²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿŸôÿ@@@@{1SATVRAE}1 ‘ôÿ@@@@{1SATVRA I}1 Semper ego auditor tantum? numquamne reponam €uexatus totiens rauci Theseide Cordi? €inpune ergo mihi recitauerit ille togatas, €hic elegos? inpune diem consumpserit ingens €Telephus aut summi plena iam margine libri €scriptus et in tergo necdum finitus Orestes? €nota magis nulli domus est sua quam mihi lucus €Martis et Aeoliis uicinum rupibus antrum €Vulcani; quid agant uenti, quas torqueat umbras €Aeacus, unde alius furtiuae deuehat aurum €pelliculae, quantas iaculetur Monychus ornos, €Frontonis platani conuolsaque marmora clamant €semper et adsiduo ruptae lectore columnae. €expectes eadem a summo minimoque poeta. €et nos ergo manum ferulae subduximus, et nos €consilium dedimus Sullae, priuatus ut altum €dormiret. stulta est clementia, cum tot ubique €uatibus occurras, periturae parcere chartae. €cur tamen hoc potius libeat decurrere campo, €per quem magnus equos Auruncae flexit alumnus, €si uacat ac placidi rationem admittitis, edam. €@@cum tener uxorem ducat spado, Meuia Tuscum €figat aprum et nuda teneat uenabula mamma, €patricios omnis opibus cum prouocet unus @1 €quo tondente grauis iuueni mihi barba sonabat, €cum pars Niliacae plebis, cum uerna Canopi €Crispinus Tyrias umero reuocante lacernas €uentilet aestiuum digitis sudantibus aurum €nec sufferre queat maioris pondera gemmae, €difficile est saturam non scribere. nam quis iniquae €tam patiens urbis, tam ferreus, ut teneat se, €causidici noua cum ueniat lectica Mathonis €plena ipso, post hunc magni delator amici €et cito rapturus de nobilitate comesa €quod superest, quem Massa timet, quem munere palpat €Carus et a trepido Thymele summissa Latino; €cum te summoueant qui testamenta merentur €noctibus, in caelum quos euehit optima summi €nunc uia processus, uetulae uesica beatae? €unciolam Proculeius habet, sed Gillo deuncem, €partes quisque suas ad mensuram inguinis heres. €accipiat sane mercedem sanguinis et sic €palleat ut nudis pressit qui calcibus anguem €aut Lugudunensem rhetor dicturus ad aram. €quid referam quanta siccum iecur ardeat ira, €cum populum gregibus comitum premit hic spoliator €pupilli prostantis et hic damnatus inani €iudicio? quid enim saluis infamia nummis? €exul ab octaua Marius bibit et fruitur dis €iratis, at tu uictrix, prouincia, ploras. €haec ego non credam Venusina digna lucerna? €haec ego non agitem? sed quid magis? Heracleas €aut Diomedeas aut mugitum labyrinthi €et mare percussum puero fabrumque uolantem, @1 €cum leno accipiat moechi bona, si capiendi €ius nullum uxori, doctus spectare lacunar, €doctus et ad calicem uigilanti stertere naso; €cum fas esse putet curam sperare cohortis €qui bona donauit praesepibus et caret omni €maiorum censu, dum peruolat axe citato €Flaminiam puer Automedon? nam lora tenebat €ipse, lacernatae cum se iactaret amicae. €nonne libet medio ceras inplere capaces €quadriuio, cum iam sexta ceruice feratur €hinc atque inde patens ac nuda paene cathedra €et multum referens de Maecenate supino €signator falsi, qui se lautum atque beatum €exiguis tabulis et gemma fecerit uda? €occurrit matrona potens, quae molle Calenum €porrectura uiro miscet sitiente rubetam €instituitque rudes melior Lucusta propinquas €per famam et populum nigros efferre maritos. €aude aliquid breuibus Gyaris et carcere dignum, €si uis esse aliquid. probitas laudatur et alget; €criminibus debent hortos, praetoria, mensas, €argentum uetus et stantem extra pocula caprum. €quem patitur dormire nurus corruptor auarae, €quem sponsae turpes et praetextatus adulter? €si natura negat, facit indignatio uersum €qualemcumque potest, quales ego uel Cluuienus. €@@ex quo Deucalion nimbis tollentibus aequor €nauigio montem ascendit sortesque poposcit €paulatimque anima caluerunt mollia saxa @1 €et maribus nudas ostendit Pyrrha puellas, €quidquid agunt homines, uotum, timor, ira, uoluptas, €gaudia, discursus, nostri farrago libelli est. €et quando uberior uitiorum copia? quando €maior auaritiae patuit sinus? alea quando €hos animos? neque enim loculis comitantibus itur €ad casum tabulae, posita sed luditur arca. €proelia quanta illic dispensatore uidebis €armigero! simplexne furor sestertia centum €perdere et horrenti tunicam non reddere seruo? €quis totidem erexit uillas, quis fercula septem €secreto cenauit auus? nunc sportula primo €limine parua sedet turbae rapienda togatae. €ille tamen faciem prius inspicit et trepidat ne €suppositus uenias ac falso nomine poscas: €agnitus accipies. iubet a praecone uocari €ipsos Troiugenas, nam uexant limen et ipsi €nobiscum. 'da praetori, da deinde tribuno.' €sed libertinus prior est. 'prior' inquit 'ego adsum. €cur timeam dubitemue locum defendere, quamuis €natus ad Euphraten, molles quod in aure fenestrae €arguerint, licet ipse negem? sed quinque tabernae €quadringenta parant. quid confert purpura maior €optandum, si Laurenti custodit in agro €conductas Coruinus ouis, ego possideo plus €Pallante et Licinis?' expectent ergo tribuni, €uincant diuitiae, sacro ne cedat honori €nuper in hanc urbem pedibus qui uenerat albis, €quandoquidem inter nos sanctissima diuitiarum €maiestas, etsi funesta Pecunia templo @1 €nondum habitat, nullas nummorum ereximus aras, €ut colitur Pax atque Fides, Victoria, Virtus €quaeque salutato crepitat Concordia nido. €sed cum summus honor finito conputet anno, €sportula quid referat, quantum rationibus addat, €quid facient comites quibus hinc toga, calceus hinc est €et panis fumusque domi? densissima centum €quadrantes lectica petit, sequiturque maritum €languida uel praegnas et circumducitur uxor. €hic petit absenti nota iam callidus arte €ostendens uacuam et clausam pro coniuge sellam. €'Galla mea est' inquit, 'citius dimitte. moraris? €profer, Galla, caput. noli uexare, quiescet.' €@@ipse dies pulchro distinguitur ordine rerum: €sportula, deinde forum iurisque peritus Apollo €atque triumphales, inter quas ausus habere €nescio quis titulos Aegyptius atque Arabarches, €cuius ad effigiem non tantum meiiere fas est. €uestibulis abeunt ueteres lassique clientes €uotaque deponunt, quamquam longissima cenae €spes homini; caulis miseris atque ignis emendus. €optima siluarum interea pelagique uorabit €rex horum uacuisque toris tantum ipse iacebit. €nam de tot pulchris et latis orbibus et tam €antiquis una comedunt patrimonia mensa. €nullus iam parasitus erit. sed quis ferat istas €luxuriae sordes? quanta est gula quae sibi totos €ponit apros, animal propter conuiuia natum! €poena tamen praesens, cum tu deponis amictus @1 €turgidus et crudum pauonem in balnea portas. €hinc subitae mortes atque intestata senectus. €it noua nec tristis per cunctas fabula cenas; €ducitur iratis plaudendum funus amicis. €@@nil erit ulterius quod nostris moribus addat €posteritas, eadem facient cupientque minores, €omne in praecipiti uitium stetit. utere uelis, €totos pande sinus. dices hic forsitan 'unde €ingenium par materiae? unde illa priorum €scribendi quodcumque animo flagrante liberet €simplicitas? "cuius non audeo dicere nomen? €quid refert dictis ignoscat Mucius an non?" €pone Tigillinum, taeda lucebis in illa €qua stantes ardent qui fixo gutture fumant, €et latum media sulcum deducit harena.' €qui dedit ergo tribus patruis aconita, uehatur €pensilibus plumis atque illinc despiciat nos? €'cum ueniet contra, digito compesce labellum: €accusator erit qui uerbum dixerit "hic est." €securus licet Aenean Rutulumque ferocem €committas, nulli grauis est percussus Achilles €aut multum quaesitus Hylas urnamque secutus: €ense uelut stricto quotiens Lucilius ardens €infremuit, rubet auditor cui frigida mens est €criminibus, tacita sudant praecordia culpa. @1 €inde ira et lacrimae. tecum prius ergo uoluta €haec animo ante tubas: galeatum sero duelli €paenitet.' experiar quid concedatur in illos €quorum Flaminia tegitur cinis atque Latina. ôÿ@@@@{1SATVRA II}1 Vltra Sauromatas fugere hinc libet et glacialem €Oceanum, quotiens aliquid de moribus audent €qui Curios simulant et Bacchanalia uiuunt. €indocti primum, quamquam plena omnia gypso €Chrysippi inuenias; nam perfectissimus horum, €si quis Aristotelen similem uel Pittacon emit þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ’‡et iubet archetypos pluteum seruare Cleanthas. €frontis nulla fides; quis enim non uicus abundat €tristibus obscenis? castigas turpia, cum sis €inter Socraticos notissima fossa cinaedos? €hispida membra quidem et durae per bracchia saetae €promittunt atrocem animum, sed podice leui €caeduntur tumidae medico ridente mariscae. €rarus sermo illis et magna libido tacendi €atque supercilio breuior coma. uerius ergo €et magis ingenue Peribomius; hunc ego fatis €inputo, qui uultu morbum incessuque fatetur. €horum simplicitas miserabilis, his furor ipse €dat ueniam; sed peiiores, qui talia uerbis €Herculis inuadunt et de uirtute locuti €clunem agitant. 'ego te ceuentem, Sexte, uerebor?' €infamis Varillus ait, 'quo deterior te?' @1 €loripedem rectus derideat, Aethiopem albus. €quis tulerit Gracchos de seditione querentes? €quis caelum terris non misceat et mare caelo €si fur displiceat Verri, homicida Miloni, €Clodius accuset moechos, Catilina Cethegum, €in tabulam Sullae si dicant discipuli tres? €qualis erat nuper tragico pollutus adulter €concubitu, qui tunc leges reuocabat amaras €omnibus atque ipsis Veneri Martique timendas, €cum tot abortiuis fecundam Iulia uuluam €solueret et patruo similes effunderet offas. €nonne igitur iure ac merito uitia ultima fictos €contemnunt Scauros et castigata remordent? €@@non tulit ex illis toruum Laronia quendam €clamantem totiens 'ubi nunc, lex Iulia, dormis?' €atque ita subridens: 'felicia tempora, quae te €moribus opponunt. habeat iam Roma pudorem: €tertius e caelo cecidit Cato. sed tamen unde €haec emis, hirsuto spirant opobalsama collo €quae tibi? ne pudeat dominum monstrare tabernae. €quod si uexantur leges ac iura, citari €ante omnis debet Scantinia. respice primum €et scrutare uiros, faciunt nam plura; sed illos €defendit numerus iunctaeque umbone phalanges. €magna inter molles concordia. non erit ullum €exemplum in nostro tam detestabile sexu. €Tedia non lambit Cluuiam nec Flora Catullam: €Hispo subit iuuenes et morbo pallet utroque. €numquid nos agimus causas, ciuilia iura @1 €nouimus aut ullo strepitu fora uestra mouemus? €luctantur paucae, comedunt coloephia paucae. €uos lanam trahitis calathisque peracta refertis €uellera, uos tenui praegnantem stamine fusum €Penelope melius, leuius torquetis Arachne, €horrida quale facit residens in codice paelex. €notum est cur solo tabulas inpleuerit Hister €liberto, dederit uiuus cur multa puellae. €diues erit magno quae dormit tertia lecto. €tu nube atque tace: donant arcana cylindros. €de nobis post haec tristis sententia fertur? €dat ueniam coruis, uexat censura columbas.' €@@fugerunt trepidi uera ac manifesta canentem €Stoicidae; quid enim falsi Laronia? sed quid €non facient alii, cum tu multicia sumas, €Cretice, et hanc uestem populo mirante perores €in Proculas et Pollittas? est moecha Fabulla; €damnetur, si uis, etiam Carfinia: talem €non sumet damnata togam. 'sed Iulius ardet, €aestuo.' nudus agas: minus est insania turpis. €en habitum quo te leges ac iura ferentem €uulneribus crudis populus modo uictor et illud €montanum positis audiret uulgus aratris. €quid non proclames, in corpore iudicis ista €si uideas? quaero an deceant multicia testem. €acer et indomitus libertatisque magister, €Cretice, perluces. dedit hanc contagio labem €et dabit in plures, sicut grex totus in agris €unius scabie cadit et porrigine porci @1 €uuaque conspecta liuorem ducit ab uua. €foedius hoc aliquid quandoque audebis amictu; €nemo repente fuit turpissimus. accipient te €paulatim qui longa domi redimicula sumunt €frontibus et toto posuere monilia collo €atque bonam tenerae placant abdomine porcae €et magno cratere deam. sed more sinistro €exagitata procul non intrat femina limen: €solis ara deae maribus patet. 'ite, profanae,' €clamatur, 'nullo gemit hic tibicina cornu.' €talia secreta coluerunt orgia taeda €Cecropiam soliti Baptae lassare Cotyton. €ille supercilium madida fuligine tinctum €obliqua producit acu pingitque trementis €attollens oculos; uitreo bibit ille priapo €reticulumque comis auratum ingentibus implet €caerulea indutus scutulata aut galbina rasa €et per Iunonem domini iurante ministro; €ille tenet speculum, pathici gestamen Othonis, €Actoris Aurunci spolium, quo se ille uidebat €armatum, cum iam tolli uexilla iuberet. €res memoranda nouis annalibus atque recenti €historia, speculum ciuilis sarcina belli. €nimirum summi ducis est occidere Galbam €et curare cutem, summi constantia ciuis €Bebriaci campis solium adfectare Palati €et pressum in faciem digitis extendere panem, @1 €quod nec in Assyrio pharetrata Sameramis orbe €maesta nec Actiaca fecit Cleopatra carina. €hic nullus uerbis pudor aut reuerentia mensae, €hic turpis Cybeles et fracta uoce loquendi €libertas et crine senex fanaticus albo €sacrorum antistes, rarum ac memorabile magni €gutturis exemplum conducendusque magister. €quid tamen expectant, Phrygio quos tempus erat iam €more superuacuam cultris abrumpere carnem? €quadringenta dedit Gracchus sestertia dotem €cornicini, siue hic recto cantauerat aere; €signatae tabulae, dictum 'feliciter,' ingens €cena sedet, gremio iacuit noua nupta mariti. €o proceres, censore opus est an haruspice nobis? €scilicet horreres maioraque monstra putares, €si mulier uitulum uel si bos ederet agnum? €segmenta et longos habitus et flammea sumit €arcano qui sacra ferens nutantia loro €sudauit clipeis ancilibus. o pater urbis, €unde nefas tantum Latiis pastoribus? unde €haec tetigit, Gradiue, tuos urtica nepotes? €traditur ecce uiro clarus genere atque opibus uir, €nec galeam quassas nec terram cuspide pulsas €nec quereris patri. uade ergo et cede seueri €iugeribus campi, quem neglegis. 'officium cras €primo sole mihi peragendum in ualle Quirini.' €quae causa officii? 