans Phrygiique penates €gentis Iuleae et rapti secreta Quirini €et residens celsa Latiaris Iuppiter Alba €Vestalesque foci summique o numinis instar €Roma, faue coeptis. non te furialibus armis €persequor: en, adsum uictor terraque marique €Caesar, ubique tuus (liceat modo, nunc quoque) miles. €ille erit ille nocens, qui me tibi fecerit hostem.' €inde moras soluit belli tumidumque per amnem €signa tulit propere: sicut squalentibus aruis €aestiferae Libyes uiso leo comminus hoste €subsedit dubius, totam dum colligit iram; €mox, ubi se saeuae stimulauit uerbere caudae €erexitque iubam et uasto graue murmur hiatu €infremuit, tum torta leuis si lancea Mauri €haereat aut latum subeant uenabula pectus, @1 €per ferrum tanti securus uolneris exit. €@@fonte cadit modico paruisque inpellitur undis €puniceus Rubicon, cum feruida canduit aestas, €perque imas serpit ualles et Gallica certus €limes ab Ausoniis disterminat arua colonis. €tum uires praebebat hiemps atque auxerat undas €tertia iam grauido pluuialis Cynthia cornu €et madidis Euri resolutae flatibus Alpes. €primus in obliquum sonipes opponitur amnem €excepturus aquas; molli tum cetera rumpit €turba uado faciles iam fracti fluminis undas. €Caesar, ut aduersam superato gurgite ripam €attigit, Hesperiae uetitis et constitit aruis, €'hic' ait 'hic pacem temerataque iura relinquo; €te, Fortuna, sequor. procul hinc iam foedera sunto; €credidimus satis [2his]2, utendum est iudice bello.' €sic fatus noctis tenebris rapit agmina ductor €inpiger, et torto Balearis uerbere fundae @1 €ocior et missa Parthi post terga sagitta, €uicinumque minax inuadit Ariminum, et ignes €solis Lucifero fugiebant astra relicto. €iamque dies primos belli uisura tumultus €exoritur; sed sponte deum, seu turbidus Auster €inpulerat, maestam tenuerunt nubila lucem. €constitit ut capto iussus deponere miles €signa foro, stridor lituum clangorque tubarum €non pia concinuit cum rauco classica cornu. €rupta quies populi, stratisque excita iuuentus €deripuit sacris adfixa penatibus arma €quae pax longa dabat: nuda iam crate fluentis €inuadunt clipeos curuataque cuspide pila €et scabros nigrae morsu robiginis enses. €ut notae fulsere aquilae Romanaque signa €et celsus medio conspectus in agmine Caesar, €deriguere metu, gelidos pauor occupat artus, €et tacito mutos uoluunt in pectore questus. €'o male uicinis haec moenia condita Gallis, €o tristi damnata loco! pax alta per omnes @1 €et tranquilla quies populos: nos praeda furentum €primaque castra sumus. melius, Fortuna, dedisses €orbe sub Eoo sedem gelidaque sub Arcto €errantisque domos, Latii quam claustra tueri. €nos primi Senonum motus Cimbrumque ruentem €uidimus et Martem Libyes cursumque furoris €Teutonici: quotiens Romam fortuna lacessit, €hac iter est bellis.' gemitu sic quisque latenti, €non ausus timuisse palam: uox nulla dolori €credita, sed quantum, uolucres cum bruma coercet, €rura silent, mediusque tacet sine murmure pontus, €tanta quies. noctis gelidas lux soluerat umbras: €ecce, faces belli dubiaeque in proelia menti €urguentes addunt stimulos cunctasque pudoris €rumpunt fata moras: iustos Fortuna laborat €esse ducis motus et causas inuenit armis. @1 €expulit ancipiti discordes urbe tribunos €uicto iure minax iactatis curia Gracchis. €hos iam mota ducis uicinaque signa petentes €audax uenali comitatur Curio lingua, €uox quondam populi libertatemque tueri €ausus et armatos plebi miscere potentes. €utque ducem uarias uoluentem pectore curas €conspexit 'dum uoce tuae potuere iuuari, €Caesar,' ait 'partes, quamuis nolente senatu €traximus imperium, tum cum mihi rostra tenere €ius erat et dubios in te transferre Quirites. €at postquam leges bello siluere coactae €pellimur e patriis laribus patimurque uolentes €exilium: tua nos faciet uictoria ciues. €dum trepidant nullo firmatae robore partes, €tolle moras: semper nocuit differre paratis. €[par labor atque metus pretio maiore petuntur.] €bellantem geminis tenuit te Gallia lustris, €pars quota terrarum! facili si proelia pauca €gesseris euentu, tibi Roma subegerit orbem. €nunc neque te longi remeantem pompa triumphi €excipit aut sacras poscunt Capitolia laurus: €liuor edax tibi cuncta negat, gentesque subactas €uix inpune feres. socerum depellere regno €decretum genero est: partiri non potes orbem, €solus habere potes.' sic postquam fatus, et ipsi €in bellum prono tantum tamen addidit irae €accenditque ducem, quantum clamore iuuatur @1 €Eleus sonipes, quamuis iam carcere clauso €inmineat foribus pronusque repagula laxet. €conuocat armatos extemplo ad signa maniplos, €utque satis trepidum turba coeunte tumultum €conposuit uoltu dextraque silentia iussit €'bellorum o socii, qui mille pericula Martis €mecum' ait 'experti decimo iam uincitis anno, €hoc cruor Arctois meruit diffusus in aruis €uolneraque et mortes hiemesque sub Alpibus actae? €non secus ingenti bellorum Roma tumultu €concutitur, quam si Poenus transcenderit Alpes €Hannibal: inplentur ualidae tirone cohortes, €in classem cadit omne nemus, terraque marique €iussus Caesar agi. quid, si mihi signa iacerent €Marte sub aduerso ruerentque in terga feroces €Gallorum populi? nunc, cum fortuna secundis €mecum rebus agat superique ad summa uocantes, €temptamur. ueniat longa dux pace solutus €milite cum subito partesque in bella togatae €Marcellusque loquax et nomina uana Catones. €scilicet extremi Pompeium emptique clientes €continuo per tot satiabunt tempora regno? €ille reget currus nondum patientibus annis, €ille semel raptos numquam dimittet honores? €quid iam rura querar totum suppressa per orbem €ac iussam seruire famem? quis castra timenti @1 €nescit mixta foro, gladii cum triste micantes €iudicium insolita trepidum cinxere corona €atque auso medias perrumpere milite leges €Pompeiana reum clauserunt signa Milonem? €nunc quoque, ne lassum teneat priuata senectus, €bella nefanda parat suetus ciuilibus armis €et docilis Sullam scelerum uicisse magistrum. €utque ferae tigres numquam posuere furorem, €quas, nemore Hyrcano matrum dum lustra secuntur, €altus caesorum pauit cruor armentorum, €sic et Sullanum solito tibi lambere ferrum €durat, magne, sitis. nullus semel ore receptus €pollutas patitur sanguis mansuescere fauces. €quem tamen inueniet tam longa potentia finem? €quis scelerum modus est? ex hoc iam te, inprobe, regno €ille tuus saltem doceat descendere Sulla. €post Cilicasne uagos et lassi Pontica regis €proelia barbarico uix consummata ueneno @1 €ultima Pompeio dabitur prouincia Caesar, €quod non uictrices aquilas deponere iussus €paruerim? mihi si merces erepta laborum est, €his saltem longi non cum duce praemia belli €reddantur; miles sub quolibet iste triumphet. €conferet exanguis quo se post bella senectus? €quae sedes erit emeritis? quae rura dabuntur €quae noster ueteranus aret, quae moenia fessis? €an melius fient piratae, Magne, coloni? €tollite iam pridem uictricia tollite signa: €uiribus utendum est quas fecimus. arma tenenti €omnia dat, qui iusta negat. nec numina derunt; €nam neque praeda meis neque regnum quaeritur armis: €detrahimus dominos urbi seruire paratae.' €@@dixerat; at dubium non claro murmure uolgus €secum incerta fremit. pietas patriique penates €quamquam caede feras mentes animosque tumentes €frangunt; sed diro ferri reuocantur amore €ductorisque metu. summi tum munera pili €Laelius emeritique gerens insignia doni, €seruati ciuis referentem praemia quercum, €'si licet,' exclamat 'Romani maxime rector þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ‘‹‚ènominis, et ius est ueras expromere uoces, €quod tam lenta tuas tenuit patientia uires €conquerimur. deratne tibi fiducia nostri? €dum mouet haec calidus spirantia corpora sanguis €et dum pila ualent fortes torquere lacerti, €degenerem patiere togam regnumque senatus? @1 €usque adeo miserum est ciuili uincere bello? €duc age per Scythiae populos, per inhospita Syrtis €litora, per calidas Libyae sitientis harenas: €haec manus, ut uictum post terga relinqueret orbem, €Oceani tumidas remo conpescuit undas €fregit et Arctoo spumantem uertice Rhenum: €iussa sequi tam posse mihi quam uelle necesse est. €nec ciuis meus est, in quem tua classica, Caesar, €audiero. per signa decem felicia castris €perque tuos iuro quocumque ex hoste triumphos, €pectore si fratris gladium iuguloque parentis €condere me iubeas plenaeque in uiscera partu €coniugis, inuita peragam tamen omnia dextra; €si spoliare deos ignemque inmittere templis, €numina miscebit castrensis flamma monetae; €castra super Tusci si ponere Thybridis undas, €Hesperios audax ueniam metator in agros. €tu quoscumque uoles in planum effundere muros, €his aries actus disperget saxa lacertis, €illa licet, penitus tolli quam iusseris urbem, @1 €Roma sit.' his cunctae simul adsensere cohortes €elatasque alte, quaecumque ad bella uocaret, €promisere manus. it tantus ad aethera clamor, €quantus, piniferae Boreas cum Thracius Ossae €rupibus incubuit, curuato robore pressae €fit sonus aut rursus redeuntis in aethera siluae. €@@Caesar, ut acceptum tam prono milite bellum €fataque ferre uidet, nequo languore moretur €fortunam, sparsas per Gallica rura cohortes €euocat et Romam motis petit undique signis. €deseruere cauo tentoria fixa Lemanno €castraque quae Vosegi curuam super ardua ripam €pugnaces pictis cohibebant Lingonas armis. €hi uada liquerunt Isarae, qui, gurgite ductus €per tam multa suo, famae maioris in amnem €lapsus ad aequoreas nomen non pertulit undas. €soluuntur flaui longa statione Ruteni; €mitis Atax Latias gaudet non ferre carinas €finis et Hesperiae, promoto limite, Varus; €quaque sub Herculeo sacratus nomine portus €urguet rupe caua pelagus: non Corus in illum €ius habet aut Zephyrus, solus sua litora turbat €Circius et tuta prohibet statione Monoeci: €quaque iacet litus dubium quod terra fretumque €uindicat alternis uicibus, cum funditur ingens €Oceanus uel cum refugis se fluctibus aufert. €uentus ab extremo pelagus sic axe uolutet @1 €destituatque ferens, an sidere mota secundo €Tethyos unda uagae lunaribus aestuet horis, €flammiger an Titan, ut alentes hauriat undas, €erigat Oceanum fluctusque ad sidera ducat, €quaerite, quos agitat mundi labor; at mihi semper €tu, quaecumque moues tam crebros causa meatus, €ut superi uoluere, late. tum rura Nemetis €qui tenet et ripas Atyri, qua litore curuo €molliter admissum claudit Tarbellicus aequor, €signa mouet, gaudetque amoto Santonus hoste €et Biturix longisque leues Suessones in armis, €optimus excusso Leucus Remusque lacerto, €optima gens flexis in gyrum Sequana frenis, €et docilis rector monstrati Belga couinni, €Aruernique, ausi Latio se fingere fratres €sanguine ab Iliaco populi, nimiumque rebellis €Neruius et caesi pollutus foedere Cottae, €et qui te laxis imitantur, Sarmata, bracis @1 €Vangiones, Batauique truces, quos aere recuruo €stridentes acuere tubae; qua Cinga pererrat €gurgite, qua Rhodanus raptum uelocibus undis €in mare fert Ararim, qua montibus ardua summis €gens habitat cana pendentes rupe Cebennas. ‹ƒ¹tu quoque laetatus conuerti proelia, Treuir, €et nunc tonse Ligur, quondam per colla decore €crinibus effusis toti praelate Comatae, €et quibus inmitis placatur sanguine diro €Teutates horrensque feris altaribus Esus €et Taranis Scythicae non mitior ara Dianae. €uos quoque, qui fortes animas belloque peremptas €laudibus in longum uates dimittitis aeuum, €plurima securi fudistis carmina, Bardi. €et uos barbaricos ritus moremque sinistrum €sacrorum, Dryadae, positis repetistis ab armis. €solis nosse deos et caeli numina uobis €aut solis nescire datum; nemora alta remotis €incolitis lucis; uobis auctoribus umbrae €non tacitas Erebi sedes Ditisque profundi €pallida regna petunt: regit idem spiritus artus €orbe alio; longae, canitis si cognita, uitae €mors media est. certe populi quos despicit Arctos @1 €felices errore suo, quos ille timorum €maximus haut urguet leti metus. inde ruendi €in ferrum mens prona uiris animaeque capaces €mortis, et ignauum rediturae parcere uitae. €et uos, crinigeros Belgis arcere Caycos €oppositi, petitis Romam Rhenique feroces €deseritis ripas et apertum gentibus orbem. €@@Caesar, ut inmensae conlecto robore uires €audendi maiora fidem fecere, per omnem €spargitur Italiam uicinaque moenia conplet. €uana quoque ad ueros accessit fama timores €inrupitque animos populi clademque futuram €intulit et uelox properantis nuntia belli €innumeras soluit falsa in praeconia linguas. €est qui tauriferis ubi se Meuania campis €explicat audaces ruere in certamina turmas €adferat, et qua Nar Tiberino inlabitur amni €barbaricas saeui discurrere Caesaris alas; €ipsum omnes aquilas conlataque signa ferentem €agmine non uno densisque incedere castris. €nec qualem meminere uident: maiorque ferusque @1 €mentibus occurrit uictoque inmanior hoste. €hunc inter Rhenum populos Albimque iacentes €finibus Arctois patriaque a sede reuolsos €pone sequi, iussamque feris a gentibus urbem €Romano spectante rapi. sic quisque pauendo €dat uires famae, nulloque auctore malorum €quae finxere timent. nec solum uolgus inani €percussum terrore pauet, sed curia et ipsi €sedibus exiluere patres, inuisaque belli €consulibus fugiens mandat decreta senatus. €tum, quae tuta petant et quae metuenda relinquant €incerti, quo quemque fugae tulit impetus urguent €praecipitem populum, serieque haerentia longa €agmina prorumpunt. credas aut tecta nefandas €corripuisse faces aut iam quatiente ruina €nutantes pendere domos, sic turba per urbem €praecipiti lymphata gradu, uelut unica rebus @1 €spes foret adflictis patrios excedere muros, €inconsulta ruit. qualis, cum turbidus Auster €reppulit a Libycis inmensum Syrtibus aequor €fractaque ueliferi sonuerunt pondera mali, €desilit in fluctus deserta puppe magister €nauitaque et nondum sparsa conpage carinae €naufragium sibi quisque facit, sic urbe relicta €in bellum fugitur. nullum iam languidus aeuo €eualuit reuocare parens coniunxue maritum €fletibus, aut patrii, dubiae dum uota salutis €conciperent, tenuere lares; nec limine quisquam €haesit et extremo tunc forsitan urbis amatae €plenus abit uisu: ruit inreuocabile uolgus. €o faciles dare summa deos eademque tueri €difficiles! urbem populis uictisque frequentem €gentibus et generis, coeat si turba, capacem €humani facilem uenturo Caesare praedam €ignauae liquere manus. cum pressus ab hoste €clauditur externis miles Romanus in oris, €effugit exiguo nocturna pericula uallo, €et subitus rapti munimine caespitis agger €praebet securos intra tentoria somnos: €tu tantum audito bellorum nomine, Roma, €desereris; nox una tuis non credita muris. €danda tamen uenia est tantorum danda pauorum: €Pompeio fugiente timent. tum, nequa futuri €spes saltem trepidas mentes leuet, addita fati €peioris manifesta fides, superique minaces €prodigiis terras inplerunt, aethera, pontum. @1 €ignota obscurae uiderunt sidera noctes €ardentemque polum flammis caeloque uolantes €obliquas per inane faces crinemque timendi €sideris et terris mutantem regna cometen. €fulgura fallaci micuerunt crebra sereno, €et uarias ignis denso dedit aere formas, €nunc iaculum longo, nunc sparso lumine lampas. €emicuit caelo tacitum sine nubibus ullis €fulmen et Arctois rapiens de partibus ignem €percussit Latiare caput, stellaeque minores €per uacuum solitae noctis decurrere tempus €in medium uenere diem, cornuque coacto €iam Phoebe toto fratrem cum redderet orbe €terrarum subita percussa expalluit umbra. €ipse caput medio Titan cum ferret Olympo €condidit ardentis atra caligine currus €inuoluitque orbem tenebris gentesque coegit €desperare diem; qualem fugiente per ortus €sole Thyesteae noctem duxere Mycenae. @1 €ora ferox Siculae laxauit Mulciber Aetnae, þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ‘‹„¢nec tulit in caelum flammas sed uertice prono €ignis in Hesperium cecidit latus. atra Charybdis €sanguineum fundo torsit mare; flebile saeui €latrauere canes. Vestali raptus ab ara €ignis, et ostendens confectas flamma Latinas €scinditur in partes geminoque cacumine surgit €Thebanos imitata rogos. tum cardine tellus €subsedit, ueteremque iugis nutantibus Alpes €discussere niuem. Tethys maioribus undis €Hesperiam Calpen summumque inpleuit Atlanta. €indigetes fleuisse deos, urbisque laborem €testatos sudore Lares, delapsaque templis €dona suis, dirasque diem foedasse uolucres €accipimus, siluisque feras sub nocte relictis €audaces media posuisse cubilia Roma. €tum pecudum faciles humana ad murmura linguae, €monstrosique hominum partus numeroque modoque €membrorum, matremque suus conterruit infans; €diraque per populum Cumanae carmina uatis €uolgantur. tum, quos sectis Bellona lacertis €saeua mouet, cecinere deos, crinemque rotantes @1 €sanguineum populis ulularunt tristia Galli. €conpositis plenae gemuerunt ossibus urnae. €tum fragor armorum magnaeque per auia uoces €auditae nemorum et uenientes comminus umbrae. €quique colunt iunctos extremis moenibus agros €diffugiunt: ingens urbem cingebat Erinys €excutiens pronam flagranti uertice pinum €stridentisque comas, Thebanam qualis Agauen €inpulit aut saeui contorsit tela Lycurgi €Eumenis, aut qualem iussu Iunonis iniquae €horruit Alcides uiso iam Dite Megaeram. €insonuere tubae et, quanto clamore cohortes €miscentur, tantum nox atra silentibus auris €edidit. e medio uisi consurgere Campo €tristia Sullani cecinere oracula manes, €tollentemque caput gelidas Anienis ad undas €agricolae fracto Marium fugere sepulchro. €@@haec propter placuit Tuscos de more uetusto €acciri uates. quorum qui maximus aeuo €Arruns incoluit desertae moenia Lucae, €fulminis edoctus motus uenasque calentis €fibrarum et monitus errantis in aere pinnae, €monstra iubet primum quae nullo semine discors €protulerat natura rapi sterilique nefandos @1 €ex utero fetus infaustis urere flammis. €mox iubet et totam pauidis a ciuibus urbem €ambiri et festo purgantes moenia lustro €longa per extremos pomeria cingere fines €pontifices, sacri quibus est permissa potestas. €turba minor ritu sequitur succincta Gabino, €Vestalemque chorum ducit uittata sacerdos €Troianam soli cui fas uidisse Mineruam. €tum, qui fata deum secretaque carmina seruant €et lotam paruo reuocant Almone Cybeben, €et doctus uolucres augur seruare sinistras €septemuirque epulis festus Titiique sodales €et Salius laeto portans ancilia collo €et tollens apicem generoso uertice flamen. €dumque illi effusam longis anfractibus urbem €circumeunt Arruns dispersos fulminis ignes €colligit et terrae maesto cum murmure condit €datque locis numen; sacris tunc admouet aris €electa ceruice marem. iam fundere Bacchum €coeperat obliquoque molas inducere cultro, €inpatiensque diu non grati uictima sacri, €cornua succincti premerent cum torua ministri, €deposito uictum praebebat poplite collum. €nec cruor emicuit solitus, sed uolnere laxo €diffusum rutilo dirum pro sanguine uirus. €palluit attonitus sacris feralibus Arruns €atque iram superum raptis quaesiuit in extis. €terruit ipse color uatem; nam pallida taetris €uiscera tincta notis gelidoque infecta cruore @1 €plurimus asperso uariabat sanguine liuor. €cernit tabe iecur madidum, uenasque minaces €hostili de parte uidet. pulmonis anheli €fibra latet, paruusque secat uitalia limes. €cor iacet, et saniem per hiantis uiscera rimas €emittunt, produntque suas omenta latebras. €quodque nefas nullis inpune apparuit extis, €ecce, uidet capiti fibrarum increscere molem €alterius capitis. pars aegra et marcida pendet, €pars micat et celeri uenas mouet inproba pulsu. €his ubi concepit magnorum fata malorum €exclamat 'uix fas, superi, quaecumque mouetis, €prodere me populis; nec enim tibi, summe, litaui, €Iuppiter, hoc sacrum, caesique in pectora tauri €inferni uenere dei. non fanda timemus, €sed uenient maiora metu. di uisa secundent, €et fibris sit nulla fides, sed conditor artis €finxerit ista Tages.' flexa sic omina Tuscus €inuoluens multaque tegens ambage canebat. €@@at Figulus, cui cura deos secretaque caeli €nosse fuit, quem non stellarum Aegyptia Memphis €aequaret uisu numerisque [2seque]2ntibus astra, @1 €'aut hic errat' ait 'nulla cum lege per aeuum €mundus et incerto discurrunt sidera motu, €aut, si fata mouent, urbi generique paratur €humano matura lues. terraene dehiscent €subsidentque urbes, an tollet feruidus aer €temperiem? segetes tellus infida negabit, €omnis an infusis miscebitur unda uenenis? €quod cladis genus, o superi, qua peste paratis €saeuitiam? extremi multorum tempus in unum €conuenere dies. summo si frigida caelo €stella nocens nigros Saturni accenderet ignis, €Deucalioneos fudisset Aquarius imbres €totaque diffuso latuisset in aequore tellus. €si saeuum radiis Nemeaeum, Phoebe, Leonem €nunc premeres, toto fluerent incendia mundo €succensusque tuis flagrasset curribus aether. €hi cessant ignes. tu, qui flagrante minacem €Scorpion incendis cauda chelasque peruris, €quid tantum, Gradiue, paras? nam mitis in alto €Iuppiter occasu premitur, Venerisque salubre @1 €sidus hebet, motuque celer Cyllenius haeret, €et caelum Mars solus habet. cur signa meatus €deseruere suos mundoque obscura feruntur, €ensiferi nimium fulget latus Orionis? €inminet armorum rabies, ferrique potestas €confundet ius omne manu, scelerique nefando €nomen erit uirtus, multosque exibit in annos €hic furor. et superos quid prodest poscere finem? €cum domino pax ista uenit. duc, Roma, malorum €continuam seriem clademque in tempora multa €extrahe ciuili tantum iam libera bello.' €@@terruerant satis haec pauidam praesagia plebem, €sed maiora premunt. nam, qualis uertice Pindi €Edonis Ogygio decurrit plena Lyaeo, €talis et attonitam rapitur matrona per urbem €uocibus his prodens urguentem pectora Phoebum: €'quo feror, o Paean? qua me super aethera raptam €constituis terra? uideo Pangaea niuosis €cana iugis latosque Haemi sub rupe Philippos. €quis furor hic, o Phoebe, doce, quo tela manusque €Romanae miscent acies bellumque sine hoste est. €quo diuersa feror? primos me ducis in ortus, €qua mare Lagei mutatur gurgite Nili: €hunc ego, fluminea deformis truncus harena €qui iacet, agnosco. dubiam super aequora Syrtim €arentemque feror Libyen, quo tristis Enyo €transtulit Emathias acies. nunc desuper Alpis €nubiferae colles atque aeriam Pyrenen €abripimur. patriae sedes remeamus in urbis, @1 €inpiaque in medio peraguntur bella senatu. €consurgunt partes iterum, totumque per orbem €rursus eo. noua da mihi cernere litora ponti €telluremque nouam: uidi iam, Phoebe, Philippos.' €haec ait, et lasso iacuit deserta furore. @1 ôÿ@@@@{1LIBER SECVNDVS}1 Iamque irae patuere deum manifestaque belli €signa dedit mundus legesque et foedera rerum €praescia monstrifero uertit natura tumultu €indixitque nefas. cur hanc tibi, rector Olympi, €sollicitis uisum mortalibus addere curam, €noscant uenturas ut dira per omina clades? €siue parens rerum, cum primum informia regna €materiamque rudem flamma cedente recepit, €fixit in aeternum causas, qua cuncta coercet €se quoque lege tenens, et saecula iussa ferentem €fatorum inmoto diuisit limite mundum, €siue nihil positum est, sed fors incerta uagatur €fertque refertque uices et habet mortalia casus, €sit subitum quodcumque paras; sit caeca futuri €mens hominum fati; liceat sperare timenti. €@@ergo, ubi concipiunt quantis sit cladibus orbi €constatura fides superum, ferale per urbem €iustitium; latuit plebeio tectus amictu €omnis honos, nullos comitata est purpura fasces. €tum questus tenuere suos magnusque per omnis €errauit sine uoce dolor. sic funere primo €attonitae tacuere domus, cum corpora nondum €conclamata iacent nec mater crine soluto €exigit ad saeuos famularum bracchia planctus, @1 €sed cum membra premit fugiente rigentia uita €uoltusque exanimes oculosque in morte minaces, €necdum est ille dolor nec iam metus: incubat amens €miraturque malum. cultus matrona priores €deposuit maestaeque tenent delubra cateruae: €hae lacrimis sparsere deos, hae pectora duro þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ’ˆŸadflixere solo, lacerasque in limine sacro €attonitae fudere comas uotisque uocari €adsuetas crebris feriunt ululatibus aures. €nec cunctae summi templo iacuere Tonantis: €diuisere deos, et nullis defuit aris €inuidiam factura parens. quarum una madentis €scissa genas, planctu liuentis atra lacertos, €'nunc', ait 'o miserae, contundite pectora, matres, €nunc laniate comas neue hunc differte dolorem €et summis seruate malis. nunc flere potestas €dum pendet fortuna ducum: cum uicerit alter €gaudendum est.' his se stimulis dolor ipse lacessit. €nec non bella uiri diuersaque castra petentes €effundunt iustas in numina saeua querellas. €'o miserae sortis, quod non in Punica nati €tempora Cannarum fuimus Trebiaeque iuuentus. €non pacem petimus, superi: date gentibus iras, €nunc urbes excite feras; coniuret in arma €mundus, Achaemeniis decurrant Medica Susis €agmina, Massageten Scythicus non adliget Hister, @1 €fundat ab extremo flauos Aquilone Suebos €Albis et indomitum Rheni caput; omnibus hostes €reddite nos populis: ciuile auertite bellum. €hinc Dacus, premat inde Getes; occurrat Hiberis €alter, ad Eoas hic uertat signa pharetras; €nulla uacet tibi, Roma, manus. uel, perdere nomen €si placet Hesperium, superi, conlatus in ignes €plurimus ad terram per fulmina decidat aether. €saeue parens, utrasque simul partesque ducesque, €dum nondum meruere, feri. tantone nouorum €prouentu scelerum quaerunt uter imperet urbi? €uix tanti fuerat ciuilia bella mouere €ut neuter.' talis pietas peritura querellas €egerit. at miseros angit sua cura parentes, €oderuntque grauis uiuacia fata senectae €seruatosque iterum bellis ciuilibus annos. €atque aliquis magno quaerens exempla timori €'non alios' inquit 'motus tum fata parabant €cum post Teutonicos uictor Libycosque triumphos €exul limosa Marius caput abdidit ulua. €stagna auidi texere soli laxaeque paludes €depositum, Fortuna, tuum; mox uincula ferri €exedere senem longusque in carcere paedor. €consul et euersa felix moriturus in urbe €poenas ante dabat scelerum. mors ipsa refugit €saepe uirum, frustraque hosti concessa potestas €sanguinis inuisi, primo qui caedis in actu €deriguit ferrumque manu torpente remisit. @1 €uiderat inmensam tenebroso in carcere lucem €terribilisque deos scelerum Mariumque futurum, €audieratque pauens "fas haec contingere non est €colla tibi; debet multas hic legibus aeui €ante suam mortes: uanum depone furorem." €si libet ulcisci deletae funera gentis, €hunc, Cimbri, seruate senem. non ille fauore €numinis, ingenti superum protectus ab ira, €uir ferus et Romam cupienti perdere fato €sufficiens. idem pelago delatus iniquo €hostilem in terram uacuisque mapalibus actus €nuda triumphati iacuit per regna Iugurthae €et Poenos pressit cineres. solacia fati €Carthago Mariusque tulit, pariterque iacentes €ignouere deis. Libycas ibi colligit iras. €ut primum fortuna redit, seruilia soluit €agmina, conflato saeuas ergastula ferro €exeruere manus. nulli gestanda dabantur €signa ducis, nisi qui scelerum iam fecerat usum €adtuleratque in castra nefas. pro fata, quis ille, €quis fuit ille dies, Marius quo moenia uictor €corripuit, quantoque gradu mors saeua cucurrit! €nobilitas cum plebe perit, lateque uagatus €ensis, et a nullo reuocatum pectore ferrum. €stat cruor in templis multaque rubentia caede €lubrica saxa madent. nulli sua profuit aetas: €non senis extremum piguit uergentibus annis €praecepisse diem, nec primo in limine uitae €infantis miseri nascentia rumpere fata. €crimine quo parui caedem potuere mereri? €sed satis est iam posse mori. trahit ipse furoris @1 €impetus, et uisum lenti quaesisse nocentem. €in numerum pars magna perit, rapuitque cruentus €uictor ab ignota uoltus ceruice recisos €dum uacua pudet ire manu. spes una salutis €oscula pollutae fixisse trementia dextrae. €mille licet gladii mortis noua signa sequantur, €degener o populus, uix saecula longa decorum €sic meruisse uiris, nedum breue dedecus aeui €et uitam dum Sulla redit. cui funera uolgi €flere uacet? uix te sparsum per viscera, Baebi, €innumeras inter carpentis membra coronae €discessisse manus, aut te, praesage malorum €Antoni, cuius laceris pendentia canis €ora ferens miles festae rorantia mensae €inposuit. truncos lacerauit Fimbria Crassos; €saeua tribunicio maduerunt robora tabo. €te quoque neclectum uiolatae, Scaeuola, Vestae €ante ipsum penetrale deae semperque calentis €mactauere focos; paruom set fessa senectus €sanguinis effudit iugulo flammisque pepercit. €septimus haec sequitur repetitis fascibus annus. €ille fuit uitae Mario modus, omnia passo €quae peior fortuna potest, atque omnibus uso €quae melior, mensoque hominis quid fata paterent. €iam quot apud Sacri cecidere cadauera Portum €aut Collina tulit stratas quot porta cateruas, €tum cum paene caput mundi rerumque potestas @1 €mutauit translata locum, Romanaque Samnis €ultra Caudinas sperauit uolnera Furcas! €Sulla quoque inmensis accessit cladibus ultor. €ille quod exiguum restabat sanguinis urbi €hausit; dumque nimis iam putria membra recidit €excessit medicina modum, nimiumque secuta est, €qua morbi duxere, manus. periere nocentes, €sed cum iam soli possent superesse nocentes. €tum data libertas odiis, resolutaque legum €frenis ira ruit. non uni cuncta dabantur €sed fecit sibi quisque nefas: semel omnia uictor €iusserat. infandum domini per uiscera ferrum €exegit famulus, nati maduere paterno €sanguine, certatum est cui ceruix caesa parentis €cederet, in fratrum ceciderunt praemia fratres. €busta repleta fuga, permixtaque uiua sepultis €corpora, nec populum latebrae cepere ferarum. €hic laqueo fauces elisaque guttura fregit, €hic se praecipiti iaculatus pondere dura €dissiluit percussus humo, mortesque cruento €uictori rapuere suas; hic robora busti €exstruit ipse sui necdum omni sanguine fuso €desilit in flammas et, dum licet, occupat ignes. €colla ducum pilo trepidam gestata per urbem €et medio congesta foro: cognoscitur illic €quidquid ubique iacet. scelerum non Thracia tantum €uidit Bistonii stabulis pendere tyranni, €postibus Antaei Libye, nec Graecia maerens €tot laceros artus Pisaea fleuit in aula. €cum iam tabe fluunt confusaque tempore multo €amisere notas, miserorum dextra parentum €colligit et pauido subducit cognita furto. €meque ipsum memini, caesi deformia fratris @1 €ora rogo cupidum uetitisque inponere flammis, €omnia Sullanae lustrasse cadauera pacis €perque omnis truncos, cum qua ceruice recisum €conueniat, quaesisse, caput. quid sanguine manes €placatos Catuli referam? cum uictima tristis €inferias Marius forsan nolentibus umbris €pendit inexpleto non fanda piacula busto, €cum laceros artus aequataque uolnera membris €uidimus et toto quamuis in corpore caeso €nil animae letale datum, moremque nefandae €dirum saeuitiae, pereuntis parcere morti. €auolsae cecidere manus exsectaque lingua €palpitat et muto uacuum ferit aera motu. €hic aures, alius spiramina naris aduncae €amputat, ille cauis euoluit sedibus orbes €ultimaque effodit spectatis lumina membris. €uix erit ulla fides tam saeui criminis, unum €tot poenas cepisse caput. sic mole ruinae €fracta sub ingenti miscentur pondere membra, €nec magis informes ueniunt ad litora trunci €qui medio periere freto. quid perdere fructum €iuuit et, ut uilem, Marii confundere uoltum? €ut scelus hoc Sullae caedesque ostensa placeret €agnoscendus erat. uidit Fortuna colonos €Praenestina suos cunctos simul ense recepto €unius populum pereuntem tempore mortis. €tum flos Hesperiae, Latii iam sola iuuentus, €concidit et miserae maculauit ouilia Romae. €tot simul infesto iuuenes occumbere leto @1 €saepe fames pelagique furor subitaeque ruinae €aut terrae caelique lues aut bellica clades, €numquam poena fuit. densi uix agmina uolgi €inter et exangues inmissa morte cateruas €uictores mouere manus; uix caede peracta €procumbunt, dubiaque labant ceruice; sed illos €magna premit strages peraguntque cadauera partem €caedis: uiua graues elidunt corpora trunci. €intrepidus tanti sedit securus ab alto €spectator sceleris: miseri tot milia uolgi €non timuit iussisse mori. congesta recepit €omnia Tyrrhenus Sullana cadauera gurges. €in fluuium primi cecidere, in corpora summi. þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ’‹Ôpraecipites haesere rates, et strage cruenta €interruptus aquae fluxit prior amnis in aequor, €ad molem stetit unda sequens. iam sanguinis alti €uis sibi fecit iter campumque effusa per omnem €praecipitique ruens Tiberina in flumina riuo €haerentis adiuuit aquas; nec iam alueus amnem €nec retinent ripae, redditque cadauera campo. €tandem Tyrrhenas uix eluctatus in undas €sanguine caeruleum torrenti diuidit aequor. €hisne salus rerum, felix his Sulla uocari, €his meruit tumulum medio sibi tollere Campo? €haec rursus patienda manent, hoc ordine belli €ibitur, hic stabit ciuilibus exitus armis. €quamquam agitant grauiora metus, multumque coitur €humani generis maiore in proelia damno. €exulibus Mariis bellorum maxima merces @1 €Roma recepta fuit, nec plus uictoria Sullae €praestitit inuisas penitus quam tollere partes: €hos alio, Fortuna, uocas, olimque potentes €concurrunt. neuter ciuilia bella moueret €contentus quo Sulla fuit.' sic maesta senectus €praeteritique memor flebat metuensque futuri. €@@at non magnanimi percussit pectora Bruti €terror et in tanta pauidi formidine motus €pars populi lugentis erat, set nocte sopora, €Parrhasis obliquos Helice cum uerteret axes, €atria cognati pulsat non ampla Catonis. €inuenit insomni uoluentem publica cura €fata uirum casusque urbis cunctisque timentem €securumque sui, farique his uocibus orsus: €'omnibus expulsae terris olimque fugatae €uirtutis iam sola fides, quam turbine nullo €excutiet fortuna tibi, tu mente labantem €derige me, dubium certo tu robore firma. €namque alii Magnum uel Caesaris arma sequantur, €dux Bruto Cato solus erit. pacemne tueris €inconcussa tenens dubio uestigia mundo, €an placuit ducibus scelerum populique furentis €cladibus inmixtum ciuile absoluere bellum? €quemque suae rapiunt scelerata in proelia causae: €hos polluta domus legesque in pace timendae, €hos ferro fugienda fames mundique ruinae €permiscenda fides. nullum furor egit in arma; €castra petunt magna uicti mercede: tibi uni €per se bella placent? quid tot durare per annos €profuit inmunem corrupti moribus aeui? @1 €hoc solum longae pretium uirtutis habebis: €accipient alios, facient te bella nocentem. €ne tantum, o superi, liceat feralibus armis, €has etiam mouisse manus. nec pila lacertis €missa tuis caeca telorum in nube ferentur: €ne tanta in cassum uirtus eat, ingeret omnis €se belli fortuna tibi. quis nolet in isto €ense mori, quamuis alieno uolnere labens, €et scelus esse tuum? melius tranquilla sine armis €otia solus ages, sicut caelestia semper €inconcussa suo uoluuntur sidera lapsu. €fulminibus propior terrae succenditur aer, €imaque telluris uentos tractusque coruscos €flammarum accipiunt; nubes excedit Olympus. €lege deum minimas rerum discordia turbat, €pacem magna tenent. quam laetae Caesaris aures €accipient tantum uenisse in proelia ciuem! €nam praelata suis numquam diuersa dolebit €castra ducis Magni. nimium placet ipse Catoni, €si bellum ciuile placet. pars magna senatus €et duce priuato gesturus proelia consul €sollicitant proceresque alii; quibus adde Catonem €sub iuga Pompei, toto iam liber in orbe €solus Caesar erit. quod si pro legibus arma @1 €ferre iuuat patriis libertatemque tueri €nunc neque Pompei Brutum neque Caesaris hostem, €post bellum uictoris habes.' sic fatur; at illi €arcano sacras reddit Cato pectore uoces. €'summum, Brute, nefas ciuilia bella fatemur, €sed quo fata trahunt uirtus secura sequetur. €crimen erit superis et me fecisse nocentem. €sidera quis mundumque uelit spectare cadentem €expers ipse metus? quis, cum ruat arduus aether, €terra labet mixto coeuntis pondere mundi, €complossas tenuisse manus? gentesne furorem €Hesperium ignotae Romanaque bella sequentur €diductique fretis alio sub sidere reges, €otia solus agam? procul hunc arcete furorem, €o superi, motura Dahas ut clade Getasque €securo me Roma cadat. ceu morte parentem €natorum orbatum longum producere funus €ad tumulos iubet ipse dolor, iuuat ignibus atris €inseruisse manus constructoque aggere busti €ipsum atras tenuisse faces, non ante reuellar €exanimem quam te conplectar, Roma; tuumque €nomen, Libertas, et inanem persequar umbram. @1 €sic eat: inmites Romana piacula diui €plena ferant, nullo fraudemus sanguine bellum. €o utinam caelique deis Erebique liceret €hoc caput in cunctas damnatum exponere poenas! €deuotum hostiles Decium pressere cateruae: €me geminae figant acies, me barbara telis €Rheni turba petat, cunctis ego peruius hastis €excipiam medius totius uolnera belli. €hic redimat sanguis populos, hac caede luatur €quidquid Romani meruerunt pendere mores. €ad iuga cur faciles populi, cur saeua uolentes €regna pati pereunt? me solum inuadite ferro, €me frustra leges et inania iura tuentem. €hic dabit hic pacem iugulus finemque malorum €gentibus Hesperiis: post me regnare uolenti €non opus est bello. quin publica signa ducemque €Pompeium sequimur? nec, si fortuna fauebit, €hunc quoque totius sibi ius promittere mundi €non bene conpertum est: ideo me milite uincat €ne sibi se uicisse putet.' sic fatur, et acris €irarum mouit stimulos iuuenisque calorem €excitat in nimios belli ciuilis amores, €@@interea Phoebo gelidas pellente tenebras €pulsatae sonuere fores, quas sancta relicto €Hortensi maerens inrupit Marcia busto. €quondam uirgo toris melioris iuncta mariti, €mox, ubi conubii pretium mercesque soluta est €tertia iam suboles, alios fecunda penates @1 €inpletura datur geminas et sanguine matris €permixtura domos; sed, postquam condidit urna €supremos cineres, miserando concita uoltu, €effusas laniata comas contusaque pectus €uerberibus crebris cineresque ingesta sepulchri, €non aliter placitura uiro, sic maesta profatur: €'dum sanguis inerat, dum uis materna, peregi €iussa, Cato, et geminos excepi feta maritos: €uisceribus lassis partuque exhausta reuertor €iam nulli tradenda uiro. da foedera prisci €inlibata tori, da tantum nomen inane €conubii; liceat tumulo scripsisse "Catonis €Marcia", nec dubium longo quaeratur in aeuo €mutarim primas expulsa an tradita taedas. €non me laetorum sociam rebusque secundis €accipis: in curas uenio partemque laborum. €da mihi castra sequi: cur tuta in pace relinquar €et sit ciuili propior Cornelia bello?' €@@hae flexere uirum uoces, et, tempora quamquam €sint aliena toris iam fato in bella uocante, €foedera sola tamen uanaque carentia pompa €iura placent sacrisque deos admittere testes. €festa coronato non pendent limine serta, €infulaque in geminos discurrit candida postes, €legitimaeque faces, gradibusque adclinis eburnis €stat torus et picto uestes discriminat auro, €turritaque premens frontem matrona corona €translata uitat contingere limina planta; @1 €non timidum nuptae leuiter tectura pudorem €lutea demissos uelarunt flammea uoltus, €balteus aut fluxos gemmis astrinxit amictus, €colla monile decens umerisque haerentia primis €suppara nudatos cingunt angusta lacertos. €sicut erat, maesti seruat lugubria cultus €quoque modo natos hoc est amplexa maritum. €obsita funerea celatur purpura lana, €non soliti lusere sales, nec more Sabino €excepit tristis conuicia festa maritus. €pignora nulla domus, nulli coiere propinqui: €iunguntur taciti contentique auspice Bruto. €ille nec horrificam sancto dimouit ab ore €caesariem duroque admisit gaudia uoltu €(ut primum tolli feralia uiderat arma, €intonsos rigidam in frontem descendere canos €passus erat maestamque genis increscere barbam: €uni quippe uacat studiis odiisque carenti €humanum lugere genus), nec foedera prisci €sunt temptata tori: iusto quoque robur amori €restitit. hi mores, haec duri inmota Catonis €secta fuit, seruare modum finemque tenere €naturamque sequi patriaeque inpendere uitam €nec sibi sed toti genitum se credere mundo. €huic epulae uicisse famem, magnique penates €summouisse hiemem tecto, pretiosaque uestis €hirtam membra super Romani more Quiritis €induxisse togam, Venerisque hic [2unic]2us usus, @1 €progenies: urbi pater est urbique maritus, €iustitiae cultor, rigidi seruator honesti, €in commune bonus; nullosque Catonis in actus €subrepsit partemque tulit sibi nata uoluptas. €@@interea trepido discedens agmine Magnus €moenia Dardanii tenuit Campana coloni. þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ’‹ƒŠhaec placuit belli sedes, hinc summa mouentem €hostis in occursum sparsas extendere partis, €umbrosis mediam qua collibus Appenninus €erigit Italiam nulloque a uertice tellus €altius intumuit propiusque accessit Olympo. €mons inter geminas medius se porrigit undas €inferni superique maris, collesque coercent €hinc Tyrrhena uado frangentes aequora Pisae, €illinc Dalmaticis obnoxia fluctibus Ancon. €fontibus hic uastis inmensos concipit amnes €fluminaque in gemini spargit diuortia ponti €(in laeuum cecidere latus ueloxque Metaurus @1 €Crustumiumque rapax et iuncto Sapis Isauro €Senaque et Hadriacas qui uerberat Aufidus undas; €quoque magis nullum tellus se soluit in amnem €Eridanus fractas deuoluit in aequora siluas €Hesperiamque exhaurit aquis. hunc fabula primum €populea fluuium ripas umbrasse corona, €cumque diem pronum transuerso limite ducens €succendit Phaethon flagrantibus aethera loris, €gurgitibus raptis penitus tellure perusta, €hunc habuisse pares Phoebeis ignibus undas. €non minor hic Nilo, si non per plana iacentis €Aegypti Libycas Nilus stagnaret harenas; €non minor hic Histro, nisi quod, dum permeat orbem, €Hister casuros in quaelibet aequora fontes €accipit et Scythicas exit non solus in undas. €dexteriora petens montis decliuia Thybrim €unda facit Rutubamque cauum. delabitur inde €Vulturnusque celer nocturnaeque editor aurae €Sarnus et umbrosae Liris per regna Maricae €Vestinis inpulsus aquis radensque Salerni €tesca Siler nullasque uado qui Macra moratus €alnos uicinae procurrit in aequora Lunae). €longior educto qua surgit in aera dorso, €Gallica rura uidet deuexasque excipit Alpes. €tunc Vmbris Marsisque ferax domitusque Sabello €uomere, piniferis amplexus rupibus omnis €indigenas Latii populos, non deserit ante @1 €Hesperiam, quam cum Scyllaeis clauditur undis, €extenditque suas in templa Lacinia rupes, €longior Italia, donec confinia pontus €solueret incumbens terrasque repelleret aequor, €at, postquam gemino tellus elisa profundo est, €extremi colles Siculo cessere Peloro. €@@Caesar in arma furens nullas nisi sanguine fuso €gaudet habere uias, quod non terat hoste uacantis €Hesperiae fines uacuosque inrumpat in agros €atque ipsum non perdat iter consertaque bellis €bella gerat. non tam portas intrare patentis €quam fregisse iuuat, nec tam patiente colono €arua premi quam si ferro populetur et igni. €concessa pudet ire uia ciuemque uideri. €tunc urbes Latii dubiae uarioque fauore €ancipites, quamquam primo terrore ruentis €cessurae belli, denso tamen aggere firmant €moenia et abrupto circumdant undique uallo, €saxorumque orbes et quae super eminus hostem €tela petant altis murorum turribus aptant. €pronior in Magnum populus, pugnatque minaci €cum terrore fides, ut, cum mare possidet Auster €flatibus horrisonis, hunc aequora tota secuntur, €si rursus tellus pulsu laxata tridentis €Aeolii tumidis inmittat fluctibus Eurum, €quamuis icta nouo, uentum tenuere priorem €aequora, nubiferoque polus cum cesserit Euro €uindicat unda Notum. facilis sed uertere mentes €terror erat, dubiamque fidem fortuna ferebat. €@@gens Etrusca fuga trepidi nudata Libonis, €iusque sui pulso iam perdidit Vmbria Thermo. €nec gerit auspiciis ciuilia bella paternis €Caesaris audito conuersus nomine Sulla. @1 €Varus, ut admotae pulsarunt Auximon alae, €per diuersa ruens neclecto moenia tergo, €qua siluae, qua saxa, fugit. depellitur arce €Lentulus Asculea; uictor cedentibus instat €deuertitque acies, solusque ex agmine tanto €dux fugit et nullas ducentia signa cohortes. €tu quoque nudatam commissae deseris arcem, €Scipio, Nuceriae, quamquam firmissima pubes €his sedeat castris, iam pridem Caesaris armis €Parthorum seducta metu, qua Gallica damna €suppleuit Magnus, dumque ipse ad bella uocaret €donauit socero Romani sanguinis usum. €@@at te Corfini ualidis circumdata muris €tecta tenent, pugnax Domiti; tua classica seruat €oppositus quondam polluto tiro Miloni. €ut procul inmensam campo consurgere nubem €ardentisque acies percussis sole corusco €conspexit telis, 'socii, decurrite' dixit €'fluminis ad ripas undaeque inmergite pontem. €et tu montanis totus nunc fontibus exi €atque omnis trahe, gurges, aquas, ut spumeus alnos €discussa conpage feras. hoc limite bellum €haereat, hac hostis lentus terat otia ripa. €praecipitem cohibete ducem: uictoria nobis €hic primum stans Caesar erit.' nec plura locutus €deuoluit rapidum nequiquam moenibus agmen. €nam prior e campis ut conspicit amne soluto €rumpi Caesar iter calida pro[2c]2la[2ma]2t ab ira @1 €'non satis est muris latebras quaesisse pauori? €obstruitis campos fluuiisque arcere paratis, €ignaui? non, si tumido me gurgite Ganges €summoueat, stabit iam flumine Caesar in ullo €post Rubiconis aquas. equitum properate cateruae, €ite simul pedites, ruiturum ascendite pontem.' €haec ubi dicta, leuis totas accepit habenas €in campum sonipes, crebroque simillima nimbo €trans ripam ualidi torserunt tela lacerti. €ingreditur pulsa fluuium statione uacantem €Caesar, et ad tutas hostis conpellitur arces. €et iam moturas ingentia pondera turris €erigit, et mediis subrepit uinea muris: €ecce, nefas belli, reseratis agmina portis €captiuum traxere ducem, ciuisque superbi €constitit ante pedes. uoltu tamen alta minaci €nobilitas recta ferrum ceruice poposcit. €scit Caesar poenamque peti ueniamque timeri. €'uiue, licet nolis, et nostro munere' dixit €'cerne diem. uictis iam spes bona partibus esto €exemplumque mei. uel, si libet, arma retempta, €et nihil hac uenia, si uiceris, ipse paciscor.' €fatur et astrictis laxari uincula palmis €imperat. heu, quanto melius uel caede peracta €parcere Romano potuit fortuna pudori! €poenarum extremum ciui, quod castra secutus €sit patriae Magnumque ducem totumque senatum, @1 €ignosci. premit ille grauis interritus iras, €et secum 'Romamne petes pacisque recessus €degener? in medios belli non ire furores €iam dudum moriture paras? rue certus et omnis €lucis rumpe moras et Caesaris effuge munus.' €@@nescius interea capti ducis arma parabat €Magnus, ut inmixto firmaret robore partis. €iamque secuturo iussurus classica Phoebo €temptandasque ratus moturi militis iras €adloquitur tacitas ueneranda uoce cohortes. €'o scelerum ultores melioraque signa secuti, €o uere Romana manus, quibus arma senatus €non priuata dedit, uotis deposcite pugnam, €ardent Hesperii saeuis populatibus agri, €Gallica per gelidas rabies ecfunditur Alpes, €iam tetigit sanguis pollutos Caesaris enses. €di melius, belli tulimus quod damna priores: €coeperit inde nefas, iam iam me praeside Roma €supplicium poenamque petat. neque enim ista uocari €proelia iusta decet, patriae sed uindicis iram; €nec magis hoc bellum est, quam quom Catilina parauit €arsuras in tecta faces sociusque furoris €Lentulus exertique manus uaesana Cethegi. €o rabies miseranda ducis! cum fata Camillis €te, Caesar, magnisque uelint miscere Metellis, €ad Cinnas Mariosque uenis. sternere profecto €ut Catulo iacuit Lepidus, nostrasque securis €passus Sicanio tegitur qui Carbo sepulchro, €quique feros mouit Sertorius exul Hiberos. €quamquam, siqua fides, his te quoque iungere, Caesar, €inuideo nostrasque manus quod Roma furenti €opposuit. Parthorum utinam post proelia sospes @1 €et Scythicis Crassus uictor remeasset ab oris, €ut simili causa caderes, quoi Spartacus, hosti. €te quoque si superi titulis accedere nostris €iusserunt, ualet, en, torquendo dextera pilo, €feruidus haec iterum circa praecordia sanguis €incaluit; disces non esse ad bella fugaces €qui pacem potuere pati. licet ille solutum €defectumque uocet, ne uos mea terreat aetas: €dux sit in his castris senior, dum miles in illis. €quo potuit ciuem populus perducere liber €ascendi, supraque nihil nisi regna reliqui. €non priuata cupis, Romana quisquis in urbe €Pompeium transire paras. hinc consul uterque, €hinc acies statura ducum est. Caesarne senatus €uictor erit? non tam caeco trahis omnia cursu €teque nihil, Fortuna, pudet. multisne rebellis €Gallia iam lustris aetasque inpensa labori €dant animos? Rheni gelidis quod fugit ab undis @1 €Oceanumque uocans incerti stagna profundi €territa quaesitis ostendit terga Britannis? þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ’‹„½an uanae tumuere minae quod fama furoris €expulit armatam patriis e sedibus urbem? €heu demens, non te fugiunt, me cuncta secuntur. €qui cum signa tuli toto fulgentia ponto, €ante bis exactum quam Cynthia conderet orbem, €omne fretum metuens pelagi pirata reliquit €angustaque domum terrarum in sede poposcit. €idem per Scythici profugum diuortia ponti €indomitum regem Romanaque fata morantem €ad mortem Sulla felicior ire coegi. €pars mundi mihi nulla uacat, sed tota tenetur €terra meis, quocumque iacet sub sole, tropaeis: €hinc me uictorem gelidas ad Phasidos undas €Arctos habet, calida medius mihi cognitus axis €Aegypto atque umbras nusquam flectente Syene, €occasus mea iura timent Tethynque fugacem €qui ferit Hesperius post omnia flumina Baetis, €me domitus cognouit Arabs, me Marte feroces €Heniochi notique erepto uellere Colchi, @1 €Cappadoces mea signa timent et dedita sacris €incerti Iudaea dei mollisque Sophene, €Armenios Cilicasque feros Taurumque subegi: €quod socero bellum praeter ciuile reliqui?' €@@uerba ducis nullo partes clamore secuntur €nec matura petunt promissae classica pugnae. €sensit et ipse metum Magnus, placuitque referri €signa nec in tantae discrimina mittere pugnae €iam uictum fama non uisi Caesaris agmen. €pulsus ut armentis primo certamine taurus €siluarum secreta petit uacuosque per agros €exul in aduersis explorat cornua truncis €nec redit in pastus, nisi cum ceruice recepta €excussi placuere tori, mox reddita uictor €quoslibet in saltus comitantibus agmina tauris €inuito pastore trahit, sic uiribus inpar €tradidit Hesperiam profugusque per Apula rura €Brundisii tutas concessit Magnus in arces. €@@urbs est Dictaeis olim possessa colonis, €quos Creta profugos uexere per aequora puppes €Cecropiae uictum mentitis Thesea uelis. €hinc latus angustum iam se cogentis in artum €Hesperiae tenuem producit in aequora linguam, €Hadriacas flexis claudit quae cornibus undas. €nec tamen hoc artis inmissum faucibus aequor €portus erat, si non uiolentos insula Coros €exciperet saxis lassasque refunderet undas. @1 €hinc illinc montes scopulosae rupis aperto €opposuit natura mari flatusque remouit, €ut tremulo starent contentae fune carinae. €hinc late patet omne fretum, seu uela ferantur €in portus, Corcyra, tuos, seu laeua petatur €Illyris Ionias uergens Epidamnos in undas. €hoc fuga nautarum, cum totas Hadria uires €mouit et in nubes abiere Ceraunia cumque €spumoso Calaber perfunditur aequore Sason. €@@ergo, ubi nulla fides rebus post terga relictis €nec licet ad duros Martem conuertere Hiberos, €cum mediae iaceant inmensis tractibus Alpes, €tum subole e tanta natum cui firmior aetas €adfatur. 