²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¯ôÿ@@@@{1EPITOMAE DE TITO LIVIO €@@@@BELLORVM OMNIVM ANNORVM DCC €@@@@LIBRI DVO}1 ¡Ÿôÿ@@@@{1LIBER I}1 Ÿéîäÿôÿ@@@@{1Haec insunt libro primo:}1 I. A Romulo tempora regum septem. €II. Anacephalaeosis eorum temporum. €III. De mutatione rei publicae. €IV. Bellum Etruscum cum rege Porsenna. €V. Bellum Latinum. €VI. Bellum cum Etruscis Faliscis Veientibus Fidenatibus. €VII. Bellum Gallicum. €VIII. Bella Gallica. €IX. Bellum Latinum. €X. Bellum Sabinum. €XI. Bellum Samniticum. €XII. Bellum Etruscum Samniticum Gallicum. €XIII. Bellum Tarentinum. €XIV. Bellum Picens. €XV. Bellum Sallentinum. €XVI. Bellum Vulsiniense. €XVII. De seditionibus. €XVIII. Bellum Punicum primum. €XIX. Bellum Liguricum. €XX. Bellum Gallicum. €XXI. Bellum Illyricum. €XXII. Bellum Punicum secundum. €XXIII. Bellum Macedonicum primum. @1 €XXIV. Bellum Syriacum regis Antiochi. €XXV. Bellum Aetolum. €XXVI. Bellum Histricum. €XXVII. Bellum Gallograecum. €XXVIII. Bellum Macedonicum secundum. €XXIX. Bellum Illyricum secundum. €XXX. Bellum Macedonicum tertium. €XXXI. Bellum Punicum tertium. €[2XXXII. Bellum Achaicum. €XXXIII. Res in Hispania gestae.]2 €XXXIV. Bellum Numantinum. €XXXV. Bellum Asiaticum. €XXXVI. Bellum Iugurthinum. €XXXVII. Bellum Allobrogum. €XXXVIII. Bellum Cimbricum Teutonicum Tigurinum. €XXXIX. Bellum Thracicum. €XL. Bellum Mithridaticum. €XLI. Bellum piraticum. €XLII. Bellum Creticum. €XLIII. Bellum Balearicum. €XLIV. Expeditio in Cyprum. €XLV. Bellum Gallicum. €XLVI. Bellum Parthicum. €XLVII. Anacephalaeosis. @1 ‘ôÿ@@@@{1A ROMVLO TEMPORA REGVM SEPTEM}1 @@Populus Romanus a rege Romulo in Caesarem €Augustum septingentos per annos tantum operum pace €belloque gessit, ut, si quis magnitudinem imperii cum €annis conferat, aetatem ultra putet. ita late per orbem €terrarum arma circumtulit, ut qui res illius legunt non €unius populi, sed generis humani facta condiscant. €tot in laboribus periculisque iactatus est, ut ad consti-€tuendum eius imperium contendisse Virtus et Fortuna €videantur. qua re, cum, si quid aliud, hoc quoque €operae pretium sit cognoscere, tamen, quia ipsa sibi €obstat magnitudo rerumque diversitas aciem intentio-€nis abrumpit, faciam quod solent qui terrarum situs €pingunt: in brevi quasi tabella totam eius imaginem €amplectar, non nihil, ut spero, ad admirationem principis €populi conlaturus, si pariter atque insemel universam €magnitudinem eius ostendero. €@@Si quis ergo populum Romanum quasi unum ho-€minem consideret totamque eius aetatem percenseat, ut @1 €coeperit utque adoleverit, ut quasi ad quandam iuventae €frugem pervenerit, ut postea velut consenuerit, quattuor €gradus processusque eius inveniet. prima aetas sub regi-€bus fuit prope per annos quadringentos, quibus circum €urbem ipsam cum finitimis luctatus est. haec erit eius €infantia. sequens a Bruto Collatinoque consulibus in €Appium Claudium Quintum Fulvium consules centum €quinquaginta annos patet, quibus Italiam subegit. hoc €fuit tempus viris armis incitatissimum, ideoque quis €adulescentiam dixerit. deinceps ad Caesarem Augustum €centum et quinquaginta anni, quibus totum orbem pa-€cavit. hic iam ipsa iuventas imperii et quaedam quasi ro-€busta maturitas. a Caesare Augusto in saeculum nostrum €haud multo minus anni ducenti, quibus inertia Caesa-€rum quasi consenuit atque decoxit, nisi quod sub Tra-€iano principe movit lacertos et praeter spem omnium €senectus imperii quasi reddita iuventute revirescit. @1 €@@Primus ille et urbis et imperii conditor Romulus €fuit, Marte genitus et Rhea Silvia. hoc de se sacerdos €gravida confessa est, nec mox fama dubitavit, cum €Amulii regis imperio abiectus in profluentem cum Remo €fratre non potuit exstingui: si quidem et Tiberinus €amnem repressit, et relictis catulis lupa secuta vagitum €ubera admovit infantibus matremque se gessit. sic €repertos apud arborem Faustulus regii gregis pastor €tulit in casam atque educavit. Alba tunc erat Latio €caput, Iuli opus; nam Lavinium patris Aeneae con-€tempserat. ab his Amulius iam septima subole regnabat, €fratre pulso Numitore, cuius ex filia Romulus. igitur €statim prima iuventae face patruum ab arce deturbat, €avum reponit, ipse fluminis amator et montium, apud €quos erat educatus, moenia novae urbis agitabat. gemini €erant; uter auspicaretur et regeret, adhibere placuit €deos. Remus montem Aventinum, hic Palatinum occu-€pat. prior ille sex vultures, hic postea, sed duodecim €vidit. sic victor augurio urbem excitat, plenus spei @1 €bellatricem fore; id adsuetae sanguine et praeda aves €pollicebantur. ad tutelam novae urbis sufficere vallum €videbatur, cuius dum angustias Remus increpat saltu, €dubium an iussu fratris, occisus est: prima certe vic-€tima fuit munitionemque urbis novae sanguine suo €consecravit. imaginem urbis magis quam urbem fece-€rat: incolae deerant. erat in proximo lucus; hunc asy-€lum facit, et statim mira vis hominum: Latini Tuscique €pastores, quidam etiam transmarini, Phryges qui sub €Aenea, Arcades qui sub Evandro duce influxerant. ita €ex variis quasi elementis congregavit corpus unum, €populumque Romanum ipse fecit. res erat unius aetatis €populus virorum. itaque matrimonia a finitimis petita €quia non inpetrabantur, manu capta sunt. simulatis €quippe ludis equestribus virgines, quae ad spectacu-€lum venerant, praedae fuere. et haec statim causa bel-€lorum. pulsi fugatique Veientes. Caeninensium captum €ac dirutum est oppidum. spolia insuper opima de rege @1 €Acrone Feretrio Iovi manibus suis rex reportavit. €Sabinis proditae portae per virginem Tarpeiam. nec €dolo, sed puella pretium rei quae gerebant in sinistris €petiverat, dubium clipeos an armillas; illi, ut et fidem €solverent et ulciscerentur, clipeis obruere. ita admissis €intra moenia hostibus, atrox in ipso foro pugna, adeo €ut Romulus Iovem oraret, foedam suorum fugam €sisteret; hinc templum et Stator Iuppiter. tandem furen-€tibus intervenere raptae laceris comis. sic pax facta €cum Tatio foedusque percussum, secutaque res mira €dictu, ut relictis sedibus suis novam in urbem hostes €demigrarent et cum generis suis avitas opes pro dote €sociarent. auctis brevi viribus, hunc rex sapientissimus €statum rei publicae inposuit: iuventus divisa per tribus €in equis et in armis ad subita belli excubaret, consilium €rei publicae penes senes esset, qui ex auctoritate patres, €ob aetatem senatus vocabatur. his ita ordinatis repente, €cum contionem haberet ante urbem apud Caprae @1 €paludem, e conspectu ablatus est. discerptum aliqui €a senatu putant ob asperius ingenium; sed oborta €tempestas solisque defectio consecrationis speciem prae-€buere. cui mox Iulius Proculus fidem fecit, visum a €se Romulum adfirmans augustiore forma quam fuisset; €mandare praeterea ut se pro numine acciperent; Qui-€rinum in caelo vocari; placitum diis ut gentium Roma €poteretur. €@@Succedit Romulo Numa Pompilius, quem Curibus €Sabinis agentem ultro petiverunt ob inclitam viri reli-€gionem. ille sacra et caerimonias omnemque cultum €deorum inmortalium docuit, ille pontifices, augures, €Salios ceteraque sacerdotia annumque in duodecim €menses, fastos dies nefastosque discripsit, ille ancilia €atque Palladium, secreta quaedam imperii pignora, €Ianumque geminum, fidem pacis ac belli, in primis €focum Vestae virginibus colendum dedit, ut ad simu-€lacrum caelestium siderum custos imperii flamma vigi-€laret: haec omnia quasi monitu deae Egeriae, quo @1 €magis barbari acciperent. eo denique ferocem populum €redegit, ut, quod vi et iniuria occuparat imperium, €religione atque iustitia gubernaret. €@@Excipit Pompilium Numam Tullus Hostilius, cui in €honorem virtutis regnum ultro datum. hic omnem mili-€tarem disciplinam artemque bellandi condidit. itaque €mirum in modum exercita iuventute provocare ausus €Albanos, gravem et diu principem populum. sed cum €pari robore frequentibus proeliis utrique comminueren-€tur, misso in compendium bello, Horatiis Curiatiisque, €trigeminis hinc atque inde fratribus, utriusque populi €fata permissa sunt. anceps et pulchra contentio exituque €ipso mirabilis. tribus quippe illinc volneratis, hinc duo-€bus occisis, qui supererat Horatius addito ad virtutem þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¡ˆüdolo, ut distraheret hostem, simulat fugam singulosque, €prout sequi poterant, adortus exsuperat. sic_rarum €alias decus_unius manu parta victoria est, quam ille €mox parricidio foedavit. flentem spolia circa se sponsi €quidem, sed hostis, sororem viderat. hunc tam inma-€turum amorem virginis ultus est ferro. citavere leges €nefas, sed abstulit virtus parricidam et facinus infra @1 €gloriam fuit. nec diu in fide Albanus. nam Fidenate €bello missi in auxilium ex foedere medii inter duos €exspectavere Fortunam. sed rex callidus ubi inclinare €socios ad hostem videt, tollit animos, quasi ipse man-€dasset: spes inde nostris, metus hostibus. sic fraus €proditorum inrita fuit. itaque hoste victo ruptorem €foederis Mettum Fufetium religatum inter duos currus €pernicibus equis distrahit, Albamque ipsam quamvis €parentem, aemulam tamen diruit, cum prius omnes €opes urbis ipsumque populum Romam transtulisset; €prorsus ut consanguinea civitas non perisse, sed in €suum corpus redisse rursus videretur. €@@Ancus deinde Marcius, nepos Pompili ex filia, €pari ingenio. igitur et muro moenia amplexus est et €interfluentem urbi Tiberinum ponte commisit Ostiam-€que in ipso maris fluminisque confinio coloniam posuit, €iam tum videlicet praesagiens animo futurum ut totius €mundi opes et commeatus illo velut maritimo urbis €hospitio reciperentur. €@@Tarquinius postea Priscus, quamvis transmarinae €originis, regnum ultro petens accepit ob industriam @1 €atque elegantiam; quippe qui oriundus Corintho Grae-€cum ingenium Italicis artibus miscuisset. hic et sena-€tus maiestatem numero ampliavit, et centuriis tribus €auxit, quatenus Attius Nevius numerum augere prohi-€bebat, vir summus augurio. quem rex in experimen-€tum rogavit, fierine posset, quod ipse mente conce-€perat. ille rem expertus augurio, posse respondit. €"atquin hoc" inquit "agitaram, an cotem illam secare €novacula possem"; et augur "potes ergo" inquit, et se-€cuit. inde Romanis sacer auguratus. neque pace Tarqui-€nius quam bello promptior. duodecim namque Tusciae €populos frequentibus armis subegit. inde fasces, tra-€beae, curules, anuli, phalerae, paludamenta, praetextae, €inde quod aureo curru, quattuor equis triumphatur, €togae pictae tunicaeque palmatae, omnia denique de-€cora et insignia, quibus imperii dignitas eminet. €@@Servius Tullius deinceps gubernacula urbis inva-€dit, nec obscuritas inhibuit quamvis matre serva crea-€tum. nam eximiam indolem uxor Tarquini Tanaquil €liberaliter educaverat, et clarum fore visa circa caput @1 €flamma promiserat. ergo inter Tarquini mortem adni-€tente regina substitutus in locum regis quasi in tempus, €regnum dolo partum sic egit industrie, ut iure adeptus €videretur. ab hoc populus Romanus relatus in censum, €digestus in classes, decuriis atque collegiis distributus, €summaque regis sollertia ita est ordinata res publica, €ut omnia patrimonii, dignitatis, aetatis, artium officio-€rumque discrimina in tabulas referrentur, ac sic maxima €civitas minimae domus diligentia contineretur. €@@Postremus fuit omnium regum Tarquinius, cui €cognomen Superbo ex moribus datum. hic regnum €avitum, quod a Servio tenebatur, rapere maluit quam €exspectare, inmissisque in eum percussoribus scelere €partam potestatem non melius egit quam adquisiverat. €nec abhorrebat moribus uxor Tullia, quae ut virum €regem salutaret, supra cruentum patrem vecta car-€pento consternatos equos exegit. sed ipse in senatum €caedibus, in plebem verberibus, in omnis superbia, €quae crudelitate gravior est bonis, grassatus, cum saevi-€tiam domi fatigasset, tandem in hostes conversus est. €sic valida oppida in Latio capta sunt, Ardea, Ocricolum, @1 €Gabi, Suessa Pometia. tum quoque cruentus in suos. €neque enim filium verberare dubitavit, ut simulanti €transfugam apud hostis hinc fides esset. cui Gabiis, ut €voluerat, recepto et per nuntios consulenti quid fieri vel-€let, eminentia forte papaverum capita virgula excutiens, €cum per hoc interficiendos esse principes vellet intel-€legi_qua superbia!_sic respondit tamen. de manubiis €captarum urbium templum erexit. quod cum inaugu-€raretur, cedentibus ceteris diis_mira res dictu_ €restitere Iuventas et Terminus. placuit vatibus contu-€macia numinum, si quidem firma omnia et aeterna €pollicebantur. sed illud horrentius, quod molientibus €aedem in fundamentis humanum repertum est caput, €nec dubitavere cuncti monstrum pulcherrimum im-€perii sedem caputque terrarum promittere. tam diu €superbiam regis populus Romanus perpessus est, donec €aberat libido; hanc ex liberis eius inportunitatem tole-€rare non potuit. quorum cum alter ornatissimae femi-€nae Lucretiae stuprum intulisset, matrona dedecus €ferro expiavit, imperium regibus abrogatum. @1 ôÿ@@@@{1ANACEPHALAEOSIS DE SEPTEM REGIBVS}1 @@Haec est prima aetas populi Romani et quasi €infantia, quam habuit sub regibus septem, quadam €fatorum industria tam variis ingenio, ut rei publicae €ratio et utilitas postulabat. nam quid Romulo arden-€tius? tali opus fuit, ut invaderet regnum. quid Numa €religiosius? ita res poposcit, ut ferox populus deorum €metu mitigaretur. quid ille militiae artifex Tullus? €bellatoribus viris quam necessarius, ut acueret ratione €virtutem! quid aedificator Ancus, ut urbem colonia €extenderet, ponte iungeret, muro tueretur? iam vero €ornamenta Tarquinii et insignia quantam principi €populo addiderunt ex ipso habitu dignitatem! actus a €Servio census quid effecit, nisi ut ipsa se nosset Ro-€mana res publica? postremo Superbi illius inportuna €dominatio non nihil, immo vel plurimum profuit. sic €enim effectum est, ut agitatus iniuriis populus cupiditate €libertatis incenderetur. @1 ôÿ@@@@{1DE MVTATIONE REI PVBLICAE}1 @@Igitur Bruto Collatinoque ducibus et auctoribus, €quibus ultionem sui moriens matrona mandaverat, €populus Romanus ad vindicandum libertatis ac pudi-€citiae decus quodam quasi instinctu deorum concitatus €regem repente destituit, bona diripit, agrum Marti suo €consecrat, imperium in eosdem libertatis suae vindices €transfert, mutato tamen et iure et nomine. quippe ex €perpetuo annuum placuit, ex singulari duplex, ne €potestas solitudine vel mora corrumperetur, consules-€que appellavit pro regibus, ut consulere civibus suis €debere meminissent. tantumque libertatis novae gau-€dium incesserat, ut vix mutati status fidem caperent €alterumque ex consulibus, Lucretiae maritum, tantum €ob nomen et genus regium fascibus abrogatis urbe @1 €dimitterent. itaque substitutus Horatius Publicola ex €summo studio adnixus est ad augendam liberi populi €maiestatem. nam et fasces ei pro contione submisit, et €ius provocationis adversus ipsos dedit, et ne specie arcis €offenderet, eminentis aedis suas in plana submisit. €Brutus vero favori civium etiam domus suae clade et €parricidio velificatus est. quippe cum studere revo-€candis in urbem regibus liberos suos comperisset, €protraxit in forum et contione media virgis cecidit €securique percussit, ut plane publicus parens in locum €liberorum adoptasse sibi populum videretur. €@@Liber iam hinc populus Romanus prima adversus €exteros arma pro libertate corripuit, mox pro finibus, €deinde pro sociis, tum gloria et imperio, lacessentibus €adsidue usquequaque finitimis; quippe cum patrii soli €glaeba nulla, sed statim hostile pomerium, mediusque €inter Latium atque Tuscos quasi in quodam bivio €conlocatus omnibus portis in hostem incurreret; donec €quasi contagio quodam per singulos itum est et proximis €quibusque correptis totam Italiam sub se redegerunt. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM ETRVSCVM CVM REGE PORSENNA}1 @@Pulsis ex urbe regibus prima pro libertate arma €corripuit. nam Porsenna rex Etruscorum ingentibus €copiis aderat et Tarquinios manu reducebat. hunc ta-€men, quamvis et armis et fame urgeret occupatoque Ia-€niculo ipsis urbis faucibus incubaret, sustinuit, reppulit, €novissime etiam tanta admiratione perculit, ut superior €ultro cum paene victis amicitiae foedera feriret. tunc illa €tria Romani nominis prodigia atque miracula, Horatius €Mucius Cloelia, qui nisi in annalibus forent, hodie €fabulae viderentur. quippe Horatius Cocles postquam €hostes undique instantes solus submovere non poterat, þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¡”ˆŒponte rescisso transnatat Tiberim nec arma dimittit. €Mucius Scaevola regem per insidias in castris ipsius €adgreditur, sed ubi frustrato circa purpuratum eius €ictu tenetur, ardentibus focis inicit manum terroremque €geminat dolo. "en, ut scias" inquit "quem virum effu- @1 €geris; idem trecenti iuravimus"; cum interim_inmane €dictu_hic interritus, ille trepidaret, tamquam manus €regis arderet. sic quidem viri; sed ne qui sexus a €laude cessaret, ecce et virginum virtus. una ex obsidibus €regi datis elapsa custodiam, Cloelia, per patrium flu-€men equitabat. et rex quidem tot tantisque virtutum €territus monstris valere liberosque esse iussit. Tarquinii €tamen tam diu dimicaverunt, donec Arruntem filium €regis manu sua Brutus occidit superque ipsum mutuo €volnere exspiravit, plane quasi adulterum ad inferos €usque sequeretur. ôÿ@@@@{1BELLVM LATINVM}1 @@Latini quoque Tarquinios adserebant aemulatione €et invidia, ut populus qui foris dominabatur saltem €domi serviret. igitur omne Latium Mamilio Tusculano €duce quasi in regis ultionem tollit animos. apud Regilli @1 €lacum dimicatur diu Marte vario, donec Postumius €ipse dictator signum in hostis iaculatus est_novum €et insigne commentum_, ut inde peteretur. Cossus €equitum magister exuere frenos imperavit_et hoc €novum_, quo acrius incurrerent. ea denique atroci-€tas proelii fuit, ut interfuisse spectaculo deos fama €tradiderit. duo in candidis equis iuvenes more siderum €praetervolaverunt; Castorem atque Pollucem nemo €dubitavit. itaque et imperator ipse veneratus est pac-€tusque victoriam templa promisit et reddidit, plane €quasi stipendium commilitonibus diis. €@@Hactenus pro libertate, mox de finibus cum isdem €Latinis adsidue et sine intermissione pugnatum est. €Cora_quis credat?_et Alsium terrori fuerunt, Sa-€tricum atque Corniculum provinciae. de Verulis et €Bovillis pudet, sed triumphavimus. Tibur, nunc subur-€banum, et aestivae Praeneste deliciae nuncupatis in €Capitolio votis petebantur. idem tunc Faesulae quod @1 €Carrhae nuper, idem nemus Aricinum quod Hercynius €saltus, Fregellae quod Gesoriacum, Tiberis quod Eu-€phrates. Coriolos quoque_pro pudor!_victos adeo €gloriae fuisse, ut captum oppidum Gnaeus Marcius €Coriolanus quasi Numantiam aut Africam nomini €indueret. exstant et parta de Antio spolia, quae Maenius €in suggestu fori capta hostium classe suffixit_si tamen €illa classis, nam sex fuere rostratae. sed hic numerus €illis initiis navale bellum fuit. pervicacissimi tamen €Latinorum Aequi et Volsci fuere et cotidiani, ut sic €dixerim, hostes. sed hos praecipue Titus Quinctius €domuit, ille dictator ab aratro, qui obsessa et paene €iam capta Manili consulis castra egregia virtute ser-€vavit. medium erat tempus forte sementis, cum patri-€cium virum innixum aratro suo lictor in ipso opere €deprehendit. inde in aciem profectus, victos, ne quid @1 €a rustici operis imitatione cessaret, more pecudum €sub iugum misit. sic expeditione finita redit ad boves €rursus triumphalis agricola_fidem numinum_qua €velocitate! intra quindecim dies coeptum peractumque €bellum, prorsus ut festinasse dictator ad relictum opus €videretur. ô±ÿ@@@@{1BELLVM CVM ETRVSCIS FALISCIS}1 €@@@@{1VEIENTIBVS FIDENATIBVS}1 @@Adsidui vero et anniversarii hostes ab Etruria fuere €Veientes, adeo ut extraordinariam manum adversus eos €promiserit privatumque gesserit bellum gens una Fabio-€rum. satis superque idonea clades. caesi apud Creme-€ram trecenti, patricius exercitus; id scelerato signat €nomine quae proficiscentes in proelium porta dimisit. €sed ea clades ingentibus expiata victoriis, postquam per €alios atque alios robustissima capta sunt oppida, vario €quidem eventu. Falisci sponte se dediderunt, crematae @1 €suo igne Fidenae, direpti funditus deletique Veientes. €Falisci cum obsiderentur, mira est visa fides impera-€toris, nec inmerito, quod ludi magistrum, urbis pro-€ditorem, cum his quos adduxerat pueris vinctum sibi €ultro remisisset. eam namque vir sanctus et sapiens €veram sciebat esse victoriam, quae salva fide et integra €dignitate pareretur. Fidenae quia pares non erant €ferro, ad terrorem movendum facibus armatae et disco-€loribus serpentium in modum vittis furiali more pro-€cesserant; sed habitus ille feralis eversionis omen fuit. €Vei quanta res fuerit, indicat decennis obsidio. tum €primo hiematum sub pellibus, taxata stipendio hiberna, €adactus miles sua sponte iure iurando ne nisi capta €urbe remearet. spolia de Larte Tolumnio rege ad €Feretrium reportata. denique non scalis nec inruptione, €sed cuniculo et subterraneis dolis peractum urbis €excidium. ea denique visa est praedae magnitudo, €cuius decimae Apollini Pythio mitterentur, universus-€que populus Romanus ad direptionem urbis vocaretur. @1 €hoc tunc Vei fuere. nunc fuisse quis meminit? quae €reliquiae? quodve vestigium? laborat annalium fides, €ut Veios fuisse credamus. ôÿ@@@@{1BELLVM GALLICVM}1 @@Hic sive invidia deum sive fato rapidissimus pro-€currentis imperii cursus parumper Gallorum Senonum €incursione supprimitur. quod tempus populo Romano €nescio utrum clade funestius fuerit, an virtutis expe-€rimentis speciosius. ea certe fuit vis calamitatis, ut in €experimentum inlatam putem divinitus, scire volentibus €immortalibus dis, an Romana virtus imperium orbis €mereretur. €@@Galli Senones, gens natura ferox, moribus incon-€dita, ad hoc ipsa corporum mole, perinde armis ingen-€tibus, adeo omni genere terribilis fuit, ut plane nata €ad hominum interitum, urbium stragem videretur. €hi quondam ab ultimis terrarum oris et cingente omnia €Oceano ingenti agmine profecti cum iam media vastas-€sent, positis inter Alpes et Padum sedibus, ne his @1 €quidem contenti per Italiam vagabantur; tum Clusium €urbem obsidebant. pro sociis ac foederatis Romanus €intervenit; missi ex more legati. sed quod ius apud €barbaros? ferocius agunt, et inde certamen. conversis €igitur a Clusio Romamque venientibus ad Alliam flumen €cum exercitu Fabius consul occurrit. non temere foe-€dior clades; itaque hunc diem fastis Roma damnavit. €fuso exercitu iam moenibus urbis propinquabant. erant €nulla praesidia. tum igitur aut numquam alias apparuit €vera illa Romana virtus. iam primum maiores natu, €amplissimis usi honoribus, in forum coeunt, ibi devo-€vente pontifice se diis manibus consecrant, statimque €in suas quisque aedes regressi, sic ut in trabeis €erant et amplissimo cultu, in curulibus sellis sese €reposuerunt, ut, cum venisset hostis, in sua quis-€que dignitate morerentur. pontifices et flamines quid-€quid religiosissimi in templis erat partim in doleis €defossa terra recondunt, partim inposita plaustris secum @1 €Veios auferunt. virgines simul ex sacerdotio Vestae €nudo pede fugientia sacra comitantur. tamen excepisse €fugientis unus e plebe fertur Albinius, qui depositis €uxore et liberis virgines in plaustrum recepit. adeo €tunc quoque in ultimis religio publica privatis adfectibus €antecellebat. iuventus vero, quam satis constat vix mille €hominum fuisse, duce Manlio arcem Capitolini montis €insedit, obtestata ipsum quasi praesentem Iovem, ut €quem ad modum ipsi ad defendendum templum eius €concucurrissent, ita ille virtutem eorum numine suo €tueretur. aderant interim Galli apertamque urbem €primo trepidi, ne qui subesset dolus, mox, ubi solitu-€dinem vident, pari clamore et impetu invadunt. paten-€tis passim domos adeunt. ibi sedentes in curulibus suis €praetextatos senes velut deos geniosque venerati, mox €eosdem, postquam esse homines liquebat, alioquin nihil €respondere dignantes pari vecordia mactant facesque €tectis iniciunt et totam urbem igni ferro manibus exae-€quant. sex mensibus barbari_quis crederet?_circa @1 €montem unum pependerunt, nec diebus modo, sed noc-€tibus quoque omnia experti; cum tamen Manlius nocte €subeuntis clangore anseris excitatus a summa rupe deie-€cit, et ut spem hostibus demeret, quamquam in summa €fame, tamen ad speciem fiduciae panes ab arce €iaculatus est. et stato quodam die per medias ho-€stium custodias Fabium pontificem ab arce dimisit, €qui sollemne sacrum in Quirinali monte conficeret. €atque ille per media hostium tela incolumis religionis þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¡—ˆ¾auxilio redivit propitiosque deos renuntiavit. novissime €cum iam obsidio sua barbaros fatigasset, mille pondo €auri recessum suum venditantes, idque ipsum per €insolentiam, cum ad iniqua pondera addito adhuc €gladio insuper "vae victis" increparent, subito adgressus €a tergo Camillus adeo cecidit, ut omnia incendiorum €vestigia Gallici sanguinis inundatione deleret. agere €gratias dis inmortalibus ipso tantae cladis nomine €libet. pastorum casas ignis ille et flamma paupertatem €Romuli abscondit. incendium illud quid egit aliud, €nisi ut destinata hominum ac deorum domicilio civi-€tas non deleta nec obruta, sed expiata potius et lustrata @1 €videatur? igitur post adsertam a Manlio, restitutam a €Camillo urbem acrius etiam vehementiusque in fini-€timos resurrexit. ôÿ@@@@{1BELLA GALLICA}1 @@Ac primum omnium illam ipsam Gallicam gentem €non contentus moenibus expulisse, cum per Italiam €naufragia sua latius traherent, sic persecutus est duce €Camillo, ut hodie nulla Senonum vestigia supersint. €semel apud Anienem trucidati, cum singulari certa-€mine Manlius aureum torquem barbaro inter spolia €detraxit, unde Torquati. iterum Pomptino agro, cum €in simili pugna Valerius, insidente galeae sacra alite €adiutus, tulit spolia; et inde Corvini. nec non tamen €post aliquot annos omnis reliquias eorum in Etruria €ad lacum Vadimonis Dolabella delevit, ne quis exstaret €ex ea gente, quae incensam a se Romanam urbem €gloriaretur. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM LATINVM}1 @@Conversus a Gallis in Latinos Manlio Torquato €Decio Mure consulibus, semper quidem aemulatione €imperii infestos, tum vero contemptu urbis incensae, €cum ius civitatis, partem imperii et magistratuum po-€scerent atque iam amplius quam congredi auderent. €quo tempore quis cessisse hostem mirabitur? cum alter €consulum filium suum, quia contra imperium repu-€gnaverat, quamvis victorem occiderit ostenderitque plus €esse in imperio quam in victoria; alter quasi monitu €deorum capite velato primam ante aciem dis manibus se €devoverit, ut in confertissima se hostium tela iaculatus €novum ad victoriam iter sanguinis sui limite aperiret. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM SABINVM}1 @@A Latinis adgressus est gentem Sabinorum, qui €inmemores factae sub Tito Tatio adfinitatis quodam €contagio belli se Latinis adiunxerant. sed Curio Dentato €consule omnem eum tractum, qua Nar, Anio fontesque €Velini, Hadriano tenus mari igni ferroque vastavit. qua €victoria tantum hominum, tantum agrorum redactum in €potestatem, ut in utro plus esset nec ipse posset aestimare €qui vicerat. ôÿ@@@@{1BELLVM SAMNITICVM}1 @@Precibus deinde Campaniae motus non pro se, €sed eo speciosius pro sociis Samnitas invadit. erat foe-€dus cum utrisque percussum, sed hoc Campani sanctius €et prius omnium suorum deditione fecerunt; sic ergo €Romanus bellum Samniticum tamquam sibi gessit. @1 €@@Omnium non modo Italiae, sed toto orbe terrarum €pulcherrima Campaniae plaga est. nihil mollius caelo: €denique bis floribus vernat. nihil uberius solo: ideo €Liberi Cererisque certamen dicitur. nihil hospitalius €mari: hic illi nobiles portus Caieta, Misenus, tepentes €fontibus Baiae, Lucrinus et Avernus, quaedam maris €otia. hic amicti vitibus montes Gaurus, Falernus, €Massicus et pulcherrimus omnium Vesuvius, Aetnaei €ignis imitator. urbes ad mare Formiae Cumae, Puteoli €Neapolis, Herculaneum Pompei, et ipsa caput urbium €Capua, quondam inter tres maximas Romam Cartha-€ginemque numerata. pro hac urbe, his regionibus popu-€lus Romanus Samnitas invadit, gentem, si opulentiam €quaeras, aureis et argenteis armis et discolori veste €usque ad ambitum ornatam; si fallaciam, saltibus fere €et montium fraude grassantem; si rabiem ac furorem, €sacratis legibus humanisque hostiis in exitium urbis €agitatam; si pertinaciam, sexies rupto foedere cladibus- @1 €que ipsis animosiorem. hos tamen quinquaginta annis €per Fabios ac Papirios patres eorumque liberos ita €subegit ac domuit, ita ruinas ipsas urbium diruit, ut €hodie Samnium in ipso Samnio requiratur nec facile €appareat materia quattuor et viginti triumphorum. €maxime tamen nota et inlustris apud Caudinas furculas €ex hac gente clades Veturio Postumioque consulibus €accepta est. cluso per insidias intra eum saltum exercitu, €unde non posset evadere, stupens tanta occasione dux €hostium Pontius Herennium patrem consuluit. et ille, €mitteret omnes vel occideret, sapienter ut senior sua-€serat: hic armis exutos mittere sub iugum maluit, ut €nec amici forent beneficio et post flagitium hostes magis. €itaque et consules statim magnifice voluntaria deditione €turpitudinem foederis dirimunt, et ultionem flagitans €miles Papirio duce_horribile dictu_strictis ensibus €per ipsam viam ante pugnam furit; et in congressu €arsisse omnium oculos hostis auctor fuit. nec prius €finis caedibus datus, quam iugum et hostibus et duci €capto reposuerunt. @1 ô±ÿ@@@@{1BELLVM ETRVSCVM SAMNITICVM}1 €@@@@{1GALLICVM}1 @@Hactenus cum singulis gentium, mox acervatim; €sic tamen quoque par omnibus fuit. Etruscorum duo-€decim populi, Vmbri in id tempus intacti, antiquissimus €Italiae populus, Samnitium reliqui in excidium Romani €nominis repente coniurant. erat terror ingens tot simul €tantorumque populorum. late per Etruriam infesta €quattuor agminum signa volitabant. Ciminius interim €saltus in medio, ante invius plane quasi Caledonius vel €Hercynius, adeo tum terrori erat, ut senatus consuli €denuntiaret ne tantum periculi ingredi auderet. sed nihil €horum terruit ducem, quin fratre praemisso exploraret €accessus. ille per noctem pastorio habitu speculatus €omnia refert tutum iter. sic Fabius Maximus pericu-€losissimum bellum sine periculo explicuit. nam subito @1 €inconditos atque palantis adgressus est captisque supe-€rioribus iugis in subiectos suo iure detonuit. ea namque €species fuit illius belli, quasi in terrigenas e caelo ac €nubibus tela iacerentur. nec incruenta tamen illa victo-€ria. nam oppressus in sinu vallis alter consulum Decius €more patrio devotum dis manibus optulit caput, sol-€lemnemque familiae suae consecrationem in victoriae €pretium redegit. ôÿ@@@@{1BELLVM TARENTINVM}1 @@Sequitur bellum Tarentinum, unum quidem titulo €et nomine, sed victoria multiplex. hoc enim Campanos, €Apulos atque Lucanos et caput belli Tarentinos, id €est totam Italiam, et cum his omnibus Pyrrhum, €clarissimum Graeciae regem, una veluti ruina pariter €involvit, ut eodem tempore et Italiam consummaret €et transmarinos triumphos auspicaretur. Tarentos, €Lacedaemoniorum opus, Calabriae quondam et Apu- @1 €liae totiusque Lucaniae caput, cum magnitudine et €muris portuque nobilis, tum mirabilis situ. quippe in €ipsis Hadriani maris faucibus posita in omnis terras, €Histriam Illyricum, Epiron Achaiam, Africam, Siciliam €vela dimittit. inminet portui ad prospectum maris €positum maius theatrum, quod quidem causa miserae €civitati fuit omnium calamitatum. ludos forte celebra-€bat, cum adremigantes litori Romanas classes vident, €atque hostem rati emicant, sine discrimine insultant. €qui enim aut unde Romani? nec satis. aderat sine mora €querelam ferens legatio. hanc quoque foede per obsce-€nam turpemque dictu contumeliam violant; et hinc €bellum. sed apparatus horribilis, cum tot simul populi €pro Tarentinis consurgerent omnibusque vehementior €Pyrrhus, qui semigraecam ex Lacedaemoniis condi-€toribus civitatem vindicaturus cum totis viribus Epiri, €Thessaliae, Macedoniae incognitisque in id tempus €elephantis mari terra, viris equis armis, addito insuper €ferarum terrore veniebat. apud Heracleam Campaniae €fluviumque Lirim Laevino consule prima pugna, quae €tam atrox fuit, ut Ferentaneae turmae praefectus Obsi- @1 €dius, invectus in regem, turbaverit coegeritque pro-€iectis insignibus proelio excedere. actum erat, nisi €elephanti converso in spectaculum bello procucurrissent €quorum cum magnitudine tum deformitate et novo €odore simul ac stridore consternati equi, cum incognitas €sibi beluas amplius quam erant suspicarentur, fugam €stragemque late dederunt. in Apulia deinde apud €Asculum melius dimicatum est Curio Fabricioque €consulibus. iam quippe terror beluarum exoleverat, þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¡˜ˆ§et Gaius Numicius quartae legionis hastatus unius €proboscide abscisa mori posse beluas ostenderat. itaque €in ipsas pila congesta sunt, et in turres vibratae faces €tota hostium agmina ardentibus ruinis operuerunt: nec €alius cladi finis fuit quam nox dirimeret, postremusque €fugientium rex ipse a satellitibus umero saucius in €armis suis referretur. Lucaniae suprema pugna sub €Arusinis quos vocant campis, ducibus isdem quibus €superius; sed tum tota victoria. exitum, quem datura €virtus fuit, casus dedit. nam provectis in primam aciem €rursus elephantis, unum ex his pullum adacti in caput @1 €naret. quis ergo miretur is moribus, ea virtute militum €victorem populum Romanum fuisse, unoque bello €Tarentino intra quadriennium maximam partem Italiae, €fortissimas gentes, opulentissimas urbes uberrimasque €regiones in dicionem redegisse? aut quid adeo fidem €superet, quam si principia belli cum exitu conferantur? €victor primo proelio Pyrrhus tota tremente Campania €Lirim Fregellasque populatus, prope captam urbem €a Praenestina arce prospexit et a vicensimo lapide oculos €trepidae civitatis fumo ac pulvere inplevit. eodem €postea bis exuto castris, bis saucio et in Graeciam €suam trans mare ac terras fugato, pax et quies et tanta €de opulentissimis tot gentibus spolia, ut victoriam suam €Roma non caperet. nec enim temere ullus pulchrior in €urbem aut speciosior triumphus intravit. ante hunc diem €nihil praeter pecora Volscorum, greges Sabinorum, car-€penta Gallorum, fracta Samnitium arma vidisses: tum si €captivos aspiceres, Molossi Thessali Macedones, Bruttius €Apulus atque Lucanus; si pompam, aurum purpura €signa tabulae Tarentinaeque deliciae. sed nihil liben- @1 €tius populos Romanus aspexit quam illas, quas timue-€rat, cum turribus suis beluas, quae non sine sensu capti-€vitatis submissis cervicibus victores equos sequebantur. ôÿ@@@@{1BELLVM PICENS}1 @@Omnis mox Italia pacem habuit_quid enim €post Tarenton auderent?_nisi quod ultro persequi €socios hostium placuit. domiti ergo Picentes et caput €gentis Asculum Sempronio duce, qui tremente inter €proelium campo Tellurem deam promissa aede placavit. ôÿ@@@@{1BELLVM SALLENTINVM}1 @@Sallentini Picentibus additi caputque regionis €Brundisium inclito portu M. Atilio duce. et in hoc €certamine victoriae pretium templum sibi pastoria €Pales ultro poposcit. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM VOLSINIENSE}1 @@Postremi Italicorum in fidem venere Volsini, opu-€lentissimi Etruscorum, inplorantes opem adversus ser-€vos quondam suos, qui libertatem a dominis datam €in ipsos erexerant translataque in se re publica domi-€nabantur. sed hi quoque duce Fabio Gurgite poenas €dederunt. ôÿ@@@@{1DE SEDITIONIBVS}1 @@Haec est secunda aetas populi Romani et quasi €adulescentia, qua maxime viruit et quodam flore vir-€tutis exarsit ac ferbuit. itaque inerat quaedam adhuc €ex pastoribus feritas, quiddam adhuc spirabat indomi-€tum. inde est quod exercitus Postumium imperatorem, €infitiantem quas promiserat praedas, facta in castris €seditione lapidavit; quod sub Appio Claudio noluit €vincere hostem, cum posset; quod duce Volerone @1 €detrectantibus plerisque militiam, fracti consulis fasces. €inde clarissimos principes, quod adversarentur volun-€tati suae, exsulatione multavit, ut Coriolanum colere €agros iubentem_nec minus ille ferociter iniuriam €armis vindicasset, nisi quod iam inferentem signa €filium mater Veturia lacrumis suis exarmavit_, ut €ipsum Camillum, quod inique inter plebem et exer-€citum divisisse Veientem praedam videretur. sed hic €melior in capta urbe consenuit et mox supplices de €hoste Gallo vindicavit. cum senatu quoque vehementius €aequo bonoque certatum est, adeo ut relictis sedibus €solitudinem et interitum patriae suae minaretur. €@@Prima discordia ob inpotentiam feneratorum. qui-€bus in terga quoque serviliter saevientibus, in sacrum €montem plebs armata secessit aegreque, nec nisi tri-€bunos impetrasset, Meneni Agrippae, facundi et sapien-€tis viri, auctoritate revocata est. exstat orationis anti-€quae satis efficax ad concordiam fabula, qua dissedisse €inter se quondam humanos dixit artus, quod omnibus €opere fungentibus solus venter inmunis ageret; deinde €moribundos ea seiunctione redisse in gratiam, quando €sensissent quod eius opera redactis in sanguinem cibis €inrigarentur. €@@Secundam in urbe media decemviratus libido €conflavit. adlatas a Graecia leges decem principes lecti €iubente populo conscripserant, ordinataque erat in @1 €duodecim tabulis tota iustitia, cum tamen traditos fasces €regio quodam furore retinebant. ante ceteros Appius €eo insolentiae elatus est, ut ingenuam virginem stupro €destinaret, oblitus et Lucretiae et regum et iuris quod €ipse composuerat. itaque cum oppressam iudicio filiam €trahi in servitutem videret, Virginius pater nihil cuncta-€tus in medio foro manu sua interficit, admotisque signis €commilitonum totam eam dominationem obsessam ar-€mis in carcerem et catenas ab Aventino monte detraxit. €@@Tertiam seditionem excitavit matrimoniorum di-€gnitas, ut plebei cum patriciis iungerentur; qui tumul-€tus in monte Ianiculo duce Canuleio tribuno plebis €exarsit. quartam honorum cupido, ut plebei quoque €magistratus crearentur. Fabius Ambustus duarum pater €alteram Sulpicio patricii sanguinis dederat, alteram €plebeius Stolo sibi iunxit. [2qua]2 quodam tempore, quod €lictoriae virgae sonum ignotum penatibus suis expa-€verat, a sorore satis insolenter inrisa, iniuriam non tulit. €itaque nanctus tribunatum honorum et magistratuum €consortium quamvis invito senatui extorsit. €@@Verum in his ipsis seditionibus principem popu-€lum non inmerito suspexeris: si quidem nunc libertatem, @1 €nunc pudicitiam, tum natalium dignitatem, tum hono-€rum decora et insignia vindicavit, interque haec omnia €nullius acrior custos quam libertatis fuit, nullaque in €pretium eius potuit largitione corrumpi, cum ut in €magno et in dies maiore populo interim perniciosi €cives exsisterent. [2Spurium]2 largitione, Cassium agraria €lege suspectum regiae dominationis praesenti morte €multavit. ac de Spurio quidem supplicium pater ipsius €sumpsit, hunc Quincti dictatoris imperio in medio foro €magister equitum Servilius Ahala confodit. Manlium €vero Capitolii vindicem, quia plerosque debitorum €liberaverat altius se et incivilius efferentem, ab illa ipsa €quam defenderat arce deiecit. €@@Talis domi ac foris, talis pace belloque populus €Romanus fretum illud adulescentiae, id est secundam €imperii aetatem habuit, in qua totam inter Alpes €fretumque Italiam armis subegit. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM PVNICVM PRIMVM}1 @@Domita subactaque Italia populus Romanus prope €quingentensimum annum agens cum bona fide ado-€levisset, si quod est robur, si qua iuventas, tum ille vere €robustus et iuvenis et par orbi terrarum esse coepit. €ita_mirum et incredibile dictu_qui prope quin-€gentis annis domi luctatus est_adeo difficile fuerat €dare Italiae caput_, his ducentis annis qui secuntur €Africam, Europam, Asiam, totum denique orbem €terrarum bellis victoriisque peragravit. €@@Igitur victor Italiae populus Romanus cum ad €fretum usque venisset, mora ignis, qui obvias popula-€tus incendio silvas interveniente flumine abrumpitur, €paulisper substitit. mox cum videret opulentissimam €in proximo praedam quodam modo Italiae suae absci-€sam et quasi revolsam, adeo cupiditate eius exarsit ut, €quatenus nec mole iungi nec pontibus posset, armis €belloque iungenda et ad continentem suam revocanda €bello videretur. sed ecce, ultro ipsis viam pandentibus €fatis, nec occasio defuit, cum de Poenorum inpotentia @1 €foederata Siciliae civitas Messana quereretur. adfecta-€bat autem ut Romanus ita Poenus Siciliam et eodem €tempore paribus uterque votis ac viribus imperium €orbis agitabat. igitur specie quidem socios iuvandi, re €autem sollicitante praeda, quamquam territaret novitas €rei, tamen_tanta in virtute fiducia est_ille rudis, ille €pastorius populus vereque terrester ostendit nihil inte-€resse virtutis, equis an navibus, terra an mari dimicaretur. €@@Appio Claudio consule primum fretum ingressus €est fabulosis infame monstris aestuque violentum, sed þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¡˜’ˆžadeo non est exterritus, ut illam ipsam ruentis aestus €violentiam pro munere amplecteretur, quod velocitas €navium mari iuvaretur, statimque ac sine mora Hie-€ronem Syracusanum tanta celeritate devicit, ut ille €ipse se prius victum quam hostem videret fateretur. €@@Duilio Cornelioque consulibus etiam mari con-€gredi ausus est. tum quidem ipsa velocitas classis €comparatae victoriae auspicium fuit. intra enim sexa-€gensimum diem quam caesa silva fuerat centum se-€xaginta navium classis in anchoris stetit, ut non arte €factae, sed quodam munere deorum conversae in naves €atque mutatae arbores viderentur. proelii vero forma €mirabilis, cum illas celeris volucresque hostium naves hae @1 €graves tardaeque comprehenderent. longe illis nauticae €artes, detorquere remos et ludificari fuga rostra. iniec-€tae enim ferreae manus machinaeque validae, ante cer-€tamen multum ab hoste derisae, coactique hostes quasi €in solido decernere. victor ergo apud Liparas mersa €aut fugata hostium classe primum illum maritimum €egit triumphum. cuius quod gaudium fuit, cum Duilius €imperator, non contentus unius diei triumpho, per €vitam omnem, ubi a cena rediret, praelucere funalia €et praecinere sibi tibias iussit, quasi cotidie triumpharet. €prae tanta victoria leve huius proelii damnum fuit €alter consulum interceptus Asina Cornelius; qui simu-€lato conloquio evocatus atque ita oppressus, fuit per-€fidiae Punicae documentum. €@@Calatino dictatore fere omnia praesidia Poenorum €Agrigento, Drepanis, Panhormo, Eryce Lilybaeoque €detraxit. trepidatum est semel circa Camerinensium €saltum, sed eximia virtute Calpurni Flammae tribuni €militum evasimus. qui lecta trecentorum manu insessum €ab hostibus tumulum occupavit adeoque moratus €[2est]2 hostes, dum exercitus omnis evaderet. ac sic @1 €pulcherrimo exitu Thermopylarum et Leonidae famam €adaequavit, hoc inlustrior noster, quod expeditioni €tantae supervixit, licet nihil inscripserit sanguine. €@@Lucio Cornelio Scipione [2consule]2, cum iam Sici-€lia suburbana esset populi Romani provincia, serpente €latius bello Sardiniam adnexamque Corsicam transit. €Olbiae hic, ibi Aleriae urbis excidio incolas terruit, €adeoque omni terra et mari Poenos repurgavit, ut iam €victoriae nihil nisi Africa ipsa restaret. €@@Marco Atilio Regulo duce iam in Africam navigabat €bellum. nec defuerant qui ipso Punici maris nomine €ac terrore deficerent, insuper augente Nautio tribuno €metum, in quem, nisi paruisset, securi destricta impe-€rator metu mortis navigandi fecit audaciam. mox €deinde ventis remisque properatum est, tantusque €terror hostici adventus Poenis fuit, ut apertis paene €portis Carthago caperetur. prooemium belli fuit civi- @1 €tas Clipea; prima enim a Punico litore quasi arx et €specula procurrit. et haec et trecenta amplius castella €vastata sunt. nec cum hominibus, sed cum monstris €quoque dimicatum est, cum quasi in vindictam Afri-€cae nata mirae magnitudinis serpens posita apud Ba-€gradam castra vexaverit. sed omnium victor Regulus €cum terrorem nominis sui late circumtulisset cumque €magnam vim iuventutis ducesque ipsos aut cecidisset €aut haberet in vinculis, classemque ingenti praeda €onustam et triumpho gravem in urbem praemisisset, €iam ipsam, caput belli, Carthaginem urgebat obsidio €ipsisque portis inhaerebat. hic paululum circumacta €fortuna est, tantum ut plura essent Romanae virtutis €insignia, cuius fere magnitudo calamitatibus adpro-€batur. nam conversis ad externa auxilia hostibus, cum €Xanthippum illis ducem Lacedaemon misisset, a viro €militiae peritissimo vincimur_foeda clades Roma-€nisque usu incognita_: vivus in manus hostium venit €fortissimus imperator. sed ille quidem par tantae cala-€mitati fuit; nam nec Punico carcere infractus est €nec legatione suscepta. quippe diversa quam hostis €mandaverat censuit, ne pax fieret nec commutatio capti- @1 €vorum reciperetur. sed nec illo voluntario ad hostis suos €reditu nec ultimo sive carceris seu crucis supplicio €deformata maiestas, immo his omnibus admirabilior. €quid aliud quam victor de victoribus atque etiam, quia €Carthago non cesserat, de fortuna triumphavit? popu-€lus autem Romanus multo acrior intentiorque pro €ultione Reguli quam pro victoria fuit. €@@Metello igitur consule spirantibus altius Poenis €et reverso in Siciliam bello, apud Panhormum sic €hostes cecidit, ut nec amplius eam insulam cogitarent. €argumentum ingentis victoriae centum circiter ele-€phantorum captivitas, sic quoque magna praeda, si €gregem illum non bello, sed venatione cepisset. €@@Appio Claudio consule non ab hostibus, sed a €dis ipsis superatus est, quorum auspicia contempserat, €ibi statim classe demersa, ubi ille praecipitari pullos €iusserat, quod pugnare ab iis vetaretur. €@@Marco Fabio Buteone consule classem hostium €iam in Africo mari apud Aegimurum in Italiam ultro @1 €navigantem cecidit. quantus, o, tum triumphus tem-€pestate intercidit, cum opulenta praeda classis adversis €acta ventis naufragio suo Africam et Syrtis et omnium €interiacentium insularum litora inplevit! magna clades, €sed non sine aliqua principis populi dignitate, inter-€ceptam tempestate victoriam et triumphum perisse €naufragio. et tamen, cum Punicae praedae omnibus €promunturiis insulisque fluitarent, populus Romanus €et sic triumphavit. €@@Lutatio Catulo consule tandem bello finis inpo-€situs apud insulas, quibus nomen Aegatae, nec maior €alias in mari pugna. aderat quippe commeatibus exer-€citu, propugnaculis armis gravis hostium classis et in €ea quasi tota Carthago; quod ipsum exitio fuit. Romana €classis prompta, levis, expedita et quodam genere €castrensis ad similitudinem pugnae equestris sic remis €quasi habenis agebatur et in hos vel in illos ictus mobilia €rostra speciem viventium praeferebant. itaque momento €temporis laceratae hostium rates totum inter Siciliam @1 €Sardiniamque pelagus naufragio suo operuerunt. tanta €denique fuit illa victoria, ut de excidendis hostium €moenibus non quaereretur. supervacuum visum est in €arcem murosque saevire, cum iam in mari esset deleta €Carthago. ôÿ@@@@{1BELLVM LIGVRICVM}1 @@Peracto Punico bello secuta est brevis sane quasi €ad recuperandum spiritum requies, argumentumque €pacis et bona fide cessantium armorum tum primum €post Numam clausa porta Iani fuit; deinceps statim €ac sine mora patuit. quippe iam Ligures, iam Insubres €Galli, nec non et Illyrii lacessebant, sitae desub Alpibus, €id est desub ipsis Italiae faucibus gentes, deo quodam €incitante adsidue, ne robiginem ac situm scilicet arma €sentirent. denique utrique cotidiani et quasi domestici €hostes tirocinia militum inbuebant, nec aliter utraque €gente quam quasi cote quadam populus Romanus €ferrum suae virtutis acuebat. @1 €@@Liguras imis Alpium iugis adhaerentis inter Varum €et Magram flumen inplicitosque dumis silvestribus €maior aliquanto labor erat invenire quam vincere. tuti €locis et fuga, durum atque velox genus, ex occasione €latrocinia magis quam bella faciebant. itaque cum diu €multumque eluderent Saluvii, Deciates, Oxubii, Eubu-€riates, Ingauni, tandem Fulvius latebras eorum igni-€bus saepsit, Baebius in plana deduxit, Postumius €ita exarmavit, ut vix reliquerit ferrum quo terra €coleretur. ôÿ@@@@{1BELLVM GALLICVM}1 @@Gallis Insubribus et his accolis Alpium animi €ferarum, corpora plus quam humana erant, sed_ €experimento deprehensum est, quippe sicut primus €impetus eis maior quam virorum est, ita sequens minor @1 €quam feminarum_Alpina corpora umenti caelo edu-€cata habent quiddam simile nivibus suis: quae mox ut €caluere pugna, statim in sudorem eunt et levi motu €quasi sole laxantur. hi saepe et alias et Brittomaro duce €non prius posituros se baltea quam Capitolium ascen-€dissent iuraverant. factum est: victos enim Aemilius €in Capitolio discinxit. mox Ariovisto duce vovere de €nostrorum militum praeda Marti suo torquem, inter-€cepit Iuppiter votum; nam de torquibus eorum aureum €tropaeum Iovi Flaminius erexit. Viridomaro rege €Romana arma Volcano promiserant. aliorsum vota ceci-€derunt; occiso enim rege Marcellus tertia post Romu-€lum patrem Feretrio Iovi opima suspendit. @1 þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¡˜•ôÿ@@@@{1BELLVM ILLYRICVM}1 @@Illyrii seu Liburni sub extremis Alpium radicibus €agunt inter Arsiam Titiumque flumen, longissime per €totum Hadriani maris litus effusi. hi regnante Teutana €muliere populationibus non contenti licentiae scelus €addiderunt. legatos quippe nostros, ob ea quae deli-€querant iure agentes, ne gladio quidem, sed ut victi-€mas securi percutiunt, praefectos navium igne combu-€runt; idque quo indignius foret, mulier imperavit. itaque €Gnaeo Fulvio Centimalo duce late domantur. strictae €in principum colla secures legatorum manibus litavere. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM PVNICVM SECVNDVM}1 @@Post primum Punicum bellum vix quadriennii €requies: ecce alterum bellum, minus quidem spatio_ €nec enim amplius decem et octo annos habet_sed €adeo cladium atrocitate terribilius ut, si quis conferat €damna utriusque populi, similior victo sit populus ille €qui vicit. urebat nobilem populum mare ablatum, rap-€tae insulae, dare tributa, quae iubere consueverat. hinc €ultionem puer Hannibal ad aram patri iuraverat, nec €morabatur. igitur in causam belli Saguntos electa est, €vetus Hispaniae civitas et opulenta fideique erga Roma-€nos magnum quidem sed triste monumentum, quam €in libertatem communi foedere exceptam Hannibal, €causas novorum motuum quaerens, et suis et ipsorum €manibus evertit, ut Italiam sibi rupto foedere aperiret. €summa foederum Romanis religio est; itaque ad audi-€tum sociae civitatis obsidium, memores icti cum Poenis @1 €quoque foederis, non statim ad arma procurrunt, dum €prius more legitimo queri malunt. [2Saguntini]2 interim €iam novem mensibus fessi fame machinis ferro, versa €denique in rabiem fide inmanem in foro excitant ro-€gum, tum desuper se suosque cum omnibus opibus €suis ferro et igne corrumpunt. huius tantae cladis auctor €Hannibal poscitur. tergiversantibus Poenis dux lega-€tionis "quae" inquit "mora est?" Fabius "in hoc ego €sinu bellum pacemque porto; utrum eligitis?" subcla-€mantibus bellum, "bellum igitur" inquit "accipite". €et excusso in media curia togae gremio non sine horrore, €quasi plane sinu bellum ferret, effudit. €@@Similis exitus belli initiis fuit. nam quasi has €inferias sibi Saguntinorum ultimae dirae in illo publico €parricidio incendioque mandassent, ita manibus eorum €vastatione Italiae, captivitate Africae, ducum et regum €qui id gessere bellum exitio parentatum est. igitur €ubi semel se in Hispania movit illa gravis et luctuosa €Punici belli vis atque tempestas destinatumque Romanis €iam diu fulmen Saguntino igne conflavit, statim quodam €impetu rapta medias perfregit Alpes et in Italiam ab illis €fabulosae altitudinis nivibus velut caelo missa descendit. €@@Ac primi quidem impetus turbo inter Padum atque €Ticinum valido statim fragore detonuit. tum Scipione @1 €duce fusus exercitus; saucius etiam ipse venisset in €hostium manus imperator, nisi protectum patrem prae-€textatus admodum filius ab ipsa morte rapuisset. hic €erit Scipio, qui in exitium Africae crescit, nomen ex €malis eius habiturus. €@@Ticino Trebia succedit. hic secunda Punici belli €procella desaevit Sempronio consule. tum callidissimi €hostes, frigidum et nivalem nancti diem, cum se igni-€bus prius oleoque fovissent, _horribile dictu_homines €a meridie et sole venientes nostra nos hieme vicerunt. €@@Trasymennus lacus tertium fulmen Hannibalis €imperatore Flaminio. ibi quoque ars nova Punicae frau-€dis: quippe nebula lacus palustribusque virgultis tectus €equitatus terga subito pugnantium invasit. nec de dis €possumus queri. inminentem temerario duci cladem €praedixerant insidentia signis examina et aquilae pro-€dire nolentes et commissam aciem secutus ingens terrae €tremor; nisi illum horrorem soli equitum virorumque €discursus et mota vehementius arma fecerunt. €@@Quartum id est paene ultimum volnus imperii €Cannae, ignobilis Apuliae vicus; sed magnitudine cla-€dis emersit et sexaginta milium caede parta nobilitas. €ibi in excidium infelicis exercitus dux terra, caelum @1 €dies, tota rerum natura consensit: si quidem non con-€tentus simulatis transfugis Hannibal, qui mox terga €pugnantium ceciderunt, insuper callidus imperator €in patentibus campis, observato loci ingenio, quod et €sol ibi acerrimus et plurimus pulvis et Eurus ab oriente €semper quasi ad constitutum, ita instruxit aciem, ut €Romanis adversus haec omnia obversis secundum €caelum tenens vento pulvere sole pugnaret. itaque duo €maximi exercitus caesi ad hostium satietatem, donec €Hannibal diceret militi suo "parce ferro". ducum fugit €alter, alter occisus est; dubium uter maiore animo: €Paulum puduit, Varro non desperavit. documenta €cladis cruentus aliquamdiu Aufidus, pons de cadave-€ribus iussu ducis factus in torrente Vergelli, modii €duo anulorum Carthaginem missi dignitasque equestris €taxata mensura. dubium deinde non erit quin ulti-€mum illum diem habitura fuerit Roma quintumque €intra diem epulari Hannibal in Capitolio potuerit, €si, quod Poenum illum dixisse Maharbalem Bomilcaris €ferunt, Hannibal quem ad modum sciret vincere, sic €uti victoria scisset. sed tum quidem illum, ut dici volgo €solet, aut fatum urbis imperaturae aut ipsius mens mala @1 €et aversi a Carthagine di in diversum abstulerunt. cum €victoria posset uti, frui maluit relictaque Roma Cam-€paniam Tarentumque peragrare; ubi mox et ipse et €exercitus ardor elanguit, adeo ut vere dictum sit Ca-€puam Hannibali Cannas fuisse: si quidem invictum €Alpibus, indomitum armis Campani_quis crederet?_ €soles et tepentes fontibus Baiae subegerunt. €@@Interim respirare Romanus et quasi ab inferis €emergere. arma non erant: detracta sunt templis. deerat €iuventus: in sacramentum liberata servitia. egebat €aerarium: opes suas senatus in medium libens protulit, €nec praeter quod in bullis singulisque anulis erat €quicquam sibi auri reliquerunt. eques secutus exem-€plum imitataeque equitem tribus. denique vix suffe-€cere tabulae, vix scribarum manus Laevino Marcello-€que consulibus, cum privatorum opes in publicum €referrentur. quid autem? in eligendis magistratibus €quae centuriarum sapientia, cum iuniores a senioribus €consilium de creandis consulibus petiverunt. quippe €adversus hostem totiens victorem tam callidum non vir-€tute tantum, sed suis etiam pugnare consiliis oportebat. @1 €@@Prima redeuntis et, ut sic dixerim, revivescentis €imperii spes Fabius fuit, qui novam de Hannibale €victoriam commentus est, non pugnare. hinc illi cogno-€men novum et rei publicae salutare Cunctator; hinc €illud ex populo, ut imperii scutum vocaretur. itaque per €Samnium totum, per Falernos Gauranosque saltus €sic maceravit Hannibalem, ut, qui frangi virtute non €poterat, mora comminueretur. inde Claudio Marcello €duce etiam congredi ausus est: comminus venit et €perculit in Campania sua et ab obsidione Nolae urbis €excussit. ausus et Sempronio Graccho duce per Luca-€niam sequi et premere terga cedentis, quamvis tum_ €o pudor!_manu servili pugnaret: nam hucusque tot €mala compulerant. sed libertate donati fecerunt de €servitute Romanos. o horribilem in tot adversis fidu-€ciam! immo, o singularem animum ac spiritum populi €Romani! tam artis adflictisque rebus, ut de Italia sua €dubitaret, ausus tamen est in diversa respicere, cumque €hostis in iugulo per Campaniam Apuliamque volitaret @1 €mediaque de Italia Africam faceret, eodem tempore et €hunc sustinebat et in Siciliam, Sardiniam, Hispaniam €divisa per terrarum orbem arma mittebat. €@@Sicilia mandata Marcello. nec diu restitit: tota €enim insula in una urbe superata est. grande illud et €ante id tempus invictum caput, Syracusae, quamvis €Archimedis ingenio defenderentur, aliquando cesserunt. €longe illi triplex murus totidemque arces, portus ille €marmoreus et fons celebratus Arethusae; nisi quod hac-€tenus profuere ut pulchritudini victae urbis parceretur. €@@Sardiniam Gracchus arripuit. nihil illi gentium €feritas Insanorumque_nam sic vocantur_inmani-€tas montium profuere. saevitum in urbes urbemque €urbium Caralim, ut gens contumax vilisque mortis €saltem desiderio patrii soli domaretur. €@@In Hispaniam missi Gnaeus et Publius Scipiones €paene totam Poenis eripuerant. sed insidiis Punicae þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¡˜–‹fraudis oppressi rursum amiserant, magnis quidem illi €proeliis cum Punicas opes cecidissent. sed Punicae €insidiae alterum ferro castra metantem, alterum, cum €evasisset in turrem, cinctum facibus oppresserant. @1 €igitur in ultionem patris ac patrui missus cum exercitu €Scipio, cui iam grande de Africa nomen fata decreverant, €bellatricem illam, viris armisque nobilem Hispaniam, €illam seminarium hostilis exercitus, illam Hannibalis €eruditricem_incredibile dictu_totam a Pyrenaeis €montibus in Herculis columnas et Oceanum recuperavit, €nescias citius an felicius. quam velociter, quattuor €anni fatentur; quam facile, vel una civitas probat. €eodem quippe quo obsessa est die capta est, omen-€que Africanae victoriae fuit, quod tam facile victa est €Hispana Carthago. certum est tamen ad profligandam €provinciam maxime profecisse singularem ducis sancti-€tatem, quippe qui captivos pueros puellasque praeci-€puae pulchritudinis barbaris restituerit, ne in conspec-€tum quidem suum passus adduci, ne quid de virginitatis €integritate delibasse saltem vel oculis videretur. €@@Haec inter diversa terrarum populus Romanus. nec €ideo tamen visceribus Italiae inhaerentem submovere €poterat Hannibalem. pleraque ad hostem defecerant, €et dux acerrimus contra Romanos Italicis quoque €viribus utebatur. iam tamen eum plerisque oppidis et €regionibus excusseramus, iam Tarentos ad nos redie- @1 €rat, iam et Capua, sedes et domus et patria altera €Hannibalis, tenebatur, cuius amissio tantum Poeno €duci dolorem dedit, ut inde totis viribus Romam €converteretur. o populum dignum orbis imperio, dignum €omnium favore et admiratione hominum ac deorum! €compulsus ad ultimos metus ab incepto non destitit €et de sua urbe sollicitus Capuam tamen non omisit; €sed parte exercitus sub Appio consule relicta, parte €Flaccum in urbem secuta, absens simul praesensque €pugnabat. quid ergo miramur moventi castra a tertio €lapide Hannibali iterum ipsos deos_deos inquam, €nec fateri pudebit_restitisse? tanta enim ad singulos €illius motus vis imbrium effusa est, tanta ventorum €violentia coorta est, ut divinitus hostem submoveri €non a caelo, sed ab urbis ipsius moenibus et Capitolio €videretur. itaque fugit et cessit et in ultimum se Italiae €recepit sinum, cum urbem tantum non adoratam €reliquisset. parva res dictu, sed ad magnanimitatem €populi Romani probandam satis efficax, quod illis €ipsis quibus obsidebatur diebus ager, quem Hannibal €castris insederat, venalis Romae fuit hastaeque subiectus €invenit emptorem. voluit Hannibal contra imitari fidu-€ciam subiecitque argentarias urbis tabernas: nec sector €inventus est, ut scias etiam praesagia fatis adfuisse. @1 €@@Nihil actum erat tanta virtute, tanto favore etiam €deorum, si quidem ab Hispania Hasdrubal frater €Hannibalis cum exercitu novo, novis viribus, nova belli €mole veniebat. actum erat procul dubio, si vir ille se €cum fratre iunxisset. sed hunc quoque, tantum quod €ab Alpe descenderat, apud Metaurum castra metantem €Claudius Nero cum Livio Salinatore debellat. Nero in €ultimo Italiae angulo submovebat Hannibalem, Livius €in diversissimam partem, id est in ipsas nascentis €Italiae fauces, signa converterat. tanto, id est omni qua €longissima Italia, solo interiacente, quo consilio, qua ce-€leritate consules castra coniunxerint inopinatumque ho-€stem conlatis signis oppresserint, neque id fieri Hannibal €senserit, difficile dictu est. certe Hannibal re cognita cum €proiectum fratris caput ad sua castra vidisset, "agnosco" €inquit "infelicitatem Carthaginis". haec fuit illius viri non €sine praesagio quodam fati inminentis prima confessio. €@@Iam certum erat Hannibalem etiam ipsius confes-€sione posse vinci: sed tot rerum prosperarum fiducia €plenus populus Romanus magni aestimabat asperri-€mum hostem in sua Africa debellare. duce igitur €Scipione in ipsam Africam tota mole conversus imitari €coepit Hannibalem et Italiae suae clades in Africa @1 €vindicare. quas ille, dii boni, Hasdrubalis copias fudit, €quos Syphacis Numidici regis equitatus! quae quan-€taque utriusque castra facibus inlatis una nocte delevit! €denique iam non a tertio lapide, sed ipsas Carthaginis €portas obsidione quatiebat. sic factum ut inhaerentem €atque incubantem Italiae extorqueret Hannibalem. non €fuit maior sub imperio Romano dies quam ille, cum €duo omnium et ante et postea ducum maxime duces, €ille Italiae, hic Hispaniae victor, conlatis comminus €signis direxere aciem. sed et conloquium fuit inter €ipsos de legibus pacis: steterunt diu mutua admira-€tione defixi. ubi de pace non convenit, signa cecinere. €constat utriusque confessione nec melius instrui aciem €nec acrius potuisse pugnari; hoc Scipio de Hannibalis, €Hannibal de Scipionis exercitu praedicaverunt. sed €tamen Hannibal cessit, praemiumque victoriae Africa €fuit et secutus Africam statim terrarum orbis. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM MACEDONICVM PRIMVM}1 @@Post Carthaginem vinci neminem puduit. secutae €sunt statim Africam gentes, Macedonia, Graecia, Sy-€ria ceteraque omnia quodam quasi aestu et torrente €fortunae, sed primi omnium Macedones, adfectator €quondam imperii populus. itaque quamvis tum Philip-€pus regno praesideret, Romani tamen dimicare sibi €cum rege Alexandro videbantur. Macedonicum bellum €nomine amplius quam spectatione gentis fuit. causa €coepit a foedere Philippi, quo rex iam pridem domi-€nantem in Italia Hannibalem sibi socium iunxerat; €postea crevit inplorantibus Athenis auxilium contra €regis iniurias, cum ille ultra ius victoriae in templa et €aras et sepulcra ipsa saeviret. placuit senatui opem €tantis ferre supplicibus. quippe iam gentium reges €duces, populi nationes praesidia sibi ab hac urbe repe-€tebant. primum igitur Laevino consule populus Roma-€nus Ionium mare ingressus, tota Graeciae litora veluti €triumphanti classe peragravit. spolia quippe Siciliae @1 €Sardiniae, Hispaniae Africae praeferebat, et manifestam €victoriam nata in praetoria puppi laurus pollicebatur. €aderat sponte in auxilium Attalus, rex Pergamenorum, €aderant Rhodii, nauticus populus, qui navibus a mari, €consul a terris omnia equis virisque quatiebat. bis €victus, bis fugatus rex, bis exutus castris, cum tamen €nihil terribilius Macedonibus fuit ipso volnerum ad-€spectu, quae non spiculis nec sagittis nec ullo Graeculo €ferro sed ingentibus pilis nec minoribus adacta gladiis €ultra mortem patebant. enimvero Flaminino duce invios €antea Chaonum montes Aoumque amnem per abrupta €vadentem et ipsa Macedoniae claustra penetravimus. €introisse victoria fuit. nam postea numquam ausus €congredi rex ad tumulos, quos Cynocephalas vocant, €uno ac ne hoc quidem iusto proelio opprimitur. et €illi quidem consul pacem dedit regnumque concessit, €mox, ne quid esset hostile, Thebas et Euboean et @1 €grassantem sub Nabide suo Lacedaemona compescuit. €Graeciae vero veterem statum reddidit, ut legibus €viveret suis et avita libertate frueretur. quae gaudia, €quae vociferationes fuerunt, cum hoc forte Nemeae in €theatro quinquennalibus ludis a praecone caneretur! €quo certavere plausu! quid florum in consulem profu-€derunt! et iterum iterumque praeconem repetere vocem €illam iubebant, qua libertas Achaiae pronuntiabatur, €nec aliter illa consulari sententia quam modulatissimo €aliquo tibiarum aut fidium cantu fruebantur. ôÿ@@@@{1BELLVM SYRIACVM REGIS ANTIOCHI}1 @@Macedoniam statim et regem Philippum Antio-€chus excepit quodam casu, quasi de industria sic €adgubernante fortuna, ut quem ad modum ab Africa €in Europam, sic ab Europa in Asiam ultro se sugge-€rentibus causis imperium procederet, et cum terrarum €orbis situ ipse ordo victoriarum navigaret. non aliud €formidolosius fama bellum fuit; quippe cum Persas €et orientem, Xerxen atque Darium cogitarent, quando @1 €perfossi invii montes, quando velis opertum mare nun-€tiaretur. ad hoc caelestes minae territabant, cum umore €continuo Cumanus Apollo sudaret. sed hic faventis €Asiae suae numinis timor erat. nec sane viris opibus €armis quidquam copiosius Syria; sed in manus tam €ignavi regis inciderat, ut nihil fuerit in Antiocho spe-€ciosius quam quod a Romanis victus est. inpulere regem þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¡˜˜ˆin id bellum illinc Thoas Aetoliae princeps, inhono-€ratam apud Romanos querens adversus Macedonas €militiae suae societatem, hinc Hannibal, qui in Africa €victus, profugus et pacis inpatiens hostem populo €Romano toto orbe quaerebat. et quod illud fuisset €periculum, si se consiliis eius rex tradidisset, id est si €Asiae viribus usus fuisset miser Hannibal? sed rex €suis opibus et nomine regio fretus satis habuit bellum €movere. Europa iam dubio procul iure belli ad Romanos €pertinebat. hic Lysimachiam, urbem in litore Thracio €positam a maioribus suis, Antiochus ut hereditario €iure repetebat. hoc velut sidere, Asiatici belli mota €tempestas. et maximus regum, contentus fortiter indi-€xisse bellum, cum ingenti strepitu ac tumultu movisset €ex Asia, occupatis statim insulis Graeciaeque litoribus @1 €otia et luxus quasi victor agitabat. Euboean insulam €continenti adhaerentem tenui freto reciprocantibus €aquis Euripus abscidit. hic ille positis aureis sericisque €tentoriis sub ipso freti murmure, cum praefluentes €aquae tibiis fidibusque concinerent, conlatis undique €quamvis per hiemem rosis, ne non aliquo genere ducem €agere videretur, virginum puerorumque dilectus habe-€bat. talem ergo regem iam luxuria sua debellatum €Acilio Glabrione consule populus Romanus in insula €adgressus ipso statim adventus sui nuntio coegit ab €insula fugere. tum praecipitem apud Thermopylas €adsecutus, locum trecentorum Laconum speciosa caede €memorandum, ne ibi quidem fiducia loci resistentem €mari ac terra cedere coegit. statim et e vestigio itur in €Syriam. classis regia Polyxenidae Hannibalique com-€missa_nam rex proelium nec spectare poterat_ €duce Aemilio Regillo, adremigantibus Rhodis tota €laceratur. ne sibi placeant Athenae: in Antiocho vicimus €Xerxen, in Aemilio Alcibiaden aequavimus, Epheso €Salamina pensavimus. tum consule Scipione, cui frater, @1 €ille modo victor Carthaginis Africanus, voluntaria €legatione aderat, debellari regem placet. et iam toto €cesserat mari, sed nos imus ulterius. Maeandrum ad €amnem montemque Sipylum castra ponuntur. hic rex €incredibile dictu quibus auxiliis, quibus copiis conse-€derat. trecenta milia peditum, equitum falcatorumque €curruum non minor numerus. elephantis ad hoc in-€mensae magnitudinis, auro purpura argento et suo €ebore fulgentibus, aciem utrimque vallaverat. sed haec €omnia praepedita magnitudine sua, ad hoc imbre, qui su-€bito superfusus mira felicitate Persicos arcus corruperat. €primum trepidatio, mox fuga, deinde triumphus fue-€runt. victo et supplici pacem partemque regni dari €placuit eo libentius, quod tam facile cessisset. ôÿ@@@@{1BELLVM AETOLVM}1 @@Syriaco bello successit, et debebat, Aetolicum. €victo quippe Romanus Antiocho faces Asiatici belli €persequebatur. ergo Fulvio Nobiliori mandata ultio est. €hic protinus caput gentis Ambraciam, regiam Pyrrhi, €machinis quatit. secuta deditio est. aderant Aetolorum @1 €precibus Attici, Rhodii, et memineramus auxilii: sic €placuit ignoscere. serpsit tamen latius in proximos €bellum omnemque late Cephalleniam, Zacynthon et €quidquid insularum in eo mari inter Ceraunios montes €iugumque Maleum: Aetoli belli accessio fuerunt. ôÿ@@@@{1BELLVM HISTRICVM}1 @@Histri secuntur Aetolos; quippe bellantes eos €nuper adiuverant. et initia pugnae hosti prospera fue-€runt eademque exitii causa. nam cum Gnaei Manli ca-€stra cepissent opimaeque praedae incubarent, epulantes €ac ludibundos, plerosque qui aut ubi essent prae poculis €nescientes, Appius Pulcher invadit. sic cum sanguine et €spiritu male partam revomuere victoriam. ipse rex Ae-€pulo equo inpositus, cum subinde crapula et capitis €errore lapsaret, captum sese vix et aegre, postquam €expergefactus est, didicit. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM GALLOGRAECVM}1 @@Gallograeciam quoque Syriaci belli ruina convolvit. €fuerint inter auxilia regis Antiochi, an fuisse cupidus €triumphi Manlius Volso simulaverit, dubium; certe €negatus est victori triumphus, quia causam belli non €adprobavit. ceterum gens Gallograecorum, sicut ipsum €nomen indicio est, mixta et adulterata est: reliquiae €Gallorum, qui Brenno duce vastaverant Graeciam, €orientem secuti, in media Asiae parte sederunt; itaque, €uti frugum semina mutato solo degenerant, sic illa €genuina feritas eorum Asiatica amoenitate mollita est. €duobus itaque proeliis fusi fugatique sunt, quamvis sub €adventu hostis relictis sedibus in altissimos se montes €recepissent. Tolostobogi Olympum, Tectosagi Maga-€bam insederant. utrimque fundis sagittisque detracti @1 €in perpetuam se pacem dediderunt. sed alligati miraculo €quidam fuere, cum catenas morsibus et ore temptassent, €cum offocandas invicem fauces praebuissent. nam €Orgiacontis regis uxor a centurione stuprum passa €memorabili exemplo custodiam evasit, revolsumque €adulteri hostis caput ad maritum reportavit. ôÿ@@@@{1BELLVM MACEDONICVM SECVNDVM}1 @@Dum aliae aliaeque gentes Syriaci belli secuntur €ruinam, Macedonia rursus se erexit. fortissimum popu-€lum memoria et recordatio suae nobilitatis agitabat, et €successerat Philippo filius Perses, qui semel in perpe-€tuum victam esse Macedoniam non putabat ex gentis €dignitate. multo vehementius sub hoc Macedones quam €sub patre consurgunt. quippe Thracas in vires suas traxe-€rant, atque ita industriam Macedonum viribus Thracum, €ferociam Thracum disciplina Macedonica temperavere. €accessit his consilium ducis, qui situm regionum suarum @1 €a summo speculatus Haemo positis per abrupta castris €ita Macedoniam suam armis ferroque vallaverat, ut non €reliquisse aditum nisi a caelo venturis hostibus videre-€tur. tamen Marcio Philippo consule eam provinciam €ingressus populus Romanus, exploratis diligenter acces-€sibus per Ascurida paludem Perrhaebosque tumulos €illa volucribus quoque, ut videbantur, invia accessit, €regemque securum et nihil tale metuentem subita €belli inruptione deprehendit. cuius tanta trepidatio fuit, €ut pecuniam omnem in mare iusserit mergi ne periret, €classem cremari ne incenderetur. Paulo consule, cum €maiora et crebriora essent inposita praesidia, per alias €vias Macedonia deprensa est, summa quidem arte et €industria ducis, cum eminatus alia inrepsisset. cuius €adventus ipse adeo terribilis regi fuit, ut interesse €non auderet, sed gerenda ducibus bella mandaverit. €absens ergo victus fugit in maria insulamque Samo- @1 €thracen, fretus celebri religione, quasi templa et arae €possent defendere, quem nec montes sui nec arma €potuissent. nemo regum diutius amissae fortunae con-€scientiam retinuit. supplex cum scriberet ad impera-€torem ab illo quo confugerat templo nomenque episto-€lae notaret suum, regem addidit. sed nec reverentior €captae maiestatis alius Paulo fuit. cum in conspectum €venisset hostis, in tribunali recepit et conviviis adhibuit €liberosque admonuit suos ut fortunam, cui tantum €liceret, revererentur. inter pulcherrimos hunc quoque €populus Romanus de Macedonia duxit ac vidit trium-€phum; quippe cuius spectaculo triduum impleverit. €primus dies signa tabulasque, sequens arma pecuniam €transvexit, tertius captivos ipsumque regem adtonitum €adhuc tamquam subito malo et stupentem. sed multo €prius gaudium victoriae populus Romanus quam epi-€stolis victoris praeceperat. quippe eodem die, quo victus €est Perses in Macedonia, Romae cognitum est: duo €iuvenes candidis equis apud Iuturnae lacum pulverem €et cruorem abluebant. hi nuntiavere. Castorem et €Pollucem fuisse creditum volgo, quod gemini fuissent; €interfuisse bello, quod sanguine maderent; a Macedonia €venire, quod adhuc anhelarent. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM ILLYRICVM SECVNDVM}1 @@Macedonici belli contagio traxit Illyrios; si qui-€dem, ut Romanum a tergo distringerent, a Perse rege €conducti pecunia militaverunt. sine mora ab Anicio €praetore subiguntur. Scodram caput gentis delesse suf-€fecit; statim secuta deditio est. denique hoc bellum ante €finitum est quam geri Romae nuntiaretur. ôÿ@@@@{1BELLVM MACEDONICVM TERTIVM}1 @@Quodam fato, quasi ita convenisset inter Poenos €et Macedonas ut tertio quoque vincerentur, eodem €tempore utrique arma moverunt. sed prior iugum €excutit Macedo, aliquanto quam ante gravior, dum þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¡˜ž…contemnitur. causa belli prope erubescenda. quippe €regnum pariter et bellum vir ultimae sortis Andriscus €invaserat, dubium liber an servus, mercennarius certe; @1 €sed qui volgo Philippus ex similitudine Philippi Per-€sae filii vocabatur, regiam formam, regium nomen, €animum quoque regis inplevit. igitur dum haec ipsa €contemnit, populus Romanus Iuventio praetore con-€tentus, virum non Macedonicis modo, sed Thraciae €quoque auxiliis ingentibus validum temere temptavit €invictusque a veris regibus ab illo imaginario et scaenico €rege superatus est. sed consul Metellus amissum cum €legione praetorem plenissime ultus est. nam et Mace-€doniam servitute multavit et ducem belli deditum ab €eo, ad quem confugerat, Thraciae regulo in urbem in €catenis reduxit, hoc quoque illi in malis suis indulgente €fortuna, ut de eo populus Romanus quasi de rege vero €triumpharet. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM PVNICVM TERTIVM}1 @@Tertium cum Africa bellum et tempore exiguum €_nam quadriennio raptum est_et in comparationem €priorum minimum labore_non enim tam cum viris €quam cum ipsa urbe pugnatum est_, sed plane maxi-€mum eventu: quippe tandem Carthago finita est. atquin €si quis trium temporum momenta consideret, primo €commissum est bellum, profligatum secundo, tertio €vero confectum. sed huius causa belli, quod contra €foederis legem adversus Numidas quidem, sed parassent €classem et exercitum. frequens autem Masinissa finis €territabat; sed huic ut bono socioque regi favebatur. €cum de bello sederet, de belli fine tractatum est. Cato €inexpiabili odio delendam esse Carthaginem, et cum €de alio consuleretur, pronuntiabat, Scipio Nasica ser-€vandam, ne metu ablato aemulae [urbis] luxuriari feli-€citas urbis inciperet; medium senatus elegit, ut urbs €tantum loco moveretur. nihil enim speciosius videbatur @1 €quam esse Carthaginem, quae non timeretur. igitur €Manilio Censorinoque consulibus populus Romanus €adgressus Carthaginem spe pacis iniecta traditam a €volentibus classem sub ipso ore urbis incendit. tum €evocatis principibus, si salvi esse vellent, ut migrarent €finibus imperavit. quod pro rei atrocitate adeo movit €iras, ut extrema mallent. comploratum igitur publice €statim et pari voce clamatum est "ad arma!" seditque €sententia, quoquo modo rebellandum; non quia iam €spes ulla superesset, sed quia patriam suam mallent €hostium quam suis manibus everti. qui rebellantium €fuerit furor, vel hinc intellegi pote est, quod in usum €novae classis tecta domuum resciderunt; in armorum €officinas aurum et argentum pro aere ferroque confla-€tum est, in tormentorum vincula matronae crinis suos €contulerunt. Mancino deinde consule terra marique €fervebat obsidio. operti portus, nudatus et primus et €sequens, iam et tertius murus, cum tamen Byrsa, quod €nomen arci fuit, quasi altera civitas resistebat. quamvis €profligato urbis excidio, tamen fatale Africae nomen €Scipionum videbatur. igitur in alium Scipionem con-€versa res publica finem belli reposcebat. hunc Paulo €Macedonico procreatum Africani illius magni filius €in decus gentis adsumpserat, hoc scilicet fato, ut quam @1 €urbem concusserat avus, nepos eius everteret. sed quem €ad modum maxime mortiferi morsus solent esse morien-€tium bestiarum, sic plus negoti fuit cum semiruta Car-€thagine quam cum integra. compulsis in unam arcem €hostibus portum quoque mari Romanus obstruxerat. €illi alterum sibi portum ab alia urbis parte foderunt, €nec ut fugerent; sed qua nemo illos nec evadere posse €credebat, inde quasi enata subito classis erupit, cum €interim iam diebus, iam noctibus nova aliqua moles, €nova machina, nova perditorum hominum manus quasi €ex obruto incendio subita de cineribus flamma prodibat. €deploratis novissime rebus triginta sex milia virorum €se dediderunt, quo minus credas, duce Hasdrubale. €quanto fortius femina et uxor ducis! quae conprehensis €duobus liberis a culmine se domus in medium misit €incendium, imitata reginam quae Carthaginem condi-€dit. quanta urbs deleta sit, ut de ceteris, vel €ignium mora probari pote est. quippe per continuos €decem et septem dies vix potuit incendium exstingui €quod domibus ac templis suis sponte hostes inmiserant; €ut, quatenus urbs eripi Romanis non poterat, triumphus €arderet. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM ACHAICVM}1 @@Quasi saeculum illud eversionibus urbium cur-€reret, ita Carthaginis ruinam statim Corinthos excepit, €Achaiae caput, Graeciae decus, inter duo maria, Ionium €et Aegaeum, quasi spectaculo exposita. haec_facinus €indignum_ante oppressa est quam in numerum cer-€torum hostium referretur. Critolaus causa belli, qui €libertate a Romanis data adversus ipsos usus est lega-€tosque Romanos, dubium an et manu, certe oratione €violavit. igitur Metello ordinanti cum maxime Mace-€doniam mandata est ultio; et hinc Achaicum bellum. €ac primum Critolai manum Metellus consul per paten-€tis Elidos campos toto cecidit Alphio. et uno proelio €peractum erat bellum; iam et urbem ipsam terrebat €obsidio; sed_fata rerum_cum Metellus dimicasset, €ad victoriam Mummius venit. hic alterius ducis Diaei @1 €late exercitum sub ipsis Isthmi faucibus fudit geminos-€que portus sanguine infecit. tum ab incolis deserta civi-€tas direpta primum, deinde tuba praecinente deleta €est. quid signorum, quid vestium quidve tabularum €raptum, incensum atque proiectum est! quantas opes et €abstulerit et cremaverit hinc scias, quod quidquid Corin-€thii aeris toto orbe laudatur incendio superfuisse compe-€rimus. nam et aeris notam pretiosiorem ipsa opulentis-€simae urbis fecit iniuria, quia incendio permixtis pluri-€mis statuis atque simulacris aeris auri argentique venae €in commune fluxerunt. ôÿ@@@@{1RES IN HISPANIA GESTAE}1 @@Vt Carthaginem Corinthos, ita Corinthon Numan-€tia secuta est; nec deinde orbe toto quidquam intactum €armis fuit. post illa duo clarissimarum urbium incendia €late atque passim, nec per vices, sed simul pariter quasi €unum undique bellum fuit; prorsus ut illae, quasi agi-€tantibus ventis, diffudisse quaedam belli incendia orbe €toto viderentur. @1 €@@Hispaniae numquam animus fuit adversum nos €universae consurgere, numquam conferre vires suas €libuit, neque aut imperium experiri aut libertatem tueri €suam publice. alioquin ita undique mari Pyrenaeoque €vallata est, ut ingenio situs ne adiri quidem potuerit. sed €ante a Romanis obsessa est quam se ipsa cognosceret, et €sola omnium provinciarum vires suas postquam victa €est, intellexit. in hac prope ducentos per annos dimica-€tum est a primis Scipionibus in primum Caesarem €Augustum, non continuo nec cohaerenter, sed prout €causae lacessierant, nec cum Hispanis initio, sed cum €Poenis in Hispania. inde contagium serpens causaeque €bellorum. €@@Prima per Pyrenaeum iugum signa Romana Pu-€blius et Gnaeus Scipiones intulerunt proeliisque ingen-€tibus Hannonem et Hasdrubalem fratres Hannibalis €ceciderunt; raptaque erat impetu Hispania, nisi fortis-€simi viri in ipsa victoria sua oppressi Punica fraude €cecidissent, terra marique victores. igitur quasi novam €integramque provinciam ultor patris et patrui Scipio €ille mox Africanus invasit, isque statim capta Cartha-€gine et aliis urbibus, non contentus Poenos expulisse, €stipendiariam nobis provinciam fecit, omnes citra ultra-€que Hiberum subiecit imperio primusque Romano- @1 €rum ducum victor ad Gades et Oceani ora pervenit. €plus est provinciam retinere quam facere. itaque per €partes iam huc, iam illuc missi duces, qui ferocissimas €et in id tempus liberas gentes ideoque inpatientes iugi €multo labore nec incruentis certaminibus servire docue-€runt. Cato ille censorius Celtiberos, id est robur His-€paniae, aliquot proeliis fregit. Gracchus, pater ille €Gracchorum, eosdem centum et quinquaginta urbium €eversione multavit. Metellus ille, cui ex Macedonia €cognomen, meruerat et Celtibericus fieri, cum et Con-€trebiam memorabili cepisset exemplo et Nertobrigae €maiore gloria pepercisset. Lucullus Turdulos atque €Vaccaeos, de quibus Scipio ille posterior singulari cer-€tamine, cum rex fuisset provocator, opima rettulerat. €Decimus Brutus aliquanto latius Celticos Lusitanosque €et omnis Callaeciae populos formidatumque militibus þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¡˜¡ˆ°flumen Oblivionis, peragratoque victor Oceani litore €non prius signa convertit quam cadentem in maria €solem obrutumque aquis ignem non sine quodam €sacrilegii metu et horrore deprendit. @1 €@@Sed tota certaminum moles cum Lusitanis fuit €et Numantinis. nec inmerito: quippe solis gentium €Hispaniae duces contigerunt. fuisset et cum omnibus €Celtiberis, nisi dux illius motus initio belli vi oppressus €esset, summus vir astu et audacia, si processisset, €Olyndicus, qui hastam argenteam quatiens quasi caelo €missam vaticinanti similis omnium in se mentes con-€verterat. sed cum pari temeritate sub nocte castra €consulis adisset, iuxta tentorium ipsum pilo vigilis €exceptus est. ceterum Lusitanos Viriatus erexit, vir €calliditatis acerrimae, qui ex venatore latro, ex latrone €subito dux atque imperator et, si fortuna cessisset, €Hispaniae Romulus, non contentus libertatem suorum €defendere, per quattuordecim annos omnia citra ultra-€que Hiberum et Tagum igni ferroque populatus, castra €etiam praetorum [2et]2 praesidia adgressus, Claudium €Vnimanum paene ad internecionem exercitus cecidisset €[2et]2 insignia trabeis et fascibus nostris quae ceperat @1 €in montibus suis tropaea fixisset. tandem eum Fabius €Maximus consul oppresserat; sed a successore Popilio €violata victoria est: quippe qui conficiendae rei cupidus, €fractum ducem et extrema deditionis agitantem per €fraudem et insidias et domesticos percussores adgressus, €hanc hosti gloriam dedit, ut videretur aliter vinci non €potuisse. ôÿ@@@@{1BELLVM NVMANTINVM}1 @@Numantia quantum Carthaginis, Capuae, Corinthi €opibus inferior, ita virtutis nomine et honore par omni-€bus, summumque, si viros aestimes, Hispaniae decus. €quippe quae sine muro, sine turribus, modice edito €in tumulo apud flumen sita, quattuor milibus Celtibe-€rorum quadraginta exercitum per annos undecim sola €sustinuit, nec sustinuit modo, sed saevius aliquanto €perculit pudendisque foederibus adfecit. novissime, €cum invictam esse constaret, opus fuit eo qui Cartha-€ginem everterat. @1 €@@Non temere, si fateri licet, ullius causa belli iniu-€stior. Segidenses, socios et consanguineos suos, Roma-€norum manibus elapsos, exceperant. habita pro his €deprecatio nihil valuit, cum se ab omni bellorum con-€tagione removerent, in legitimi foederis pretium iussi €arma deponere. hoc sic a barbaris acceptum, quasi €manus absciderentur. itaque statim Megaravico fortis-€simo duce ad arma conversi. Pompeium proelio adgres-€si, foedus tamen maluerunt, cum debellare potuissent; €Hostilium deinde Mancinum: hunc quoque adsiduis €caedibus subegerunt, ut ne oculos quidem aut vocem €Numantini viri quisquam sustineret. tamen cum hoc €quoque foedus maluere, contenti armorum manubiis, €cum ad internecionem saevire potuissent. sed non minus €Numantini quam Caudini illius foederis flagrans ignomi-€nia ac pudore populus Romanus dedecus quidem prae-€sentis flagitii deditione Mancini expiavit, ceterum duce €Scipione, Carthaginis incendiis ad excidia urbium inbu-€to, tandem etiam in ultionem excanduit. sed tum acrius €in castris quam in campo, nostro cum milite quam cum @1 €Numantino proeliandum fuit. quippe adsiduis et iniustis €et servilibus maxime operibus adtriti ferre plenius val-€lum, qui arma nescirent, luto inquinari, qui sanguine €nollent, iubebantur. ad hoc scorta, calones, sarcinae nisi €ad usum necessariae amputantur. tanti esse exercitum €quanti imperatorem vere proditum est. sic redacto in €disciplinam milite commissa acies, quodque nemo visu-€rum se umquam speraverat, factum ut fugientes Numan-€tinos quisquam videret. dedere etiam se volebant, si to-€leranda viris imperarentur. sed cum Scipio veram vellet €et sine exceptione victoriam, eo necessitatum compulsi €primum ut destinata morte in proelium ruerent, cum se €prius epulis quasi inferiis inplevissent carnis semicrudae €et celiae: sic vocant indigenam ex frumento potionem. €intellectum ab imperatore consilium: itaque non est per-€missa pugna morituris. cum fossa atque lorica quattuor-€que castris circumdatos fames premeret, a duce orantes €proelium, ut tamquam viros occideret; ubi non inpetra-€bant, placuit eruptio. sic conserta manu plurimi occisi, et €cum urgeret fames, aliquantisper inde vixerunt. novis-€sime consilium fugae sedit; sed hoc quoque ruptis equo- @1 €rum cingulis uxores ademere, summo scelere per amo-€rem. itaque deplorato exitu in ultimam rabiem furo-€remque conversi, postremo Rhoecogene duce se, suos, €patriam ferro, veneno, subiecto undique igni pereme-€runt. macte [esse] fortissimam et meo iudicio beatissi-€mam in ipsis malis civitatem! adseruit cum fide socios, €populum orbis terrarum viribus fultum sua manu aetate €tam longa sustinuit. novissime maximo duce oppressa €civitas nullum de se gaudium hosti reliquit. unus enim €vir Numantinus non fuit qui in catenis duceretur; prae-€da, ut de pauperrimis, nulla: arma ipsi cremaverunt. €triumphus fuit tantum de nomine. €@@Hactenus populus Romanus pulcher, egregius, pius, €sanctus atque magnificus: reliqua saeculi, ut grandia €aeque, ita vel magis turbida et foeda, crescentibus cum €ipsa magnitudine imperii vitiis; adeo ut, si quis hanc €tertiam eius aetatem transmarinam, quam ducentorum €annorum fecimus, dividat, centum hos priores, quibus €Africam Macedoniam, Siciliam Hispaniam domuit, au-€reos, sicut poetae canunt, iure meritoque fateatur, centum @1 €sequentes ferreos plane et cruentos et si quid inmanius; €quippe qui Iugurthinis, Cimbricis, Mithridaticis, Parthi-€cis, piraticis bellis, Gallicis atque Germanicis, quibus €caelum ipsum gloria ascendit, Gracchanas Drusianasque €caedes, ad hoc servilia bella miscuerint et, ne quid turpi-€tudini desit, gladiatoria. denique in se ipse conversus €Marianis atque Sullanis, novissime Pompei et Caesaris €manibus, quasi per rabiem et furorem_nefas!_semet €ipse laceravit. quae etsi iuncta inter se sunt omnia atque €confusa, tamen quo melius appareant, simul et ne scelera €virtutibus obstrepant, separatim perferentur, priusque, €ut coepimus, iusta illa et pia cum exteris gentibus bella €memorabimus, ut magnitudo crescentis in dies imperii €appareat; tum ad illa civium scelera turpesque et inpias €pugnas revertemur. ôÿ@@@@{1BELLVM ASIATICVM}1 @@Victa ad occasum Hispania populus Romanus ad €orientem pacem agebat, nec pacem modo, sed inusitata €et incognita quadam felicitate relictae regiis heredita- @1 €tibus opes et tota insemel regna veniebant. Attalus rex €Pergamenorum, regis Eumenis filius, socii quondam €conmilitonisque nostri, testamentum reliquit: "populus €Romanus bonorum meorum heres esto. in bonis regiis €haec fuerunt." adita igitur hereditate provinciam popu-€lus Romanus non quidem bello nec armis, sed, quod €aequius, testamenti iure retinebat. sed hanc difficile €dictu est utrum facilius amiserit populus Romanus an €recuperaverit. Aristonicus, regii sanguinis ferox iuvenis, €urbis regibus parere consuetas partim facile sollicitat, €paucas resistentis, Myndon, Samon, Colophona vi rece-€pit, Crassi quoque praetoris cecidit exercitum ipsumque €cepit. sed ille memor et familiae et Romani nominis €custodem sui barbarum virgula excaecat et in exitium €sui, quod volebat, ita concitat. mox a Perperna domi-€tus et captus et per deditionem in vinculis habitus. €Aquilius Asiatici belli reliquias confecit, mixtis_ne-€fas!_veneno fontibus ad deditionem quarundam ur-€bium. quae res ut maturam, ita infamem fecit victo-€riam, quippe cum contra fas deum moresque maiorum €medicaminibus inpuris in id tempus sacrosancta Ro-€mana arma violasset. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM IVGVRTHINVM}1 @@Haec ad orientem; sed non ad meridianam plagam €eadem quies. quis speraret post Carthaginem aliquod in €Africa bellum? atqui non leviter se Numidia concussit, €et fuit in Iugurtha quod post Hannibalem timeretur. €quippe rex callidissimus populum Romanum armis €inclitum et invictum opibus adgressus est. citra spem €omnium fortuna cessit, ut rex fraude praecipuus fraude €caperetur. hic, avo Masinissa et Micipsa patre per €adoptionem, cum interficere fratres statuisset agitatus €regni cupiditate, nec illos magis quam senatum popu-þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¡˜¤ˆ‹lumque Romanum, quorum in fide et clientela regnum €erat, metueret, primum scelus mandat insidiis. potitus €Hiempsalis capite cum se in Adherbalem convertisset €isque Romam profugisset, missa per legatos pecunia €traxit in sententiam suam senatum. et haec eius fuit €de nobis prima victoria. missos deinde, qui regnum €inter illum Adherbalemque dividerent, similiter adgres-€sus, cum in Scauro ipsos Romani imperii mores expu-€gnasset, inchoatum nefas perfecit audacia. sed non diu @1 €latent scelera. corruptae nefas legationis erupit placuit-€que persequi bello parricidam. primus in Numidiam €Calpurnius Bestia consul inmittitur; sed rex, peritus for-€tius adversus Romanos aurum esse quam ferrum, pacem €emit. cuius flagitii reus cum interveniente publica fide a €senatu arcesseretur, pari audacia et venit et competitorem €imperii Massivam inmisso percussore confecit. haec alte-€ra contra regem fuit causa bellandi. igitur sequens ultio €mandatur Albino. sed huius quoque_pro dedecus!_ €frater ita corrupit exercitum, ut voluntaria nostrorum €fuga vinceret Numida castrisque poteretur, addito etiam €turpi foedere in pretium salutis, quo quos emerat dimisit €exercitus. tandem in ultionem non tam imperii Romani €quam pudoris Metellus adsurgit, qui callidissime hostem €nunc precibus nunc minis, iam simulata iam vera fuga €eludentem artibus sues adgressus est. agrorum atque €vicorum populatione non contentus in ipsa Numidiae €capita impetum fecit; et Zamam quidem frusta adsiluit, €ceterum Thalam, gravem armis thensaurisque regiis, €diripuit. tunc urbibus exutum regem et iam finium suo- @1 €rum regnique fugitivum per Mauros atque Gaetuliam €sequebatur. postremo Marius auctis admodum copiis, €cum pro obscuritate generis sui capite censos sacramen-€to adegisset, iam fusum et saucium regem adortus, non €facilius tamen vicit quam si integrum ac recentem. hic €et urbem Herculi conditam Capsam, in media Africa siti €anguibus harenisque vallatam, mira quadam felicitate €superavit, et saxeo inditam monti Muluccham urbem €per Ligurem aditu arduo inaccessoque penetravit. mox €non ipsum modo, sed Bocchum quoque Mauretaniae €regem, iure sanguinis Numidam vindicantem, apud €oppidum Cirtam graviter cecidit. qui ubi diffisus rebus €suis alienae cladis accessio fieri timet, pretium foederis €atque amicitiae regem facit. sic fraudulentissimus regum €fraude gener soceri sui in insidias deductus Sullae in €manum traditur, tandemque opertum catenis Iugur-€tham in triumpho populus Romanus adspexit. sed ille €quoque, quamvis victus ac vinctus, vidit urbem, quam €venalem et quandoque perituram, si habuisset empto-€rem, frustra cecinerat. iam, ut venalis fuisset, habuit €emptorem; cum illum evaserit, certum erit non esse €perituram. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM ALLOBROGVM}1 @@Sic ad meridiem populus Romanus. multo atrocius €et multipliciter magis a septentrione venientem * * * . €nihil hac plaga infestius. atrox caelum, perinde inge-€nia. omni igitur tractu violentus hostis a dextris atque €laevis et a medio septentrionis erupit. €@@Prima trans Alpes arma nostra sensere Saluvii, €cum de incursionibus eorum fidissima atque amicissima €civitas Massilia quereretur; Allobroges deinde et Arver-€ni cum adversus eos similes Haeduorum querelae opem €et auxilium nostrum flagitarent: utriusque victoriae tes-€tes Isara et Vindelicus amnes et inpiger fluminum Rho-€danus. maximus barbaris terror elephanti fuere, inma-€nitati gentium pares. nihil tam conspicuum in triumpho €quam rex ipse Bituitus discoloribus in armis argenteo-€que carpento, qualis pugnaverat. utriusque victoriae €quod quantumque gaudium fuerit, vel hinc aestimari @1 €potest, quod et Domitius Ahenobarbus et Fabius Ma-€ximus ipsis quibus dimicaverant locis saxeas erexere €turres, et desuper exornata armis hostilibus tropaea €fixerunt, cum hic mos inusitatus fuerit nostris. num-€quam enim populus Romanus hostibus domitis victo-€riam exprobravit. ô±ÿ@@@@{1BELLVM CIMBRICVM TEVTONICVM}1 €@@@@{1TIGVRINVM}1 @@Cimbri, Teutoni atque Tigurini ab extremis Gal-€liae profugi, cum terras eorum inundasset Oceanus, €novas sedes toto orbe quaerebant, exclusique et Gallia €et Hispania cum in Italiam demigrarent, misere legatos €in castra Silani, inde ad senatum, petentes ut Mar-€tius populus aliquid sibi terrae daret quasi stipendium, €ceterum ut vellet manibus atque armis suis uteretur. €sed quas daret terras populus Romanus agrariis legi-€bus intra se dimicaturus? repulsi igitur, quod nequive-€rant precibus, armis petere coeperunt. sed nec primum €impetum barbarorum Silanus, nec secundum Mallius, @1 €nec tertium Caepio sustinere potuerunt; omnes fugati, €exuti castris. actum erat, nisi Marius illi saeculo conti-€gisset, ille quoque non ausus congredi statim militem €tenuit in castris, donec invicta illa rabies et impetus, €quem pro virtute barbari habent, consenesceret. reces-€sere igitur increpantes et_tanta erat capiendae urbis €fiducia_consulentes, si quid ad uxores suas manda-€rent. nex segnius quam minati fuerant tripertito agmine €per Alpes, id est claustra Italiae, ferebantur. Marius €mira statim velocitate occupatis compendiis praevenit €hostem, prioresque Teutonas sub ipsis Alpium radi-€cibus adsecutus in loco quem Aquas Sextias vocant €quo_fidem numinum_proelio oppressit! vallem €fluviumque medium hostes tenebant, nostris aquarum €nulla copia. consultone id egerit imperator, an errorem €in consilium verterit, dubium; certe necessitate aucta €virtus causa victoriae fuit. nam flagitante aquam exer-€citu, "si viri" inquit "estis, en, illic habetis." itaque €tanto ardore pugnatum est eaque caedes hostium fuit, €ut victor Romanus de cruento flumine non plus aquae €biberit quam sanguinis barbarorum. certe rex ipse €Teutobodus, quaternos senosque equos transilire solitus, €vix unum, cum fugeret, ascendit, proximoque in saltu @1 €comprehensus insigne spectaculum triumphi fuit. quip-€pe vir proceritatis eximiae super tropaea sua eminebat. €@@Sublatis funditus Teutonis in Cimbros conver-€titur. hi iam_quis crederet?_per hiemem, quae €altius Alpes levat, Tridentinis iugis in Italiam provo-€luti [2veluti]2 ruina descenderant. Athesim flumen non €ponte nec navibus, sed quadam stoliditate barbarica €primum corporibus adgressi, postquam retinere am-€nem manibus et clipeis frustra temptaverant, ingesta €obrutum silva transiluere: et si statim infesto agmine €urbem petissent, grande discrimen; sed in Venetia, €quo fere tractu Italia mollissima est, ipsa soli caelique €clementia robur elanguit. ad hoc panis usu carnisque €coctae et dulcedine vini mitigatos Marius in tempore €adgressus est. venere illi_%quam et in barbaris €multa vestigia!_: diem pugnae a nostro imperatore €petierunt; et sic proximum dedit. in patentissimo, quem €Raudium vocant, campo concurrere. inde milia sexa-€ginta quinque cecidere, hinc trecentis minus; per @1 €omnem diem conciditur barbarus. istic quoque impe-€rator addiderat virtuti dolum, secutus Hannibalem ar-€temque Cannarum; primum nebulosum nanctus diem, €ut hosti inopinatus occurreret, tum ventosum quoque, €ut pulvis in oculos et ora ferretur, tum acie conversa €in orientem, ut, quod ex captivis mox cognitum est, €ex splendore galearum ac repercussu quasi ardere €caelum videretur. nec minor cum uxoribus eorum €pugna quam cum ipsis fuit; cum obiectis undique €plaustris atque carpentis altae desuper quasi e turribus €lanceis contisque pugnarent. perinde speciosa mors €earum fuit quam pugna. nam cum missa ad Marium €legatione libertatem ac sacerdotium non inpetrassent €_nec fas erat_, suffocatis elisisque passim infantibus €suis aut mutuis concidere volneribus aut vinculo e €crinibus suis facto ab arboribus iugisque plaustrorum €pependerunt. Boiorix rex in prima acie dimicans inpigre €nec inultus occubuit. €@@Tertia Tigurinorum manus, quae quasi in subsi-€dio Noricos insederat Alpium tumulos, in diversa lapsi €fuga ignobili et latrociniis evanuit. hunc tam laetum €tamque felicem liberatae Italiae adsertique imperii €nuntium non per homines, ut solebat, populus Romanus @1 €accepit, sed per ipsos, si credere fas est, deos. quippe €eodem die quo gesta res est visi pro aede Pollucis et þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¡˜¦ˆÏCastoris iuvenes laureatas praetori litteras tradere, €frequensque in spectaculo rumor "victoriae Cimbricae €feliciter!" dixit. quo quid admirabilius, quid insignius €fieri pote est? quippe velut elata montibus suis Roma €spectaculo belli interesset, quod in gladiatorio munere €fieri solet, uno eodemque momento, cum in acie Cimbri €succumberent, populus in urbe plaudebat. ôÿ@@@@{1BELLVM THRACIVM}1 @@Post Macedonas, si dis placet, Thraces rebellabant, €illi quondam tributarii Macedonum; nec in proximas €modo provincias contenti incurrere, Thessaliam atque €Dalmatiam, in Hadriaticum mare usque venerunt; @1 €eoque fine contenti, quasi interveniente natura, con-€torta in ipsas aquas tela miserunt. nihil interim per id €omne tempus residuum crudelitatis fuit in captivos €saevientibus: litare dis sanguine humano, bibere in €ossibus capitum, cuiuscemodi ludibriis foedare mortem €tam igne quam fumo, partus quoque gravidarum mulie-€rum extorquere tormentis. saevissimi omnium Thracum €Scordisci fuere, sed calliditas quoque ad robur accesse-€rat. silvarum et montium situs cum ingenio consentie-€bant: itaque non fusus modo ab his aut fugatus, sed €_simile prodigio_omnino totus interceptus exercitus €quem duxerat Cato. Didius vagos et libera populatione €diffusos intra suam reppulit Thraciam. Drusus ulterius €egit et vetuit transire Danuvium. Minucius toto vastavit €Hebro, multis quidem amissis, dum per perfidum glacie €flumen equitatur. Volso Rhodopen Caucasumque pene-€travit. Curio Dacia tenus venit, sed tenebras saltuum €expavit. Appius in Sarmatas usque pervenit, Lucullus @1 €ad terminum gentium Tanain lacumque Maeotin. nec €aliter cruentissimi hostium quam suis moribus domiti. €quippe in captivos igni ferroque saevitum est; sed nihil €barbaris atrocius visum est quam quod abscisis manibus €relicti vivere superstites poenae suae iubebantur. ôÿ@@@@{1BELLVM MITHRIDATICVM}1 @@Ponticae gentes a septentrione in sinistrum iacent, a €Pontico cognominatae mari. harum gentium atque regio-€num rex antiquissimus Aeetas, post Artabazes, a septem €Persis oriundus, inde Mithridates, omnium longe maxi-€mus. quippe cum quattuor Pyrrho, quattuordecim anni €Hannibali suffecerint, ille per quadraginta annos restitit, €donec tribus ingentibus bellis subactus felicitate Sullae, €virtute Luculli, magnitudine Pompei consumeretur. cau-€sam quidem illius belli praetenderat apud Cassium lega-€tum, adtrectari terminos suos a Nicomede Bithyno; ce-€terum elatus animis ingentibus Asiae totius et, si posset @1 €Europae cupiditate flagrabat. spem ac fiduciam dabant €nostra vitia; quippe cum civilibus bellis distringeremur, €invitabat occasio, nudumque latus imperi ostendebant €procul Marius, Sulla, Sertorius. inter haec rei publicae €volnera et hos tumultus repente quasi captato tempore €in lassos simul atque districtos subitus turbo Pontici €belli ab ultima veluti specula septentrionis erupit. €@@Primus statim impetus belli Bithyniam rapuit, €Asia inde pari terrore correpta est, nec cunctanter ad €regem ab urbibus nostris populisque descitum est. €aderat, instabat, saevitia quasi virtute utebatur. nam €quid atrocius uno eius edicto, cum omnes qui in Asia €forent Romanae civitatis homines interfici iussit? tum €quidem domus templa et arae, humana omnia atque €divina iura violata sunt. sed hic terror Asiae Europam €quoque regi aperiebat. itaque missis Archelao Neopto-€lemoque praefectis, excepta Rhodo, quae pro nobis €firmius stetit, ceterae Cyclades, Delos, Euboea et ipsum €Graeciae decus Athenae tenebantur. Italiam iam ipsam-€que urbem Romam regius terror adflabat. itaque €L. Sulla festinat, vir armis optimus, parique violentia €ruentem ulterius hostem quadam quasi manu reppulit. €primumque Athenas urbem, _quis crederet?_fru- @1 €gum parentem, obsidione ac fame ad humanos cibos €compulit; mox subrutus Piraei portus sex aut amplius €muris cinctus. postquam domuerat ingratissimos homi-€num, tamen, ut ipse dixit, in honorem mortuorum €sacris suis famaeque donavit. mox cum Euboea atque €Boeotia praesidia regis depulisset, omnis copias uno €apud Chaeroniam, apud Orchomenon altero bello dissi-€pavit, statimque in Asiam transgressus ipsum opprimit. €et debellatum foret, nisi de Mithridate triumphare cito €quam vere maluisset. ac tum quidem hunc Asiae statum €Sulla dederat: ictum cum Ponticis foedus, recepit Bi-€thyniam a rege Nicomedes, Ariobarzanes Cappadociam, €Asia rursus nostra, ut coeperat, Mithridates tantum re-€pulsus. itaque non fregit ea res Ponticos, sed incendit. €quippe rex Asia et Europa quodam modo inescatus non €iam quasi alienam, sed, quia amiserat, quasi raptam belli €iure repetebat. igitur ut exstincta parum fideliter incen-€dia maiore flamma revivescunt, ita ille de integro, auctis @1 €maiorem in modum copiis, tota denique regni sui mole €in Asiam rursus mari terra fluminibusque veniebat. €@@Cyzicum, nobilis civitas, arce, moenibus, portu €turribusque marmoreis Asiaticae plagae litora inlustrat. €hanc ille quasi alteram Romam toto invaserat bello. €sed fiduciam oppidanis resistendi nuntius fecit, docens €adventare Lucullum, qui_horribile dictu_per me-€dias hostium naves utre suspensus et pedibus iter €adgubernans, videntibus procul quasi marina pristis €evaserat. mox clade conversa, cum ex mora obsidi regem €fames et ex fame pestilentia urgeret, recedentem €Lucullus adsequitur adeoque caedit, ut Granicus et €Aesepus amnes cruenti redderentur. rex callidus Roma-€naeque avaritiae peritus spargi a fugientibus sarcinas et €pecuniam iussit, qua sequentes moraretur. nec felicior €in mari quam in terra fuga. quippe centum amplius €navium classem adparatu belli gravem in Pontico mari €adgressa tempestas tam foeda strage laceravit, ut nava-€lis belli instar efficeret, planeque ut Lucullus quodam €cum fluctibus procellisque commercio debellandum tra-€didisse regem ventis videretur. adtritae iam omnes vali- @1 €dissimi regni vires erant, sed animus malis augebatur. €itaque conversus ad proximas gentes totum paene orien-€tem ac septentrionem ruina sua involvit. Hiberi, Caspii, €Albani et utraeque sollicitantur Armeniae, per quae omnia €decus et nomen et titulos Pompeio suo Fortuna quaerebat. €qui ubi novis motibus ardere Asiam videt aliosque ex €aliis prodire reges, nihil cunctandum ratus, priusquam €inter se gentium robora coirent, statim ponte navibus €facto omnium ante se primus transit Euphraten regemque €fugientem media nanctus Armenia_quanta felicitas €viri!