'quid quaeris? nubit amicus €nec multos adhibet.' liceat modo uiuere, fient, €fient ista palam, cupient et in acta referri. @1 €interea tormentum ingens nubentibus haeret €quod nequeant parere et partu retinere maritos. €sed melius, quod nil animis in corpora iuris €natura indulget: steriles moriuntur, et illis €turgida non prodest condita pyxide Lyde, €nec prodest agili palmas praebere luperco. €uicit et hoc monstrum tunicati fuscina Gracchi, €lustrauitque fuga mediam gladiator harenam €et Capitolinis generosior et Marcellis €et Catuli Paulique minoribus et Fabiis et €omnibus ad podium spectantibus, his licet ipsum €admoueas cuius tunc munere retia misit. €@@esse aliquos manes et subterranea regna, €Cocytum et Stygio ranas in gurgite nigras, €atque una transire uadum tot milia cumba €nec pueri credunt, nisi qui nondum aere lauantur. €sed tu uera puta: Curius quid sentit et ambo €Scipiadae, quid Fabricius manesque Camilli, €quid Cremerae legio et Cannis consumpta iuuentus, €tot bellorum animae, quotiens hinc talis ad illos €umbra uenit? cuperent lustrari, si qua darentur €sulpura cum taedis et si foret umida laurus. €illic heu miseri traducimur. arma quidem ultra €litora Iuuernae promouimus et modo captas €Orcadas ac minima contentos nocte Britannos, €sed quae nunc populi fiunt uictoris in urbe €non faciunt illi quos uicimus. et tamen unus @1 €Armenius Zalaces cunctis narratur ephebis €mollior ardenti sese indulsisse tribuno. €aspice quid faciant commercia: uenerat obses, €hic fiunt homines. nam si mora longior urbem €%indulsit% pueris, non umquam derit amator. €mittentur bracae, cultelli, frena, flagellum: €sic praetextatos referunt Artaxata mores. ôÿ@@@@{1SATVRA III}1 Quamuis digressu ueteris confusus amici €laudo tamen, uacuis quod sedem figere Cumis €destinet atque unum ciuem donare Sibyllae. €ianua Baiarum est et gratum litus amoeni €secessus. ego uel Prochytam praepono Suburae; €nam quid tam miserum, tam solum uidimus, ut non €deterius credas horrere incendia, lapsus €tectorum adsiduos ac mille pericula saeuae €urbis et Augusto recitantes mense poetas? €sed dum tota domus raeda componitur una, €substitit ad ueteres arcus madidamque Capenam. €hic, ubi nocturnae Numa constituebat amicae €(nunc sacri fontis nemus et delubra locantur €Iudaeis, quorum cophinus fenumque supellex; €omnis enim populo mercedem pendere iussa est €arbor et eiectis mendicat silua Camenis), þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ“ˆ‘in uallem Egeriae descendimus et speluncas €dissimiles ueris. quanto praesentius esset €numen aquis, uiridi si margine cluderet undas @1 €herba nec ingenuum uiolarent marmora tofum. €@@hic tunc Vmbricius 'quando artibus' inquit 'honestis €nullus in urbe locus, nulla emolumenta laborum, €res hodie minor est here quam fuit atque eadem cras €deteret exiguis aliquid, proponimus illuc €ire, fatigatas ubi Daedalus exuit alas, €dum noua canities, dum prima et recta senectus, €dum superest Lachesi quod torqueat et pedibus me €porto meis nullo dextram subeunte bacillo. €cedamus patria. uiuant Artorius istic €et Catulus, maneant qui nigrum in candida uertunt, €quis facile est aedem conducere, flumina, portus, €siccandam eluuiem, portandum ad busta cadauer, €et praebere caput domina uenale sub hasta. €quondam hi cornicines et municipalis harenae €perpetui comites notaeque per oppida buccae €munera nunc edunt et, uerso pollice uulgus €cum iubet, occidunt populariter; inde reuersi €conducunt foricas, et cur non omnia? cum sint €quales ex humili magna ad fastigia rerum €extollit quotiens uoluit Fortuna iocari. €quid Romae faciam? mentiri nescio; librum, €si malus est, nequeo laudare et poscere; motus €astrorum ignoro; funus promittere patris €nec uolo nec possum; ranarum uiscera numquam €inspexi; ferre ad nuptam quae mittit adulter, €quae mandat, norunt alii; me nemo ministro €fur erit, atque ideo nulli comes exeo tamquam €mancus et extinctae corpus non utile dextrae. @1 €quis nunc diligitur nisi conscius et cui feruens €aestuat occultis animus semperque tacendis? €nil tibi se debere putat, nil conferet umquam, €participem qui te secreti fecit honesti. €carus erit Verri qui Verrem tempore quo uult €accusare potest. tanti tibi non sit opaci €omnis harena Tagi quodque in mare uoluitur aurum, €ut somno careas ponendaque praemia sumas €tristis et a magno semper timearis amico. €@@quae nunc diuitibus gens acceptissima nostris €et quos praecipue fugiam, properabo fateri, €nec pudor obstabit. non possum ferre, Quirites, €Graecam urbem. quamuis quota portio faecis Achaei? €iam pridem Syrus in Tiberim defluxit Orontes €et linguam et mores et cum tibicine chordas €obliquas nec non gentilia tympana secum €uexit et ad circum iussas prostare puellas. €ite, quibus grata est picta lupa barbara mitra. €rusticus ille tuus sumit trechedipna, Quirine, €et ceromatico fert niceteria collo. €hic alta Sicyone, ast hic Amydone relicta, €hic Andro, ille Samo, hic Trallibus aut Alabandis, €Esquilias dictumque petunt a uimine collem, €uiscera magnarum domuum dominique futuri. €ingenium uelox, audacia perdita, sermo €promptus et Isaeo torrentior. ede quid illum €esse putes. quemuis hominem secum attulit ad nos: €grammaticus, rhetor, geometres, pictor, aliptes, €augur, schoenobates, medicus, magus, omnia nouit €Graeculus esuriens: in caelum iusseris ibit. @1 €in summa non Maurus erat neque Sarmata nec Thrax €qui sumpsit pinnas, mediis sed natus Athenis. €horum ego non fugiam conchylia? me prior ille €signabit fultusque toro meliore recumbet, €aduectus Romam quo pruna et cottana uento? €usque adeo nihil est quod nostra infantia caelum €hausit Auentini baca nutrita Sabina? €quid quod adulandi gens prudentissima laudat €sermonem indocti, faciem deformis amici, €et longum inualidi collum ceruicibus aequat €Herculis Antaeum procul a tellure tenentis, €miratur uocem angustam, qua deterius nec €ille sonat quo mordetur gallina marito? €haec eadem licet et nobis laudare, sed illis €creditur. an melior cum Thaida sustinet aut cum €uxorem comoedus agit uel Dorida nullo €cultam palliolo? mulier nempe ipsa uidetur, €non persona, loqui: uacua et plana omnia dicas €infra uentriculum et tenui distantia rima. €nec tamen Antiochus nec erit mirabilis illic €aut Stratocles aut cum molli Demetrius Haemo: €natio comoeda est. rides, maiore cachinno €concutitur; flet, si lacrimas conspexit amici, €nec dolet; igniculum brumae si tempore poscas, €accipit endromidem; si dixeris "aestuo," sudat. €non sumus ergo pares: melior, qui semper et omni €nocte dieque potest aliena sumere uultum €a facie, iactare manus laudare paratus, @1 €si bene ructauit, si rectum minxit amicus, €si trulla inuerso crepitum dedit aurea fundo. €praeterea sanctum nihil %aut% ab inguine tutum, €non matrona laris, non filia uirgo, nec ipse €sponsus leuis adhuc, non filius ante pudicus. €horum si nihil est, auiam resupinat amici. €[scire uolunt secreta domus atque inde timeri.] €et quoniam coepit Graecorum mentio, transi €gymnasia atque audi facinus maioris abollae. €Stoicus occidit Baream delator amicum €discipulumque senex ripa nutritus in illa €ad quam Gorgonei delapsa est pinna caballi. €non est Romano cuiquam locus hic, ubi regnat €Protogenes aliquis uel Diphilus aut Hermarchus, €qui gentis uitio numquam partitur amicum, €solus habet. nam cum facilem stillauit in aurem €exiguum de naturae patriaeque ueneno, €limine summoueor, perierunt tempora longi €seruitii; nusquam minor est iactura clientis. €@@quod porro officium, ne nobis blandiar, aut quod €pauperis hic meritum, si curet nocte togatus €currere, cum praetor lictorem inpellat et ire €praecipitem iubeat dudum uigilantibus orbis, €ne prior Albinam et Modiam collega salutet? €diuitis hic seruo cludit latus ingenuorum €filius; alter enim quantum in legione tribuni €accipiunt donat Caluinae uel Catienae, €ut semel aut iterum super illam palpitet; at tu, @1 €cum tibi uestiti facies scorti placet, haeres €et dubitas alta Chionen deducere sella. €da testem Romae tam sanctum quam fuit hospes €numinis Idaei, procedat uel Numa uel qui €seruauit trepidam flagranti ex aede Mineruam: €protinus ad censum, de moribus ultima fiet €quaestio. "quot pascit seruos? quot possidet agri €iugera? quam multa magnaque paropside cenat?" €quantum quisque sua nummorum seruat in arca, €tantum habet et fidei. iures licet et Samothracum €et nostrorum aras, contemnere fulmina pauper €creditur atque deos dis ignoscentibus ipsis. €quid quod materiam praebet causasque iocorum €omnibus hic idem, si foeda et scissa lacerna, €si toga sordidula est et rupta calceus alter €pelle patet, uel si consuto uolnere crassum €atque recens linum ostendit non una cicatrix? €nil habet infelix paupertas durius in se €quam quod ridiculos homines facit. "exeat" inquit, €"si pudor est, et de puluino surgat equestri, €cuius res legi non sufficit, et sedeant hic €lenonum pueri quocumque ex fornice nati, €hic plaudat nitidus praeconis filius inter €pinnirapi cultos iuuenes iuuenesque lanistae." €sic libitum uano, qui nos distinxit, Othoni. €quis gener hic placuit censu minor atque puellae €sarcinulis inpar? quis pauper scribitur heres? €quando in consilio est aedilibus? agmine facto €debuerant olim tenues migrasse Quirites. €haut facile emergunt quorum uirtutibus obstat @1 €res angusta domi, sed Romae durior illis €conatus: magno hospitium miserabile, magno €seruorum uentres, et frugi cenula magno. €fictilibus cenare pudet, quod turpe negabis €translatus subito ad Marsos mensamque Sabellam €contentusque illic Veneto duroque cucullo. €pars magna Italiae est, si uerum admittimus, in qua €nemo togam sumit nisi mortuus. ipsa dierum €festorum herboso colitur si quando theatro €maiestas tandemque redit ad pulpita notum €exodium, cum personae pallentis hiatum €in gremio matris formidat rusticus infans, €aequales habitus illic similesque uidebis €orchestram et populum; clari uelamen honoris €sufficiunt tunicae summis aedilibus albae. €hic ultra uires habitus nitor, hic aliquid plus €quam satis est interdum aliena sumitur arca. €commune id uitium est: hic uiuimus ambitiosa €paupertate omnes. quid te moror? omnia Romae €cum pretio. quid das, ut Cossum aliquando salutes, €ut te respiciat clauso Veiiento labello? €ille metit barbam, crinem hic deponit amati; €plena domus libis uenalibus: accipe et istud €fermentum tibi habe. praestare tributa clientes €cogimur et cultis augere peculia seruis. €@@quis timet aut timuit gelida Praeneste ruinam €aut positis nemorosa inter iuga Volsiniis aut €simplicibus Gabiis aut proni Tiburis arce? €nos urbem colimus tenui tibicine fultam @1 €magna parte sui; nam sic labentibus obstat þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ“‹Ãuilicus et, ueteris rimae cum texit hiatum, €securos pendente iubet dormire ruina. €uiuendum est illic, ubi nulla incendia, nulli €nocte metus. iam poscit aquam, iam friuola transfert €Vcalegon, tabulata tibi iam tertia fumant: €tu nescis; nam si gradibus trepidatur ab imis, €ultimus ardebit quem tegula sola tuetur €a pluuia, molles ubi reddunt oua columbae. €lectus erat Cordo Procula minor, urceoli sex €ornamentum abaci, nec non et paruulus infra €cantharus et recubans sub eodem marmore Chiron, €iamque uetus Graecos seruabat cista libellos €et diuina opici rodebant carmina mures. €nil habuit Cordus, quis enim negat? et tamen illud €perdidit infelix totum nihil. ultimus autem €aerumnae cumulus, quod nudum et frusta rogantem €nemo cibo, nemo hospitio tectoque iuuabit. €si magna Asturici cecidit domus, horrida mater, €pullati proceres, differt uadimonia praetor. €tum gemimus casus urbis, tunc odimus ignem. €ardet adhuc, et iam accurrit qui marmora donet, €conferat inpensas; hic nuda et candida signa, €hic aliquid praeclarum Euphranoris et Polycliti, €haec Asianorum uetera ornamenta deorum, €hic libros dabit et forulos mediamque Mineruam, €hic modium argenti. meliora ac plura reponit @1 €Persicus orborum lautissimus et merito iam €suspectus tamquam ipse suas incenderit aedes. €si potes auelli circensibus, optima Sorae €aut Fabrateriae domus aut Frusinone paratur €quanti nunc tenebras unum conducis in annum. €hortulus hic puteusque breuis nec reste mouendus €in tenuis plantas facili diffunditur haustu. €uiue bidentis amans et culti uilicus horti €unde epulum possis centum dare Pythagoreis. €est aliquid, quocumque loco, quocumque recessu, €unius sese dominum fecisse lacertae. €@@plurimus hic aeger moritur uigilando (sed ipsum €languorem peperit cibus inperfectus et haerens €ardenti stomacho); nam quae meritoria somnum €admittunt? magnis opibus dormitur in urbe. €inde caput morbi. raedarum transitus arto €uicorum in flexu et stantis conuicia mandrae €eripient somnum Druso uitulisque marinis. €si uocat officium, turba cedente uehetur €diues et ingenti curret super ora Liburna €atque obiter leget aut scribet uel dormiet intus; €namque facit somnum clausa lectica fenestra. €ante tamen ueniet: nobis properantibus obstat €unda prior, magno populus premit agmine lumbos €qui sequitur; ferit hic cubito, ferit assere duro €alter, at hic tignum capiti incutit, ille metretam. €pinguia crura luto, planta mox undique magna €calcor, et in digito clauus mihi militis haeret. @1 €nonne uides quanto celebretur sportula fumo? €centum conuiuae, sequitur sua quemque culina. €Corbulo uix ferret tot uasa ingentia, tot res €inpositas capiti, quas recto uertice portat €seruulus infelix et cursu uentilat ignem. €scinduntur tunicae sartae modo, longa coruscat €serraco ueniente abies, atque altera pinum €plaustra uehunt; nutant alte populoque minantur. €nam si procubuit qui saxa Ligustica portat €axis et euersum fudit super agmina montem, €quid superest de corporibus? quis membra, quis ossa €inuenit? obtritum uolgi perit omne cadauer €more animae. domus interea secura patellas €iam lauat et bucca foculum excitat et sonat unctis €striglibus et pleno componit lintea guto. €haec inter pueros uarie properantur, at ille €iam sedet in ripa taetrumque nouicius horret €porthmea nec sperat caenosi gurgitis alnum €infelix nec habet quem porrigat ore trientem. €@@respice nunc alia ac diuersa pericula noctis: €quod spatium tectis sublimibus unde cerebrum €testa ferit, quotiens rimosa et curta fenestris €uasa cadant, quanto percussum pondere signent €et laedant silicem. possis ignauus haberi €et subiti casus inprouidus, ad cenam si €intestatus eas: adeo tot fata, quot illa €nocte patent uigiles te praetereunte fenestrae. €ergo optes uotumque feras miserabile tecum, €ut sint contentae patulas defundere pelues. €ebrius ac petulans, qui nullum forte cecidit, €dat poenas, noctem patitur lugentis amicum €Pelidae, cubat in faciem, mox deinde supinus: @1 €[ergo non aliter poterit dormire; quibusdam] €somnum rixa facit. sed quamuis inprobus annis €atque mero feruens cauet hunc quem coccina laena €uitari iubet et comitum longissimus ordo, €multum praeterea flammarum et aenea lampas. €me, quem luna solet deducere uel breue lumen €candelae, cuius dispenso et tempero filum, €contemnit. miserae cognosce prohoemia rixae, €si rixa est, ubi tu pulsas, ego uapulo tantum. €stat contra starique iubet. parere necesse est; €nam quid agas, cum te furiosus cogat et idem €fortior? "unde uenis" exclamat, "cuius aceto, €cuius conche tumes? quis tecum sectile porrum €sutor et elixi ueruecis labra comedit? €nil mihi respondes? aut dic aut accipe calcem. €ede ubi consistas: in qua te quaero proseucha?" €dicere si temptes aliquid tacitusue recedas, €tantumdem est: feriunt pariter, uadimonia deinde €irati faciunt. libertas pauperis haec est: €pulsatus rogat et pugnis concisus adorat €ut liceat paucis cum dentibus inde reuerti. €nec tamen haec tantum metuas; nam qui spoliet te €non derit clausis domibus postquam omnis ubique €fixa catenatae siluit compago tabernae. €interdum et ferro subitus grassator agit rem: €armato quotiens tutae custode tenentur €et Pomptina palus et Gallinaria pinus, €sic inde huc omnes tamquam ad uiuaria currunt. €qua fornace graues, qua non incude catenae? €maximus in uinclis ferri modus, ut timeas ne @1 €uomer deficiat, ne marra et sarcula desint. €felices proauorum atauos, felicia dicas €saecula quae quondam sub regibus atque tribunis €uiderunt uno contentam carcere Romam. €@@his alias poteram et pluris subnectere causas, €sed iumenta uocant et sol inclinat. eundum est; €nam mihi commota iamdudum mulio uirga €adnuit. ergo uale nostri memor, et quotiens te €Roma tuo refici properantem reddet Aquino, €me quoque ad Heluinam Cererem uestramque Dianam €conuerte a Cumis. saturarum ego, ni pudet illas, €auditor gelidos ueniam caligatus in agros.' ôÿ@@@@{1SATVRA IV}1 Ecce iterum Crispinus, et est mihi saepe uocandus €ad partes, monstrum nulla uirtute redemptum €a uitiis, aegrae solaque libidine fortes €deliciae, uiduas tantum aspernatus adulter. €quid refert igitur, quantis iumenta fatiget €porticibus, quanta nemorum uectetur in umbra, €iugera quot uicina foro, quas emerit aedes €[nemo malus felix, minime corruptor et idem] €incestus, cum quo nuper uittata iacebat €sanguine adhuc uiuo terram subitura sacerdos? €sed nunc de factis leuioribus. et tamen alter €si fecisset idem caderet sub iudice morum; @1 €nam, quod turpe bonis Titio Seiioque, decebat €Crispinum. quid agas, cum dira et foedior omni €crimine persona est? mullum sex milibus emit, €aequantem sane paribus sestertia libris, €ut perhibent qui de magnis maiora locuntur. €consilium laudo artificis, si munere tanto €praecipuam in tabulis ceram senis abstulit orbi; €est ratio ulterior, magnae si misit amicae, €quae uehitur cluso latis specularibus antro. €nil tale expectes: emit sibi. multa uidemus €quae miser et frugi non fecit Apicius. hoc tu €succinctus patria quondam, Crispine, papyro? €hoc pretio squamae? potuit fortasse minoris €piscator quam piscis emi; prouincia tanti €uendit agros, sed maiores Apulia uendit. €qualis tunc epulas ipsum gluttisse putamus €induperatorem, cum tot sestertia, partem €exiguam et modicae sumptam de margine cenae, €purpureus magni ructarit scurra Palati, €iam princeps equitum, magna qui uoce solebat €uendere municipes fracta de merce siluros? €incipe, Calliope. licet et considere: non est €cantandum, res uera agitur. narrate, puellae €Pierides, prosit mihi uos dixisse puellas. €@@cum iam semianimum laceraret Flauius orbem €ultimus et caluo seruiret Roma Neroni, €incidit Hadriaci spatium admirabile rhombi €ante domum Veneris, quam Dorica sustinet Ancon, €impleuitque sinus; neque enim minor haeserat illis @1 €quos operit glacies Maeotica ruptaque tandem €solibus effundit torrentis ad ostia Ponti €desidia tardos et longo frigore pingues. €destinat hoc monstrum cumbae linique magister €pontifici summo. quis enim proponere talem €aut emere auderet, cum plena et litora multo €delatore forent? dispersi protinus algae €inquisitores agerent cum remige nudo, þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ”ˆ²non dubitaturi fugitiuum dicere piscem €depastumque diu uiuaria Caesaris, inde €elapsum ueterem ad dominum debere reuerti. €si quid Palfurio, si credimus Armillato, €quidquid conspicuum pulchrumque est aequore toto €res fisci est, ubicumque natat. donabitur ergo, €ne pereat. iam letifero cedente pruinis €autumno, iam quartanam sperantibus aegris, €stridebat deformis hiems praedamque recentem €seruabat; tamen hic properat, uelut urgueat auster. €utque lacus suberant, ubi quamquam diruta seruat €ignem Troianum et Vestam colit Alba minorem, €obstitit intranti miratrix turba parumper. €ut cessit, facili patuerunt cardine ualuae; €exclusi spectant admissa obsonia patres. €itur ad Atriden. tum Picens 'accipe' dixit €'priuatis maiora focis. genialis agatur €iste dies. propera stomachum laxare sagina €et tua seruatum consume in saecula rhombum. €ipse capi uoluit.' quid apertius? et tamen illi €surgebant cristae. nihil est quod credere de se @1 €non possit cum laudatur dis aequa potestas. €sed derat pisci patinae mensura. uocantur €ergo in consilium proceres, quos oderat ille, €in quorum facie miserae magnaeque sedebat €pallor amicitiae. primus clamante Liburno €'currite, iam sedit' rapta properabat abolla €Pegasus, attonitae positus modo uilicus urbi. €anne aliud tum praefecti? quorum optimus atque €interpres legum sanctissimus omnia, quamquam €temporibus diris, tractanda putabat inermi €iustitia. uenit et Crispi iucunda senectus, €cuius erant mores qualis facundia, mite €ingenium. maria ac terras populosque regenti €quis comes utilior, si clade et peste sub illa €saeuitiam damnare et honestum adferre liceret €consilium? sed quid uiolentius aure tyranni, €cum quo de pluuiis aut aestibus aut nimboso €uere locuturi fatum pendebat amici? €ille igitur numquam derexit bracchia contra €torrentem, nec ciuis erat qui libera posset €uerba animi proferre et uitam inpendere uero. €sic multas hiemes atque octogensima uidit €solstitia, his armis illa quoque tutus in aula. €proximus eiusdem properabat Acilius aeui €cum iuuene indigno quem mors tam saeua maneret €et domini gladiis tam festinata; sed olim €prodigio par est in nobilitate senectus, €unde fit ut malim fraterculus esse gigantis. €profuit ergo nihil misero quod comminus ursos @1 €figebat Numidas Albana nudus harena €uenator. quis enim iam non intellegat artes €patricias? quis priscum illud miratur acumen, €Brute, tuum? facile est barbato inponere regi. €nec melior uultu quamuis ignobilis ibat €Rubrius, offensae ueteris reus atque tacendae, €et tamen inprobior saturam scribente cinaedo. €Montani quoque uenter adest abdomine tardus, €et matutino sudans Crispinus amomo €quantum uix redolent duo funera, saeuior illo €Pompeius tenui iugulos aperire susurro, €et qui uulturibus seruabat uiscera Dacis €Fuscus marmorea meditatus proelia uilla, €et cum mortifero prudens Veiiento Catullo, €qui numquam uisae flagrabat amore puellae, €grande et conspicuum nostro quoque tempore monstrum, €caecus adulator dirusque %a ponte% satelles, €dignus Aricinos qui mendicaret ad axes €blandaque deuexae iactaret basia raedae. €nemo magis rhombum stupuit; nam plurima dixit €in laeuum conuersus, at illi dextra iacebat €belua. sic pugnas Cilicis laudabat et ictus €et pegma et pueros inde ad uelaria raptos. €non cedit Veiiento, sed ut fanaticus oestro €percussus, Bellona, tuo diuinat et 'ingens €omen habes' inquit 'magni clarique triumphi. €regem aliquem capies, aut de temone Britanno €excidet Aruiragus. peregrina est belua: cernis €erectas in terga sudes?' hoc defuit unum €Fabricio, patriam ut rhombi memoraret et annos. €'quidnam igitur censes? conciditur?' 'absit ab illo @1 €dedecus hoc' Montanus ait, 'testa alta paretur €quae tenui muro spatiosum colligat orbem. €debetur magnus patinae subitusque Prometheus. €argillam atque rotam citius properate, sed ex hoc €tempore iam, Caesar, figuli tua castra sequantur.' €uicit digna uiro sententia. nouerat ille €luxuriam inperii ueterem noctesque Neronis €iam medias aliamque famem, cum pulmo Falerno €arderet. nulli maior fuit usus edendi €tempestate mea: Circeis nata forent an €Lucrinum ad saxum Rutupinoue edita fundo €ostrea callebat primo deprendere morsu, €et semel aspecti litus dicebat echini. €surgitur et misso proceres exire iubentur €consilio, quos Albanam dux magnus in arcem €traxerat attonitos et festinare coactos, €tamquam de Chattis aliquid toruisque Sygambris €dicturus, tamquam ex diuersis partibus orbis €anxia praecipiti uenisset epistula pinna. €atque utinam his potius nugis tota illa dedisset €tempora saeuitiae, claras quibus abstulit urbi €inlustresque animas inpune et uindice nullo. €sed periit postquam cerdonibus esse timendus €coeperat: hoc nocuit Lamiarum caede madenti. ôÿ@@@@{1SATVRA V}1 Si te propositi nondum pudet atque eadem est mens, €ut bona summa putes aliena uiuere quadra, €si potes illa pati quae nec Sarmentus iniquas €Caesaris ad mensas nec uilis Gabba tulisset, @1 €quamuis iurato metuam tibi credere testi. €uentre nihil noui frugalius; hoc tamen ipsum €defecisse puta, quod inani sufficit aluo: €nulla crepido uacat? nusquam pons et tegetis pars €dimidia breuior? tantine iniuria cenae, €tam ieiuna fames, cum possit honestius illic €et tremere et sordes farris mordere canini? €@@primo fige loco, quod tu discumbere iussus €mercedem solidam ueterum capis officiorum. €fructus amicitiae magnae cibus: inputat hunc rex, €et quamuis rarum tamen inputat. ergo duos post €si libuit menses neglectum adhibere clientem, €tertia ne uacuo cessaret culcita lecto, €'una simus' ait. uotorum summa. quid ultra €quaeris? habet Trebius propter quod rumpere somnum €debeat et ligulas dimittere, sollicitus ne €tota salutatrix iam turba peregerit orbem, €sideribus dubiis aut illo tempore quo se €frigida circumagunt pigri serraca Bootae. €@@qualis cena tamen! uinum quod sucida nolit €lana pati: de conuiua Corybanta uidebis. €iurgia proludunt, sed mox et pocula torques €saucius et rubra deterges uulnera mappa, €inter uos quotiens libertorumque cohortem €pugna Saguntina feruet commissa lagona. €ipse capillato diffusum consule potat €calcatamque tenet bellis socialibus uuam. €cardiaco numquam cyathum missurus amico €cras bibet Albanis aliquid de montibus aut de €Setinis, cuius patriam titulumque senectus @1 €deleuit multa ueteris fuligine testae, €quale coronati Thrasea Heluidiusque bibebant €Brutorum et Cassi natalibus. ipse capaces €Heliadum crustas et inaequales berullo €Virro tenet phialas: tibi non committitur aurum, €uel, si quando datur, custos adfixus ibidem, €qui numeret gemmas, ungues obseruet acutos. €da ueniam: praeclara illi laudatur iaspis. €nam Virro, ut multi, gemmas ad pocula transfert €a digitis, quas in uaginae fronte solebat €ponere zelotypo iuuenis praelatus Iarbae. €tu Beneuentani sutoris nomen habentem €siccabis calicem nasorum quattuor ac iam €quassatum et rupto poscentem sulpura uitro. €si stomachus domini feruet uinoque ciboque, €frigidior Geticis petitur decocta pruinis. €non eadem uobis poni modo uina querebar? €uos aliam potatis aquam. tibi pocula cursor €Gaetulus dabit aut nigri manus ossea Mauri €et cui per mediam nolis occurrere noctem, €cliuosae ueheris dum per monumenta Latinae. €flos Asiae ante ipsum, pretio maiore paratus €quam fuit et Tulli census pugnacis et Anci €et, ne te teneam, Romanorum omnia regum €friuola. quod cum ita sit, tu Gaetulum Ganymedem €respice, cum sities. nescit tot milibus emptus €pauperibus miscere puer, sed forma, sed aetas €digna supercilio. quando ad te peruenit ille? €quando rogatus adest calidae gelidaeque minister? €quippe indignatur ueteri parere clienti €quodque aliquid poscas et quod se stante recumbas. @1 €[maxima quaeque domus seruis est plena superbis.] €ecce alius quanto porrexit murmure panem €uix fractum, solidae iam mucida frusta farinae, €quae genuinum agitent, non admittentia morsum. €sed tener et niueus mollique siligine fictus €seruatur domino. dextram cohibere memento; €salua sit artoptae reuerentia. finge tamen te €inprobulum, superest illic qui ponere cogat: €'uis tu consuetis, audax conuiua, canistris €impleri panisque tui nouisse colorem?' þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ•ˆÌ'scilicet hoc fuerat, propter quod saepe relicta €coniuge per montem aduersum gelidasque cucurri €Esquilias, fremeret saeua cum grandine uernus €Iuppiter et multo stillaret paenula nimbo.' €@@aspice quam longo distinguat pectore lancem €quae fertur domino squilla, et quibus undique saepta €asparagis qua despiciat conuiuia cauda, €dum uenit excelsi manibus sublata ministri. €sed tibi dimidio constrictus cammarus ouo €ponitur exigua feralis cena patella. €ipse Venafrano piscem perfundit, at hic qui €pallidus adfertur misero tibi caulis olebit €lanternam; illud enim uestris datur alueolis quod €canna Micipsarum prora subuexit acuta, €propter quod Romae cum Boccare nemo lauatur, €quod tutos etiam facit a serpentibus atris. €mullus erit domini, quem misit Corsica uel quem €Tauromenitanae rupes, quando omne peractum est €et iam defecit nostrum mare, dum gula saeuit, @1 €retibus adsiduis penitus scrutante macello €proxima, nec patimur Tyrrhenum crescere piscem. €instruit ergo focum prouincia, sumitur illinc €quod captator emat Laenas, Aurelia uendat. €Virroni muraena datur, quae maxima uenit €gurgite de Siculo; nam dum se continet Auster, €dum sedet et siccat madidas in carcere pinnas, €contemnunt mediam temeraria lina Charybdim: €uos anguilla manet longae cognata colubrae €aut %glacie aspersus% maculis Tiberinus et ipse €uernula riparum, pinguis torrente cloaca €et solitus mediae cryptam penetrare Suburae. €@@ipsi pauca uelim, facilem si praebeat aurem. €nemo petit, modicis quae mittebantur amicis €a Seneca, quae Piso bonus, quae Cotta solebat €largiri; namque et titulis et fascibus olim €maior habebatur donandi gloria. solum €poscimus ut cenes ciuiliter. hoc face et esto, €esto, ut nunc multi, diues tibi, pauper amicis. €@@anseris ante ipsum magni iecur, anseribus par €altilis, et flaui dignus ferro Meleagri €spumat aper. post hunc tradentur tubera, si uer €tunc erit et facient optata tonitrua cenas €maiores. 'tibi habe frumentum' Alledius inquit, €'o Libye, disiunge boues, dum tubera mittas.' €structorem interea, ne qua indignatio desit, €saltantem spectes et chironomunta uolanti €cultello, donec peragat dictata magistri €omnia; nec minimo sane discrimine refert @1 €quo gestu lepores et quo gallina secetur. €duceris planta uelut ictus ab Hercule Cacus €et ponere foris, si quid temptaueris umquam €hiscere tamquam habeas tria nomina. quando propinat €Virro tibi sumitue tuis contacta labellis €pocula? quis uestrum temerarius usque adeo, quis €perditus, ut dicat regi 'bibe'? plurima sunt quae €non audent homines pertusa dicere laena. €quadringenta tibi si quis deus aut similis dis €et melior fatis donaret homuncio, quantus €ex nihilo, quantus fieres Virronis amicus! €'da Trebio, pone ad Trebium. uis, frater, ab ipsis €ilibus?' o nummi, uobis hunc praestat honorem, €uos estis frater. dominus tamen et domini rex €si uis tunc fieri, nullus tibi paruulus aula €luserit Aeneas nec filia dulcior illo. €[iucundum et carum sterilis facit uxor amicum.] €sed tua nunc Mycale pariat licet et pueros tres €in gremium patris fundat semel, ipse loquaci €gaudebit nido, uiridem thoraca iubebit €adferri minimasque nuces assemque rogatum, €ad mensam quotiens parasitus uenerit infans. €@@uilibus ancipites fungi ponentur amicis, €boletus domino, sed quales Claudius edit €ante illum uxoris, post quem nihil amplius edit. €Virro sibi et reliquis Virronibus illa iubebit €poma dari, quorum solo pascaris odore, €qualia perpetuus Phaeacum autumnus habebat, €credere quae possis subrepta sororibus Afris: @1 €tu scabie frueris mali, quod in aggere rodit €qui tegitur parma et galea metuensque flagelli €discit ab hirsuta iaculum torquere capella. €@@forsitan inpensae Virronem parcere credas. €hoc agit, ut doleas; nam quae comoedia, mimus €quis melior plorante gula? ergo omnia fiunt, €si nescis, ut per lacrimas effundere bilem €cogaris pressoque diu stridere molari. €tu tibi liber homo et regis conuiua uideris: €captum te nidore suae putat ille culinae, €nec male coniectat; quis enim tam nudus, ut illum €bis ferat, Etruscum puero si contigit aurum €uel nodus tantum et signum de paupere loro? €spes bene cenandi uos decipit. 