'mundi iubeo temptare recessus: €Euphraten Nilumque moue, quo nominis usque €nostri fama uenit, quas est uolgata per urbes €post me Roma ducem. sparsos per rura colonos €redde mari Cilicas; Pharios hinc concute reges €Tigranemque meum; nec Pharnacis arma relinquas €admoneo nec tu populos utraque uagantis €Armenia Pontique feras per litora gentis €Riphaeasque manus et quas tenet aequore denso €pigra palus Scythici patiens Maeotia plaustri €et_quid plura moror? totos mea, nate, per ortus €bella feres totoque urbes agitabis in orbe €perdomitas; omnes redeant in castra triumphi. €at uos, qui Latios signatis nomine fastos, @1 €primus in Epirum Boreas agat; inde per arua €Graiorum Macetumque nouas adquirite uires €dum paci dat tempus hiemps.' sic fatur, et omnes €iussa gerunt soluuntque cauas a litore puppes. €@@at numquam patiens pacis longaeque quietis €armorum, nequid fatis mutare liceret, €adsequitur generique premit uestigia Caesar. €sufficerent aliis primo tot moenia cursu €rapta, tot oppressae depulsis hostibus arces, €ipsa, caput mundi, bellorum maxima merces, €Roma capi facilis; sed Caesar in omnia praeceps, €nil actum credens cum quid superesset agendum, €instat atrox et adhuc, quamuis possederit omnem €Italiam, extremo sedeat quod litore Magnus, €communem tamen esse dolet; nec rursus aperto €uult hostes errare freto, sed molibus undas €obstruit et latum deiectis rupibus aequor. €cedit in inmensum cassus labor; omnia pontus €haurit saxa uorax montesque inmiscet harenis, €ut, maris Aeolii medias si celsus in undas @1 €depellatur Eryx, nullae tamen aequore rupes €emineant, uel si conuolso uertice Gaurus €decidat in fundum penitus stagnantis Auerni. €ergo, ubi nulla uado tenuit sua pondera moles, €tunc placuit caesis innectere uincula siluis €roboraque inmensis late religare catenis. €talis fama canit tumidum super aequora Persen €construxisse uias, multum cum pontibus ausis €Europamque Asiae Sestonque admouit Abydo €incessitque fretum rapidi super Hellesponti, €non Eurum Zephyrumque timens, cum uela ratisque €in medium deferret Athon. sic ora profundi €artantur casu nemorum; tunc aggere multo €surgit opus longaeque tremunt super aequora turres. €@@Pompeius tellure noua conpressa profundi €ora uidens curis animum mordacibus angit, €ut reseret pelagus spargatque per aequora bellum. €saepe Noto plenae tensisque rudentibus actae €ipsa maris per claustra rates fastigia molis €discussere salo spatiumque dedere carinis €tortaque per tenebras ualidis ballista lacertis €multifidas iaculata faces. ut tempora tandem €furtiuae placuere fugae, ne litora clamor €nauticus exagitet neu bucina diuidat horas €neu tuba praemonitos perducat ad aequora nautas €praecepit sociis. iam coeperat ultima Virgo @1 €Phoebum laturas ortu praecedere Chelas, €cum tacitas soluere rates. non anchora uoces €mouit, dum spissis auellitur uncus harenis; €dum iuga curuantur mali dumque ardua pinus €erigitur, pauidi classis siluere magistri, €strictaque pendentes deducunt carbasa nautae €nec quatiunt ualidos, ne sibilet aura, rudentes. €dux etiam uotis hoc te, Fortuna, precatur, €quam retinere uetas, liceat sibi perdere saltem €Italiam. uix fata sinunt; nam murmure uasto €inpulsum rostris sonuit mare, fluctuat unda, €totque carinarum permixtis aequora sulcis Œ…¿á[2eruta feruescunt litusque frementia pulsant.]2 ‹…À@@ergo hostes portis, quas omnis soluerat urbis €cum fato conuersa fides, murisque recepti €praecipiti cursu flexi per cornua portus €ora petunt pelagusque dolent contingere classi. €heu pudor, exigua est fugiens uictoria Magnus. €angustus puppes mittebat in aequora limes €artior Euboica, qua Chalcida uerberat, unda. €hic haesere rates geminae, classique paratae @1 €excepere manus, tractoque in litora bello €hic primum rubuit ciuili sanguine Nereus, €cetera classis abit summis spoliata carinis: €ut, Pagasaea ratis peteret cum Phasidos undas, €Cyaneas tellus emisit in aequora cautes; €rapta puppe minor subducta est montibus Argo €uanaque percussit pontum Symplegas inanem €et statura redit. iam Phoebum urguere monebat €non idem Eoi color aetheris, albaque nondum €lux rubet et flammas propioribus eripit astris, €et iam Plias hebet, flexi iam plaustra Bootae €in faciem puri redeunt languentia caeli, €maioresque latent stellae, calidumque refugit €Lucifer ipse diem. pelagus iam, Magne, tenebas €non ea fata ferens quae cum super aequora toto €praedonem sequerere mari: lassata triumphis €desciuit Fortuna tuis. cum coniuge pulsus €et natis totosque trahens in bella penates €uadis adhuc ingens populis comitantibus exul. €quaeritur indignae sedes longinqua ruinae. €non quia te superi patrio priuare sepulchro €maluerint Phariae busto damnantur harenae: €parcitur Hesperiae. procul hoc et in orbe remoto €abscondat Fortuna nefas, Romanaque tellus €inmaculata sui seruetur sanguine Magni. @1 ôÿ@@@@{1LIBER TERTIVS}1 Propulit ut classem uelis cedentibus Auster €incumbens mediumque rates mouere profundum, €omnis in Ionios spectabat nauita fluctus: €solus ab Hesperia non flexit lumina terra €Magnus, dum patrios portus, dum litora numquam €ad uisus reditura suos tectumque cacumen €nubibus et dubios cernit uanescere montis. €inde soporifero cesserunt languida somno €membra ducis; diri tum plena horroris imago €uisa caput maestum per hiantis Iulia terras €tollere et accenso furialis stare sepulchro. €'sedibus Elysiis campoque expulsa piorum €ad Stygias' inquit 'tenebras manesque nocentis €post bellum ciuile trahor. uidi ipsa tenentis þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ“ˆEumenidas quaterent quas uestris lampadas armis; €praeparat innumeras puppes Acherontis adusti €portitor; in multas laxantur Tartara poenas; €uix operi cunctae dextra properante sorores €sufficiunt, lassant rumpentis stamina Parcas. €coniuge me laetos duxisti, Magne, triumphos: €fortuna est mutata toris, semperque potentis @1 €detrahere in cladem fato damnata maritos €innupsit tepido paelex Cornelia busto. €haereat illa tuis per bella per aequora signis, €dum non securos liceat mihi rumpere somnos €et nullum uestro uacuum sit tempus amori €sed teneat Caesarque dies et Iulia noctes. €me non Lethaeae, coniunx, obliuia ripae €inmemorem fecere tui, regesque silentum €permisere sequi. ueniam te bella gerente €in medias acies. numquam tibi, Magne, per umbras €perque meos manes genero non esse licebit; €abscidis frustra ferro tua pignora: bellum €te faciet ciuile meum.' sic fata refugit €umbra per amplexus trepidi dilapsa mariti. €@@ille, dei quamuis cladem manesque minentur, €maior in arma ruit certa cum mente malorum, €et 'quid' ait 'uani terremur imagine uisus? €aut nihil est sensus animis a morte relictum €aut mors ipsa nihil.' Titan iam pronus in undas €ibat et igniferi tantum demerserat orbis €quantum desse solet lunae, seu plena futura est €seu iam plena fuit: tunc obtulit hospita tellus €puppibus accessus faciles; legere rudentes €et posito remis petierunt litora malo. €@@Caesar, ut emissas uenti rapuere carinas, €absconditque fretum classes, et litore solus €dux stetit Hesperio, non illum gloria pulsi €laetificat Magni: queritur quod tuta per aequor €terga ferant hostes. neque enim iam sufficit ulla €praecipiti fortuna uiro, nec uincere tanti, €ut bellum differret, erat. tum pectore curas €expulit armorum pacique intentus agebat @1 €quoque modo uanos populi conciret amores, €gnarus et irarum causas et summa fauoris €annona momenta trahi. namque adserit urbes €sola fames, emiturque metus, cum segne potentes €uolgus alunt: nescit plebes ieiuna timere. €Curio Sicanias transcendere iussus in urbes, €qua mare tellurem subitis aut obruit undis €aut scidit, et medias fecit sibi litora terras: €uis illic ingens pelagi, semperque laborant €aequora ne rupti repetant confinia montes. €bellaque Sardoas etiam sparguntur in oras. €utraque frugiferis est insula nobilis aruis, €nec prius Hesperiam longinquis messibus ullae €nec Romana magis conplerunt horrea terrae. €ubere uix glaebae superat, cessantibus Austris €cum medium nubes Borea cogente sub axem €effusis magnum Libye tulit imbribus annum. €@@haec ubi sunt prouisa duci, tunc agmina uictor €non armata trahens sed pacis habentia uoltum €tecta petit patriae. pro, si remeasset in urbem €Gallorum tantum populis Arctoque subacta, €quam seriem rerum longa praemittere pompa, €quas potuit belli facies! ut uincula Rheno €Oceanoque daret, celsos ut Gallia currus €nobilis et flauis sequeretur mixta Britannis. €perdidit o qualem uincendo plura triumphum! €non illum laetis uadentem coetibus urbes @1 €sed tacitae uidere metu, nec constitit usquam €obuia turba duci. gaudet tamen esse timori €tam magno populis et se non mallet amari. €@@iamque et praecipitis superauerat Anxuris arces, €et qua Pomptinas uia diuidit uda paludes, €qua sublime nemus, Scythicae qua regna Dianae, €quaque iter est Latiis ad summam fascibus Albam; €excelsa de rupe procul iam conspicit urbem €Arctoi toto non uisam tempore belli €miratusque suae sic fatur moenia Romae: €'tene, deum sedes, non ullo Marte coacti €deseruere uiri? pro qua pugnabitur urbe? €di melius, quod non Latias Eous in oras €nunc furor incubuit nec iuncto Sarmata uelox €Pannonio Dacisque Getes admixtus: habenti €tam pauidum tibi, Roma, ducem fortuna pepercit, €quod bellum ciuile fuit.' sic fatur et urbem €attonitam terrore subit. namque ignibus atris €creditur, ut captae, rapturus moenia Romae €sparsurusque deos. fuit haec mensura timoris: €uelle putant quodcumque potest. non omina festa, €non fictas laeto uoces simulare tumultu, €uix odisse uacat. Phoebea Palatia conplet €turba patrum nullo cogendi iure senatus €e latebris educta suis; non consule sacrae €fulserunt sedes, non, proxima lege potestas, @1 €praetor adest, uacuaeque loco cessere curules. €omnia Caesar erat: priuatae curia uocis €testis adest. sedere patres censere parati, €si regnum, si templa sibi iugulumque senatus €exiliumque petat. melius, quod plura iubere €erubuit quam Roma pati. tamen exit in iram, €uiribus an possint obsistere iura, per unum €Libertas experta uirum; pugnaxque Metellus, €ut uidet ingenti Saturnia templa reuelli €mole, rapit gressus et Caesaris agmina rumpens €ante fores nondum reseratae constitit aedis €(usque adeo solus ferrum mortemque timere €auri nescit amor, pereunt discrimine nullo €amissae leges set, pars uilissima rerum, €certamen mouistis, opes), prohibensque rapina €uictorem clara testatur uoce tribunus. €'non nisi per nostrum uobis percussa patebunt €templa latus, nullasque feres nisi sanguine sacro €sparsas, raptor, opes. certe uiolata potestas €inuenit ista deos; Crassumque in bella secutae €saeua tribuniciae uouerunt proelia dirae. €detege iam ferrum; neque enim tibi turba uerenda est €spectatrix scelerum: deserta stamus in urbe. @1 €non feret e nostro sceleratus praemia miles: €sunt quos prosternas populi, quae moenia dones. €pacis ad exutae spolium non cogit egestas: €bellum, Caesar, habes.' his magnam uictor in iram €uocibus accensus 'uanam spem mortis honestae €concipis: haud' inquit 'iugulo se polluet isto €nostra, Metelle, manus; dignum te Caesaris ira €nullus honor faciet. te uindice tuta relicta est €libertas? non usque adeo permiscuit imis €longus summa dies ut non, si uoce Metelli €seruantur leges, malint a Caesare tolli.' €@@dixerat, et nondum foribus cedente tribuno €acrior ira subit: saeuos circumspicit enses €oblitus simulare togam; cum Cotta Metellum €conpulit audaci nimium desistere coepto. €'libertas' inquit 'populi quem regna coercent €libertate perit; cuius seruaueris umbram, €si quidquid iubeare uelis. tot rebus iniquis €paruimus uicti; uenia est haec sola pudoris €degenerisque metus, nullam potuisse negari. €ocius auertat diri mala semina belli. €damna mouent populos siquos sua iura tuentur: €non sibi sed domino grauis est quae seruit egestas.' @1 €protinus abducto patuerunt templa Metello. €tunc rupes Tarpeia sonat magnoque reclusas €testatur stridore fores; tum conditus imo €eruitur templo multis non tactus ab annis €Romani census populi, quem Punica bella, €quem dederat Perses, quem uicti praeda Philippi, €quod tibi, Roma, fuga [2Ga]2llus trepidante reliquit, €quo te Fabricius regi non uendidit auro, €quidquid parcorum mores seruastis auorum, €quod dites Asiae populi misere tributum €uictorique dedit Minoia Creta Metello, €quod Cato longinqua uexit super aequora Cypro. €tunc Orientis opes captorumque ultima regum €quae Pompeianis praelata est gaza triumphis €egeritur; tristi spoliantur templa rapina, €pauperiorque fuit tum primum Caesare Roma. €@@interea totum Magni fortuna per orbem €secum casuras in proelia mouerat urbes. €proxima uicino uires dat Graecia bello. €Phocaicas Amphissa manus scopulosaque Cirrha €Parnasosque iugo misit desertus utroque. @1 €Boeoti coiere duces, quos inpiger ambit €fatidica Cephisos aqua Cadmeaque Dirce, €Pisaeaeque manus populisque per aequora mittens €Sicaniis Alpheos aquas. tum Maenala liquit €Arcas et Herculeam miles Trachinius Oeten. €Thesproti Dryopesque ruunt, quercusque silentis €Chaonio ueteres liquerunt uertice Selloe. €exhausit totas quamuis dilectus Athenas, €exiguae Phoebea tenent naualia puppes €tresque petunt ueram credi Salamina carinae. €iam dilecta Ioui centenis uenit in arma €Creta uetus populis Cnososque agitare pharetras €docta nec Eois peior Gortyna sagittis; €tunc qui Dardaniam tenet Oricon et uagus altis €dispersus siluis Athaman et nomine prisco €Encheliae uersi testantes funera Cadmi, @1 €Colchis et Hadriaca spumans Apsyrtos in unda; €Penei qui rura colunt, quorumque labore €Thessalus Haemoniam uomer proscindit Iolcon. €inde lacessitum primo mare, cum rudis Argo €miscuit ignotas temerato litore gentes €primaque cum uentis pelagique furentibus undis þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ“‹Äconposuit mortale genus, fatisque per illam €accessit mors una ratem. tum linquitur Haemus €Thracius et populum Pholoe mentita biformem. €deseritur Strymon tepido committere Nilo €Bistonias consuetus aues et barbara Cone, €Sarmaticas ubi perdit aquas sparsamque profundo €multifidi Peucen unum caput adluit Histri, €Mysiaque et gelido tellus perfusa Caico €Idalis et nimium glaebis exilis Arisbe, €quique colunt Pitanen, et quae tua munera, Pallas, €lugent damnatae Phoebo uictore Celaenae, €qua celer et rectis descendens Marsya ripis €errantem Maeandron adit mixtusque refertur, €passaque ab auriferis tellus exire metallis €Pactolon, qua culta secat non uilior Hermus. €Iliacae quoque signa manus perituraque castra €ominibus petiere suis, nec fabula Troiae @1 €continuit Phrygiique ferens se Caesar Iuli. €accedunt Syriae populi; desertus Orontes €et felix, sic fama, Ninos, uentosa Damascos €Gazaque et arbusto palmarum diues Idume €et Tyros in stabilis pretiosaque murice Sidon. €has ad bella rates non flexo limite ponti €certior haud ullis duxit Cynosura carinis. €(Phoenices primi, famae si creditur, ausi €mansuram rudibus uocem signare figuris: €nondum flumineas Memphis contexere biblos €nouerat, et saxis tantum uolucresque feraeque €sculptaque seruabant magicas animalia linguas.) €deseritur Taurique nemus Perseaque Tarsos €Coryciumque patens exesis rupibus antrum; €Mallos et extremae resonant naualibus Aegae, €itque Cilix iusta iam non pirata carina. €@@mouit et Eoos bellorum fama recessus, €qua colitur Ganges, toto qui solus in orbe €ostia nascenti contraria soluere Phoebo €audet et aduersum fluctus inpellit in Eurum, @1 €hic ubi Pellaeus post Tethyos aequora ductor €constitit et magno uinci se fassus ab orbe est; €quaque ferens rapidum diuiso gurgite fontem €uastis Indus aquis mixtum non sentit Hydaspen; €quique bibunt tenera dulcis ab harundine sucos, €et qui tinguentes croceo medicamine crinem €fluxa coloratis astringunt carbasa gemmis, €quique suas struxere pyras uiuique calentis €conscendere rogos. pro, quanta est gloria genti €iniecisse manum fatis uitaque repletos €quod superest donasse deis! uenere feroces €Cappadoces, duri populus non cultor Amani, €Armeniusque tenens uoluentem saxa Niphaten. €aethera tangentis siluas liquere Choatrae. €ignotum uobis, Arabes, uenistis in orbem €umbras mirati nemorum non ire sinistras. €tum furor extremos mouit Romanus Orestas €Carmanosque duces, quorum iam flexus in Austrum @1 €aether non totam mergi tamen aspicit Arcton €lucet et exigua uelox ibi nocte Bootes, €Aethiopumque solum, quod non premeretur ab ulla €signiferi regione poli, nisi poplite lapso €ultima curuati procederet ungula Tauri, €quaque caput rapido tollit cum Tigride magnus €Euphrates, quos non diuersis fontibus edit €Persis, et incertum, tellus si misceat amnes, €quod potius sit nomen aquis. sed sparsus in agros €fertilis Euphrates Phariae uice fungitur undae; €at Tigrim subito tellus absorbet hiatu €occultosque tegit cursus rursusque renatum €fonte nouo flumen pelagi non abnegat undis. €inter Caesareas acies diuersaque signa €pugnaces dubium Parthi tenuere fauorem €contenti fecisse duos. tinxere sagittas €errantes Scythiae populi, quos gurgite Bactros €includit gelido uastisque Hyrcania siluis; €hinc Lacedaemonii, moto gens aspera freno, €Heniochi saeuisque adfinis Sarmata Moschis; €Colchorum qua rura secat ditissima Phasis, €qua Croeso fatalis Halys, qua uertice lapsus €Riphaeo Tanais diuersi nomina mundi €inposuit ripis Asiaeque et terminus idem €Europae, mediae dirimens confinia terrae, €nunc hunc nunc illum, qua flectitur, ampliat orbem; @1 €quaque, fretum torrens, Maeotidos egerit undas €Pontus, et Herculeis aufertur gloria metis, €Oceanumque negant solas admittere Gadis; €hinc Essedoniae gentes auroque ligatas €substringens Arimaspe comas; hinc fortis Arius €longaque Sarmatici soluens ieiunia belli €Massagetes, quo fugit, equo uolucresque Geloni. €non, cum Memnoniis deducens agmina regnis €Cyrus et effusis numerato milite telis €descendit Perses, fraternique ultor amoris €aequora cum tantis percussit classibus, unum €tot reges habuere ducem, coiere nec umquam €tam uariae cultu gentes, tam dissona uolgi €ora. tot inmensae comites missura ruinae €exciuit populos et dignas funere Magni €exequias Fortuna dedit. non corniger Hammon €mittere Marmaricas cessauit in arma cateruas, €quidquid ab occiduis Libye patet arida Mauris €usque Paraetonias Eoa ad litora Syrtis. €acciperet felix ne non semel omnia Caesar, €uincendum pariter Pharsalia praestitit orbem. €@@ille ubi deseruit trepidantis moenia Romae €agmine nubiferam rapto super euolat Alpem; €cumque alii famae populi terrore pauerent €Phocais in dubiis ausa est seruare iuuentus €non Graia leuitate fidem signataque iura, @1 €et causas, non fata, sequi. tamen ante furorem €indomitum duramque uiri deflectere mentem €pacifico sermone parant hostemque propinquum €orant Cecropiae praelata fronde Mineruae. €@@'semper in externis populo communia uestro €Massiliam bellis testatur fata tulisse €conprensa est Latiis quaecumque annalibus aetas. €et nunc, ignoto siquos petis orbe triumphos, €accipe deuotas externa in proelia dextras. €at, si funestas acies, si dira paratis €proelia discordes, lacrimas ciuilibus armis €secretumque damus. tractentur uolnera nulla €sacra manu. si caelicolis furor arma dedisset €aut si terrigenae temptarent astra gigantes, €non tamen auderet pietas humana uel armis €uel uotis prodesse Ioui, sortisque deorum €ignarum mortale genus per fulmina tantum €sciret adhuc caelo solum regnare Tonantem. €adde quod innumerae concurrunt undique gentes, €nec sic horret iners scelerum contagia mundus €ut gladiis egeant ciuilia bella coactis. €sit mens ista quidem cunctis, ut uestra recusent €fata, nec haec alius committat proelia miles. €cui non conspecto languebit dextra parente €telaque diuersi prohibebunt spargere fratres? €finis adest [2sc]2elerum, si non committitis ullis @1 €arma quibus fas est. nobis haec summa precandi: €terribilis aquilas infestaque signa relinquas €urbe procul nostrisque uelis te credere muris €excludique sinas admisso Caesare bellum. €sit locus exceptus sceleri, Magnoque tibique €tutus, ut, inuictae fatum si consulat urbi, €foedera si placeant, sit quo ueniatis inermes. €uel, cum tanta uocent discrimina Martis Hiberi, €quid rapidum deflectis iter? non pondera rerum €nec momenta sumus, numquam felicibus armis €usa manus, patriae primis a sedibus exul, €et post translatas exustae Phocidos arces €moenibus exiguis alieno in litore tuti, €inlustrat quos sola fides. si claudere muros €obsidione paras et ui perfringere portas, €excepisse faces tectis et tela parati, €undarum raptos auersis fontibus haustus €quaerere et effossam sitientes lambere terram €et, desit si larga Ceres, tunc horrida cerni €foedaque contingi maculato attingere morsu. €nec pauet hic populus pro libertate subire €obsessum Poeno gessit quae Marte Saguntum. €pectoribus rapti matrum frustraque trahentes €ubera sicca fame medios mittentur in ignis €uxor et a caro poscet sibi fata marito, €uolnera miscebunt fratres bellumque coacti @1 €hoc potius ciuile gerent.' sic Graia iuuentus €finierat, cum turbato iam prodita uoltu €ira ducis tandem testata est uoce dolorem. €@@'uana mouet Graios nostri fiducia cursus. €quamuis Hesperium mundi properemus ad axem €Massiliam delere uacat. gaudete, cohortes: €obuia praebentur fatorum munere bella. €uentus ut amittit uires, nisi robore densae €occurrunt siluae, spatio diffusus inani, €utque perit magnus nullis obstantibus ignis, €sic hostes mihi desse nocet, damnumque putamus €armorum, nisi qui uinci potuere rebellant. €sed, si solus eam dimissis degener armis, €tunc mihi tecta patent. iam non excludere tantum, €inclusisse uolunt. at enim contagia belli €dira fugant. dabitis poenas pro pace petita, €et nihil esse meo discetis tutius aeuo €quam duce me bellum.' sic postquam fatus, ad urbem €haud trepidam conuertit iter; cum moenia clausa €conspicit et densa iuuenum uallata corona. €@@haut procul a muris tumulus surgentis in altum €telluris paruum diffuso uertice campum €explicat: haec patiens longo munimine cingi þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ“‹‚úuisa duci rupes tutisque aptissima castris. €proxima pars urbis celsam consurgit in arcem €par tumulo, mediisque sedent conuallibus arua. €tunc res inmenso placuit statura labore, €aggere diuersos uasto committere colles. €sed prius, ut totam, qua terra cingitur, urbem €clauderet, a summis perduxit ad aequora castris @1 €longum Caesar opus, fontesque et pabula campi €amplexus fossa densas tollentia pinnas €caespitibus crudaque extruxit bracchia terra. €@@iam satis hoc Graiae memorandum contigit urbi €aeternumque decus, quod non inpulsa nec ipso €strata metu tenuit flagrantis in omnia belli €praecipitem cursum, raptisque a Caesare cunctis €uincitur una mora. quantum est quod fata tenentur €quodque uirum toti properans inponere mundo €hos perdit Fortuna dies! tunc omnia late €procumbunt nemora et spoliantur robore siluae, €ut, cum terra leuis mediam uirgultaque molem €suspendant, structa laterum conpage ligatam €artet humum, pressus ne cedat turribus agger. €@@lucus erat longo numquam uiolatus ab aeuo €obscurum cingens conexis aera ramis €et gelidas alte summotis solibus umbras. €hunc non ruricolae Panes nemorumque potentes €Siluani Nymphaeque tenent, sed barbara ritu €sacra deum; structae diris altaribus arae €omnisque humanis lustrata cruoribus arbor. €siqua fidem meruit superos mirata uetustas, €illis et uolucres metuunt insistere ramis €et lustris recubare ferae; nec uentus in illas €incubuit siluas excussaque nubibus atris €fulgura: non ulli frondem praebentibus aurae €arboribus suus horror inest. tum plurima nigris @1 €fontibus unda cadit, simulacraque maesta deorum €arte carent caesisque extant informia truncis. €ipse situs putrique facit iam robore pallor €attonitos; non uolgatis sacrata figuris €numina sic metuunt: tantum terroribus addit, €quos timeant, non nosse, deos. iam fama ferebat €saepe cauas motu terrae mugire cauernas, €et procumbentis iterum consurgere taxos, €et non ardentis fulgere incendia siluae, €roboraque amplexos circum fluxisse dracones. €non illum cultu populi propiore frequentant €sed cessere deis. medio cum Phoebus in axe est €aut caelum nox atra tenet, pauet ipse sacerdos €accessus dominumque timet deprendere luci. €@@hanc iubet inmisso siluam procumbere ferro; €nam uicina operi belloque intacta priore €inter nudatos stabat densissima montis. €sed fortes tremuere manus, motique uerenda €maiestate loci, si robora sacra ferirent, €in sua credebant redituras membra securis. €inplicitas magno Caesar torpore cohortes €ut uidit, primus raptam librare bipennem €ausus et aeriam ferro proscindere quercum €effatur merso uiolata in robora ferro €'iam nequis uestrum dubitet subuertere siluam €credite me fecisse nefas'. tum paruit omnis €imperiis non sublato secura pauore €turba, sed expensa superorum et Caesaris ira. €procumbunt orni, nodosa inpellitur ilex, €siluaque Dodones et fluctibus aptior alnus @1 €et non plebeios luctus testata cupressus €tum primum posuere comas et fronde carentes €admisere diem, propulsaque robore denso €sustinuit se silua cadens. gemuere uidentes €Gallorum populi, muris sed clausa iuuentus €exultat; quis enim laesos inpune putaret €esse deos? seruat multos fortuna nocentis €et tantum miseris irasci numina possunt. €utque satis caesi nemoris, quaesita per agros €plaustra ferunt, curuoque soli cessantis aratro €agricolae raptis annum fleuere iuuencis. €@@dux tamen inpatiens haesuri ad moenia Martis €uersus ad Hispanas acies extremaque mundi €iussit bella geri. stellatis axibus agger €erigitur geminasque aequantis moenia turris €accipit; hae nullo fixerunt robore terram €sed per iter longum causa repsere latenti. €cum tantum nutaret onus, telluris inanis €concussisse sinus quaerentem erumpere uentum €credidit et muros mirata est stare iuuentus. €illinc tela cadunt excelsas urbis in arces. €sed maior Graio Romana in corpora ferro €uis inerat. neque enim solis excussa lacertis €lancea, sed tenso ballistae turbine rapta, €haut unum contenta latus transire quiescit, €sed pandens perque arma uiam perque ossa relicta €morte fugit: superest telo post uolnera cursus. €at saxum quotiens ingenti uerberis actu €excutitur, qualis rupes quam uertice montis €abscidit inpulsu uentorum adiuta uetustas, €frangit cuncta ruens, nec tantum corpora pressa @1 €exanimat, totos cum sanguine dissipat artus. €ut tamen hostiles densa testudine muros €tecta subit uirtus, armisque innexa priores €arma ferunt, galeamque extensus protegit umbo, €quae prius ex longo nocuerunt missa recessu €iam post terga cadunt. nec Grais flectere iactum €aut facilis labor est longinqua ad tela parati €tormenti mutare modum; sed pondere solo €contenti nudis euoluunt saxa lacertis. €dum fuit armorum series, ut grandine tecta €innocua percussa sonant, sic omnia tela €respuit; at postquam uirtus incerta uirorum €perpetuam rupit defesso milite cratem €singula continuis cesserunt ictibus arma. €tunc adoperta leui procedit uinea terra, €sub cuius pluteis et tecta fronte latentes €moliri nunc iam parant et uertere ferro €moenia; nunc aries suspenso fortior ictu €incussus densi conpagem soluere muri €temptat et inpositis unum subducere saxis. €sed super et flammis et magnae fragmine molis €et sudibus crebris et adusti roboris ictu €percussae cedunt crates, frustraque labore €exhausto fessus repetit tentoria miles. €@@summa fuit Grais, starent ut moenia, uoti: €ultro acies inferre parant, armisque coruscas €nocturni texere faces, audaxque iuuentus €erupit. non hasta uiris, non letifer arcus, €telum flamma fuit, rapiensque incendia uentus €per Romana tulit celeri munimina cursu. @1 €nec, quamuis uiridi luctetur robore, lentas €ignis agit uires, taeda sed raptus ab omni €consequitur nigri spatiosa uolumina fumi, €nec solum siluas sed saxa ingentia soluit, €et crudae putri fluxerunt puluere cautes. €procubuit maiorque iacens apparuit agger. €@@spes uictis telluris abit, placuitque profundo €fortunam temptare maris. non robore picto €ornatas decuit fulgens tutela carinas, €sed rudis et qualis procumbit montibus arbor €conseritur, stabilis naualibus area bellis. €et iam turrigeram Bruti comitata carinam €uenerat in fluctus Rhodani cum gurgite classis €Stoechados arua tenens. nec non et Graia iuuentus €omne suum fatis uoluit committere robur €grandaeuosque senes mixtis armauit ephebis. €accepit non sola uiros, quae stabat in undis, €classis: et emeritas repetunt naualibus alnos. €ut matutinos spargens super aequora Phoebus €fregit aquis radios et liber nubibus aether €et posito Borea pacemque tenentibus Austris €seruatum bello iacuit mare, mouit ab omni €quisque suam statione ratem, paribusque lacertis €Caesaris hinc puppes, hinc Graio remige classis €tollitur: inpulsae tonsis tremuere carinae €crebraque sublimes conuellunt uerbera puppes. €cornua Romanae classis ualidaeque triremes €quasque quater surgens extructi remigis ordo @1 €commouet et plures quae mergunt aequore pinus €multiplices cinxere rates. hoc robur aperto €oppositum pelago: lunata classe recedunt €ordine contentae gemino creuisse Liburnae. €celsior at cunctis Bruti praetoria puppis €uerberibus senis agitur molemque profundo €inuehit et summis longe petit aequora remis. €@@ut tantum medii fuerat maris, utraque classis €quod semel excussis posset transcurrere tonsis, €innumerae uasto miscentur in aethere uoces, €remorumque sonus premitur clamore, nec ullae €audiri potuere tubae. tum caerula uerrunt €atque in transtra cadunt et remis pectora pulsant. €ut primum rostris crepuerunt obuia rostra, €in puppem rediere rates, emissaque tela €aera texerunt uacuumque cadentia pontum. €et iam diductis extendunt cornua proris €diuersaeque rates laxata classe receptae. €ut, quotiens aestus Zephyris Eurisque repugnat, €huc abeunt fluctus, illo mare, sic, ubi puppes €sulcato uarios duxerunt gurgite tractus, €quod tulit illa ratis remis, haec rettulit aequor. €sed Grais habiles pugnamque lacessere pinus €et temptare fugam nec longo frangere gyro €cursum nec tarde flectenti cedere clauo; €at Romana ratis stabilem praebere carinam @1 €certior et terrae similem bellantibus usum. €tunc in signifera residenti puppe magistro €Brutus ait 'paterisne acies errare profundo þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ“‹„°artibus et certas pelagi? iam consere bellum, €Phocaicis medias rostris oppone carinas.' €paruit, obliquas et praebuit hostibus alnos. €tum quaecumque ratis temptauit robora Bruti €ictu uicta suo percussae capta cohaesit; €ast alias manicaeque ligant teretesque catenae, €seque tenent remis: tecto stetit aequore bellum. €@@iam non excussis torquentur tela lacertis €nec longinqua cadunt iaculato uolnera ferro, €miscenturque manus. nauali plurima bello €ensis agit. stat quisque suae de robore puppis €pronus in aduersos ictus, nullique perempti €in ratibus cecidere suis. cruor altus in unda €spumat, et obducti concreto sanguine fluctus. €et, quas inmissi traxerunt uincula ferri, €has prohibent iungi conferta cadauera puppes. €semianimes alii uastum subiere profundum €hauseruntque suo permixtum sanguine pontum; €hi luctantem animam lenta cum morte trahentes €fractarum subita ratium periere ruina. €inrita tela suas peragunt in gurgite caedes, @1 €et quodcumque cadit frustrato pondere ferrum €exceptum mediis inuenit uolnus in undis. €@@Phocaicis Romana ratis uallata carinis €robore diducto dextrum laeuumque tuetur €aequo Marte latus; cuius dum pugnat ab alta €puppe Catus Graiumque audax aplustre retentat, €terga simul pariter missis et pectora telis €transigitur: medio concurrit corpore ferrum, €et stetit incertus, flueret quo uolnere, sanguis, €donec utrasque simul largus cruor expulit hastas €diuisitque animam sparsitque in uolnera letum. €derigit huc puppem miseri quoque dextra Telonis, €qua nullam melius pelago turbante carinae €audiuere manum, nec lux est notior ulli €crastina, seu Phoebum uideat seu cornua lunae, €semper uenturis conponere carbasa uentis. €hic Latiae rostro conpagem ruperat alni, €pila sed in medium uenere trementia pectus €auertitque ratem morientis dextra magistri. €dum cupit in sociam Gyareus erepere puppem, €excipit inmissum suspensa per ilia ferrum €adfixusque rati telo retinente pependit. €@@stant gemini fratres, fecundae gloria matris, @1 €quos eadem uariis genuerunt uiscera fatis: €discreuit mors saeua uiros, unumque relictum €agnorunt miseri sublato errore parentes, €aeternis causam lacrimis; tenet ille dolorem €semper et amissum fratrem lugentibus offert. €quorum alter mixtis obliquo pectine remis €ausus Romanae Graia de puppe carinae €iniectare manum; sed eam grauis insuper ictus €amputat; illa tamen nisu, quo prenderat, haesit €deriguitque tenens strictis inmortua neruis. €creuit in aduersis uirtus: plus nobilis irae €truncus habet fortique instaurat proelia laeua €rapturusque suam procumbit in aequora dextram. €haec quoque cum toto manus est abscisa lacerto. €iam clipeo telisque carens, non conditus ima €puppe sed expositus fraternaque pectore nudo €arma tegens, crebra confixus cuspide perstat €telaque multorum leto casura suorum €emerita iam morte tenet. tum uolnere multo €effugientem animam lassos collegit in artus €membraque contendit toto, quicumque manebat, €sanguine et hostilem defectis robore neruis @1 €insiluit solo nociturus pondere puppem. €strage uirum cumulata ratis multoque cruore €plena per obliquum crebros latus accipit ictus €et, postquam ruptis pelagus conpagibus hausit, €ad summos repleta foros descendit in undas €uicinum inuoluens contorto uertice pontum. €aequora discedunt mersa diducta carina €inque locum puppis cecidit mare. multaque ponto €praebuit ille dies uarii miracula fati. €@@ferrea dum puppi rapidos manus inserit uncos €adfixit Lycidan. mersus foret ille profundo, €sed prohibent socii suspensaque crura retentant. €scinditur auolsus, nec, sicut uolnere, sanguis €emicuit lentus: ruptis cadit undique uenis, €discursusque animae diuersa in membra meantis €interceptus aquis. nullius uita perempti €est tanta dimissa uia. pars ultima trunci €tradidit in letum uacuos uitalibus artus; €at tumidus qua pulmo iacet, qua uiscera feruent, €haeserunt ibi fata diu, luctataque multum €hac cum parte uiri uix omnia membra tulerunt. €@@dum nimium pugnax unius turba carinae €incumbit prono lateri uacuamque relinquit, €qua caret hoste, ratem, congesto pondere puppis €uersa caua texit pelagus nautasque carina, €bracchia nec licuit uasto iactare profundo €sed clauso periere mari. tunc unica diri €conspecta est leti facies, cum forte natantem €diuersae rostris iuuenem fixere carinae. €discessit medium tam uastos pectus ad ictus, @1 €nec prohibere ualent obtritis ossibus artus €quo minus aera sonent; eliso uentre per ora €eiectat saniem permixtus uiscere sanguis. €postquam inhibent remis puppes ac rostra reducunt, €deiectum in pelagus perfosso pectore corpus €uolneribus transmisit aquas. pars maxima turbae €naufraga iactatis morti obluctata lacertis €puppis ad auxilium sociae concurrit; at illis, €robora cum uetitis prensarent altius ulnis €nutaretque ratis populo peritura recepto, €inpia turba super medios ferit ense lacertos. €bracchia linquentes Graia pendentia puppe €a manibus cecidere suis: non amplius undae €sustinuere graues in summo gurgite truncos. €@@iamque omni fusis nudato milite telis €inuenit arma furor: remum contorsit in hostem €alter, at hi totum ualidis aplustre lacertis €auolsasque rotant expulso remige sedes. €in pugnam fregere rates. sidentia pessum €corpora caesa tenent spoliantque cadauera ferro. €multi inopes teli iaculum letale reuolsum €uolneribus traxere suis et uiscera laeua €oppressere manu, ualidos dum praebeat ictus €sanguis et, hostilem cum torserit, exeat, hastam. €@@nulla tamen plures hoc edidit aequore clades @1 €quam pelago diuersa lues. nam pinguibus ignis €adfixus taedis et tecto sulpure uiuax €spargitur; at faciles praebere alimenta carinae €nunc pice, nunc liquida rapuere incendia cera. €nec flammas superant undae, sparsisque per aequor €iam ratibus fragmenta ferus sibi uindicat ignis. €hic recipit fluctus, extinguat ut aequore flammas, €hi, ne mergantur, tabulis ardentibus haerent. €mille modos inter leti mors una timori est €qua coepere mori. nec cessat naufraga uirtus: €tela legunt deiecta mari ratibusque ministrant €incertasque manus ictu languente per undas €exercent; nunc, rara datur si copia ferri, €utuntur pelago: saeuus conplectitur hostem €hostis, et inplicitis gaudent subsidere membris €mergentesque mori. pugna fuit unus in illa €eximius Phoceus animam seruare sub undis €scrutarique fretum, siquid mersisset harenis, €et nimis adfixos unci conuellere morsus, €adductum quotiens non senserat anchora funem. €hic, ubi conprensum penitus deduxerat hostem, €uictor et incolumis summas remeabat in undas; €sed, se per uacuos credit dum surgere fluctus, €puppibus occurrit tandemque sub aequore mansit. €hi super hostiles iecerunt bracchia remos €et ratium tenuere fugam. non perdere letum €maxima cura fuit: multus sua uolnera puppi €adfixit moriens et rostris abstulit ictus. @1 €@@stantem sublimi Tyrrhenum culmine prorae €Lygdamus excussa Balearis tortor habenae €glande petens solido fregit caua tempora plumbo. €sedibus expulsi, postquam cruor omnia rupit €uincula, procurrunt oculi; stat lumine rapto €attonitus mortisque illas putat esse tenebras. €at postquam membris sensit constare uigorem €'uos', ait 'o socii, sicut tormenta soletis, €me quoque mittendis rectum conponite telis. €egere quod superest animae, Tyrrhene, per omnis €bellorum casus. ingentem militis usum €hoc habet ex magna defunctum parte cadauer: €uiuentis feriere loco.' sic fatus in hostem €caeca tela manu sed non tamen inrita mittit. €excipit haec iuuenis generosi sanguinis Argus €qua iam non medius descendit in ilia uenter, €adiuuitque suo procumbens pondere ferrum. €stabat diuersa uictae iam parte carinae €infelix Argi genitor, non ille iuuentae €tempore Phocaicis ulli cessurus in armis: €uictum aeuo robur cecidit, fessusque senecta €exemplum, non miles erat; qui funere uiso €saepe cadens longae senior per transtra carinae €peruenit ad puppim spirantisque inuenit artus. €non lacrimae cecidere genis, non pectora tundit, €distentis toto riguit sed corpore palmis. €nox subit atque oculos uastae obduxere tenebrae, €et miserum cernens agnoscere desinit Argum. €ille caput labens et iam languentia colla €uiso patre leuat; uox faucis nulla solutas þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ“‹…ãprosequitur, tacito tantum petit oscula uoltu €inuitatque patris claudenda ad lumina dextram. @1 €ut torpore senex caruit uiresque cruentus €coepit habere dolor, 'non perdam tempora' dixit €'a saeuis permissa deis, iugulumque senilem €confodiam. ueniam misero concede parenti, €Arge, quod