_uno proelio confecit. nocturna ea dimicatio fuit et €luna in partibus. quippe quasi commilitans cum a tergo €se hostibus, a facie Romanis praebuisset, Pontici per erro-€rem longius cadentis umbras suas quasi hostium corpora €petebant. et Mithridates quidem nocte illa debellatus est. €nihil enim postea valuit, quamquam omnia expertus €more anguium, qui optrito capite postremum cauda €minantur. quippe cum effugisset hostem Colchis tenus, €iungere Bosporon, inde per Thracen Macedoniamque et €Graeciam transilire, sic Italiam nec opinatus invadere €tantum cogitavit. sed defectione civium Pharnacisque @1 €filii scelere praeventus male temptatum veneno spiritum €ferro expulit. €@@Gnaeus interim Magnus rebellis Asiae reliquias €sequens per diversa gentium terrarumque volitabat. €nam sub orientem secutus Armenios, captis, ipso capite €gentis, Artaxatis supplicem iussit regnare Tigranen. at €in septentrione Scythicum iter tamquam in mari stellis €secutus Colchos cecidit, ignovit Hiberiae, pepercit Alba-€nis. regem Colchorum Oroden, positis sub ipso Caucaso €castris iussit in plana descendere, at Artocen, qui €Hiberis imperabat, et obsides liberos dare; Oroden etiam €remuneratus est, ultro ab Albania sua lectum aureum €et alia dona mittentem. nec non et in meridiem verso €agmine Libanum Syriae Damascumque transgressus €per nemora illa odorata, per turis et balsami silvas €Romana signa circumtulit. Arabes, si quid impera-€ret, praesto fuere. Hierosolyma defendere temptavere €Iudaei; verum haec quoque et intravit et vidit illud @1 €grande inpiae gentis arcanun patens, sub aurea vite €Caelum. dissidentibusque de regno fratribus arbiter €factus regnare iussit Hyrcanum; Aristobolum, quia þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¡˜¨ˆôrenovabat imperium, in catenas dedit. sic Pompeio duce €populus Romanus totam, qua latissima est, Asiam per-€vagatus, quam extremam imperii habebat provinciam €mediam fecit. exceptis quippe Parthis, qui foedus ma-€luerunt, et Indis, qui adhuc nos nec noverant, omnis €Asia inter rubrum et Caspium et Oceanum Pompeianis €domita vel oppressa signis tenebatur. ôÿ@@@@{1BELLVM PIRATICVM}1 @@Interim dum populus Romanus per diversa ter-€rarum districtus est, Cilices invaserant maria sublatis-€que commerciis, rupto foedere generis humani, sic €maria bello quasi tempestate praecluserant. audaciam @1 €perditis furiosisque latronibus dabat inquieta Mithri-€daticis proeliis Asia, dum sub alieni belli tumultu exte-€rique regis invidia inpune grassantur. ac primum duce €Isidoro contenti proximo mari Cretam inter atque €Cyrenas et Achaiam sinumque Maleum, quod a spoliis €aureum ipsi vocavere, latrocinabantur. missusque in €eos Publius Servilius, quamvis leves et fugaces myo-€paronas gravi et Martia classe turbaret, non incruenta €victoria superat. sed nec mari submovisse contentus, €validissimas urbes eorum et diutina praeda adundan-€tes, Phaselin et Olympon evertit Isaurosque ipsam €arcem Ciliciae, unde conscius sibi magni laboris Isau-€rici cognomen adamavit. non ideo tamen tot cladibus €domiti terra se continere potuerunt; sed ut quaedam €animalia, quibus aquam terramque incolendi gemina €natura est, sub ipso hostis recessu inpatientes soli in €aquas suas resiluerunt, et aliquanto latius quam prius €Siciliae quoque litora et Campaniam nostram subito €adventu terrere voluerunt. sic Cilix dignus victoria €Pompei visus est et Mithridaticae provinciae factus @1 €accessio. ille dispersam toto mari pestem semel et in €perpetuum volens exstinguere divino quodam adparatu €adgressus est. quippe cum classibus et suis et socialibus €Rhodiorum abundaret, pluribus legatis atque praefectis €utraque Ponti et Oceani ora complexus est. Gellius Tusco €mari inpositus, Plotius Siculo; Atilius Ligusticum sinum, €Pomponius Gallicum obsedit, Torquatus Balearicum, €Tiberius Nero Gaditanum fretum, qua primum maris €nostri limen aperitur, Libycum Lentulus Marcellinus, €Aegyptium Pompei iuvenes, Hadriaticum Varro Teren-€tius, Aegaeum et Ponticum et Pamphylium Metellus, €Asiaticum Caepio; ipsas Propontidos fauces Porcius €Cato sic obditis navibus quasi porta obseravit. sic per €omnis aequoris portus, sinus latebras, recessus, promun-€turia, freta, paeninsulas quidquid piratarum fuit quadam €indagine inclusum et oppressum est. ipse Pompeius in €originem fontemque belli Ciliciam; nec hostes detrec-€tavere certamen. non ex fiducia, sed quia oppressi erant, @1 €ausi videbantur; sed nihil tamen amplius, quam ut ad €primum ictum concurrerent. mox ubi circumfusa undi-€que rostra viderunt, abiectis statim telis remisque plausu €undique pari, quod supplicantium signum fuit, vitam €petiverunt. non alia tam incruenta victoria usi umquam €sumus; sed nec fidelior in posterum reperta gens ulla est. €idque prospectum singulari consilio ducis, qui mariti-€mum genus a conspectu longe removit maris et medi-€terraneis agris quasi obligavit, eodemque tempore et €usum maris navibus recuperavit et terrae homines suos €reddidit. quid prius in hac mirere victoria? velocitatem, €quod quadragensimo die parta est; an felicitatem, quod €ne una quidem navis amissa est; an vero perpetuitatem, €quod amplius piratae non fuerunt? ôÿ@@@@{1BELLVM CRETICVM}1 @@Creticum bellum, si vera volumus, nos fecimus €sola vincendi nobilem insulam cupiditate. favisse Mi-€thridati videbatur; hoc placuit armis vindicare. primus @1 €invasit insulam Marcus Antonius, cum ingenti quidem €victoriae spe atque fiducia, adeo ut pluris catenas in €navibus quam arma portaret. dedit itaque poenas €vecordiae. nam plerasque naves intercepere hostes, €captivaque corpora religantes velis ac funibus suspen-€dere, ac sic velificantes triumphantium in modum €Cretes portibus suis adremigaverunt. Metellus deinde €totam insulam igni ferroque populatus intra castella €et urbis redegit, Cnoson Eleythernan et, ut Graeci €dicere solent, urbium matrem Cydoneam; adeoque €saeve in captivos consulebatur, ut veneno se plerique €conficerent, alii deditionem suam ad Pompeium absen-€tem mitterent. et cum ille res in Asia gerens, eo quoque €praefectum misisset Antonium, in aliena provincia €inritus fuit, eoque infestior Metellus in hostes ius vic-€toris exercuit, victisque Lasthene et Panare, Cydoneae €ducibus, victor redit. nec quidquam tamen amplius €de tam famosa victoria quam cognomen Creticum €reportavit. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM BALEARICVM}1 @@Quatenus Metelli Macedonici domus bellicis agno-€minibus adsueverat, altero ex liberis eius Cretico facto €mora non fuit quin alter quoque Balearicus vocaretur. €Baleares per id tempus insulae piratica rabie maria €corruperant. homines feros atque silvestris mireris €ausos a scopulis suis saltem maria prospicere. ascen-€dere etiam inconditas rates et praeternavigantes sub-€inde inopinato impetu terruere. sed cum venientem ab €alto Romanam classem prospexissent, praedam putan-€tes, ausi etiam occurrere, et primo impetu ingenti lapi-€dum saxorumque nimbo classem operuerunt. tribus €quisque fundis proeliantur. certos esse quis miretur €ictus, cum haec sola genti arma sint, id unum ab infan-€tia studium? cibum puer a matre non accipit, nisi quem €ipsa monstrante percusserit. sed non diu lapidatione €Romanos terruere. nam postquam comminus ventum €est expertique rostra et pila venientia, pecudum in mo-€rem clamore sublato petiverunt fuga litora, dilapsique €in proximos tumulos quaerendi fuerunt ut vincerentur. @1 ôÿ@@@@{1EXPEDITIO IN CYPRON}1 @@Aderat fatum insularum. igitur et Cypros recepta €sine bello. insulam veteribus divitiis abundantem et €ob hoc Veneri sacram Ptolemaeus regebat. et divitia-€rum tanta erat fama, nec falso, ut victor gentium popu-€lus et donare regna consuetus P. Clodio tribuno plebis €duce socii vivique regis confiscationem mandaverit. €et ille quidem ad rei famam veneno fata praecipit. €ceterum Porcius Cato Cyprias opes Liburnis per Tibe-€rinum ostium invexit. quae res latius aerarium populi €Romani quam ullus triumphus inplevit. ôÿ@@@@{1BELLVM GALLICVM}1 @@Asia Pompei manibus subacta reliqua, quae restabant €in Europa, Fortuna in Caesarem transtulit. restabant au-€tem inmanissimi gentium Galli atque Germani et quam-€vis toto orbe divisi, tamen quia vincere libuit, Britanni. @1 €@@Primus Galliae motus ab Helvetiis coepit, qui €Rhodanum inter et Rhenum siti, non sufficientibus €terris venere sedem petitum, incensis moenibus suis; €hoc sacramentum fuit, ne redirent. sed petito tempore €ad deliberandum, cum inter moras Caesar Rhodani €ponte rescisso abstulisset fugam, statim bellicosissimam €gentem sic in sedes suas quasi greges in stabula pastor €reduxit. sequens longe longeque cruentior pugna Bel-€garum, quippe pro libertate pugnantium. hic cum €multa Romanorum militum insignia, tum illud egregium €ipsius ducis, quod, nutante in fugam exercitu, rapto €fugientis e manu scuto in primam volitans aciem manu €proelium restituit. inde cum Venetis etiam navale bel-€lum, sed maior cum Oceano quam cum ipsis navibus €rixa. quippe illae rudes et informes et statim naufra-€gae, cum rostra sensissent; sed haerebat in vadis pugna, €cum aestibus solitis in ipso certamine subductus Ocea-€nus intercedere bello videretur. illae quoque accessere €diversitates pro gentium locorumque natura. Aquitani, €callidum genus, in speluncas se recipiebant: iussit €includi; Morini dilabebantur in silvas: iussit incendi. @1 €nemo tantum feroces dixerit Gallos: fraudibus agunt. €Indutiomarus Treveros, Ambiorix concitavit Eburones. €utrique absente Caesare coniuratione facta invasere lega-€tos. sed ille fortiter a Dolabella submotus est, relatumque €regis caput; hic insidiis in valle dispositis dolo perculit. €itaque et castra direpta sunt et Aurunculeium Cottam €cum Titurio Sabino legatos amisimus. nec ulla de rege €mox ultio; quippe perpetua trans Rhenum fuga latuit. €@@Nec Rhenus ergo inmunis; nec enim fas erat ut €liber esset receptator hostium atque defensor. et prima þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¡˜­ˆ¤contra Germanos illius pugna iustissimis quidem ex €causis. Haedui de incursionibus eorum querebantur. €quae Ariovisti regis superbia! cui cum legati dicerent €"veni ad Caesarem", et "quis est Caesar?" et "si vult, €veniat" inquit, et "quid ad illum, quid agat nostra Ger-€mania? num ego me interpono Romanis?" itaque tantus €gentis novae terror in castris, ut testamenta passim €etiam in principiis scriberentur. sed illa inmania corpora €quo maiora erant, eo magis gladiis ferroque patuerunt. €qui calor in proeliando militum fuerit, nullo magis €exprimi pote est quam quod, elatis super caput scutis @1 €cum se testudine barbarus tegeret, super ipsa Romani €scuta salierunt, et inde in iugulos gladiis descendebant. €iterum de Germano Tencteri querebantur. hic vero €iam Caesar ultro Mosellam navali ponte transgreditur €ipsumque Rhenum et Hercynis hostem quaerit in silvis; €sed in saltus ac paludis genus omne diffugerat. tantum €pavoris incussit intra ripam subito Romana vis. nec €semel Rhenus, sed iterum quoque, et quidem ponte €facto penetratus est. maior aliquanto trepidatio. quippe €cum Rhenum suum sic ponte quasi iugo captum €viderent, fuga rursus in silvas et paludes, et, quod €acerbissimum Caesari fuit, non fuere qui vincerentur. €@@Omnibus terra marique peragratis respexit Ocea-€num et, quasi hic Romanis orbis non sufficeret, alte-€rum cogitavit. classe igitur comparata Britanniam transit €mira celeritate; quippe qui tertia vigilia cum Morino-€rum solvisset a portu, minus quam medio die insu- @1 €lam ingressus est. plena erant tumultu hostico litora, €et trepidantia ad conspectum rei novae carpenta voli-€tabant. itaque trepidatio pro victoria fuit. arma et €obsides accepit a trepidis et ulterius isset, nisi inpro-€bam classem naufragio castigasset Oceanus. reversus €igitur in Galliam, classe maiore auctisque copiis in €eundem rursus Oceanum eosdemque rursus Britannos. €Caledonas secutus in silvas unum quoque e regibus €Casuellanum in vincula dedit. contentus his_non enim €provinciae, sed nomini studebatur_cum maiore quam €prius praeda revectus est, ipso quoque Oceano tran-€quillo magis et propitio, quasi inparem se fateretur. €@@Sed maxima omnium eademque novissima coniura-€tio fuit Galliarum cum omnis pariter Arvernos atque €Biturigas, Carnuntas simul Sequanosque contraxit €corpore armis spirituque terribilis, nomine etiam quasi €ad terrorem composito, Vercingetorix. ille festis diebus €et conciliabulis, cum frequentissimos in lucis haberet, €ferocibus dictis ad ius pristinum libertatis erexit. @1 €aberat tunc Caesar Ravennae dilectum agens, et hieme €creverant Alpes: sic interclusum putabant iter. sed €ille, qualis erat ad nuntium rei_felicissimam temeri-€tatem_, per invios ad id tempus montium tumulos, €per intactas vias et nives, expedita manu emensus Gal-€liam, et ex distantibus hibernis castra contraxit, et €ante in media Gallia fuit, quam ab ultima timeretur. €tum ipsa capita belli adgressus urbes, Avaricum [2cum]2 €quadraginta milibus propugnantium sustulit, Alesiam €ducentorum quinquaginta milium iuventute subnixam €flammis adaequavit. circa Gergoviam Arvernorum tota €belli moles fuit. quippe cum octoginta milia muro et €arce et abruptis ripis defenderent maximam civitatem, €vallo sudibus et fossa inductoque fossae flumine, ad hoc €decem et octo castellis ingentique lorica circumdatam €primum fame domuit, mox audentem eruptiones in vallo €gladiis sudibusque concidit, novissime in deditionem €redegit. ipse ille rex, maximum victoriae decus, supplex @1 €cum in castra venisset, ecum et phaleras et sua arma ante €Caesaris genua proiecit. "habe:" inquit "fortem virum, €vir fortissime, vicisti". ôÿ@@@@{1BELLVM PARTHICVM}1 @@Dum Gallos per Caesarem in septentrione debel-€lat, ipse interim ad orientem grave volnus a Parthis €populus Romanus accepit. nec de fortuna queri pos-€sumus; caret solacio clades. adversis et dis et homini-€bus cupiditas consulis Crassi, dum Parthico inhiat auro, €undecim strage legionum et ipsius capite multata est. €et tribunus plebi Metellus exeuntem ducem hostilibus €diris devoverat, et cum Zeugma transisset exercitus, €rapta subitis signa turbinibus hausit Euphrates, et cum €apud Nicephorium castra posuisset, missi ab Orode €rege legati denuntiavere, percussorum cum Pompeio €foederum Sullaque meminisset. regiis inhians ille then- @1 €sauris, nihil ne imaginario quidem iure, sed Seleuciae €se responsurum esse respondit. itaque dii foederum €ultores nec insidiis nec virtuti hostium defuerunt. iam €primum, qui solus et subvehere commeatus et munire €poterat a tergo, relictus Euphrates, dum simulato trans-€fugae cuidam Mazzarae Syro creditur. tum in mediam €camporum vastitatem eodem duce ductus exercitus, €ut undique hosti exponeretur. itaque vixdum venerat €Carrhas, cum undique praefecti regis Silaces et Surenas €ostendere signa auro sericisque vexillis vibrantia. tunc €sine mora circumfusi undique equitatus in modum €grandinis atque nimborum densa pariter tela fuderunt. €sic miserabili strage deletus exercitus. ipse in conlo-€quium sollicitatus, signo dato vivus in hostium manus €incidisset, nisi tribunis reluctantibus fugam ducis bar-€bari ferro occupassent. filium ducis paene in conspectu €patris idem telis operuerunt. sic quoque relatum caput €ludibrio hostibus fuit. reliquiae infelicis exercitus, quo €quemque rapuit fuga, in Armeniam, Ciliciam Syriam- @1 €que distractae, vix nuntium cladis rettulerunt. caput €eius recisum cum dextera manu ad regem reportatum €ludibrio fuit, neque indigno. aurum enim liquidum in €rictum oris infusum est, ut cuius animus arserat auri €cupiditate, eius etiam mortuum et exsangue corpus €auro ureretur. ôÿ@@@@{1ANACEPHALAEOSIS}1 @@Haec est illa tertia aetas populi Romani transma-€rina, qua Italia progredi ausus orbe toto arma circum-€tulit. cuius aetatis superiores centum anni sancti, pii €et, ut diximus aurei, sine flagitio, sine scelere, dum €sincera adhuc et innoxia pastoriae illius sectae integri-€tas, dumque Poenorum hostium inminens metus disci-€plinam veterem continebat. posteri centum, quos a €Carthaginis, Corinthi Numantiaeque excidiis et Attali €regis Asiatica hereditate deduximus in Caesarem et €Pompeium secutumque hos, de quo dicemus, Augu-€stum, ut claritate rerum bellicarum magnifici, ita do-€mesticis cladibus miseri et erubescendi. quippe sicut @1 €Galliam Thraciam, Ciliciam Cappadociam, uberrimas €validissimasque provincias, Armenios etiam et Britan-€nos, ut non in usum, ita ad imperii speciem magna €nomina adquisisse pulchrum ac decorum: ita eodem €tempore dimicasse domi cum civibus sociis, mancipiis €gladiatoribus totoque inter se senatu turpe atque mise-€randum. ac nescio an satius fuerit populo Romano €Sicilia et Africa contento fuisse, aut his etiam ipsis €carere dominanti in Italia sua, quam eo magnitudinis €crescere, ut viribus suis conficeretur. quae enim res €alia civiles furores peperit quam nimia felicitas? Syria €prima nos victa corrupit, mox Asiatica Pergameni regis €hereditas. illae opes atque divitiae adflixere saeculi €mores, mersamque vitiis suis quasi sentina rem publi-€cam pessum dedere. unde enim populus Romanus a €tribunis agros et cibaria flagitaret, nisi per famem quam €luxus fecerat? hinc ergo Gracchana prima et secunda et €illa tertia Apuleiana seditio. unde iudiciariis legibus €divolsus a senatu eques, nisi ex avaritia, ut vectigalia €rei publicae atque ipsa iudicia in quaestu haberentur? €hinc Drusus et promissa civitas Latio et per hoc arma €sociorum. quid autem? bella servilia unde nobis, nisi ex @1 €abundantia familiarum? unde gladiatorii adversus domi-€nos suos exercitus, nisi ad conciliandum plebis favo-€rem effusa largitio, dum spectaculis indulget, supplicia €quondam hostium artem facit? iam ut speciosiora €vitia tangamus, nonne ambitus honorum ab isdem €divitiis concitatus? atquin inde Mariana, inde Sullana €tempestas. aut magnificus apparatus conviviorum et €sumptuosa largitio non ab opulentia paritura mox €egestatem? haec Catilinam patriae suae inpegit. deni-€que illa ipsa principatus et dominandi cupido unde €nisi ex nimiis opibus venit? atquin haec Caesarem atque þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¡˜¯ˆ®Pompeium furialibus in exitium rei publicae facibus €armavit. hos igitur omnis domesticos motus separatos €ab externis iustisque bellis ex ordine persequemur. @1  Ÿôÿ@@@@{1LIBER II}1 Ÿéîäÿôÿ@@@@{1CAPITA LIBRI II}1 I. De legibus Gracchanis. €II. Seditio [2Tiberi]2 Gracchi. €[2III. Seditio C. Gracchi]2. €IV. Seditio Apuleiana. €V. Seditio Drusiana. €VI. Bellum adversus socios. €VII. Bellum servile. €VIII. Bellum Spartacium. €IX. Bellum civile Marianum. €X. Bellum Sertorianum. €XI. Bellum civile sub Lepido. €XII. Bellum Catilinae. €XIII. Bellum civile Caesaris et Pompei. €XIV. Bellum Caesaris Augusti. €XV. Bellum Mutinense. €XVI. Bellum Perusinum. Triumviratus. €XVII. Bellum Cassi et Bruti. €XVIII. Bellum cum Sexto Pompeio. €XIX. Bellum Parthicum sub Ventidio. @1 €XX. Bellum Parthicum sub Antonio. €XXI. Bellum cum Antonio et Cleopatra. €XXII. Bellum Noricum. €XXIII. Bellum Illyricum. €XXIV. Bellum Pannonicum. €XXV. Bellum Delmaticum. €XXVI. Bellum Moesum. €XXVII. Bellum Thracicum. €XXVIII. Bellum Dacicum. €XXIX. Bellum Sarmaticum. €XXX. Bellum Germanicum. €XXXI. Bellum Gaetulicum. €XXXII. Bellum Armenicum. €XXXIII. Bellum Cantabricum et Asturicum. €XXXIV. Pax Parthorum et consecratio Augusti. @1 ‘ôÿ@@@@{1DE LEGIBVS GRACCHANIS}1 @@Seditionum omnium causas tribunicia potestas €excitavit, quae specie quidem plebis tuendae, cuius in €auxilium comparata est, re autem dominationem sibi €adquirens, studium populi ac favorem agrariis, fru-€mentariis, iudiciariis legibus aucupabatur. inerat omni-€bus species aequitatis. quid tam iustum enim quam €recipere plebem sua a patribus, ne populus gentium €victor orbisque possessor extorris aris ac focis ageret? €quid tam aequum quam inopem populum vivere ex aera-€rio suo? quid ad ius libertatis aequandae magis efficax €quam ut senatu regente provincias ordinis equestris €auctoritas saltem iudiciorum regno niteretur? sed haec €ipsa in perniciem redibant, et misera res publica in €exitium sui merces erat. nam et a senatu in equitem €translata iudiciorum potestas vectigalia, id est imperii €patrimonium, supprimebat, et emptio frumenti ipsos €rei publicae nervos exhauriebat, aerarium; et reduci @1 €plebs in agros unde poterat sine possidentium ever-€sione, qui ipsi pars populi erant, et tum relictas sibi €a maioribus sedes aetate quasi iure possidebant? ôÿ@@@@{1SEDITIO TIBERI GRACCHI}1 @@Primam certaminum facem [2Ti.]2 Gracchus accen-€dit, genere, forma, eloquentia facile princeps. sed hic, €sive Mancinianae deditionis, quia sponsor foederis €fuerat, contagium timens et inde popularis, sive aequo €et bono ductus, quia depulsam agris suis plebem mise-€ratus est, ne populus gentium victor orbisque posses-€sor laribus ac focis suis exsularet, quacumque mente €rem ausus ingentem, postquam rogationis dies aderat, €ingenti stipatus agmine rostra conscendit, nec deerat €obvia manu tota inde nobilitas; et tribuni in partibus. €sed ubi intercedentem legibus suis C. Octavium videt €Gracchus, contra fas collegii, ius potestatis iniecta €manu depulit rostris, adeoque praesenti metu mortis @1 €exterruit, ut abdicare se magistratu cogeretur. sic trium-€vir creatus dividendis agris cum ad perpetranda coepta €die comitiorum prorogari sibi vellet imperium, obvia €nobilitas manu eorum, quos agris moverat. caedes €a foro coepit. inde cum in Capitolium profugisset €plebemque ad defensionem salutis suae manu caput €tangens hortaretur, praebuit speciem regnum sibi et €diadema poscentis, atque ita duce Scipione Nasica, €concitato in arma populo, quasi iure oppressus est. ôÿ@@@@{1SEDITIO C. GRACCHI}1 @@Statim et mortis et legum fratris sui vindex non €minore impetu incaluit C. Gracchus. qui cum pari €tumultu atque terrore plebem in avitos agros arcesseret, €et recentem Attali hereditatem in alimenta populo pol-€liceretur, iamque nimius et inpotens altero tribunatu €secunda plebe volitaret, obrogare auso legibus suis €Minucio tribuno, fretus comitum manu fatali familiae €suae Capitolium invasit. inde proximorum caede depul-€sus cum se in Aventinum recepisset, inde quoque obvia @1 €senatus manu ab Opimio consule oppressus est. insul-€tatum quoque mortis reliquiis, et illud sacrosanctum €caput tribuni plebis percussoribus auro repensatum. ôÿ@@@@{1SEDITIO APVLEIANA}1 @@Nihilo minus Apuleius Saturninus Gracchanas €adserere leges non destitit. tantum animorum viro €Marius dabat, qui nobilitati semper inimicus, consulatu €suo praeterea confisus * * *. occiso palam comitiis €A. Ninnio competitore tribunatus subrogare conatus €est in eius locum C. Gracchum, hominem sine tribu, €sine notore, sine nomine; sed subdito titulo in familiam €ipse se adoptabat. cum tot tantisque ludibriis exsultaret €inpune, rogandis Gracchorum legibus ita vehementer €incubuit, ut senatum quoque cogeret in verba iurare, €cum abnuentibus aqua et igni interdicturum mina-€retur. unus tamen exstitit, qui mallet exilium. igitur €post Metelli fugam omni nobilitate perculsa cum iam @1 €tertium annum dominaretur, eo vesaniae progressus €est, ut consularia quoque comitia nova caede turbaret. €quippe ut satellitem furoris sui Glauciam consulem €faceret, C. Memmium competitorem interfici iussit, €et in eo tumultu regem ex satellitibus suis se appella-€tum laetus accepit. tum vero iam conspiratione sena-€tus, ipso quoque iam Mario consule, quia tueri non €poterat, adverso, directae in foro acies; pulsus inde €Capitolium invasit. sed cum abruptis fistulis obsideretur €senatuique per legatos paenitentiae fidem faceret, ab €arce degressus cum ducibus factionis receptus in curiam €est. ibi eum facta inruptione populus fustibus saxisque €coopertum in ipsa quoque morte laceravit. ôÿ@@@@{1SEDITIO DRVSIANA}1 @@Postremo Livius Drusus non tribunatus modo €viribus, sed ipsius etiam senatus auctoritate totiusque €Italiae consensu easdem leges adserere conatus, dum €aliud captat ex alio, tantum conflavit incendium, ut @1 €nec prima illius flamma posset sustineri et subita morte €correptus hereditarium in posteros suos bellum pro-€pagaret. iudiciaria lege Gracchi diviserant populum €Romanum et bicipitem ex una fecerant civitatem. equi-€tes Romani tanta potestate subnixi, ut qui fata fortu-€nasque principum haberent in manu, interceptis vec-€tigalibus peculabantur suo iure rem publicam; senatus €exilio Metelli, damnatione Rutili debilitatus omne decus €maiestatis amiserat. in hoc statu rerum pares opibus €animis dignitate_unde et nata [Livio Druso] aemu-€latio accesserat_equitem Servilius