'ecce dabit iam €semesum leporem atque aliquid de clunibus apri, €ad nos iam ueniet minor altilis.' inde parato €intactoque omnes et stricto pane tacetis. €ille sapit, qui te sic utitur. omnia ferre €si potes, et debes. pulsandum uertice raso €praebebis quandoque caput nec dura timebis €flagra pati, his epulis et tali dignus amico. ôÿ@@@@{1SATVRA VI}1 Credo Pudicitiam Saturno rege moratam €in terris uisamque diu, cum frigida paruas €praeberet spelunca domos ignemque laremque €et pecus et dominos communi clauderet umbra, €siluestrem montana torum cum sterneret uxor €frondibus et culmo uicinarumque ferarum @1 €pellibus, haut similis tibi, Cynthia, nec tibi, cuius €turbauit nitidos extinctus passer ocellos, €sed potanda ferens infantibus ubera magnis €et saepe horridior glandem ructante marito. €quippe aliter tunc orbe nouo caeloque recenti €uiuebant homines, qui rupto robore nati €compositiue luto nullos habuere parentes. €multa Pudicitiae ueteris uestigia forsan €aut aliqua exstiterint et sub Ioue, sed Ioue nondum €barbato, nondum Graecis iurare paratis €per caput alterius, cum furem nemo timeret €caulibus ac pomis et aperto uiueret horto. €paulatim deinde ad superos Astraea recessit €hac comite, atque duae pariter fugere sorores. €anticum et uetus est alienum, Postume, lectum €concutere atque sacri genium contemnere fulcri. €omne aliud crimen mox ferrea protulit aetas: €uiderunt primos argentea saecula moechos. €conuentum tamen et pactum et sponsalia nostra €tempestate paras iamque a tonsore magistro €pecteris et digito pignus fortasse dedisti? €certe sanus eras. uxorem, Postume, ducis? €dic qua Tisiphone, quibus exagitere colubris. €ferre potes dominam saluis tot restibus ullam, €cum pateant altae caligantesque fenestrae, €cum tibi uicinum se praebeat Aemilius pons? €aut si de multis nullus placet exitus, illud €nonne putas melius, quod tecum pusio dormit? €pusio, qui noctu non litigat, exigit a te €nulla iacens illic munuscula, nec queritur quod @1 €et lateri parcas nec quantum iussit anheles. €@@sed placet Vrsidio lex Iulia: tollere dulcem €cogitat heredem, cariturus turture magno €mullorumque iubis et captatore macello. €quid fieri non posse putes, si iungitur ulla €Vrsidio? si moechorum notissimus olim €stulta maritali iam porrigit ora capistro, €quem totiens texit perituri cista Latini? €quid quod et antiquis uxor de moribus illi €quaeritur? o medici, nimiam pertundite uenam. €delicias hominis! Tarpeium limen adora €pronus et auratam Iunoni caede iuuencam, €si tibi contigerit capitis matrona pudici. €paucae adeo Cereris uittas contingere dignae, €quarum non timeat pater oscula. necte coronam €postibus et densos per limina tende corymbos. €unus Hiberinae uir sufficit? ocius illud €extorquebis, ut haec oculo contenta sit uno. €magna tamen fama est cuiusdam rure paterno €uiuentis. uiuat Gabiis ut uixit in agro, €uiuat Fidenis, et agello cedo paterno. €quis tamen adfirmat nil actum in montibus aut in €speluncis? adeo senuerunt Iuppiter et Mars? €@@porticibusne tibi monstratur femina uoto €digna tuo? cuneis an habent spectacula totis €quod securus ames quodque inde excerpere possis? €chironomon Ledam molli saltante Bathyllo €Tuccia uesicae non imperat, Apula gannit, €[sicut in amplexu, subito et miserabile longum.] @1 €attendit Thymele: Thymele tunc rustica discit. €ast aliae, quotiens aulaea recondita cessant, €et uacuo clusoque sonant fora sola theatro, €atque a plebeis longe Megalesia, tristes €personam thyrsumque tenent et subligar Acci. €Vrbicus exodio risum mouet Atellanae €gestibus Autonoes, hunc diligit Aelia pauper. €soluitur his magno comoedi fibula, sunt quae €Chrysogonum cantare uetent, Hispulla tragoedo €gaudet: an expectas ut Quintilianus ametur? €accipis uxorem de qua citharoedus Echion €aut Glaphyrus fiat pater Ambrosiusque choraules. €longa per angustos figamus pulpita uicos, €ornentur postes et grandi ianua lauro, €ut testudineo tibi, Lentule, conopeo €nobilis Euryalum murmillonem exprimat infans. þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ–ˆÒnupta senatori comitata est Eppia ludum €ad Pharon et Nilum famosaque moenia Lagi €prodigia et mores urbis damnante Canopo. €inmemor illa domus et coniugis atque sororis €nil patriae indulsit, plorantisque improba natos €utque magis stupeas ludos Paridemque reliquit. €sed quamquam in magnis opibus plumaque paterna €et segmentatis dormisset paruula cunis, €contempsit pelagus; famam contempserat olim, €cuius apud molles minima est iactura cathedras. €Tyrrhenos igitur fluctus lateque sonantem €pertulit Ionium constanti pectore, quamuis €mutandum totiens esset mare. iusta pericli €si ratio est et honesta, timent pauidoque gelantur @1 €pectore nec tremulis possunt insistere plantis: €fortem animum praestant rebus quas turpiter audent. €si iubeat coniunx, durum est conscendere nauem, €tunc sentina grauis, tunc summus uertitur aer: €quae moechum sequitur, stomacho ualet. illa maritum €conuomit, haec inter nautas et prandet et errat €per puppem et duros gaudet tractare rudentis. €qua tamen exarsit forma, qua capta iuuenta €Eppia? quid uidit propter quod ludia dici €sustinuit? nam Sergiolus iam radere guttur €coeperat et secto requiem sperare lacerto; €praeterea multa in facie deformia, sicut €attritus galea mediisque in naribus ingens €gibbus et acre malum semper stillantis ocelli. €sed gladiator erat. facit hoc illos Hyacinthos; €hoc pueris patriaeque, hoc praetulit illa sorori €atque uiro. ferrum est quod amant. hic Sergius idem €accepta rude coepisset Veiiento uideri. €@@quid priuata domus, quid fecerit Eppia, curas? €respice riuales diuorum, Claudius audi €quae tulerit. dormire uirum cum senserat uxor, ˆösumere nocturnos meretrix Augusta cucullos ˆõausa Palatino et tegetem praeferre cubili ˆ÷linquebat comite ancilla non amplius una. €sed nigrum flauo crinem abscondente galero €intrauit calidum ueteri centone lupanar €et cellam uacuam atque suam; tunc nuda papillis €prostitit auratis titulum mentita Lyciscae €ostenditque tuum, generose Britannice, uentrem. @1 €excepit blanda intrantis atque aera poposcit. €[continueque iacens cunctorum absorbuit ictus.] €mox lenone suas iam dimittente puellas €tristis abit, et quod potuit tamen ultima cellam €clausit, adhuc ardens rigidae tentigine uoluae, €et lassata uiris necdum satiata recessit, €obscurisque genis turpis fumoque lucernae €foeda lupanaris tulit ad puluinar odorem. €hippomanes carmenque loquar coctumque uenenum €priuignoque datum? faciunt grauiora coactae €imperio sexus minimumque libidine peccant. €@@'optima sed quare Caesennia teste marito?' €bis quingena dedit. tanti uocat ille pudicam, €nec pharetris Veneris macer est aut lampade feruet: €inde faces ardent, ueniunt a dote sagittae. €libertas emitur. coram licet innuat atque €rescribat: uidua est, locuples quae nupsit auaro. €@@'cur desiderio Bibulae Sertorius ardet?' €si uerum excutias, facies non uxor amatur. €tres rugae subeant et se cutis arida laxet, €fiant obscuri dentes oculique minores, €'collige sarcinulas' dicet libertus 'et exi. €iam grauis es nobis et saepe emungeris. exi €ocius et propera. sicco uenit altera naso.' €interea calet et regnat poscitque maritum €pastores et ouem Canusinam ulmosque Falernas_ @1 €quantulum in hoc!_pueros omnes, ergastula tota, €quodque domi non est, sed habet uicinus, ematur. €mense quidem brumae, cum iam mercator Iason €clausus et armatis obstat casa candida nautis, €grandia tolluntur crystallina, maxima rursus €murrina, deinde adamas notissimus et Beronices €in digito factus pretiosior. hunc dedit olim €barbarus incestae, dedit hunc Agrippa sorori, €obseruant ubi festa mero pede sabbata reges €et uetus indulget senibus clementia porcis. €@@'nullane de tantis gregibus tibi digna uidetur?' €sit formonsa, decens, diues, fecunda, uetustos €porticibus disponat auos, intactior omni €crinibus effusis bellum dirimente Sabina, €rara auis in terris nigroque simillima cycno, €quis feret uxorem cui constant omnia? malo, €malo Venustinam quam te, Cornelia, mater €Gracchorum, si cum magnis uirtutibus adfers €grande supercilium et numeras in dote triumphos. €tolle tuum, precor, Hannibalem uictumque Syphacem €in castris et cum tota Carthagine migra. €'parce, precor, Paean, et tu, dea, pone sagittas; €nil pueri faciunt, ipsam configite matrem' €Amphion clamat, sed Paean contrahit arcum. €extulit ergo greges natorum ipsumque parentem, €dum sibi nobilior Latonae gente uidetur @1 €atque eadem scrofa Niobe fecundior alba. €quae tanti grauitas, quae forma, ut se tibi semper €inputet? huius enim rari summique uoluptas €nulla boni, quotiens animo corrupta superbo €plus aloes quam mellis habet. quis deditus autem €usque adeo est, ut non illam quam laudibus effert €horreat inque diem septenis oderit horis? €@@quaedam parua quidem, sed non toleranda maritis. €nam quid rancidius quam quod se non putat ulla €formosam nisi quae de Tusca Graecula facta est, €de Sulmonensi mera Cecropis? omnia Graece: €[cum sit turpe magis nostris nescire Latine.] €hoc sermone pauent, hoc iram, gaudia, curas, €hoc cuncta effundunt animi secreta. quid ultra? €concumbunt Graece. dones tamen ista puellis, €tune etiam, quam sextus et octogensimus annus €pulsat, adhuc Graece? non est hic sermo pudicus €in uetula. quotiens lasciuum interuenit illud €$ZWH\ KAI\ YUXH/&, modo sub lodice relictis €uteris in turba. quod enim non excitet inguen €uox blanda et nequam? digitos habet. ut tamen omnes €subsidant pinnae, dicas haec mollius Haemo €quamquam et Carpophoro, facies tua conputat annos. €@@si tibi legitimis pactam iunctamque tabellis €non es amaturus, ducendi nulla uidetur €causa, nec est quare cenam et mustacea perdas €labente officio crudis donanda, nec illud €quod prima pro nocte datur, cum lance beata €Dacicus et scripto radiat Germanicus auro. €si tibi simplicitas uxoria, deditus uni @1 €est animus, summitte caput ceruice parata €ferre iugum. nullam inuenies quae parcat amanti. €ardeat ipsa licet, tormentis gaudet amantis €et spoliis; igitur longe minus utilis illi €uxor, quisquis erit bonus optandusque maritus. €nil umquam inuita donabis coniuge, uendes €hac obstante nihil, nihil haec si nolet emetur. €haec dabit affectus: ille excludatur amicus €iam senior, cuius barbam tua ianua uidit. €testandi cum sit lenonibus atque lanistis €libertas et iuris idem contingat harenae, €non unus tibi riualis dictabitur heres. €'pone crucem seruo.' 'meruit quo crimine seruus €supplicium? quis testis adest? quis detulit? audi; €nulla umquam de morte hominis cunctatio longa est.' €'o demens, ita seruus homo est? nil fecerit, esto: €hoc uolo, sic iubeo, sit pro ratione uoluntas.' €imperat ergo uiro. sed mox haec regna relinquit €permutatque domos et flammea conterit; inde €auolat et spreti repetit uestigia lecti. €ornatas paulo ante fores, pendentia linquit €uela domus et adhuc uirides in limine ramos. €sic crescit numerus, sic fiunt octo mariti €quinque per autumnos, titulo res digna sepulcri. €@@desperanda tibi salua concordia socru. €illa docet spoliis nudi gaudere mariti, €illa docet missis a corruptore tabellis €nil rude nec simplex rescribere, decipit illa €custodes aut aere domat. tum corpore sano €aduocat Archigenen onerosaque pallia iactat. @1 €abditus interea latet et secretus adulter €inpatiensque morae silet et praeputia ducit. €scilicet expectas ut tradat mater honestos €atque alios mores quam quos habet? utile porro €filiolam turpi uetulae producere turpem. €@@nulla fere causa est in qua non femina litem €mouerit. accusat Manilia, si rea non est. €conponunt ipsae per se formantque libellos, €principium atque locos Celso dictare paratae. €@@endromidas Tyrias et femineum ceroma €quis nescit, uel quis non uidit uulnera pali, €quem cauat adsiduis rudibus scutoque lacessit €atque omnis implet numeros dignissima prorsus €Florali matrona tuba, nisi si quid in illo €pectore plus agitat ueraeque paratur harenae? €quem praestare potest mulier galeata pudorem, €quae fugit a sexu? uires amat. haec tamen ipsa €uir nollet fieri; nam quantula nostra uoluptas! €quale decus, rerum si coniugis auctio fiat, €balteus et manicae et cristae crurisque sinistri €dimidium tegimen! uel si diuersa mouebit €proelia, tu felix ocreas uendente puella. þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ–‹‚ƒhae sunt quae tenui sudant in cyclade, quarum €delicias et panniculus bombycinus urit. €aspice quo fremitu monstratos perferat ictus €et quanto galeae curuetur pondere, quanta €poplitibus sedeat quam denso fascia libro, €et ride positis scaphium cum sumitur armis. €dicite uos, neptes Lepidi caeciue Metelli @1 €Gurgitis aut Fabii, quae ludia sumpserit umquam €hos habitus? quando ad palum gemat uxor Asyli? €@@semper habet lites alternaque iurgia lectus €in quo nupta iacet; minimum dormitur in illo. €tum grauis illa uiro, tunc orba tigride peior, €cum simulat gemitus occulti conscia facti, €aut odit pueros aut ficta paelice plorat €uberibus semper lacrimis semperque paratis €in statione sua atque expectantibus illam, €quo iubeat manare modo. tu credis amorem, €tu tibi tunc, uruca, places fletumque labellis €exorbes, quae scripta et quot lecture tabellas €si tibi zelotypae retegantur scrinia moechae! €sed iacet in serui complexibus aut equitis. dic, €dic aliquem sodes hic, Quintiliane, colorem. €haeremus. dic ipsa. 'olim conuenerat' inquit €'ut faceres tu quod uelles, nec non ego possem €indulgere mihi. clames licet et mare caelo €confundas, homo sum.' nihil est audacius illis €deprensis: iram atque animos a crimine sumunt. €@@unde haec monstra tamen uel quo de fonte requiris? €praestabat castas humilis fortuna Latinas €quondam, nec uitiis contingi parua sinebant €tecta labor somnique breues et uellere Tusco €uexatae duraeque manus ac proximus urbi €Hannibal et stantes Collina turre mariti. €nunc patimur longae pacis mala, saeuior armis @1 €luxuria incubuit uictumque ulciscitur orbem. €nullum crimen abest facinusque libidinis ex quo €paupertas Romana perit. hinc fluxit ad istos €et Sybaris colles, hinc et Rhodos et Miletos €atque coronatum et petulans madidumque Tarentum. €prima peregrinos obscena pecunia mores €intulit, et turpi fregerunt saecula luxu €diuitiae molles. quid enim uenus ebria curat? €inguinis et capitis quae sint discrimina nescit €grandia quae mediis iam noctibus ostrea mordet, €cum perfusa mero spumant unguenta Falerno, €cum bibitur concha, cum iam uertigine tectum €ambulat et geminis exsurgit mensa lucernis. €i nunc et dubita qua sorbeat aera sanna ‹‚´Maura, Pudicitiae ueterem cum praeterit aram, ‹‚³Tullia quid dicat, notae collactea Maurae. ‹‚µnoctibus hic ponunt lecticas, micturiunt hic €effigiemque deae longis siphonibus implent €inque uices equitant ac Luna teste mouentur, €inde domos abeunt: tu calcas luce reuersa €coniugis urinam magnos uisurus amicos. €nota bonae secreta deae, cum tibia lumbos €incitat et cornu pariter uinoque feruntur €attonitae crinemque rotant ululantque Priapi €maenades. o quantus tunc illis mentibus ardor €concubitus, quae uox saltante libidine, quantus €ille meri ueteris per crura madentia torrens! €lenonum ancillas posita Saufeia corona @1 €prouocat et tollit pendentis praemia coxae, €ipsa Medullinae fluctum crisantis adorat: €palma inter dominas, uirtus natalibus aequa. €nil ibi per ludum simulabitur, omnia fient €ad uerum, quibus incendi iam frigidus aeuo €Laomedontiades et Nestoris hirnea possit. €tunc prurigo morae inpatiens, tum femina simplex, €ac pariter toto repetitus clamor ab antro €'iam fas est, admitte uiros.' dormitat adulter, €illa iubet sumpto iuuenem properare cucullo; €si nihil est, seruis incurritur; abstuleris spem €seruorum, uenit et conductus aquarius; hic si €quaeritur et desunt homines, mora nulla per ipsam €quo minus inposito clunem summittat asello. €atque utinam ritus ueteres et publica saltem €his intacta malis agerentur sacra; sed omnes €nouerunt Mauri atque Indi quae psaltria penem €maiorem quam sunt duo Caesaris Anticatones €illuc, testiculi sibi conscius unde fugit mus, €intulerit, ubi uelari pictura iubetur €quaecumque alterius sexus imitata figuras. €et quis tunc hominum contemptor numinis, aut quis €simpuuium ridere Numae nigrumque catinum €et Vaticano fragiles de monte patellas €ausus erat? sed nunc ad quas non Clodius aras? @1 €[audio quid ueteres olim moneatis amici, €'pone seram, cohibe.' sed quis custodiet ipsos €custodes? cauta est et ab illis incipit uxor.] €iamque eadem summis pariter minimisque libido, €nec melior silicem pedibus quae conterit atrum €quam quae longorum uehitur ceruice Syrorum. €@@ut spectet ludos, conducit Ogulnia uestem, €conducit comites, sellam, ceruical, amicas, €nutricem et flauam cui det mandata puellam. €haec tamen argenti superest quodcumque paterni €leuibus athletis et uasa nouissima donat. €multis res angusta domi, sed nulla pudorem €paupertatis habet nec se metitur ad illum €quem dedit haec posuitque modum. tamen utile quid sit €prospiciunt aliquando uiri, frigusque famemque €formica tandem quidam expauere magistra: €prodiga non sentit pereuntem femina censum. €ac uelut exhausta recidiuus pullulet arca €nummus et e pleno tollatur semper aceruo, €non umquam reputant quanti sibi gaudia constent. Ïø±ÿ@@in quacumque domo uiuit luditque professus €obscenum, tremula promittit et omnia dextra, €inuenies omnis turpes similesque cinaedis. €his uiolare cibos sacraeque adsistere mensae €permittunt, et uasa iubent frangenda lauari €cum colocyntha bibit uel cum barbata chelidon. @1 €purior ergo tuis laribus meliorque lanista, €in cuius numero longe migrare iubetur €psyllus ab %eupholio.