amplexus, extrema quod oscula fugi. €nondum destituit calidus tua uolnera sanguis, €semianimisque iaces et adhuc potes esse superstes.' €sic fatus, quamuis capulum per uiscera missi €polluerit gladii, tamen alta sub aequora tendit €praecipiti saltu: letum praecedere nati €festinantem animam morti non credidit uni. €@@inclinant iam fata ducum, nec iam amplius anceps €belli casus erat. Graiae pars maxima classis €mergitur, ast aliae mutato remige puppes €uictores uexere suos; naualia paucae €praecipiti tenuere fuga. quis in urbe parentum €fletus erat, quanti matrum per litora planctus! €coniunx saepe sui confusis uoltibus unda €credidit ora uiri Romanum amplexa cadauer, €accensisque rogis miseri de corpore trunco €certauere patres. at Brutus in aequore uictor €primus Caesareis pelagi decus addidit armis. @1 ôÿ@@@@{1LIBER QVARTVS}1 At procul extremis terrarum Caesar in oris €Martem saeuus agit non multa caede nocentem €maxima sed fati ducibus momenta daturum. €iure pari rector castris Afranius illis €ac Petreius erat; concordia duxit in aequas €imperium commune uices, tutelaque ualli €peruigil alterno paret custodia signo. €his praeter Latias acies erat inpiger Astur €Vettonesque leues profugique a gente uetusta €Gallorum Celtae miscentes nomen Hiberis. €@@colle tumet modico lenique excreuit in altum €pingue solum tumulo; super hunc fundata uetusta €surgit Ilerda manu; placidis praelabitur undis €Hesperios inter Sicoris non ultimus amnis, €saxeus ingenti quem pons amplectitur arcu €hibernas passurus aquas. at proxima rupes €signa tenet Magni, nec Caesar colle minore €castra leuat; medius dirimit tentoria gurges. €explicat hinc tellus campos effusa patentis €uix oculo prendente modum, camposque coerces, €Cinga rapax, uetitus fluctus et litora cursu €Oceani pepulisse tuo; nam gurgite mixto €qui praestat terris aufert tibi nomen Hiberus. €@@prima dies belli cessauit Marte cruento @1 €spectandasque ducum uires numerosaque signa €exposuit. piguit sceleris; pudor arma furentum €continuit, patriaeque et ruptis legibus unum €donauere diem; prono cum Caesar Olympo €in noctem subita circumdedit agmina fossa, €dum primae perstant acies, hostemque fefellit €et prope consertis obduxit castra maniplis. €luce noua collem subito conscendere cursu, €qui medius tutam castris dirimebat Ilerdam, €imperat. huc hostem pariter terrorque pudorque €inpulit, et rapto tumulum prior agmine cepit. €his uirtus ferrumque locum promittit, at illis €ipse locus. miles rupes oneratus in altas €nititur, aduersoque acies in monte supina €haeret et in tergum casura umbone sequentis €erigitur. nulli telum uibrare uacauit, €dum labat et fixo firmat uestigia pilo, €dum scopulos stirpesque tenent atque hoste relicto €caedunt ense uiam. uidit lapsura ruina €agmina dux equitemque iubet succedere bello €munitumque latus laeuo praeducere gyro. €sic pedes ex facili nulloque urguente receptus, €inritus et uictor subducto Marte pependit. €@@hactenus armorum discrimina: cetera bello €fata dedit uariis incertus motibus aer. €pigro bruma gelu siccisque Aquilonibus haerens €aethere constricto pluuias in nube tenebat. €urebant montana niues camposque iacentis €non duraturae conspecto sole pruinae, €atque omnis propior mergenti sidera caelo €aruerat tellus hiberno dura sereno. @1 €sed postquam uernus calidum Titana recepit €sidera respiciens delapsae portitor Helles, €atque iterum aequatis ad iustae pondera Librae €temporibus uicere dies, tum sole relicto €Cynthia, quo primum cornu dubitanda refulsit, €exclusit Borean flammasque accepit in Euro. €ille suo nubes quascumque inuenit in axe €torsit in occiduum Nabataeis flatibus orbem, €et quas sentit Arabs et quas Gangetica tellus €exhalat nebulas, quidquid concrescere primus €sol patitur, quidquid caeli fuscator Eoi €inpulerat Corus, quidquid defenderat Indos. €incendere diem nubes oriente remotae €nec medio potuere graues incumbere mundo €sed nimbos rapuere fuga. uacat imbribus Arctos €et Notos, in solam Calpen fluit umidus aer. €hic, ubi iam Zephyri fines, et summus Olympi €cardo tenet Tethyn, uetitae transcurrere densos €inuoluere globos, congestumque aeris atri €uix recipit spatium quod separat aethere terram. @1 €iamque polo pressae largos densantur in imbres €spissataeque fluunt; nec seruant fulmina flammas €quamuis crebra micent: extinguunt fulgura nimbi. €hinc inperfecto conplectitur aera gyro €arcus uix ulla uariatus luce colorem €Oceanumque bibit raptosque ad nubila fluctus €pertulit et caelo defusum reddidit aequor. €iamque Pyrenaeae, quas numquam soluere Titan €eualuit, fluxere niues, fractoque madescunt €saxa gelu. tum quae solitis e fontibus exit €non habet unda uias, tam largas alueus omnis €a ripis accepit aquas. iam naufraga campo €Caesaris arma natant, inpulsaque gurgite multo €castra labant; alto restagnant flumina uallo. €non pecorum raptus faciles, non pabula mersi €ulla ferunt sulci; tectarum errore uiarum €fallitur occultis sparsus populator in agris. €iamque comes semper magnorum prima malorum €saeua fames aderat, nulloque obsessus ab hoste €miles eget: toto censu non prodigus emit €exiguam Cererem. pro lucri pallida tabes! €non dest prolato ieiunus uenditor auro. €iam tumuli collesque latent, iam flumina cuncta €condidit una palus uastaque uoragine mersit, €absorpsit penitus rupes ac tecta ferarum €detulit atque ipsas hausit, subitisque frementis €uerticibus contorsit aquas et reppulit aestus @1 €fortior Oceani. nec Phoebum surgere sentit €nox subtexta polo: rerum discrimina miscet €deformis caeli facies iunctaeque tenebrae. €sic mundi pars ima iacet, quam zona niualis €perpetuaeque premunt hiemes: non sidera caelo €ulla uidet, sterili non quicquam frigore gignit €sed glacie medios signorum temperat ignes. €sic, o summe parens mundi, sic, sorte secunda €aequorei rector, facias, Neptune tridentis, €et tu perpetuis inpendas aera nimbis, €tu remeare uetes quoscumque emiseris aestus. €non habeant amnes decliuem ad litora cursum €sed pelagi referantur aquis, concussaque tellus €laxet iter fluuiis: hos campos Rhenus inundet, €hos Rhodanus; uastos obliquent flumina fontes. €Riphaeas huc solue niues, huc stagna lacusque €et pigras, ubicumque iacent, effunde paludes €et miseras bellis ciuilibus eripe terras. €@@sed paruo Fortuna uiri contenta pauore €plena redit, solitoque magis fauere secundi €et ueniam meruere dei. iam rarior aer, €et par Phoebus aquis densas in uellera nubes €sparserat, et noctes uentura luce rubebant, €seruatoque loco rerum discessit ab astris €umor, et ima petit quidquid pendebat aquarum. €tollere silua comas, stagnis emergere colles €incipiunt uisoque die durescere ualles. @1 €utque habuit ripas Sicoris camposque reliquit €primum cana salix madefacto uimine paruam €texitur in puppem caesoque inducta iuuenco €uectoris patiens tumidum super emicat amnem. €sic Venetus stagnante Pado fusoque Britannus €nauigat Oceano; sic, cum tenet omnia Nilus, €conseritur bibula Memphitis cumba papyro. €his ratibus traiecta manus festinat utrimque €succisum curuare nemus, fluuiique ferocis €incrementa timens non primis robora ripis €inposuit, medios pontem distendit in agros. €ac, nequid Sicoris repetitis audeat undis, €spargitur in sulcos et scisso gurgite riuis €dat poenas maioris aquae. postquam omnia fatis €Caesaris ire uidet, celsam Petreius Ilerdam €deserit et noti diffisus uiribus orbis €indomitos quaerit populos et semper in arma €mortis amore feros et tendit in ultima mundi. €@@nudatos Caesar colles desertaque castra €conspiciens capere arma iubet nec quaerere pontem €nec uada, sed duris fluuium superare lacertis. €paretur, rapuitque ruens in proelia miles €quod fugiens timuisset iter. mox uda receptis €membra fouent armis gelidosque a gurgite cursu €restituunt artus, donec decresceret umbra €in medium surgente die; iamque agmina summa €carpit eques, dubiique fugae pugnaeque tenentur. þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ”‹@@attollunt campo geminae iuga saxea rupes €ualle caua media; tellus hinc ardua celsos €continuat colles, tutae quos inter opaco €anfractu latuere uiae; quibus hoste potito €faucibus emitti terrarum in deuia Martem €inque feras gentes Caesar uidet. 'ite sine ullo @1 €ordine' ait 'raptumque fuga conuertite bellum €et faciem pugnae uoltusque inferte minaces; €nec liceat pauidis ignaua occumbere morte: €excipiant recto fugientes pectore ferrum.' €dixit et ad montis tendentem praeuenit hostem. €illic exiguo paulum distantia uallo €castra locant. postquam spatio languentia nullo €mutua conspicuos habuerunt lumina uoltus, €[hic fratres natosque suos uidere patresque] €deprensum est ciuile nefas. tenuere parumper €ora metu, tantum nutu motoque salutant €ense suos. mox, ut stimulis maioribus ardens €rupit amor leges, audet transcendere uallum €miles, in amplexus effusas tendere palmas. €hospitis ille ciet nomen, uocat ille propinquum, €admonet hunc studiis consors puerilibus aetas; €nec Romanus erat, qui non agnouerat hostem. €arma rigant lacrimis, singultibus oscula rumpunt, €et quamuis nullo maculatus sanguine miles €quae potuit fecisse timet. quid pectora pulsas? €quid, uaesane, gemis? fletus quid fundis inanis €nec te sponte tua sceleri parere fateris? €usque adeone times quem tu facis ipse timendum? €classica det bello, saeuos tu neclege cantus; €signa ferat, cessa: iam iam ciuilis Erinys €concidet et Caesar generum priuatus amabit. €@@nunc ades, aeterno conplectens omnia nexu, €o rerum mixtique salus Concordia mundi €et sacer orbis amor: magnum nunc saecula nostra €uenturi discrimen habent. periere latebrae @1 €tot scelerum, populo uenia est erepta nocenti: €agnouere suos. pro numine fata sinistro €exigua requie tantas augentia clades! €pax erat, et castris miles permixtus utrisque €errabat; duro concordes caespite mensas €instituunt et permixto libamina Baccho; €graminei luxere foci, iunctoque cubili €extrahit insomnis bellorum fabula noctes, €quo primum steterint campo, qua lancea dextra €exierit. dum quae gesserunt fortia iactant €et dum multa negant, quod solum fata petebant, €est miseris renouata fides, atque omne futurum €creuit amore nefas. nam postquam foedera pacis €cognita Petreio, seque et sua tradita uenum €castra uidet, famulas scelerata ad proelia dextras €excitat atque hostis turba stipatus inermis €praecipitat castris iunctosque amplexibus ense €separat et multo disturbat sanguine pacem. €addidit ira ferox moturas proelia uoces. €'inmemor o patriae, signorum oblite tuorum, €non potes hoc causae, miles, praestare, senatus €adsertor uicto redeas ut Caesare? certe, €ut uincare, potes. dum ferrum, incertaque fata, €quique fluat multo non derit uolnere sanguis, €ibitis ad dominum damnataque signa feretis, €utque habeat famulos nullo discrimine Caesar €exorandus erit? ducibus quoque uita petita est? @1 €numquam nostra salus pretium mercesque nefandae €proditionis erit: non hoc ciuilia bella, €ut uiuamus, agunt. trahimur sub nomine pacis. €non chalybem gentes penitus fugiente metallo €eruerent, nulli uallarent oppida muri, €non sonipes in bella ferox, non iret in aequor €turrigeras classis pelago sparsura carinas, €si bene libertas umquam pro pace daretur. €hostes nempe meos sceleri iurata nefando €sacramenta tenent; at uobis uilior hoc est €uestra fides, quod pro causa pugnantibus aequa €et ueniam sperare licet. pro dira pudoris €funera! nunc toto fatorum ignarus in orbe, €Magne, paras acies mundique extrema tenentis €sollicitas reges, cum forsan foedere nostro €iam tibi sit promissa salus.' sic fatur et omnis €concussit mentes scelerumque reduxit amorem. €sic, ubi desuetae siluis in carcere clauso €mansueuere ferae et uoltus posuere minaces €atque hominem didicere pati, si torrida paruos €uenit in ora cruor, redeunt rabiesque furorque €admonitaeque tument gustato sanguine fauces; €feruet et a trepido uix abstinet ira magistro. €itur in omne nefas, et, quae fortuna deorum @1 €inuidia caeca bellorum in nocte tulisset, €fecit monstra fides. inter mensasque torosque €quae modo conplexu fouerunt pectora caedunt; €et quamuis primo ferrum strinxere gementes, €ut dextrae iusti gladius dissuasor adhaesit, €dum feriunt, odere suos, animosque labantis €confirmant ictu. feruent iam castra tumultu, ‹üac, uelut occultum pereat scelus, omnia monstra €in facie posuere ducum: iuuat esse nocentis. €@@tu, Caesar, quamuis spoliatus milite multo, €agnoscis superos; neque enim tibi maior in aruis €Emathiis fortuna fuit nec Phocidos undis €Massiliae, Phario nec tantum est aequore gestum, €hoc siquidem solo ciuilis crimine belli €dux causae melioris eris. polluta nefanda €agmina caede duces iunctis committere castris €non audent, altaeque ad moenia rursus Ilerdae €intendere fugam. campos eques obuius omnis €abstulit et siccis inclusit collibus hostem. €tunc inopes undae praerupta cingere fossa €Caesar auet nec castra pati contingere ripas €aut circum largos curuari bracchia fontes. €@@ut leti uidere uiam, conuersus in iram €praecipitem timor est. miles non utile clausis €auxilium mactauit equos, tandemque coactus €spe posita damnare fugam casurus in hostes €fertur. ut effuso Caesar decurrere passu €uidit et ad certam deuotos tendere mortem, €'tela tene iam, miles', ait 'ferrumque ruenti €subtrahe: non ullo constet mihi sanguine bellum. @1 €uincitur haut gratis iugulo qui prouocat hostem. €en, sibi uilis adest inuisa luce iuuentus €iam damno peritura meo; non sentiet ictus, €incumbet gladiis, gaudebit sanguine fuso. €deserat hic feruor mentes, cadat impetus amens, €perdant uelle mori.' sic deflagrare minaces €in cassum et uetito passus languescere bello, €substituit merso dum nox sua lumina Phoebo. €inde, ubi nulla data est miscendae copia mortis, €paulatim cadit ira ferox mentesque tepescunt, €saucia maiores animos ut pectora gestant, €dum dolor est ictusque recens et mobile neruis €conamen calidus praebet cruor ossaque nondum €adduxere cutem: si conscius ensis adacti €stat uictor tenuitque manus, tum frigidus artus €alligat atque animum subducto robore torpor, €postquam sicca rigens astrinxit uolnera sanguis. €iamque inopes undae primum tellure refossa €occultos latices abstrusaque flumina quaerunt; €nec solum rastris durisque ligonibus arua €sed gladiis fodere suis, puteusque cauati €montis ad inrigui premitur fastigia campi. €non se tam penitus, tam longe luce relicta €merserit Astyrici scrutator pallidus auri. €non tamen aut tectis sonuerunt cursibus amnes €aut micuere noui percusso pumice fontes, €antra nec exiguo stillant sudantia rore @1 €aut inpulsa leui turbatur glarea uena. €tunc exhausta super multo sudore iuuentus €extrahitur duris silicum lassata metallis; €quoque minus possent siccos tolerare uapores €quaesitae fecistis aquae. nec languida fessi €corpora sustentant epulis, mensasque perosi €auxilium fecere famem. si mollius aruum €prodidit umorem, pinguis manus utraque glaebas €exprimit ora super; nigro si turbida limo €conluuies inmota iacet, cadit omnis in haustus €certatim obscaenos miles moriensque recepit €quas nollet uicturus aquas; rituque ferarum €distentas siccant pecudes, et lacte negato €sordidus exhausto sorbetur ab ubere sanguis. €tunc herbas frondesque terunt, et rore madentis €destringunt ramos et siquos palmite crudo €arboris aut tenera sucos pressere medulla. €@@o fortunati, fugiens quos barbarus hostis €fontibus inmixto strauit per rura ueneno. €hos licet in fluuios saniem tabemque ferarum, €pallida Dictaeis, Caesar, nascentia saxis €infundas aconita palam, Romana iuuentus €non decepta bibet. torrentur uiscera flamma €oraque sicca rigent squamosis aspera linguis; €iam marcent uenae, nulloque umore rigatus €aeris alternos angustat pulmo meatus, €rescissoque nocent suspiria dura palato; @1 €pandunt ora tamen nociturumque aera captant. €expectant imbres, quorum modo cuncta natabant €inpulsu, et siccis uoltus in nubibus haerent. €quoque magis miseros undae ieiunia soluant €non super arentem Meroen Cancrique sub axe, €qua nudi Garamantes arant, sedere, sed inter €stagnantem Sicorim et rapidum deprensus Hiberum €spectat uicinos sitiens exercitus amnes. þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ”‹‚Ñ@@iam domiti cessere duces, pacisque petendae €auctor damnatis supplex Afranius armis €semianimes in castra trahens hostilia turmas €uictoris stetit ante pedes. seruata precanti €maiestas non fracta malis, interque priorem €fortunam casusque nouos gerit omnia uicti, €sed ducis, et ueniam securo pectore poscit. €'si me degeneri strauissent fata sub hoste, €non derat fortis rapiendo dextera leto; €at nunc causa mihi est orandae sola salutis €dignum donanda, Caesar, te credere uita. €non partis studiis agimur nec sumpsimus arma €consiliis inimica tuis. nos denique bellum €inuenit ciuile duces, causaeque priori, €dum potuit, seruata fides. nil fata moramur: €tradimus Hesperias gentes, aperimus Eoas, €securumque orbis patimur post terga relicti. €nec cruor effusus campis tibi bella peregit €nec ferrum lassaeque manus: hoc hostibus unum, @1 €quod uincas, ignosce tuis. nec magna petuntur: €otia des fessis, uitam patiaris inermis €degere quam tribuis. campis prostrata iacere €agmina nostra putes; nec enim felicibus armis €misceri damnata decet, partemque triumphi €captos ferre tui: turba haec sua fata peregit. €hoc petimus, uictos ne tecum uincere cogas.' €@@dixerat; at Caesar facilis uoltuque serenus €flectitur atque usus belli poenamque remittit. €ut primum iustae placuerunt foedera pacis, €incustoditos decurrit miles ad amnes, €incumbit ripis permissaque flumina turbat. €continuus multis subitarum tractus aquarum €aera non passus uacuis discurrere uenis €artauit clausitque animam; nec feruida pestis €cedit adhuc, sed morbus egens iam gurgite plenis €uisceribus sibi poscit aquas. mox robora neruis €et uires rediere uiris. o prodiga rerum €luxuries numquam paruo contenta paratis €et quaesitorum terra pelagoque ciborum €ambitiosa fames et lautae gloria mensae, €discite quam paruo liceat producere uitam €et quantum natura petat. non erigit aegros €nobilis ignoto diffusus consule Bacchus, €non auro murraque bibunt, sed gurgite puro €uita redit. satis est populis fluuiusque Ceresque. €@@heu miseri qui bella gerunt! tunc arma relinquens €uictori miles spoliato pectore tutus €innocuusque suas curarum liber in urbes @1 €spargitur. o quantum donata pace potitos €excussis umquam ferrum uibrasse lacertis €paenituit, tolerasse sitim frustraque rogasse €prospera bella deos! nempe usis Marte secundo €tot dubiae restant acies, tot in orbe labores; €ut numquam fortuna labet successibus anceps, €uincendum totiens; terras fundendus in omnis €est cruor et Caesar per tot sua fata sequendus. €felix qui potuit mundi nutante ruina €quo iaceat iam scire loco. non proelia fessos €ulla uocant, certos non rumpunt classica somnos. €iam coniunx natique rudes et sordida tecta €et non deductos recipit sua terra colonos. €hoc quoque securis oneris fortuna remisit, €sollicitus menti quod abest fauor: ille salutis €est auctor, dux ille fuit. sic proelia soli €felices nullo spectant ciuilia uoto. €@@non eadem belli totum fortuna per orbem €constitit, in partes aliquid sed Caesaris ausa est. €qua maris Hadriaci longas ferit unda Salonas €et tepidum in molles Zephyros excurrit Iader, €illic bellaci confisus gente Curictum, €quos alit Hadriaco tellus circumflua ponto, €clauditur extrema residens Antonius ora €cautus ab incursu belli, si sola recedat, €expugnat quae tuta, fames. non pabula tellus €pascendis summittit equis, non proserit ullam @1 €flaua Ceres segetem; spoliarat gramine campum €miles et attonso miseris iam dentibus aruo €castrorum siccas de caespite uolserat herbas. €ut primum aduersae socios in litore terrae €et Basilum uidere ducem, noua furta per aequor €exquisita fugae. neque enim de more carinas €extendunt puppesque leuant, sed firma gerendis €molibus insolito contexunt robora ductu. €namque ratem uacuae sustentant undique cupae €quarum porrectis series constricta catenis €ordinibus geminis obliquas excipit alnos; €nec gerit expositum telis in fronte patenti €remigium, sed, quod trabibus circumdedit aequor, €hoc ferit et taciti praebet miracula cursus, €quod nec uela ferat nec apertas uerberet undas. €tum freta seruantur, dum se declinibus undis €aestus agat refluoque mari nudentur harenae. €iamque relabenti crescebant litora ponto: €missa ratis prono defertur lapsa profundo €et geminae comites. cunctas super ardua turris €eminet et tremulis tabulata minantia pinnis. €noluit Illyricae custos Octauius undae €confestim temptare ratem, celeresque carinas €continuit, cursu crescat dum praeda secundo, €et temere ingressos repetendum inuitat ad aequor €pace maris. sic, dum pauidos formidine ceruos €claudat odoratae metuentis aera pinnae €aut dum dispositis attollat retia uaris, €uenator tenet ora leuis clamosa Molossi, €Spartanos Cretasque ligat, nec creditur ulli @1 €silua cani, nisi qui presso uestigia rostro €colligit et praeda nescit latrare reperta €contentus tremulo monstrasse cubilia loro. €nec mora, conplentur moles, auideque petitis €insula deseritur ratibus, quo tempore primas €inpedit ad noctem iam lux extrema tenebras. €at Pompeianus fraudes innectere ponto €antiqua parat arte Cilix, passusque uacare €summa freti medio suspendit uincula ponto €et laxe fluitare sinit, religatque catenas €rupis ab Illyricae scopulis. nec prima nec illam €quae sequitur tardata ratis, sed tertia moles €haesit et ad cautes adducto fune secuta est. €inpendent caua saxa mari, ruituraque semper €stat, mirum, moles et siluis aequor inumbrat. €huc fractas Aquilone rates summersaque pontus €corpora saepe tulit caecisque abscondit in antris; €restituit raptus tectum mare, cumque cauernae €euomuere fretum contorti uerticis undae €Tauromenitanam uincunt feruore Charybdim. €hic Opiterginis moles onerata colonis €constitit; hanc omni puppes statione solutae €circumeunt, alii rupes ac litora conplent. €Vulteius tacitas sensit sub gurgite fraudes €(dux erat ille ratis); frustra qui uincula ferro €rumpere conatus poscit spe proelia nulla €incertus qua terga daret, qua pectora bello. €hoc tamen in casu quantum deprensa ualebat @1 €effecit uirtus: inter tot milia captae €circumfusa rati et plenam uix inde cohortem €pugna fuit, non longa quidem; nam condidit umbra €nox lucem dubiam pacemque habuere tenebrae. €@@tum sic attonitam uenturaque fata pauentem €rexit magnanima Vulteius uoce cohortem: €'libera non ultra parua quam nocte iuuentus, €consulite extremis angusto in tempore rebus. €uita breuis nulli superest qui tempus in illa €quaerendae sibi mortis habet; nec gloria leti €inferior, iuuenes, admoto occurrere fato. €omnibus incerto uenturae tempore uitae €par animi laus est et, quos speraueris, annos €perdere et extremae momentum abrumpere lucis, €accersas dum fata manu: non cogitur ullus €uelle mori. fuga nulla patet, stant undique nostris €intenti ciues iugulis: decernite letum, €et metus omnis abest. cupias quodcumque necesse est. €non tamen in caeca bellorum nube cadendum est €aut cum permixtas acies sua tela tenebris €inuoluent. conferta iacent cum corpora campo, €in medium mors omnis abit, perit obruta uirtus: €nos in conspicua sociis hostique carina €constituere dei; praebebunt aequora testes, €praebebunt terrae, summis dabit insula saxis, €spectabunt geminae diuerso litore partes. €nescio quod nostris magnum et memorabile fatis €exemplum, Fortuna, paras. quaecumque per aeuum @1 €exhibuit monimenta fides seruataque ferro €militiae pietas, transisset nostra iuuentus. €namque suis pro te gladiis incumbere, Caesar, €esse parum scimus; sed non maiora supersunt €obsessis tanti quae pignora demus amoris. €abscidit nostrae multum fors inuida laudi, €quod non cum senibus capti natisque tenemur. €indomitos sciat esse uiros timeatque furentis €et morti faciles animos et gaudeat hostis €non plures haesisse rates. temptare parabunt €foederibus turpique uolent corrumpere uita. €o utinam, quo plus habeat mors unica famae, €promittant ueniam, iubeant sperare salutem, €ne nos, cum calido fodiemus uiscera ferro, €desperasse putent. magna uirtute merendum est, €Caesar ut amissis inter tot milia paucis €hoc damnum clademque uocet. dent fata recessum €emittantque licet, uitare instantia nolim. €proieci uitam, comites, totusque futurae þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ”‹„…mortis agor stimulis: furor est. agnoscere solis €permissum, quos iam tangit uicinia fati, €uicturosque dei celant, ut uiuere durent, €felix esse mori.' sic cunctas sustulit ardor €mobilium mentes iuuenum. cum sidera caeli €ante ducis uoces oculis umentibus omnes €aspicerent flexoque Vrsae temone pauerent, €idem, cum fortes animos praecepta subissent, @1 €optauere diem. nec segnis uergere ponto €tunc erat astra polus; nam sol Ledaea tenebat €sidera, uicino cum lux altissima Cancro est; €nox tum Thessalicas urguebat parua sagittas. €@@detegit orta dies stantis in rupibus Histros €pugnacesque mari Graia cum classe Liburnos. €temptauere prius suspenso uincere bello €foederibus, fieret captis si dulcior ipsa €mortis uita mora. stabat deuota iuuentus €damnata iam luce ferox securaque pugnae €promisso sibi fine manu, nullique tumultus €excussere uiris mentes ad summa paratas; €innumerasque simul pauci terraque marique €sustinuere manus: tanta est fiducia mortis. €utque satis bello uisum est fluxisse cruoris €uersus ab hoste furor. primus dux ipse carinae €Vulteius iugulo poscens iam fata retecto €'ecquis' ait 'iuuenum est cuius sit dextra cruore €digna meo certaque fide per uolnera nostra €testetur se uelle mori?' nec plura locuto €uiscera non unus iam dudum transigit ensis. €conlaudat cunctos, sed eum cui uolnera prima €debebat grato moriens interficit ictu. €concurrunt alii totumque in partibus unis €bellorum fecere nefas. sic semine Cadmi €emicuit Dircaea cohors ceciditque suorum €uolneribus, dirum Thebanis fratribus omen; €Phasidos et campis insomni dente creati @1 €terrigenae missa magicis e cantibus ira €cognato tantos inplerunt sanguine sulcos, €ipsaque inexpertis quod primum fecerat herbis €expauit Medea nefas. sic mutua pacti €fata cadunt iuuenes, minimumque in morte uirorum €mors uirtutis habet. pariter sternuntque caduntque €uolnere letali, nec quemquam dextra fefellit €cum feriat moriente manu. nec uolnus adactis €debetur gladiis: percussum est pectore ferrum €et iuguli pressere manum. cum sorte cruenta €fratribus incurrunt fratres natusque parenti, €haud trepidante tamen toto cum pondere dextra €exegere enses. pietas ferientibus una €non repetisse fuit. iam latis uiscera lapsa €semianimes traxere foris multumque cruorem €infudere mari. despectam cernere lucem €uictoresque suos uoltu spectare superbo €et mortem sentire iuuat. iam strage cruenta €conspicitur cumulata ratis, bustisque remittunt €corpora uictores, ducibus mirantibus ulli €esse ducem tanti. nullam maiore locuta est €ore ratem totum discurrens Fama per orbem. €non tamen ignauae post haec exempla uirorum €percipient gentes quam sit non ardua uirtus €seruitium fugisse manu, sed regna timentur @1 €ob ferrum et saeuis libertas uritur armis, €ignorantque datos, ne quisquam seruiat, enses. €mors, utinam pauidos uitae subducere nolles, €sed uirtus te sola daret. ‹„Å@@non segnior illo €Marte fuit, qui tum Libycis exarsit in aruis. €namque rates audax Lilybaeo litore soluit €Curio, nec forti uelis Aquilone recepto €inter semirutas magnae Carthaginis arces €et Clipeam tenuit stationis litora notae, €primaque castra locat cano procul aequore, qua se €Bagrada lentus agit siccae sulcator harenae. €inde petit tumulos exesasque undique rupes, €Antaei quas regna uocat non uana uetustas. €nominis antiqui cupientem noscere causas €cognita per multos docuit rudis incola patres. €@@'nondum post genitos Tellus ecfeta gigantas €terribilem Libycis partum concepit in antris. €nec tam iusta fuit terrarum gloria Typhon €aut Tityos Briareusque ferox; caeloque pepercit €quod non Phlegraeis Antaeum sustulit aruis. €hoc quoque tam uastas cumulauit munere uires €Terra sui fetus, quod, cum tetigere parentem, €iam defecta uigent renouato robore membra. €haec illi spelunca domus; latuisse sub alta €rupe ferunt, epulas raptos habuisse leones; €ad somnos non terga ferae praebere cubile €adsuerunt, non silua torum, uiresque resumit €in nuda tellure iacens. periere coloni €aruorum Libyae, pereunt quos appulit aequor; @1 €auxilioque diu uirtus non usa cadendi €terrae spernit opes: inuictus robore cunctis, €quamuis staret, erat. tandem uolgata cruenti €fama mali terras monstris aequorque leuantem €magnanimum Alciden Libycas exciuit in oras. €ille Cleonaei proiecit terga leonis, €Antaeus Libyci; perfudit membra liquore €hospes Olympiacae seruato more palaestrae, €ille parum fidens pedibus contingere matrem €auxilium membris calidas infudit harenas. €conseruere manus et multo bracchia nexu; €colla diu grauibus frustra temptata lacertis, €inmotumque caput fixa cum fronte tenetur, €miranturque habuisse parem. nec uiribus uti €Alcides primo uoluit certamine totis, €exhausitque uirum, quod creber anhelitus illi €prodidit et gelidus fesso de corpore sudor. €tum ceruix lassata quati, tum pectore pectus €urgueri, tunc obliqua percussa labare €crura manu. iam terga uiri cedentia uictor €alligat et medium conpressis ilibus artat €inguinaque insertis pedibus distendit et omnem €explicuit per membra uirum. rapit arida tellus €sudorem; calido conplentur sanguine uenae, €intumuere tori, totosque induruit artus €Herculeosque nouo laxauit corpore nodos. €constitit Alcides stupefactus robore tanto, €nec sic Inachiis, quamuis rudis esset, in undis €desectam timuit reparatis anguibus hydram. €conflixere pares, Telluris uiribus ille, €ille suis. numquam saeuae sperare nouercae €plus licuit: uidet exhaustos sudoribus artus @1 €ceruicemque uiri, siccam cum ferret Olympum. €utque iterum fessis iniecit bracchia membris €non expectatis Antaeus uiribus hostis €sponte cadit maiorque accepto robore surgit. €quisquis inest terris in fessos spiritus artus €egeritur, Tellusque uiro luctante laborat. €ut tandem auxilium tactae prodesse parentis €Alcides sensit, 'standum est tibi,' dixit 'et ultra €non credere solo, sternique uetabere terra. €haerebis pressis intra mea pectora membris: €huc, Antaee, cades.' sic fatus sustulit alte €nitentem in terras iuuenem. morientis in artus €non potuit nati Tellus permittere uires: €Alcides medio tenuit iam pectora pigro €stricta gelu terrisque diu non credidit hostem. €hinc, aeui ueteris custos, famosa uetustas, €miratrixque sui, signauit nomine terras. €sed maiora dedit cognomina collibus istis €Poenum qui Latiis reuocauit ab arcibus hostem €Scipio; nam sedes Libyca tellure potito €haec fuit. en, ueteris cernis uestigia ualli. €Romana hos primum tenuit uictoria campos.' €@@Curio laetatus, tamquam fortuna locorum €bella gerat seruetque ducum sibi fata priorum, €felici non fausta loco tentoria ponens €indulsit castris et collibus abstulit omen €sollicitatque feros non aequis uiribus hostis. @1 €@@omnis Romanis quae cesserat Africa signis €tum Vari sub iure fuit; qui robore quamquam €confisus Latio regis tamen undique uires €exciuit, Libycas gentis, extremaque mundi €signa suum comitata Iubam. non fusior ulli €terra fuit domino: qua sunt longissima, regna €cardine ab occiduo uicinus Gadibus Atlans €terminat, a medio confinis Syrtibus Hammon; €at, qua lata iacet, uasti plaga feruida regni €distinet Oceanum zonaeque exusta calentis. €sufficiunt spatio populi: tot castra secuntur, €Autololes Numidaeque uagi semperque paratus €inculto Gaetulus equo, tum concolor Indo €Maurus, inops Nasamon, mixti Garamante perusto €Marmaridae uolucres, aequaturusque sagittas €Medorum, tremulum cum torsit missile, Mazax, €et gens quae nudo residens Massylia dorso €ora leui flectit frenorum nescia uirga, €et solitus uacuis errare mapalibus Afer €uenator ferrique simul fiducia non est €uestibus iratos laxis operire leones. €nec solum studiis ciuilibus arma parabat @1 €priuatae sed bella dabat Iuba concitus irae. €hunc quoque quo superos humanaque polluit anno €lege tribunicia solio depellere auorum €Curio temptarat, Libyamque auferre tyranno €dum regnum te, Roma, facit. memor ille doloris €hoc bellum sceptri fructum putat esse retenti. €hac igitur regis trepidat iam Curio fama €et quod Caesareis numquam deuota iuuentus €illa nimis castris nec Rheni miles in undis €exploratus erat, Corfini captus in arce, €infidusque nouis ducibus dubiusque priori €fas utrumque putat. sed, postquam languida segni þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ”‹…¼cernit cuncta metu nocturnaque munera ualli €desolata fuga, trepida sic mente profatur: €@@'audendo magnus tegitur timor; arma capessam €ipse prior. campum miles descendat in aequum €dum meus est; uariam semper dant otia mentem. €eripe consilium pugna: cum dira uoluptas €ense subit presso, galeae texere pudorem, €quis conferre duces meminit, quis pendere causas? €qua stetit inde fauet; ueluti fatalis harenae €muneribus non ira uetus concurrere cogit €productos, odere pares.' sic fatus apertis €instruxit campis acies; quem blanda futuris €deceptura malis belli fortuna recepit. €nam pepulit Varum campo nudataque foeda €terga fuga, donec uetuerunt castra, cecidit. €@@tristia sed postquam superati proelia Vari €sunt audita Iubae, laetus quod gloria belli @1 €sit rebus seruata suis, rapit agmina furtim, €obscuratque suam per iussa silentia famam €hoc solum incauto metuentis ab hoste, timeri. €mittitur, exigua qui proelia prima lacessat €eliciatque manu, Numidis a rege secundus, €ut sibi commissi simulator Sabbura belli; €ipse caua regni uires in ualle retentat: €aspidas ut Pharias cauda sollertior hostis €ludit et iratas incerta prouocat umbra €obliquusque caput uanas serpentis in auras €effusae tuto conprendit guttura morsu €letiferam citra saniem; tunc inrita pestis €exprimitur faucesque fluunt pereunte ueneno. €fraudibus euentum dederat fortuna, feroxque €non exploratis occulti uiribus hostis €Curio nocturnum castris erumpere cogit €ignotisque equitem late decurrere campis. €ipse sub aurorae primos excedere motus €signa iubet castris, multum frustraque rogatus €ut Libycas metuat fraudes infectaque semper €Punica bella dolis. leti fortuna propinqui €tradiderat fatis iuuenem, bellumque trahebat @1 €auctorem ciuile suum. super ardua ducit €saxa, super cautes, abrupto limite signa; €cum procul e summis conspecti collibus hostes €fraude sua cessere parum, dum colle relicto €effusam patulis aciem committeret aruis. €ille fugam credens simulatae nescius artis, €ut uictor, mersos aciem deiecit in agros. €ut primum patuere doli, Numidaeque fugaces €undique conpletis clauserunt montibus agmen, €obstipuit dux ipse simul perituraque turba. €non timidi petiere fugam, non proelia fortes, €quippe ubi non sonipes motus clangore tubarum €saxa quatit pulsu rigidos uexantia frenos €ora terens spargitque iubas et subrigit auris €incertoque pedum pugnat non stare tumultu: €fessa iacet ceruix, fumant sudoribus artus €oraque proiecta squalent arentia lingua, €pectora rauca gemunt, quae creber anhelitus urguet, €et defecta grauis longe trahit ilia pulsus €siccaque sanguineis durescit spuma lupatis. €iamque gradum neque uerberibus stimulisque coacti €nec quamuis crebris iussi calcaribus addunt: €uolneribus coguntur equi; nec profuit ulli €cornipedis rupisse moras, neque enim impetus ille €incursusque fuit: tantum perfertur ad hostis €et spatium iaculis oblato uolnere donat. €at, uagus Afer equos ut primum emisit in agmen, @1 €tum campi tremuere sono, terraque soluta, €quantus Bistonio torquetur turbine, puluis €aera nube sua texit traxitque tenebras. €ut uero in pedites fatum miserabile belli €incubuit, nullo dubii discrimine Martis €ancipites steterunt casus, set tempora pugnae €mors tenuit; neque enim licuit procurrere contra €et miscere manus. sic undique saepta iuuentus €comminus obliquis et rectis eminus hastis €obruitur, non uolneribus nec sanguine solum, €telorum nimbo peritura et pondere ferri. €ergo acies tantae paruum spissantur in orbem, €ac, siquis metuens medium correpsit in agmen, €uix inpune suos inter conuertitur enses; €densaturque globus, quantum pede prima relato €constrinxit gyros acies. non arma mouendi €iam locus est pressis, stipataque membra teruntur; €frangitur armatum conliso pectore pectus. €non tam laeta tulit uictor spectacula Maurus €quam Fortuna dabat; fluuios non ille cruoris €membrorumque uidet lapsum et ferientia terram €corpora: conpressum turba stetit omne cadauer. €@@excitet inuisas dirae Carthaginis umbras €inferiis fortuna nouis, ferat ista cruentus €Hannibal et Poeni tam dira piacula manes. €Romanam, superi, Libyca tellure ruinam €Pompeio prodesse nefas uotisque senatus. €Africa nos potius uincat sibi. Curio, fusas €ut uidit campis acies et cernere tantas €permisit clades conpressus sanguine puluis, €non tulit adflictis animam producere rebus @1 €aut sperare fugam, ceciditque in strage suorum €inpiger ad letum et fortis uirtute coacta. €@@quid nunc rostra tibi prosunt turbata forumque €unde tribunicia plebeius signifer arce €arma dabas populis? quid prodita iura senatus €et gener atque socer bello concurrere iussi? €ante iaces quam dira duces Pharsalia confert, €spectandumque tibi bellum ciuile negatum est. €has urbi miserae uestro de sanguine poenas €ferre datis, luitis iugulo sic arma, potentes. €felix Roma quidem ciuisque habitura beatos, €si libertatis superis tam cura placeret €quam uindicta placet. Libycas, en, nobile corpus, €pascit aues nullo contectus Curio busto. €at tibi nos, quando non proderit ista silere €a quibus omne aeui senium sua fama repellit, €digna damus, iuuenis, meritae praeconia uitae. €haut alium tanta ciuem tulit indole Roma €aut cui plus leges deberent recta sequenti; €perdita tunc urbi nocuerunt saecula, postquam €ambitus et luxus et opum metuenda facultas €transuerso mentem dubiam torrente tulerunt, €momentumque fuit mutatus Curio rerum €Gallorum captus spoliis et Caesaris auro. €ius licet in iugulos nostros sibi fecerit ensis @1 €Sulla potens Mariusque ferox et Cinna cruentus €Caesareaeque domus series, cui tanta potestas €concessa est? emere omnes, hic uendidit urbem. @1 ôÿ@@@@{1LIBER QVINTVS}1 Sic alterna duces bellorum uolnera passos €in Macetum terras miscens aduersa secundis €seruauit fortuna pares. iam sparserat Haemo €bruma niues gelidoque cadens Atlantis Olympo, €instabatque dies qui dat noua nomina fastis €quique colit primus ducentem tempora Ianum. €dum tamen emeriti remanet pars ultima iuris €consul uterque uagos belli per munia patres €elicit Epirum. peregrina ac sordida sedes €Romanos cepit proceres, secretaque rerum €hospes in externis audiuit curia tectis. €nam quis castra uocet tot strictas iure securis, €tot fasces? docuit populos uenerabilis ordo €non Magni partes sed Magnum in partibus esse. €@@ut primum maestum tenuere silentia coetum, €Lentulus e celsa sublimis sede profatur. €'indole si dignum Latia, si sanguine prisco €robur inest animis, non qua tellure coacti €quamque procul tectis captae sedeamus ab urbis €cernite, sed uestrae faciem cognoscite turbae, €cunctaque iussuri primum hoc decernite, patres, €quod regnis populisque liquet, nos esse senatum. €nam uel Hyperboreae plaustrum glaciale sub Vrsae €uel plaga qua torrens claususque uaporibus axis @1 €nec patitur noctes nec iniquos crescere soles, €si fortuna ferat, rerum nos summa sequetur €imperiumque comes. Tarpeia sede perusta €Gallorum facibus Veiosque habitante Camillo €illic Roma fuit. non umquam perdidit ordo €mutato sua iura solo. maerentia tecta €Caesar habet uacuasque domos legesque silentis €clausaque iustitio tristi fora; curia solos €illa uidet patres plena quos urbe fugauit: €ordine de tanto quisquis non exulat hic est. €ignaros scelerum longaque in pace quietos €bellorum primus sparsit furor: omnia rursus €membra loco redeunt. en, totis uiribus orbis €Hesperiam pensant superi: iacet hostis in undis €obrutus Illyricis, Libyae squalentibus aruis €Curio Caesarei cecidit pars magna senatus. €tollite signa, duces, fatorum inpellite cursum, €spem uestram praestate deis, fortunaque tantos €det uobis animos quantos fugientibus hostem €causa dabat. nostrum exhausto ius clauditur anno: €uos, quorum finem non est sensura potestas, €consulite in medium, patres, Magnumque iubete €esse ducem.' laeto nomen clamore senatus €excipit et Magno fatum patriaeque suumque €inposuit. tunc in reges populosque merentis €sparsus honor, pelagique potens Phoebeia donis €exornata Rhodos gelidique inculta iuuentus €Taygeti, fama ueteres laudantur Athenae, €Massiliaeque suae donatur libera Phocis; @1 €tum Sadalam fortemque Cotyn fidumque per arma €Deiotarum et gelidae dominum Rhascypolin orae þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ•ˆ¸conlaudant, Libyamque iubent auctore senatu €sceptrifero parere Iubae. pro tristia fata! €et tibi, non fidae gentis dignissime regno, €fortunae, Ptolemaee, pudor crimenque deorum, €cingere Pellaeo pressos diademate crinis €permissum. saeuum in populos puer accipis ensem, €atque utinam in populos! donata est regia Lagi, €accessit Magni iugulus, regnumque sorori €ereptum est soceroque nefas. iam turba soluto €arma petit coetu; quae cum populique ducesque €casibus incertis et caeca sorte pararent, €solus in ancipites metuit descendere Martis €Appius euentus, finemque expromere rerum €sollicitat superos multosque obducta per annos €Delphica fatidici reserat penetralia Phoebi. €@@Hesperio tantum quantum summotus Eoo €cardine Parnasos gemino petit aethera colle, €mons Phoebo Bromioque sacer, cui numine mixto @1 €Delphica Thebanae referunt trieterica Bacchae. €hoc solum fluctu terras mergente cacumen €eminuit pontoque fuit discrimen et astris. €tu quoque uix summam, seductus ab aequore, rupem €extuleras, unoque iugo, Parnase, latebas. €ultor ibi expulsae, premeret cum uiscera partus, €matris adhuc rudibus Paean Pythona sagittis €explicuit, cum regna Themis tripodasque teneret. €ut uidit Paean uastos telluris hiatus €diuinam spirare fidem uentosque loquaces €exhalare solum, sacris se condidit antris, €incubuitque adyto uates ibi factus Apollo. €@@quis latet hic superum? quod numen ab aethere pressum €dignatur caecas inclusum habitare cauernas? €quis terram caeli patitur deus, omnia cursus €aeterni secreta tenens mundoque futuri €conscius, ac populis sese proferre paratus €contactumque ferens hominis, magnusque potensque, €siue canit fatum seu, quod iubet ille canendo, €fit fatum? forsan, terris inserta regendis €aere libratum uacuo quae sustinet orbem, €totius pars magna Iouis Cirrhaea per antra €exit et aetherio trahitur conexa Tonanti. €hoc ubi uirgineo conceptum est pectore numen, €humanam feriens animam sonat oraque uatis €soluit, ceu Siculus flammis urguentibus Aetnam €undat apex, Campana fremens ceu saxa uaporat @1 €conditus Inarimes aeterna mole Typhoeus. €@@hoc tamen expositum cunctis nullique negatum €numen ab humani solum se labe furoris €uindicat. haud illic tacito mala uota susurro €concipiunt, nam fixa canens mutandaque nulli €mortales optare uetat; iustisque benignus €saepe dedit sedem totas mutantibus urbes, €ut Tyriis, dedit ille minas inpellere belli, €ut Salaminiacum meminit mare; sustulit iras €telluris sterilis monstrato fine, resoluit €aera tabificum. non ullo saecula dono €nostra carent maiore deum, quam Delphica sedes €quod siluit, postquam reges timuere futura €et superos uetuere loqui. nec uoce negata €Cirrhaeae maerent uates, templique fruuntur €iustitio. nam, siqua deus sub pectora uenit, €numinis aut poena est mors inmatura recepti €aut pretium; quippe stimulo fluctuque furoris €conpages humana labat, pulsusque deorum €concutiunt fragiles animas. sic tempore longo €inmotos tripodas uastaeque silentia rupis €Appius Hesperii scrutator ad ultima fati €sollicitat. iussus sedes laxare uerendas €antistes pauidamque deis inmittere uatem €Castalios circum latices nemorumque recessus €Phemonoen errore uagam curisque uacantem €corripuit cogitque fores inrumpere templi. €limine terrifico metuens consistere Phoebas €absterrere ducem noscendi ardore futura €cassa fraude parat. 