Caepio, senatum €Livius Drusus adserere. signa et aquilae et vexilla €deerant: ceterum sic urbe in una quasi in binis castris €dissidebatur. prior Caepio in senatum impetu facto €reos ambitus Scaurum et Philippum principes nobili-€tatis elegit. his ut motibus resisteret Drusus, plebem €ad se Gracchanis legibus, isdemque socios ad plebem €spe civitatis erexit. exstat vox ipsius, nihil se ad largi- @1 €tionem ulli reliquisse, nisi si quis aut caenum dividere €vellet aut caelum. aderat promulgandi dies, cum subito €tanta vis hominum undique apparuit, ut hostium ad-€ventu obsessa civitas videretur. ausus tamen obrogare €legibus consul Philippus, sed adprehensum faucibus €viator non ante dimisit quam sanguis in os et oculos €redundaret. sic per vim latae iussaeque leges, sed €pretium rogationis statim socii flagitare, cum interim €inparem Drusum aegrumque rerum temere motarum €matura, ut in tali discrimine, mors abstulit. nec ideo €minus socii promissa Drusi a populo Romano reposcere €armis desierunt. ôÿ@@@@{1BELLVM ADVERSVM SOCIOS}1 @@Sociale bellum vocetur licet, ut extenuemus invi-€diam; si verum tamen volumus, illud civile bellum fuit. €quippe cum populus Romanus Etruscos, Latinos Sabi-€nosque sibi miscuerit et unum ex omnibus sanguinem €ducat, corpus fecit ex membris et ex omnibus unus @1 €est; nec minore flagitio socii intra Italiam quam intra €urbem cives rebellabant. itaque cum ius civitatis, €quam viribus auxerant, socii iustissime postularent, €quam in spem eos cupidine dominationis Drusus €erexerat, postquam ille domestico scelere oppressus est, €eadem fax, quae illum cremavit, socios in arma et €in expugnationem urbis accendit. quid hac clade tri-þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¢–ˆstius? quid calamitosius? cum omne Latium atque €Picenum, Etruria omnis atque Campania, postremo €Italia contra matrem suam ac parentem urbem con-€surgerent; cum omne robur fortissimorum fidelissi-€morumque sociorum sub suis quisque signis habe-€rent municipalia illa prodigia, Poppaedius Marsos et €[2Paelignos]2, Latinos Afranius, Vmbros Plotius, Egnatius €Etruscos, Samnium Lucaniamque Telesinus; cum regum €et gentium arbiter populus ipsum se regere non posset, €ut victrix Asiae et Europae a Corfinio Roma peteretur. €@@Primum fuit belli in Albano monte consilium, €ut festo die Latinarum Iulius Caesar et Marcius Phi- @1 €lippus consules inter sacra et aras inmolarentur. post-€quam id nefas proditione discussum est, Asculo furor €omnis erupit, in ipsa quidem ludorum frequentia €trucidatis qui tunc aderant ab urbe legatis. hoc fuit €inpii belli sacramentum. inde iam passim ab omni €parte Italiae duce et auctore belli discursante Poppaedio €diversa per populos et urbes signa cecinere. nec Hanni-€balis nec Pyrrhi fuit tanta vastatio. ecce Ocriculum, ecce €Grumentum, ecce Faesulae, ecce Carseoli Aesernia, €Nuceria Picentia caedibus ferro et igne vastantur. fusae €Rutili copiae, fusae Caepionis. nam ipse Iulius Caesar €exercitu amisso cum in urbem cruentus referretur, mise-€rabili funere mediam urbem perviam fecit. sed magna €populi Romani fortuna, et semper in malis maior, totis €denuo viribus consurrexit; adgressique singulos populos @1 €Cato discutit Etruscos, Gabinius Marsos, Carbo Luca-€nos, Sulla Samnites; Strabo vero Pompeius omnia flam-€mis ferroque populatus non prius finem caedium fecit, €quam Asculi eversione manibus tot exercituum, con-€sulum direptarumque urbium diis litaretur utcumque. ôÿ@@@@{1BELLVM SERVILE}1 @@Etsi cum sociis_nefas_, cum liberis tamen et €ingenuis dimicatum est: quis aequo animo ferat in prin-€cipe gentium populo bella servorum? primum servile €bellum inter initia urbis Herdonio duce Sabino in ipsa €urbe temptatum est, cum occupata tribuniciis sedi-€tionibus civitate Capitolium obsessum est et a consule €receptum; sed hic tumultus magis fuit quam bellum. €mox imperio per diversa terrarum occupato, quis €crederet Siciliam multo cruentius servili quam Punico €bello esse vastatam? terra frugum ferax et quodam €modo suburbana provincia latifundis civium Romano-€rum tenebatur. hic ad cultum agri frequentia ergastula €catenatique cultores materiam bello praebuere. Syrus @1 €quidam nomine Eunus_magnitudo cladium facit ut €meminerimus_fanatico furore simulato dum Syriae €deae comas iactat, ad libertatem et arma servos quasi €numinum imperio concitavit; idque ut divinitus fieri €probaret, in ore abdita nuce quam sulpure et igni €stipaverat, leviter inspirans flammam inter verba fun-€debat. hoc miraculum primo duo milia ex obviis, mox €iure belli refractis ergastulis sexaginta amplius milium €fecit exercitum; regiisque, ne quid malis deesset, €decoratus insignibus castella, vicos, oppida miserabili €direptione vastavit. quin illud quoque ultimum dede-€cus belli, capta sunt castra praetorum_nec nominare €ipsos pudebit_, castra Manlii, Lentuli, Pisonis, Hypsaei. €itaque qui per fugitivarios abstrahi debuissent, prae-€torios duces profugos proelio ipsi sequebantur. tandem €Perperna imperatore supplicium de eis sumptum est. €hic enim victos et apud Hennam novissime obsessos €cum fame quasi pestilentia consumpsisset, reliquias latro-€num compedibus catenis crucibusque punivit; fuitque €de servis ovatione contentus, ne dignitatem triumphi €servili inscriptione violaret. @1 €@@Vixdum respiraverat insula, cum statim Servilio €praetore a Syro reditur ad Cilicem. Athenio pastor €interfecto domino familiam ergastulo liberatam sub €signis ordinat. ipse veste purpurea argenteoque baculo €et regium in morem fronte redimita non minorem quam €ille fanaticus prior conflavit exercitum, acriusque multo, €quasi et illum vindicaret, vicos, oppida, castella diripiens €in dominos, in servos infestius quasi in transfugas €saeviebat. ab hoc quoque praetorii exercitus fusi, capta €Servili castra, capta Luculli. sed Titus Aquilius Perper-€nae usus exemplo, interclusum hostem commeatibus ad €extrema compulit comminutasque copias fame armis €facile delevit. dedidissent se, nisi suppliciorum metu €voluntariam mortem praetulissent. ac ne de duce quidem €supplicium exigi potuit, quamvis vivus in manus vene-€rit. quippe dum circa adprehendendum eum multitudo €contendit, inter rixantium manus praeda lacerata est. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM SPARTACIVM}1 @@Enimvero et servilium armorum dedecus feras; €nam etsi per fortunam in omnia obnoxii, tamen quasi €secundum hominum genus sunt et in bona liberta-€tis nostrae adoptantur: bellum Spartaco duce concita-€tum quo nomine appellem nescio. quippe cum servi €militaverint, gladiatores imperaverint, illi infimae sortis €homines, hi pessumae auxere ludibriis calamitatem. €@@Spartacus, Crixus, Oenomaus effracto Lentuli ludo €cum triginta aut amplius eiusdem fortunae viris erupere €Capua; servisque ad vexillum vocatis cum statim decem €amplius milia coissent, homines modo effugisse con-€tenti, iam et vindicari volebant. prima sedes velut ara €Veneris mons Vesuvius placuit. ibi cum obsiderentur €a Clodio Glabro, per fauces cavi montis vitineis delapsi @1 €vinculis ad imas eius descendere radices et exitu invio €nihil tale opinantis ducis subito impetu castra rapue-€runt; inde alia, castra Vareniana, castra deinceps Tho-€rani; totamque pervagantur Campaniam. nec villa-€rum atque vicorum vastatione contenti Nolam atque €Nuceriam, Thurios atque Metapontum terribili strage €populantur. adfluentibus in diem copiis cum iam €esset iustus exercitus, e viminibus pecudumque tegu-€mentis inconditos sibi clipeos et ferro ergastulorum €recocto gladios ac tela fecerunt. ac ne quod decus €iusto deesset exercitui, domitis obviis etiam gregibus €paratur equitatus, captaque de praetoribus insignia €et fasces ad ducem detulere. nec abnuit ille de stipen-€diario Thrace miles, de milite desertor, inde latro, €deinde in honorem virium gladiator. qui defunctorum €quoque proelio ducum funera imperatoriis celebravit €exsequiis, captivosque circa rogum iussit armis depu-€gnare, quasi plane expiaturus omne praeteritum dede-€cus, si de gladiatore munerarius tum fuisset. inde iam @1 €consulares quoque adgressus in Appennino Lentuli €exercitum percecidit, apud Mutinam Gai Cassi castra €delevit. quibus elatus victoriis de invadenda urbe Ro-€mana_quod satis est turpitudini nostrae_deliberavit. €tandem etiam totis imperii viribus contra myrmil-€lonem consurgitur, pudoremque Romanum Licinius €Crassus adseruit; a quo pulsi fugatique_pudet di-€cere_hostes in extrema Italiae refugerunt. ibi circa €Bruttium angulum clusi, cum fugam in Siciliam para-€rent neque navigia suppeterent, ratesque ex trabibus €et dolia conexa virgultis in rapidissimo freto frustra €experirentur, tandem eruptione facta dignam viris €obiere mortem et, quod sub gladiatore duce oportuit, €sine missione pugnatum est. Spartacus ipse in primo €agmine fortissime dimicans quasi imperator occisus est. ôÿ@@@@{1BELLVM CIVILE MARIANVM}1 @@Hoc deerat unum populi Romani malis, ut iam €ipse intra se parricidale bellum domi stringeret, et €in urbe media ac foro quasi harena cives cum civibus @1 €suis gladiatorio more concurrerent. aequiore animo €utcumque ferrem, si plebei duces aut, si nobiles, mali €saltem ducatum sceleri praebuissent. tum vero_pro €facinus_qui viri! qui imperatores! decora et ornamenta €saeculi sui, Marius et Sulla, pessimo facinori suam €etiam dignitatem praebuerunt. €@@Bellum civile Marianum sive Sullanum tribus, ut €sic dixerim, sideribus agitatum est. primum levi et €modico tumultu maiore quam bello, intra ipsos dum-€taxat armorum duces subsistente saevitia; mox atrocius €et cruentius, per ipsius viscera senatus grassante victo-€ria; ultimo non civicam modo, sed hostilem quoque €rabiem supergressum est, cum armorum furor totius €Italiae viribus niteretur, eo usque odiis saevientibus, €donec deessent qui occiderentur. €@@Initium et causa belli inexplebilis honorum Marii €fames, dum decretam Sullae provinciam Sulpicia lege þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¢˜‰ˆ•sollicitat. sed inpatiens iniuriae statim Sulla legiones €circumegit, dilatoque Mithridate Esquilina Collinaque €porta geminum urbi agmen infudit. inde cum consules @1 €Sulpicius et Albinovanus obiecissent catervas suas, €et saxa undique a moenibus ac tela iacerentur, ipse €quoque iaculatus incendio viam fecit arcemque Capi-€tolii, quae Poenos quoque, Gallos etiam Senonas eva-€serat, quasi captivam victor insedit. tum ex consulto €senatus adversariis hostibus iudicatis in praesentem €tribunum aliosque diversae factionis iure saevitum €est; Marium servilis fuga exemit, immo fortuna alteri €bello reservavit. €@@Cornelio Cinna Gnaeo Octavio consulibus male €obrutum resurrexit incendium, et quidem ab ipsorum €discordia, cum de revocandis quos senatus hostes iudi-€caverat ad populum referretur; cincta quidem gladiis €contione, sed vincentibus quibus pax et quies potior, €profugus patria sua Cinna confugit ad partes. redit €ab Africa Marius clade maior; si quidem carcer cate-€nae, fuga exilium horrificaverant dignitatem. itaque €ad nomen tanti viri late concurritur, servitia_pro €nefas!_et ergastula armantur, et facile invenit exer-€citum miser imperator. itaque vi patriam reposcens, €unde vi fuerat expulsus, poterat videri iure agere, nisi @1 €causam suam saevitia corrumperet. sed cum dis homi-€nibusque infestus rediret, statim primo impetu cliens €et alumna urbis Ostia nefanda strage diripitur. mox €in urbem quadruplici agmine intratur. divisere copias €Cinna Marius, Carbo Sertorius. hic postquam manus €omnis Octavi depulsa Ianiculo est, statim ad principum €caedem signo dato aliquanto saevius quam aut in €Punica aut in Cimbrica urbe saevitur. Octavi consulis €caput pro rostris exponitur, Antoni consularis in Mari €ipsius mensis. Caesares a Fimbria in penatibus domo-€rum suarum trucidantur, Crassi pater et filius in mutuo €alter alterius adspectu. Baebium atque Numitorium €per medium forum unci traxere carnificum. Catulus €se ignis haustu ludibrio hostium exemit. Merula fla-€men Dialis in Capitolio Iovis ipsius oculos venarum €cruore respersit. Ancharius ipso vidente Mario con-€fossus est, quia fatalem illam scilicet manum non por-€rexerat salutanti. haec tot senatus funera intra kalendas €et idus Ianuarii mensis septima illa Marii purpura dedit. €quid futurum fuit, si annum consulatus implesset? @1 €@@Scipione Norbanoque consulibus tertius ille turbo €civilis insaniae toto furore detonuit; quippe cum hinc €octo legiones, [inde] quingentae cohortes starent in ar-€mis, inde ab Asia cum victore exercitu Sulla properaret. €et sane cum tam ferus in Sullanos Marius fuisset, €quanta saevitia opus erat, ut Sulla de Mario vindica-€retur? primum apud Capuam sub amne Volturno signa €concurrunt, et statim Norbani fusus exercitus, statim €omnes Scipionis copiae ostentata spe pacis oppressae. €tum Marius iuvenis et Carbo consules quasi desperata €victoria, ne inulti perirent, in anticessum sanguine €senatus sibi parentabant, obsessaque curia sic de senatu €quasi de carcere qui iugularentur educti. quid fune-€rum in foro, in circo, in patentibus templis! nam €Mucius Scaevola pontifex Vestalis amplexus aras tan-€tum non eodem igne sepelitur. Lamponius atque €Telesinus, Samnitum duces, atrocius Pyrrho et Han-€nibale Campaniam Etruriamque populantur, et sub €specie partium se vindicant. apud Sacriportum Colli-€namque portam debellatae omnes hostium copiae; @1 €ibi Marius, hic Telesinus oppressi. nec idem tamen €caedium qui bello finis fuit. stricti enim et in pace gla-€dii, animadversumque in eos, qui se sponte dediderant. €minus est, quod apud Sacriportum, apud Collinam €septuaginta amplius milia Sulla concidit: bellum erat. €quattuor milia deditorum inermium civium in villa €publica interfici iussit: isti tot in pace non plures €sunt? quis autem illos potest computare, quos in urbe €passim quisquis voluit occidit? donec admonente Fufi-€dio vivere aliquos debere ut essent quibus imperarent, €proposita est ingens illa tabula et ex ipso equestris ordi-€nis flore ac senatu duo milia electi, qui mori iuberentur: €novi generis edictum. piget post haec referre ludibrio €habita fata Carbonis, fata Sorani, Plaetorios atque Venu-€leios, Baebium sine ferro ritu ferarum inter manus lanci-€natum, Marium, ducis ipsius fratrem, apud Catuli €sepulchrum oculis effossis, manibus cruribusque effractis €servatum aliquandiu, ut per singula membra moreretur. €possis singulorum hominum ferre poenas: municipia @1 €Italiae splendidissima sub hasta venierunt, Spoletium €Interamnium, Praeneste Florentia. nam Sulmonem, €vetus oppidum socium atque amicum_facinus indi-€gnum!_non expugnat aut obsidet iure belli; sed €quo modo morte damnati duci iubentur, sic damnatam €civitatem iussit Sulla deleri. ôÿ@@@@{1BELLVM SERTORIANVM}1 @@Bellum Sertorianum quid amplius quam Sullanae €proscriptionis hereditas fuit? hostile potius an civile €dixerim nescio, quippe quod Lusitani Celtiberique Ro-€mano gesserint duce. exsul et profugus feralis illius €tabulae, vir summae quidem sed calamitosae virtutis €malis suis maria terrasque permiscuit; et iam Africae, €iam Balearibus insulis fortunam expertus usque in €Oceanum Fortunatasque insulas penetravit consiliis, €tandem Hispaniam armavit. viro cum viris facile con-€venit. nec alias magis apparuit Hispani militis vigor €quam Romano duce. quamquam ille non contentus €Hispania ad Mithridaten quoque ponticosque respexit @1 €regemque classe iuvit. et quid futurum fuit satis tanto €hosti, cui uno imperatore resistere res Romana non €potuit? additus Metello Gnaeus Pompeius. hi copias €adtriverant viri, prope tota Hispania persecuti. diu et €ancipiti semper acie pugnatum est; nec tamen prius bello €quam suorum scelere et insidiis exstinctus est. prima per €legatos habita certamina, cum hinc Domitius et Thorius, €inde Hirtuleius proluderent; mox hoc apud Segoviam, €illis apud Anam flumen oppressis, ipsi duces comminus €invicem experti apud Lauronem atque Sucronem ae-€quavere clades. tum illis ad populationes agrorum, his €ad urbium excidia conversis, misera inter Romanos du-€ces Hispania discordiae poenas dabat; donec oppresso €domestica fraude Sertorio, victo deditoque Perperna, €ipsae quoque in Romanam fidem venere urbes Osca, @1 €Termeste, Clunia, Valentia Auxume et in fame nihil €non experta Calagurris. sic recepta in pacem Hispania. €victores duces externum id magis quam civile bellum €videri voluerunt, ut triumpharent. ôÿ@@@@{1BELLVM CIVILE SVB LEPIDO}1 @@Marco Lepido Quinto Catulo consulibus civile €bellum paene citius oppressum est quam inciperet: €sed quantulacumque fax illius motus ab ipso Sullae €rogo exarsit. cupidus namque rerum novarum per €insolentiam Lepidus acta tanti viri rescindere parabat; €nec inmerito, si tamen posset sine magna clade rei €publicae. nam cum iure belli Sulla dictator proscri-€psisset inimicos, qui supererant revocante Lepido quid €aliud quam ad bellum vocabantur? cumque damna-€torum civium bona addicente Sulla quamvis male €capta iure tamen [2tenerentur]2, repetitio eorum procul €dubio labefactabat compositae civitatis statum. expe-€diebat ergo quasi aegrae sauciaeque rei publicae requie-€scere quomodocumque, ne volnera curatione ipsa €rescinderentur. ergo cum turbidis contionibus velut €classico civitatem terruisset, profectus in Etruriam @1 €arma inde et exercitum urbi admovebat. sed iam Mul-€vium pontem collemque Ianiculum Lutatius Catulus €Gnaeusque Pompeius, Sullanae dominationis duces €atque signiferi, alio exercitu insederant. a quibus primo €statim impetu retro pulsus hostisque a senatu iudi-€catus incruenta fuga Etruriam, inde Sardiniam recessit, €ibique morbo et paenitentia interiit. victores quoque, €quod non temere alias in civilibus bellis, pace contenti €fuerunt. ôÿ@@@@{1BELLVM CATILINAE}1 @@Catilinam luxuria primum, tum hinc conflata €egestas rei familiaris, simul occasio, quod in extremis €finibus mundi arma Romana peregrinabantur, in nefa-€ria consilia opprimendae patriae suae compulere. sena-€tum confodere, consules trucidare, distringere incendiis €urbem, diripere aerarium, totam denique rem publicam @1 €funditus tollere et quidquid nec Hannibal videretur þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¢˜Œˆˆoptasse, quibus_o nefas_sociis adgressus est! ipse €patricius; sed hoc minus est: Curii, Porcii, Sullae, €Cethegi, Autronii, Varguntei atque Longini, quae €familiae! quae senatus insignia! Lentulus quoque tum €cum maxime praetor. hos omnis inmanissimi facinoris €satellites habuit. additum est pignus coniurationis €sanguis humanus, quem circumlatum pateris bibere: €summum nefas, nisi amplius esset propter quod bibe-€runt. actum erat de pulcherrimo imperio, nisi illa €coniuratio in Ciceronem et Antonium consules inci-€disset, quorum alter industria rem patefecit, alter manu €oppressit. tanti sceleris indicium per Fulviam emersit, €vilissimum scortum, sed patriciis innocentius. tum €consul habito senatu in praesentem reum peroravit; €sed non amplius profectum, quam ut hostis evaderet €seque palam ac professo incendium suum restincturum €ruina minaretur. et ille quidem ad praeparatum a @1 €Manlio in Etruria exercitum proficiscitur signa inla-€turus urbi. Lentulus destinatum familiae suae Sibylli-€nis versibus regnum sibi vaticinans ad praestitutum a €Catilina diem urbe tota viros, faces, tela disponit. nec €civili conspiratione contentus legatos Allobrogum, qui €tum forte aderant, in arma sollicitat. et isset ultra Alpes €furor, nisi altera proditione Volturci praetoris litterae €tenerentur. statim Ciceronis imperio iniecta est barbaris €manus; palam praetor in senatu convincitur. de supplicio €agentibus, Caesar parcendum dignitati, Cato animadver-€tendum pro scelere censebant. quam sententiam secutis €omnibus in carcere parricidae strangulantur. quamvis €parte coniurationis oppressa, tamen ab incepto Catilina €non destitit; infestis ab Etruria signis patriam petens €obvio Antonii exercitu opprimitur. quam atrociter dimi-€catum sit, exitus docuit. nemo hostium bello superfuit; €quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa €anima corpore tegebat. Catilina longe a suis inter hostium €cadavera repertus est, pulcherrima morte, si pro patria €sic concidisset. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM CIVILE CAESARIS ET POMPEI}1 @@Iam paene toto orbe pacato maius erat imperium €Romanum, quam ut ullis exteris viribus opprimi pos-€set. itaque invidens Fortuna principi gentium populo, €ipsum illum in exitium sui armavit. ac Mariana quidem €Cinnanaque rabies iam intra urbem praeluserat, quasi €experiretur. Sullana tempestas latius, intra Italiam €tamen detonuerat. Caesaris furor atque Pompei urbem €Italiam, gentes nationes, totum denique qua patebat €imperium quodam quasi diluvio et inflammatione €corripuit, adeo ut non recte tantum civile dicatur, ac €ne sociale quidem, sed nec externum, sed potius com-€mune quoddam ex omnibus et plus quam bellum. €quippe si duces eius inspicias, totus senatus in parti-€bus; si exercitus, hinc undecim legiones, inde decem et €octo, flos omnis et robur Italici sanguinis; si auxilia €sociorum, hinc Gallici Germanique dilectus, inde @1 €Deiotarus, Ariobarzanes, Tarcondimotus, Cotys et €Rhascypolis, omne Thraciae Cappadociae, Macedoniae €Ciliciae, Graeciae totiusque robur orientis; si moram €belli, quattuor anni, sed pro clade rerum breve tempus; €si locum et spatium ubi commissum est, intra €Italiam: inde se in Galliam Hispaniamque deflexit €reversumque ab occasu totis viribus in Epiro Thessa-€liaque consedit; hinc in Aegypton subito transilivit, €inde respexit Asiam, Africae incubuit, postremo in €Hispaniam regyravit et ibi aliquando defecit. sed non €et odia partium finita cum bello. non enim prius quie-€verunt, quam in ipsa urbe medio senatu eorum, qui €victi erant, odia victoris sese caede satiarent. €@@Causa tantae calamitatis eadem quae omnium, €nimia felicitas. si quidem Quinto Metello Lucio Afranio €consulibus cum Romana maiestas toto orbe polleret €recentesque victorias, Ponticos et Armenios trium-€phos, in Pompeianis theatris Roma cantaret, nimia @1 €Pompei potentia apud otiosos, ut solet, cives movit €invidiam. Metellus ob inminutum Cretae triumphum, €Cato adversus potentes semper oblicus detrectare €Pompeium actisque eius obstrepere. hinc dolor trans-€vorsum egit et ad praesidia dignitati paranda inpulit. €forte tunc Crassus genere divitiis dignitate florebat, €[2ut]2 vellet tamen auctioris opes; C. Caesar eloquentia €et spiritu, ecce iam et consulatu adlevabatur; Pompeius €tamen inter utrumque eminebat. sic igitur Caesare €dignitatem comparare, Crasso augere, Pompeio reti-€nere cupientibus omnibusque pariter potentiae cupidis €de invadenda re publica facile convenit. ergo cum €mutuis viribus in suum quisque decus niterentur, €Galliam Caesar invadit, Crassus Asiam, Pompeius €Hispaniam: tres maximi exercitus, et in his orbis €imperium societate trium principum occupatur. decem €annos traxit ista dominatio ex fide, quia mutuo metu €tenebantur. Crassi morte apud Parthos et morte Iuliae €Caesaris filiae, quae nupta Pompeio generi soceri-€que concordiam matrimonii foedere tenebat, statim @1 €aemulatio erupit. iam Pompeio suspectae Caesaris €opes et Caesari Pompeiana dignitas gravis. nec ille €ferebat parem, nec hic superiorem. pro nefas! sic de €principatu laborabant, tamquam duos tanti imperii €fortuna non caperet. ergo Lentulo Marcelloque consu-€libus rupta primum coniurationis fides. de successione €Caesaris senatus, id est Pompeius agitabat, nec ille €abnuebat, si ratio sui proximis comitiis haberetur. €consulatus absenti, quem decem tribuni favente Pom-€peio nuper decreverant, tum dissimulante eodem nega-€batur: veniret et peteret more maiorum. ille contra €flagitare decreta, ac nisi fides permaneret, non remittere €exercitum. ergo ut in hostem decernitur. his Caesar €agitatus statuit praemia armorum armis defendere. €@@Prima civilis belli harena Italia fuit, cuius arces €levibus praesidiis Pompeius insederat; sed omnia subito €Caesaris impetu oppressa sunt. prima Arimino signa €cecinerunt. tum pulsus Etruria Libo, Vmbria Thermus, €Domitius Corfinio. et peractum erat bellum sine san-€guine, si Pompeium Brundisi opprimere potuisset. et €ceperat; sed ille per obsessi claustra portus nocturna €fuga evasit. turpe dictu! modo princeps patrum, pacis €bellique moderator per triumphatum a se mare lacera @1 €et paene inermi nave fugiebat. nec Pompei ab Italia €quam senatus ab urbe fuga turpior: quam paene va-€cuam metu Caesar ingressus consulem ipse se fecit. €aerarium quoque sanctum, [quod] quia tardius aperie-€bant tribuni, iussit effringi, censumque et patrimonium €populi Romani ante rapuit quam imperium. €@@Pulso fugatoque Pompeio maluit prius ordinare €provincias quam ipsum sequi. Siciliam et Sardiniam, €annonae pignora, per legatos habet. nihil hostile erat in €Gallia; pacem ipse fecerat. sed ad Hispanienses Pom-€pei exercitus transeunti per eam duci portas claudere €ausa Massilia est. misera dum cupit pacem, belli metu €in bellum incidit; sed quia tuta muris erat, vinci eam €sibi iussit absenti. Graecula civitas non pro mollitia €nominis et vallum rumpere et incendere machinas ausa, €etiam congredi navibus; sed Brutus, cui mandatum €erat bellum, victos terra marique perdomuit. mox de-€dentibus sese omnia ablata praeter quam potiorem €omnibus habebant libertatem. €@@Anceps variumque sed incruentum in Hispania €bellum cum legatis Gnaei Pompei, Petreio et Afranio, €quos Ilerdae castra habentes apud Sicorin amnem @1 €obsidere et ab oppido intercludere adgreditur. interim €abundatio verni fluminis commeatibus prohibet: sic €fame castra temptata sunt, obsessorque ipse quasi obsi-€debatur. sed ubi pax fluminis rediit et populationibus €et pugnae campos aperuit, iterum ferox instat et ceden-€tes ad Celtiberiam consecutus aggere et vallo et per €haec siti ad deditionem compulit. sic citerior Hispania €recepta est, nec ulterior moram fecit. quid enim una €post quinque legiones? itaque ultro cedente Varrone €Gades, fretum, Oceanus, omnia felicitatem Caesaris €sequebantur. €@@Aliquid tamen adversus absentem ducem ausa €Fortuna est circa Illyricum et Africam, quasi de indu-€stria prospera eius adversis radiarentur. quippe cum €fauces Hadriani maris iussi occupare Dolabella et €Antonius, ille Illyrico, hic Curictico litore castra posuis-€sent, iam maria late tenente Pompeio, repente legatus þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¢˜ˆõeius Octavius Libo ingentibus copiis classicorum €utrumque circumvenit. deditionem fames extorsit An-€tonio. missae quoque a Basilo in auxilium eius rates, @1 €quales inopia navium fecerat, nova Pompeianorum €arte Cilicum actis sub mari funibus captae quasi per €indaginem. duas tamen aestus explicuit. una, quae €Opiterginos ferebat, in vadis haesit memorandumque €posteris exemplum dedit. quippe vix mille iuvenum €manus circumfusi undique exercitus per totum diem €tela sustinuit, et cum exitum virtus non haberet, tamen €ne in deditionem veniret hortante tribuno Volteio €mutuis ictibus inter se concucurrit. in Africa quoque €par et virtus et calamitas Curionis fuit, qui ad reci-€piendam provinciam missus pulso fugatoque Varo €iam superbus subitum Iubae regis adventum equita-€tumque Maurorum sustinere non potuit. patebat victo €fuga; sed pudor suasit, ut amissum sua temeritate €exercitum morte sequeretur. €@@Sed iam debitum par Fortuna flagitante sedem €bello Pompeius Epiron elegerat; nec Caesar morabatur. €quippe ordinatis a tergo omnibus, quamvis hiemps me-€dia prohiberet tempestate, ad bellum navigavit; posi-€tisque ad Oricum castris, cum pars exercitus ob ino-€piam navium cum Antonio relicta Brundisii moram €faceret, adeo inpatiens erat, ut ad arcessendos eos @1 €ardente ventis mari, nocte concubia, speculatorio navi-€gio solus ire temptaverit. exstat ad trepidum tanto €discrimine gubernatorem vox ipsius: "quid times? €Caesarem vehis." contractis in unum undique omnibus €copiis positisque comminus castris diversa erant du-€cum consilia. Caesar pro natura ferox et conficiendae €rei cupidus ostentare aciem, provocare, lacessere; nunc €obsidione castrorum, quae sedecim milium vallo obdu-€xerat_sed quid his obesset obsidio, qui patente mari €omnibus copiis abundarent?