% quid quod nec retia turpi Ïø±°ÿiunguntur tunicae, nec cella ponit eadem €munimenta umeri %pulsatamque arma% tridentem €qui nudus pugnare solet? pars ultima ludi €accipit has animas aliusque in carcere neruos. €sed tibi communem calicem facit uxor et illis €cum quibus Albanum Surrentinumque recuset €flaua ruinosi lupa degustare sepulchri. €horum consiliis nubunt subitaeque recedunt, €his languentem animum %seruant% et seria uitae, €his clunem atque latus discunt uibrare magistris, Ïø²°ÿquicquid praeterea scit qui docet. haud tamen illi €semper habenda fides: oculos fuligine pascit €distinctus croceis et reticulatus adulter. €suspectus tibi sit, quanto uox mollior et quo €saepius in teneris haerebit dextera lumbis. €hic erit in lecto fortissimus; exuit illic €personam docili Thais saltata Triphallo. €quem rides? aliis hunc mimum! sponsio fiat: €purum te contendo uirum. contendo: fateris? €an uocat ancillas tortoris pergula? noui Ïø³°ÿconsilia et ueteres quaecumque monetis amici, €'pone seram, cohibe'. sed quis custodiet ipsos @1 €custodes, qui nunc lasciuae furta puellae €hac mercede silent? crimen commune tacetur. €prospicit hoc prudens et a illis incipit uxor. ‹‚î@@sunt quas eunuchi inbelles ac mollia semper €oscula delectent et desperatio barbae €et quod abortiuo non est opus. illa uoluptas €summa tamen, quom iam calida matura iuuenta €inguina traduntur medicis, iam pectine nigro. €ergo expectatos ac iussos crescere primum €testiculos, postquam coeperunt esse bilibres, €tonsoris tantum damno rapit Heliodorus. Œ‚õámangonum pueros uera ac miserabilis urit €debilitas, follisque pudet cicerisque relicti. ‹‚öconspicuus longe cunctisque notabilis intrat €balnea nec dubie custodem uitis et horti €prouocat a domina factus spado. dormiat ille €cum domina, sed tu iam durum, Postume, iamque €tondendum eunucho Bromium committere noli. €@@si gaudet cantu, nullius fibula durat €uocem uendentis praetoribus. organa semper €in manibus, densi radiant testudine tota €sardonyches, crispo numerantur pectine chordae €quo tener Hedymeles operas dedit: hunc tenet, hoc se €solatur gratoque indulget basia plectro. €quaedam de numero Lamiarum ac nominis Appi €et farre et uino Ianum Vestamque rogabat, €an Capitolinam deberet Pollio quercum @1 €sperare et fidibus promittere. quid faceret plus €aegrotante uiro, medicis quid tristibus erga €filiolum? stetit ante aram nec turpe putauit €pro cithara uelare caput dictataque uerba €pertulit, ut mos est, et aperta palluit agna. €dic mihi nunc, quaeso, dic, antiquissime diuom, €respondes his, Iane pater? magna otia caeli; €non est, quod uideo, non est quod agatur apud uos. €haec de comoedis te consulit, illa tragoedum €commendare uolet: uaricosus fiet haruspex. €@@sed cantet potius quam totam peruolet urbem €audax et coetus possit quae ferre uirorum €cumque paludatis ducibus praesente marito þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ–‹ƒ‘ipsa loqui recta facie siccisque mamillis. €haec eadem nouit quid toto fiat in orbe, €quid Seres, quid Thraces agant, secreta nouercae €et pueri, quis amet, quis diripiatur adulter; €dicet quis uiduam praegnatem fecerit et quo €mense, quibus uerbis concumbat quaeque, modis quot. €instantem regi Armenio Parthoque cometen €prima uidet, famam rumoresque illa recentis €excipit ad portas, quosdam facit; isse Niphaten €in populos magnoque illic cuncta arua teneri €diluuio, nutare urbes, subsidere terras, €quocumque in triuio, cuicumque est obuia, narrat. €nec tamen id uitium magis intolerabile quam quod €uicinos humiles rapere et concidere loris €%exortata% solet. nam si latratibus alti €rumpuntur somni, 'fustes huc ocius' inquit @1 €'adferte' atque illis dominum iubet ante feriri, €deinde canem. grauis occursu, taeterrima uultu €balnea nocte subit, conchas et castra moueri €nocte iubet, magno gaudet sudare tumultu, €cum lassata graui ceciderunt bracchia massa, €callidus et cristae digitos inpressit aliptes €ac summum dominae femur exclamare coegit. €conuiuae miseri interea somnoque fameque €urguentur. tandem illa uenit rubicundula, totum €oenophorum sitiens, plena quod tenditur urna €admotum pedibus, de quo sextarius alter €ducitur ante cibum rabidam facturus orexim, €dum redit et loto terram ferit intestino. €marmoribus riui properant, aurata Falernum €peluis olet; nam sic, tamquam alta in dolia longus €deciderit serpens, bibit et uomit. ergo maritus €nauseat atque oculis bilem substringit opertis. €@@illa tamen grauior, quae cum discumbere coepit €laudat Vergilium, periturae ignoscit Elissae, €committit uates et comparat, inde Maronem €atque alia parte in trutina suspendit Homerum. €cedunt grammatici, uincuntur rhetores, omnis €turba tacet, nec causidicus nec praeco loquetur, €altera nec mulier. uerborum tanta cadit uis, €tot pariter pelues ac tintinnabula dicas €pulsari. iam nemo tubas, nemo aera fatiget: €una laboranti poterit succurrere Lunae. €inponit finem sapiens et rebus honestis; €nam quae docta nimis cupit et facunda uideri @1 €crure tenus medio tunicas succingere debet, €caedere Siluano porcum, quadrante lauari. €non habeat matrona, tibi quae iuncta recumbit, €dicendi genus, aut curuum sermone rotato €torqueat enthymema, nec historias sciat omnes, €sed quaedam ex libris et non intellegat. odi €hanc ego quae repetit uoluitque Palaemonis artem €seruata semper lege et ratione loquendi €ignotosque mihi tenet antiquaria uersus €nec curanda uiris. opicae castiget amicae €uerba: soloecismum liceat fecisse marito. €@@nil non permittit mulier sibi, turpe putat nil, €cum uiridis gemmas collo circumdedit et cum €auribus extentis magnos commisit elenchos. €[intolerabilius nihil est quam femina diues.] €interea foeda aspectu ridendaque multo €pane tumet facies aut pinguia Poppaeana €spirat et hinc miseri uiscantur labra mariti. €ad moechum lota ueniunt cute. quando uideri €uult formonsa domi? moechis foliata parantur, €his emitur quidquid graciles huc mittitis Indi. €tandem aperit uultum et tectoria prima reponit, €incipit agnosci, atque illo lacte fouetur €propter quod secum comites educit asellas €exul Hyperboreum si dimittatur ad axem. €sed quae mutatis inducitur atque fouetur €tot medicaminibus coctaeque siliginis offas €accipit et madidae, facies dicetur an ulcus? €@@est pretium curae penitus cognoscere toto @1 €quid faciant agitentque die. si nocte maritus €auersus iacuit, periit libraria, ponunt €cosmetae tunicas, tarde uenisse Liburnus €dicitur et poenas alieni pendere somni €cogitur, hic frangit ferulas, rubet ille flagello, €hic scutica; sunt quae tortoribus annua praestent. €uerberat atque obiter faciem linit, audit amicas €aut latum pictae uestis considerat aurum €et caedit, longi relegit transuersa diurni €et caedit, donec lassis caedentibus 'exi' €intonet horrendum iam cognitione peracta. €praefectura domus Sicula non mitior aula. €nam si constituit solitoque decentius optat €ornari et properat iamque expectatur in hortis €aut apud Isiacae potius sacraria lenae, €disponit crinem laceratis ipsa capillis €nuda umeros Psecas infelix nudisque mamillis. €'altior hic quare cincinnus?' taurea punit €continuo flexi crimen facinusque capilli. €quid Psecas admisit? quaenam est hic culpa puellae, €si tibi displicuit nasus tuus? altera laeuum €extendit pectitque comas et uoluit in orbem. €est in consilio materna admotaque lanis €emerita quae cessat acu; sententia prima €huius erit, post hanc aetate atque arte minores €censebunt, tamquam famae discrimen agatur €aut animae: tanta est quaerendi cura decoris. €tot premit ordinibus, tot adhuc conpagibus altum €aedificat caput: Andromachen a fronte uidebis, @1 €post minor est, credas aliam. cedo si breue parui €sortita est lateris spatium breuiorque uidetur €uirgine Pygmaea nullis adiuta coturnis €et leuis erecta consurgit ad oscula planta. €@@nulla uiri cura interea nec mentio fiet €damnorum. uiuit tamquam uicina mariti, €hoc solo propior, quod amicos coniugis odit €et seruos, grauis est rationibus. ecce furentis €Bellonae matrisque deum chorus intrat et ingens €semiuir, obsceno facies reuerenda minori, €mollia qui rapta secuit genitalia testa €iam pridem, cui rauca cohors, cui tympana cedunt €plebeia et Phrygia uestitur bucca tiara. €grande sonat metuique iubet Septembris et austri €aduentum, nisi se centum lustrauerit ouis €et xerampelinas ueteres donauerit ipsi, €ut quidquid subiti et magni discriminis instat €in tunicas eat et totum semel expiet annum. €hibernum fracta glacie descendet in amnem, €ter matutino Tiberi mergetur et ipsis €uerticibus timidum caput abluet, inde superbi €totum regis agrum nuda ac tremibunda cruentis €erepet genibus; si candida iusserit Io, €ibit ad Aegypti finem calidaque petitas €a Meroe portabit aquas, ut spargat in aede €Isidis, antiquo quae proxima surgit ouili. €credit enim ipsius dominae se uoce moneri. €en animam et mentem cum qua di nocte loquantur! €ergo hic praecipuum summumque meretur honorem €qui grege linigero circumdatus et grege caluo €plangentis populi currit derisor Anubis. @1 €ille petit ueniam, quotiens non abstinet uxor €concubitu sacris obseruandisque diebus €magnaque debetur uiolato poena cadurco €et mouisse caput uisa est argentea serpens; €illius lacrimae meditataque murmura praestant €ut ueniam culpae non abnuat ansere magno €scilicet et tenui popano corruptus Osiris. €cum dedit ille locum, cophino fenoque relicto €arcanam Iudaea tremens mendicat in aurem, €interpres legum Solymarum et magna sacerdos €arboris ac summi fida internuntia caeli. €implet et illa manum, sed parcius; aere minuto €qualiacumque uoles Iudaei somnia uendunt. €spondet amatorem tenerum uel diuitis orbi €testamentum ingens calidae pulmone columbae €tractato Armenius uel Commagenus haruspex; €pectora pullorum rimabitur, exta catelli €interdum et pueri; faciet quod deferat ipse. €Chaldaeis sed maior erit fiducia: quidquid €dixerit astrologus, credent a fonte relatum €Hammonis, quoniam Delphis oracula cessant €et genus humanum damnat caligo futuri. €praecipuus tamen est horum, qui saepius exul, €cuius amicitia conducendaque tabella €magnus ciuis obit et formidatus Othoni. €inde fides artis, sonuit si dextera ferro €laeuaque, si longe castrorum in carcere mansit. @1 €nemo mathematicus genium indemnatus habebit, €sed qui paene perit, cui uix in Cyclada mitti €contigit et parua tandem caruisse Seripho. €consulit ictericae lento de funere matris, €ante tamen de te Tanaquil tua, quando sororem €efferat et patruos, an sit uicturus adulter €post ipsam; quid enim maius dare numina possunt? €haec tamen ignorat quid sidus triste minetur €Saturni, quo laeta Venus se proferat astro, €quis mensis damnis, quae dentur tempora lucro: €illius occursus etiam uitare memento, €in cuius manibus ceu pinguia sucina tritas €cernis ephemeridas, quae nullum consulit et iam €consulitur, quae castra uiro patriamque petente €non ibit pariter numeris reuocata Thrasylli. €ad primum lapidem uectari cum placet, hora €sumitur ex libro; si prurit frictus ocelli €angulus, inspecta genesi collyria poscit; €aegra licet iaceat, capiendo nulla uidetur þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ–‹„Åaptior hora cibo nisi quam dederit Petosiris. €si mediocris erit, spatium lustrabit utrimque €metarum et sortes ducet frontemque manumque €praebebit uati crebrum poppysma roganti. €diuitibus responsa dabit Phryx augur et inde €conductus, dabit astrorum mundique peritus €atque aliquis senior qui publica fulgura condit. €plebeium in circo positum est et in aggere fatum. €quae nudis longum ostendit ceruicibus aurum @1 €consulit ante falas delphinorumque columnas €an saga uendenti nubat caupone relicto. €@@hae tamen et partus subeunt discrimen et omnis €nutricis tolerant fortuna urguente labores, €sed iacet aurato uix ulla puerpera lecto. €tantum artes huius, tantum medicamina possunt, €quae steriles facit atque homines in uentre necandos €conducit. gaude, infelix, atque ipse bibendum €porrige quidquid erit; nam si distendere uellet €et uexare uterum pueris salientibus, esses €Aethiopis fortasse pater, mox decolor heres €impleret tabulas numquam tibi mane uidendus. €transeo suppositos et gaudia uotaque saepe €ad spurcos decepta lacus, saepe inde petitos €pontifices, salios Scaurorum nomina falso €corpore laturos. stat Fortuna inproba noctu €adridens nudis infantibus: hos fouet omni €inuoluitque sinu, domibus tunc porrigit altis €secretumque sibi mimum parat; hos amat, his se €ingerit utque suos semper producit alumnos. €@@hic magicos adfert cantus, hic Thessala uendit €philtra, quibus ualeat mentem uexare mariti €et solea pulsare natis. quod desipis, inde est, €inde animi caligo et magna obliuio rerum €quas modo gessisti. tamen hoc tolerabile, si non Œ„æá[semper aquam portes rimosa ad dolia, semper €istud onus subeas ipsis manantibus urnis, €quo rabidus nostro Phalarim de rege dedisti.] @1 ‹„çet furere incipias ut auunculus ille Neronis, €cui totam tremuli frontem Caesonia pulli €infudit. quae non faciet quod principis uxor? €ardebant cuncta et fracta conpage ruebant €non aliter quam si fecisset Iuno maritum €insanum. minus ergo nocens erit Agrippinae €boletus, siquidem unius praecordia pressit €ille senis tremulumque caput descendere iussit €in caelum et longa manantia labra saliua: €haec poscit ferrum atque ignes, haec potio torquet, €haec lacerat mixtos equitum cum sanguine patres. €tanti partus equae, tanti una uenefica constat. €@@oderunt natos de paelice; nemo repugnet, €nemo uetet, iam iam priuignum occidere fas est. €uos ego, pupilli, moneo, quibus amplior est res, €custodite animas et nulli credite mensae: €liuida materno feruent adipata ueneno. €mordeat ante aliquis quidquid porrexerit illa €quae peperit, timidus praegustet pocula papas. €fingimus haec altum satura sumente coturnum €scilicet, et finem egressi legemque priorum €grande Sophocleo carmen bacchamur hiatu, €montibus ignotum Rutulis caeloque Latino? €nos utinam uani. sed clamat Pontia 'feci, €confiteor, puerisque meis aconita paraui, €quae deprensa patent; facinus tamen ipsa peregi.' €tune duos una, saeuissima uipera, cena? @1 €tune duos? 