'quid spes' ait 'inproba ueri @1 €te, Romane, trahit? muto Parnasos hiatu €conticuit pressitque deum, seu spiritus istas €destituit fauces mundique in deuia uersum €duxit iter, seu, barbarica cum lampade Python €arsit, in inmensas cineres abiere cauernas €et Phoebi tenuere uiam, seu sponte deorum €Cirrha silet farique sat est arcana futuri €carmina longaeuae uobis conmissa Sibyllae, €seu Paean solitus templis arcere nocentis, €ora quibus soluat, nostro non inuenit aeuo.' €@@uirginei patuere doli, fecitque negatis €numinibus metus ipse fidem. tum torta priores €stringit uitta comas, crinesque in terga solutos €candida Phocaica conplectitur infula lauro. €haerentem dubiamque premens in templa sacerdos €inpulit. illa pauens adyti penetrale remoti €fatidicum prima templorum in parte resistit €atque deum simulans sub pectore ficta quieto €uerba refert, nullo confusae murmure uocis €instinctam sacro mentem testata furore, €haud aeque laesura ducem cui falsa canebat €quam tripodas Phoebique fidem. non rupta trementi €uerba sono nec uox antri conplere capacis €sufficiens spatium nulloque horrore comarum €excussae laurus inmotaque limina templi €securumque nemus ueritam se credere Phoebo €prodiderant. sensit tripodas cessare furensque €Appius 'et nobis meritas dabis, impia, poenas €et superis, quos fingis,' ait 'nisi mergeris antris €deque orbis trepidi tanto consulta tumultu @1 €desinis ipsa loqui'. tandem conterrita uirgo €confugit ad tripodas uastisque adducta cauernis €haesit et insueto concepit pectore numen, €quod non exhaustae per tot iam saecula rupis €spiritus ingessit uati; tandemque potitus €pectore Cirrhaeo non umquam plenior artus €Phoebados inrupit Paean mentemque priorem €expulit atque hominem toto sibi cedere iussit €pectore. bacchatur demens aliena per antrum €colla ferens, uittasque dei Phoebeaque serta €erectis discussa comis per inania templi €ancipiti ceruice rotat spargitque uaganti €obstantis tripodas magnoque exaestuat igne €iratum te, Phoebe, ferens. nec uerbere solo €uteris et stimulis flammasque in uiscera mergis: €accipit et frenos, nec tantum prodere uati €quantum scire licet. uenit aetas omnis in unam €congeriem, miserumque premunt tot saecula pectus, €tanta patet rerum series, atque omne futurum @1 €nititur in lucem, uocemque petentia fata €luctantur; non prima dies, non ultima mundi, €non modus Oceani, numerus non derat harenae. €qualis in Euboico uates Cumana recessu €indignata suum multis seruire furorem €gentibus ex tanta fatorum strage superba €excerpsit Romana manu, sic plena laborat €Phemonoe Phoebo, dum te, consultor operti €Castalia tellure dei, uix inuenit, Appi, €inter fata diu quaerens tam magna latentem. €spumea tum primum rabies uaesana per ora €effluit et gemitus et anhelo clara meatu €murmura, tum maestus uastis ululatus in antris €extremaeque sonant domita iam uirgine uoces: €'effugis ingentes, tanti discriminis expers, €bellorum, Romane, minas, solusque quietem €Euboici uasta lateris conualle tenebis'. €cetera suppressit faucesque obstruxit Apollo. €@@custodes tripodes fatorum arcanaque mundi €tuque, potens ueri Paean nullumque futuri €a superis celate diem, suprema ruentis €imperii caesosque duces et funera regum €et tot in Hesperio conlapsas sanguine gentis €cur aperire times? an nondum numina tantum €decreuere nefas et adhuc dubitantibus astris €Pompei damnare caput tot fata tenentur? €uindicis an gladii facinus poenasque furorum €regnaque ad ultores iterum redeuntia Brutos, €ut peragat fortuna, taces? tum pectore uatis @1 €inpactae cessere fores, expulsaque templis €prosiluit; perstat rabies, nec cuncta locutae €quem non emisit, superest deus. illa feroces €torquet adhuc oculos totoque uagantia caelo €lumina, nunc uoltu pauido, nunc torua minaci; €stat numquam facies; rubor igneus inficit ora €liuentisque genas; nec, qui solet esse timenti, €terribilis sed pallor inest; nec fessa quiescunt €corda, sed, ut tumidus Boreae post flamina pontus €rauca gemit, sic muta leuant suspiria uatem. €dumque a luce sacra, qua uidit fata, refertur €ad uolgare iubar mediae uenere tenebrae. €inmisit Stygiam Paean in uiscera Lethen, €quae raperet secreta deum. tum pectore uerum €fugit et ad Phoebi tripodas rediere futura, €uixque refecta cadit. nec te uicinia leti €territat ambiguis frustratum sortibus, Appi; €iure sed incerto mundi subsidere regnum €Chalcidos Euboicae uana spe rapte parabas. €heu demens, nullum belli sentire fragorem, €tot mundi caruisse malis, praestare deorum €excepta quis Morte potest? secreta tenebis @1 €litoris Euboici memorando condite busto, €qua maris angustat fauces saxosa Carystos €et, tumidis infesta colit quae numina, Rhamnus, €artatus rapido feruet qua gurgite pontus €Euripusque trahit, cursum mutantibus undis, €Chalcidicas puppes ad iniquam classibus Aulin. þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ•‹í@@interea domitis Caesar remeabat Hiberis €uictrices aquilas alium laturus in orbem, €cum prope fatorum tantos per prospera cursus €auertere dei. nullo nam Marte subactus €intra castrorum timuit tentoria ductor €perdere successus scelerum, cum paene fideles €per tot bella manus satiatae sanguine tandem €destituere ducem, seu maesto classica paulum €intermissa sono claususque et frigidus ensis €expulerat belli furias, seu, praemia miles €dum maiora petit, damnat causamque ducemque €et scelere inbutos etiamnunc uenditat enses. €haud magis expertus discrimine Caesar in ullo est €quam non e stabili tremulo sed culmine cuncta €despiceret staretque super titubantia fultus. €tot raptis truncus manibus gladioque relictus €paene suo, qui tot gentis in bella trahebat, €scit non esse ducis strictos sed militis enses. €non pauidum iam murmur erat nec pectore tecto €ira latens; nam quae dubias constringere mentes €causa solet, dum quisque pauet, quibus ipse timori est, €seque putat solum regnorum iniusta grauari, @1 €haud retinet. quippe ipsa metus exsoluerat audax €turba suos: quidquid multis peccatur inultum est. €effudere minas. 'liceat discedere, Caesar, €a rabie scelerum. quaeris terraque marique €his ferrum iugulis animasque effundere uiles €quolibet hoste paras; partem tibi Gallia nostri €eripuit, partem duris Hispania bellis, €pars iacet Hesperia, totoque exercitus orbe €te uincente perit. terris fudisse cruorem €quid iuuat Arctois Rhodano Rhenoque subactis? €tot mihi pro bellis bellum ciuile dedisti. €cepimus expulso patriae cum tecta senatu, €quos hominum uel quos licuit spoliare deorum? €imus in omne nefas manibus ferroque nocentes, €paupertate pii. finis quis quaeritur armis? €quid satis est, si Roma parum est? iam respice canos €inualidasque manus et inanis cerne lacertos. €usus abit uitae, bellis consumpsimus aeuum: €ad mortem dimitte senes. en inproba uota: €non duro liceat morientia caespite membra €ponere, non anima galeam fugiente ferire €atque oculos morti clausuram quaerere dextram, €coniugis inlabi lacrimis, unique paratum €scire rogum; liceat morbis finire senectam; €sit praeter gladios aliquod sub Caesare fatum. €quid uelut ignaros ad quae portenta paremur €spe trahis? usque adeo soli ciuilibus armis €nescimus cuius sceleris sit maxima merces? @1 €nil actum est bellis, si nondum conperit istas €omnia posse manus. nec fas nec uincula iuris €hoc audere uetant: Rheni mihi Caesar in undis €dux erat, hic socius; facinus quos inquinat aequat. €adde quod ingrato meritorum iudice uirtus €nostra perit: quidquid gerimus fortuna uocatur. €nos fatum sciat esse suum. licet omne deorum €obsequium speres, irato milite, Caesar, €pax erit.' haec fatus totis discurrere castris €coeperat infestoque ducem deposcere uoltu. €sic eat, o superi: quando pietasque fidesque €destituunt moresque malos sperare relictum est, €finem ciuili faciat discordia bello. €@@quem non ille ducem potuit terrere tumultus? €fata sed in praeceps solitus demittere Caesar €fortunamque suam per summa pericula gaudens €exercere uenit; nec dum desaeuiat ira €expectat: medios properat temptare furores. €non illis urbes spoliandaque templa negasset €Tarpeiamque Iouis sedem matresque senatus €passurasque infanda nurus. uult omnia certe €a se saeua peti, uult praemia Martis amari; €militis indomiti tantum mens sana timetur. €non pudet, heu, Caesar, soli tibi bella placere €iam manibus damnata tuis? hos ante pigebit €sanguinis? his ferri graue ius erit, ipse per omne €fasque nefasque rues? lassare et disce sine armis €posse pati; liceat scelerum tibi ponere finem. @1 €saeue, quid insequeris? quid iam nolentibus instas? €bellum te ciuile fugit. stetit aggere fulti €caespitis intrepidus uoltu meruitque timeri €non metuens, atque haec ira dictante profatur: €'qui modo in absentem uoltu dextraque furebas, €miles, habes nudum promptumque ad uolnera pectus. €hic fuge, si belli finis placet, ense relicto. €detegit inbelles animas nil fortiter ausa €seditio tantumque fugam meditata iuuentus €ac ducis inuicti rebus lassata secundis. €uadite meque meis ad bella relinquite fatis. €inuenient haec arma manus, uobisque repulsis €tot reddet Fortuna uiros quot tela uacabunt. €anne fugam Magni tanta cum classe secuntur €Hesperiae gentes, nobis uictoria turbam €non dabit, inpulsi tantum quae praemia belli €auferat et uestri rapta mercede laboris €lauriferos nullo comitetur uolnere currus? €uos despecta senes exhaustaque sanguine turba €cernetis nostros iam plebs Romana triumphos. €Caesaris an cursus uestrae sentire putatis €damnum posse fugae? ueluti, si cuncta minentur €flumina quos miscent pelago subducere fontes, €non magis ablatis umquam descenderit aequor, €quam nunc crescit, aquis. an uos momenta putatis €ulla dedisse mihi? numquam sic cura deorum €se premet, ut uestrae morti uestraeque saluti €fata uacent: procerum motus haec cuncta secuntur; @1 €humanum paucis uiuit genus. orbis Hiberi €horror et Arctoi nostro sub nomine miles €Pompeio certe fugeres duce. fortis in armis €Caesareis Labienus erat: nunc transfuga uilis €cum duce praelato terras atque aequora lustrat. €nec melior mihi uestra fides, si bella nec hoste €nec duce me geritis. quisquis mea signa relinquens €non Pompeianis tradit sua partibus arma, €hic numquam uult esse meus. sunt ista profecto €curae castra deis, qui me committere tantis €non nisi mutato uoluerunt milite bellis. €heu, quantum Fortuna umeris iam pondere fessis €amolitur onus! sperantis omnia dextras €exarmare datur, quibus hic non sufficit orbis: €iam certe mihi bella geram. discedite castris, €tradite nostra uiris ignaui signa Quirites. €at paucos, quibus haec rabies auctoribus arsit, €non Caesar sed poena tenet. procumbite terra €infidumque caput feriendaque tendite colla. €et tu, quo solo stabunt iam robore castra, €tiro rudis, specta poenas et disce ferire, €disce mori.' tremuit saeua sub uoce minantis €uolgus iners, unumque caput tam magna iuuentus €priuatum factura timet, uelut ensibus ipsis €imperet inuito moturus milite ferrum. €ipse pauet ne tela sibi dextraeque negentur €ad scelus hoc Caesar: uicit patientia saeui €spem ducis, et iugulos, non tantum praestitit ensis. €nil magis adsuetas sceleri quam perdere mentis €atque perire tenet. tam diri foederis ictu @1 €parta quies, poenaque redit placata iuuentus. €@@Brundisium decumis iubet hanc attingere castris €et cunctas reuocare rates quas auius Hydrus €antiquosque Taras secretaque litora Leucae, €quas recipit Salpina palus et subdita Sipus €montibus, Ausoniam qua torquens frugifer oram €Delmatico Boreae Calabroque obnoxius Austro €Apulus Hadriacas exit Garganus in undas. €ipse petit trepidam tutus sine milite Romam €iam doctam seruire togae, populoque precanti €scilicet indulgens summo dictator honori €contigit et laetos fecit se consule fastos. €namque omnis uoces, per quas iam tempore tanto €mentimur dominis, haec primum repperit aetas €qua, sibi ne ferri ius ullum, Caesar, abesset, €Ausonias uoluit gladiis miscere secures @1 €addidit et fasces aquilis et nomen inane €imperii rapiens signauit tempora digna €maesta nota; nam quo melius Pharsalicus annus €consule notus erit? fingit sollemnia Campus €et non admissae dirimit suffragia plebis €decantatque tribus et uana uersat in urna. €nec caelum seruare licet: tonat augure surdo, €et laetae iurantur aues bubone sinistro. €inde perit primum quondam ueneranda potestas €iuris inops; tantum careat ne nomine tempus €menstruus in fastos distinguit saecula consul. €nec non Iliacae numen quod praesidet Albae, €haud meritum Latio sollemnia sacra subacto, €uidit flammifera confectas nocte Latinas. €@@inde rapit cursus et, quae piger Apulus arua €deseruit rastris et inerti tradidit herbae, €ocior et caeli flammis et tigride feta €transcurrit, curuique tenens Minoia tecta €Brundisii clausas uentis brumalibus undas €inuenit et pauidas hiberno sidere classes. €turpe duci uisum rapiendi tempora belli €in segnes exisse moras, portuque teneri €dum pateat tutum uel non felicibus aequor. €expertis animos pelagi sic robore conplet: €'fortius hiberni flatus caelumque fretumque, €cum cepere, tenent, quam quos incumbere certos þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ•‹ƒŸperfida nubiferi uetat inconstantia ueris. €nec maris anfractus lustrandaque litora nobis, €sed recti fluctus soloque Aquilone secandi. €hic utinam summi curuet carchesia mali €incumbatque furens et Graia ad moenia perflet, @1 €ne Pompeiani Phaeacum e litore toto €languida iactatis conprendant carbasa remis. €rumpite quae retinent felices uincula proras: €iam dudum nubes et saeuas perdimus undas.' €@@sidera prima poli Phoebo labente sub undas €exierant et luna suas iam fecerat umbras, €cum pariter soluere rates, totosque rudentes €laxauere sinus et flexo nauita cornu €obliquat laeuo pede carbasa summaque pandens €sipara uelorum perituras colligit auras. €uix primum leuior propellere lintea uentus €incipit exiguumque tument, et reddita malo €in mediam cecidere ratem, terraque relicta €non ualet ipsa sequi puppes quae uexerat aura. €aequora lenta iacent, alto torpore ligatae €pigrius inmotis haesere paludibus undae. €sic stat iners Scythicas astringens Bosporos undas, €cum glacie retinente fretum non inpulit Hister, €inmensumque gelu tegitur mare; conprimit unda €deprendit quascumque rates, nec peruia uelis €aequora frangit eques, fluctuque latente sonantem €orbita migrantis scindit Maeotida Bessi. @1 €saeua quies pelagi, maestoque ignaua profundo €stagna iacentis aquae; ueluti deserta regente €aequora natura cessant, pontusque uetustas €oblitus seruare uices non commeat aestu, €non horrore tremit, non solis imagine uibrat. €casibus innumeris fixae patuere carinae. €illinc infestae classes et inertia tonsis €aequora moturae, grauis hinc languore profundi €obsessis uentura fames. noua uota timori €sunt inuenta nouo, fluctus nimiasque precari €uentorum uires, dum se torpentibus unda €excutiat stagnis et sit mare. nubila nusquam €undarumque minae; caelo languente fretoque €naufragii spes omnis abit. sed nocte fugata €laesum nube dies iubar extulit imaque sensim €concussit pelagi mouitque Ceraunia nautis. €inde rapi coepere rates atque aequora classem €curua sequi, quae iam uento fluctuque secundo €lapsa Palaestinas uncis confixit harenas. €@@prima duces iunctis uidit consistere castris €tellus, quam uolucer Genusus, quam mollior Hapsus €circumeunt ripis. Hapso gestare carinas €causa palus, leni quam fallens egerit unda; €at Genusum nunc sole niues nunc imbre solutae €praecipitant. neuter longo se gurgite lassat, €sed minimum terrae uicino litore nouit. €hoc fortuna loco tantae duo nomina famae €conposuit, miserique fuit spes inrita mundi €posse duces parua campi statione diremptos €admotum damnare nefas; nam cernere uoltus @1 €et uoces audire datur, multosque per annos €dilectus tibi, Magne, socer post pignora tanta, €sanguinis infausti subolem mortemque nepotum, €te nisi Niliaca propius non uidit harena. €@@Caesaris attonitam miscenda ad proelia mentem €ferre moras scelerum partes iussere relictae. €ductor erat cunctis audax Antonius armis €iam tum ciuili meditatus Leucada bello. €illum saepe minis Caesar precibusque morantem €euocat. 'o mundi tantorum causa laborum, €quid superos et fata tenes? sunt cetera cursu €acta meo, summam rapti per prospera belli €te poscit fortuna manum. non rupta uadosis €Syrtibus incerto Libye nos diuidit aestu. €numquid inexperto tua credimus arma profundo €inque nouos traheris casus? ignaue, uenire €te Caesar, non ire iubet. prior ipse per hostes €percussi medios alieni iuris harenas: €tu mea castra times? pereuntia tempora fati €conqueror, in uentos inpendo uota fretumque. €ne retine dubium cupientis ire per aequor: €si bene nota mihi est, ad Caesaris arma iuuentus €naufragio uenisse uolet. iam uoce doloris €utendum est: non ex aequo diuisimus orbem; €Epirum Caesarque tenet totusque senatus, @1 €Ausoniam tu solus habes.' his terque quaterque €uocibus excitum postquam cessare uidebat, €dum se desse deis ac non sibi numina credit, €sponte per incautas audet temptare tenebras €quod iussi timuere fretum, temeraria prono €expertus cessisse deo, fluctusque uerendos €classibus exigua sperat superare carina. €@@soluerat armorum fessas nox languida curas, €parua quies miseris, in quorum pectora somno €dat uires fortuna minor; iam castra silebant, €tertia iam uigiles commouerat hora secundos: €Caesar sollicito per uasta silentia gressu €uix famulis audenda parat, cunctisque relictis €sola placet Fortuna comes. tentoria postquam €egressus uigilum somno cedentia membra €transsiluit questus tacite, quod fallere posset, €litora curua legit, primisque inuenit in undis €rupibus exesis haerentem fune carinam. €rectorem dominumque ratis secura tenebat €haud procul inde domus, non ullo robore fulta €sed sterili iunco cannaque intexta palustri €et latus inuersa nudum munita phaselo. €haec Caesar bis terque manu quassantia tectum €limina commouit. molli consurgit Amyclas €quem dabat alga toro. 'quisnam mea naufragus' inquit €'tecta petit, aut quem nostrae fortuna coegit €auxilium sperare casae?' sic fatus ab alto €aggere iam tepidae sublato fune fauillae €scintillam tenuem commotos pauit in ignes, €securus belli: praedam ciuilibus armis @1 €scit non esse casas. o uitae tuta facultas €pauperis angustique lares! o munera nondum €intellecta deum! quibus hoc contingere templis €aut potuit muris, nullo trepidare tumultu €Caesarea pulsante manu? tum poste recluso €dux ait 'expecta uotis maiora modestis €spesque tuas laxa, iuuenis: si iussa secutus €me uehis Hesperiam, non ultra cuncta carinae €debebis manibusque [2inportunamue fereris Œ„—ápauperiem deflens]2 inopem duxisse senectam. ‹„˜ne cessa praebere deo tua fata uolenti €angustos opibus subitis inplere penates.' €sic fatur, quamquam plebeio tectus amictu, €indocilis priuata loqui. tum pauper Amyclas €'multa quidem prohibent nocturno credere ponto. €nam sol non rutilas deduxit in aequora nubes €concordesque tulit radios: Noton altera Phoebi, €altera pars Borean diducta luce uocabat. €orbe quoque exhaustus medio languensque recessit €spectantis oculos infirmo lumine passus. €lunaque non gracili surrexit lucida cornu €aut orbis medii puros exesa recessus, €nec duxit recto tenuata cacumina cornu, €uentorumque notam rubuit; tum lurida pallens €ora tulit uoltu sub nubem tristis ituro. €sed mihi nec motus nemorum nec litoris ictus @1 €nec placet incertus qui prouocat aequora delphin, €aut siccum quod mergus amat, quodque ausa uolare €ardea sublimis pinnae confisa natanti, €quodque caput spargens undis, uelut occupet imbrem, €instabili gressu metitur litora cornix. €sed, si magnarum poscunt discrimina rerum, €haud dubitem praebere manus: uel litora tangam €iussa, uel hoc potius pelagus flatusque negabunt.' €haec fatur, soluensque ratem dat carbasa uentis; €ad quorum motus non solum lapsa per altum €aera dispersos traxere cadentia sulcos €sidera, sed summis etiam quae fixa tenentur €astra polis sunt uisa quati. niger inficit horror €terga maris, longo per multa uolumina tractu €aestuat unda minax, flatusque incerta futuri €turbida testantur conceptos aequora uentos. €tum rector trepidae fatur ratis 'aspice saeuum €quanta paret pelagus: Zephyros intendat an Austros €incertum est; puppem dubius ferit undique pontus. €nubibus et caelo Notus est; si murmura ponti €consulimus, Cori ueniet mare. gurgite tanto €nec ratis Hesperias tanget nec naufragus oras: €desperare uiam et uetitos conuertere cursus €sola salus. liceat uexata litora puppe @1 €prendere, ne longe nimium sit proxima tellus.' €@@fisus cuncta sibi cessura pericula Caesar €'sperne minas' inquit 'pelagi uentoque furenti €trade sinum. Italiam si caelo auctore recusas €me pete. sola tibi causa est haec iusta timoris, €uectorem non nosse tuum, quem numina numquam €destituunt, de quo male tunc fortuna meretur €cum post uota uenit. medias perrumpe procellas €tutela secure mea. caeli iste fretique, €non puppis nostrae labor est: hanc Caesare pressam €a fluctu defendet onus. nec longa furori €uentorum saeuo dabitur mora: proderit undis €ista ratis. ne flecte manum, fuge proxima uelis €litora; tum Calabro portu te crede potitum €cum iam non poterit puppi nostraeque saluti €altera terra dari. quid tanta strage paretur €ignoras: quaerit pelagi caelique tumultu €quod praestet Fortuna mihi.' non plura locuto þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ•‹„Òauolsit laceros percussa puppe rudentis €turbo rapax fragilemque super uolitantia malum €uela tulit; sonuit uictis conpagibus alnus. €@@inde ruunt toto concita pericula mundo. €primus ab oceano caput exeris Atlanteo, €Core, mouens aestus. iam te tollente furebat €pontus et in scopulos totas erexerat undas: €occurrit gelidus Boreas pelagusque retundit, €et dubium pendet, uento cui concidat, aequor. €sed Scythici uicit rabies Aquilonis et undas €torsit et abstrusas penitus uada fecit harenas. @1 €nec perfert pontum Boreas ad saxa, suumque €in fluctus Cori frangit mare, motaque possunt €aequora subductis etiam concurrere uentis. €non Euri cessasse minas, non imbribus atrum €Aeolii iacuisse Notum sub carcere saxi €crediderim; cunctos solita de parte ruentis €defendisse suas uiolento turbine terras, €sic pelagus mansisse loco. nam priua procellis €aequora rapta ferunt; Aegaeas transit in undas €Tyrrhenum, sonat Ionio uagus Hadria ponto. €a quotiens frustra pulsatos aequore montis €obruit ille dies! quam celsa cacumina pessum €tellus uicta dedit! non ullo litore surgunt €tam ualidi fluctus, alioque ex orbe uoluti €a magno uenere mari, mundumque coercens €monstriferos agit unda sinus. sic rector Olympi €cuspide fraterna lassatum in saecula fulmen €adiuuit, regnoque accessit terra secundo, €cum mare conuoluit gentes, cum litora Tethys €noluit ulla pati caelo contenta teneri. €tum quoque tanta maris moles creuisset in astra €ni superum rector pressisset nubibus undas. €non caeli nox illa fuit: latet obsitus aer €infernae pallore domus nimbisque grauatus €deprimitur, fluctusque in nubibus accipit imbrem. @1 €lux etiam metuenda perit, nec fulgura currunt €clara, sed obscurum nimbosus dissilit aer. €tum superum conuexa tremunt atque arduus axis €intonuit motaque poli conpage laborant. €extimuit natura chaos; rupisse uidentur €concordes elementa moras rursusque redire €nox manes mixtura deis. spes una salutis, €quod tanta mundi nondum periere ruina. €quantum Leucadio placidus de uertice pontus €despicitur, tantum nautae uidere trementes €fluctibus e summis praeceps mare; cumque tumentes €rursus hiant undae uix eminet aequore malus. €nubila tanguntur uelis et terra carina. €nam pelagus, qua parte sedet, non celat harenas €exhaustum in cumulos, omnisque in fluctibus unda est. €artis opem uicere metus, nescitque magister €quam frangat, cui cedat aquae. discordia ponti €succurrit miseris, fluctusque euertere puppem €non ualet in fluctum: uictum latus unda repellens €erigit, atque omni surgit ratis ardua uento. €non humilem Sasona uadis [non litora curuae €Thessaliae saxosa pauent] oraeque malignos €Ambraciae portus, scopulosa Ceraunia nautae €summa timent. credit iam digna pericula Caesar €fatis esse suis. 'quantusne euertere' dixit @1 €'me superis labor est, parua quem puppe sedentem €tam magno petiere mari! si gloria leti €est pelago donata mei bellisque negamur, €intrepidus quamcumque datis mihi, numina, mortem €accipiam. licet ingentis abruperit actus €festinata dies fatis, sat magna peregi. €Arctoas domui gentes, inimica subegi €arma metu, uidit Magnum mihi Roma secundum, €iussa plebe tuli fasces per bella negatos; €nulla meis aberit titulis Romana potestas, €nec sciet hoc quisquam nisi tu, quae sola meorum €conscia uotorum es, me, quamuis plenus honorum €et dictator eam Stygias et consul ad umbras, €priuatum, Fortuna, mori. mihi funere nullo €est opus, o superi: lacerum retinete cadauer €fluctibus in mediis, desint mihi busta rogusque, €dum metuar semper terraque expecter ab omni.' €haec fatum decumus, dictu mirabile, fluctus €inualida cum puppe leuat, nec rursus ab alto €aggere deiecit pelagi sed pertulit unda €scruposisque angusta uacant ubi litora saxis €inposuit terrae. pariter tot regna, tot urbes €fortunamque suam tacta tellure recepit. €@@sed non tam remeans Caesar iam luce propinqua €quam tacita sua castra fuga comitesque fefellit. €circumfusa duci fleuit gemituque suorum €et non ingratis incessit turba querellis. €'quo te, dure, tulit uirtus temeraria, Caesar, @1 €aut quae nos uiles animas in fata relinquens €inuitis spargenda dabas tua membra procellis? €cum tot in hac anima populorum uita salusque €pendeat et tantus caput hoc sibi fecerit orbis, €saeuitia est uoluisse mori. nullusne tuorum €emeruit comitum fatis non posse superstes €esse tuis? cum te raperet mare, corpora segnis €nostra sopor tenuit. pudet, heu! tibi causa petendae €haec fuit Hesperiae, uisum est quod mittere quemquam €tam saeuo crudele mari. sors ultima rerum €in dubios casus et prona pericula morti €praecipitare solet: mundi iam summa tenentem €permisisse mari tantum! quid numina lassas? €sufficit ad fatum belli fauor iste laborque €Fortunae, quod te nostris inpegit harenis? €hine usus placuere deum, non rector ut orbis €nec dominus rerum, sed felix naufragus esses?' €talia iactantis discussa nocte serenus €oppressit cum sole dies, fessumque tumentis €conposuit pelagus uentis patientibus undas. €@@nec non Hesperii lassatum fluctibus aequor €ut uidere duces, purumque insurgere caelo €fracturum pelagus Borean, soluere carinas. €quas uentus doctaeque pari moderamine dextrae €permixtas habuere diu, latumque per aequor, €ut terrestre, coit consertis puppibus agmen. @1 €sed nox saeua modum uenti uelique tenorem €eripuit nautis excussitque ordine puppes. €Strymona sic gelidum bruma pellente relinquunt €poturae te, Nile, grues, primoque uolatu €effingunt uarias casu monstrante figuras; €mox, ubi percussit tensas Notus altior alas, €confusos temere inmixtae glomerantur in orbes, €et turbata perit dispersis littera pinnis. €cum primum redeunte die uiolentior aer €puppibus incubuit Phoebeo concitus ortu, €praetereunt frustra temptati litora Lissi €Nymphaeumque tenent: nudas Aquilonibus undas €succedens Boreae iam portum fecerat Auster. €@@undique conlatis in robur Caesaris armis €summa uidens duri Magnus discrimina Martis €iam castris instare suis seponere tutum €coniugii decreuit onus Lesboque remota €te procul a saeui strepitu, Cornelia, belli €occulere. heu, quantum mentes dominatur in aequas €iusta Venus! dubium trepidumque ad proelia, Magne, €te quoque fecit amor; quod nolles stare sub ictu €fortunae quo mundus erat Romanaque fata, €coniunx sola fuit. mentem iam uerba paratam €destituunt, blandaeque iuuat uentura trahentem €indulgere morae et tempus subducere fatis. €nocte sub extrema pulso torpore quietis €dum fouet amplexu grauidum Cornelia curis €pectus et auersi petit oscula grata mariti, €umentis mirata genas percussaque caeco @1 €uolnere non audet flentem deprendere Magnum. €ille gemens 'non nunc uita mihi dulcior,' inquit €'cum taedet uitae, laeto sed tempore, coniunx, €uenit maesta dies et quam nimiumque parumque €distulimus; iam totus adest in proelia Caesar. €cedendum est bellis, quorum tibi tuta latebra €Lesbos erit. desiste preces temptare: negaui €iam mihi. non longos a me patiere recessus; €praecipites aderunt casus: properante ruina €summa cadunt. satis est audisse pericula Magni; €meque tuus decepit amor, ciuilia bella €si spectare potes. nam me iam Marte parato €securos cepisse pudet cum coniuge somnos, €eque tuo, quatiunt miserum cum classica mundum, €surrexisse sinu. uereor ciuilibus armis €Pompeium nullo tristem committere damno. €tutior interea populis et tutior omni €rege late, positamque procul fortuna mariti €non tota te mole premat. si numina nostras €inpulerint acies, maneat pars optima Magni, €sitque mihi, si fata prement uictorque cruentus, €quo fugisse uelim.' uix tantum infirma dolorem €cepit, et attonito cesserunt pectore sensus. €tandem uox maestas potuit proferre querellas. €'nil mihi de fatis thalami superisque relictum est, €Magne, queri: nostros non rumpit funus amores €nec diri fax summa rogi, sed sorte frequenti €plebeiaque nimis careo dimissa marito. @1 €hostis ad aduentum rumpamus foedera taedae, €placemus socerum. sic est tibi cognita, Magne, €nostra fides? credisne aliquid mihi tutius esse €quam tibi? non olim casu pendemus ab uno? €fulminibus me, saeue, iubes tantaeque ruinae €absentem praestare caput? secura uidetur €sors tibi, cum facias etiamnunc uota, perisse? þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ•‹†…ut nolim seruire malis sed morte parata €te sequar ad manes, feriat dum maesta remotas €fama procul terras, uiuam tibi nempe superstes. €adde quod adsuescis fatis tantumque dolorem, €crudelis, me ferre doces. ignosce fatenti, €posse pati timeo. quod si sunt uota, deisque €audior, euentus rerum sciet ultima coniunx. €sollicitam rupes iam te uictore tenebunt, €et puppem quae fata feret tam laeta timebo. €nec soluent audita metus mihi prospera belli, €cum uacuis proiecta locis a Caesare possim €uel fugiente capi. notescent litora clari €nominis exilio, positaque ibi coniuge Magni €quis Mytilenaeas poterit nescire latebras? €hoc precor extremum: si nil tibi uicta relinquent €tutius arma fuga, cum te commiseris undis, €quolibet infaustam potius deflecte carinam: €litoribus quaerere meis.' sic fata relictis €exiluit stratis amens tormentaque nulla €uult differre mora. non maesti pectora Magni €sustinet amplexu dulci, non colla tenere, €extremusque perit tam longi fructus amoris, @1 €praecipitantque suos luctus, neuterque recedens €sustinuit dixisse uale, uitamque per omnem €nulla fuit tam maesta dies; nam cetera damna €durata iam mente malis firmaque tulerunt. €@@labitur infelix manibusque excepta suorum €fertur ad aequoreas, ac se prosternit, harenas, €litoraque ipsa tenet, tandemque inlata carinaest. €non sic infelix patriam portusque reliquit €Hesperios, saeui premerent cum Caesaris arma. €fida comes Magni uadit duce sola relicto €Pompeiumque fugit. quae nox tibi proxima uenit, €insomnis; uiduo tum primum frigida lecto €atque insueta quies uni, nudumque marito €non haerente latus. somno quam saepe grauata €deceptis uacuum manibus conplexa cubile est €atque oblita fugae quaesiuit nocte maritum! €nam quamuis flamma tacitas urente medullas €non iuuat in toto corpus iactae cubili: €seruatur pars illa tori. caruisse timebat €Pompeio; sed non superi tam laeta parabant: €instabat miserae, Magnum quae redderet, hora. @1 ôÿ@@@@{1LIBER SEXTVS}1 Postquam castra duces pugnae iam mente propinquis €inposuere iugis admotaque comminus arma €parque suum uidere dei, capere omnia Caesar €moenia Graiorum spernit Martemque secundum €iam nisi de genero fatis debere recusat. €funestam mundo uotis petit omnibus horam €in casum quae cuncta ferat; placet alea fati €alterutrum mersura caput. ter collibus omnis €explicuit turmas et signa minantia pugnam €testatus numquam Latiae se desse ruinae. €ut uidet ad nullos exciri posse tumultus €in pugnam generum sed clauso fidere uallo, €signa mouet tectusque uia dumosa per arua €Dyrrachii praeceps rapiendas tendit ad arcis. €hoc iter aequoreo praecepit limite Magnus, €quemque uocat collem Taulantius incola Petram €insedit castris Ephyraeaque moenia seruat €defendens tutam uel solis turribus urbem. €non opus hanc ueterum nec moles structa tuetur @1 €humanusque labor facilis, licet ardua tollat, €cedere uel bellis uel cuncta mouentibus annis, €sed munimen habet nullo quassabile ferro €naturam sedemque loci; nam clausa profundo €undique praecipiti scopulisque uomentibus aequor €exiguo debet, quod non est insula, colli. €terribiles ratibus sustentant moenia cautes, €Ioniumque furens, rapido cum tollitur Austro, €templa domosque quatit, spumatque in culmina pontus. €@@hic auidam belli rapuit spes inproba mentem €Caesaris, ut uastis diffusum collibus hostem €cingeret ignarum ducto procul aggere ualli. €metatur terras oculis, nec caespite tantum €contentus fragili subitos attollere muros €ingentis cautes auolsaque saxa metallis €Graiorumque domos direptaque moenia transfert. €extruitur quod non aries inpellere saeuus, €quod non ulla queat uiolenti machina belli. €franguntur montes, planumque per ardua Caesar €ducit opus; pandit fossas turritaque summis €disponit castella iugis magnoque recessu €amplexus fines saltus nemorosaque tesqua €et siluas uastaque feras indagine claudit. €non desunt campi, non desunt pabula Magno, €castraque Caesareo circumdatus aggere mutat: @1 €flumina tot cursus illic exorta fatigant, €illic mersa suos; operumque ut summa reuisat €defessus Caesar mediis intermanet agris. €@@nunc uetus Iliacos attollat fabula muros €ascribatque deis; fragili circumdata testa €moenia mirentur refugi Babylonia Parthi. €en, quantum Tigris, quantum celer ambit Orontes, €Assyriis quantum populis telluris Eoae €sufficit in regnum, subitum bellique tumultu €raptum clausit opus. tanti periere labores. €tot potuere manus aut iungere Seston Abydo €ingestoque solo Phrixeum elidere pontum, €aut Pelopis latis Ephyren abrumpere regnis €et ratibus longae flexus donare Maleae, €aut aliquem mundi, quamuis natura negasset, €in melius mutare locum. coit area belli: €hic alitur sanguis terras fluxurus in omnis, €hic et Thessalicae clades Libycaeque tenentur; €aestuat angusta rabies ciuilis harena. €@@prima quidem surgens operum structura fefellit €Pompeium, ueluti mediae qui tutus in aruis €Sicaniae rabidum nescit latrare Pelorum, €aut, uaga cum Tethys Rutupinaque litora feruent, €unda Caledonios fallit turbata Britannos. €ut primum uasto saeptas uidet aggere terras, €ipse quoque a tuta deducens agmina Petra €diuersis spargit tumulis, ut Caesaris arma €laxet et effuso claudentem milite tendat; @1 €ac tantum saepti uallo sibi uindicat agri, €parua Mycenaeae quantum sacrata Dianae €distat ab excelsa nemoralis Aricia Roma, €quoque modo terrae praelapsus moenia Thybris €in mare descendit, si nusquam torqueat amnem. €classica nulla sonant iniussaque tela uagantur €et fit saepe nefas iaculum temptante lacerto. €maior cura duces miscendis abstrahit armis: €Pompeium exhaustae praebenda ad gramina terrae, €quae currens obtriuit eques gradibusque citatis €ungula frondentem discussit cornea campum. €belliger attonsis sonipes defessus in aruis, €aduectos cum plena ferant praesepia culmos, €ore nouas poscens moribundus labitur herbas €et tremulo medios abrumpit poplite gyros. €corpora dum soluit tabes et digerit artus, €traxit iners caelum fluuidae contagia pestis €obscuram in nubem. tali spiramine Nesis €emittit Stygium nebulosis aera saxis €antraque letiferi rabiem Typhonis anhelant. €inde labant populi, caeloque paratior unda €omne pati uirus durauit uiscera caeno. €iam riget arta cutis distentaque lumina rumpit, €igneaque in uoltus et sacro feruida morbo €pestis abit, fessumque caput se ferre recusat. €iam magis atque magis praeceps agit omnia fatum, €nec medii dirimunt morbi uitamque necemque, €sed languor cum morte uenit; turbaque cadentum €aucta lues, dum mixta iacent incondita uiuis €corpora; nam miseros ultra tentoria ciues @1 €spargere funus erat. tamen hos minuere labores €a tergo pelagus pulsusque Aquilonibus aer €litoraque et plenae peregrina messe carinae. €at liber terrae spatiosis collibus hostis €aere non pigro nec inertibus angitur undis, €sed patitur saeuam, ueluti circumdatus arta €opsidione, famem. nondum turgentibus altam €in segetem culmis cernit miserabile uolgus €in pecudum cecidisse cibos et carpere dumos €et foliis spoliare nemus letumque minantis €uellere ab ignotis dubias radicibus herbas. €quae mollire queunt flamma, quae frangere morsu, €quaeque per abrasas utero demittere fauces, €plurimaque humanis ante hoc incognita mensis €diripiens miles saturum tamen obsidet hostem. €@@ut primum libuit ruptis euadere claustris €Pompeio cunctasque sibi permittere terras, €non obscura petit latebrosae tempora noctis, €et raptum furto soceri cessantibus armis €dedignatur iter: latis exire ruinis €quaerit, et inpulso turres confringere uallo, €perque omnis gladios et qua uia caede paranda est. €opportuna tamen ualli pars uisa propinqui, €qua Minici castella uacant, et confraga densis €arboribus dumeta tegunt. hic puluere nullo @1 €proditus agmen agit subitusque in moenia uenit. €tot simul e campis Latiae fulsere uolucres, €tot cecinere tubae. nequid uictoria ferro €deberet, pauor attonitos confecerat hostes. €quod solum ualuit uirtus, iacuere perempti €debuerant quo stare loco. qui uolnera ferrent €iam derant, et nimbus agens tot tela peribat. €tum piceos uoluunt inmissae lampades ignes, €tum quassae nutant turres lapsumque minantur, €roboris inpacti crebros gemit agger ad ictus. þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ–‹Šiam Pompeianae celsi super ardua ualli €exierant aquilae, iam mundi iura patebant: €quem non mille simul turmis nec Caesare toto €auferret Fortuna locum uictoribus unus €eripuit uetuitque capi, seque arma tenente €ac nondum strato Magnum uicisse negauit. €Scaeua uiro nomen: castrorum in plebe merebat €ante feras Rhodani gentes; ibi sanguine multo €promotus Latiam longo gerit ordine uitem, €pronus ad omne nefas et qui nesciret in armis €quam magnum uirtus crimen ciuilibus esset. €hic ubi quaerentis socios iam Marte relicto €tuta fugae cernit, 'quo uos pauor' inquit 'adegit €inpius et cunctis ignotus Caesaris armis? @1 ‹™terga datis morti? cumulo uos desse uirorum €non pudet et bustis interque cadauera quaeri? €non ira saltem, iuuenes, pietate remota €stabitis? e cunctis, per quos erumperet hostis, €nos sumus electi. non paruo sanguine Magni €iste dies ierit. peterem felicior umbras €Caesaris in uoltu: testem hunc fortuna negauit: €Pompeio laudante cadam. confringite tela €pectoris inpulsu iugulisque retundite ferrum. €iam longinqua petit puluis sonitusque ruinae, €securasque fragor concussit Caesaris aures. €uincimus, o socii: ueniet qui uindicet arces €dum morimur.' mouit tantum uox illa furorem, €quantum non primo succendunt classica cantu, €mirantesque uirum atque auidi spectare secuntur €scituri iuuenes, numero deprensa locoque €an plus quam mortem uirtus daret. ille ruenti €aggere consistit, primumque cadauera plenis €turribus euoluit subeuntisque obruit hostis €corporibus, totaeque uiro dant tela ruinae, €roboraque et moles hosti seque ipse minatur. €nunc sude nunc duro contraria pectora conto €detrudit muris, et ualli summa tenentis €amputat ense manus; caput obterit ossaque saxo €ac male defensum fragili conpage cerebrum @1 €dissipat; alterius flamma crinesque genasque €succendit, strident oculis ardentibus ignes. €@@ut primum cumulo crescente cadauera murum €admouere solo, non segnior extulit illum €saltus et in medias iecit super arma cateruas, €quam per summa rapit celerem uenabula pardum. €tunc densos inter cuneos conpressus et omni €uallatus bello uincit, quem respicit, hostem. €iamque hebes et crasso non asper sanguine mucro €[percussum Scaeuae frangit, non uolnerat, hostem;] €perdidit ensis opus, frangit sine uolnere membra. €illum tota premit moles, illum omnia tela, €nulla fuit non certa manus, non lancea felix; €parque nouum Fortuna uidet concurrere, bellum €atque uirum. fortis crebris sonat ictibus umbo, €et galeae fragmenta cauae conpressa perurunt €tempora, nec quicquam nudis uitalibus obstat €iam praeter stantis in summis ossibus hastas. €@@quid nunc, uaesani, iaculis leuibusue sagittis €perditis haesuros numquam uitalibus ictus? €hunc aut tortilibus uibrata falarica neruis €obruat aut uasti muralia pondera saxi, €hunc aries ferro ballistaque limine portae @1 €promoueat. stat non fragilis pro Caesare murus €Pompeiumque tenet. iam pectora non tegit armis, €ac ueritus credi clipeo laeuaque uacasse €aut culpa uixisse sua tot uolnera belli €solus obit densamque ferens in pectore siluam €iam gradibus fessis, in quem cadat, eligit hostem. €[par pelagi monstris Libycae sic belua terrae] €sic Libycus densis elephans oppressus ab armis €omne repercussum squalenti missile tergo €frangit et haerentis mota cute discutit hastas: €uiscera tuta latent penitus, citraque cruorem €confixae stant tela ferae: tot facta sagittis, €tot iaculis unam non explent uolnera mortem. €Dictaea procul, ecce, manu Gortynis harundo €tenditur in Scaeuam, quae uoto certior omni €in caput atque oculi laeuom descendit in orbem. €ille moras ferri neruorum et uincula rumpit €adfixam uellens oculo pendente sagittam €intrepidus, telumque suo cum lumine calcat. €Pannonis haud aliter post ictum saeuior ursa, €cum iaculum parua Libys ammentauit habena, €se rotat in uolnus telumque irata receptum €inpetit et secum fugientem circumit hastam. @1 €perdiderat uoltum rabies, stetit imbre cruento €informis facies. laetus fragor aethera pulsat €uictorum: maiora uiris e sanguine paruo €gaudia non faceret conspectum in Caesare uolnus. €ille tegens alta suppressum mente furorem, €mitis et a uoltu penitus uirtute remota, €'parcite', ait 'ciues; procul hinc auertite ferrum. €conlatura meae nil sunt iam uolnera morti: €non eget ingestis sed uolsis pectore telis. €tollite et in Magni uiuentem ponite castris. €hoc uestro praestate duci: sit Scaeua relicti €Caesaris exemplum potius quam mortis honestae.' €credidit infelix simulatis uocibus Aulus €nec uidit recto gladium mucrone tenentem, €membraque captiui pariter laturus et arma €fulmineum mediis excepit faucibus ensem. €incaluit uirtus, atque una caede refectus €'soluat' ait 'poenas, Scaeuam quicumque subactum €sperauit. pacem gladio si quaerit ab isto €Magnus, adorato summittat Caesare signa. €an similem uestri segnemque ad fata putatis? €Pompei uobis minor est causaeque senatus €quam mihi mortis amor.' simul haec effatur, et altus €Caesareas puluis testatur adesse cohortes. €dedecus hic belli Magno crimenque remisit, @1 €ne solum totae fugerent, te Scaeua, cateruae. €subducto qui Marte ruis; nam sanguine fuso €uires pugna dabat. labentem turba suorum €excipit atque umeris defectum inponere gaudet; €ac uelut inclusum perfosso in pectore numen €et uiuam magnae speciem Virtutis adorant; €telaque confixis certant euellere membris, €exornantque deos ac nudum pectore Martem €armis, Scaeua, tuis: felix hoc nomine famae, €si tibi durus Hiber aut si tibi terga dedisset €Cantaber exiguis aut longis Teutonus armis. €non tu bellorum spoliis ornare Tonantis €templa potes, non tu laetis ululare triumphis. €infelix, quanta dominum uirtute parasti! €@@nec magis hac Magnus castrorum parte repulsus €intra claustra piger dilato Marte quieuit, €quam mare lassatur, cum se tollentibus Euris €frangentem fluctus scopulum ferit aut latus alti €montis adest seramque sibi parat unda ruinam. €hinc uicina petens placido castella profundo €incursu gemini Martis rapit, armaque late €spargit et effuso laxat tentoria campo, €mutandaeque iuuat permissa licentia terrae. €sic pleno Padus ore tumens super aggere tutas €excurrit ripas et totos concutit agros; €succubuit siqua tellus cumuloque furentem @1 €undarum non passa ruit, tum flumine toto €transit et ignotos operit sibi gurgite campos: €illos terra fugit dominos, his rura colonis €accedunt donante Pado. uix proelia Caesar €senserat, elatus specula quae prodidit ignis: €inuenit inpulsos presso iam puluere muros, €frigidaque, ut ueteris, deprendit signa ruinae. €accendit pax ipsa loci, mouitque furorem €Pompeiana quies et uicto Caesare somnus. €ire uel in clades properat dum gaudia turbet. €Torquato ruit inde minax, qui Caesaris arma €segnius haud uidit, quam malo nauta tremente €omnia subducit Circaeae uela procellae; €agminaque interius muro breuiore recepit, €densius ut parua disponeret arma corona. €transierat primi Caesar munimina ualli, €cum super e totis immisit collibus arma €effuditque acies obsaeptum Magnus in hostem. €non sic Hennaeis habitans in uallibus horret €Enceladum spirante Noto, cum tota cauernas @1 €egerit et torrens in campos defluit Aetna, €Caesaris ut miles glomerato puluere uictus €ante aciem caeci trepidus sub nube timoris €hostibus occurrit fugiens inque ipsa pauendo €fata ruit. totus mitti ciuilibus armis €usque uel in pacem potuit cruor: ipse furentis €dux tenuit gladios. felix ac libera regum, €Roma, fores iurisque tui, uicisset in illo €si tibi Sulla loco. dolet, heu, semperque dolebit €quod scelerum, Caesar, prodest tibi summa tuorum, €cum genero pugnasse pio. pro tristia fata! €non Vticae Libye clades, Hispania Mundae €flesset et infando pollutus sanguine Nilus €nobilius Phario gestasset rege cadauer, €nec Iuba Marmaricas nudus pressisset harenas €Poenorumque umbras placasset sanguine fuso €Scipio, nec sancto caruisset uita Catone. €ultimus esse dies potuit tibi Roma malorum, €exire e mediis potuit Pharsalia fatis. €@@deserit auerso possessam numine sedem €Caesar et Emathias lacero petit agmine terras. @1 €arma secuturum soceri, quacumque fugasset, €temptauere suo comites deuertere Magnum €hortatu, patrias sedes atque hoste carentem þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ–‹‚¿Ausoniam peteret. 