_, nunc expugnatione €Dyrrachi inrita, quippe quam vel situs inexpugnabilem €faceret; ad hoc adsiduis in eruptione hostium proeliis, €quo tempore egregia virtus Scevae centurionis emi-€cuit, cuius in scuto centum atque viginti tela sederunt; €iam vero urbium direptione sociarum, cum Oricum et €Gomphos et alia castella Thessaliae vastaret. Pompeius €adversus haec nectere moras, tergiversari, sic hostem €interclusum undique inopia commeatuum terere, usque €dum ardentissimi ducis consenesceret impetus. nec @1 €diutius profuit ducis salutare consilium. miles otium, €socii moram, principes ambitum ducis increpabant. sic €praecipitantibus fatis proelio sumpta Thessalia est, et €Philippicis campis urbis, imperii, generis humani fata €commissa sunt. numquam ullo loco tantum virium €populi Romani, tantum dignitatis Fortuna respexit: €trecenta amplius milia hinc vel illinc praeter auxilia, €reges et senatum. numquam inminentis ruinae mani-€festiora prodigia: fuga victimarum, examina in signis, €interdiu tenebrae, dux ipse in nocturna imagine theatri €sui audiens plausum in modum planctus circumso-€nantem et mane cum pullo pallio_nefas_apud €principia conspectus est. numquam acrior neque ala-€crior exercitus Caesaris fuit; inde classica prius, inde €tela. adnotatum quoque committentis aciem Crastini €pilum, qui mox adacto in os gladio_sic inter cadavera €repertus_libidinem ac rabiem qua pugnaverat ipsa €novitate volneris praeferebat. sed nec minus admira-€bilior illius exitus belli. quippe cum Pompeius adeo €equitum copia abundaret, ut facile circumventurus €sibi Caesarem videretur, circumventus ipse est. nam €cum diu aequo Marte contenderent, iussuque Pompei @1 €fusus a cornu erupisset equitatus, repente hinc signo €dato Germanorum cohortes tantum in effusos equi-€tes fecere impetum, ut illi esse pedites, hi venire in €equis viderentur, hanc stragem fugientis equitatus levis €armaturae ruina comitata est; tunc terrore latius dato, €turbantibus invicem copiis, reliqua strages quasi una €manu facta est: nec ulla res magis exitio fuit quam ipsa €exercitus magnitudo. multus in eo proelio Caesar €mediusque inter imperatorem et militem. voces quoque €obequitantis acceptae, altera cruenta, sed docta et ad €victoriam efficax "miles faciem feri!", altera ad iacta-€tionem composita "parce civibus!", cum ipse sequeretur €felicem utcumque in malis Pompeium, si eadem ipsum €quae exercitum eius fortuna traxisset. superstes digni-€tatis suae vixit, ut cum maiore dedecore per Thessalica €Tempe equo fugeret, ut una navicula Lesbon applicare-€tur, ut Syedris, in deserto Ciliciae scopulo, fugam in €Parthos, Africam vel Aegypton agitaret, ut denique in €Pelusio litore imperio vilissimi regis, consiliis spadonum €et ne quid malis desit, Septimi desertoris sui gladio tru-€cidatus sub oculis uxoris suae liberorumque moreretur. @1 €@@Quis non peractum esse cum Pompeio crederet bel-€lum? atquin acrius multo atque vehementius Thessalici €incendii cineres recaluerunt. et in Aegypto quidem €adversus Caesarem sine partibus bellum. quippe cum €Ptolemaeus, rex Alexandriae, summum civilis belli €scelus peregisset et foedus amicitiae cum Caesare €medio Pompei capite sanxisset, ultionem clarissimi €viri manibus quaerente Fortuna causa non defuit. Cleo-€patra, regis soror, adfusa Caesaris genibus partem regni €reposcebat, aderat puellae forma, et quae duplicaretur €ex illo, quod talis passa videbatur iniuriam, odium €ipsius regis, qui Pompei caedem partium fato, non €Caesari dederat, haud dubie idem in ipsum ausurus, €si fuisset occasio. quam ubi Caesar restitui iussit in €regnum, statim ab isdem percussoribus Pompei obses-€sus in regia quamvis exigua manu ingentis exercitus €molem mira virtute sustinuit. ac primum proximorum €aedificiorum atque navalium incendio infestorum ho-€stium tela submovit, mox in paeninsulam Pharon subi-€tus evasit; inde depulsus in maria mira felicitate ad €proximam classem enatavit, relicto quidem in fluctibus @1 €paludamento seu fato seu consilio, ut illud ingruenti-€bus hostium telis saxisque peteretur. tunc receptus a €classicis suis, undique simul hostes adortus de inbelli €ac perfida gente iusta generi manibus dedit. quippe et €Theodotus magister auctorque totius belli, et ne virilia €quidem portenta, Pothinus atque Ganymedes diversa €per mare et terras fuga morte consumpti, regis ipsius €corpus obrutum limo repertum est in aureae loricae €honore. €@@In Asia quoque novus rerum motus a Ponto, plane €quasi de industria captante Fortuna hunc Mithridatico €regno exitum, ut a Pompeio pater, a Caesare filius €vinceretur. rex Pharnaces magis discordiae nostrae €fiducia quam suae virtutis infesto in Cappadociam €agmine ruebat. sed hunc Caesar adgressus uno et, ut €sic dixerim, non toto proelio obtrivit more fulminis, €quod uno eodemque momento venit, percussit, absces-€sit. nec vana de se praedicatio est Caesaris, ante victum €hostem esse quam visum. €@@Sic cum exteris; at in Africa cum civibus multo €atrocius quam in Pharsalia. huc reliquias partium naufra- @1 €garum quidam fugae aestus expulerat; nec reliquias dice-€res, sed integrum bellum. sparsae magis quam oppressae €vires erant; auxerat sacramentum ipsa clades imperato-€ris, nec degenerabat ducum successio. quippe satis ample €sonabant in Pompeiani nominis locum Cato et Scipio. €accessit copiis Mauretaniae rex Iuba, videlicet ut latius €vinceret Caesar. nihil ergo inter Pharsaliam et Thapson, €nisi quod amplior eoque acrior Caesareanorum impetus €fuit indignantium post Pompeium crevisse bellum; deni-€que, quod alias numquam, ante imperium ducis sua €sponte signa cecinerunt. et primum strages a Iuba coe-€pit, cuius elephanti bellorum rudes et nuper a silva con-€sternati subito clangore lituorum in suos sese circume-€gere. statim exercitus in fugam, nec duces fortius quam €ut effugerent. non inconspicua tamen mors omnium. iam €Scipio nave fugiebat; sed adsecutis hostibus gladium €per viscera exegit et, ubi esset quodam requirente, €respondit hoc ipsum: "bene se habet imperator." Iuba €cum se recepisset in regiam, magnifice epulatus est €postero die cum Petreio fugae comite superque mensas @1 €et pocula interficiendum se ei praebuit. ille et regi suf-€fecit et sibi, cum interim semesi in medio cibi et paren-€talia fercula regio simul Romanoque sanguine madebant. þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¢˜‹‚Cato non interfuit bello. positis apud Bagradam castris €Vticam velut altera Africae claustra servabat. sed accepta €partium clade nihil cunctatus, ut sapiente dignum erat, €mortem sibi etiam laetus accivit. nam postquam filium €comitesque ab amplexu dimisit, in noctem lecto ad lu-€cernam Platonis libro, qui inmortalitatem animae docet, €paulum quieti dedit; tunc circa primam vigiliam stricto €gladio revelatum manu pectus semel iterumque percus-€sit. ausi post hoc virum medici violare fomentis. ille €passus, dum abscederent, rescidit plagas secutaque vi €sanguinis moribundas manus in ipso volnere reliquit. €@@Quasi numquam esset dimicatum, sic arma rursus €et partes, quantoque Africa supra Thessaliam fuit, tanto €Africam superabat Hispania. plurimum quantum favo-€ris partibus dabat fraternitas ducum et pro uno duos €stare Pompeios. itaque nusquam atrocius nec tam €ancipiti Marte concursum est. primum in ipso ostio €Oceani Varus Didiusque legati conflixere. sed acrius @1 €fuit cum ipso mari quam inter se navibus bellum; €siquidem, quasi furorem civicum castigaret, Oceanus €utramque classem naufragio cecidit. quinam ille hor-€ror, cum eodem tempore fluctus, procellae, viri, naves, €armamenta confligerent! adde situ ipsius formidi-€nem, vergentia in unum hinc Hispaniae, inde Mau-€retaniae litora, mare et intestinum et externum inmi-€nentesque Herculis speculas, cum omnia undique simul €proelio et tempestate saevirent. mox circa obsidiones €urbium utrimque discursum est, quae miserae inter €hos atque illos duces societatis Romanae poenas dabant. €omnium postrema certaminum Munda. hic non pro €cetera felicitate, sed anceps et diu triste proelium, ut €plane videretur nescio quid deliberare Fortuna. sane €et ipse ante aciem maestior non ex more Caesar, sive €respectu fragilitatis humanae, sive nimiam prospero-€rum suspectam habens continuationem, vel eadem €timens, postquam idem esse coeperat quod Pompeius; €et in ipso proelio, quod nemo umquam meminerat, €cum diu pari Marte acies nihil amplius quam occide-€rent, in medio ardore pugnantium subito ingens inter @1 €utrosque silentium, quasi convenisset et hic omnium €sensus esset "quo usque?". novissime illud inusitatum €Caesaris oculis_nefas_post quattuordecim annos €probata veteranorum manus gradum retro dedit, quos, €etsi nondum fugerant, apparebat tamen pudore magis €quam virtute resistere. itaque ille ablegato equo simi-€lis furenti primam in aciem procurrit. ibi prensare €fugientis, confirmare signiferos, orare hortari increpare, €per totum denique agmen oculis manibus clamore €volitare. dicitur in illa perturbatione et de extremis €agitasse secum et ita manifesto voltu fuisse, quasi €occupare mortem manu vellet; nisi quod cohortes hos-€tium quinque per transversam aciem actae, quas Labie-€nus periclitantibus castris praesidio miserat, speciem €fugae praebuissent. hoc aut et ipse credidit aut dux €callidus arripuit in occasionem, et quasi in fugien-€tes invectus simul et suorum erexit animos et hostis €perculit. nam et hi, dum se putant vincere, fortius sequi, @1 €et Pompeiani, dum fugere credunt suos, fugere coepe-€runt. quanta fuerit hostium caedes, ira rabiesque victo-€ribus, sic aestimari potest, quod a proelio profugi cum se €Mundam recepissent, et Caesar obsideri statim victos im-€perasset, congestis cadaveribus agger effectus est, quae €pilis tragulisque confixa inter se tenebantur_foedum €etiam in barbaros_. sed videlicet victoriam desperan-€tibus Pompei liberis, Gnaeum proelio profugum, crure €saucium, deserta et avia petentem Caesonius apud Lau-€ronem oppidum consecutus, pugnantem_adeo nondum €desperabat_interficit; Sextum Fortuna in Celtiberia €interim abscondit aliisque post Caesarem bellis reservavit. €@@Caesar in patriam victor invehitur, primum de €Gallia triumphum trahens: hic erat Rhenus et Rhodanus €et ex auro captivus Oceanus. altera laurus Aegyptia: €tunc in ferculis Nilus, Arsinoe et ad simulacrum €ignium ardens Pharos. tertius de Pharnace currus et €Ponto. quartus Iubam et Mauros et bis subactam @1 €ostendebat Hispaniam. Pharsalia et Thapsos et Munda €nusquam: et quanto maiora erant, de quibus non €triumphabat! €@@Hic aliquando finis armis fuit; reliqua pax in-€cruenta pensatumque clementia bellum. nemo caesus €imperio praeter Afranium_satis ignoverat semel_ €et Faustum Sullam_docuerat generos timere Pom-€peius_filiamque Pompei cum parvolis ex Sulla €_hic posteris cavebatur_. itaque non ingratis civi-€bus omnes unum in principem congesti honores: circa €templa imagines, in theatro distincta radiis corona, sug-€gestus in curia, fastigium in domo, mensis in caelo, ad €hoc pater ipse patriae perpetuusque dictator, novissime, €dubium an ipso volente, oblata pro rostris ab Antonio €consule regni insignia. quae omnia velut infulae in €destinatam morti victimam congerebantur. quippe cle-€mentiam principis vicit invidia, gravisque erat liberis €ipsa beneficiorum potentia. nec diutius lata dominatio @1 €est, sed Brutus et Cassius aliique patres consensere €in caedem principis. quanta vis fati! manaverat late €coniuratio, libellus etiam Caesari datus eodem die, €nec perlitare centum victimis potuerat. venit in curiam €tamen expeditionem Parthicam meditans. ibi in curuli €sedentem eum senatus invasit, tribusque et viginti €volneribus ad terram datus est. sic ille, qui terrarum €orbem civili sanguine inpleverat, tandem ipse sanguine €suo curiam inplevit. ôÿ@@@@{1RES SVB CAESARE AVGVSTO}1 @@Populus Romanus Caesare et Pompeio trucidatis €redisse in statum pristinum libertatis videbatur. et €redierat, nisi aut Pompeius liberos aut Caesar heredem €reliquisset, vel, quod utroque perniciosius fuit, si non col-€lega quondam, mox aemulus Caesareanae potentiae, fax €et turbo sequentis saeculi superfuisset Antonius. quippe @1 €dum Sextus paterna repetit, trepidatum toto mari; dum €Octavius mortem patris ulciscitur, iterum fuit movenda €Thessalia; dum Antonius varius ingenio aut successorem €Caesaris indignatur Octavium aut amore Cleopatrae €desciscit in regem * * * nam aliter salvus esse non potuit, €nisi confugisset ad servitutem. gratulandum tamen ut in €tanta perturbatione est, quod potissimum ad Octavium €Caesarem Augustum summa rerum redit, qui sapientia €sua atque sollertia perculsum undique ac perturbatum €ordinavit imperii corpus, quod haud dubie numquam €coire et consentire potuisset, nisi unius praesidis nutu €quasi anima et mente regeretur. Marco Antonio Publio €Dolabella consulibus imperium Romanum iam ad Caesa-€rem transferente fortuna varius et multiplex motus civita-€tis fuit. quodque in annua caeli conversione fieri solet, ut €mota sidera tonent ac suos flexus tempestate significent, €sic tum Romanae dominationis, id est humani generis €conversione penitus intremuit omnique genere discri-€minum, civilibus, externis, servilibus, terrestribus ac €navalibus bellis omne imperii corpus agitatum est. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM MVTINENSE}1 @@Prima civilium motuum causa testamentum Cae-€saris fuit, cuius secundus heres Antonius, praelatum €sibi Octavium furens, inexpiabile contra adoptionem €acerrimi iuvenis susceperat bellum. quippe cum intra €octavum decimum annum tenerum et obnoxium et €opportunum iniuriae iuvenem videret, ipse plenae ex €commilitio Caesaris dignitatis lacerare furtis heredita-€tem, ipsum insectari probris, cunctis artibus cooptatio-€nem Iuliae gentis inhibere, denique ad opprimendum €iuvenem palam arma moliri. et iam parato exercitu in €Cisalpina Gallia resistentem motibus suis Decimum €Brutum obsidebat: Octavius Caesar, et aetate et iniuria €favorabilis, et nominis maiestate quod sibi induerat, re-€vocatis ad arma veteranis, privatus_quis crederet?_ €consulem adgreditur, obsidio Mutinae liberat Brutum, @1 €Antonium exuit castris. tunc quidem etiam manu €pulcher apparuit. nam cruentus et saucius aquilam a €moriente signifero traditam suis umeris in castra €referebat. ™áôÿ@@@@{1BELLVM PERVSINVM}1 @@Alterum bellum concitavit agrorum divisio, quod €Caesar veteranis patris pretium militiae persolverat. €semper alias Antonii pessumum ingentium Fulvia tum €gladio cincta virilis militiae uxor agitabat. ergo depulsos þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¢™á…agris colonos incitando iterum in arma ierat. hic vero €iam non privatis, sed totius senatus suffragiis iudica-€tum hostem Caesar adgressus intra Perusiae muros €redegit compulitque ad extrema deditionis turpi et €nihil non experta fame. @1 ôÿ@@@@{1TRIVMVIRATVS}1 @@Cum solus etiam gravis paci, gravis rei publicae esset €Antonius, quasi ignis incendio Lepidus accessit. quid €contra duos consules, duos exercitus? necesse fuit veni-€re in cruentissimi foederis societatem. diversa omnium €vota, ut ingenia. Lepidum divitiarum cupido, quarum €spes ex perturbatione rei publicae, Antonium ultionis de €his qui se hostem iudicassent, Caesarem inultus pater €et manibus eius graves Cassius et Brutus agitabant. in €hoc velut foedus pax inter tres duces componitur. apud €confluentes inter Perusiam et Bononiam iungunt manus €et exercitus consalutant. nullo bono more triumviratus €invaditur, oppressaque re publica armis redit Sullana €proscriptio, cuius atrocitas nihil in se minus habet quam €numerum centum et quadraginta senatorum. exitus foe-€di, truces, miserabiles toto terrarum orbe fugientium. @1 €quis pro indignitate rei ingemescat, cum Antonius Lu-€cium Caesarem avunculum suum, Lepidus Lucium €Paulum fratrem suum proscripserint? nam Romae ca-€pita caesorum proponere in rostris iam usitatum erat; €verum sic quoque civitas lacrimas tenere non potuit, €cum recisum Ciceronis caput in illis suis rostris vide-€retur, nec aliter ad videndum eum, quam solebat ad €audiendum, concurreretur. haec scelera in Antonii Le-€pidique tabulis; Caesar percussoribus patris contentus €fuit ideo ne, si inulta fuisset, etiam iusta eius caedes €haberetur. ˜‘ôÿ@@@@{1BELLVM CASSI ET BRVTI}1 @@Brutus et Cassius sic C. Caesarem quasi Tarqui-€nium regem depulisse regno videbantur, sed liberta-€tem, quam maxime restitutam voluerunt, illo ipso €parricidio perdiderunt. igitur caede perfecta cum vete-€ranos Caesaris, nec inmerito, timerent, statim e curia @1 €in Capitolium confugerant. nec illis ad ultionem dee-€rat animus, sed ducem nondum habebant. igitur cum €appareret, quae strages rei publicae inmineret, dis-€plicuit ultio, cum caedes inprobaretur. igitur Cicero-€nis consiliis abolitione decreta, ne tamen publici doloris €oculos ferirent, in provincias ab illo ipso quem occiderant €Caesare datas, Syriam et Macedoniam concesserant. €sic vindicta Caesaris dilata potius quam oppressa est. €@@Igitur iam ordinata magis ut poterat quam ut €debebat inter triumviros re publica, relicto ad urbis €praesidium Lepido, Caesar cum Antonio in Cassium €Brutumque succingitur. illi comparatis ingentibus copiis €eandem illam, quae fatalis Gnaeo Pompeio fuit, hare-€nam insederant. sed nec tum inminentia destinatae €cladis signa latuerunt. nam et signis insedit examen et €adsuetae cadaverum pabulo volucres castra quasi iam €sua circumvolabant, et in aciem prodeuntibus obvius €Aethiops nimis aperte ferale signum fuit. ipsique Bruto €per noctem, cum inlato lumine ex more aliqua secum €agitaret, atra quaedam imago se optulit et, quae esset €interrogata. "tuus" inquit "malus genius". hoc, et sub @1 €oculis mirantis evanuit. pari in meliora praesagio in €Caesaris castris omnia aves victimaeque promiserant. €sed nihil illo praesentius, quod Caesaris medicus €somnio admonitus est, ut Caesar castris excederet, €quibus capi inminebat; ut factum est. acie namque €commissa cum pari ardore aliquamdiu dimicatum €foret, et quamvis duces inde praesentes adessent, hinc €alterum corporis aegritudo, illum metus et ignavia €subduxissent, stabat tamen pro partibus invicta for-€tuna et ultoris et qui vindicabatur, ut exitus proelii €docuit. primum adeo anceps fuit, ut_par utrimque €discrimen_capta sint hinc Caesaris castra, inde Cassi. €sed quanto efficacior est fortuna quam virtus! et quam €verum est, quod moriens [2Brutus]2 efflavit, non in re, €sed in verbo tantum esse virtutem: victoriam illi proelio €error dedit. Cassius inclinato cornu suorum cum captis €Caesaris castris rapido impetu recipientes se equites vi- @1 €deret, fugere arbitratus evadit in tumulum. inde pulvere €et strepitu, etiam nocte vicina eximentibus gestae rei €sensum, cum speculator quoque in id missus tardius €nuntiaret, transactum de partibus ratus uni ex proximis €auferendum praebuit caput. Brutus cum in Cassio €etiam suum animum perdidisset, ne quid ex constituti €fide resignaret_ita enim non superesse bello conve-€nerat_, ipse quoque uni comitum suorum confodien-€dum praebuit latus. qui sapientissimos ac fortissimos €viros non miretur ad ultimum non suis manibus usos? €nisi hoc quoque ex persuasione sectae fuit, ne violarent €manus, sed in abolitione sanctissimarum piissimarum-€que animarum iudicio suo, scelere alieno uterentur. ôÿ@@@@{1BELLVM CVM SEXTO POMPEIO}1 @@Sublatis percussoribus Caesaris supererat Pompei €domus. alter iuvenum in Hispania occiderat, alter fuga €evaserat contractisque infelicis belli reliquiis, cum @1 €insuper ergastula armasset, Siciliam Sardiniamque €habebat; iam et classe medium mare insederat. o quam €diversus a patre! ille Cilicas exstinxerat, hic se piratica €tuebatur. Puteolos, Formias, Volturnum, totam deni-€que Campaniam, Pontias et Aenariam, ipsa Tiberini €fluminis ora populatus est. subinde congressus Caesa-€ris naves et incendit et [e]mersit; nec ipse tantum, sed €Menas et Menecrates, foeda servitia, quos classi praefe-€cerat, praedabundi per litora cuncta volitabant. ob haec €tot prospera centum bubus auratis Peloro litavit spiran-€temque equum cum auro in fretum misit, dona Neptuno €[hoc putabant], ut se maris rector in suo mari regnare €pateretur. eo denique discriminum ventum est, ut foe-€dus et pax cum hoste_si modo hostis Pompei filius_ €tamen feriretur. quantum id, sed breve gaudium fuit, €cum in Baiani litoris mole de reditu eius et bonorum €restitutione convenit, cumque invitante ipso in navem €discubitum est, et ille sortem suam increpitans "hae €sunt" inquit "carinae meae"; haud incomiter, quod, €cum in celeberrima parte urbis, Carinis, pater eius €habitasset, ipsius domus et penates in navi penderent. @1 €sed inportunitate Antonii et Pompeianorum bonorum, €quorum sector ille fuerat, praeda devorata possessio €manere non poterat: detrectare coepit foederis pactum. €itaque et ille ad arma rursus, et [in] totis imperii viri-€bus classis in iuvenem comparata est, cuius molitio ipsa €magnifica. quippe interciso Herculanae viae limite €refossisque litoribus Lucrinus lacus mutatus in portum €eique interrupto medio additus est Avernus, ut in €illa aquarum quiete classis exercita imaginem belli €navalis agitaret. tanta mole belli petitus in Siculo freto €iuvenis oppressus est, magnique famam ducis ad inferos €secum tulisset, si nihil temptasset ulterius; nisi quod €magnae indolis signum est sperare semper. perditis €enim rebus profugit Asiamque velis petit, venturus €ibi in manus hostium et catenas et, quod miserri-€mum est fortibus viris, ad hostium arbitrium sub €percussore moriturus. non alia post Xerxen miserabilior €fuga. quippe modo trecentarum quinquaginta navium €dominus cum sex septemve fugiebat exstincto praeto-€riae navis lumine, anulis in mare abiectis, pavens atque €respectans, et tamen non timens ne periret. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM PARTHICVM SVB VENTIDIO}1 @@Quamvis in Cassio et Bruto partes sustulisset, in €Pompeio totum partium nomen abolesset, nondum €tamen ad pacis stabilitatem profecerat Caesar, cum €scopulus et nodus et mora publicae securitatis supe-€resset Antonius. nec ille defuit vitiis quin periret, immo €omnia expertus ambitu et luxuria primum hostes, €deinde cives, tandem etiam terrore saeculum liberavit. €@@Parthi clade Crassiana altius animos erexerant €civilesque populi Romani discordias laeti acceperant. €itaque ut prima adfulsit occasio, non dubitaverunt et €erumpere, ultro quidem invitante Labieno, qui missus €a Cassio Brutoque_qui furor scelerum!