'septem, si septem forte fuissent.' €credamus tragicis quidquid de Colchide torua €dicitur et Procne; nil contra conor. et illae €grandia monstra suis audebant temporibus, sed €non propter nummos. minor admiratio summis €debetur monstris, quotiens facit ira nocentes €hunc sexum et rabie iecur incendente feruntur €praecipites, ut saxa iugis abrupta, quibus mons €subtrahitur cliuoque latus pendente recedit. €illam ego non tulerim quae conputat et scelus ingens €sana facit. spectant subeuntem fata mariti €Alcestim et, similis si permutatio detur, €morte uiri cupiant animam seruare catellae. €occurrent multae tibi Belides atque Eriphylae €mane, Clytemestram nullus non uicus habebit. €hoc tantum refert, quod Tyndaris illa bipennem €insulsam et fatuam dextra laeuaque tenebat; €at nunc res agitur tenui pulmone rubetae, €sed tamen et ferro, si praegustarit Atrides €Pontica ter uicti cautus medicamina regis. ôÿ@@@@{1SATVRA VII}1 Et spes et ratio studiorum in Caesare tantum; €solus enim tristes hac tempestate Camenas €respexit, cum iam celebres notique poetae €balneolum Gabiis, Romae conducere furnos @1 €temptarent, nec foedum alii nec turpe putarent €praecones fieri, cum desertis Aganippes €uallibus esuriens migraret in atria Clio. €nam si Pieria quadrans tibi nullus in umbra €ostendatur, ames nomen uictumque Machaerae €et uendas potius commissa quod auctio uendit €stantibus, oenophorum, tripedes, armaria, cistas, €Alcithoen Pacci, Thebas et Terea Fausti. €hoc satius quam si dicas sub iudice 'uidi' €quod non uidisti; faciant equites Asiani, €[quamquam et Cappadoces faciant equitesque Bithyni] €altera quos nudo traducit gallica talo. €nemo tamen studiis indignum ferre laborem €cogetur posthac, nectit quicumque canoris €eloquium uocale modis laurumque momordit. €hoc agite, o iuuenes. circumspicit et stimulat uos €materiamque sibi ducis indulgentia quaerit. €si qua aliunde putas rerum expectanda tuarum €praesidia atque ideo croceae membrana tabellae €impletur, lignorum aliquid posce ocius et quae €componis dona Veneris, Telesine, marito, €aut clude et positos tinea pertunde libellos. €frange miser calamum uigilataque proelia dele, €qui facis in parua sublimia carmina cella, €ut dignus uenias hederis et imagine macra. €spes nulla ulterior; didicit iam diues auarus @1 €tantum admirari, tantum laudare disertos, €ut pueri Iunonis auem. sed defluit aetas €et pelagi patiens et cassidis atque ligonis. €taedia tunc subeunt animos, tunc seque suamque €Terpsichoren odit facunda et nuda senectus. €@@accipe nunc artes. ne quid tibi conferat iste, €quem colis et Musarum et Apollinis aede relicta, €ipse facit uersus atque uni cedit Homero €propter mille annos, et si dulcedine famae €succensus recites, maculosas commodat aedes. €haec longe ferrata domus seruire iubetur €in qua sollicitas imitatur ianua portas. €scit dare libertos extrema in parte sedentis €ordinis et magnas comitum disponere uoces; €nemo dabit regum quanti subsellia constant €et quae conducto pendent anabathra tigillo €quaeque reportandis posita est orchestra cathedris. €nos tamen hoc agimus tenuique in puluere sulcos €ducimus et litus sterili uersamus aratro. €nam si discedas, [laqueo tenet ambitiosi €consuetudo mali,] tenet insanabile multos €scribendi cacoethes et aegro in corde senescit. €sed uatem egregium, cui non sit publica uena, €qui nihil expositum soleat deducere, nec qui €communi feriat carmen triuiale moneta, €hunc, qualem nequeo monstrare et sentio tantum, €anxietate carens animus facit, omnis acerbi @1 €inpatiens, cupidus siluarum aptusque bibendis €fontibus Aonidum. neque enim cantare sub antro €Pierio thyrsumque potest contingere maesta €paupertas atque aeris inops, quo nocte dieque €corpus eget: satur est cum dicit Horatius 'euhoe.' €quis locus ingenio, nisi cum se carmine solo €uexant et dominis Cirrhae Nysaeque feruntur €pectora uestra duas non admittentia curas? €magnae mentis opus nec de lodice paranda €attonitae currus et equos faciesque deorum €aspicere et qualis Rutulum confundat Erinys. €nam si Vergilio puer et tolerabile desset €hospitium, caderent omnes a crinibus hydri, €surda nihil gemeret graue bucina. poscimus ut sit €non minor antiquo Rubrenus Lappa coturno, €cuius et alueolos et laenam pignerat Atreus? €non habet infelix Numitor quod mittat amico, €Quintillae quod donet habet, nec defuit illi €unde emeret multa pascendum carne leonem €iam domitum; constat leuiori belua sumptu €nimirum et capiunt plus intestina poetae. €contentus fama iaceat Lucanus in hortis €marmoreis, at Serrano tenuique Saleiio €gloria quantalibet quid erit, si gloria tantum est? €curritur ad uocem iucundam et carmen amicae €Thebaidos, laetam cum fecit Statius urbem €promisitque diem: tanta dulcedine captos €adficit ille animos tantaque libidine uolgi €auditur. sed cum fregit subsellia uersu @1 €esurit, intactam Paridi nisi uendit Agauen. €ille et militiae multis largitus honorem €semenstri uatum digitos circumligat auro. €quod non dant proceres, dabit histrio. tu Camerinos €et Baream, tu nobilium magna atria curas? €praefectos Pelopea facit, Philomela tribunos. €haut tamen inuideas uati quem pulpita pascunt. €quis tibi Maecenas, quis nunc erit aut Proculeius þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ—ˆßaut Fabius, quis Cotta iterum, quis Lentulus alter? €tum par ingenio pretium, tunc utile multis €pallere et uinum toto nescire Decembri. €@@uester porro labor fecundior, historiarum €scriptores? perit hic plus temporis atque olei plus. €nullo quippe modo millensima pagina surgit €omnibus et crescit multa damnosa papyro; €sic ingens rerum numerus iubet atque operum lex. €quae tamen inde seges? terrae quis fructus apertae? €quis dabit historico quantum daret acta legenti? €@@'sed genus ignauum, quod lecto gaudet et umbra.' €dic igitur quid causidicis ciuilia praestent €officia et magno comites in fasce libelli. €ipsi magna sonant, sed tum cum creditor audit €praecipue, uel si tetigit latus acrior illo €qui uenit ad dubium grandi cum codice nomen. €tunc inmensa caui spirant mendacia folles €conspuiturque sinus; ueram deprendere messem @1 €si libet, hinc centum patrimonia causidicorum, €parte alia solum russati pone Lacertae. €consedere duces, surgis tu pallidus Aiax €dicturus dubia pro libertate bubulco €iudice. rumpe miser tensum iecur, ut tibi lasso €figantur uirides, scalarum gloria, palmae. €quod uocis pretium? siccus petasunculus et uas €pelamydum aut ueteres, Maurorum epimenia, bulbi €aut uinum Tiberi deuectum, quinque lagonae. €si quater egisti, si contigit aureus unus, €inde cadunt partes ex foedere pragmaticorum. €'Aemilio dabitur quantum licet, et melius nos €egimus.' huius enim stat currus aeneus, alti €quadriiuges in uestibulis, atque ipse feroci €bellatore sedens curuatum hastile minatur €eminus et statua meditatur proelia lusca. €sic Pedo conturbat, Matho deficit, exitus hic est €Tongilii, magno cum rhinocerote lauari €qui solet et uexat lutulenta balnea turba €perque forum iuuenes longo premit assere Maedos €empturus pueros, argentum, murrina, uillas; €spondet enim Tyrio stlattaria purpura filo. €[et tamen est illis hoc utile. purpura uendit] €causidicum uendunt amethystina; conuenit illi €et strepitu et facie maioris uiuere census, €sed finem inpensae non seruat prodiga Roma. @1 €fidimus eloquio? Ciceroni nemo ducentos €nunc dederit nummos, nisi fulserit anulus ingens. €respicit haec primum qui litigat, an tibi serui €octo, decem comites, an post te sella, togati €ante pedes. ideo conducta Paulus agebat €sardonyche, atque ideo pluris quam Gallus agebat, €quam Basilus. rara in tenui facundia panno. €quando licet Basilo flentem producere matrem? €quis bene dicentem Basilum ferat? accipiat te €Gallia uel potius nutricula causidicorum €Africa, si placuit mercedem ponere linguae. €@@declamare doces? o ferrea pectora Vetti, €cum perimit saeuos classis numerosa tyrannos. €nam quaecumque sedens modo legerat, haec eadem stans €perferet atque eadem cantabit uersibus isdem. €occidit miseros crambe repetita magistros. €quis color et quod sit causae genus atque ubi summa €quaestio, quae ueniant diuersa parte sagittae, €nosse uolunt omnes, mercedem soluere nemo. €'mercedem appellas? quid enim scio?' 'culpa docentis €scilicet arguitur, quod laeuae parte mamillae €nil salit Arcadico iuueni, cuius mihi sexta €quaque die miserum dirus caput Hannibal inplet, @1 €quidquid id est de quo deliberat, an petat urbem €a Cannis, an post nimbos et fulmina cautus €circumagat madidas a tempestate cohortes. €quantum uis stipulare et protinus accipe: quid do €ut totiens illum pater audiat?' haec alii sex €uel plures uno conclamant ore sophistae €et ueras agitant lites raptore relicto; €fusa uenena silent, malus ingratusque maritus €et quae iam ueteres sanant mortaria caecos. €ergo sibi dabit ipse rudem, si nostra mouebunt €consilia, et uitae diuersum iter ingredietur €ad pugnam qui rhetorica descendit ab umbra, €summula ne pereat qua uilis tessera uenit €frumenti; quippe haec merces lautissima. tempta €Chrysogonus quanti doceat uel Pollio quanti €lautorum pueros, artem scindes Theodori. €balnea sescentis et pluris porticus in qua €gestetur dominus quotiens pluit. anne serenum €expectet spargatque luto iumenta recenti? €hic potius, namque hic mundae nitet ungula mulae. €parte alia longis Numidarum fulta columnis €surgat et algentem rapiat cenatio solem. €quanticumque domus, ueniet qui fercula docte €conponit, ueniet qui pulmentaria condit. €hos inter sumptus sestertia Quintiliano, €ut multum, duo sufficient: res nulla minoris €constabit patri quam filius. 'unde igitur tot €Quintilianus habet saltus?' exempla nouorum @1 €fatorum transi. felix et pulcher et acer, €felix et sapiens et nobilis et generosus €adpositam nigrae lunam subtexit alutae, €felix orator quoque maximus et iaculator €et, si perfrixit, cantat bene. distat enim quae €sidera te excipiant modo primos incipientem €edere uagitus et adhuc a matre rubentem. €si Fortuna uolet, fies de rhetore consul; €si uolet haec eadem, fiet de consule rhetor. €Ventidius quid enim? quid Tullius? anne aliud quam €sidus et occulti miranda potentia fati? €seruis regna dabunt, captiuis fata triumphum. €felix ille tamen coruo quoque rarior albo. €paenituit multos uanae sterilisque cathedrae, €sicut Tharsimachi probat exitus atque Secundi €Carrinatis; et hunc inopem uidistis, Athenae, €nil praeter gelidas ausae conferre cicutas. €di maiorum umbris tenuem et sine pondere terram €spirantisque crocos et in urna perpetuum uer, €qui praeceptorem sancti uoluere parentis €esse loco. metuens uirgae iam grandis Achilles €cantabat patriis in montibus et cui non tunc €eliceret risum citharoedi cauda magistri; €sed Rufum atque alios caedit sua quemque iuuentus, €Rufum, quem totiens Ciceronem Allobroga dixit. €@@quis gremio Celadi doctique Palaemonis adfert €quantum grammaticus meruit labor? et tamen ex hoc, €quodcumque est (minus est autem quam rhetoris aera), @1 €discipuli custos praemordet acoenonoetus €et qui dispensat frangit sibi. cede, Palaemon, €et patere inde aliquid decrescere, non aliter quam €institor hibernae tegetis niueique cadurci, €dummodo non pereat mediae quod noctis ab hora €sedisti, qua nemo faber, qua nemo sederet €qui docet obliquo lanam deducere ferro, €dummodo non pereat totidem olfecisse lucernas €quot stabant pueri, cum totus decolor esset €Flaccus et haereret nigro fuligo Maroni. €rara tamen merces quae cognitione tribuni €non egeat. sed uos saeuas inponite leges, €ut praeceptori uerborum regula constet, €ut legat historias, auctores nouerit omnes €tamquam ungues digitosque suos, ut forte rogatus, €dum petit aut thermas aut Phoebi balnea, dicat €nutricem Anchisae, nomen patriamque nouercae €Anchemoli, dicat quot Acestes uixerit annis, €quot Siculi Phrygibus uini donauerit urnas. €exigite ut mores teneros ceu pollice ducat, €ut si quis cera uoltum facit; exigite ut sit €et pater ipsius coetus, ne turpia ludant, €ne faciant uicibus. non est leue tot puerorum €obseruare manus oculosque in fine trementis. €'haec' inquit 'cura; sed cum se uerterit annus, €accipe, uictori populus quod postulat, aurum.' @1 ôÿ@@@@{1SATVRA VIII}1 Stemmata quid faciunt? quid prodest, Pontice, longo €sanguine censeri, pictos ostendere uultus €maiorum et stantis in curribus Aemilianos €et Curios iam dimidios umeroque minorem €Coruinum et Galbam auriculis nasoque carentem, €[quis fructus generis tabula iactare capaci €Coruinum, posthac multa contingere uirga €fumosos equitum cum dictatore magistros,] €si coram Lepidis male uiuitur? effigies quo €tot bellatorum, si luditur alea pernox €ante Numantinos, si dormire incipis ortu €luciferi, quo signa duces et castra mouebant? €cur Allobrogicis et magna gaudeat ara €natus in Herculeo Fabius lare, si cupidus, si €uanus et Euganea quantumuis mollior agna, €si tenerum attritus Catinensi pumice lumbum €squalentis traducit auos emptorque ueneni €frangenda miseram funestat imagine gentem? €tota licet ueteres exornent undique cerae €atria, nobilitas sola est atque unica uirtus. €Paulus uel Cossus uel Drusus moribus esto, €hos ante effigies maiorum pone tuorum, €praecedant ipsas illi te consule uirgas. €prima mihi debes animi bona. sanctus haberi €iustitiaeque tenax factis dictisque mereris? €agnosco procerem; salue Gaetulice, seu tu €Silanus: quocumque alto de sanguine rarus @1 €ciuis et egregius patriae contingis ouanti, €exclamare libet populus quod clamat Osiri þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ˜ˆˆžinuento. quis enim generosum dixerit hunc qui €indignus genere et praeclaro nomine tantum €insignis? nanum cuiusdam Atlanta uocamus, €Aethiopem Cycnum, prauam extortamque puellam €Europen; canibus pigris scabieque uetusta €leuibus et siccae lambentibus ora lucernae €nomen erit pardus, tigris, leo, si quid adhuc est €quod fremat in terris uiolentius. ergo cauebis €et metues ne tu sic Creticus aut Camerinus. €@@his ego quem monui? tecum mihi sermo, Rubelli €Blande. tumes alto Drusorum stemmate, tamquam €feceris ipse aliquid propter quod nobilis esses, €ut te conciperet quae sanguine fulget Iuli, €non quae uentoso conducta sub aggere texit. €'uos humiles' inquis 'uolgi pars ultima nostri, €quorum nemo queat patriam monstrare parentis, €ast ego Cecropides.' uiuas et originis huius €gaudia longa feras. tamen ima plebe Quiritem €facundum inuenies, solet hic defendere causas €nobilis indocti; ueniet de plebe togata €qui iuris nodos et legum aenigmata soluat; €hinc petit Euphraten iuuenis domitique Bataui €custodes aquilas armis industrius; at tu €nil nisi Cecropides truncoque simillimus Hermae. €nullo quippe alio uincis discrimine quam quod €illi marmoreum caput est, tua uiuit imago. €dic mihi, Teucrorum proles, animalia muta @1 €quis generosa putet nisi fortia. nempe uolucrem €sic laudamus equum, facili cui plurima palma €feruet et exultat rauco uictoria circo; €nobilis hic, quocumque uenit de gramine, cuius €clara fuga ante alios et primus in aequore puluis. €sed uenale pecus Coryphaei posteritas et €Hirpini, si rara iugo uictoria sedit. €nil ibi maiorum respectus, gratia nulla €umbrarum; dominos pretiis mutare iubentur €exiguis, trito ducunt epiraedia collo €segnipedes dignique molam uersare nepotes. €ergo ut miremur te, non tua, priuum aliquid da €quod possim titulis incidere praeter honores €quos illis damus ac dedimus, quibus omnia debes. €@@haec satis