'numquam me Caesaris' inquit €'exemplo reddam patriae, numquamque uidebit €me nisi dimisso redeuntem milite Roma. €Hesperiam potui motu surgente tenere, €si uellem patriis aciem committere templis €ac medio pugnare foro. dum bella relegem, €extremum Scythici transcendam frigoris orbem €ardentisque plagas. uictor tibi, Roma, quietem €eripiam, qui, ne premerent te proelia, fugi? €a potius, nequid bello patiaris in isto, €te Caesar putet esse suam.' sic fatus in ortus €Phoebeos condixit iter, terraeque secutus €deuia, qua uastos aperit Candauia saltus, €contigit Emathiam, bello quam fata parabant. €@@Thessaliam, qua parte diem brumalibus horis €attollit Titan, rupes Ossaea coercet; €cum per summa poli Phoebum trahit altior aestas, €Pelion opponit radiis nascentibus umbras; €at medios ignes caeli rapidique Leonis €solstitiale caput nemorosus summouet Othrys. €excipit aduersos Zephyros et Iapyga Pindus €et maturato praecidit uespere lucem; €nec metuens imi Borean habitator Olympi €lucentem totis ignorat noctibus Arcton. €hos inter montis media qui ualle premuntur, @1 €perpetuis quondam latuere paludibus agri, €flumina dum campi retinent nec peruia Tempe €dant aditus pelagi, stagnumque inplentibus unum €crescere cursus erat. postquam discessit Olympo €Herculea grauis Ossa manu subitaeque ruinam €sensit aquae Nereus, melius mansura sub undis €Emathis aequorei regnum Pharsalos Achillis €eminet et, prima Rhoeteia litora pinu €quae tetigit, Phylace Pteleosque et Dorion ira €flebile Pieridum; Trachin pretioque nefandae €lampados Herculeis fortis Meliboea pharetris €atque olim Larisa potens; ubi nobile quondam €nunc super Argos arant, ueteres ubi fabula Thebas €monstrat Echionias, ubi quondam Pentheos exul €colla caputque ferens supremo tradidit igni €questa quod hoc solum nato rapuisset Agaue. €ergo abrupta palus multos discessit in amnes. €purus in occasus, parui sed gurgitis, Aeas €Ionio fluit inde mari, nec fortior undis €labitur auectae pater Isidis, et tuus, Oeneu, €paene gener crassis oblimat Echinadas undis, €et Meleagream maculatus sanguine Nessi €Euhenos Calydona secat. ferit amne citato €Maliacas Spercheos aquas, et flumine puro €inrigat Amphrysos famulantis pascua Phoebi. ‹‚öaccipit Asopos cursus Phoenixque Melasque ‹‚ñquique nec umentis nebulas nec rore madentem €aera nec tenues uentos suspirat Anauros, @1 €et quisquis pelago per se non cognitus amnis €Peneo donauit aquas: it gurgite rapto €Apidanos numquamque celer nisi mixtus Enipeus; ‹‚÷solus, in alterius nomen cum uenerit undae, €defendit Titaresos aquas lapsusque superne €gurgite Penei pro siccis utitur aruis. €hunc fama est Stygiis manare paludibus amnem €et capitis memorem fluuii contagia uilis €nolle pati superumque sibi seruare timorem. €@@ut primum emissis patuerunt amnibus arua, €pinguis Bebrycio discessit uomere sulcus; €mox Lelegum dextra pressum descendit aratrum, €Aeolidae Dolopesque solum fregere coloni €et Magnetes equis, Minyae gens cognita remis. €illic semiferos Ixionidas Centauros €feta Pelethroniis nubes effudit in antris: €aspera te Pholoes frangentem, Monyche, saxa, €teque sub Oetaeo torquentem uertice uolsas, €Rhoece ferox, quas uix Boreas inuerteret ornos, €hospes et Alcidae magni Phole, teque, per amnem €inprobe Lernaeas uector passure sagittas, €teque, senex Chiron, gelido qui sidere fulgens €inpetis Haemonio maiorem Scorpion arcu. €@@hac tellure feri micuerunt semina Martis. @1 €primus ab aequorea percussis cuspide saxis €Thessalicus sonipes, bellis feralibus omen, €exiluit, primus chalybem frenosque momordit €spumauitque nouis Lapithae domitoris habenis. €prima fretum scindens Pagasaeo litore pinus €terrenum ignotas hominem proiecit in undas. €primus Thessalicae rector telluris Ionos €in formam calidae percussit pondera massae €fudit et argentum flammis aurumque moneta €fregit et inmensis coxit fornacibus aera. €illic, quod populos scelerata inpegit in arma, €diuitias numerare datum est. hinc maxima serpens €descendit Python Cirrhaeaque fluxit in arua, €unde et Thessalicae ueniunt ad Pythia laurus. €inpius hinc prolem superis inmisit Aloeus, €inseruit celsis prope se cum Pelion astris €sideribusque uias incurrens abstulit Ossa. €@@hac ubi damnata fatis tellure locarunt €castra duces, cunctos belli praesaga futuri €mens agitat, summique grauem discriminis horam €aduentare palam est, propius iam fata moueri. €degeneres trepidant animi peioraque uersant; €ad dubios pauci praesumpto robore casus €spemque metumque ferunt. turbae sed mixtus inerti €Sextus erat, Magno proles indigna parente, €cui mox Scyllaeis exul grassatus in undis €polluit aequoreos Siculus pirata triumphos. €qui stimulante metu fati praenoscere cursus, @1 €inpatiensque morae uenturisque omnibus aeger, €non tripodas Deli, non Pythia consulit antra, €nec quaesisse libet primis quid frugibus altrix €aere Iouis Dodona sonet, quis noscere fibra €fata queat, quis prodat aues, quis fulgura caeli €seruet et Assyria scrutetur sidera cura, €aut siquid tacitum sed fas erat. ille supernis €detestanda deis saeuorum arcana magorum €nouerat et tristis sacris feralibus aras, €umbrarum Ditisque fidem, miseroque liquebat €scire parum superos. uanum saeuumque furorem €adiuuat ipse locus uicinaque moenia castris €Haemonidum, ficti quas nulla licentia monstri €transierit, quarum quidquid non creditur ars est. €Thessala quin etiam tellus herbasque nocentes €rupibus ingenuit sensuraque saxa canentes €arcanum ferale magos. ibi plurima surgunt €uim factura deis, et terris hospita Colchis €legit in Haemoniis quas non aduexerat herbas. €inpia tot populis, tot surdas gentibus aures @1 €caelicolum dirae conuertunt carmina gentis. €una per aetherios exit uox illa recessus €uerbaque ad inuitum perfert cogentia numen, €quod non cura poli caelique uolubilis umquam €auocat. infandum tetigit cum sidera murmur, €tum, Babylon Persea licet secretaque Memphis €omne uetustorum soluat penetrale magorum, €abducet superos alienis Thessalis aris. €carmine Thessalidum dura in praecordia fluxit €non fatis adductus amor, flammisque seueri €inlicitis arsere senes. nec noxia tantum €pocula proficiunt aut cum turgentia suco €frontis amaturae subducunt pignora fetae: €mens hausti nulla sanie polluta ueneni €excantata perit. quos non concordia mixti €alligat ulla tori blandaeque potentia formae €traxerunt torti magica uertigine fili. €cessauere uices rerum, dilataque longa €haesit nocte dies. legi non paruit aether, €torpuit et praeceps audito carmine mundus, €axibus et rapidis inpulsos Iuppiter urguens €miratur non ire polos. nunc omnia conplent €imbribus et calido praeducunt nubila Phoebo, €et tonat ignaro caelum Ioue: uocibus isdem €umentis late nebulas nimbosque solutis €excussere comis. uentis cessantibus aequor @1 €intumuit, rursus uetitum sentire procellas €conticuit turbante Noto; puppemque ferentes €in uentum tumuere sinus. de rupe pependit €abscisa fixus torrens, amnisque cucurrit €non qua pronus erat. Nilum non extulit aestas, €Maeander derexit aquas, Rhodanumque morantem €praecipitauit Arar. summisso uertice montes €explicuere iugum, nubes suspexit Olympus, €solibus et nullis Scythicae, cum bruma rigeret, €dimaduere niues. inpulsam sidere Tethyn €reppulit Haemonium defenso litore carmen. €terra quoque inmoti concussit ponderis axes, €et medium uergens titubauit nisus in orbem. €tantae molis onus percussum uoce recessit €perspectumque dedit circum labentis Olympi. €omne potens animal leti genitumque nocere €et pauet Haemonias et mortibus instruit artes. €has auidae tigres et nobilis ira leonum €ore fouent blando; gelidos his explicat orbes €inque pruinoso coluber distenditur aruo; @1 €uiperei coeunt abrupto corpore nodi, €humanoque cadit serpens adflata ueneno. €quis labor hic superis cantus herbasque sequendi €spernendique timor? cuius commercia pacti €obstrictos habuere deos? parere necesse est, €an iuuat? ignota tantum pietate merentur, €an tacitis ualuere minis? hoc iuris in omnis €est illis superos, an habent haec carmina certum €imperiosa deum, qui mundum cogere quidquid €cogitur ipse potest? illis et sidera primum €praecipiti deducta polo, Phoebeque serena þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ–‹ƒõnon aliter diris uerborum obsessa uenenis €palluit et nigris terrenisque ignibus arsit, €quam si fraterna prohiberet imagine tellus €insereretque suas flammis caelestibus umbras; €et patitur tantos cantu depressa labores €donec suppositas propior despumet in herbas. €@@hos scelerum ritus, haec dirae crimina gentis €effera damnarat nimiae pietatis Erictho €inque nouos ritus pollutam duxerat artem. €illi namque nefas urbis summittere tecto €aut laribus ferale caput, desertaque busta €incolit et tumulos expulsis obtinet umbris €grata deis Erebi. coetus audire silentum, €nosse domos Stygias arcanaque Ditis operti €non superi, non uita uetat. tenet ora profanae €foeda situ macies, caeloque ignota sereno @1 €terribilis Stygio facies pallore grauatur €inpexis onerata comis: si nimbus et atrae €sidera subducunt nubes, tunc Thessala nudis €egreditur bustis nocturnaque fulmina captat. €semina fecundae segetis calcata perussit €et non letiferas spirando perdidit auras. €nec superos orat nec cantu supplice numen €auxiliare uocat nec fibras illa litantis €nouit: funereas aris inponere flammas €gaudet et accenso rapuit quae tura sepulchro. €omne nefas superi prima iam uoce precantis €concedunt carmenque timent audire secundum. €uiuentis animas et adhuc sua membra regentis €infodit busto, fatis debentibus annos €mors inuita subit; peruersa funera pompa €rettulit a tumulis, fugere cadauera letum. €fumantis iuuenum cineres ardentiaque ossa €e mediis rapit illa rogis ipsamque parentes €quam tenuere facem, nigroque uolantia fumo €feralis fragmenta tori uestesque fluentis €colligit in cineres et olentis membra fauillas. €ast, ubi seruantur saxis, quibus intimus umor €ducitur, et tracta durescunt tabe medullae €corpora, tunc omnis auide desaeuit in artus @1 €inmergitque manus oculis gaudetque gelatos €effodisse orbes et siccae pallida rodit €excrementa manus. laqueum nodosque nocentis €ore suo rupit, pendentia corpora carpsit €abrasitque cruces percussaque uiscera nimbis €uolsit et incoctas admisso sole medullas. €insertum manibus chalybem nigramque per artus €stillantis tabi saniem uirusque coactum €sustulit et neruo morsus retinente pependit. €et, quodcumque iacet nuda tellure cadauer, €ante feras uolucresque sedet; nec carpere membra €uolt ferro manibusque suis, morsusque luporum €expectat siccis raptura e faucibus artus. €nec cessant a caede manus, si sanguine uiuo €est opus, erumpat iugulo qui primus aperto, €[nec refugit caedes, uiuum si sacra cruorem] €extaque funereae poscunt trepidantia mensae. €uolnere sic uentris, non qua natura uocabat, @1 €extrahitur partus calidis ponendus in aris; €et quotiens saeuis opus est ac fortibus umbris €ipsa facit manes. hominum mors omnis in usu est. €illa genae florem primaeuo corpore uolsit, €illa comam laeua morienti abscidit ephebo. €saepe etiam caris cognato in funere dira €Thessalis incubuit membris atque oscula figens €truncauitque caput conpressaque dentibus ora €laxauit siccoque haerentem gutture linguam €praemordens gelidis infudit murmura labris €arcanumque nefas Stygias mandauit ad umbras. €@@hanc ut fama loci Pompeio prodidit, alta €nocte poli, Titan medium quo tempore ducit €sub nostra tellure diem, deserta per arua €carpit iter. fidi scelerum suetique ministri €effractos circum tumulos ac busta uagati €conspexere procul praerupta in caute sedentem, €qua iuga deuexus Pharsalica porrigit Haemus. €illa magis magicisque deis incognita uerba €temptabat carmenque nouos fingebat in usus. €namque timens, ne Mars alium uagus iret in orbem €Emathis et tellus tam multa caede careret, €pollutos cantu dirisque uenefica sucis €conspersos uetuit transmittere bella Philippos, €tot mortes habitura suas usuraque mundi €sanguine: caesorum truncare cadauera regum €sperat et Hesperiae cineres auertere gentis €ossaque nobilium tantosque adquirere manes. €hic ardor solusque labor, quid corpore Magni @1 €proiecto rapiat, quos Caesaris inuolet artus. €@@quam prior adfatur Pompei ignaua propago. €'o decus Haemonidum, populis quae pandere fata €quaeque suo uentura potes deuertere cursu, €te precor ut certum liceat mihi noscere finem €quem belli fortuna paret. non ultima turbae €pars ego Romanae, Magni clarissima proles, €uel dominus rerum uel tanti funeris heres. €mens dubiis perculsa pauet rursusque parata est €certos ferre metus: hoc casibus eripe iuris, €ne subiti caecique ruant. uel numina torque €uel tu parce deis et manibus exprime uerum. €Elysias resera sedes ipsamque uocatam, €quos petat e nobis, Mortem mihi coge fateri. €non humilis labor est: dignum, quod quaerere cures €uel tibi, quo tanti praeponderet alea fati.' €inpia laetatur uulgato nomine famae €Thessalis, et contra 'si fata minora moueres, €pronum erat, o iuuenis, quos uelles' inquit 'in actus €inuitos praebere deos. conceditur arti, €unam cum radiis presserunt sidera mortem, €inseruisse moras; et, quamuis fecerit omnis €stella senem, medios herbis abrumpimus annos. €at, simul a prima descendit origine mundi €causarum series, atque omnia fata laborant €si quicquam mutare uelis, unoque sub ictu €stat genus humanum, tum, Thessala turba fatemur, @1 €plus Fortuna potest. sed, si praenoscere casus €contentus, facilesque aditus multique patebunt €ad uerum: tellus nobis aetherque chaosque €aequoraque et campi Rhodopaeaque saxa loquentur. €sed pronum, cum tanta nouae sit copia mortis, €Emathiis unum campis attollere corpus, €ut modo defuncti tepidique cadaueris ora €plena uoce sonent, nec membris sole perustis €auribus incertum feralis strideat umbra.' €@@dixerat, et noctis geminatis arte tenebris €maestum tecta caput squalenti nube pererrat €corpora caesorum tumulis proiecta negatis. €continuo fugere lupi, fugere reuolsis €unguibus inpastae uolucres, dum Thessala uatem €eligit et gelidas leto scrutata medullas €pulmonis rigidi stantis sine uolnere fibras €inuenit et uocem defuncto in corpore quaerit. €fata peremptorum pendent iam multa uirorum, €quem superis reuocasse uelit. si tollere totas €temptasset campis acies et reddere bello, €cessissent leges Erebi, monstroque potenti €extractus Stygio populus pugnasset Auerno. €electum tandem traiecto gutture corpus €ducit, et inserto laqueis feralibus unco @1 €per scopulos miserum trahitur per saxa cadauer €uicturum, montisque caui, quem tristis Erictho €damnarat sacris, alta sub rupe locatur. €@@haud procul a Ditis caecis depressa cauernis €in praeceps subsedit humus, quam pallida pronis €urguet silua comis et nullo uertice caelum €suspiciens Phoebo non peruia taxus opacat. €marcentes intus tenebrae pallensque sub antris €longa nocte situs numquam nisi carmine factum €lumen habet. non Taenariis sic faucibus aer €sedit iners, maestum mundi confine latentis €ac nostri, quo non metuant admittere manes €Tartarei reges. nam, quamuis Thessala uates €uim faciat fatis, dubium est, quod traxerit illuc €aspiciat Stygias an quod descenderit umbras. €discolor et uario furialis cultus amictu €induitur, uoltusque aperitur crine remoto, €et coma uipereis substringitur horrida sertis. €ut pauidos iuuenis comites ipsumque trementem €conspicit exanimi defixum lumina uoltu, €'ponite' ait 'trepida conceptos mente timores: €iam noua, iam uera reddetur uita figura, €ut quamuis pauidi possint audire loquentem. €si uero Stygiosque lacus ripamque sonantem €ignibus ostendam, si me praebente uideri €Eumenides possint uillosaque colla colubris @1 €Cerberus excutiens et uincti terga gigantes, €quis timor, ignaui, metuentis cernere manes?' €@@pectora tum primum feruenti sanguine supplet €uolneribus laxata nouis taboque medullas €abluit et uirus large lunare ministrat. €huc quidquid fetu genuit natura sinistro €miscetur: non spuma canum quibus unda timori est, €uiscera non lyncis, non durae nodus hyaenae €defuit et cerui pastae serpente medullae, €non puppem retinens Euro tendente rudentis €in mediis echenais aquis oculique draconum €quaeque sonant feta tepefacta sub alite saxa, €non Arabum uolucer serpens innataque rubris €aequoribus custos pretiosae uipera conchae €aut uiuentis adhuc Libyci membrana cerastae €aut cinis Eoa positi phoenicis in ara. €quo postquam uiles et habentis nomina pestis þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ–‹…ªcontulit, infando saturatas carmine frondis €et, quibus os dirum nascentibus inspuit, herbas @1 €addidit et quidquid mundo dedit ipsa ueneni. €tum uox Lethaeos cunctis pollentior herbis €excantare deos confundit murmura primum €dissona et humanae multum discordia linguae. €latratus habet illa canum gemitusque luporum, €quod trepidus bubo, quod strix nocturna queruntur, €quod strident ululantque ferae, quod sibilat anguis; €exprimit et planctus inlisae cautibus undae €siluarumque sonum fractaeque tonitrua nubis: €tot rerum uox una fuit. mox cetera cantu €explicat Haemonio penetratque in Tartara lingua. €'Eumenides Stygiumque nefas Poenaeque nocentum €et Chaos innumeros auidum confundere mundos €et rector terrae, quem longa in saecula torquet €mors dilata deum; Styx et quos nulla meretur €Thessalis Elysios; caelum matremque perosa €Persephone, nostraeque Hecates pars ultima, per quam €manibus et mihi sunt tacitae commercia linguae, €ianitor et sedis laxae, qui uiscera saeuo €spargis nostra cani, repetitaque fila sorores €tracturae, tuque o flagrantis portitor undae, €iam lassate senex ad me redeuntibus umbris, €exaudite preces. si uos satis ore nefando €pollutoque uoco, si numquam haec carmina fibris €humanis ieiuna cano, si pectora plena @1 €saepe deo laui calido prosecta cerebro, €si quisquis uestris caput extaque lancibus infans €inposuit uicturus erat, parete precanti. €non in Tartareo latitantem poscimus antro €adsuetamque diu tenebris, modo luce fugata €descendentem animam; primo pallentis hiatu €haeret adhuc Orci, licet has exaudiat herbas, €ad manes uentura semel. ducis omnia nato €Pompeiana canat nostri modo militis umbra, €si bene de uobis ciuilia bella merentur.' €@@haec ubi fata caput spumantiaque ora leuauit, €aspicit astantem proiecti corporis umbram, €exanimis artus inuisaque claustra timentem €carceris antiqui. pauet ire in pectus apertum €uisceraque et ruptas letali uolnere fibras. €a miser, extremum cui mortis munus inique €eripitur, non posse mori. miratur Erictho @1 €has fatis licuisse moras, irataque morti €uerberat inmotum uiuo serpente cadauer, €perque cauas terrae, quas egit carmine, rimas €manibus inlatrat regnique silentia rumpit. €'Tisiphone uocisque meae secura Megaera, €non agitis saeuis Erebi per inane flagellis €infelicem animam? iam uos ego nomine uero €eliciam Stygiasque canes in luce superna €destituam; per busta sequar per funera custos, €expellam tumulis, abigam uos omnibus urnis. €teque deis, ad quos alio procedere uoltu €ficta soles, Hecate pallenti tabida forma, €ostendam faciemque Erebi mutare uetabo. €eloquar inmenso terrae sub pondere quae te €contineant, Hennaea, dapes, quo foedere maestum €regem noctis ames, quae te contagia passam €noluerit reuocare Ceres. tibi, pessime mundi €arbiter, inmittam ruptis Titana cauernis, €et subito feriere die. paretis, an ille €conpellandus erit, quo numquam terra uocato €non concussa tremit, qui Gorgona cernit apertam €uerberibusque suis trepidam castigat Erinyn, €indespecta tenet uobis qui Tartara, cuius @1 €uos estis superi, Stygias qui perierat undas?' €protinus astrictus caluit cruor atraque fouit €uolnera et in uenas extremaque membra cucurrit. €percussae gelido trepidant sub pectore fibrae, €et noua desuetis subrepens uita medullis €miscetur morti. tunc omnis palpitat artus, €tenduntur nerui; nec se tellure cadauer €paulatim per membra leuat, terraque repulsum est €erectumque semel. distento lumina rictu €nudantur. nondum facies uiuentis in illo, €iam morientis erat: remanet pallorque rigorque, €et stupet inlatus mundo. set murmure nullo €ora astricta sonant: uox illi linguaque tantum €responsura datur. 'dic' inquit Thessala 'magna, €quod iubeo, mercede mihi; nam uera locutum €inmunem toto mundi praestabimus aeuo €artibus Haemoniis: tali tua membra sepulchro, €talibus exuram Stygio cum carmine siluis, €ut nullos cantata magos exaudiat umbra. €sit tanti uixisse iterum: nec uerba nec herbae €audebunt longae somnum tibi soluere Lethes €a me morte data. tripodas uatesque deorum €sors obscura decet: certus discedat, ab umbris €quisquis uera petit duraeque oracula mortis €fortis adit. ne parce, precor: da nomina rebus, €da loca; da uocem qua mecum fata loquantur.' €addidit et carmen, quo, quidquid consulit, umbram €scire dedit. maestum fletu manante cadauer €'tristia non equidem Parcarum stamina' dixit @1 €'aspexi tacitae reuocatus ab aggere ripae; €quod tamen e cunctis mihi noscere contigit umbris €effera Romanos agitat discordia manes €inpiaque infernam ruperunt arma quietem; €Elysias Latii sedes ac Tartara maesta €diuersi liquere duces. quid fata pararent €hi fecere palam. tristis felicibus umbris €uoltus erat: uidi Decios natumque patremque, €lustrales bellis animas, flentemque Camillum €et Curios, Sullam de te, Fortuna, querentem; €deplorat Libycis perituram Scipio terris €infaustam subolem; maior Carthaginis hostis €non seruituri maeret Cato fata nepotis: €solum te, consul depulsis prime tyrannis €Brute, pias inter gaudentem uidimus umbras. €abruptis Catilina minax fractisque catenis €exultat Mariique truces nudique Cethegi; €uidi ego laetantis, popularia nomina, Drusos €legibus inmodicos ausosque ingentia Gracchos; @1 €aeternis chalybis nodis et carcere Ditis €constrictae plausere manus, camposque piorum €poscit turba nocens. regni possessor inertis €pallentis aperit sedes, abruptaque saxa €asperat et durum uinclis adamanta, paratque €poenam uictori. refer haec solacia tecum, €o iuuenis, placido manes patremque domumque €expectare sinu regnique in parte serena €Pompeis seruare locum. nec gloria paruae €sollicitet uitae: ueniet quae misceat omnis €hora duces. properate mori, magnoque superbi €quamuis e paruis animo descendite bustis €et Romanorum manes calcate deorum. €quem tumulum Nili, quem Thybridis adluat unda €quaeritur, et ducibus tantum de funere pugna est. €tu fatum ne quaere tuum: cognoscere Parcae €me reticente dabunt; tibi certior omnia uates €ipse canet Siculis genitor Pompeius in aruis, €ille quoque incertus quo te uocet, unde repellat, €quas iubeat uitare plagas, quae sidera mundi. @1 €Europam, miseri, Libyamque Asiamque timete: €distribuit tumulos uestris fortuna triumphis. €o miseranda domus, toto nil orbe uidebis €tutius Emathia.' sic postquam fata peregit, €stat uoltu maestus tacito mortemque reposcit. €carminibus magicis opus est herbisque, cadauer €ut cadat, et nequeunt animam sibi reddere fata €consumpto iam iure semel. tunc robore multo €extruit illa rogum; uenit defunctus ad ignes. €accensa iuuenem positum strue liquit Erictho €tandem passa mori, Sextoque ad castra parentis €it comes; et caelo lucis ducente colorem, €dum ferrent tutos intra tentoria gressus, €iussa tenere diem densas nox praestitit umbras. @1 ôÿ@@@@{1LIBER SEPTIMVS}1 Segnior, Oceano quam lex aeterna uocabat, €luctificus Titan numquam magis aethera contra €egit equos cursumque polo rapiente retorsit, €defectusque pati uoluit raptaeque labores €lucis, et attraxit nubes, non pabula flammis €sed ne Thessalico purus luceret in orbe. €@@at nox felicis Magno pars ultima uitae €sollicitos uana decepit imagine somnos. €nam Pompeiani uisus sibi sede theatri €innumeram effigiem Romanae cernere plebis €attollique suum laetis ad sidera nomen €uocibus et plausu cuneos certare sonantes; €qualis erat populi facies clamorque fauentis €olim, cum iuuenis primique aetate triumphi, €post domitas gentes quas torrens ambit Hiberus €et quaecumque fugax Sertorius inpulit arma, €Vespere pacato, pura uenerabilis aeque €quam currus ornante toga, plaudente senatu €sedit adhuc Romanus eques; seu fine bonorum €anxia mens curis ad tempora laeta refugit, @1 €siue per ambages solitas contraria uisis €uaticinata quies magni tulit omina planctus, €seu uetito patrias ultra tibi cernere sedes €sic Romam Fortuna dedit. ne rumpite somnos, €castrorum uigiles, nullas tuba uerberet aures. €crastina dira quies et imagine maesta diurna €undique funestas acies feret, undique bellum. €unde pares somnos populi noctemque beatam? €o felix, si te uel sic tua Roma uideret! €donassent utinam superi patriaeque tibique €unum, Magne, diem, quo fati certus uterque þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ—ˆ extremum tanti fructum raperetis amoris. €tu uelut Ausonia uadis moriturus in urbe, €illa rati semper de te sibi conscia uoti €hoc scelus haud umquam fatis haerere putauit, €sic se dilecti tumulum quoque perdere Magni. €te mixto flesset luctu iuuenisque senexque €iniussusque puer; lacerasset crine soluto €pectora femineum ceu Bruti funere uolgus. €nunc quoque, tela licet paueant uictoris iniqui, €nuntiet ipse licet Caesar tua funera, flebunt, €sed dum tura ferunt, dum laurea serta Tonanti. €o miseri, quorum gemitus edere dolorem, @1 €qui te non pleno pariter planxere theatro. €@@uicerat astra iubar, cum mixto murmure turba €castrorum fremuit fatisque trahentibus orbem €signa petit pugnae. miseri pars maxima uolgi €non totum uisura diem tentoria circum €ipsa ducis queritur magnoque accensa tumultu €mortis uicinae properantis admouet horas. €dira subit rabies: sua quisque ac publica fata €praecipitare cupit; segnis pauidusque uocatur €ac nimium patiens soceri Pompeius, et orbis €indulgens regno, qui tot simul undique gentis €iuris habere sui uellet pacemque timeret. €nec non et reges populique queruntur Eoi €bella trahi patriaque procul tellure teneri. €hoc placet, o superi, cum uobis uertere cuncta €propositum, nostris erroribus addere crimen? €cladibus inruimus nocituraque poscimus arma; €in Pompeianis uotum est Pharsalia castris. €cunctorum uoces Romani maximus auctor €Tullius eloquii, cuius sub iure togaque €pacificas saeuos tremuit Catilina securis, €pertulit iratus bellis, cum rostra forumque €optaret passus tam longa silentia miles. €addidit inualidae robur facundia causae. €@@'hoc pro tot meritis solum te, Magne, precatur €uti se Fortuna uelis, proceresque tuorum €castrorum regesque tui cum supplice mundo €adfusi uinci socerum patiare rogamus. €humani generis tam longo tempore bellum €Caesar erit? merito Pompeium uincere lente €gentibus indignum est a transcurrente subactis. @1 €quo tibi feruor abit aut quo fiducia fati? €de superis, ingrate, times causamque senatus €credere dis dubitas? ipsae tua signa reuellent €prosilientque acies: pudeat uicisse coactum. €si duce te iusso, si nobis bella geruntur, €sit iuris, quocumque uelint, concurrere campo. €quid mundi gladios a sanguine Caesaris arces? €uibrant tela manus, uix signa morantia quisquam €expectat: propera, ne te tua classica linquant. €scire senatus auet, miles te, Magne, sequatur €an comes.' ingemuit rector sensitque deorum €esse dolos et fata suae contraria menti. €'si placet hoc' inquit 'cunctis, si milite Magno, €non duce tempus eget, nil ultra fata morabor: €inuoluat populos una fortuna ruina €sitque hominum magnae lux ista nouissima parti. €testor, Roma, tamen Magnum quo cuncta perirent €accepisse diem. potuit tibi uolnere nullo €stare labor belli; potui sine caede subactum €captiuumque ducem uiolatae tradere paci. €quis furor, o caeci, scelerum? ciuilia bella €gesturi metuunt ne non cum sanguine uincant. €abstulimus terras, exclusimus aequore toto, €ad praematuras segetum ieiuna rapinas €agmina conpulimus, uotumque effecimus hosti €ut mallet sterni gladiis mortemque suorum €permiscere meis. belli pars magna peracta est €his, quibus effectum est ne pugnam tiro paueret, €si modo uirtutis stimulis iraeque calore €signa petunt. multos in summa pericula misit €uenturi timor ipse mali. fortissimus ille est €qui, promptus metuenda pati, si comminus instent, @1 €et differre potest. placet haec tam prospera rerum €tradere fortunae, gladio permittere mundi €discrimen; pugnare ducem quam uincere malunt. €res mihi Romanas dederas, Fortuna, regendas: €accipe maiores et caeco in Marte tuere. €Pompei nec crimen erit nec gloria bellum. €uincis apud superos uotis me, Caesar, iniquis: €pugnatur. quantum scelerum quantumque malorum €in populos lux ista feret! quot regna iacebunt! €sanguine Romano quam turbidus ibit Enipeus! €prima uelim caput hoc funesti lancea belli, €si sine momento rerum partisque ruina €casurum est, feriat; neque enim uictoria Magno €laetior. aut populis inuisum hac clade peracta €aut hodie Pompeius erit miserabile nomen: €omne malum uicti, quod sors feret ultima rerum, €omne nefas uictoris erit.' sic fatur et arma €permittit populis frenosque furentibus ira €laxat et ut uictus uiolento nauita Coro €dat regimen uentis ignauumque arte relicta €puppis onus trahitur. trepido confusa tumultu €castra fremunt, animique truces sua pectora pulsant €ictibus incertis. multorum pallor in ore @1 €mortis uenturae faciesque simillima fato. €aduenisse diem qui fatum rebus in aeuum €conderet humanis, et quaeri, Roma quid esset, €illo Marte, palam est. sua quisque pericula nescit €attonitus maiore metu. quis litora ponto €obruta, quis summis cernens in montibus aequor €aetheraque in terras deiecto sole cadentem, €tot rerum finem, timeat sibi? non uacat ullos €pro se ferre metus: urbi Magnoque timetur. €nec gladiis habuere fidem, nisi cautibus asper €exarsit mucro; tunc omnis lancea saxo €erigitur, tendunt neruis melioribus arcus, €cura fuit lectis pharetras inplere sagittis, €auget eques stimulos frenorumque artat habenas. €si liceat superis hominum conferre labores, €non aliter Phlegra rabidos tollente gigantas €Martius incaluit Siculis incudibus ensis €et rubuit flammis iterum Neptunia cuspis €spiculaque extenso Paean Pythone recoxit, €Pallas Gorgoneos diffudit in aegida crines, €Pallenaea Ioui mutauit fulmina Cyclops. €@@non tamen abstinuit uenturos prodere casus €per uarias Fortuna notas. nam, Thessala rura €cum peterent, totus uenientibus obstitit aether €[inque oculis hominum fregerunt fulmina nubes] €aduersasque faces inmensoque igne columnas @1 €et trabibus mixtis auidos typhonas aquarum €detulit atque oculos ingesto fulgure clausit; €excussit cristas galeis capulosque solutis €perfudit gladiis ereptaque pila liquauit, €aetherioque nocens fumauit sulpure ferrum; €[nec non innumero cooperta examine signa] €uixque reuolsa solo maiori pondere pressum €signiferi mersere caput rorantia fletu €usque ad Thessaliam Romana et publica signa. €admotus superis discussa fugit ab ara €taurus et Emathios praeceps se iecit in agros, €nullaque funestis inuenta est uictima sacris. €(at tu quos scelerum superos, quas rite uocasti €Eumenidas, Caesar? Stygii quae numina regni €infernumque nefas et mersos nocte furores €inpia tam saeue gesturus bella litasti?) @1 €iam (dubium, monstrisne deum, nimione pauore €crediderint) multis concurrere uisus Olympo €Pindus et abruptis mergi conuallibus Haemus, €edere nocturnas belli Pharsalia uoces, €ire per Ossaeam rapidus Boebeida sanguis; €inque uicem uoltus tenebris mirantur opertos €et pallere diem galeisque incumbere noctem €defunctosque patres et iuncti sanguinis umbras €ante oculos uolitare suos. sed mentibus unum €hoc solamen erat, quod uoti turba nefandi €conscia, quae patrum iugulos, quae pectora fratrum €sperabat, gaudet monstris, mentisque tumultum €atque omen scelerum subitos putat esse furores. €@@quid mirum populos quos lux extrema manebat €lymphato trepidasse metu, praesaga malorum €si data mens homini est? Tyriis qui Gadibus hospes €adiacet Armeniumque bibit Romanus Araxen, €sub quocumque die, quocumque est sidere mundi, @1 €maeret et ignorat causas animumque dolentem €corripit, Emathiis quid perdat nescius aruis. €Euganeo, si uera fides memorantibus, augur €colle sedens, Aponus terris ubi fumifer exit €atque Antenorei dispergitur unda Timaui, €'uenit summa dies, geritur res maxima,' dixit €'inpia concurrunt Pompei et Caesaris arma', €seu tonitrus ac tela Iouis praesaga notauit, €aethera seu totum discordi obsistere caelo €perspexitque polos, seu numen in aethere maestum €solis in obscuro pugnam pallore notauit. €dissimilem certe cunctis quos explicat egit €Thessalicum natura diem: si cuncta perito €augure mens hominum caeli noua signa notasset, €spectari toto potuit Pharsalia mundo. €o summos hominum, quorum fortuna per orbem €signa dedit, quorum fatis caelum omne uacauit! €haec et apud seras gentes populosque nepotum, €siue sua tantum uenient in saecula fama €siue aliquid magnis nostri quoque cura laboris €nominibus prodesse potest, cum bella legentur, €spesque metusque simul perituraque uota mouebunt, þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ—‹Ôattonitique omnes ueluti uenientia fata, @1 €non transmissa, legent et adhuc tibi, Magne, fauebunt. €@@miles, ut aduerso Phoebi radiatus ab ictu €descendens totos perfudit lumine colles, €non temere inmissus campis: stetit ordine certo €infelix acies. cornus tibi cura sinistri, €Lentule, cum prima, quae tum fuit optima bello, €et quarta legione datur. tibi, numine pugnax €aduerso Domiti, dextri frons tradita Martis. €at medii robur belli fortissima densant €agmina, quae Cilicum terris deducta tenebat €Scipio, miles in hoc, Libyco dux primus in orbe. €at iuxta fluuios et stagna undantis Enipei €Cappadocum montana cohors et largus habenae €Ponticus ibat eques. sicci sed plurima campi €tetrarchae regesque tenent magnique tyranni €atque omnis Latio quae seruit purpura ferro. €illuc et Libye Numidas et Creta Cydonas €misit, Ityraeis cursus fuit inde sagittis, €inde, truces Galli, solitum prodistis in hostem, €illic pugnaces commouit Hiberia caetras. €eripe uictori gentis et sanguine mundi €fuso, Magne, semel totos consume triumphos. €@@illo forte die Caesar statione relicta €ad segetum raptus moturus signa repente €conspicit in planos hostem descendere campos, €oblatumque uidet uotis sibi mille petitum €tempus, in extremos quo mitteret omnia casus. €aeger quippe morae flagransque cupidine regni €coeperat exiguo tractu ciuilia bella €ut lentum damnare nefas. discrimina postquam €aduentare ducum supremaque proelia uidit €casuram [2et]2 fatis sensit nutare ruinam, @1 €illa quoque in ferrum rabies promptissima paulum €languit, et casus audax spondere secundos €mens stetit in dubio, quam nec sua fata timere €nec Magni sperare sinunt. formidine mersa €prosilit hortando melior fiducia uolgo. €'o domitor mundi, rerum fortuna mearum, €miles, adest totiens optatae copia pugnae. €nil opus est uotis, iam fatum accersite ferro. €in manibus uestris, quantus sit Caesar, habetis. €haec est illa dies mihi quam Rubiconis ad undas €promissam memini, cuius spe mouimus arma, €in quam distulimus uetitos remeare triumphos, €[haec eadem est hodie quae pignora quaeque penates €reddat et emerito faciat uos Marte colonos] €haec, fato quae teste probet, quis iustius arma €sumpserit; haec acies uictum factura nocentem est. €si pro me patriam ferro flammisque petistis, €nunc pugnate truces gladioque exsoluite culpam: €nulla manus, belli mutato iudice, pura est. €non mihi res agitur, sed, uos ut libera sitis €turba, precor gentes ut ius habeatis in omnes. €ipse ego priuatae cupidus me reddere uitae €plebeiaque toga modicum conponere ciuem, €omnia dum uobis liceant, nihil esse recuso. @1 €inuidia regnate mea. nec sanguine multo €spem mundi petitis: Grais delecta iuuentus €gymnasiis aderit studioque ignaua palaestrae €et uix arma ferens, aut mixtae dissona turbae €barbaries, non illa tubas, non agmine moto €clamorem latura suum. ciuilia paucae €bella manus facient: pugnae pars magna leuabit €his orbem populis Romanumque obteret hostem. €ite per ignauas gentes famosaque regna €et primo ferri motu prosternite mundum; €sitque palam, quas tot duxit Pompeius in urbem €curribus, unius gentes non esse triumphi. €Armeniosne mouet Romana potentia cuius €sit ducis, aut emptum minimo uolt sanguine quisquam €barbarus Hesperiis Magnum praeponere rebus? €Romanos odere omnes, dominosque grauantur, €quos nouere, magis. sed me fortuna meorum €commisit manibus, quarum me Gallia testem €tot fecit bellis. cuius non militis ensem €agnoscam? caelumque tremens cum lancea transit €dicere non fallar quo sit uibrata lacerto. €quod si, signa ducem numquam fallentia uestrum, €conspicio faciesque truces oculosque minaces, €uicistis. uideor fluuios spectare cruoris €calcatosque simul reges sparsumque senatus €corpus et inmensa populos in caede natantis. €sed mea fata moror, qui uos in tela furentis €uocibus his teneo. ueniam date bella trahenti: €spe trepido; haud umquam uidi tam magna daturos €tam prope me superos; camporum limite paruo €absumus a uotis. ego sum cui Marte peracto €quae populi regesque tenent donare licebit. €quone poli motu, quo caeli sidere uerso @1 €Thessalicae tantum, superi, permittitis orae? €aut merces hodie bellorum aut poena parata. €Caesareas spectate cruces, spectate catenas, €et caput hoc positum rostris effusaque membra €Saeptorumque nefas et clausi proelia Campi. €cum duce Sullano gerimus ciuilia bella. €uestri cura mouet; nam me secura manebit €sors quaesita manu: fodientem uiscera cernet €me mea qui nondum uicto respexerit hoste. €di, quorum curas abduxit ab aethere tellus €Romanusque labor, uincat quicumque necesse €non putat in uictos saeuum destringere ferrum €quique suos ciues, quod signa aduersa tulerunt, €non credit fecisse nefas. Pompeius in arto €agmina uestra loco uetita uirtute moueri €cum tenuit, quanto satiauit sanguine ferrum! €uos tamen hoc oro, iuuenes, ne caedere quisquam €hostis terga uelit: ciuis qui fugerit esto. €sed, dum tela micant, non uos pietatis imago €ulla nec aduersa conspecti fronte parentes €commoueant; uoltus gladio turbate uerendos. €siue quis infesto cognata in pectora ferro @1 €ibit, seu nullum uiolarit uolnere pignus, €ignoti iugulum tamquam scelus inputet hostis. €sternite iam uallum fossasque inplete ruina, €exeat ut plenis acies non sparsa maniplis. €parcite ne castris: uallo tendetis in illo €unde acies peritura uenit.' uix cuncta locuto €Caesare quemque suum munus trahit, armaque raptim €sumpta Ceresque uiris. capiunt praesagia belli €calcatisque ruunt castris; stant ordine nullo, €arte ducis nulla, permittuntque omnia fatis. €si totidem Magni soceros totidemque petentis €urbis regna suae funesto in Marte locasses, €non tam praecipiti ruerent in proelia cursu. €@@uidit ut hostiles in rectum exire cateruas €Pompeius nullasque moras permittere bello €sed superis placuisse diem, stat corde gelato €attonitus; tantoque duci sic arma timere €omen erat. premit inde metus, totumque per agmen €sublimi praeuectus equo 'quem flagitat' inquit €'uestra diem uirtus, finis ciuilibus armis, €quem quaesistis, adest. totas effundite uires: €extremum ferri superest opus, unaque gentis €hora trahit. quisquis patriam carosque penates, €qui subolem ac thalamos desertaque pignora quaerit, €ense petat: medio posuit deus omnia campo. @1 €causa iubet melior superos sperare secundos: €ipsi tela regent per uiscera Caesaris, ipsi €Romanas sancire uolent hoc sanguine leges. €si socero dare regna meo mundumque pararent, €praecipitare meam fatis potuere senectam: €non iratorum populis urbique deorum est €Pompeium seruare ducem. quae uincere possent €omnia contulimus. subiere pericula clari €sponte uiri sacraque antiquus imagine miles. €si Curios his fata darent reducesque Camillos €temporibus Deciosque caput fatale uouentis, €hinc starent. primo gentes oriente coactae €innumeraeque urbes, quantas in proelia numquam, €exciuere manus. toto simul utimur orbe. €quidquid signiferi conprensum limite caeli €sub Noton et Borean hominum sumus, arma mouemus. €nonne superfusis collectum cornibus hostem €in medium dabimus? paucas uictoria dextras €exigit, at plures tantum clamore cateruae €bella gerent: Caesar nostris non sufficit armis. €credite pendentes e summis moenibus urbis @1 €crinibus effusis hortari in proelia matres; €credite grandaeuum uetitumque aetate senatum €arma sequi sacros pedibus prosternere canos €atque ipsam domini metuentem occurrere Romam; €credite qui nunc est populus populumque futurum €permixtas adferre preces: haec libera nasci, €haec uolt turba mori. siquis post pignora tanta €Pompeio locus est, cum prole et coniuge supplex, €imperii salua si maiestate liceret, €uoluerer ante pedes. Magnus, nisi uincitis, exul, €ludibrium soceri, uester pudor, ultima fata €deprecor ac turpes extremi cardinis annos, €ne discam seruire senex.' tam maesta locuti €uoce ducis flagrant animi, Romanaque uirtus €erigitur, placuitque mori, si uera timeret. €@@ergo utrimque pari procurrunt agmina motu €irarum; metus hos regni, spes excitat illos. €hae facient dextrae, quidquid nona explicat aetas, €[ulla nec humanum reparet genus omnibus annis] €ut uacet a ferro. gentes Mars iste futuras €obruet et populos aeui uenientis in orbem þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ—‹ƒ‡erepto natale feret. tunc omne Latinum €fabula nomen erit; Gabios Veiosque Coramque €puluere uix tectae poterunt monstrare ruinae €Albanosque lares Laurentinosque penates, €rus uacuum, quod non habitet nisi nocte coacta €inuitus questusque Numam iussisse senator. €non aetas haec carpsit edax monimentaque rerum €putria destituit: crimen ciuile uidemus @1 €tot uacuas urbes. generis quo turba redacta est €humani! toto populi qui nascimur orbe €nec muros inplere uiris nec possumus agros: €urbs nos una capit. uincto fossore coluntur €Hesperiae segetes, stat tectis putris auitis €in nullos ruitura domus, nulloque frequentem €ciue suo Romam sed mundi faece repletam €cladis eo dedimus, ne tanto in corpore bellum €iam possit ciuile geri. Pharsalia tanti €causa mali. cedant feralia nomina Cannae €et damnata diu Romanis Allia fastis. €tempora signauit leuiorum Roma malorum, €hunc uoluit nescire diem. pro tristia fata! €aera pestiferum tractu morbosque fluentis €insanamque famem permissasque ignibus urbes €moeniaque in praeceps laturos plena tremores €hi possunt explere uiri, quos undique traxit €in miseram Fortuna necem, dum munera longi €explicat eripiens aeui populosque ducesque €constituit campis, per quos tibi, Roma, ruenti €ostendat quam magna cadas. quae latius orbem @1 €possedit, citius per prospera fata cucurrit? €omne tibi bellum gentis dedit, omnibus annis €te geminum Titan procedere uidit in axem; €haud multum terrae spatium restabat Eoae. €ut tibi nox, tibi tota dies, tibi curreret aether, €omniaque errantes stellae Romana uiderent. €sed retro tua fata tulit par omnibus annis €Emathiae funesta dies. hac luce cruenta €effectum, ut Latios non horreat India fasces, €nec uetitos errare Dahas in moenia ducat €Sarmaticumque premat succinctus consul aratrum, €quod semper saeuas debet tibi Parthia poenas, €quod fugiens ciuile nefas redituraque numquam €libertas ultra Tigrim Rhenumque recessit €ac, totiens nobis iugulo quaesita, uagatur €Germanum Scythicumque bonum, nec respicit ultra €Ausoniam, uellem populis incognita nostris. €uolturis ut primum laeuo fundata uolatu €Romulus infami conpleuit moenia luco, €usque ad Thessalicas seruisses, Roma, ruinas. @1 €de Brutis, Fortuna, queror. quid tempora legum €egimus aut annos a consule nomen habentis? €felices Arabes Medique Eoaque tellus, €quam sub perpetuis tenuerunt fata tyrannis. €ex populis qui regna ferunt sors ultima nostra est, €quos seruire pudet. sunt nobis nulla profecto €numina: cum caeco rapiantur saecula casu, €mentimur regnare Iouem. spectabit ab alto €aethere Thessalicas, teneat cum fulmina, caedes? €scilicet ipse petet Pholoen, petet ignibus Oeten €inmeritaeque nemus Rhodopes pinusque Mimantis, €Cassius hoc potius feriet caput? astra Thyestae €intulit et subitis damnauit noctibus Argos: €tot similis fratrum gladios patrumque gerenti €Thessaliae dabit ille diem? mortalia nulli €sunt curata deo. cladis tamen huius habemus €uindictam, quantam terris dare numina fas est: €bella pares superis facient ciuilia diuos, €fulminibus manes radiisque ornabit et astris €inque deum templis iurabit Roma per umbras. €@@ut rapido cursu fati suprema morantem €consumpsere locum, parua tellure dirempti, ‹ƒÏquo sua pila cadant aut quam sibi fata minentur ‹ƒÎinde manum, spectant. uultus, quo noscere possent @1 ‹ƒÐfacturi quae monstra forent, uidere parentum €frontibus aduersis fraternaque comminus arma, €nec libuit mutare locum. tamen omnia torpor €pectora constrinxit, gelidusque in uiscera sanguis €percussa pietate coit, totaeque cohortes €pila parata diu tensis tenuere lacertis. €di tibi non mortem, quae cunctis poena paratur, €sed sensum post fata tuae dent, Crastine, morti, €cuius torta manu commisit lancea bellum €primaque Thessaliam Romano sanguine tinxit. €o praeceps rabies! cum Caesar tela teneret, €inuenta est prior ulla manus? tum