_sollici-€taverat hostes in auxilium. et illi Pacoro duce, regio €iuvene, dispulerant Antoniana praesidia; saxa legatus €ne veniret in potestatem a gladio inpetravit. denique €ablata Syria emanabat latius malum, hostibus sub auxilii þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¢˜“ˆ‘specie sibi vincentibus, nisi Ventidius, et hic legatus @1 €Antonii, incredibili felicitate et Labieni copias ipsum-€que Pacorum et omnem Parthicum equitatum toto €inter Oronten et Euphraten sinu late cecidisset, viginti €amplius milium fuit. nec sine consilio ducis, qui simu-€lato metu adeo passus est hostem castris succedere, €donec absumpto iactus spatio adimeret usum sagitta-€rum. rex fortissime dimicans cecidit. mox circumlato €eius per urbes, quae desciverant, capite Syria sine bello €recepta. sic Crassianam cladem Pacori caede pensavimus. ôÿ@@@@{1BELLVM PARTHICVM SVB ANTONIO}1 @@Expertis invicem Parthis atque Romanis, cum €Crassus et Pacorus utrimque virium mutuarum docu-€menta fecissent, pari rursus reverentia integrata ami-€citia, et quidem ab ipso foedus Antonio cum rege €percussum. sed_inmensa vanitas hominis_dum titu-€lorum cupidine Araxen et Euphraten sub imaginibus €suis legi concupiscit, neque causa neque consilio ac ne €imaginaria quidem belli indictione, quasi hoc quoque @1 €ex arte ducis esset obrepere, relicta repente Syria in €Parthos impetum fecit. gens praeter armorum fiduciam €callida simulat trepidationem et in campos fugam. et €hic statim quasi victor sequebatur, cum subito nec €magna hostium manus ex inproviso et iam in fessos €via sub vespere velut nimbus erupit et missis undique €sagittis duas legiones operuerunt. nihil acciderat in €comparationem cladis, quae in posterum diem inmi-€nebat, nisi intervenisset deum miseratio. unus ex clade €Crassiana Parthico habitu castris adequitat et salute €Latine data, cum fidem ipso sermone fecisset, quid €inmineret edocuit: iam adfuturum cum omnibus copiis €regem; irent retro peterentque montis: sic quoque €hostem fortasse non defore. atque ita secuta est minor €vis hostium quam inminebat; adfuit tamen. deletae €reliquae copiae forent, nisi urgentibus telis in modum €grandinis quadam forte quasi docti procubuissent in €genua milites, et elatis supra capita scutis caesorum €speciem praebuissent. tunc Parthus arcus inhibuit. €deinde rursus cum se Romani extulissent, adeo res €miraculo fuit, ut unus ex barbaris miserit vocem "ite €et bene valete Romani! merito vos victores fama gen- @1 €tium loquitur, qui Parthorum tela fugistis". non minor €ex via postea quam ab hostibus accepta clades. infesta €primum siti regio, tum quibusdam salmacidis fluvius €infestior, novissime quae iam ab invalidis et avide €hauriebantur noxiae etiam dulces fuere. mox et ardores €per Armeniam et nives per Cappadociam et utriusque €caeli subita mutatio pro pestilentia fuit. sic vix tertia €parte de sedecim legionibus reliqua, cum argentum eius €passim dolabris concideretur, et subinde inter moras €mortem ad gladiatore suo flagitasset egregius impera-€tor, tandem perfugit in Syriam, ubi incredibili quadam €mentis vecordia ferocior aliquanto factus est, quasi €vicisset, qui evaserat. ôÿ@@@@{1BELLVM CVM ANTONIO ET CLEOPATRA}1 @@Furor Antonii quatenus per ambitum non poterat €interire, luxu et libidine exstinctus est. quippe cum @1 €post Parthos exosus arma in otio ageret, captus amore €Cleopatrae quasi bene gestis rebus in regio se sinu €reficiebat. hinc mulier Aegyptia ab ebrio imperatore €pretium libidinum Romanum imperium petit; et pro-€misit Antonius, quasi facilior esset Partho Romanus. €igitur dominationem parare nec tacite; sed patriae, €nominis, togae, fascium oblitus totus in monstrum illud €ut mente, ita habitu quoque cultuque desciverat. au-€reum in manu baculum, ad latus acinaces, purpurea €vestis ingentibus obstricta gemmis: diadema deerat, ut €regina rex et ipse frueretur. ad primam novorum mo-€tuum famam Caesar a Brundisio traiecerat, ut venienti €bello occurreret, positisque castris in Epiro omne litus €Actiacum, Leucada insulam montemque Leucaten et €Ambracii sinus cornua infesta classe succinxerat. nobis €quadringentae amplius naves, ducentae [non] minus €hostium; sed numerum magnitudo pensabat. quippe €a senis in novenos remorum ordines, ad hoc turri- @1 €bus atque tabulatis adlevatae castellorum vel urbium €specie non sine gemitu maris et labore ventorum €ferebantur; quae quidem ipsa moles exitio fuit. Caesa-€ris naves a binis remigum in senos nec amplius ordines €creverant; itaque habiles in omnia quae usus posce-€ret, ad impetus et recursus flexusque capiendos, illas €gravis et ad omnia praepeditas singulas plures adortae €missilibus, simul rostris, ad hoc ignibus iactis ad arbi-€trium dissipavere. nec ulla re magis hostilium copiarum €apparuit magnitudo quam post victoriam. quippe in-€mensae classis naufragium bello factum toto mari €ferebatur, Arabumque et Sabaeorum et mille aliarum €Asiae gentium spolia purpura auroque inlita adsidue €mota ventis maria revomebant. prima dux fugae regina €cum aurea puppe veloque purpureo in altum dedit. mox €secutus Antonius, sed instare vestigiis Caesar. itaque nec €praeparata in Oceanum fuga nec munita praesidiis utra-€que Aegypti cornua, Paraetonium atque Pelusium, pro-€fuere: prope manu tenebantur. prior ferrum occupavit @1 €Antonius, regina ad pedes Caesaris provoluta temptavit €oculos ducis. frustra quidem: nam pulchritudo infra €pudicitiam principis fuit. nec illa de vita, quae offere-€batur, sed de parte regni laborabat. quod ubi despera-€vit a principe servarique se triumpho vidit, incautiorem €nancta custodiam in mausoleum se_sepulcra regum €sic vocant_recipit. ibi maximos, ut solebat, induta €cultus in differto odoribus solio iuxta suum se conlo-€cavit Antonium, admotisque ad venas serpentibus sic €morte quasi somno soluta est. €@@Hic finis armorum civilium: reliqua adversus ex-€teras gentes, quae districto circa mala sua imperio €diversis orbis oris emicabant. nova quippe pax, nec-€dum adsuetae frenis servitutis tumidae gentium infla-€taeque cervices ab inposito nuper iugo resiliebant. ad €septentrionem conversa ferme plaga ferocius agebat, €Norici, Illyrii, Pannonii, Delmatae, Moesi, Thraces €et Daci, Sarmatae atque Germani. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM NORICVM}1 @@Noricis animos dabant Alpes, quasi in rupes et €nives bellum non posset ascendere; sed omnes illius €cardinis populos, Breunos, Ucennos atque Vindelicos, €per privignum suum Claudium Drusum perpacavit. €quae fuerit Alpinarum gentium feritas, facile est vel €per mulieres ostendere, quae deficientibus telis infantes €suos adflictos humi in ora militum adversa miserunt. ôÿ@@@@{1BELLVM ILLYRICVM}1 @@Illyri quoque sub Alpibus agunt imasque valles €earum et quaedam quasi claustra custodiunt abruptis €torrentibus implicata. in hos expeditionem ipse sumpsit @1 €fierique pontes imperavit. hic et aquis et hoste turban-€tibus, cunctanti ad ascensum militi scutum de manu €rapuit et viam primus ingressus est. tum agmine secuto €cum subrutus multitudine pons succidisset, saucius €manibus et cruribus, speciosior sanguine et ipso periculo €augustior terga hostium percecidit. ôÿ@@@@{1BELLVM PANNONICVM}1 @@Pannonii duobus acribus fluviis, Dravo Savoque €vallantur. populati proximos intra ripas se recipiebant. €in hos domandos Vinnium misit. caesi sunt in utris-€que fluminibus. arma victorum non ex more belli €cremata, sed fracta sunt et in profluentem data, ut €Caesaris nomen eis qui resistebant sic nuntiaretur. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM DELMATICVM}1 @@Delmatae plerumque sub silvis agebant; unde in €latrocinia promptissimi. hos iam pridem Marcius €consul incensa urbe Delminio quasi detruncaverat, €postea Asinius Pollio gregibus, armis, agris multaverat €_hic secundus orator_; sed Augustus perdomandos €Vibio mandat, qui efferum genus fodere terras coegit €aurumque venis repurgare; quod alioquin gens om-€nium cupidissima eo studio, ea diligentia anquirit, ut €illud in usus suos eruere videatur. ôÿ@@@@{1BELLVM MOESICVM}1 @@Moesi quam feri, quam truces fuerint, quam €ipsorum etiam barbari barbarorum horribile dictu est. €unus ducum ante aciem postulato silentio "qui vos" €inquit "estis?": responsum invicem "Romani gentium @1 €domini". et ille "ita" inquit "fiet, si nos viceritis". accepit €omen Marcus Crassus. illi statim ante aciem inmolato €equo concepere votum, ut caesorum extis ducum et lita-€rent et vescerentur. deos audisse crediderim: nec tubas þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¢˜šˆ‰sustinere potuerunt. non minimum terroris incussit €barbaris Comidius centurio satis barbarae, efficacis €tamen apud tales homines stoliditatis, qui foculum €gerens super cassidem agitatum motu corporis flammam €velut ardenti capite funditabat. ôÿ@@@@{1BELLVM THRACICVM}1 @@Thraces antea saepe, tum maxime Rhoemetalce €rege desciverant. ille barbaros et signis militaribus et €disciplina, armis etiam Romanis adsueverat; sed a €Pisone perdomiti in ipsa captivitate rabiem ostendere. €quippe cum catenas morsibus temptarent, feritatem €suam ipsi puniebant. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM DACICVM}1 @@Daci montibus inhaerent. inde Cotisonis regis €imperio, quotiens concretus gelu Danuvius iunxerat €ripas, decurrere solebant et vicina populari. visum est €Caesari Augusto gentem aditu difficillimam submovere. €misso igitur Lentulo ultra ulteriorem reppulit ripam; €citra praesidia constituta. sic tum Dacia non victa, €sed submota atque dilata est. ôÿ@@@@{1BELLVM SARMATICVM}1 @@Sarmatae patentibus campis inequitant. et hos €per eundem Lentulum prohibere Danuvio satis fuit. €nihil praeter nives pruinasque et silvas habent. tanta €barbaria est, ut nec intellegant pacem. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM GERMANICVM}1 @@Germaniam quoque utinam vincere tanti non pu-€tasset! magis turpiter amissa est quam gloriose adquisita. €sed quatenus sciebat patrem suum C. Caesarem bis trans-€vectum ponte Rhenum quaesisse bellum, in illius hono-€rem concupierat facere provinciam; et factum erat, si €barbari tam vitia nostra quam imperia ferre potuissent. €@@Missus in eam provinciam Drusus primos domuit €Vsipetes, inde Tencteros percucurrit et Catthos. nam €Marcomannorum spoliis et insignibus quendam editum €tumulum in tropaei modum excoluit. inde validissimas €nationes Cheruscos Suebosque et Sygambros pariter €adgressus est, qui viginti centurionibus in crucem actis €hoc velut sacramento sumpserant bellum, adeo certa vic-€toriae spe, ut praedam in anticessum pactione diviserint. @1 €Cherusci equos, Suebi aurum et argentum, Sygambri €captivos elegerant; sed omnia retrorsum. victor namque €Drusus equos, pecora, torques eorum ipsosque prae-€dam divisit et vendidit. praeterea in tutelam provinciae €praesidia atque custodias ubique disposuit per Mosam €flumen, per Albin, per Visurgin. in Rheni quidem ripa €quinquaginta amplius castella direxit. Bonnam et Geso-€riacum pontibus iunxit classibusque firmavit. invi[s]um €atque inaccessum in id tempus Hercynium saltum pate-€fecit. ea denique in Germania pax erat, ut mutati homi-€nes, alia terra, caelum ipsum mitius molliusque solito €videretur. denique non per adulationem, sed ex meritis, €defuncto ibi fortissimo iuvene, ipse, quod numquam €alias, senatus cognomen ex provincia dedit. €@@Sed difficilius est provincias optinere quam facere; €viribus parantur, iure retinentur. igitur breve id gau-€dium. quippe Germani victi magis quam domiti erant, €moresque nostros magis quam arma sub imperatore @1 €Druso suspiciebant; postquam ille defunctus est, Vari €Quintili libidinem ac superbiam haud secus quam sae-€vitiam odisse coeperunt. ausus ille agere conventum, €et incautus edixerat, quasi violentiam barbarum licto-€ris virgis et praeconis voce posset inhibere. at illi, €qui iam pridem robigine obsitos enses inertesque mae-€rerent equos, ut primum togas et saeviora armis iura €viderunt, duce Armenio arma corripiunt; cum interim €tanta erat Varo pacis fiducia, ut ne prodita quidem €per Segesten unum principum coniuratione commo-€veretur. itaque inprovidum et nihil tale metuentem €ex inproviso adorti, cum ille_o securitas!_ad tri-€bunal citaret, undique invadunt; castra rapiuntur, tres €legiones opprimuntur. Varus perditas res eodem, quo €Cannensem diem Paulus, et fato est et animo secutus. €nihil illa caede per paludes perque silvas cruentius, €nihil insultatione barbarum intolerantius, praecipue €tamen in causarum patronos. aliis oculos, aliis manus @1 €amputabant, unius os sutum, recisa prius lingua, quam €in manu tenens barbarus "tandem" ait "vipera sibilare €desisti". ipsius quoque consulis corpus, quod militum €pietas humi abdiderat, effossum. signa et aquilas duas €adhuc barbari possident, tertiam signifer, prius quam in €manus hostium veniret, evolsit mersamque intra baltei €sui latebras gerens in cruenta palude sic latuit. hac clade €factum, ut imperium, quod in litore Oceani non stete-€rat, in ripa Rheni fluminis staret. ôÿ@@@@{1BELLVM GAETVLICVM}1 @@Haec ad septentrionem: sub meridiano tumultuatum €magis quam bellatum est. Musulamos atque Gaetulos, €accolas Syrtium, Cosso duce compescuit; unde illi Gaetu-€lici nomen latius quam ipsa victoria. Marmaridas atque €Garamantas Quirinio subigendos dedit. potuit et ille redi-€re Marmaricus, sed modestior in aestimanda victoria fuit. @1 ôÿ@@@@{1BELLVM ARMENICVM}1 @@Ad orientem plus negotii cum Armeniis. huc alte-€rum ex Caesaribus, nepotibus suis, misit. ambo fato bre-€ves, sed alter inglorius. Massiliae quippe morbo Lucius €solvitur, in Syria Gaius ex volnere occubuit, cum Arme-€niam ad Parthos se subtrahentem recepit. Armenios €victo rege Tigrane in hoc unum servitutis genus Pom-€peius adsueverat, ut rectores a nobis acciperent. inter-€missum ergo ius per hunc recuperatum non incruento, €nec multo tamen certamine. quippe Donnes, quem €rex Arsaces Parthis praefecerat, simulata proditione €adortus virum intentum libello, quem ut thensaurorum €rationes continentem ipse porrexerat, stricto repente €ferro subiit. et tunc quidem Caesar recreatus est ex vol-€nere in tempus et * * * . ceterum barbarus undique infesto @1 €exercitu oppressus gladio et pyra, in quam se percussus €inmisit, superstiti etiam nunc Caesari satisfecit. ôÿ@@@@{1BELLVM CANTABRICVM ET ASTVRICVM}1 @@Sub occasu pacata erat fere omnis Hispania, nisi €quam Pyrenaei desinentis scopulis inhaerentem cite-€rior adluebat Oceanus. hic duae validissimae gen-€tes, Cantabri et Astures, inmunes imperii agitabant. €Cantabrorum et prior et acrior et magis pertinax in €rebellando animus fuit, qui non contenti libertatem €suam defendere proximis etiam imperitare temptabant €Vaccaeosque et Turmogos et Autrigonas crebris incur-€sionibus fatigabant. in hos igitur, quia vehementius agere €nuntiabantur, non est expeditio mandata, sed sumpta. €ipse venit Segisamam, castra posuit; inde tripertito €exercitu totam Cantabriam amplexus efferam gentem €ritu ferarum quasi quadam cogebat indagine. nec ab @1 €Oceano quies, cum infesta classe ipsa quoque terga €hostium caederentur. primum adversus Cantabros sub €moenibus Bergidae proeliatum. hinc statim fuga in €eminentissimum Vindium montem, quo maria prius €Oceani quam arma Romana ascensura esse crediderant. €tertio Aracelium oppidum magna vi repugnat; captum €tamen. postremo fuit Medulli montis obsidio, quem €perpetua quindecim milium fossa comprehensum undi-€que simul adeunte Romano postquam extrema barbari €vident, certatim igne ferro inter epulas venenoque, €quod ibi volgo ex arboribus taxeis exprimitur, praece-€pere mortem, seque pars maior a captivitate, quae €morte gravior ad id tempus indomitis videbatur, vin-€dicaverunt. haec per Antistium Furniumque legatos €et Agrippam hibernans in Tarraconis maritimis Caesar @1 €accepit. mox ipse praesens hos deduxit montibus, €hos obsidibus adstrinxit, hos sub corona iure belli €venundedit. digna res lauro, digna curru senatui visa €est: sed iam tantus erat Caesar, ut triumpho augeri €contemneret. Astures per id tempus ingenti agmine a €montibus niveis descenderant. nec temere sumptus, €ut barbaris, impes; sed positis castris apud Asturam €flumen trifariam diviso agmine tria simul Romanorum €adgredi parant castra. fuissetque anceps et cruentum et €utinam mutua clade certamen cum tam fortibus, tam €subito, tam cum consilio venientibus, nisi Brigaecini €prodidissent, a quibus praemonitus Carisius cum exer-€citu advenit. pro [ut] victoria fuit oppressisse consilia, €sic tamen quoque non incruento certamine. reliquias @1 €fusi exercitus validissima civitas Lancia excepit, ubi cum €locis adeo certatum est, ut cum in captam urbem faces €poscerentur, aegre dux inpetraverit veniam, ut victoriae þ²´²ÿï°°±ÿï‚ÅðéôÿïƒÆìïòÿ¢˜¡ˆ®Romanae stans potius esset quam incensa monumentum. €@@Hic finis Augusto bellicorum certaminum fuit, idem €rebellandi finis Hispaniae. certa mox fides et aeterna pax, €cum ipsorum ingenio in pacis artes promptiore, tum €consilio Caesaris, qui fiduciam montium timens, in quos €se recipiebant, castra sua, quia in plano erant, habitare et €incolere iussit: ibi gentis esse consilium, illud observari €caput. favebat consilio natura regionis: circa omnis auri-€fera et chrysocollae miniique et aliorum colorum ferax. €itaque exerceri solum iussit. sic Astures nitentes in pro-€fundo opes suas atque divitias, dum aliis quaerunt, €nosse coeperunt. @1 ôÿ@@@@{1PAX PARTHORVM ET CONSECRATIO AVGVSTI}1 @@Omnibus ad occasum et meridiem pacatis genti-€bus, ad septentrionem quoque, dumtaxat intra Rhe-€num atque Danuvium, item ad orientem intra Cyrum €et Euphraten, illi quoque reliqui, qui inmunes imperii €erant, sentiebant tamen magnitudinem et victorem €gentium populum Romanum reverebantur. nam et €Scythae misere legatos et Sarmatae amicitiam petentes. €Seres etiam habitantesque sub ipso sole Indi, cum €gemmis et margaritis elephantos quoque inter munera €trahentes, nihil magis quam longinquitatem viae inpu-€tabant_quadriennium inpleverant; et tamen ipse €hominum color ab alio venire caelo fatebatur. Parthi €quoque, quasi victoriae paeniteret, rapta clade Cras-€siana signa ultro rettulere. sic ubique cuncta atque con-€tinua totius generis humani aut pax fuit aut pactio, €aususque tandem Caesar Augustus septingentesimo ab @1 €urbe condita anno Ianum geminum cludere, bis ante €se clusum sub Numa rege et victa primum Carthagine. €hinc conversus ad pacem pronum in omnia mala et in €luxuriam fluens saeculum gravibus severisque legibus €multis coercuit, ob haec tot facta ingentia dictator per-€petuus et pater patriae. tractatum etiam in senatu an, €quia condidisset imperium, Romulus vocaretur; sed €sanctius et reverentius visum est nomen Augusti, ut €scilicet iam tum, dum colit terras, ipso nomine et titulo €consecraretur. @1 ï°°²ÿï‚ÖåòçÿïƒÆìïòÿ¯ôÿ@@@@{1VERGILIVS ORATOR AN POETA}1 ¡@@%Capienti mihi in templo et saucium vigilia caput €plurimarum arborum amoenitate, euriporum frigore, €aeris libertate recreanti obviam subito quidam fuere, €quos ab urbis spectaculo Baeticam revertentes sinister Africae ventus in hoc litus excusserat. quorum unus, €vir, ut postea apparuit, litteris pereruditus, subito ad €me convenit et "salve," inquit "hospes: nisi molestum €est, dic nomen tuum; nam nescio quid oculi mei admo-nent et quasi per nubilum recognosco". "quid istic?" €inquam "Florum vides, fortasse et audieris, si tamen €in illo orbis terrarum conciliabulo sub Domitiano principe certamini nostro adfuisti". et Baeticus "tune €es" inquit "ex Africa, quem summo consensu popo-€scimus? invito quidem Caesare et resistente, non quod €tibi puero invideret, sed ne Africae corona magni @1 Iovis attingeret". quae cum me videret verecunde €agnoscentem, in amplexum effunditur et "ama" inquit €"igitur fautorem tuum". "quidni amem?" et manu alte-€rutrum tenentes avidissime nascentem amicitiam foe-derabamus, cum ille interim brevi intervallo usus "et €quid tu" inquit "tam diu in hac provincia? nec in no-€stram Baeticam excurris nec urbem illam revisis, ubi €versus tui a lectoribus concinuntur et in foro omni clarissimus ille de Dacia triumphus exultat? potesne €cum hoc singulari ingenio tantaque natura provincia-€lem latebram pati? nihil te caritas urbis, nihil ille €[2princeps]2 gentium populus, nihil senatus movet? nihil €denique lux et fulgor felicis imperi, qui in se rapit €atque convertit omnium oculos hominum ac deorum?" ad quae ego varie perturbatus "quid nunc vis ego respon-€deam, o quisquis es? mihi quoque ipsi hoc idem mirum €videri solet, quod non Romae morer; sed nihil est €difficilius quam rationem reddere actus tui. quare €desine me in memoriam priorem reducendo vulnus €dolorum meorum rescindere. propitia sit illa civitas, et fruantur illa quibus fortuna permittit. quod ad me €pertinet, ex illo die, cuius [quo] tu mihi testis es, post- @1 €quam ereptam manibus et capiti coronam meo vidi, tota €mens, totus animus resiliit atque abhorruit ab illa civitate, €adeoque sum percussus et consternatus illo dolore, ut €patriae quoque meae oblitus [2et]2 parentum carissimorum €similis furenti huc et illuc vager per diversa terrarum". €et ille "quae tamen loca quasve regiones peragrasti?"  @@"Si ita indulges otio, plane quam breviter €exponam nec invitus priorum recordabor. primum €Siciliam nobilem vidi, domesticam Cereris. fecundam €deinde Creten, patriam Tonantis, et a latere vicinas Cycladas salutavi. inde me Rhodos [2tenuit]2 et ab re-€gressu Aegyptium pelagus, ut ora Nili viderem et popu-€lum semper in templis otiosum peregrinae deae sistra pulsantem. inde rursus Italiam redii, et taedio maris €cum mediterranea concupissem, secutus Gallicas Alpes €[et] lustro populos aquilone pallentes. inde sol occidens €placuit: flecto cursum. sed statim par horrore, par ver-tice, par ille nivibus Alpinis Pyrenaeus excepit. vides, €hospes, quae spatia caeli peragraverim, quae maris €quaeve terrarum. non aliter mehercules, si conferre €parvis magna licet, sacer ille iuvenis terras pervolitavit, €cui Terra mater capaces oneraverat frugibus amictus, et €cum alite serpente currum ipsa iunxisset, nisi toto orbe @1 peragrato vetuit suas redire serpentes. liceat ergo €tandem fatigato hic aliquando subcumbere. si Scythes €essem, iam plaustra solvissem; si vagus gubernator, €iam dicata pelagi deae prora penderet. quousque €vagabimur? an semper hospites erimus? ferae cubile prospiciunt et aves senescunt in nido. si fata Romam €negant patriam, saltim hic manere contingat. quid, quod €consuetudo res fortis est. et ecce iam familiaritate €continua civitas nobis ipsa blanditur, quae, si quid €credis mihi qui multa cognovi, omnium [rerum] quae ad quietem eliguntur gratissima est. populum vides, €o hospes et amice, probum, frugi, quietum, tarde qui-€dem, sed iudicio hospitalem. caelum peculiariter tem-€peratum miscet vices, et notam veris totus annus imi-tatur. terra fertilis campis et magis collibus_nam €Italiae vites adfectat et comparat areas_serotino non €erubescit autumno. si quid ad rem pertinet, civitas €ipsa generosissimis auspiciis instituta: nam praeter €Caesaris vexilla, quae portat, triumphos, unde nomen accepit, adest etiam peregrina nobilitas. quippe si vetera €templa respicias, hic ille colitur corniger praedo, €qui Tyriam virginem portans dum per tota maria €lascivit, hic amisit et substitit, et eius quam ferebat €oblitus subito nostrum litus adamavit".  @@Hic cum ego respirassem, statim Baeticus "o" €inquit "beatam civitatem, quae in te fatigatum inci- @1 €dit. quem ad modum tamen te prosequitur, et quid €hic agitur? unde subvenit reditus? an pater ab Africa subministrat?" "inde nequaquam, cum hac ipsa peregri-€natione offenderim. in reditu est mihi professio lit-€terarum". "o rem indignissimam! et quam aequo fers istud animo, sedere in scholis et pueris praecipere?". ad €quam illius interrogationem in hunc modum respondi: €"non miror [2te]2 eius nunc esse persuasionis, qua et €ipse quoque aliquando diu laboravi. toto enim quod egi-€mus quinquennio isto [isto] mihi pertaesum erat huius €professionis, ut nusquam vivere putarem hominem miseriorem. sed subinde retractanti sortemque meam €cum fortunis et ceteris vitae laboribus conferenti tan-€dem aliquando pulchritudo suscepti operis apparuit. scire te ergo nunc oportet nullum manus pretium, €nullam procurationem, nullum honorem decerni quan-€tus hic sit nostrae professionis. nempe si mihi maximus €imperator vitem, id est centum homines regendos tra-€didisset, non mediocris honos habitus mihi videretur; €cedo si praefecturam, si tribunatum: nempe idem honos, nisi quod merces amplior. si ergo non Caesar, sed €Fortuna hoc genus stationis iniunxit, uti pueris ingenuis @1 €atque honestis praesiderem, nonne tibi pulchrum [2sum]2 atque magnificum consecutus officium? quaeso enim, €propius intuere, utrum praeclarius sit sagulatis an €praetextatis imperare, barbaris efferatisque pectoribus þ²´²ÿï°°²ÿï‚ÖåòçÿïƒÆìïòÿ£˜ˆan mitibus et innoxiis. bone Iuppiter, quam impera-€torium, quam regium est sedere a suggestu praecipien-€tem bonos mores et sacrarum studia litterarum, iam €carmina praelegentem, quibus ora mentesque for-€mantur, iam sententiis variis sensus excitantem, iam €exemplis ro. . . @1 ï°°³ÿï‚áîôèÿïƒÆìïòÿšË¨¸·Ò©ÿôÿ@@@@{1FLORI}1 Venerunt aliquando rosae. pro veris amoeni €ingenium! una die[2s]2 ostendit spicula florum, €altera pyramidas nodo maiore tumentes, €tertia iam calathos; totum lux quarta peregit €floris opus. pereunt hodie, nisi mane legantur. ´µÒ©ÿô±ÿ@@@@{1FLORI}1 €@@@@{1De qualitate vitae}1 Bacche, vitium repertor, plenis adsis vitibus: €effluas dulcem liquorem conparandum nectari, @1 €conditumque fac vetustum, nec malignis venulis €asperum ducat saporem versus usum in alterum. 免´¶Ò©ÿOmnis mulier intra pectus celat virus pestilens. €dulce de labris locuntur, corde vivunt noxio. 𨲴·Ò©ÿSic Apollo, deinde Liber sic videtur ignifer: €ambo sunt flammis creati prosatique ex ignibus; €ambo de comis calorem, vite et radio conferunt; €noctis hic rumpit tenebras, hic tenebras pectoris. ñ¨²´¸Ò©ÿQuando ponebam novellas arbores mali et piri, €cortici summae notavi nomen ardoris mei. €nulla fit exinde finis vel quies cupidinis: €crescit arbor, gliscit ardor: ramus implet litteras. @1 ò¨²´¹Ò©ÿQui mali sunt, non fuere matris ex alvo mali, €sed malos faciunt malorum falsa contubernia. 󨲵°Ò©ÿSperne mores transmarinos, mille habent offucias. €cive Romano per orbem nemo vivit rectius. €quippe malim unum Catonem quam trecentos Socratas. ô¨²µ±Ò©ÿTam malum est habere nummos non habere quam malum est. €tam malum est audere semper quam malum est semper pudor. €tam malum est tacere multum quam malum est multum loqui. €tam molum est foris amica quam malum est uxor domi. @1 õ¨²µ°®´Ò©ÿNemo non haec vera dicit, nemo non contra facit. ö¨²µ²Ò©ÿConsules fiunt quotannis et novi proconsules; €solus aut rex aut poeta non quotannis nascitur. ï°°´ÿï‚ðïåôÿïƒÆìïòÿï㦳Èéóô® Áõç® Èáäò®¦ ±¶®³ÿáúEgo nolo Caesar esse, €ambulare per Britannos, €latitare per . . . €Scythicas pati pruinas. ï°°µÿï‚ÅðéóôÿïƒÆìïòÿŸôÿ@@@@{1EX EPISTVLIS AD DIVVM HADRIANVM}1 ‘ïãÃèáò® ¦³Ç̦ ±®µ³Ë¬ ±®±´°Ëÿáúpoematis delector ïãÃèáò® ¦³Ç̦ ±®±²³Ëÿâúquasi de Arabe aut Sarmata manubias ðþ