ad iuuenem quem nobis fama superbum €tradit et inflatum plenumque Nerone propinquo; €rarus enim ferme sensus communis in illa €fortuna. sed te censeri laude tuorum, €Pontice, noluerim sic ut nihil ipse futurae €laudis agas. miserum est aliorum incumbere famae, €ne conlapsa ruant subductis tecta columnis. €stratus humi palmes uiduas desiderat ulmos. €esto bonus miles, tutor bonus, arbiter idem €integer; ambiguae si quando citabere testis €incertaeque rei, Phalaris licet imperet ut sis €falsus et admoto dictet periuria tauro, €summum crede nefas animam praeferre pudori €et propter uitam uiuendi perdere causas. €dignus morte perit, cenet licet ostrea centum @1 €Gaurana et Cosmi toto mergatur aeno. €expectata diu tandem prouincia cum te €rectorem accipiet, pone irae frena modumque, €pone et auaritiae, miserere inopum sociorum: €ossa uides rerum uacuis exucta medullis. €respice quid moneant leges, quid curia mandet, €praemia quanta bonos maneant, quam fulmine iusto €et Capito et Tutor ruerint damnante senatu, €piratae Cilicum. sed quid damnatio confert? €praeconem, Chaerippe, tuis circumspice pannis, €cum Pansa eripiat quidquid tibi Natta reliquit, €iamque tace; furor est post omnia perdere naulum. €non idem gemitus olim neque uulnus erat par €damnorum sociis florentibus et modo uictis. €plena domus tunc omnis, et ingens stabat aceruos €nummorum, Spartana chlamys, conchylia Coa, €et cum Parrhasii tabulis signisque Myronis €Phidiacum uiuebat ebur, nec non Polycliti €multus ubique labor, rarae sine Mentore mensae. €inde %Dolabella atque hinc% Antonius, inde €sacrilegus Verres referebant nauibus altis €occulta spolia et plures de pace triumphos. €nunc sociis iuga pauca boum, grex paruus equarum, €et pater armenti capto eripietur agello, €ipsi deinde Lares, si quod spectabile signum. €[si quis in aedicula deus unicus; haec etenim sunt €pro summis, nam sunt haec maxima. despicias tu] €forsitan inbellis Rhodios unctamque Corinthon €despicias merito: quid resinata iuuentus @1 €cruraque totius facient tibi leuia gentis? €horrida uitanda est Hispania, Gallicus axis €Illyricumque latus; parce et messoribus illis €qui saturant urbem circo scenaeque uacantem; €quanta autem inde feres tam dirae praemia culpae, €cum tenuis nuper Marius discinxerit Afros? €curandum in primis ne magna iniuria fiat €fortibus et miseris. tollas licet omne quod usquam est €auri atque argenti, scutum gladiumque relinques. €[et iaculum et galeam; spoliatis arma supersunt.] €quod modo proposui, non est sententia, uerum est; €credite me uobis folium recitare Sibyllae. €si tibi sancta cohors comitum, si nemo tribunal €uendit acersecomes, si nullum in coniuge crimen €nec per conuentus et cuncta per oppida curuis €unguibus ire parat nummos raptura Celaeno, €tum licet a Pico numeres genus, altaque si te €nomina delectant omnem Titanida pugnam €inter maiores ipsumque Promethea ponas. €[de quocumque uoles proauom tibi sumito libro.] €quod si praecipitem rapit ambitio atque libido, €si frangis uirgas sociorum in sanguine, si te €delectant hebetes lasso lictore secures, €incipit ipsorum contra te stare parentum €nobilitas claramque facem praeferre pudendis. €omne animi uitium tanto conspectius in se €crimen habet, quanto maior qui peccat habetur. @1 €quo mihi te, solitum falsas signare tabellas, €in templis quae fecit auus statuamque parentis €ante triumphalem? quo, si nocturnus adulter €tempora Santonico uelas adoperta cucullo? €@@praeter maiorum cineres atque ossa uolucri €carpento rapitur pinguis Lateranus, et ipse, €ipse rotam adstringit sufflamine mulio consul, €nocte quidem, sed Luna uidet, sed sidera testes €intendunt oculos. finitum tempus honoris €cum fuerit, clara Lateranus luce flagellum €sumet et occursum numquam trepidabit amici €iam senis ac uirga prior adnuet atque maniplos €soluet et infundet iumentis hordea lassis. €interea, dum lanatas robumque iuuencum €more Numae caedit, Iouis ante altaria iurat €solam Eponam et facies olida ad praesepia pictas. €sed cum peruigiles placet instaurare popinas, €obuius adsiduo Syrophoenix udus amomo €currit, Idymaeae Syrophoenix incola portae €hospitis adfectu dominum regemque salutat, €et cum uenali Cyane succincta lagona. €defensor culpae dicet mihi 'fecimus et nos €haec iuuenes.' esto, desisti nempe nec ultra €fouisti errorem. breue sit quod turpiter audes, @1 €quaedam cum prima resecentur crimina barba. €indulge ueniam pueris: Lateranus ad illos €thermarum calices inscriptaque lintea uadit €maturus bello Armeniae Syriaeque tuendis €amnibus et Rheno atque Histro. praestare Neronem €securum ualet haec aetas. mitte Ostia, Caesar, €mitte, sed in magna legatum quaere popina: €inuenies aliquo cum percussore iacentem, €permixtum nautis et furibus ac fugitiuis, €inter carnifices et fabros sandapilarum €et resupinati cessantia tympana galli. €aequa ibi libertas, communia pocula, lectus €non alius cuiquam, nec mensa remotior ulli. €quid facias talem sortitus, Pontice, seruum? €nempe in Lucanos aut Tusca ergastula mittas. €at uos, Troiugenae, uobis ignoscitis et quae €turpia cerdoni Volesos Brutumque decebunt. €@@quid si numquam adeo foedis adeoque pudendis €utimur exemplis, ut non peiora supersint? €consumptis opibus uocem, Damasippe, locasti €sipario, clamosum ageres ut Phasma Catulli. €Laureolum uelox etiam bene Lentulus egit, €iudice me dignus uera cruce. nec tamen ipsi €ignoscas populo; populi frons durior huius, €qui sedet et spectat triscurria patriciorum, €planipedes audit Fabios, ridere potest qui €Mamercorum alapas. quanti sua funera uendant €quid refert? uendunt nullo cogente Nerone, @1 €nec dubitant celsi praetoris uendere ludis. €finge tamen gladios inde atque hinc pulpita poni, €quid satius? mortem sic quisquam exhorruit, ut sit €zelotypus Thymeles, stupidi collega Corinthi? €res haut mira tamen citharoedo principe mimus €nobilis. haec ultra quid erit nisi ludus? et illic €dedecus urbis habes, nec murmillonis in armis €nec clipeo Gracchum pugnantem aut falce supina; €damnat enim talis habitus [sed damnat et odit, €nec galea faciem abscondit]: mouet ecce tridentem. €postquam uibrata pendentia retia dextra €nequiquam effudit, nudum ad spectacula uoltum €erigit et tota fugit agnoscendus harena. €credamus tunicae, de faucibus aurea cum se þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ˜ˆ‹Ðporrigat et longo iactetur spira galero. €ergo ignominiam grauiorem pertulit omni €uolnere cum Graccho iussus pugnare secutor. €@@libera si dentur populo suffragia, quis tam €perditus ut dubitet Senecam praeferre Neroni? €cuius supplicio non debuit una parari €simia nec serpens unus nec culleus unus. €par Agamemnonidae crimen, sed causa facit rem €dissimilem. quippe ille deis auctoribus ultor €patris erat caesi media inter pocula, sed nec €Electrae iugulo se polluit aut Spartani €sanguine coniugii, nullis aconita propinquis €miscuit, in scena numquam cantauit Orestes, €Troica non scripsit. quid enim Verginius armis @1 €debuit ulcisci magis aut cum Vindice Galba, €quod Nero tam saeua crudaque tyrannide fecit? €haec opera atque hae sunt generosi principis artes, €gaudentis foedo peregrina ad pulpita cantu €prostitui Graiaeque apium meruisse coronae. €maiorum effigies habeant insignia uocis, €ante pedes Domiti longum tu pone Thyestae €syrma uel Antigones seu personam Melanippes, €et de marmoreo citharam suspende colosso. €@@quid, Catilina, tuis natalibus atque Cethegi €inueniet quisquam sublimius? arma tamen uos €nocturna et flammas domibus templisque paratis, €ut bracatorum pueri Senonumque minores, €ausi quod liceat tunica punire molesta. €sed uigilat consul uexillaque uestra coercet. €hic nouus Arpinas, ignobilis et modo Romae €municipalis eques, galeatum ponit ubique €praesidium attonitis et in omni monte laborat. €tantum igitur muros intra toga contulit illi €nominis ac tituli, quantum %in% Leucade, quantum €Thessaliae campis Octauius abstulit udo €caedibus adsiduis gladio; sed Roma parentem, €Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit. €Arpinas alius Volscorum in monte solebat €poscere mercedes alieno lassus aratro; €nodosam post haec frangebat uertice uitem, @1 €si lentus pigra muniret castra dolabra. €hic tamen et Cimbros et summa pericula rerum €excipit et solus trepidantem protegit urbem, €atque ideo, postquam ad Cimbros stragemque uolabant €qui numquam attigerant maiora cadauera corui, €nobilis ornatur lauro collega secunda. €plebeiae Deciorum animae, plebeia fuerunt €nomina; pro totis legionibus hi tamen et pro €omnibus auxiliis atque omni pube Latina €sufficiunt dis infernis Terraeque parenti. €[pluris enim Decii quam quae seruantur ab illis.] €ancilla natus trabeam et diadema Quirini €et fascis meruit, regum ultimus ille bonorum. €prodita laxabant portarum claustra tyrannis €exulibus iuuenes ipsius consulis et quos €magnum aliquid dubia pro libertate deceret, €quod miraretur cum Coclite Mucius et quae €imperii finis Tiberinum uirgo natauit. €occulta ad patres produxit crimina seruus €matronis lugendus; at illos uerbera iustis €adficiunt poenis et legum prima securis. €@@malo pater tibi sit Thersites, dummodo tu sis €Aeacidae similis Volcaniaque arma capessas, €quam te Thersitae similem producat Achilles. €et tamen, ut longe repetas longeque reuoluas €nomen, ab infami gentem deducis asylo; €maiorum primus, quisquis fuit ille, tuorum €aut pastor fuit aut illud quod dicere nolo. @1 ôÿ@@@@{1SATVRA IX}1 Scire uelim quare totiens mihi, Naeuole, tristis €occurras fronte obducta ceu Marsya uictus. €quid tibi cum uultu, qualem deprensus habebat €Rauola dum Rhodopes uda terit inguina barba? €[nos colaphum incutimus lambenti crustula seruo.] €non erit hac facie miserabilior Crepereius €Pollio, qui triplicem usuram praestare paratus €circumit et fatuos non inuenit. unde repente €tot rugae? certe modico contentus agebas €uernam equitem, conuiua ioco mordente facetus €et salibus uehemens intra pomeria natis. €omnia nunc contra, uultus grauis, horrida siccae €silua comae, nullus tota nitor in cute, qualem €Bruttia praestabat calidi tibi fascia uisci, €sed fruticante pilo neglecta et squalida crura. €quid macies aegri ueteris, quem tempore longo €torret quarta dies olimque domestica febris? €deprendas animi tormenta latentis in aegro €corpore, deprendas et gaudia; sumit utrumque €inde habitum facies. igitur flexisse uideris €propositum et uitae contrarius ire priori. €nuper enim, ut repeto, fanum Isidis et Ganymedem €Pacis et aduectae secreta Palatia matris €et Cererem (nam quo non prostat femina templo?) €notior Aufidio moechus celebrare solebas, €quodque taces, ipsos etiam inclinare maritos. @1 €@@'utile et hoc multis uitae genus, at mihi nullum €inde operae pretium. pingues aliquando lacernas, €munimenta togae, duri crassique coloris €et male percussas textoris pectine Galli €accipimus, tenue argentum uenaeque secundae. €fata regunt homines, fatum est et partibus illis €quas sinus abscondit. nam si tibi sidera cessant, €nil faciet longi mensura incognita nerui, €quamuis te nudum spumanti Virro labello €uiderit et blandae adsidue densaeque tabellae €sollicitent, $AU)TO\S GA\R E)FE/LKETAI A)/NDRA KI/NAIDOS&. €quod tamen ulterius monstrum quam mollis auarus? €"haec tribui, deinde illa dedi, mox plura tulisti." €computat et ceuet. ponatur calculus, adsint €cum tabula pueri; numera sestertia quinque €omnibus in rebus, numerentur deinde labores. €an facile et pronum est agere intra uiscera penem €legitimum atque illic hesternae occurrere cenae? €seruus erit minus ille miser qui foderit agrum €quam dominum. sed tu sane tenerum et puerum te €et pulchrum et dignum cyatho caeloque putabas. €uos humili adseculae, uos indulgebitis umquam €cultori, iam nec morbo donare parati? €en cui tu uiridem umbellam, cui sucina mittas €grandia, natalis quotiens redit aut madidum uer €incipit et strata positus longaque cathedra €munera femineis tractat secreta kalendis. @1 €dic, passer, cui tot montis, tot praedia seruas €Apula, tot miluos intra tua pascua lassas? €te Trifolinus ager fecundis uitibus implet €suspectumque iugum Cumis et Gaurus inanis_ €nam quis plura linit uicturo dolia musto?_ €quantum erat exhausti lumbos donare clientis €iugeribus paucis! meliusne hic rusticus infans €cum matre et casulis et conlusore catello €cymbala pulsantis legatum fiet amici? €"improbus es cum poscis" ait. sed pensio clamat €"posce," sed appellat puer unicus ut Polyphemi €lata acies per quam sollers euasit Vlixes. €alter emendus erit, namque hic non sufficit, ambo €pascendi. quid agam bruma spirante? quid, oro, €quid dicam scapulis puerorum aquilone Decembri €et pedibus? "durate atque expectate cicadas"? €uerum, ut dissimules, ut mittas cetera, quanto €metiris pretio quod, ni tibi deditus essem €deuotusque cliens, uxor tua uirgo maneret? €scis certe quibus ista modis, quam saepe rogaris €et quae pollicitus. fugientem saepe puellam €amplexu rapui; tabulas quoque ruperat et iam €signabat; tota uix hoc ego nocte redemi €te plorante foris. testis mihi lectulus et tu, €ad quem peruenit lecti sonus et dominae uox. €instabile ac dirimi coeptum et iam paene solutum €coniugium in multis domibus seruauit adulter. €quo te circumagas? quae prima aut ultima ponas? @1 €nullum ergo meritum est, ingrate ac perfide, nullum €quod tibi filiolus uel filia nascitur ex me? €tollis enim et libris actorum spargere gaudes €argumenta uiri. foribus suspende coronas: €iam pater es, dedimus quod famae opponere possis. €iura parentis habes, propter me scriberis heres, €legatum omne capis nec non et dulce caducum. €commoda praeterea iungentur multa caducis, €si numerum, si tres impleuero.' iusta doloris, €Naeuole, causa tui; contra tamen ille quid adfert? €@@'neglegit atque alium bipedem sibi quaerit asellum. €haec soli commissa tibi celare memento €et tacitus nostras intra te fige querellas; €nam res mortifera est inimicus pumice leuis. €qui modo secretum commiserat, ardet et odit, €tamquam prodiderim quidquid scio. sumere ferrum, €fuste aperire caput, candelam adponere ualuis €non dubitat. nec contemnas aut despicias quod €his opibus numquam cara est annona ueneni. €ergo occulta teges ut curia Martis Athenis.' €@@o Corydon, Corydon, secretum diuitis ullum €esse putas? serui ut taceant, iumenta loquentur €et canis et postes et marmora. claude fenestras, €uela tegant rimas, iunge ostia, tollite lumen, €e medio fac eant omnes, prope nemo recumbat; €quod tamen ad cantum galli facit ille secundi €proximus ante diem caupo sciet, audiet et quae þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ˜‰ˆífinxerunt pariter libarius, archimagiri, @1 €carptores. quod enim dubitant componere crimen €in dominos, quotiens rumoribus ulciscuntur €baltea? nec derit qui te per compita quaerat €nolentem et miseram uinosus inebriet aurem. €illos ergo roges quidquid paulo ante petebas €a nobis, taceant illi. sed prodere malunt €arcanum quam subrepti potare Falerni €pro populo faciens quantum Saufeia bibebat. €uiuendum recte, cum propter plurima, %tunc est% €idcirco ut possis linguam contemnere serui. €[praecipue causis, ut linguas mancipiorum €contemnas; nam lingua mali pars pessima serui. €deterior tamen hic qui liber non erit illis €quorum animas et farre suo custodit et aere.] €@@'utile consilium modo, sed commune, dedisti. €nunc mihi quid suades post damnum temporis et spes €deceptas? festinat enim decurrere uelox €flosculus angustae miseraeque