stridulus aer €elisus lituis conceptaque classica cornu, @1 €tunc ausae dare signa tubae, tunc aethera tendit €extremique fragor conuexa inrumpit Olympi, €unde procul nubes, quo nulla tonitrua durant. €excepit resonis clamorem uallibus Haemus €Peliacisque dedit rursus geminare cauernis, €Pindus agit fremitus Pangaeaque saxa resultant €Oetaeaeque gemunt rupes, uocesque furoris €expauere sui tota tellure relatas. €spargitur innumerum diuersis missile uotis: €uolnera pars optat, pars terrae figere tela €ac puras seruare manus. rapit omnia casus €atque incerta facit quos uolt fortuna nocentes. ‹„‚tunc et Ityraei Medique Arabesque soluti, €arcu turba minax, nusquam rexere sagittas, €sed petitur solus qui campis inminet aer; €inde cadunt mortes. sceleris sed crimine nullo €externum maculant chalybem: stetit omne coactum €circa pila nefas. ferro subtexitur aether €noxque super campos telis conserta pependit. ‹ƒéset quota pars cladis iaculis ferroque uolanti @1 €exacta est! odiis solus ciuilibus ensis €sufficit, et dextras Romana in uiscera ducit. €Pompei densis acies stipata cateruis €iunxerat in seriem nexis umbonibus arma, €uixque habitura locum dextras ac tela mouendi €constiterat gladiosque suos conpressa timebat. €praecipiti cursu uaesanum Caesaris agmen €in densos agitur cuneos, perque arma, per hostem €quaerit iter. qua torta graues lorica catenas €opponit tutoque latet sub tegmine pectus, €hac quoque peruentum est ad uiscera, totque per arma €extremum est quod quisque ferit. ciuilia bella €una acies patitur, gerit altera; frigidus inde €stat gladius, calet omne nocens a Caesare ferrum. €nec Fortuna diu rerum tot pondera uertens €abstulit ingentis fato torrente ruinas. €@@ut primum toto diduxit cornua campo €Pompeianus eques bellique per ultima fudit, €sparsa per extremos leuis armatura maniplos €insequitur saeuasque manus inmittit in hostem: €illic quaeque suo miscet gens proelia telo, @1 €Romanus cunctis petitur cruor; inde sagittae, €inde faces et saxa uolant spatioque solutae €aeris et calido liquefactae pondere glandes; ‹„‰cum Caesar, metuens ne frons sibi prima labaret €incursu, tenet obliquas post signa cohortes, €inque latus belli, qua se uagus hostis agebat, €emittit subitum non motis cornibus agmen. €inmemores pugnae nulloque pudore timendi €praecipites fecere palam ciuilia bella €non bene barbaricis umquam commissa cateruis. €ut primum sonipes transfixus pectora ferro €in caput effusi calcauit membra regentis, €omnis eques cessit campis, glomerataque nubes €in sua conuersis praeceps ruit agmina frenis. €perdidit inde modum caedes, ac nulla secutast €pugna, sed hinc iugulis, hinc ferro bella geruntur; €nec ualet haec acies tantum prosternere quantum €inde perire potest. utinam, Pharsalia, campis €sufficiat cruor iste tuis, quem barbara fundunt €pectora; non alio mutentur sanguine fontes; €hic numerus totos tibi uestiat ossibus agros. €aut, si Romano conpleri sanguine mauis, €istis parce precor; uiuant Galataeque Syrique, €Cappadoces Gallique extremique orbis Hiberi, €Armenii, Cilices; nam post ciuilia bella €hic populus Romanus erit. semel ortus in omnis €it timor, et fatis datus est pro Caesare cursus. €@@uentum erat ad robur Magni mediasque cateruas. €quod totos errore uago perfuderat agros €constitit hic bellum, fortunaque Caesaris haesit. @1 €non illic regum auxiliis collecta iuuentus €bella gerit ferrumque manus mouere rogatae: €ille locus fratres habuit, locus ille parentis. €hic furor, hic rabies, hic sunt tua crimina, Caesar. €hanc fuge, mens, partem belli tenebrisque relinque, €nullaque tantorum discat me uate malorum, €quam multum bellis liceat ciuilibus, aetas. €a potius pereant lacrimae pereantque querellae: €quidquid in hac acie gessisti, Roma, tacebo. €hic Caesar, rabies populis stimulusque furorum, €nequa parte sui pereat scelus, agmina circum €it uagus atque ignes animis flagrantibus addit. €inspicit et gladios, qui toti sanguine manent, €qui niteant primo tantum mucrone cruenti, €quae presso tremat ense manus, quis languida tela, €quis contenta ferat, quis praestet bella iubenti, €quem pugnare iuuet, quis uoltum ciue perempto €mutet; obit latis proiecta cadauera campis; €uolnera multorum totum fusura cruorem €opposita premit ipse manu. quacumque uagatur, €sanguineum ueluti quatiens Bellona flagellum þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ—‹„¹Bistonas aut Mauors agitans si uerbere saeuo €Palladia stimulet turbatos aegide currus, €nox ingens scelerum est; caedes oriuntur et instar €inmensae uocis gemitus, et pondere lapsi €pectoris arma sonant confractique ensibus enses. €ipse manu subicit gladios ac tela ministrat €aduersosque iubet ferro confundere uoltus, @1 €promouet ipse acies, inpellit terga suorum, €uerbere conuersae cessantis excitat hastae, €in plebem uetat ire manus monstratque senatum: €scit cruor imperii qui sit, quae uiscera rerum, €unde petat Romam, libertas ultima mundi €quo steterit ferienda loco. permixta secundo €ordine nobilitas uenerandaque corpora ferro €urguentur; caedunt Lepidos caeduntque Metellos €Coruinosque simul Torquataque nomina, rerum €saepe duces summosque hominum te, Magne, remoto. €illic plebeia contectus casside uoltus €ignotusque hosti quod ferrum, Brute, tenebas! €o decus imperii, spes o suprema senatus, €extremum tanti generis per saecula nomen, €ne rue per medios nimium temerarius hostis, €nec tibi fatales admoueris ante Philippos, €Thessalia periture tua. nil proficis istic €Caesaris intentus iugulo: nondum attigit arcem, €iuris et humani columen, quo cuncta premuntur, €egressus meruit fatis tam nobile letum. €uiuat et, ut Bruti procumbat uictima, regnet. €@@hic patriae perit omne decus: iacet aggere magno €patricium campis non mixta plebe cadauer. @1 €mors tamen eminuit clarorum in strage uirorum €pugnacis Domiti, quem clades fata per omnis €ducebant: nusquam Magni fortuna sine illo €succubuit. uictus totiens a Caesare salua €libertate perit: tunc mille in uolnera laetus €labitur ac uenia gaudet caruisse secunda. €uiderat in crasso uersantem sanguine membra €Caesar, et increpitans 'iam Magni deseris arma, €successor Domiti; sine te iam bella geruntur' €dixerat. ast illi suffecit pectora pulsans €spiritus in uocem morientiaque ora resoluit. €'non te funesta scelerum mercede potitum €sed dubium fati, Caesar, generoque minorem €aspiciens Stygias Magno duce liber ad umbras €et securus eo: te, saeuo Marte subactum, €Pompeioque grauis poenas nobisque daturum, €cum moriar, sperare licet.' non plura locutum €uita fugit, densaeque oculos uertere tenebrae. €@@inpendisse pudet lacrimas in funere mundi €mortibus innumeris, ac singula fata sequentem €quaerere letiferum per cuius uiscera uolnus €exierit, quis fusa solo uitalia calcet, €ore quis aduerso demissum faucibus ensem €expulerit moriens anima, quis corruat ictus, €quis steterit dum membra cadunt, qui pectore tela €transmittant aut quos campis adfixerit hasta, €quis cruor emissis perruperit aera uenis @1 €inque hostis cadat arma sui, quis pectora fratris €caedat et, ut notum possit spoliare cadauer, €abscisum longe mittat caput, ora parentis €quis laceret nimiaque probet spectantibus ira €quem iugulat non esse patrem. mors nulla querella €digna sua est, nullosque hominum lugere uacamus. €non istas habuit pugnae Pharsalia partes €quas aliae clades: illic per fata uirorum, €per populos hic Roma perit; quod militis illic, €mors hic gentis erat: sanguis ibi fluxit Achaeus, €Ponticus, Assyrius; cunctos haerere cruores €Romanus campisque uetat consistere torrens. €maius ab hac acie quam quod sua saecula ferrent €uolnus habent populi; plus est quam uita salusque €quod perit: in totum mundi prosternimur aeuum. €uincitur his gladiis omnis quae seruiet aetas. €proxima quid suboles aut quid meruere nepotes €in regnum nasci? pauide num gessimus arma €teximus aut iugulos? alieni poena timoris €in nostra ceruice sedet. post proelia natis €si dominum, Fortuna, dabas, et bella dedisses. €@@iam Magnus transisse deos Romanaque fata €senserat infelix, tota uix clade coactus €fortunam damnare suam. stetit aggere campi, €eminus unde omnis sparsas per Thessala rura €aspiceret clades, quae bello obstante latebant. €tot telis sua fata peti, tot corpora fusa @1 €ac se tam multo pereuntem sanguine uidit. €nec, sicut mos est miseris, trahere omnia secum €mersa iuuat gentesque suae miscere ruinae: €ut Latiae post se uiuat pars maxima turbae, €sustinuit dignos etiamnunc credere uotis €caelicolas, uouitque, sui solacia casus. €'parcite,' ait 'superi, cunctas prosternere gentes. €stante potest mundo Romaque superstite Magnus €esse miser. si plura iuuant mea uolnera, coniunx €est mihi, sunt nati: dedimus tot pignora fatis. €ciuiline parum est bello, si meque meosque €obruit? exiguae clades sumus orbe remoto? €omnia quid laceras? quid perdere cuncta laboras? €iam nihil est, Fortuna, meum.' sic fatur et arma €signaque et adflictas omni iam parte cateruas €circumit et reuocat matura in fata ruentis €seque negat tanti. nec derat robur in enses €ire duci iuguloque pati uel pectore letum. €sed timuit, strato miles ne corpore Magni €non fugeret, supraque ducem procumberet orbis; €Caesaris aut oculis uoluit subducere mortem. €nequiquam, infelix: socero spectare uolenti €praestandum est ubicumque caput. sed tu quoque, coniunx, €causa fugae uoltusque tui fatisque negatum €parte apsente mori. tum Magnum concitus aufert @1 €a bello sonipes non tergo tela pauentem €ingentisque animos extrema in fata ferentem. €non gemitus, non fletus erat, saluaque uerendus €maiestate dolor, qualem te, Magne, decebat €Romanis praestare malis. non inpare uoltu €aspicis Emathiam: nec te uidere superbum €prospera bellorum nec fractum aduersa uidebunt; €quamque fuit laeto per tres infida triumphos €tam misero Fortuna minor. iam pondere fati €deposito securus abis; nunc tempora laeta €respexisse uacat, spes numquam inplenda recessit; €quid fueris nunc scire licet. fuge proelia dira €ac testare deos nullum, qui perstet in armis, €iam tibi, Magne, mori. ceu flebilis Africa damnis €et ceu Munda nocens Pharioque a gurgite clades, €sic et Thessalicae post te pars maxima pugnae €non iam Pompei nomen populare per orbem €nec studium belli, sed par quod semper habemus, €libertas et Caesar, erit; teque inde fugato €ostendit moriens sibi se pugnasse senatus. €@@nonne iuuat pulsum bellis cessisse nec istud @1 €perspectasse nefas? spumantes caede cateruas €respice, turbatos incursu sanguinis amnes, €et soceri miserere tui. quo pectore Romam €intrabit factus campis felicior istis? €quidquid in ignotis solus regionibus exul, €quidquid sub Phario positus patiere tyranno, €crede deis, longo fatorum crede fauori, €uincere peius erat. prohibe lamenta sonare, €flere ueta populos, lacrimas luctusque remitte. €tam mala Pompei quam prospera mundus adoret. €aspice securus uoltu non supplice reges, €aspice possessas urbes donataque regna, €Aegypton Libyamque, et terras elige morti. €@@uidit prima tuae testis Larisa ruinae €nobile nec uictum fatis caput. omnibus illa €ciuibus effudit totas per moenia uires €obuia ceu laeto: promittunt munera flentes, €pandunt templa, domos, socios se cladibus optant. €scilicet inmenso superest ex nomine multum, €teque minor solo cunctas inpellere gentes €rursus in arma potes rursusque in fata redire. €sed 'quid opus uicto populis aut urbibus?' inquit €'uictori praestate fidem'. tu, Caesar, in alto €caedis adhuc cumulo patriae per uiscera uadis, @1 €at tibi iam populos donat gener. auehit inde €Pompeium sonipes; gemitus lacrimaeque secuntur €plurimaque in saeuos populi conuicia diuos. €nunc tibi uera fides quaesiti, Magne, fauoris €contigit ac fructus: felix se nescit amari. €@@Caesar, ut Hesperio uidit satis arua natare €sanguine, parcendum ferro manibusque suorum €iam ratus ut uiles animas perituraque frustra €agmina permisit uitae. sed, castra fugatos €ne reuocent pellatque quies nocturna pauorem, €protinus hostili statuit succedere uallo, €dum fortuna calet, dum conficit omnia terror, €non ueritus graue ne fessis aut Marte subactis €hoc foret imperium. non magno hortamine miles €in praedam ducendus erat. 'uictoria nobis €plena, uiri:' dixit 'superest pro sanguine merces, €quam monstrare meum est; neque enim donare uocabo €quod sibi quisque dabit. cunctis, en, plena metallis €castra patent; raptum Hesperiis e gentibus aurum €hic iacet Eoasque premunt tentoria gazas. €tot regum fortuna simul Magnique coacta €expectat dominos: propera praecedere, miles, €quos sequeris; quascumque tuas Pharsalia fecit þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ—‹…êa uictis rapiuntur opes.' [nec plura locutus €inpulit amentes aurique cupidine caecos @1 €ire super gladios supraque cadauera patrum €et caesos calcare duces.] quae fossa, quis agger €sustineat pretium belli scelerumque petentis? €scire ruunt, quanta fuerint mercede nocentes. €inuenere quidem spoliato plurima mundo €bellorum in sumptus congestae pondera massae, €sed non inpleuit cupientis omnia mentes. €quidquid fodit Hiber, quidquid Tagus expulit auri, €quod legit diues summis Arimaspus harenis, €ut rapiant, paruo scelus hoc uenisse putabunt. €cum sibi Tarpeias uictor desponderit arces, €cum spe Romanae promiserit omnia praedae, €decipitur quod castra rapit. capit inpia plebes €caespite patricio somnos, stratumque cubile €regibus infandus miles premit, inque parentum €inque toris fratrum posuerunt membra nocentes. €quos agitat uaesana quies, somnique furentes €Thessalicam miseris uersant in pectore pugnam. €inuigilat cunctis saeuum scelus, armaque tota €mente agitant, capuloque manus absente mouentur. €ingemuisse putem campos, terramque nocentem €inspirasse animas, infectumque aera totum €manibus et superam Stygia formidine noctem. €exigit a meritis tristes uictoria poenas, €sibilaque et flammas infert sopor. umbra perempti €ciuis adest; sua quemque premit terroris imago: @1 €ille senum uoltus, iuuenum uidet ille figuras, €hunc agitant totis fraterna cadauera somnis, €pectore in hoc pater est, omnes in Caesare manes. €haud alios nondum Scythica purgatus in ara €Eumenidum uidit uoltus Pelopeus Orestes, €nec magis attonitos animi sensere tumultus, €cum fureret, Pentheus aut, cum desisset, Agaue. €hunc omnes gladii, quos aut Pharsalia uidit €aut ultrix uisura dies stringente senatu, €illa nocte premunt, hunc infera monstra flagellant. €et quantum poenae misero mens conscia donat, €quod Styga, quod manes ingestaque Tartara somnis €Pompeio uiuente uidet! tamen omnia passo, €postquam clara dies Pharsalica damna retexit, €nulla loci facies reuocat feralibus aruis €haerentis oculos. cernit propulsa cruore €flumina et excelsos cumulis aequantia colles €corpora, sidentis in tabem spectat aceruos €et Magni numerat populos, epulisque paratur €ille locus, uoltus ex quo faciesque iacentum €agnoscat. iuuat Emathiam non cernere terram €et lustrare oculis campos sub clade latentes. €fortunam superosque suos in sanguine cernit. €ac, ne laeta furens scelerum spectacula perdat, €inuidet igne rogi miseris, caeloque nocenti €ingerit Emathiam. non illum Poenus humator €consulis et Libyca succensae lampade Cannae €conpellunt hominum ritus ut seruet in hoste, €sed meminit nondum satiata caedibus ira @1 €ciues esse suos. petimus non singula busta €discretosque rogos: unum da gentibus ignem, €non interpositis urantur corpora flammis; €aut, generi si poena iuuat, nemus extrue Pindi, €erige congestas Oetaeo robore siluas, €Thessalicam uideat Pompeius ab aequore flammam. €nil agis hac ira: tabesne cadauera soluat €an rogus, haud refert; placido natura receptat €cuncta sinu, finemque sui sibi corpora debent. €hos, Caesar, populos si nunc non usserit ignis, €uret cum terris, uret cum gurgite ponti. €communis mundo superest rogus ossibus astra €mixturus. quocumque tuam fortuna uocabit, €hae quoque sunt animae: non altius ibis in auras, €non meliore loco Stygia sub nocte iacebis. €libera fortunae mors est; capit omnia tellus €quae genuit; caelo tegitur qui non habet urnam. €tu, cui dant poenas inhumato funere gentes, €quid fugis hanc cladem? quid olentis deseris agros? €has trahe, Caesar, aquas, hoc, si potes, utere caelo. €sed tibi tabentes populi Pharsalica rura €eripiunt camposque tenent uictore fugato. €@@non solum Haemonii funesta ad pabula belli €Bistonii uenere lupi tabemque cruentae €caedis odorati Pholoen liquere leones. €tunc ursae latebras, obscaeni tecta domosque €deseruere canes, et quidquid nare sagaci €aera non sanum motumque cadauere sentit. €iamque diu uolucres ciuilia castra secutae €conueniunt. uos, quae Nilo mutare soletis @1 €Threicias hiemes, ad mollem serius Austrum €istis, aues. numquam tanto se uolture caelum €induit aut plures presserunt aera pinnae. €omne nemus misit uolucres omnisque cruenta €alite sanguineis stillauit roribus arbor. €saepe super uoltus uictoris et inpia signa €aut cruor aut alto defluxit ab aethere tabes €membraque deiecit iam lassis unguibus ales. €sic quoque non omnis populus peruenit ad ossa €inque feras discerptus abit; non intima curant €uiscera nec totas auidae sorbere medullas: €degustant artus. Latiae pars maxima turbae €fastidita iacet; quam sol nimbique diesque €longior Emathiis resolutam miscuit aruis. €@@Thessalia, infelix, quo tantum crimine, tellus, €laesisti superos, ut te tot mortibus unam, €tot scelerum fatis premerent? quod sufficit aeuum €inmemor ut donet belli tibi damna uetustas? €quae seges infecta surget non decolor herba? €quo non Romanos uiolabis uomere manes? €ante nouae uenient acies, scelerique secundo €praestabis nondum siccos hoc sanguine campos. €omnia maiorum uertamus busta licebit, €et stantis tumulos et qui radice uetusta €effudere suas uictis conpagibus urnas, €plus cinerum Haemoniae sulcis telluris aratur €pluraque ruricolis feriuntur dentibus ossa. €nullus ab Emathio religasset litore funem €nauita, nec terram quisquam mouisset arator, €Romani bustum populi, fugerentque coloni @1 €umbrarum campos, gregibus dumeta carerent, €nullusque auderet pecori permittere pastor €uellere surgentem de nostris ossibus herbam, €ac, uelut inpatiens hominum uel solis iniqui €limite uel glacie, nuda atque ignota iaceres, €si non prima nefas belli sed sola tulisses. €o superi, liceat terras odisse nocentis. €quid totum premitis, quid totum absoluitis orbem? €Hesperiae clades et flebilis unda Pachyni €et Mutina et Leucas puros fecere Philippos. @1 ôÿ@@@@{1LIBER OCTAVVS}1 Iam super Herculeas fauces nemorosaque Tempe €Haemoniae deserta petens dispendia siluae €cornipedem exhaustum cursu stimulisque negantem €Magnus agens incerta fugae uestigia turbat €inplicitasque errore uias. pauet ille fragorem €motorum uentis nemorum, comitumque suorum €qui post terga redit trepidum laterique timentem €exanimat. quamuis summo de culmine lapsus €nondum uile sui pretium scit sanguinis esse, €seque, memor fati, tantae mercedis habere €credit adhuc iugulum, quantam pro Caesaris ipse €auolsa ceruice daret. deserta sequentem €non patitur tutis fatum celare latebris €clara uiri facies. multi, Pharsalica castra €cum peterent nondum fama prodente ruinas, €occursu stupuere ducis uertigine rerum €attoniti, cladisque suae uix ipse fidelis €auctor erat. grauis est Magno quicumque malorum €testis adest. cunctis ignotus gentibus esse €mallet et obscuro tutus transire per urbes €nomine; sed poenas longi Fortuna fauoris €exigit a misero, quae tanto pondere famae @1 €res premit aduersas fatisque prioribus urguet. €nunc festinatos nimium sibi sentit honores €actaque lauriferae damnat Sullana iuuentae, €nunc et Corycias classes et Pontica signa €deiectum meminisse piget. sic longius aeuum €destruit ingentis animos et uita superstes €imperio. nisi summa dies cum fine bonorum €adfuit et celeri praeuertit tristia leto, €dedecori est fortuna prior. quisquamne secundis €tradere se fatis audet nisi morte parata? €@@litora contigerat per quae Peneius amnis €Emathia iam clade rubens exibat in aequor. €inde ratis trepidum uentis ac fluctibus inpar, €flumineis uix tuta uadis, euexit in altum. €cuius adhuc remis quatitur Corcyra sinusque €Leucadii, Cilicum dominus terraeque Liburnae €exiguam uector pauidus correpsit in alnum. €conscia curarum secretae in litora Lesbi €flectere uela iubet, qua tunc tellure latebas €maestior, in mediis quam si, Cornelia, campis €Emathiae stares. tristis praesagia curas €exagitant, trepida quatitur formidine somnus, €Thessaliam nox omnis habet; tenebrisque remotis €rupis in abruptae scopulos extremaque curris €litora; prospiciens fluctus nutantia longe €semper prima uides uenientis uela carinae, €quaerere nec quicquam de fato coniugis audes. €en ratis, ad uestros quae tendit carbasa portus! €quid ferat ignoras, et nunc tibi summa pauoris @1 €nuntius armorum tristis rumorque sinister. þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ˜ˆˆµuictus adest coniunx. quid perdis tempora luctus? €cum possis iam flere times. tum puppe propinqua €prosiluit crimenque deum crudele notauit, €deformem pallore ducem uoltusque prementem €canitiem atque atro squalentis puluere uestes. €obuia nox miserae caelum lucemque tenebris €abstulit atque animam clausit dolor; omnia neruis €membra relicta labant, riguerunt corda, diuque €spe mortis decepta iacet. iam fune ligato €litoribus lustrat uacuas Pompeius harenas. €quem postquam propius famulae uidere fideles, €non ultra gemitus tacitos incessere fatum €permisere sibi, frustraque attollere terra €semianimem conantur eram; quam pectore Magnus €ambit et astrictos refouet conplexibus artus. €coeperat in summum reuocato sanguine corpus €Pompei sentire manus maestamque mariti €posse pati faciem: prohibet succumbere fatis €Magnus et inmodicos castigat uoce dolores. €'nobile cur robur fortunae uolnere primo €femina tantorum titulis insignis auorum €frangis? habes aditum mansurae in saecula famae. €laudis in hoc sexu non legum iura nec arma, €unica materia est coniunx miser. erige mentem, €et tua cum fatis pietas decertet, et ipsum €quod sum uictus ama. nunc sum tibi gloria maior, €a me quod fasces et quod pia turba senatus €tantaque discessit regum manus. incipe Magnum €sola sequi. deformis adhuc uiuente marito @1 €summus et augeri uetitus dolor: ultima debet €esse fides lugere uirum. tu nulla tulisti €bello damna meo: uiuit post proelia Magnus €sed fortuna perit. quod defles, illud amasti.' €@@uocibus his correpta uiri uix aegra leuauit €membra solo talis gemitu rumpente querellas: €'o utinam in thalamos inuisi Caesaris issem €infelix coniunx et nulli laeta marito. €bis nocui mundo: me pronuba ducit Erinys €Crassorumque umbrae, deuotaque manibus illis €Assyrios in castra tuli ciuilia casus, €praecipitesque dedi populos cunctosque fugaui €a causa meliore deos. o maxime coniunx, €o thalamis indigne meis, hoc iuris habebat €in tantum fortuna caput? cur inpia nupsi, €si miserum factura fui? nunc accipe poenas, €sed quas sponte luam: quo sit tibi mollius aequor, €certa fides regum totusque paratior orbis, €sparge mari comitem. mallem felicibus armis €dependisse caput: nunc clades denique lustra, €Magne, tuas. ubicumque iaces ciuilibus armis €nostros ulta toros, ades huc atque exige poenas, €Iulia crudelis, placataque paelice caesa €Magno parce tuo.' sic fata iterumque refusa €coniugis in gremium cunctorum lumina soluit €in lacrimas. duri flectuntur pectora Magni, €siccaque Thessalia confudit lumina Lesbos. €@@tunc Mytilenaeum pleno iam litore uolgus €adfatur Magnum. 'si maxima gloria nobis €semper erit tanti pignus seruasse mariti, @1 €tu quoque deuotos sacro tibi foedere muros €oramus sociosque lares dignere uel una €nocte tua: fac, Magne, locum, quem cuncta reuisant €saecula, quem ueniens hospes Romanus adoret. €nulla tibi subeunda magis sunt moenia uicto: €omnia uictoris possunt sperare fauorem, €haec iam crimen habent. quid, quod iacet insula ponto, €Caesar eget ratibus? procerum pars magna coibit €certa loci; noto reparandum est litore fatum. €accipe templorum cultus aurumque deorum; €accipe, si terris, si puppibus ista iuuentus €aptior est; tota, quantum ualet, utere Lesbo. ˆýhoc solum crimen meritae bene detrahe terrae, €ne nostram uideare fidem felixque secutus €et damnasse miser.' tali pietate uirorum €laetus in aduersis et mundi nomine gaudens €esse fidem 'nullum toto mihi' dixit 'in orbe €gratius esse solum non paruo pignore uobis €ostendi: tenuit nostros hac obside Lesbos €adfectus; hic sacra domus carique penates, €hic mihi Roma fuit. non ulla in litora puppem €ante dedi fugiens, saeui cum Caesaris iram €iam scirem meritam seruata coniuge Lesbon, €non ueritus tantam ueniae committere uobis €materiam. sed iam satis est fecisse nocentis: €fata mihi totum mea sunt agitanda per orbem. €heu nimium felix aeterno nomine Lesbos, €siue doces populos regesque admittere Magnum, @1 €seu praestas mihi sola fidem. nam quaerere certum est, €fas quibus in terris, ubi sit scelus. accipe, numen €siquod adhuc mecum es, uotorum extrema meorum: €da similis Lesbo populos, qui Marte subactum €non intrare suos infesto Caesare portus, €non exire uetent.' dixit, maestamque carinae €inposuit comitem. cunctos mutare putares €tellurem patriaeque solum: sic litore toto €plangitur, infestae tenduntur in aethera dextrae. €Pompeiumque minus, cuius fortuna dolorem €mouerat, ast illam, quam toto tempore belli €ut ciuem uidere suam, discedere cernens €ingemuit populus; quam uix, si castra mariti €uictoris peteret, siccis dimittere matres €iam poterant oculis: tanto deuinxit amore €hos pudor, hos probitas castique modestia uoltus, €quod summissa [2a]2nimis, nulli grauis hospita turbae, €stantis adhuc fati uixit quasi coniuge uicto. €@@iam pelago medios Titan demissus ad ignes €nec quibus abscondit nec siquibus exerit orbem €totus erat. uigiles Pompei pectore curae €nunc socias adeunt Romani foederis urbes €et uarias regum mentes, nunc inuia mundi €arua super nimios soles Austrumque iacentis. €saepe labor maestus curarum odiumque futuri €proiecit fessos incerti pectoris aestus, @1 €rectoremque ratis de cunctis consulit astris, €unde notet terras, quae sit mensura secandi €aequoris in caelo, Syriam quo sidere seruet €aut quotus in Plaustro Libyam bene derigat ignis. €doctus ad haec fatur taciti seruator Olympi €'signifero quaecumque fluunt labentia caelo, €numquam stante polo miseros fallentia nautas, €sidera non sequimur, sed, qui non mergitur undis €axis inocciduus gemina clarissimus Arcto, €ille regit puppes. hic cum mihi semper in altum €surget et instabit summis minor Vrsa ceruchis, €Bosporon et Scythiae curuantem litora Pontum €spectamus. quidquid descendet ab arbore summa €Arctophylax propiorque mari Cynosura feretur, €in Syriae portus tendit ratis. inde Canopos €excipit, Australi caelo contenta uagari €stella, timens Borean: illa quoque perge sinistra €trans Pharon, in medio tanget ratis aequore Syrtim. €sed quo uela dari, quo nunc pede carbasa tendi €nostra iubes?' dubio contra cui pectore Magnus €'hoc solum toto' respondit 'in aequore serua, €ut sit ab Emathiis semper tua longius oris €puppis et Hesperiam pelago caeloque relinquas: €cetera da uentis. comitem pignusque recepi €depositum: tum certus eram quae litora uellem, €nunc portum fortuna dabit'. sic fatur; at ille @1 €iusto uela modo pendentia cornibus aequis €torsit et in laeuum puppim dedit, utque secaret €quas Asinae cautes et quas Chios asperat undas €hos dedit in proram, tenet hos in puppe rudentes. €aequora senserunt motus aliterque secante €iam pelagus rostro nec idem spectante carina €mutauere sonum. non sic moderator equorum, €dexteriore rota laeuum cum circumit axem, €cogit inoffensae currus accedere metae. €@@ostendit terras Titan et sidera texit. €sparsus ab Emathia fugit quicumque procella, €adsequitur Magnum; primusque a litore Lesbi €occurrit gnatus, procerum mox turba fidelis. €nam neque deiecto fatis acieque fugato €abstulerat Magno reges fortuna ministros: €terrarum dominos et sceptra Eoa tenentis €exul habet comites. iubet ire in deuia mundi €Deiotarum, qui sparsa ducis uestigia legit. €'quando' ait 'Emathiis amissus cladibus orbis, €qua Romanus erat, superest, fidissime regum, €Eoam temptare fidem populosque bibentis €Euphraten et adhuc securum a Caesare Tigrim. €ne pigeat Magno quaerentem fata remotas €Medorum penetrare domos Scythicosque recessus €et totum mutare diem, uocesque superbo €Arsacidae perferre meas: "si foedera nobis €prisca manent mihi per Latium iurata Tonantem, €per uestros astricta magos, inplete pharetras €Armeniosque arcus Geticis intendite neruis, @1 €si uos, o Parthi, peterem cum Caspia claustra €et sequerer duros aeterni Martis Alanos, €passus Achaemeniis late decurrere campis €in tutam trepidos numquam Babylona coegi. €arua super Cyri Chaldaeique ultima regni, €qua rapidus Ganges et qua Nysaeus Hydaspes €accedunt pelago, Phoebi surgentis ab igne €iam propior quam Persis eram: tamen omnia uincens €sustinui nostris uos tantum desse triumphis, €solusque e numero regum telluris Eoae €ex aequo me Parthus adit. nec munere Magni þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ˜ˆ‹éstant semel Arsacidae; quis enim post uolnera cladis €Assyriae iustas Latii conpescuit iras? €tot meritis obstricta meis nunc Parthia ruptis €excedat claustris uetitam per saecula ripam €Zeugmaque Pellaeum. Pompeio uincite, Parthi, €uinci Roma uolet."' regem parere iubenti €ardua non piguit, positisque insignibus aulae €egreditur famulo raptos indutus amictus. €in dubiis tutum est inopem simulare tyranno; €quanto igitur mundi dominis securius aeuum €uerus pauper agit! dimisso in litore rege €ipse per Icariae scopulos, Ephesonque relinquens €et placidi Colophona maris, spumantia paruae €radit saxa Sami; spirat de litore Coo €aura fluens; Cnidon inde fugit claramque relinquit €sole Rhodon magnosque sinus Telmessidos undae €conpensat medio pelagi. Pamphylia puppi @1 €occurrit tellus, nec se committere muris €ausus adhuc ullis te primum, parua Phaseli, €Magnus adit; nam te metui uetat incola rarus €exhaustaeque domus populis, maiorque carinae €quam tua turba fuit. tendens hinc carbasa rursus €iam Taurum Tauroque uidet Dipsunta cadentem. €@@crederet hoc Magnus, pacem cum praestitit undis, €et sibi consultum? Cilicum per litora tutus €parua puppe fugit. sequitur pars magna senatus €ad profugum collecta ducem; paruisque Syhedris, €quo portu mittitque rates recipitque Selinus, €in procerum coetu tandem maesta ora resoluit €uocibus his Magnus: 'comites bellique fugaeque €atque instar patriae, quamuis in litore nudo, €in Cilicum terra, nullis circumdatus armis €consultem rebusque nouis exordia quaeram, €ingentis praestate animos. non omnis in aruis €Emathiis cecidi, nec sic mea fata premuntur €ut nequeam releuare caput cladesque receptas €excutere. an Libycae Marium potuere ruinae €erigere in fasces et plenis reddere fastis, @1 €me pulsum leuiore manu fortuna tenebit? €mille meae Graio uoluuntur in aequore puppes, €mille duces; sparsit potius Pharsalia nostras €quam subuertit opes. sed me uel sola tueri €fama potest rerum toto quas gessimus orbe €et nomen quod mundus amat. uos pendite regna €uiribus atque fide, Libyam Parthosque Pharonque, €quemnam Romanis deceat succurrere rebus. €ast ego curarum uobis arcana mearum €expromam mentisque meae quo pondera uergant. €aetas Niliaci nobis suspecta tyranni est, €ardua quippe fides robustos exigit annos. €hinc anceps dubii terret sollertia Mauri; €namque memor generis Carthaginis inpia proles €inminet Hesperiae, multusque in pectore uano est €Hannibal, obliquo maculat qui sanguine regnum €et Numidas contingit auos. iam supplice Varo €intumuit uiditque loco Romana secundo. €quare agite Eoum, comites, properemus in orbem. €diuidit Euphrates ingentem gurgite mundum €Caspiaque inmensos seducunt claustra recessus, €et polus Assyrias alter noctesque diesque €uertit, et abruptum est nostro mare discolor unda €Oceanusque suus. regnandi sola uoluptas. €celsior in campo sonipes et fortior arcus, €nec puer aut senior letalis tendere neruos €segnis, et a nulla mors est incerta sagitta. @1 €primi Pellaeas arcu fregere sarisas €Bactraque Medorum sedem murisque superbam €Assyrias Babylona domos. nec pila timentur €nostra nimis Parthis, audentque in bella uenire €experti Scythicas Crasso pereunte pharetras. €spicula nec solo spargunt fidentia ferro, €stridula sed multo saturantur tela ueneno; €uolnera parua nocent fatumque in sanguine summo est. €o utinam non tanta mihi fiducia saeuis €esset in Arsacidis! fatis nimis aemula nostris €fata mouent Medos, multumque in gente deorum est. €effundam populos alia tellure reuolsos €excitosque suis inmittam sedibus ortus. €quod si nos Eoa fides et barbara fallent €foedera, uolgati supra commercia mundi €naufragium fortuna ferat: non regna precabor €quae feci. sat magna feram solacia mortis €orbe iacens alio, nihil haec in membra cruente, €nil socerum fecisse pie. sed, cuncta reuoluens €uitae fata meae, semper uenerabilis illa €orbis parte fui, quantus Maeotida supra, €quantus apud Tanain toto conspectus in ortu! €quas magis in terras nostrum felicibus actis €nomen abit, aut unde redi maiore triumpho? €Roma, faue coeptis; quid enim tibi laetius umquam €praestiterint superi, quam, si ciuilia Partho @1 €milite bella geras, tantam consumere gentem €et nostris miscere malis? cum Caesaris arma €concurrent Medis, aut me fortuna necesse est €uindicet aut Crassos.' sic fatus murmure sensit €consilium damnasse uiros; quos Lentulus omnis €uirtutis stimulis et nobilitate dolendi €praecessit dignasque tulit modo consule uoces. €'sicine Thessalicae mentem fregere ruinae? €una dies mundi damnauit fata? secundum €Emathiam lis tanta datur? iacet omne cruenti €uolneris auxilium? solos tibi, Magne, reliquit €Parthorum fortuna pedes? quid transfuga mundi, €terrarum totos tractus caelumque perosus, €auersosque polos alienaque sidera quaeris, €Chaldaeos culture focos et barbara sacra €Parthorum famulus? quid causa obtenditur armis €libertatis amor? miserum quid decipis orbem, €si seruire potes? te, quem Romana regentem €horruit auditu, quem captos ducere reges €uidit ab Hyrcanis, Indoque a litore, siluis, €deiectum fatis, humilem fractumque uidebit €[2r]2ex tolletque animos Latium uaesanus in orbem €se simul et Romam Pompeio supplice mensus? €nil animis fatisque tuis effabere dignum: €exiget ignorans Latiae commercia linguae €ut lacrimis se, Magne, roges. patimurne pudoris €hoc uolnus, clades ut Parthia uindicet ante @1 €Hesperias, quam Roma suas? ciuilibus armis €elegit te nempe ducem: quid uolnera nostra €in Scythicos spargis populos cladesque latentis? €quid Parthos transire doces? solacia tanti €perdit Roma mali, nullos admittere reges €sed ciui seruire suo? iuuat ire per orbem €ducentem saeuas Romana in moenia gentes €signaque ab Euphrate cum Crassis capta sequentem? €qui solus regum fato celante fauorem €defuit Emathiae, nunc tantas ille lacesset €auditi uictoris opes aut iungere fata €tecum, Magne, uolet? non haec fiducia genti est. €omnis, in Arctois populus quicumque pruinis €nascitur, indomitus bellis et mortis amator: €quidquid ad Eoos tractus mundique teporem €ibitur, emollit gentes clementia caeli. €illic et laxas uestes et fluxa uirorum €uelamenta uides. Parthus per Medica rura, €Sarmaticos inter campos effusaque plano €Tigridis arua solo, nulli superabilis hosti est €libertate fugae; sed non, ubi terra tumebit, €aspera conscendet montis iuga, nec per opacas €bella geret tenebras incerto debilis arcu, €nec franget nando uiolenti uerticis amnem, €nec tota in pugna perfusus sanguine membra €exiget aestiuum calido sub puluere solem. €non aries illis, non ulla est machina belli €aut fossas inplere ualent, Parthoque sequenti @1 €murus erit quodcumque potest opstare sagittae. €pugna leuis bellumque fugax turmaeque uagantes, €et melior cessisse loco quam pellere miles; €inlita tela dolis, nec Martem comminus usquam €ausa pati uirtus, sed longe tendere neruos €et quo ferre uelint permittere uolnera uentis. €ensis habet uires, et gens quaecumque uirorum est €bella gerit gladiis. nam Medos proelia prima €exarmant uacuaque iubent remeare pharetra. €nulla manus illis, fiducia tota ueneni est. €credis, Magne, uiros, quos in discrimina belli €cum ferro misisse parum est? temptare pudendum €auxilium tanti est, toto diuisus ut orbe €a terra moriare tua, tibi barbara tellus €incumbat, te parua tegant ac uilia busta, €inuidiosa tamen Crasso quaerente sepulchrum? €sed tua sors leuior, quoniam mors ultima poena est €nec metuenda uiris. at non Cornelia letum €infando sub rege timet. num barbara nobis €est ignota Venus, quae ritu caeca ferarum €polluit innumeris leges et foedera taedae €coniugibus thalamique patent secreta nefandi €inter mille nurus? epulis uaesana meroque €regia non ullis exceptos legibus audet @1 €concubitus: tot femineis conplexibus unum €non lassat nox tota marem. iacuere sorores €in regum thalamis sacrataque pignora matres. €damnat apud gentes sceleris non sponte peracti €Oedipodionias infelix fabula Thebas: €Parthorum dominus quotiens sic sanguine mixto €nascitur Arsacides! cui fas inplere parentem, €quid rear esse nefas? proles tam clara Metelli €stabit barbarico coniunx millesima lecto. €quamquam non ulli plus regia, Magne, uacabit þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ˜ˆ‹ƒsaeuitia stimulata Venus titulisque uirorum; €nam, quo plura iuuent Parthum portenta, fuisse €hanc sciet et Crassi: ceu pridem debita fatis €Assyriis trahitur cladis captiua uetustae. €haereat Eoae uolnus miserabile sortis, €non solum auxilium funesto ab rege petisse €sed gessisse prius bellum ciuile pudebit. €nam quod apud populos crimen socerique tuumque €maius erit, quam quod uobis miscentibus arma €Crassorum uindicta perit? incurrere cuncti €debuerant in Bactra duces et, nequa uacarent €arma, uel Arctoum Dacis Rhenique cateruis €imperii nudare latus, dum perfida Susa €in tumulos prolapsa ducum Babylonque iaceret. €Assyriae paci finem, Fortuna, precamur; €et, si Thessalia bellum ciuile peractum est, €ad Parthos qui uicit eat. gens unica mundi est @1 €de qua Caesareis possim gaudere triumphis. €non tibi, cum primum gelidum transibis Araxen, €umbra senis maesti Scythicis confixa sagittis €ingeret has uoces? "tu, quem post funera nostra €ultorem cinerum nudae sperauimus umbrae, €ad foedus pacemque uenis?" tum plurima cladis €occurrent monimenta tibi: quae moenia trunci €lustrarunt ceruice duces, ubi nomina tanta €obruit Euphrates et nostra cadauera Tigris €detulit in terras ac reddidit. ire per ista €si potes, in media socerum quoque, Magne, sedentem €Thessalia placare potes. quin respicis orbem €Romanum? si regna times proiecta sub Austro €infidumque Iubam, petimus Pharon aruaque Lagi. €Syrtibus hinc Libycis tuta est Aegyptos, at inde €gurgite septeno rapidus mare summouet amnis. €terra suis contenta bonis, non indiga mercis €aut Iouis: in solo tanta est fiducia Nilo. €sceptra puer Ptolemaeus habet tibi debita, Magne, €tutelae commissa tuae. quis nominis umbram €horreat? innocua est aetas. ne iura fidemque €respectumque deum ueteri speraueris aula; €nil pudet adsuetos sceptris: mitissima sors est €regnorum sub rege nouo.' non plura locutus €inpulit huc animos. quantum, spes ultima rerum, €libertatis habes! uicta est sententia Magni. €@@tum Cilicum liquere solum Cyproque citatas €inmisere rates, nullas cui praetulit aras €undae diua memor Paphiae, si numina nasci @1 €credimus aut quemquam fas est coepisse deorum. €haec ubi deseruit Pompeius litora, totos €emensus Cypri scopulos quibus exit in Austrum €inde maris uasti transuerso uertitur aestu; €nec tenuit gratum nocturno lumine montem, €infimaque Aegypti pugnaci litora uelo €uix tetigit, qua diuidui pars maxima Nili €in uada decurrit Pelusia septimus amnis. €tempus erat quo Libra pares examinat horas, €non uno plus aequa die, noctique rependit €lux minor hibernae uerni solacia damni. €conperit ut regem Casio se monte tenere, €flectit iter; nec Phoebus adhuc nec carbasa languent. €@@iam rapido speculator eques per litora cursu €hospitis aduentu pauidam conpleuerat aulam. €consilii uix tempus erat; tamen omnia monstra €Pellaeae coiere domus, quos inter Acoreus €iam placidus senio fractisque modestior annis €(hunc genuit custos Nili crescentis in arua €Memphis uana sacris; illo cultore deorum €lustra suae Phoebes non unus uixerat Apis) €consilii uox prima fuit, meritumque fidemque €sacraque defuncti iactauit pignora patris. €sed melior suadere malis et nosse tyrannos €ausus Pompeium leto damnare Pothinus €'ius et fas multos faciunt, Ptolemaee, nocentes; €dat poenas laudata fides, cum sustinet' inquit €'quos fortuna premit. fatis accede deisque, €et cole felices, miseros fuge. sidera terra €ut distant et flamma mari, sic utile recto. €sceptrorum uis tota perit, si pendere iusta €incipit, euertitque arces respectus honesti. @1 €libertas scelerum est quae regna inuisa tuetur €sublatusque modus gladiis. facere omnia saeue €non inpune licet, nisi cum facis. exeat aula €qui uolt esse pius. uirtus et summa potestas €non coeunt; semper metuet quem saeua pudebunt. €non inpune tuos Magnus contempserit annos, €qui te nec uictos arcere a litore nostro €posse putat. neu nos sceptris priuauerit hospes €pignora sunt propiora tibi: Nilumque Pharonque, €si regnare piget, damnatae redde sorori. €Aegypton certe Latiis tueamur ab armis. €quidquid non fuerit Magni dum bella geruntur, €nec uictoris erit. toto iam pulsus ab orbe, €postquam nulla manet rerum fiducia, quaerit €cum qua gente cadat. rapitur ciuilibus umbris. €nec soceri tantum arma fugit: fugit ora senatus, €cuius Thessalicas saturat pars magna uolucres, €et metuit gentes quas uno in sanguine mixtas €deseruit, regesque timet quorum omnia mersit, €Thessaliaeque reus nulla tellure receptus €sollicitat nostrum, quem nondum perdidit, orbem. €iustior in Magnum nobis, Ptolemaee, querellae €causa data est. quid sepositam semperque quietam €crimine bellorum maculas Pharon, aruaque nostra €uictori suspecta facis? cur sola cadenti €haec placuit tellus, in quam Pharsalica fata €conferres poenasque tuas? iam crimen habemus €purgandum gladio. quod nobis sceptra senatus €te suadente dedit, uotis tua fouimus arma. @1 €hoc ferrum, quod fata iubent proferre, paraui €non tibi, sed uicto; feriam tua uiscera, Magne, €malueram soceri: rapimur quo cuncta feruntur. €tene mihi dubitas an sit uiolare necesse, €cum liceat? quae te nostri fiducia regni €huc agit, infelix? populum non cernis inermem €aruaque uix refugo fodientem mollia Nilo? €metiri sua regna decet uiresque fateri. €tu, Ptolemaee, potes Magni fulcire ruinam, €sub qua Roma iacet? bustum cineresque mouere €Thessalicos audes bellumque in regna uocare? €ante aciem Emathiam nullis accessimus armis: €Pompei nunc castra placent, quae deserit orbis? €nunc uictoris opes et cognita fata lacessis? €aduersis non desse decet, sed laeta secutos: €nulla fides umquam miseros elegit amicos.' €@@adsensere omnes sceleri. laetatur honore €rex puer insueto, quod iam sibi tanta iubere €permittant famuli. sceleri delectus Achillas, €perfida qua tellus Casiis excurrit harenis €et uada testantur iunctas Aegyptia Syrtes, €exiguam sociis monstri gladiisque carinam €instruit. o superi, Nilusne et barbara Memphis €et Pelusiaci tam mollis turba Canopi €hos animos? sic fata premunt ciuilia mundum? €sic Romana iacent? ullusne in cladibus istis €est locus Aegypto Phariusque admittitur ensis? €hanc certe seruate fidem, ciuilia bella: @1 €cognatas praestate manus externaque monstra €pellite, si meruit tam claro nomine Magnus €Caesaris esse nefas. tanti, Ptolemaee, ruinam €nominis haut metuis, caeloque tonante profanas €inseruisse manus, inpure ac semiuir, audes? €non domitor mundi nec ter Capitolia curru €inuectus regumque potens uindexque senatus €uictorisque gener, Phario satis esse tyranno €quod poterat, Romanus erat: quid uiscera nostra €scrutaris gladio? nescis, puer inprobe, nescis €quo tua sit fortuna loco: iam iure sine ullo €Nili sceptra tenes; cecidit ciuilibus armis €qui tibi regna dedit. iam uento uela negarat €Magnus et auxilio remorum infanda petebat €litora; quem contra non longa uecta biremi €appulerat scelerata manus, Magnoque patere €fingens regna Phari celsae de puppe carinae €in paruam iubet ire ratem, litusque malignum €incusat bimaremque uadis frangentibus aestum, €qui uetet externas terris adpellere classes. €quod nisi fatorum leges intentaque iussu €ordinis aeterni miserae uicinia mortis €damnatum leto traherent ad litora Magnum, €non ulli comitum sceleris praesagia derant: €quippe, fides si pura foret, si regia Magno €sceptrorum auctori uera pietate pateret, €uenturum tota Pharium cum classe tyrannum. €sed cedit fatis classemque relinquere iussus @1 €obsequitur, letumque iuuat praeferre timori. €ibat in hostilem praeceps Cornelia puppem, €hoc magis inpatiens egresso desse marito €quod metuit clades. 'remane, temeraria coniunx, €et tu, nate, precor, longeque a litore casus €expectate meos et in hac ceruice tyranni €explorate fidem' dixit. sed surda uetanti €tendebat geminas amens Cornelia palmas. €'quo sine me crudelis abis? iterumne relinquor, €Thessalicis summota malis? numquam omine laeto €distrahimur miseri. poteras non flectere puppem, €cum fugeres alto, latebrisque relinquere Lesbi, €omnibus a terris si nos arcere parabas. €an tantum in fluctus placeo comes?' haec ubi frustra €effudit, prima pendet tamen anxia puppe, €attonitoque metu nec quoquam auertere uisus þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ˜ˆ‹„Ðnec Magnum spectare potest. stetit anxia classis €ad ducis euentum, metuens non arma nefasque €sed ne summissis precibus Pompeius adoret €sceptra sua donata manu. transire parantem €Romanus Pharia miles de puppe salutat €Septimius, qui, pro superum pudor, arma satelles €regia gestabat posito deformia pilo, €inmanis uiolentus atrox nullaque ferarum €mitior in caedes. quis non, Fortuna, putasset €parcere te populis, quod bello haec dextra uacaret @1 €Thessaliaque procul tam noxia tela fugasses? €disponis gladios, nequo non fiat in orbe, €heu, facinus ciuile tibi. uictoribus ipsis €dedecus et numquam superum caritura pudore €fabula, Romanus regi sic paruit ensis, €Pellaeusque puer gladio tibi colla recidit, €Magne, tuo. qua posteritas in saecula mittet €Septimium fama? scelus hoc quo nomine dicent €qui Bruti dixere nefas? iam uenerat horae €terminus extremae, Phariamque ablatus in alnum €perdiderat iam iura sui. tum stringere ferrum €regia monstra parant. ut uidit comminus ensis, €inuoluit uoltus atque, indignatus apertum €fortunae praebere, caput; tum lumina pressit €continuitque animam, nequas effundere uoces €uellet et aeternam fletu corrumpere famam. €sed, postquam mucrone latus funestus Achillas €perfodit, nullo gemitu consensit ad ictum €respexitque nefas, seruatque inmobile corpus, €seque probat moriens atque haec in pectore uoluit: €'saecula Romanos numquam tacitura labores €attendunt, aeuumque sequens speculatur ab omni €orbe ratem Phariamque fidem: nunc consule famae. €fata tibi longae fluxerunt prospera uitae: €ignorant populi, si non in morte probaris, @1 €an scieris aduersa pati. ne cede pudori €auctoremque dole fati: quacumque feriris, €crede manum soceri. spargant lacerentque licebit, €sum tamen, o superi, felix, nullique potestas €hoc auferre deo. mutantur prospera uita, €non fit morte miser. uidet hanc Cornelia caedem €Pompeiusque meus: tanto patientius, oro, €claude, dolor, gemitus: gnatus coniunxque peremptum, €si mirantur, amant.' talis custodia Magno €mentis erat, ius hoc animi morientis habebat. €@@at non tam patiens Cornelia cernere saeuum, €quam perferre, nefas miserandis aethera conplet €uocibus. 'o coniunx, ego te scelerata peremi: €letiferae tibi causa morae fuit auia Lesbos, €et prior in Nili peruenit litora Caesar. €nam cui ius alii sceleris? sed, quisquis, in istud €a superis inmisse caput, uel Caesaris irae €uel tibi prospiciens, nescis, crudelis, ubi ipsa €uiscera sint Magni: properas atque ingeris ictus €qua uotum est uicto. poenas non morte minores €pendat et ante meum uideat caput. haud ego culpa €libera bellorum, quae matrum sola per undas €et per castra comes nullis absterrita fatis €uictum, quod reges etiam timuere, recepi. €hoc merui, coniunx, in tuta puppe relinqui? €perfide, parcebas? te fata extrema petente €uita digna fui? moriar, nec munere regis. €aut mihi praecipitem, nautae, permittite saltum, @1 €aut laqueum collo tortosque aptare rudentes, €aut aliquis Magno dignus comes exigat ensem. €Pompeio praestare potest quod Caesaris armis €inputet. o saeui, properantem in fata tenetis? €uiuis adhuc, coniunx, et iam Cornelia non est €iuris, Magne, sui: prohibent accersere mortem; €seruor uictori.' sic fata interque suorum €lapsa manus rapitur trepida fugiente carina. €@@at, Magni cum terga sonent et pectora ferro, €permansisse decus sacrae uenerabile formae €iratamque deis faciem, nil ultima mortis €ex habitu uoltuque uiri mutasse fatentur €qui lacerum uidere caput. nam saeuus in ipso €Septimius sceleris maius scelus inuenit actu, €ac retegit sacros scisso uelamine uoltus €semianimis Magni spirantiaque occupat ora €collaque in obliquo ponit languentia transtro. €tunc neruos uenasque secat nodosaque frangit €ossa diu: nondum artis erat caput ense rotare. €at, postquam trunco ceruix abscisa recessit, €uindicat hoc Pharius, dextra gestare, satelles. €degener atque operae miles Romane secundae, €Pompei diro sacrum caput ense recidis, €ut non ipse feras? o summi fata pudoris! €inpius ut Magnum nosset puer, illa uerenda €regibus hirta coma et generosa fronte decora @1 €caesaries conprensa manu est, Pharioque ueruto, €dum uiuunt uoltus atque os in murmura pulsant €singultus animae, dum lumina nuda rigescunt, €suffixum caput est, quo numquam bella iubente €pax fuit; hoc leges Campumque et rostra mouebat, €hac facie, Fortuna, tibi, Romana, placebas. €nec satis infando fuit hoc uidisse tyranno: €uolt sceleris superesse fidem. tunc arte nefanda €summota est capiti tabes, raptoque cerebro €adsiccata cutis, putrisque effluxit ab alto €umor, et infuso facies solidata ueneno est. €@@ultima Lageae stirpis perituraque proles, €degener incestae sceptris cessure sorori, €cum tibi sacrato Macedon seruetur in antro €et regum cineres extructo monte quiescant, €cum Ptolemaeorum manes seriemque pudendam €pyramides claudant indignaque Mausolea, €litora Pompeium feriunt, truncusque uadosis €huc illuc iactatur aquis. adeone molesta €totum cura fuit socero seruare cadauer? €hac Fortuna fide Magni tam prospera fata €pertulit, hac illum summo de culmine rerum €morte petit cladesque omnis exegit in uno €saeua die quibus inmunes tot praestitit annos, €Pompeiusque fuit qui numquam mixta uideret @1 €laeta malis, felix nullo turbante deorum €et nullo parcente miser; semel inpulit illum €dilata Fortuna manu. pulsatur harenis, €carpitur in scopulis hausto per uolnera fluctu, €ludibrium pelagi, nullaque manente figura €una nota est Magno capitis iactura reuolsi. €@@ante tamen Pharias uictor quam tangat harenas €Pompeio raptim tumulum fortuna parauit, €ne iaceat nullo uel ne meliore sepulchro. €e latebris pauidus decurrit ad aequora Cordus. €quaestor ab Icario Cinyreae litore Cypri €infaustus Magni fuerat comes. ille per umbras €ausus ferre gradum uictum pietate timorem €conpulit ut mediis quaesitum corpus in undis €duceret ad terram traheretque in litora Magnum. €lucis maesta parum per densas Cynthia nubes €praebebat, cano sed discolor aequore truncus €conspicitur. tenet ille ducem conplexibus artis €eripiente mari; tunc uictus pondere tanto €expectat fluctus pelagoque iuuante cadauer €inpellit. postquam sicco iam litore sedit, €incubuit Magno lacrimasque effudit in omne €uolnus, et ad superos obscuraque sidera fatur €'non pretiosa petit cumulato ture sepulchra €Pompeius, Fortuna, tuus, non pinguis ad astra €ut ferat e membris Eoos fumus odores, €ut Romana suum gestent pia colla parentem, €praeferat ut ueteres feralis pompa triumphos, €ut resonent tristi cantu fora, totus ut ignes €proiectis maerens exercitus ambiat armis. €da uilem Magno plebei funeris arcam @1 €quae lacerum corpus siccos effundat in ignes; €robora non desint misero nec sordidus ustor. €sit satis, o superi, quod non Cornelia fuso €crine iacet subicique facem conplexa maritum €imperat, extremo sed abest a munere busti €infelix coniunx nec adhuc a litore longe est.' €sic fatus paruos iuuenis procul aspicit ignes €corpus uile suis nullo custode cremantis. €inde rapit flammas semustaque robora membris €subducit. 'quaecumque es,' ait 'neclecta nec ulli €cara tuo sed Pompeio felicior umbra, €quod iam conpositum uiolat manus hospita bustum, €da ueniam: siquid sensus post fata relictumst, €cedis et ipsa rogo paterisque haec damna sepulchri, €teque pudet sparsis Pompei manibus uri.' €sic fatus plenusque sinus ardente fauilla €peruolat ad truncum, qui fluctu paene relatus €litore pendebat. summas dimouit harenas €et collecta procul lacerae fragmenta carinae €exigua trepidus posuit scrobe. nobile corpus €robora nulla premunt, nulla strue membra recumbunt: €admotus Magnum, non subditus, accipit ignis. €ille sedens iuxta flammas 'o maxime' dixit €'ductor et Hesperii maiestas nominis una, €si tibi iactatu pelagi, si funere nullo €tristior iste rogus, manes animamque potentem €officiis auerte meis: iniuria fati @1 €hoc fas esse iubet; ne ponti belua quicquam, €ne fera, ne uolucres, ne saeui Caesaris ira €audeat, exiguam, quantum potes, accipe flammam €Romana succense manu. fortuna recursus €si det in Hesperiam, non hac in sede quiescent €tam sacri cineres, sed te Cornelia, Magne, €accipiet nostraque manu transfundet in urnam. þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ˜ˆ‹†ƒinterea paruo signemus litora saxo, €ut nota sit busti; siquis placare peremptum €forte uolet plenos et reddere mortis honores, €inueniat trunci cineres et norit harenas €ad quas, Magne, tuum referat caput.' haec ubi fatus, €excitat inualidas admoto fomite flammas. €carpitur et lentum Magnus destillat in ignem €tabe fouens bustum. sed iam percusserat astra €aurorae praemissa dies: ille ordine rupto €funeris attonitus latebras in litore quaerit. €quam metuis, demens, isto pro crimine poenam €quo te fama loquax omnis accepit in annos? €condita laudabit Magni socer inpius ossa: €i modo securus ueniae fassusque sepulchrum €posce caput. cogit pietas inponere finem €officio. semusta rapit resolutaque nondum @1 €ossa satis neruis et inustis plena medullis €aequorea restinguit aqua congestaque in unum €parua clausit humo. tunc, ne leuis aura retectos €auferret cineres, saxo conpressit harenam, €nautaque ne bustum religato fune moueret €inscripsit sacrum semusto stipite nomen: €'hic situs est Magnus'. placet hoc, Fortuna, sepulchrum €dicere Pompei, quo condi maluit illum €quam terra caruisse socer? temeraria dextra, €cur obicis Magno tumulum manesque uagantis €includis? situs est qua terra extrema refuso €pendet in Oceano; Romanum nomen et omne €imperium Magno tumuli est modus: obrue saxa €crimine plena deum. si tota est Herculis Oete €et iuga tota uacant Bromio Nyseia, quare €unus in Aegypto Magni lapis? omnia Lagi €arua tenere potest, si nullo caespite nomen €haeserit. erremus populi cinerumque tuorum, €Magne, metu nullas Nili calcemus harenas. €quod si tam sacro dignaris nomine saxum €adde actus tantos monimentaque maxuma rerum, €adde trucis Lepidi motus Alpinaque bella €armaque Sertori reuocato consule uicta @1 €et currus quos egit eques, commercia tuta €gentibus et pauidos Cilicas maris, adde subactam €barbariem gentesque uagas et quidquid in Euro €regnorum Boreaque iacet. dic semper ab armis €ciuilem repetisse togam, ter curribus actis €contentum multos patriae donasse triumphos. €quis capit haec tumulus? surgit miserabile bustum €non ullis plenum titulis, non ordine tanto €fastorum; solitumque legi super alta deorum €culmina et extructos spoliis hostilibus arcus €haud procul est ima Pompei nomen harena €depressum tumulo, quod non legat aduena rectus, €quod nisi monstratum Romanus transeat hospes. €@@noxia ciuili tellus Aegyptia fato, €haud equidem inmerito Cumanae carmine uatis €cautum, ne Nili Pelusia tangeret ora €Hesperius miles ripasque aestate tumentis. €quid tibi, saeua, precer pro tanto crimine, tellus? €uertat aquas Nilus quo nascitur orbe retentus, €et steriles egeant hibernis imbribus agri, €totaque in Aethiopum putres soluaris harenas. €nos in templa tuam Romana accepimus Isim €semideosque canes et sistra iubentia luctus €et quem tu plangens hominem testaris Osirim; €tu nostros, Aegypte, tenes in puluere manes. €tu quoque, cum saeuo dederis iam templa tyranno, €nondum Pompei cineres, o Roma, petisti; €exul adhuc iacet umbra ducis. si saecula prima @1 €uictoris timuere minas, nunc excipe saltem €ossa tui Magni, si nondum subruta fluctu €inuisa tellure sedent. quis busta timebit? €quis sacris dignam mouisse uerebitur umbram? €imperet hoc nobis utinam scelus et uelit uti €nostro Roma sinu: satis o nimiumque beatus, €si mihi contingat manes transferre reuolsos €Ausoniam, si tale ducis uiolare sepulchrum. €forsitan, aut sulco sterili cum poscere finem €a superis aut Roma uolet feralibus Austris €ignibus aut nimiis aut terrae tecta mouenti, €consilio iussuque deum transibis in urbem, €Magne, tuam, summusque feret tua busta sacerdos. €nam quis ad exustam Cancro torrente Syenen €ibit et imbrifera siccas sub Pliade Thebas €spectator Nili, quis rubri stagna profundi €aut Arabum portus mercis mutator Eoae, €Magne, petet, quem non tumuli uenerabile saxum €et cinis in summis forsan turbatus harenis €auertet manesque tuos placare iubebit €et Casio praeferre Ioui? nil ista nocebunt €famae busta tuae: templis auroque sepultus €uilior umbra fores. nunc est pro numine summo €hoc tumulo Fortuna iacens; augustius aris @1 €uictoris Libyco pulsatur in aequore saxum. €Tarpeis qui saepe deis sua tura negarunt €inclusum Tusco uenerantur caespite fulmen. €proderit hoc olim, quod non mansura futuris €ardua marmoreo surrexit pondere moles. €pulueris exigui sparget non longa uetustas €congeriem, bustumque cadet, mortisque peribunt €argumenta tuae. ueniet felicior aetas €qua sit nulla fides saxum monstrantibus illud; €atque erit Aegyptus populis fortasse nepotum €tam mendax Magni tumulo quam Creta Tonantis. @1 ôÿ@@@@{1LIBER NONVS}1 At non in Pharia manes iacuere fauilla €nec cinis exiguus tantam conpescuit umbram; €prosiluit busto semustaque membra relinquens €degeneremque rogum sequitur conuexa Tonantis. €qua niger astriferis conectitur axibus aer €quodque patet terras inter lunaeque meatus, €semidei manes habitant, quos ignea uirtus €innocuos uita patientes aetheris imi €fecit et aeternos animam collegit in orbes: €non illuc auro positi nec ture sepulti €perueniunt. illic postquam se lumine uero @1 €inpleuit, stellasque uagas miratus et astra €fixa polis, uidit quanta sub nocte iaceret €nostra dies risitque sui ludibria trunci. €hinc super Emathiae campos et signa cruenti €Caesaris ac sparsas uolitauit in aequore classes, €et scelerum uindex in sancto pectore Bruti €sedit et inuicti posuit se mente Catonis. €@@ille, ubi pendebant casus dubiumque manebat €quem dominum mundi facerent ciuilia bella, €oderat et Magnum, quamuis comes isset in arma €auspiciis raptus patriae ductuque senatus; €at post Thessalicas clades iam pectore toto €Pompeianus erat. patriam tutore carentem €excepit, populi trepidantia membra refouit, €ignauis manibus proiectos reddidit enses, €nec regnum cupiens gessit ciuilia bella €nec seruire timens. nil causa fecit in armis €ille sua: totae post Magni funera partes €libertatis erant. quas ne per litora fusas €colligeret rapido uictoria Caesaris actu, €Corcyrae secreta petit ac mille carinis €abstulit Emathiae secum fragmenta ruinae. €quis ratibus tantis fugientia crederet ire €agmina, quis pelagus uictas artasse carinas? €@@Dorida tum Malean et apertam Taenaron umbris, €inde Cythera petit, Boreaque urguente carinas €Graia fugit, Dictaea legit cedentibus undis @1 €litora. tunc ausum classi praecludere portus €inpulit ac saeuas meritum Phycunta rapinas €sparsit, et hinc placidis alto delabitur auris €in litus, Palinure, tuum (neque enim aequore tantum €Ausonio monimenta tenes, portusque quietos €testatur Libye Phrygio placuisse magistro), €cum procul ex alto tendentes uela carinae €ancipites tenuere animos, sociosne malorum €an ueherent hostes: praeceps facit omne timendum €uictor, et in nulla non creditur esse carina. €ast illae puppes luctus planctusque ferebant €et mala uel duri lacrimas motura Catonis. €@@nam, postquam frustra precibus Cornelia nautas €priuignique fugam tenuit, ne forte repulsus €litoribus Phariis remearet in aequora truncus, €ostenditque rogum non iusti flamma sepulchri, €'ergo indigna fui,' dixit 'Fortuna, marito €accendisse rogum gelidosque effusa per artus €incubuisse uiro, laceros exurere crines €membraque dispersi pelago conponere Magni, €uolneribus cunctis largos infundere fletus, €ossibus et tepida uestes inplere fauilla, €quidquid ab exstincto licuisset tollere busto €in templis sparsura deum. sine funeris ullo €ardet honore rogus; manus hoc Aegyptia forsan €obtulit officium graue manibus. o bene nudi €Crassorum cineres: Pompeio contigit ignis @1 €inuidia maiore deum. similisne malorum €sors mihi semper erit? numquam dare iusta licebit €coniugibus? numquam plenas plangemus ad urnas? €quid porro tumulis opus est aut ulla requiris €instrumenta, dolor? non toto in pectore portas, €inpia, Pompeium? non imis haeret imago €uisceribus? quaerat cineres uictura superstes. €nunc tamen, hinc longe qui fulget luce maligna, €ignis adhuc aliquid Phario de litore surgens €ostendit mihi, Magne, tui. iam flamma resedit, €Pompeiumque ferens uanescit solis ad ortus €fumus, et inuisi tendunt mihi carbasa uenti. ˆÓlinquere, siqua fides, Pelusia litora nolo. þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ˜‰ˆÎnon mihi nunc tellus Pompeio siqua triumphos €uicta dedit, non alta terens Capitolia currus €gratior; elapsus felix de pectore Magnus: €hunc uolumus quem Nilus habet, terraeque nocenti €non haerere queror; crimen commendat harenas. ˆÔtu pete bellorum casus et signa per orbem, €Sexte, paterna moue; namque haec mandata reliquit €Pompeius uobis in nostra condita cura: @1 €"me cum fatalis leto damnauerit hora, €excipite, o nati, bellum ciuile, nec umquam, €dum terris aliquis nostra de stirpe manebit, €Caesaribus regnare uacet. uel sceptra uel urbes €libertate sua ualidas inpellite fama €nominis: has uobis partes, haec arma relinquo. €inueniet classes quisquis Pompeius in undas €uenerit, et noster nullis non gentibus heres €bella dabit: tantum indomitos memoresque paterni €iuris habete animos. uni parere decebit, €si faciet partes pro libertate, Catoni." €exsolui tibi, Magne, fidem, mandata peregi; €insidiae ualuere tuae, deceptaque uixi €ne mihi commissas auferrem perfida uoces. €iam nunc te per inane chaos, per Tartara, coniunx, €si sunt ulla, sequar, quam longo tradita leto €incertum est: poenas animae uiuacis ab ipsa €ante feram. potuit cernens tua funera, Magne, €non fugere in mortem: planctu contusa peribit, €effluet in lacrimas: numquam ueniemus ad enses €aut laqueos aut praecipites per inania iactus: €turpe mori post te solo non posse dolore.' €sic ubi fata, caput ferali obduxit amictu @1 €decreuitque pati tenebras puppisque cauernis €delituit, saeuumque arte conplexa dolorem €perfruitur lacrimis et amat pro coniuge luctum. €illam non fluctus stridensque rudentibus Eurus €mouit et exurgens ad summa pericula clamor, €uotaque sollicitis faciens contraria nautis €conposita in mortem iacuit fauitque procellis. €@@prima ratem Cypros spumantibus accipit undis; €inde tenens pelagus, sed iam moderatior, Eurus €in Libycas egit sedes et castra Catonis. €tristis, ut in multo mens est praesaga timore, €aspexit patrios comites a litore Magnus €et fratrem; medias praeceps tunc fertur in undas. €'dic ubi sit, germane, parens; stat summa caputque €orbis, an occidimus Romanaque Magnus ad umbras €abstulit?' haec fatur; quem contra talia frater: €'o felix, quem sors alias dispersit in oras €quique nefas audis: oculos, germane, nocentis €spectato genitore fero. non Caesaris armis €occubuit dignoque perit auctore ruinae: €rege sub inpuro Nilotica rura tenente, €hospitii fretus superis et munere tanto €in proauos, cecidit donati uictima regni. €uidi ego magnanimi lacerantes pectora patris, €nec credens Pharium tantum potuisse tyrannum €litore Niliaco socerum iam stare putaui. @1 €sed me nec sanguis nec tantum uolnera nostri €adfecere senis, quantum gestata per urbem €ora ducis, quae transfixo sublimia pilo €uidimus: haec fama est oculis uictoris iniqui €seruari, scelerisque fidem quaesisse tyrannum. €nam corpus Phariaene canes auidaeque uolucres €distulerint, an furtiuus, quem uidimus, ignis €soluerit, ignoro. quaecumque iniuria fati €abstulit hos artus, superis haec crimina dono: €seruata de parte queror.' cum talia Magnus €audisset, non in gemitus lacrimasque dolorem €effudit, iustaque furens pietate profatur €'praecipitate rates e sicco litore, nautae; €classis in aduersos erumpat remige uentos. €ite, duces, mecum (nusquam ciuilibus armis €tanta fuit merces) inhumatos condere manes, €sanguine semiuiri Magnum satiare tyranni. €non ego Pellaeas arces adytisque retectum €corpus Alexandri pigra Mareotide mergam? €non mihi pyramidum tumulis euolsus Amasis €atque alii reges Nilo torrente natabunt? €omnia dent poenas nudo tibi, Magne, sepulchra. €euoluam busto iam numen gentibus Isim €et tectum lino spargam per uolgus Osirim €[et sacer in Magni cineres mactabitur Apis] €suppositisque deis uram caput. has mihi poenas €terra dabit: linquam uacuos cultoribus agros, €nec, Nilus cui crescat, erit; solusque tenebis €Aegypton, genitor, populis superisque fugatis.' @1 €dixerat, et classem saeuus rapiebat in undas; €sed Cato laudatam iuuenis conpescuit iram. €@@interea totis audito funere Magni €litoribus sonuit percussus planctibus aether, €exemploque carens et nulli cognitus aeuo €luctus erat, mortem populos deflere potentis. €sed magis, ut uisa est lacrimis exhausta, solutas €in uoltus effusa comas, Cornelia puppe €egrediens, rursus geminato uerbere plangunt. €ut primum in sociae peruenit litora terrae, €collegit uestes miserique insignia Magni €armaque et inpressas auro, quas gesserat olim. €exuuias pictasque togas, uelamina summo €ter conspecta Ioui, funestoque intulit igni. €ille fuit miserae Magni cinis. accipit omnis €exemplum pietas, et toto litore busta €surgunt Thessalicis reddentia manibus ignem. €sic, ubi depastis summittere gramina campis €et renouare parans hibernas Apulus herbas €igne fouet terras, simul et Garganus et arua €Volturis et calidi lucent buceta Matini. €non tamen ad Magni peruenit gratius umbras €omne quod in superos audet conuicia uolgus €Pompeiumque deis obicit, quam pauca Catonis €uerba sed a pleno uenientia pectore ueri. €'ciuis obit' inquit 'multum maioribus inpar €nosse modum iuris, sed in hoc tamen utilis aeuo, €cui non ulla fuit iusti reuerentia; salua €libertate potens, et solus plebe parata €priuatus seruire sibi, rectorque senatus, @1 €sed regnantis, erat. nil belli iure poposcit, €quaeque dari uoluit uoluit sibi posse negari. €inmodicas possedit opes, sed plura retentis €intulit. inuasit ferrum, sed ponere norat. €praetulit arma togae, sed pacem armatus amauit. €iuuit sumpta ducem, iuuit dimissa potestas. €casta domus luxuque carens corruptaque numquam €fortuna domini. clarum et uenerabile nomen €gentibus et multum nostrae quod proderat urbi. €olim uera fides Sulla Marioque receptis €libertatis obit: Pompeio rebus adempto €nunc et ficta perit. non iam regnare pudebit, €nec color imperii nec frons erit ulla senatus. €o felix, cui summa dies fuit obuia uicto €et cui quaerendos Pharium scelus obtulit enses. €forsitan in soceri potuisses uiuere regno. €scire mori sors prima uiris, set proxima cogi. €et mihi, si fatis aliena in iura uenimus, €fac talem, Fortuna, Iubam; non deprecor hosti €seruari, dum me seruet ceruice recisa.' €@@uocibus his maior, quam si Romana sonarent €rostra ducis laudes, generosam uenit ad umbram €mortis honos. fremit interea discordia uolgi, €castrorum bellique piget post funera Magni; €cum Tarcondimotus linquendi signa Catonis €sustulit. hunc rapta fugientem classe secutus €litus in extremum tali Cato uoce notauit: @1 €'o numquam pacate Cilix, iterumne rapinas €uadis in aequoreas? Magnum fortuna remouit, €iam pelago pirata redis.' tum respicit omnis €in coetu motuque uiros; quorum unus aperta €mente fugae tali conpellat uoce regentem: €'nos, Cato, da ueniam, Pompei duxit in arma, €non belli ciuilis amor, partesque fauore €fecimus. ille iacet quem paci praetulit orbis, €causaque nostra perit: patrios permitte penates €desertamque domum dulcesque reuisere natos. €nam quis erit finis si nec Pharsalia pugnae €nec Pompeius erit? perierunt tempora uitae, €mors eat in tutum; iustas sibi nostra senectus €prospiciat flammas: bellum ciuile sepulchra €uix ducibus praestare potest. non barbara uictos €regna manent, non Armenium mihi saeua minatur €aut Scythicum fortuna iugum: sub iura togati €ciuis eo. quisquis Magno uiuente secundus, €hic mihi primus erit. sacris praestabitur umbris €summus honor; dominum, quam clades cogit, habebo, €nullum, Magne, ducem: te solum in bella secutus €post te fata sequar; nec enim sperare secunda €fas mihi nec liceat. fortuna cuncta tenentur €Caesaris, Emathium sparsit uictoria ferrum; €clausa fides miseris, et toto solus in orbe est @1 €qui uelit ac possit uictis praestare salutem. €Pompeio scelus est bellum ciuile perempto, €quo fuerat uiuente fides. si publica iura, €si semper sequeris patriam, Cato, signa petamus €Romanus quae consul habet.' sic ille profatus €insiluit puppi iuuenum comitante tumultu. €@@actum Romanis fuerat de rebus, et omnis €indiga seruitii feruebat litore plebes: €erupere ducis sacro de pectore uoces. €'ergo pari uoto gessisti bella, iuuentus, €tu quoque pro dominis, et Pompeiana fuisti €non Romana manus? quod non in regna laboras, þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ˜‰‹‚ƒquod tibi, non ducibus, uiuis morerisque, quod orbem €adquiris nulli, quod iam tibi uincere tutum est, €bella fugis quaerisque iugum ceruice uacanti €et nescis sine rege pati. nunc causa pericli €digna uiris. potuit uestro Pompeius abuti €sanguine: nunc patriae iugulos ensesque negatis, €cum prope libertas? unum fortuna reliquit €iam tribus e dominis. pudeat: plus regia Nili €contulit in leges et Parthi militis arcus. €ite, o degeneres, Ptolemaei munus et arma @1 €spernite. quis uestras ulla putet esse nocentes €caede manus? credet faciles sibi terga dedisse, €credet ab Emathiis primos fugisse Philippis. €uadite securi; meruistis iudice uitam €Caesare non armis, non obsidione subacti. €o famuli turpes, domini post fata prioris €itis ad heredem. cur non maiora mereri €quam uitam ueniamque libet? rapiatur in undas €infelix coniunx Magni prolesque Metelli, €ducite Pompeios, Ptolemaei uincite munus. €nostra quoque inuiso quisquis feret ora tyranno €non parua mercede dabit: sciat ista iuuentus €ceruicis pretio bene se mea signa secutam. €quin agite et magna meritum cum caede parate: €ignauum scelus est tantum fuga.' dixit, et omnes €haud aliter medio reuocauit ab aequore puppes €quam, simul effetas linquunt examina ceras €atque oblita faui non miscent nexibus alas €sed sibi quaeque uolat nec iam degustat amarum €desidiosa thymum, Phrygii sonus increpat aeris, €attonitae posuere fugam studiumque laboris €floriferi repetunt et sparsi mellis amorem: €gaudet in Hyblaeo securus gramine pastor €diuitias seruasse casae. sic uoce Catonis €inculcata uiris iusti patientia Martis. €@@iamque actu belli non doctas ferre quietem €constituit mentes serieque agitare laborum. €primum litoreis miles lassatur harenis. €proximus in muros et moenia Cyrenarum @1 €est labor: exclusus nulla se uindicat ira, €poenaque de uictis sola est uicisse Catoni. €inde peti placuit Libyci contermina Mauris €regna Iubae, sed iter mediis natura uetabat €Syrtibus: hanc audax sperat sibi cedere uirtus. €@@Syrtes uel, primam mundo natura figuram €cum daret, in dubio pelagi terraeque reliquit €(nam neque subsedit penitus, quo stagna profundi €acciperet, nec se defendit ab aequore tellus, €ambigua sed lege loci iacet inuia sedes, €aequora fracta uadis abruptaque terra profundo, €et post multa sonant proiecti litora fluctus: €sic male deseruit nullosque exegit in usus €hanc partem natura sui); uel plenior alto €olim Syrtis erat pelago penitusque natabat, €sed rapidus Titan ponto sua lumina pascens €aequora subduxit zonae uicina perustae; €et nunc pontus adhuc Phoebo siccante repugnat, €mox, ubi damnosum radios admouerit aeuum, €tellus Syrtis erit; nam iam breuis unda superne €innatat et late periturum deficit aequor. €@@ut primum remis actum mare propulit omne @1 €classis onus, densis fremuit niger imbribus Auster. €in sua regna furens temptatum classibus aequor €turbine defendit longeque a Syrtibus undas €egit et inlato confregit litore pontum. €tum, quarum recto deprendit carbasa malo, €eripuit nautis, frustraque rudentibus ausis €uela negare Noto spatium uicere carinae, €atque ultra proram tumuit sinus. omnia siquis €prouidus antemnae suffixit lintea summae, €uincitur et nudis auertitur armamentis. €sors melior classi quae fluctibus incidit altis €et certo iactata mari. quaecumque leuatae €arboribus caesis flatum effudere prementem, €abstulit has liber uentis contraria uoluens €aestus et obnixum uictor detrusit in Austrum. €has uada destituunt, atque interrupta profundo €terra ferit puppes, dubioque obnoxia fato €pars sedet una ratis, pars altera pendet in undis. €tum magis inpactis breuius mare terraque saepe €obuia consurgens: quamuis elisus ab Austro, @1 €saepe tamen cumulos fluctus non uincit harenae. €eminet in tergo pelagi procul omnibus aruis €inuiolatus aqua sicci iam pulueris agger; €stant miseri nautae, terraeque haerente carina €litora nulla uident. sic partem intercipit aequor, €pars ratium maior regimen clauumque secuta est €tuta fuga, nautasque loci sortita peritos €torpentem Tritonos adit inlaesa paludem. €@@hanc, ut fama, deus quem toto litore pontus €audit uentosa perflantem marmora concha, €hanc et Pallas amat, patrio quae uertice nata €terrarum primam Libyen (nam proxima caelo est, €ut probat ipse calor) tetigit, stagnique quieta €uoltus uidit aqua posuitque in margine plantas €et se dilecta Tritonida dixit ab unda. €quam iuxta Lethon tacitus praelabitur amnis, €infernis, ut fama, trahens obliuia uenis, €atque, insopiti quondam tutela draconis, €Hesperidum pauper spoliatis frondibus hortus. €inuidus, annoso qui famam derogat aeuo, €qui uates ad uera uocat. fuit aurea silua €diuitiisque graues et fuluo germine rami €uirgineusque chorus, nitidi custodia luci, €et numquam somno damnatus lumina serpens €robora conplexus rutilo curuata metallo. €abstulit arboribus pretium nemorique laborem €Alcides, passusque inopes sine pondere ramos @1 €rettulit Argolico fulgentia poma tyranno. €@@his igitur depulsa locis eiectaque classis €Syrtibus haut ultra Garamantidas attigit undas, €sed duce Pompeio Libyae melioris in oris €mansit. at inpatiens uirtus haerere Catonis €audet in ignotas agmen committere gentes €armorum fidens et terra cingere Syrtim. €hoc eadem suadebat hiemps quae clauserat aequor; €et spes imber erat nimios metuentibus ignes, €ut neque sole uiam nec duro frigore saeuam €inde polo Libyes, hinc bruma temperet annus. €atque ingressurus steriles sic fatur harenas: €@@'o quibus una salus placuit mea castra secutis €indomita ceruice mori, conponite mentes €ad magnum uirtutis opus summosque labores. €uadimus in campos steriles exustaque mundi, €qua nimius Titan et rarae in fontibus undae, €siccaque letiferis squalent serpentibus arua. €durum iter ad leges patriaeque ruentis amorem. €per mediam Libyen ueniant atque inuia temptent, €siquibus in nullo positum est euadere uoto, €siquibus ire sat est. neque enim mihi fallere quemquam €est animus tectoque metu perducere uolgus. €hi mihi sint comites, quos ipsa pericula ducent, @1 €qui me teste pati uel quae tristissima pulchrum €Romanumque putant. at, qui sponsore salutis €miles eget capiturque animae dulcedine, uadat €ad dominum meliore uia. dum primus harenas €ingrediar primusque gradus in puluere ponam, €me aetherius feriat, mihi plena ueneno €occurrat serpens, fatoque pericula uestra €praetemptate meo. sitiat quicumque bibentem €uiderit, aut umbras nemorum quicumque petentem €aestuet, aut equitem peditum praecedere turmas €deficiat: siquo fuerit discrimine notum €dux an miles eam. serpens, sitis, ardor harenae €dulcia uirtuti; gaudet patientia duris; €laetius est, quotiens magno sibi constat, honestum. €sola potest Libye turba praestare malorum €ut deceat fugisse uiros.' sic ille pauentis €incendit uirtute animos et amore laborum, €inreducemque uiam deserto limite carpit; €et sacrum paruo nomen clausura sepulchro €inuasit Libye securi fata Catonis. €@@tertia pars rerum Libye, si credere famae €cuncta uelis; at, si uentos caelumque sequaris, €pars erit Europae. nec enim plus litora Nili €quam Scythicus Tanais primis a Gadibus absunt, €unde Europa fugit Libyen et litora flexu @1 €Oceano fecere locum; sed maior in unam €orbis abit Asiam. nam, cum communiter istae €effundant Zephyrum, Boreae latus illa sinistrum €contingens dextrumque Noti discedit in ortus €Eurum sola tenens. Libycae quod fertile terraest €uergit in occasus; sed et haec non fontibus ullis €soluitur: Arctoos raris Aquilonibus imbres €accipit et nostris reficit sua rura serenis. €in nullas uitiatur opes; non aere nec auro €excoquitur, nullo glaebarum crimine pura €et penitus terra est. tantum Maurusia genti €robora diuitiae, quarum non nouerat usum, €sed citri contenta comis uiuebat et umbra. €in nemus ignotum nostrae uenere secures, €extremoque epulas mensasque petimus ab orbe. €at, quaecumque uagam Syrtim conplectitur ora €sub nimio proiecta die, uicina perusti @1 €aetheris, exurit messes et puluere Bacchum €enecat et nulla putris radice tenetur. €temperies uitalis abest, et nulla sub illa €cura Iouis terra est; natura deside torpet €orbis et inmotis annum non sentit harenis. €hoc tam segne solum raras tamen exerit herbas, þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ˜‰‹ƒ·quas Nasamon, gens dura, legit, qui proxima ponto €nudus rura tenet; quem mundi barbara damnis €Syrtis alit. nam litoreis populator harenis €inminet et nulla portus tangente carina €nouit opes: sic cum toto commercia mundo €naufragiis Nasamones habent. hac ire Catonem €dura iubet uirtus. illic secura iuuentus €uentorum nullasque timens tellure procellas €aequoreos est passa metus. nam litore sicco, €quam pelago, Syrtis uiolentius excipit Austrum, €et terrae magis ille nocens. non montibus ortum €aduersis frangit Libye scopulisque repulsum €dissipat et liquidas e turbine soluit in auras, €nec ruit in siluas annosaque robora torquens €lassatur: patet omne solum, liberque meatu €Aeoliam rabiem totis exercet harenis, €et non imbriferam contorto puluere nubem €in flexum uiolentus agit: pars plurima terrae €tollitur et numquam resoluto uertice pendet. @1 €regna uidet pauper Nasamon errantia uento €discussasque domos, uolitantque a culmine raptae €detecto Garamante casae. non altius ignis €rapta uehit; quantumque licet consurgere fumo €et uiolare diem, tantus tenet aera puluis. €tum quoque Romanum solito uiolentior agmen €adgreditur, nullisque potest consistere miles €instabilis, raptis etiam quas calcat, harenis. €concuteret terras orbemque a sede moueret, €si solida Libye conpage et pondere duro €clauderet exesis Austrum scopulosa cauernis; €sed, quia mobilibus facilis turbatur harenis, €nusquam luctando stabilis manet, imaque tellus €stat, quia summa fugit. galeas et scuta uirorum €pilaque contorsit uiolento spiritus actu €intentusque tulit magni per inania caeli. €illud in extrema forsan longeque remota €prodigium tellure fuit, delapsaque caelo €arma timent gentes hominumque erepta lacertis €a superis demissa putant. sic illa profecto €sacrifico cecidere Numae, quae lecta iuuentus €patricia ceruice mouet: spoliauerat Auster €aut Boreas populos ancilia nostra ferentes. €sic orbem torquente Noto Romana iuuentus @1 €procubuit timuitque rapi; constrinxit amictus €inseruitque manus terrae nec pondere solo €sed nisu iacuit, uix sic inmobilis Austro; €qui super ingentis cumulos inuoluit harenae €atque operit tellure uiros. uix tollere miles €membra ualet multo congestu pulueris haerens. €alligat et stantis adfusae magnus harenae €agger, et inmoti terra surgente tenentur. €saxa tulit penitus discussis proruta muris €effuditque procul miranda sorte malorum: €qui nullas uidere domos uidere ruinas. €iamque iter omne latet nec sunt discrimina terrae: €[ulla nisi aetheriae medio uelut aequore flammae] €sideribus nouere uiam; nec sidera tota €ostendit Libycae finitor circulus orae, €multaque deuexo terrarum margine celat. €utque calor soluit quem torserat aera uentus, €incensusque dies, manant sudoribus artus, €arent ora siti. conspecta est parua maligna €unda procul uena, quam uix e puluere miles @1 €corripiens patulum galeae confudit in orbem €porrexitque duci. squalebant puluere fauces €cunctorum, minimumque tenens dux ipse liquoris €inuidiosus erat. 'mene' inquit 'degener unum €miles in hac turba uacuum uirtute putasti? €usque adeo mollis primisque caloribus inpar €sum uisus? quanto poena tu dignior ista es, €qui populo sitiente bibas!' sic concitus ira €excussit galeam, suffecitque omnibus unda. €@@uentum erat ad templum Libycis quod gentibus unum €inculti Garamantes habent. stat sortiger illic €Iuppiter, ut memorant, sed non aut fulmina uibrans €aut similis nostro, sed tortis cornibus Hammon. €non illic Libycae posuerunt ditia gentes €templa, nec Eois splendent donaria gemmis: €quamuis Aethiopum populis Arabumque beatis €gentibus atque Indis unus sit Iuppiter Hammon, €pauper adhuc deus est, nullis uiolata per aeuum €diuitiis delubra tenens, morumque priorum €numen Romano templum defendit ab auro. €esse locis superos testatur silua per omnem €sola uirens Libyen. nam quidquid puluere sicco €separat ardentem tepida Berenicida Lepti €ignorat frondes: solus nemus abstulit Hammon. €siluarum fons causa loco, qui putria terrae €alligat et domitas unda conectit harenas. €hic quoque nil obstat Phoebo, cum cardine summo €stat librata dies; truncum uix protegit arbor, €tam breuis in medium radiis conpellitur umbra. @1 €deprensum est hunc esse locum qua circulus alti €solstitii medium signorum percutit orbem. ‹„šat tibi, quaecumque es Libyco gens igne dirempta, €in Noton umbra cadit, quae nobis exit in Arcton. €te segnis Cynosura subit, tu sicca profundo €mergi Plaustra putas, nullumque in uertice semper €sidus habes inmune mari; procul axis uterque est, €et fuga signorum medio rapit omnia caelo. ‹„•non obliqua meant, nec Tauro Scorpios exit €rectior aut Aries donat sua tempora Librae €aut Astraea iubet lentos descendere Pisces. €par Geminis Chiron, et idem, quod Carcinos ardens, €umidus Aegoceros nec plus Leo tollitur Vrna. ‹„ @@stabant ante fores populi quos miserat Eos €cornigerique Iouis monitu noua fata petebant; €sed Latio cessere duci, comitesque Catonem €orant exploret Libycum memorata per orbem €numina, de fama tam longi iudicet aeui. €maximus hortator scrutandi uoce deorum €euentus Labienus erat. 'sors obtulit' inquit €'et fortuna uiae tam magni numinis ora €consiliumque dei: tanto duce possumus uti €per Syrtes, bellisque datos cognoscere casus. €nam cui crediderim superos arcana daturos €dicturosque magis, quam sancto, uera, Catoni? @1 €certe uita tibi semper derecta supernas €ad leges, sequerisque deum. datur, ecce, loquendi €cum Ioue libertas: inquire in fata nefandi €Caesaris et patriae uenturos excute mores. €iure suo populis uti legumque licebit, €an bellum ciuile perit? tua pectora sacra €uoce reple; durae saltem uirtutis amator €quaere quid est uirtus et posce exemplar honesti.' €@@ille deo plenus tacita quem mente gerebat €effudit dignas adytis e pectore uoces. €'quid quaeri, Labiene, iubes? an liber in armis €occubuisse uelim potius quam regna uidere? €an sit uita nihil sed longa an differat aetas? €an noceat uis nulla bono fortunaque perdat €opposita uirtute minas, laudandaque uelle €sit satis et numquam successu crescat honestum? €scimus, et hoc nobis non altius inseret Hammon. @1 €haeremus cuncti superis, temploque tacente €nil facimus non sponte dei; nec uocibus ullis €numen eget, dixitque semel nascentibus auctor €quidquid scire licet. sterilesne elegit harenas €ut caneret paucis, mersitque hoc puluere uerum, €estque dei sedes nisi terra et pontus et aer €et caelum et uirtus? superos quid quaerimus ultra? €Iuppiter est quodcumque uides, quodcumque moueris. €sortilegis egeant dubii semperque futuris €casibus ancipites: me non oracula certum €sed mors certa facit. pauido fortique cadendum est: €hoc satis est dixisse Iouem.' sic ille profatus €seruataque fide templi discedit ab aris €non exploratum populis Hammona relinquens. €@@ipse manu sua pila gerit, praecedit anheli €militis ora pedes, monstrat tolerare labores, €non iubet, et nulla uehitur ceruice supinus €carpentoque sedens; somni parcissimus ipse est; €ultimus haustor aquae quam, tandem fonte reperto, €indiga cogatur laticis [2s]2pectare iuuentus, @1 €stat dum lixa bibat. si ueris magna paratur €fama bonis et si successu nuda remoto €inspicitur uirtus, quidquid laudamus in ullo €maiorum, fortuna fuit. quis Marte secundo, €quis tantum meruit populorum sanguine nomen? €hunc ego per Syrtes Libyaeque extrema triumphum €ducere maluerim, quam ter Capitolia curru €scandere Pompei, quam frangere colla Iugurthae. €ecce parens uerus patriae, dignissimus aris, €Roma, tuis, per quem numquam iurare pudebit €et quem, si steteris umquam ceruice soluta, €nunc, olim, factura deum es. iam spissior ignis, €et plaga, quam nullam superi mortalibus ultra €a medio fecere die, calcatur, et unda €rarior. inuentus mediis fons unus harenis €largus aquae, sed quem serpentum turba tenebat €uix capiente loco; stabant in margine siccae €aspides, in mediis sitiebant dipsades undis. €ductor, ut aspexit perituros fonte relicto, €adloquitur. 'uana specie conterrite leti, €ne dubita, miles, tutos haurire liquores. @1 €noxia serpentum est admixto sanguine pestis; €morsu uirus habent et fatum dente minantur, €pocula morte carent.' dixit, dubiumque uenenum þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ˜‰‹„éhausit; et in tota Libyae fons unus harena €ille fuit de quo primus sibi posceret undam. €@@cur Libycus tantis exundet pestibus aer €fertilis in mortes, aut quid secreta nocenti €miscuerit natura solo, non cura laborque €noster scire ualet, nisi quod uolgata per orbem €fabula pro uera decepit saecula causa. €finibus extremis Libyes, ubi feruida tellus €accipit Oceanum demisso sole calentem, €squalebant late Phorcynidos arua Medusae, €non nemorum protecta coma, non mollia sulco, €sed dominae uoltu conspectis aspera saxis. €hoc primum natura nocens in corpore saeuas €eduxit pestes; illis e faucibus angues €stridula fuderunt uibratis sibila linguis. ‹„ùipsa flagellabant gaudentis colla Medusae, ‹„øfemineae cui more comae per terga solutae @1 ‹„úsurgunt aduersa subrectae fronte colubrae €uipereumque fluit depexo crine uenenum. €hoc habet infelix, cunctis inpune, Medusa, €quod spectare licet. nam rictus oraque monstri €quis timuit? quem, qui recto se lumine uidit, €passa Medusa mori est? rapuit dubitantia fata €praeuenitque metus; anima periere retenta €membra, nec emissae riguere sub ossibus umbrae. €Eumenidum crines solos mouere furores, €Cerberos Orpheo leniuit sibila cantu, €Amphitryoniades uidit, cum uinceret, hydram: €hoc monstrum timuit genitor numenque secundum €Phorcys aquis Cetoque parens ipsaeque sorores €Gorgones; hoc potuit caelo pelagoque minari €torporem insolitum mundoque obducere terram. €e caelo uolucres subito cum pondere lapsae, €in scopulis haesere ferae, uicina colentes €Aethiopum totae riguerunt marmore gentes. €nullum animal uisus patiens, ipsique retrorsum €effusi faciem uitabant Gorgonos angues. €illa sub Hesperiis stantem Titana columnis €in cautes Atlanta dedit; caeloque timente €olim Phlegraeo stantis serpente gigantas @1 €erexit montes, bellumque inmane deorum €Pallados e medio confecit pectore Gorgon. €quo postquam partu Danaes et diuite nimbo €ortum Parrhasiae uexerunt Persea pinnae €Arcados auctoris citharae liquidaeque palaestrae, €et subitus praepes Cyllenida sustulit harpen, €harpen alterius monstri iam caede rubentem €a Ioue dilectae fuso custode iuuencae, €auxilium uolucri Pallas tulit innuba fratri €pacta caput monstri, terraeque in fine Libyssae €Persea Phoebeos conuerti iussit ad ortus €Gorgonos auerso sulcantem regna uolatu, €et clipeum laeuae fuluo dedit aere nitentem €in quo saxificam iussit spectare Medusam. €quam sopor aeternam tracturus morte quietem €obruit haud totam: uigilat pars magna comarum €defenduntque caput protenti crinibus hydri, €pars iacet in medios uoltus oculisque tenebras Œ…¢á[2offundit clausis et somni duplicat umbras.]2 ‹…£ipsa regit trepidum Pallas, dextraque trementem €Perseos auersi Cyllenida derigit harpen €lata colubriferi rumpens confinia colli. €quos habuit uoltus hamati uolnere ferri €caesa caput Gorgon! quanto spirare ueneno €ora rear quantumque oculos effundere mortis! @1 €nec Pallas spectare potest, uoltusque gelassent €Perseos auersi, si non Tritonia densos €sparsisset crines texissetque ora colubris. €aliger in caelum sic rapta Gorgone fugit. €ille quidem pensabat iter propiusque secabat €aera, si medias Europae scinderet urbes: €Pallas frugiferas iussit non laedere terras €et parci populis. quis enim non praepete tanto €aethera respiceret? Zephyro conuertitur ales €itque super Libyen, quae nullo consita cultu €sideribus Phoeboque uacat: premit orbita solis €exuritque solum; nec terra celsior ulla €nox cadit in caelum lunaeque meatibus obstat, €si flexus oblita uagi per recta cucurrit €signa nec in Borean aut in Noton effugit umbram. €illa tamen sterilis tellus fecundaque nulli €arua bono uirus stillantis tabe Medusae €concipiunt dirosque fero de sanguine rores, €quos calor adiuuit putrique incoxit harenae. €@@hic quae prima caput mouit de puluere tabes €aspida somniferam tumida ceruice leuauit. @1 €plenior huc sanguis et crassi gutta ueneni €decidit; in nulla plus est serpente coactum. €ipsa caloris egens gelidum non transit in orbem €sponte sua, Niloque tenus metitur harenas; €sed (quis erit nobis lucri pudor?) inde petuntur €huc Libycae mortes et fecimus aspida mercem. €at non stare suum miseris passura cruorem €squamiferos ingens haemorrhois explicat orbes, €natus et ambiguae coleret qui Syrtidos arua €chersydros, tractique uia fumante chelydri, €et semper recto lapsurus limite cenchris: €pluribus ille notis uariatam tinguitur aluum €quam paruis pictus maculis Thebanus ophites. €concolor exustis atque indiscretus harenis €hammodytes, spinaque uagi torquente cerastae, €et scytale sparsis etiamnunc sola pruinis €exuuias positura suas, et torrida dipsas, €et grauis in geminum uergens caput amphisbaena, €et natrix uiolator aquae, iaculique uolucres, €et contentus iter cauda sulcare parias, €oraque distendens auidus fumantia prester, €ossaque dissoluens cum corpore tabificus seps; €sibilaque effundens cunctas terrentia pestes, €ante uenena nocens, late sibi summouet omne €uolgus et in uacua regnat basiliscus harena. €uos quoque, qui cunctis innoxia numina terris @1 €serpitis, aurato nitidi fulgore dracones, €letiferos ardens facit Africa: ducitis altum €aera cum pinnis, armentaque tota secuti €rumpitis ingentes amplexi uerbere tauros; €nec tutus spatio est elephans: datis omnia leto, €nec uobis opus est ad noxia fata ueneno. €@@has inter pestes duro Cato milite siccum €emetitur iter, tot tristia fata suorum €insolitasque uidens paruo cum uolnere mortes. €signiferum iuuenem Tyrrheni sanguinis Aulum €torta caput retro dipsas calcata momordit. €uix dolor aut sensus dentis fuit, ipsaque leti €frons caret inuidia nec quicquam plaga minatur. €ecce, subit uirus tacitum, carpitque medullas €ignis edax calidaque incendit uiscera tabe. €ebibit umorem circum uitalia fusum €pestis et in sicco linguam torrere palato €coepit; defessos iret qui sudor in artus €non fuit, atque oculos lacrimarum uena refugit. €non decus imperii, non maesti iura Catonis €ardentem tenuere uirum, ne spargere signa €auderet totisque furens exquireret aruis €quas poscebat aquas sitiens in corde uenenum. €ille uel in Tanain missus Rhodanumque Padumque €arderet Nilumque bibens per rura uagantem. €accessit morti Libye, fatique minorem €famam dipsas habet terris adiuta perustis. €scrutatur uenas penitus squalentis harenae, €nunc redit ad Syrtes et fluctus accipit ore, €aequoreusque placet, sed non et sufficit, umor. €nec sentit fatique genus mortemque ueneni, @1 €sed putat esse sitim; ferroque aperire tumentis €sustinuit uenas atque os inplere cruore. €@@iussit signa rapi propere Cato: discere nulli €permissum est hoc posse sitim. sed tristior illo €mors erat ante oculos, miserique in crure Sabelli €seps stetit exiguus; quem flexo dente tenacem €auolsitque manu piloque adfixit harenis. €parua modo serpens, sed qua non ulla cruentae €tantum mortis habet. nam plagae proxima circum €fugit rupta cutis pallentiaque ossa retexit; €iamque sinu laxo nudum sine corpore uolnus. €membra natant sanie, surae fluxere, sine ullo €tegmine poples erat, femorum quoque musculus omnis €liquitur, et nigra destillant inguina tabe. €dissiluit stringens uterum membrana, fluuntque €uiscera; nec, quantus toto de corpore debet, €effluit in terras, saeuum sed membra uenenum €decoquit, in minimum mors contrahit omnia uirus. ‹†‹quidquid homo est, aperit pestis natura profana: @1 ‹†‰uincula neruorum et laterum textura cauumque €pectus et abstrusum fibris uitalibus omne ‹†Œmorte patet. manant umeri fortesque lacerti, €colla caputque fluunt: calido non ocius Austro €nix resoluta cadit nec solem cera sequetur. €parua loquor, corpus sanie stillasse perustum: €hoc et flamma potest; sed quis rogus abstulit ossa? €haec quoque discedunt, putrisque secuta medullas €nulla manere sinunt rapidi uestigia fati. €Cinyphias inter pestes tibi palma nocendi est: €eripiunt omnes animam, tu sola cadauer. €@@ecce, subit facies leto diuersa fluenti. €Nasidium Marsi cultorem torridus agri €percussit prester. illi rubor igneus ora €succendit, tenditque cutem pereunte figura €miscens cuncta tumor; toto iam corpore maior €humanumque egressa modum super omnia membra €efflatur sanies late pollente ueneno; þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ˜‰‹†œipse latet penitus congesto corpore mersus, €nec lorica tenet distenti pectoris auctum. €spumeus accenso non sic exundat aeno @1 €undarum cumulus, nec tantos carbasa Coro €curuauere sinus. tumidos iam non capit artus €informis globus et confuso pondere truncus. €intactum uolucrum rostris epulasque daturum €haud inpune feris non ausi tradere busto €nondum stante modo crescens fugere cadauer. €@@sed maiora parant Libycae spectacula pestes. €inpressit dentes haemorrhois aspera Tullo, €magnanimo iuueni miratorique Catonis. €utque solet pariter totis se fundere signis €Corycii pressura croci, sic omnia membra €emisere simul rutilum pro sanguine uirus. €sanguis erant lacrimae; quaecumque foramina nouit €umor, ab his largus manat cruor; ora redundant €et patulae nares; sudor rubet; omnia plenis €membra fluunt uenis; totum est pro uolnere corpus. €@@at tibi, Laeue miser, fixus praecordia pressit €Niliaca serpente cruor, nulloque dolore €testatus morsus subita caligine mortem €accipis et socias somno descendis ad umbras. €non tam ueloci corrumpunt pocula leto €stipite quae diro uirgas mentita Sabaeas €toxica fatilegi carpunt matura Saitae. €@@ecce, procul saeuos sterili se robore trunci €torsit et inmisit (iaculum uocat Africa) serpens €perque caput Pauli transactaque tempora fugit. @1 €nil ibi uirus agit: rapuit cum uolnere fatum. €deprensum est, quae funda rotat quam lenta uolarent, €quam segnis Scythicae strideret harundinis aer. €@@quid prodest miseri basiliscus cuspide Murri €transactus? uelox currit per tela uenenum €inuaditque manum; quam protinus ille retecto €ense ferit totoque semel demittit ab armo, €exemplarque sui spectans miserabile leti €stat tutus pereunte manu. quis fata putarit €scorpion aut uires maturae mortis habere? €ille minax nodis et recto uerbere saeuos €teste tulit caelo uicti decus Orionis. €quis calcare tuas metuat, salpuga, latebras? €et tibi dant Stygiae ius in sua fila sorores. €@@sic nec clara dies nec nox dabat atra quietem €suspecta miseris in qua tellure iacebant. €nam neque congestae struxere cubilia frondes €nec culmis creuere tori, sed corpora fatis €expositi uoluuntur humo, calidoque uapore €adliciunt gelidas nocturno frigore pestes, €innocuosque diu rictus torpente ueneno €inter membra fouent. nec, quae mensura uiarum €quisue modus, norunt caelo duce: saepe querentes @1 €'reddite, di,' clamant 'miseris quae fugimus arma, €reddite Thessaliam. patimur cur segnia fata €in gladios iurata manus? pro Caesare pugnant €dipsades et peragunt ciuilia bella cerastae. €ire libet qua zona rubens atque axis inustus €solis equis; iuuat aetheriis ascribere causis €quod peream, caeloque mori. nil, Africa, de te €nec de te, natura, queror: tot monstra ferentem €gentibus ablatum dederas serpentibus orbem, €inpatiensque solum Cereris cultore negato €damnasti atque homines uoluisti desse uenenis. €in loca serpentum nos uenimus: accipe poenas €tu, quisquis superum commercia nostra perosus €hinc torrente plaga, dubiis hinc Syrtibus orbem €abrumpens medio posuisti limite mortes. €per secreta tui bellum ciuile recessus €uadit, et arcani miles tibi conscius orbis €claustra ferit mundi. forsan maiora supersunt €ingressis: coeunt ignes stridentibus undis €et premitur natura poli; set longius istac €nulla iacet tellus, quam fama cognita nobis @1 €tristia regna Iubae. quaeremus forsitan istas €serpentum terras: habet hoc solacia caelum: €uiuit adhuc aliquid. patriae non arua requiro €Europamque alios soles Asiamque uidentem: €qua te parte poli, qua te tellure reliqui, €Africa? Cyrenis etiamnunc bruma rigebat: €exiguane uia legem conuertimus anni? €imus in aduersos axes, euoluimur orbe, €terga damus ferienda Noto; nunc forsitan ipsa est €sub pedibus iam Roma meis. solacia fati €haec petimus: ueniant hostes, Caesarque sequatur €qua fugimus.' sic dura suos patientia questus €exonerat. cogit tantos tolerare labores €summa ducis uirtus, qui nuda fusus harena €excubat atque omni fortunam prouocat hora. €omnibus unus adest fatis; quocumque uocatus €aduolat atque ingens meritum maiusque salute €contulit, in letum uires; puduitque gementem €illo teste mori. quod ius habuisset in ipsum €ulla lues? casus alieno in pectore uincit €spectatorque docet magnos nil posse dolores. €@@uix miseris serum tanto lassata periclo €auxilium Fortuna dedit. gens unica terras €incolit a saeuo serpentum innoxia morsu, €Marmaridae Psylli. par lingua potentibus herbis, €ipse cruor tutus nullumque admittere uirus €uel cantu cessante potens. natura locorum @1 €iussit ut inmunes mixtis serpentibus essent. €profuit in mediis sedem posuisse uenenis. €pax illis cum morte data est. fiducia tanta est €sanguinis, in terras paruus cum decidit infans, €nequa sit externae Veneris mixtura timentes €letifica dubios explorant aspide partus. €utque Iouis uolucer, calido cum protulit ouo €inplumis natos, solis conuertit ad ortus: €qui potuere pati radios et lumine recto €sustinuere diem, caeli seruantur in usus, €qui Phoebo cessere, iacent: sic pignora gentis €Psyllus habet, siquis tactos non horruit angues, €siquis donatis lusit serpentibus infans. €nec solum gens illa sua contenta salute €excubat hospitibus, contraque nocentia monstra €Psyllus adest populis. qui tum Romana secutus €signa, simul iussit statui tentoria ductor, €primum, quas ualli spatium conprendit, harenas €expurgat cantu uerbisque fugantibus angues. €ultima castrorum medicatus circumit ignis. €hic ebulum stridet peregrinaque galbana sudant, €et tamarix non laeta comas Eoaque costos €et panacea potens et Thessala centaurea €peucedanonque sonant flammis Erycinaque thapsos, €et larices fumoque grauem serpentibus urunt €habrotonum et longe nascentis cornua cerui. €sic nox tuta uiris. at, siquis peste diurna €fata trahit, tunc sunt magicae miracula gentis €Psyllorumque ingens et rapti pugna ueneni. @1 €nam primum tacta designat membra saliua, €quae cohibet uirus retinetque in uolnere pestem; €plurima tunc uoluit spumanti carmina lingua €murmure continuo, nec dat suspiria cursus €uolneris aut minimum patiuntur fata tacere. €saepe quidem pestis nigris inserta medullis €excantata fugit; sed, siquod tardius audit €uirus et elicitum iussumque exire repugnat, €tum super incumbens pallentia uolnera lambit €ore uenena trahens et siccat dentibus artus, €extractamque potens gelido de corpore mortem €expuit; et cuius morsus superauerit anguis €iam promptum Psyllis uel gustu nosse ueneni. €@@hoc igitur tandem leuior Romana iuuentus €auxilio late squalentibus errat in aruis. €bis positis Phoebe flammis, bis luce recepta €uidit hareniuagum surgens fugiensque Catonem. €iamque illi magis atque magis durescere puluis €coepit et in terram Libye spissata redire, €iamque procul rarae nemorum se tollere frondes, €surgere congesto non culta mapalia culmo. @1 €quanta dedit miseris melioris gaudia terrae €cum primum saeuos contra uidere leones! €proxima Leptis erat, cuius statione quieta €exegere hiemem nimbis flammisque carentem. €@@Caesar, ut Emathia satiatus clade recessit, €cetera curarum proiecit pondera soli €intentus genero; cuius uestigia frustra €terris sparsa legens fama duce tendit in undas, €Threiciasque legit fauces et amore notatum €aequor et Heroas lacrimoso litore turres, €qua pelago nomen Nepheleias abstulit Helle. €non Asiam breuioris aquae disterminat usquam €fluctus ab Europa, quamuis Byzantion arto €Pontus et ostriferam dirimat Calchedona cursu, €Euxinumque ferens paruo ruat ore Propontis. €Sigeasque petit famae mirator harenas €et Simoentis aquas et Graio nobile busto €Rhoetion et multum debentis uatibus umbras. €circumit exustae nomen memorabile Troiae €magnaque Phoebei quaerit uestigia muri. €iam siluae steriles et putres robore trunci €Assaraci pressere domos et templa deorum €iam lassa radice tenent, ac tota teguntur €Pergama dumetis: etiam periere ruinae. €aspicit Hesiones scopulos siluaque latentis @1 €Anchisae thalamos; quo iudex sederit antro, €unde puer raptus caelo, quo uertice Nais €luxerit Oenone: nullum est sine nomine saxum. €inscius in sicco serpentem puluere riuum €transierat, qui Xanthus erat. securus in alto €gramine ponebat gressus: Phryx incola manes þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ˜‰‹‡ÑHectoreos calcare uetat. discussa iacebant €saxa nec ullius faciem seruantia sacri: €'Herceas' monstrator ait 'non respicis aras?' €@@o sacer et magnus uatum labor! omnia fato €eripis et populis donas mortalibus aeuum. €inuidia sacrae, Caesar, ne tangere famae; €nam, siquid Latiis fas est promittere Musis, €quantum Zmyrnaei durabunt uatis honores, €uenturi me teque legent; Pharsalia nostra €uiuet, et a nullo tenebris damnabimur aeuo. €@@ut ducis inpleuit uisus ueneranda uetustas, €erexit subitas congestu caespitis aras €uotaque turicremos non inrita fudit in ignes. €'di cinerum, Phrygias colitis quicumque ruinas, €Aeneaeque mei, quos nunc Lauinia sedes €seruat et Alba, lares, et quorum lucet in aris €ignis adhuc Phrygius, nullique aspecta uirorum €Pallas, in abstruso pignus memorabile templo, €gentis Iuleae uestris clarissimus aris €dat pia tura nepos et uos in sede priore €rite uocat. date felices in cetera cursus, @1 €restituam populos; grata uice moenia reddent €Ausonidae Phrygibus, Romanaque Pergama surgent.' €sic fatus repetit classes et tota secundis €uela dedit Coris, auidusque urguente procella €Iliacas pensare moras Asiamque potentem €praeuehitur pelagoque Rhodon spumante relinquit. €septima nox Zephyro numquam laxante rudentes €ostendit Phariis Aegyptia litora flammis. €sed prius orta dies nocturnam lampada texit €quam tutas intraret aquas. ibi plena tumultu €litora et incerto turbatas murmure uoces €accipit, ac dubiis ueritus se credere regnis €abstinuit tellure rates. sed dira satelles €regis dona ferens medium prouectus in aequor €colla gerit Magni Phario uelamine tecta €ac prius infanda commendat crimina uoce. €'terrarum domitor, Romanae maxime gentis, €et, quod adhuc nescis, genero secure perempto, €rex tibi Pellaeus belli pelagique labores €donat et Emathiis quod solum defuit armis €exhibet. absenti bellum ciuile peractum est: €Thessalicas quaerens Magnus reparare ruinas €ense iacet nostro. tanto te pignore, Caesar, €emimus; hoc tecum percussum est sanguine foedus. €accipe regna Phari nullo quaesita cruore, €accipe Niliaci ius gurgitis, accipe quidquid €pro Magni ceruice dares; dignumque clientem €castris crede tuis cui tantum fata licere €in generum uoluere tuum. nec uile putaris €hoc meritum, facili nobis quod caede peractum est. @1 €hospes auitus erat, depulso sceptra parenti €reddiderat. quid plura feram? tu nomina tanto €inuenies operi, uel famam consule mundi. €si scelus est, plus te nobis debere fateris, €quod scelus hoc non ipse facis.' sic fatus opertum €detexit tenuitque caput. iam languida morte €effigies habitum noti mutauerat oris. €non primo Caesar damnauit munera uisu €auertitque oculos; uoltus, dum crederet, haesit; €utque fidem uidit sceleris tutumque putauit €iam bonus esse socer, lacrimas non sponte cadentis €effudit gemitusque expressit pectore laeto, €non aliter manifesta potens abscondere mentis €gaudia quam lacrimis, meritumque inmane tyranni €destruit et generi mauolt lugere reuolsum €quam debere caput. qui duro membra senatus €calcarat uoltu, qui sicco lumine campos €uiderat Emathios, uni tibi, Magne, negare €non audet gemitus. o sors durissima fati! €huncine tu, Caesar, scelerato Marte petisti €qui tibi flendus erat? nunc mixti foedera tangunt €te generis? nunc gnata iubet maerere neposque? €credis apud populos Pompei nomen amantis €hoc castris prodesse tuis? fortasse tyranni €tangeris inuidia, captique in uiscera Magni €hoc alii licuisse doles, quererisque perisse €uindictam belli raptumque e iure superbi @1 €uictoris generum. quisquis te flere coegit €impetus, a uera longe pietate recessit. €scilicet hoc animo terras atque aequora lustras, €necubi suppressus pereat gener. o bene rapta €arbitrio mors ista tuo! quam magna remisit €crimina Romano tristis fortuna pudori, €quod te non passa est misereri, perfide, Magni €uiuentis! nec non his fallere uocibus audet €adquiritque fidem simulati fronte doloris: €@@'aufer ab aspectu nostro funesta, satelles, €regis dona tui. peius de Caesare uestrum €quam de Pompeio meruit scelus; unica belli €praemia ciuilis, uictis donare salutem, €perdidimus. quod si Phario germana tyranno €non inuisa foret, potuissem reddere regi €quod meruit, fratrique tuum pro munere tali €misissem, Cleopatra, caput. secreta quid arma €mouit et inseruit nostro sua tela labori? €ergo in Thessalicis Pellaeo fecimus aruis €ius gladio? uestris quaesita licentia regnis? €non tuleram Magnum mecum Romana regentem: €te, Ptolemaee, feram? frustra ciuilibus armis €miscuimus gentes, siqua est hoc orbe potestas €altera quam Caesar, si tellus ulla duorum est. €uertissem Latias a uestro litore proras: €famae cura uetat, ne non damnasse cruentam €sed uidear timuisse Pharon. nec fallere uosmet €credite uictorem: nobis quoque tale paratum €litoris hospitium; ne sic mea colla gerantur €Thessaliae fortuna facit. maiore profecto @1 €quam metui poterat discrimine gessimus arma: €exilium generique minas Romamque timebam: €poena fugae Ptolemaeus erat. sed parcimus annis €donamusque nefas. sciat hac pro caede tyrannus €nil uenia plus posse dari. uos condite busto €tanti colla ducis, sed non ut crimina solum €uestra tegat tellus: iusto date tura sepulchro €et placate caput cineresque in litore fusos €colligite atque unam sparsis date manibus urnam. €sentiat aduentum soceri uocesque querentis €audiat umbra pias. dum nobis omnia praefert, €dum uitam Phario mauolt debere clienti, €laeta dies rapta est populis, concordia mundo €nostra perit. caruere deis mea uota secundis, €ut te conplexus positis felicibus armis €adfectus a te ueteres uitamque rogarem, €Magne, tuam dignaque satis mercede laborum €contentus par esse tibi. tunc pace fideli €fecissem ut uictus posses ignoscere diuis, €fecisses ut Roma mihi.' nec talia fatus €inuenit fletus comitem nec turba querenti €credidit: abscondunt gemitus et pectora laeta €fronte tegunt, hilaresque nefas spectare cruentum, €o bona libertas, cum Caesar lugeat, audent. @1 ôÿ@@@@{1LIBER DECIMVS}1 Vt primum terras Pompei colla secutus €attigit et diras calcauit Caesar harenas, €pugnauit fortuna ducis fatumque nocentis €Aegypti, regnum Lagi Romana sub arma €iret, an eriperet mundo Memphiticus ensis €uictoris uictique caput. tua profuit umbra, €Magne, tui socerum rapuere a sanguine manes, €ne populus post te Nilum Romanus amaret. €inde Paraetoniam fertur securus in urbem €pignore tam saeui sceleris sua signa secutam. €sed fremitu uolgi fasces et iura querentis €inferri Romana suis discordia sensit €pectora et ancipites animos, Magnumque perisse €non sibi. tum uoltu semper celante pauorem @1 €intrepidus superum sedes et templa uetusti €numinis antiquas Macetum testantia uires €circumit, et nulla captus dulcedine rerum, €non auro cultuque deum, non moenibus urbis, €effossum tumulis cupide descendit in antrum. €illic Pellaei proles uaesana Philippi, €felix praedo, iacet, terrarum uindice fato €raptus: sacratis totum spargenda per orbem €membra uiri posuere adytis; fortuna pepercit €manibus, et regni durauit ad ultima fatum. €nam sibi libertas umquam si redderet orbem €ludibrio seruatus erat, non utile mundo €editus exemplum, terras tot posse sub uno €esse uiro. Macetum fines latebrasque suorum €deseruit uictasque patri despexit Athenas, €perque Asiae populos fatis urguentibus actus €humana cum strage ruit gladiumque per omnis €exegit gentes, ignotos miscuit amnes €Persarum Euphraten, Indorum sanguine Gangen, €terrarum fatale malum fulmenque quod omnis €percuteret pariter populos et sidus iniquum €gentibus. Oceano classes inferre parabat €exteriore mari. non illi flamma nec undae €nec sterilis Libye nec Syrticus obstitit Hammon. €isset in occasus mundi deuexa secutus €ambissetque polos Nilumque a fonte bibisset: €occurrit suprema dies, naturaque solum €hunc potuit finem uaesano ponere regi; @1 €qui secum inuidia, quo totum ceperat orbem, €abstulit imperium, nulloque herede relicto €totius fati lacerandas praebuit urbes. €sed cecidit Babylone sua Parthoque uerendus. €pro pudor, Eoi propius timuere sarisas €quam nunc pila timent populi. licet usque sub Arcton €regnemus Zephyrique domos terrasque premamus €flagrantis post terga Noti, cedemus in ortus þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ˜Šˆ³Arsacidum domino. non felix Parthia Crassis €exiguae secura fuit prouincia Pellae. €@@iam Pelusiaco ueniens a gurgite Nili €rex puer inbellis populi sedauerat iras, €obside quo pacis Pellaea tutus in aula €Caesar erat, cum se parua Cleopatra biremi €corrupto custode Phari laxare catenas €intulit Emathiis ignaro Caesare tectis, €dedecus Aegypti, Latii feralis Erinys, €Romano non casta malo. quantum inpulit Argos €Iliacasque domos facie Spartana nocenti, €Hesperios auxit tantum Cleopatra furores. €terruit illa suo, si fas, Capitolia sistro @1 €et Romana petit inbelli signa Canopo €Caesare captiuo Pharios ductura triumphos; €Leucadioque fuit dubius sub gurgite casus, €an mundum ne nostra quidem matrona teneret. €hoc animi nox illa dedit quae prima cubili €miscuit incestam ducibus Ptolemaida nostris. €quis tibi uaesani ueniam non donet amoris, €Antoni, durum cum Caesaris hauserit ignis €pectus? et in media rabie medioque furore €et Pompeianis habitata manibus aula €sanguine Thessalicae cladis perfusus adulter €admisit Venerem curis, et miscuit armis €inlicitosque toros et non ex coniuge partus. €pro pudor, oblitus Magni tibi, Iulia, fratres €obscaena de matre dedit, partesque fugatas €passus in extremis Libyae coalescere regnis €tempora Niliaco turpis dependit amori, €dum donare Pharon, dum non sibi uincere mauolt. €quem formae confisa suae Cleopatra sine ullis €tristis adit lacrimis, simulatum compta dolorem €qua decuit, ueluti laceros dispersa capillos, €et sic orsa loqui: 'siqua est, o maxime Caesar, €nobilitas, Pharii proles clarissima Lagi, €exul in aeternum sceptris depulsa paternis, €ni tua restituit ueteri me dextera fato, @1 €conplector regina pedes. tu gentibus aequum €sidus ades nostris. non urbes prima tenebo €femina Niliacas: nullo discrimine sexus €reginam scit ferre Pharos. lege summa perempti €uerba patris, qui iura mihi communia regni €et thalamos cum fratre dedit. puer ipse sororem, €sit modo liber, amat; sed habet sub iure Pothini €adfectus ensesque suos. nil ipsa paterni €iuris inire peto: culpa tantoque pudore €solue domum, remoue funesta satellitis arma €et regem regnare iube. quantosne tumores €mente gerit famulus! Magni ceruice reuolsa €iam tibi, sed procul hoc auertant fata, minatur. €sat fuit indignum, Caesar, mundoque tibique €Pompeium facinus meritumque fuisse Pothini.' €@@nequiquam duras temptasset Caesaris aures: €uoltus adest precibus faciesque incesta perorat. €exigit infandam corrupto iudice noctem. €pax ubi parta ducis donisque ingentibus empta est, €excepere epulae tantarum gaudia rerum, €explicuitque suos magno Cleopatra tumultu €nondum translatos Romana in saecula luxus. €ipse locus templi, quod uix corruptior aetas €extruat, instar erat, laqueataque tecta ferebant @1 €diuitias crassumque trabes absconderat aurum. €nec summis crustata domus sectisque nitebat €marmoribus, stabatque sibi non segnis achates €purpureusque lapis, totaque effusus in aula €calcabatur onyx; hebenus Mareotica uastos €non operit postes sed stat pro robore uili, €auxilium non forma domus. ebur atria uestit, €et suffecta manu foribus testudinis Indae €terga sedent, crebro maculas distincta zmaragdo. €fulget gemma toris, et iaspide fulua supellex ‰úá[2stat mensas onerans, uariaque triclinia ueste]2 ˆûstrata micant, Tyrio cuius pars maxima fuco €cocta diu uirus non uno duxit aeno, €pars auro plumata nitet, pars ignea cocco, €ut mos est Phariis miscendi licia telis. @1 €tum famulae numerus turbae populusque minister. €discolor hos sanguis, alios distinxerat aetas; €haec Libycos, pars tam flauos gerit altera crines €ut nullis Caesar Rheni se dicat in aruis €tam rutilas uidisse comas; pars sanguinis usti €torta caput refugosque gerens a fronte capillos; €nec non infelix ferro mollita iuuentus €atque exsecta uirum: stat contra fortior aetas €uix ulla fuscante tamen lanugine malas. €@@discubuere illic reges maiorque potestas €Caesar; et inmodice formam fucata nocentem, €nec sceptris contenta suis nec fratre marito, €plena maris rubri spoliis, colloque comisque €diuitias Cleopatra gerit cultuque laborat. €candida Sidonio perlucent pectora filo, €quod Nilotis acus conpressum pectine Serum €soluit et extenso laxauit stamina uelo. €dentibus hic niueis sectos Atlantide silua €inposuere orbes, quales ad Caesaris ora €nec capto uenere Iuba. pro caecus et amens €ambitione furor, ciuilia bella gerenti €diuitias aperire suas, incendere mentem €hospitis armati. non sit licet ille nefando €Marte paratus opes mundi quaesisse ruina; €pone duces priscos et nomina pauperis aeui @1 €Fabricios Curiosque graues, hic ille recumbat €sordidus Etruscis abductus consul aratris: €optabit patriae talem duxisse triumphum. €@@infudere epulas auro, quod terra, quod aer, €quod pelagus Nilusque dedit, quod luxus inani €ambitione furens toto quaesiuit in orbe €non mandante fame; multas uolucresque ferasque €Aegypti posuere deos, manibusque ministrat €Niliacas crystallos aquas, gemmaeque capaces €excepere merum, sed non Mareotidos uuae, €nobile sed paucis senium cui contulit annis €indomitum Meroe cogens spumare Falernum. €accipiunt sertas nardo florente coronas €et numquam fugiente rosa, multumque madenti €infudere comae quod nondum euanuit aura €cinnamon externa nec perdidit aera terrae, €aduectumque recens uicinae messis amomon. €discit opes Caesar spoliati perdere mundi €et gessisse pudet genero cum paupere bellum €et causas Martis Phariis cum gentibus optat. €@@postquam epulis Bacchoque modum lassata uoluptas €inposuit, longis Caesar producere noctem €inchoat adloquiis, summaque in sede iacentem @1 €linigerum placidis conpellat Acorea dictis. €'o sacris deuote senex, quodque arguit aetas €non neclecte deis, Phariae primordia gentis €terrarumque situs uolgique edissere mores €et ritus formasque deum; quodcumque uetustis €insculptum est adytis profer, noscique uolentes €prode deos. si Cecropium sua sacra Platona €maiores docuere tui, quis dignior umquam €hoc fuit auditu mundique capacior hospes? €fama quidem generi Pharias me duxit ad urbes, €sed tamen et uestri; media inter proelia semper €stellarum caelique plagis superisque uacaui, €nec meus Eudoxi uincetur fastibus annus. €sed, cum tanta meo uiuat sub pectore uirtus, €tantus amor ueri, nihil est quod noscere malim €quam fluuii causas per saecula tanta latentis €ignotumque caput: spes sit mihi certa uidendi €Niliacos fontes, bellum ciuile relinquam.' €finierat, contraque sacer sic orsus Acoreus: €@@'fas mihi magnorum, Caesar, secreta parentum €edere ad hoc aeui populis ignota profanis. €sit pietas aliis miracula tanta silere; €ast ego caelicolis gratum reor ire per omnis €hoc opus et sacras populis notescere leges. €sideribus, quae sola fugam moderantur Olympi €occurruntque polo, diuersa potentia prima €mundi lege data est. sol tempora diuidit aeui, @1 €mutat nocte diem, radiisque potentibus astra €ire uetat cursusque uagos statione moratur; €luna suis uicibus Tethyn terrenaque miscet; €frigida Saturno glacies et zona niualis €cessit; habet uentos incertaque fulmina Mauors; €sub Ioue temperies et numquam turbidus aer; €at fecunda Venus cunctarum semina rerum €possidet; inmensae Cyllenius arbiter undaest. €hunc ubi pars caeli tenuit, qua mixta Leonis €sidera sunt Cancro, rapidos qua Sirius ignes €exerit et uarii mutator circulus anni €Aegoceron Cancrumque tenet, cui subdita Nili €ora latent, quae cum dominus percussit aquarum €igne superiecto, tunc Nilus fonte soluto, @1 €exit ut Oceanus lunaribus incrementis, €iussus adest, auctusque suos non ante coartat €quam nox aestiuas a sole receperit horas. €@@uana fides ueterum, Nilo, quod crescat in arua, €Aethiopum prodesse niues. non Arctos in illis €montibus aut Boreas. testis tibi sole perusti €ipse color populi calidique uaporibus Austri. €adde quod omne caput fluuii, quodcumque soluta €praecipitat glacies, ingresso uere tumescit €prima tabe niuis: Nilus neque suscitat undas €ante Canis radios nec ripis alligat amnem €ante parem nocti Libra sub iudice Phoebum. €inde etiam leges aliarum nescit aquarum, €nec tumet hibernus, cum longe sole remoto €officiis caret unda suis: dare iussus iniquo €temperiem caelo mediis aestatibus exit þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ˜Š‹èsub torrente plaga, neu terras dissipet ignis €Nilus adest mundo contraque incensa Leonis €ora tumet Cancroque suam torrente Syenen €inploratus adest, nec campos liberat undis €donec in autumnum declinet Phoebus et umbras €extendat Meroe. quis causas reddere possit? €sic iussit natura parens discurrere Nilum, €sic opus est mundo. Zephyros quoque uana uetustas €his ascripsit aquis, quorum stata tempora flatus €continuique dies et in aera longa potestas, @1 €uel quod ab occiduo depellunt nubila caelo €trans Noton et fluuio cogunt incumbere nimbos, €uel quod aquas totiens rumpentis litora Nili €adsiduo feriunt coguntque resistere fluctu: €ille mora cursus aduersique obice ponti €aestuat in campos. sunt qui spiramina terris €esse putent magnosque cauae conpagis hiatus. €commeat hac penitus tacitis discursibus unda €frigore ab Arctoo medium reuocata sub axem, €cum Phoebus pressit Meroen tellusque perusta €illuc duxit aquas; trahitur Gangesque Padusque €per tacitum mundi: tunc omnia flumina Nilus €uno fonte uomens non uno gurgite perfert. €rumor ab Oceano, qui terras alligat omnes, €exundante procul uiolentum erumpere Nilum €aequoreosque sales longo mitescere tractu. €nec non Oceano pasci Phoebumque polosque €credimus: hunc, calidi tetigit cum bracchia Cancri, €sol rapit, atque undae plus quam quod digerat aer €tollitur; hoc noctes referunt Niloque profundunt. €ast ego, si tantam ius est mihi soluere litem, €quasdam, Caesar, aquas post mundi sera peracti €saecula concussis terrarum erumpere uenis @1 €non id agente deo, quasdam conpage sub ipsa €cum toto coepisse reor, quas ille creator €atque opifex rerum certo sub iure coercet. €@@quae tibi noscendi Nilum, Romane, cupido est, €et Phariis Persisque fuit Macetumque tyrannis, €nullaque non aetas uoluit conferre futuris €notitiam; sed uincit adhuc natura latendi. €summus Alexander regum, quem Memphis adorat, €inuidit Nilo, misitque per ultima terrae €Aethiopum lectos: illos rubicunda perusti €zona poli tenuit; Nilum uidere calentem. €uenit ad occasus mundique extrema Sesostris €et Pharios currus regum ceruicibus egit; €ante tamen uestros amnes, Rhodanumque Padumque, €quam Nilum de fonte bibit. uaesanus in ortus €Cambyses longi populos peruenit ad aeui, €defectusque epulis et pastus caede suorum €ignoto te, Nile, redit. non fabula mendax €ausa loqui de fonte tuo est. ubicumque uideris €quaereris, et nulli contingit gloria genti €ut Nilo sit laeta suo. tua flumina prodam, €qua deus undarum celator, Nile, tuarum €te mihi nosse dedit. medio consurgis ab axe; €ausus in ardentem ripas attollere Cancrum €in Borean is rectus aquis mediumque Booten €(cursus in occasus flexu torquetur et ortus, @1 €nunc Arabum populis, Libycis nunc aequus harenis), €teque uident primi, quaerunt tamen hi quoque, Seres, €Aethiopumque feris alieno gurgite campos, €et te terrarum nescit cui debeat orbis. €arcanum natura caput non prodidit ulli, €nec licuit populis paruum te, Nile, uidere, €amouitque sinus et gentes maluit ortus €mirari quam nosse tuos. consurgere in ipsis €ius tibi solstitiis, aliena crescere bruma €atque hiemes adferre tuas, solique uagari €concessum per utrosque polos. hic quaeritur ortus, €illic finis aquae. late tibi gurgite rupto €ambitur nigris Meroe fecunda colonis, €laeta comis hebeni, quae quamuis arbore multa €frondeat aestatem nulla sibi mitigat umbra, €linea tam rectum mundi ferit illa Leonem. €inde plagas Phoebi damnum non passus aquarum €praeueheris sterilesque diu metiris harenas, €nunc omnes unum uires collectus in amnem, €nunc uagus et spargens facilem tibi cedere ripam. €rursus multifidas reuocat piger alueus undas, €qua dirimunt Arabum populis Aegyptia rura @1 €regni claustra Philae. mox te deserta secantem, €qua iungunt nostrum rubro commercia ponto, €mollis lapsus agit. quis te tam lene fluentem €moturum totas uiolenti gurgitis iras, €Nile, putet? sed, cum lapsus abrupta uiarum €excepere tuos et praecipites cataractae €ac nusquam uetitis ullas obsistere cautes €indignaris aquis, spuma tunc astra lacessis, €cuncta fremunt undis, ac multo murmure montis €spumeus inuitis canescit fluctibus amnis. €hinc, Abaton quam nostra uocat ueneranda uetustas, @1 €terra potens primos sentit percussa tumultus €et scopuli, placuit fluuii quos dicere uenas, €quod manifesta noui primum dant signa tumoris. €hinc montes natura uagis circumdedit undis, €qui Libyae te, Nile, negent; quos inter in alta €it conualle tacens iam moribus unda receptis. €prima tibi campos permittit apertaque Memphis €rura modumque uetat crescendi ponere ripas.' €@@sic uelut in tuta securi pace trahebant €noctis iter mediae. sed non uaesana Pothini €mens inbuta semel sacra iam caede uacabat €a scelerum motu: Magno nihil ille perempto €iam putat esse nefas; habitant sub pectore manes €ultricesque deae dant in noua monstra furorem. €dignatur uiles isto quoque sanguine dextras €quo Fortuna parat uictos perfundere patres, €poenaque ciuilis belli, uindicta senatus €paene data est famulo. procul hoc auertite, fata, €crimen, ut haec Bruto ceruix absente secetur. €in scelus it Pharium Romani poena tyranni, €exemplumque perit. struit audax inrita fatis €nec parat occultae caedem committere fraudi €inuictumque ducem detecto Marte lacessit. €tantum animi delicta dabant, ut colla ferire €Caesaris et socerum iungi tibi, Magne, iuberet; €atque haec dicta monet famulos perferre fideles €ad Pompeianae socium sibi caedis Achillam, €quem puer inbellis cunctis praefecerat armis @1 €et dederat ferrum, nullo sibi iure retento, €in cunctos in seque simul. 'tu mollibus' inquit €'nunc incumbe toris et pinguis exige somnos: €inuasit Cleopatra domum, nec prodita tantum est €sed donata Pharos. cessas accurrere solus €ad dominae thalamos? nubit soror inpia fratri, €nam Latio iam nupta duci est, interque maritos €discurrens Aegypton habet Romamque meretur. €expugnare senem potuit Cleopatra uenenis: €crede, miser, puero, quem nox si iunxerit una €et semel amplexus incesto pectore passus €hauserit obscaenum titulo pietatis amorem, €meque tuumque caput per singula forsitan illi €oscula donabit. crucibus flammisque luemus €si fuerit formonsa soror. nil undique restat €auxilii: rex hinc coniunx, hinc Caesar adulter. €et sumus, ut fatear, tam saeua iudice sontes: €quem non e nobis credit Cleopatra nocentem €a quo casta fuit? per te quod fecimus una €perdidimusque nefas, perque ictum sanguine Magni €foedus, ades; subito bellum molire tumultu, €inrue; nocturnas rumpamus funere taedas €crudelemque toris dominam mactemus in ipsis €cum quocumque uiro. nec nos deterreat ausis €Hesperii fortuna ducis, quae sustulit illum €inposuitque orbi: communis gloria nobis, €nos quoque sublimes Magnus facit. aspice litus, €spem nostri sceleris; pollutos consule fluctus €quid liceat nobis, tumulumque e puluere paruo €aspice Pompei non omnia membra tegentem. @1 €quem metuis, par huius erat. non sanguine clari €(quid refert?) nec opes populorum et regna mouemus: €ad scelus ingentis fati sumus. attrahit illos €in nostras fortuna manus: en, altera uenit €uictima nobilior. placemus caede secunda €Hesperias gentes: iugulus mihi Caesaris haustus €hoc praestare potest, Pompei caede nocentis €ut populus Romanus amet. quid nomina tanta €horremus uiresque ducis, quibus ille relictis €miles erit? nox haec peraget ciuilia bella €inferiasque dabit populis et mittet ad umbras €quod debetur adhuc mundo caput. ite feroces €Caesaris in iugulum; praestet Lagea iuuentus €hoc regi, Romana sibi. tu parce morari. €plenum epulis madidumque mero Venerique paratum €inuenies: aude, superi tot uota Catonum €Brutorumque tibi tribuent.' non lentus Achillas €suadenti parere nefas haud clara mouendis, €ut mos, signa dedit castris nec prodidit arma €ullius clangore tubae: temere omnia saeui €instrumenta rapit belli. pars maxima turbae €plebis erat Latiae, sed tanta obliuio mentis €cepit in externos corrupto milite mores €ut duce sub famulo iussuque satellitis irent €quos erat indignum Phario parere tyranno. €nulla fides pietasque uiris qui castra secuntur, @1 €uenalesque manus; ibi fas ubi proxima merces: €aere merent paruo, iugulumque in Caesaris ire þ¹±·ÿï°°±ÿï‚ÂÃÿïƒÌõãÿ˜Š‹ƒšnon sibi dant. pro fas! ubi non ciuilia bella €inuenit imperii fatum miserabile nostri? €Thessaliae subducta acies in litore Nili €more furit patrio. quid plus te, Magne, recepto €ausa foret Lagea domus? dat scilicet omnis €dextera quod debet superis, nullique uacare €fas est Romano. Latium sic scindere corpus €dis placitum: non in soceri generique fauorem €discedunt populi; ciuilia bella satelles €mouit, et in partem Romani uenit Achillas; €et nisi fata manus a sanguine Caesaris arcent €hae uincent partes. aderat maturus uterque, €et districta epulis ad cunctas aula patebat €insidias, poteratque cruor per regia fundi €pocula Caesareus mensaeque incumbere ceruix. €sed metuunt belli trepidos in nocte tumultus, €ne caedes confusa manu permissaque fatis €te, Ptolemaee, trahat. tanta est fiducia ferri, €non rapuere nefas; summi contempta facultas €est operis; uisum famulis reparabile damnum €illam mactandi dimittere Caesaris horam. €seruatur poenas in aperta luce daturus; €donata est nox una duci, uixitque Pothini €munere Phoebeos Caesar dilatus in ortus. €@@Lucifer a Casia prospexit rupe diemque €misit in Aegypton primo quoque sole calentem, €cum procul a muris acies non sparsa maniplis @1 €nec uaga conspicitur, sed iustos qualis ad hostes €recta fronte uenit: passuri comminus arma €laturique ruunt. at Caesar moenibus urbis €diffisus foribus clausae se protegit aulae €degeneres passus latebras. nec tota uacabat €regia conpresso: minima collegerat arma €parte domus. tangunt animos iraeque metusque, €et timet incursus indignaturque timere. €sic fremit in paruis fera nobilis abdita claustris €et frangit rabidos praemorso carcere dentes, €nec secus in Siculis fureret tua flamma cauernis, €obstrueret summam siquis tibi, Mulciber, Aetnam. €audax Thessalici nuper qui rupe sub Haemi €Hesperiae cunctos proceres aciemque senatus €Pompeiumque ducem causa sperare uetante €non timuit fatumque sibi promisit iniquum, €expauit seruile nefas, intraque penates €obruitur telis. quem non uiolasset Alanus, €non Scytha, non fixo qui ludit in hospite Maurus, €hic, cui Romani spatium non sufficit orbis, €paruaque regna putet Tyriis cum Gadibus Indos, €ceu puer inbellis uel captis femina muris, €quaerit tuta domus; spem uitae in limine clauso €ponit, et incerto lustrat uagus atria cursu, €non sine rege tamen, quem ducit in omnia secum €sumpturus poenas et grata piacula morti @1 €missurusque tuum, si non sint tela nec ignes, €in famulos, Ptolemaee, caput. sic barbara Colchis €creditur ultorem metuens regnique fugaeque €ense suo fratrisque simul ceruice parata €expectasse patrem. cogunt tamen ultima rerum €spem pacis temptare ducem, missusque satelles €regius, ut saeuos absentis uoce tyranni €corriperet famulos, quo bellum auctore mouerent. €sed neque ius mundi ualuit nec foedera sancta €gentibus, orator regis pacisque sequester ŒƒØá[2quin caderet ferro. quamquam quis talia facta]2 ‹ƒÙaestimat in numero scelerum ponenda tuorum, €tot monstris Aegypte nocens? non Thessala tellus €uastaque regna Iubae, non Pontus et inpia signa €Pharnacis et gelido circumfluus orbis Hibero €tantum ausus scelerum, non Syrtis barbara, quantum €deliciae fecere tuae. premit undique bellum, €inque domum iam tela cadunt quassantque penates. €non aries uno moturus limina pulsu €fracturusque domum, non ulla est machina belli, €nec flammis mandatur opus; sed caeca iuuentus €consilii uastos ambit diuisa penates, €et nusquam totis incursat uiribus agmen. €fata uetant, murique uicem Fortuna tuetur. €@@nec non et ratibus temptatur regia, qua se @1 €protulit in medios audaci margine fluctus €luxuriosa domus. sed adest defensor ubique €Caesar et hos aditus gladiis, hos ignibus arcet, €obsessusque gerit, tanta est constantia mentis, €expugnantis opus. piceo iubet unguine tinctas €lampadas inmitti iunctis in uela carinis; €nec piger ignis erat per stuppea uincula perque €manantis cera tabulas, et tempore eodem €transtraque nautarum summique arsere ceruchi. €iam prope semustae merguntur in aequora classes, €iamque hostes et tela natant. nec puppibus ignis €incubuit solis; sed quae uicina fuere €tecta mari longis rapuere uaporibus ignem, €et cladem fouere Noti, percussaque flamma €turbine non alio motu per tecta cucurrit €quam solet aetherio lampas decurrere sulco €materiaque carens atque ardens aere solo. €illa lues paulum clausa reuocauit ab aula €urbis in auxilium populos. nec tempora cladis €perdidit in somnos, sed caeca nocte carinis €insiluit Caesar semper feliciter usus €praecipiti cursu bellorum, et tempore rapto @1 €nunc claustrum pelagi cepit Pharon. insula quondam €in medio stetit illa mari sub tempore uatis €Proteos, at nunc est Pellaeis proxima muris. €illa duci geminos bellorum praestitit usus. €abstulit excursus et fauces aequoris hosti €Caesar et auxiliis ut uidit libera ponti €ostia, non fatum meriti poenasque Pothini €distulit ulterius. sed non, qua debuit, ira, €non cruce, non flammis rapuit, non dente ferarum: €[heu facinus, gladio ceruix male caesa pependit] €Magni morte perit. nec non subrepta paratis €a famulo Ganymede dolis peruenit ad hostis €Caesaris Arsinoe; quae castra carentia rege €ut proles Lagea tenet, famulumque tyranni €terribilem iusto transegit Achillea ferro. €altera, Magne, tuis iam uictima mittitur umbris; €nec satis hoc Fortuna putat. procul absit ut ista €uindictae sit summa tuae. non ipse tyrannus €sufficit in poenas, non omnis regia Lagi: €dum patrii ueniant in uiscera Caesaris enses €Magnus inultus erit. sed non auctore furoris €sublato cecidit rabies; nam rursus in arma €auspiciis Ganymedis eunt ac multa secundo @1 €proelia Marte gerunt. potuit discrimine summo €Caesaris una dies in famam et saecula mitti. €@@molis in exiguae spatio stipantibus armis €dum parat in uacuas Martem transferre carinas, €dux Latius tota subitus formidine belli €cingitur: hinc densae praetexunt litora classes, €hinc tergo insultant pedites. uia nulla salutis, €non fuga, non uirtus; uix spes quoque mortis honestae. €non acie fusa nec magnae stragis aceruis €uincendus tum Caesar erat sed sanguine nullo. €captus sorte loci pendet; dubiusque timeret €optaretne mori respexit in agmine denso €Scaeuam perpetuae meritum iam nomina famae €ad campos, Epidamne, tuos, ubi solus apertis €obsedit muris calcantem moenia Magnum. @1 ï°°²ÿï‚ðïåôÿïƒÌõãÿ‘ôÿ@@@@{1ORPHEUS}1 ïãÁìäèåì® ¦³äå íåôò®¦ ±µ¹¬²³Åè÷®ÿáúNunc plenas posuere colos et stamina Parcae €@@multaque delatis haeserunt saecula filis. ïãÓåòö® ¦³Ç®¦ ´®´¹²ÿâú@@@@gaudent a luce relictam €Eurydicen iterum sperantes Orphea manes. @1 –ôÿïãÿ@@@@{1ILIACON}1 ï㦳Óãè® Óôáô® Ôèå⮦ ³®¶´±ÿãúAtque Helenae timuisse deos ï㦳Óãè® Óôáô® Ôèå⮦ ¶®³²²ÿäúHaud aliter raptum transverso limite caeli €flammati Phaethonta poli videre deique, €cum vice mutata totis in montibus ardens €terra dedit caelo lucem naturaque versa. @1 ôÿïãÿ@@@@{1CATACHTHONION}1 ï㦳Óãè® Óôáô® Ôèå⮦ ¹®´²´ÿåúThebais Alcmene, qua dum frueretur Olympi €rector, Luciferum ter iusserat Hesperon esse. ôÿïãÿ@@@@{1EPIGRAMMATA}1 ïãÖ® Âåììïö® ¦³óð® äïãôò®¦ ´®±µ·ÿæúNemo nimis cupide sibi rem desideret ullam, €@@ne cum plus cupiat perdat et hoc quod habet. ïãÍáòô® ±°®¶´®µÿçúSi nec pedicor, Cotta, quid hic facio? ôÿïãÿ@@@@{1FRAGMENTA INCERTAE SEDIS}1 ï㦳Óãè® Óôáô® Ôèå⮦ ³®·±¹ÿèúˆSaepe mora melior ï㦳Íáôôè® Ðáòéó® Ãèòïî® Íá鮦 µ¹ÿèú‰%41%46 Tarpeiam [2saevus]2 cum fregerit arcem €Brenn[i]us @1 ïãÃïîóåîô® ¦³Ç̦ µ®´°°ËÿèúŠdixisse Phoebos. ðþ