breuissima uitae €portio; dum bibimus, dum serta, unguenta, puellas €poscimus, obrepit non intellecta senectus.' €@@ne trepida, numquam pathicus tibi derit amicus €stantibus et saluis his collibus; undique ad illos €conuenient et carpentis et nauibus omnes €qui digito scalpunt uno caput. altera maior €spes superest, tu tantum erucis inprime dentem. Œ†á[gratus eris, tu tantum erucis inprime dentem.] ‹‡@@'haec exempla para felicibus; at mea Clotho €et Lachesis gaudent, si pascitur inguine uenter. @1 €o parui nostrique Lares, quos ture minuto €aut farre et tenui soleo exorare corona, €quando ego figam aliquid quo sit mihi tuta senectus €a tegete et baculo? uiginti milia fenus €pigneribus positis, argenti uascula puri, €sed quae Fabricius censor notet, et duo fortes €de grege Moesorum, qui me ceruice locata €securum iubeant clamoso insistere circo; €sit mihi praeterea curuus caelator, et alter €qui multas facies pingit cito; sufficiunt haec. €quando ego pauper ero? uotum miserabile, nec spes €his saltem; nam cum pro me Fortuna uocatur, €adfixit ceras illa de naue petitas €quae Siculos cantus effugit remige surdo.' ôÿ@@@@{1SATVRA X}1 Omnibus in terris, quae sunt a Gadibus usque €Auroram et Gangen, pauci dinoscere possunt €uera bona atque illis multum diuersa, remota €erroris nebula. quid enim ratione timemus €aut cupimus? quid tam dextro pede concipis ut te €conatus non paeniteat uotique peracti? €euertere domos totas optantibus ipsis €di faciles. nocitura toga, nocitura petuntur €militia; torrens dicendi copia multis @1 €et sua mortifera est facundia; uiribus ille €confisus periit admirandisque lacertis; €sed pluris nimia congesta pecunia cura €strangulat et cuncta exuperans patrimonia census €quanto delphinis ballaena Britannica maior. €temporibus diris igitur iussuque Neronis €Longinum et magnos Senecae praediuitis hortos €clausit et egregias Lateranorum obsidet aedes €tota cohors: rarus uenit in cenacula miles. €pauca licet portes argenti uascula puri €nocte iter ingressus, gladium contumque timebis €et mota ad lunam trepidabis harundinis umbra: €cantabit uacuus coram latrone uiator. €prima fere uota et cunctis notissima templis €diuitiae, crescant ut opes, ut maxima toto €nostra sit arca foro. sed nulla aconita bibuntur €fictilibus; tunc illa time cum pocula sumes €gemmata et lato Setinum ardebit in auro. €iamne igitur laudas quod de sapientibus alter €ridebat, quotiens a limine mouerat unum €protuleratque pedem, flebat contrarius auctor? €sed facilis cuiuis rigidi censura cachinni: €mirandum est unde ille oculis suffecerit umor. €perpetuo risu pulmonem agitare solebat €Democritus, quamquam non essent urbibus illis €praetextae, trabeae, fasces, lectica, tribunal. €quid si uidisset praetorem curribus altis €extantem et medii sublimem puluere circi €in tunica Iouis et pictae Sarrana ferentem @1 €ex umeris aulaea togae magnaeque coronae €tantum orbem, quanto ceruix non sufficit ulla? €quippe tenet sudans hanc publicus et, sibi consul €ne placeat, curru seruus portatur eodem. €da nunc et uolucrem, sceptro quae surgit eburno, €illinc cornicines, hinc praecedentia longi €agminis officia et niueos ad frena Quirites, €defossa in loculos quos sportula fecit amicos. €tum quoque materiam risus inuenit ad omnis €occursus hominum, cuius prudentia monstrat €summos posse uiros et magna exempla daturos €ueruecum in patria crassoque sub aere nasci. €ridebat curas nec non et gaudia uolgi, €interdum et lacrimas, cum Fortunae ipse minaci €mandaret laqueum mediumque ostenderet unguem. €@@ergo superuacua aut quae perniciosa petuntur? €propter quae fas est genua incerare deorum? €@@quosdam praecipitat subiecta potentia magnae €inuidiae, mergit longa atque insignis honorum €pagina. descendunt statuae restemque secuntur, €ipsas deinde rotas bigarum inpacta securis €caedit et inmeritis franguntur crura caballis. €iam strident ignes, iam follibus atque caminis €ardet adoratum populo caput et crepat ingens €Seianus, deinde ex facie toto orbe secunda €fiunt urceoli, pelues, sartago, matellae. €pone domi laurus, duc in Capitolia magnum €cretatumque bouem: Seianus ducitur unco €spectandus, gaudent omnes. 'quae labra, quis illi @1 €uultus erat! numquam, si quid mihi credis, amaui €hunc hominem. sed quo cecidit sub crimine? quisnam €delator quibus indicibus, quo teste probauit?' €'nil horum; uerbosa et grandis epistula uenit €a Capreis.' 'bene habet, nil plus interrogo.' sed quid €turba Remi? sequitur fortunam, ut semper, et odit €damnatos. idem populus, si Nortia Tusco €fauisset, si oppressa foret secura senectus €principis, hac ipsa Seianum diceret hora €Augustum. iam pridem, ex quo suffragia nulli €uendimus, effudit curas; nam qui dabat olim €imperium, fasces, legiones, omnia, nunc se €continet atque duas tantum res anxius optat, €panem et circenses. 'perituros audio multos.' €'nil dubium, magna est fornacula.' 'pallidulus mi €Bruttidius meus ad Martis fuit obuius aram; €quam timeo, uictus ne poenas exigat Aiax €ut male defensus. curramus praecipites et, €dum iacet in ripa, calcemus Caesaris hostem. €sed uideant serui, ne quis neget et pauidum in ius €ceruice obstricta dominum trahat.' hi sermones €tunc de Seiano, secreta haec murmura uolgi. €uisne salutari sicut Seianus, habere €tantundem atque illi summas donare curules, €illum exercitibus praeponere, tutor haberi €principis angusta Caprearum in rupe sedentis €cum grege Chaldaeo? uis certe pila, cohortis, €egregios equites et castra domestica; quidni @1 €haec cupias? et qui nolunt occidere quemquam €posse uolunt. sed quae praeclara et prospera tanti, €ut rebus laetis par sit mensura malorum? €huius qui trahitur praetextam sumere mauis €an Fidenarum Gabiorumque esse potestas €et de mensura ius dicere, uasa minora €frangere pannosus uacuis aedilis Vlubris? €ergo quid optandum foret ignorasse fateris €Seianum; nam qui nimios optabat honores €et nimias poscebat opes, numerosa parabat €excelsae turris tabulata, unde altior esset €casus et inpulsae praeceps inmane ruinae. €quid Crassos, quid Pompeios euertit et illum, €ad sua qui domitos deduxit flagra Quirites? €summus nempe locus nulla non arte petitus €magnaque numinibus uota exaudita malignis. €ad generum Cereris sine caede ac uulnere pauci €descendunt reges et sicca morte tyranni. €@@eloquium ac famam Demosthenis aut Ciceronis €incipit optare et totis quinquatribus optat €quisquis adhuc uno parcam colit asse Mineruam, €quem sequitur custos angustae uernula capsae. €eloquio sed uterque perit orator, utrumque €largus et exundans leto dedit ingenii fons. €ingenio manus est et ceruix caesa, nec umquam €sanguine causidici maduerunt rostra pusilli. €'o fortunatam natam me consule Romam:' €Antoni gladios potuit contemnere si sic €omnia dixisset. ridenda poemata malo €quam te, conspicuae diuina Philippica famae, @1 €uolueris a prima quae proxima. saeuus et illum €exitus eripuit, quem mirabantur Athenae €torrentem et pleni moderantem frena theatri. €dis ille aduersis genitus fatoque sinistro, €quem pater ardentis massae fuligine lippus €a carbone et forcipibus gladiosque paranti €incude et luteo Volcano ad rhetora misit. €@@bellorum exuuiae, truncis adfixa tropaeis €lorica et fracta de casside buccula pendens €et curtum temone iugum uictaeque triremis €aplustre et summo tristis captiuos in arcu þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ˜Š‹‰humanis maiora bonis creduntur. ad hoc se €Romanus Graiusque et barbarus induperator €erexit, causas discriminis atque laboris €inde habuit: tanto maior famae sitis est quam €uirtutis. quis enim uirtutem amplectitur ipsam, €praemia si tollas? patriam tamen obruit olim €gloria paucorum et laudis titulique cupido €haesuri saxis cinerum custodibus, ad quae €discutienda ualent sterilis mala robora fici, €quandoquidem data sunt ipsis quoque fata sepulcris. €expende Hannibalem: quot libras in duce summo €inuenies? hic est quem non capit Africa Mauro €percussa oceano Niloque admota tepenti €rursus ad Aethiopum populos aliosque elephantos. €additur imperiis Hispania, Pyrenaeum €transilit. opposuit natura Alpemque niuemque: €diducit scopulos et montem rumpit aceto. €iam tenet Italiam, tamen ultra pergere tendit. @1 €'acti' inquit 'nihil est, nisi Poeno milite portas €frangimus et media uexillum pono Subura.' €o qualis facies et quali digna tabella, €cum Gaetula ducem portaret belua luscum! €exitus ergo quis est? o gloria! uincitur idem €nempe et in exilium praeceps fugit atque ibi magnus €mirandusque cliens sedet ad praetoria regis, €donec Bithyno libeat uigilare tyranno. €finem animae, quae res humanas miscuit olim, €non gladii, non saxa dabunt nec tela, sed ille €Cannarum uindex et tanti sanguinis ultor €anulus. i, demens, et saeuas curre per Alpes €ut pueris placeas et declamatio fias. €unus Pellaeo iuueni non sufficit orbis, €aestuat infelix angusto limite mundi €ut Gyarae clausus scopulis paruaque Seripho; €cum tamen a figulis munitam intrauerit urbem, €sarcophago contentus erit. mors sola fatetur €quantula sint hominum corpuscula. creditur olim €uelificatus Athos et quidquid Graecia mendax €audet in historia, constratum classibus isdem €suppositumque rotis solidum mare; credimus altos €defecisse amnes epotaque flumina Medo €prandente et madidis cantat quae Sostratus alis. €ille tamen qualis rediit Salamine relicta, €in Corum atque Eurum solitus saeuire flagellis €barbarus Aeolio numquam hoc in carcere passos, €ipsum conpedibus qui uinxerat Ennosigaeum €(mitius id sane, quod non et stigmate dignum €credidit. huic quisquam uellet seruire deorum?)_ @1 €sed qualis rediit? nempe una naue, cruentis €fluctibus ac tarda per densa cadauera prora. €has totiens optata exegit gloria poenas. €@@'da spatium uitae, multos da, Iuppiter, annos.' €hoc recto uoltu, solum hoc et pallidus optas. €sed quam continuis et quantis longa senectus €plena malis! deformem et taetrum ante omnia uultum €dissimilemque sui, deformem pro cute pellem €pendentisque genas et talis aspice rugas €quales, umbriferos ubi pandit Thabraca saltus, €in uetula scalpit iam mater simia bucca. €plurima sunt iuuenum discrimina, pulchrior ille €hoc atque %ille% alio, multum hic robustior illo: €una senum facies, cum uoce trementia membra €et iam leue caput madidique infantia nasi; €frangendus misero gingiua panis inermi. €usque adeo grauis uxori natisque sibique, €ut captatori moueat fastidia Cosso. €non eadem uini atque cibi torpente palato €gaudia; nam coitus iam longa obliuio, uel si €coneris, iacet exiguus cum ramice neruus €et, quamuis tota palpetur nocte, iacebit. €anne aliquid sperare potest haec inguinis aegri €canities? quid quod merito suspecta libido est €quae uenerem adfectat sine uiribus? aspice partis €nunc damnum alterius. nam quae cantante uoluptas, €sit licet eximius, citharoedo siue Seleuco €et quibus aurata mos est fulgere lacerna? @1 €quid refert, magni sedeat qua parte theatri €qui uix cornicines exaudiet atque tubarum €concentus? clamore opus est ut sentiat auris €quem dicat uenisse puer, quot nuntiet horas. €praeterea minimus gelido iam in corpore sanguis €febre calet sola, circumsilit agmine facto €morborum omne genus, quorum si nomina quaeras, €promptius expediam quot amauerit Oppia moechos, €quot Themison aegros autumno occiderit uno, €quot Basilus socios, quot circumscripserit Hirrus €pupillos, quot longa uiros exorbeat uno €Maura die, quot discipulos inclinet Hamillus; €percurram citius quot uillas possideat nunc €quo tondente grauis iuueni mihi barba sonabat. €ille umero, hic lumbis, hic coxa debilis; ambos €perdidit ille oculos et luscis inuidet; huius €pallida labra cibum accipiunt digitis alienis, €ipse ad conspectum cenae diducere rictum €suetus hiat tantum ceu pullus hirundinis, ad quem €ore uolat pleno mater ieiuna. sed omni €membrorum damno maior dementia, quae nec €nomina seruorum nec uoltum agnoscit amici €cum quo praeterita cenauit nocte, nec illos €quos genuit, quos eduxit. nam codice saeuo €heredes uetat esse suos, bona tota feruntur €ad Phialen; tantum artificis ualet halitus oris, €quod steterat multis in carcere fornicis annis. €ut uigeant sensus animi, ducenda tamen sunt €funera natorum, rogus aspiciendus amatae €coniugis et fratris plenaeque sororibus urnae. €haec data poena diu uiuentibus, ut renouata @1 €semper clade domus multis in luctibus inque €perpetuo maerore et nigra ueste senescant. €rex Pylius, magno si quicquam credis Homero, €exemplum uitae fuit a cornice secundae. €felix nimirum, qui tot per saecula mortem €distulit atque suos iam dextra conputat annos, €quique nouum totiens mustum bibit. oro parumper €attendas quantum de legibus ipse queratur €fatorum et nimio de stamine, cum uidet acris €Antilochi barbam ardentem, cum quaerit ab omni, €quisquis adest, socio cur haec in tempora duret, €quod facinus dignum tam longo admiserit aeuo. €haec eadem Peleus, raptum cum luget Achillem, €atque alius, cui fas Ithacum lugere natantem. €incolumi Troia Priamus uenisset ad umbras €Assaraci magnis sollemnibus Hectore funus €portante ac reliquis fratrum ceruicibus inter €Iliadum lacrimas, ut primos edere planctus €Cassandra inciperet scissaque Polyxena palla, €si foret extinctus diuerso tempore, quo non €coeperat audaces Paris aedificare carinas. €longa dies igitur quid contulit? omnia uidit €euersa et flammis Asiam ferroque cadentem. €tunc miles tremulus posita tulit arma tiara €et ruit ante aram summi Iouis ut uetulus bos, €qui domini cultris tenue et miserabile collum €praebet ab ingrato iam fastiditus aratro. €exitus ille utcumque hominis, sed torua canino €latrauit rictu quae post hunc uixerat uxor. €festino ad nostros et regem transeo Ponti @1 €et Croesum, quem uox iusti facunda Solonis €respicere ad longae iussit spatia ultima uitae. €exilium et carcer Minturnarumque paludes €et mendicatus uicta Carthagine panis €hinc causas habuere; quid illo ciue tulisset €natura in terris, quid Roma beatius umquam, €si circumducto captiuorum agmine et omni €bellorum pompa animam exhalasset opimam, €cum de Teutonico uellet descendere curru? €prouida Pompeio dederat Campania febres €optandas, sed multae urbes et publica uota €uicerunt; igitur Fortuna ipsius et urbis €seruatum uicto caput abstulit. hoc cruciatu €Lentulus, hac poena caruit ceciditque Cethegus €integer et iacuit Catilina cadauere toto. €@@formam optat modico pueris, maiore puellis €murmure, cum Veneris fanum uidet, anxia mater €usque ad delicias uotorum. 'cur tamen' inquit €'corripias? pulchra gaudet Latona Diana.' €sed uetat optari faciem Lucretia qualem €ipsa habuit, cuperet Rutilae Verginia gibbum €accipere %atque suum% Rutilae dare. filius autem €corporis egregii miseros trepidosque parentes €semper habet: rara est adeo concordia formae €atque pudicitiae. sanctos licet horrida mores €tradiderit domus ac ueteres imitata Sabinos, €praeterea castum ingenium uoltumque modesto €sanguine feruentem tribuat natura benigna €larga manu (quid enim puero conferre potest plus @1 €custode et cura natura potentior omni?), €non licet esse uiro; nam prodiga corruptoris €improbitas ipsos audet temptare parentes: €tanta in muneribus fiducia. nullus ephebum €deformem saeua castrauit in arce tyrannus, €nec praetextatum rapuit Nero loripedem nec €strumosum atque utero pariter gibboque tumentem. €i nunc et iuuenis specie laetare tui, quem €maiora expectant discrimina. fiet adulter €publicus et poenas metuet quascumque mariti €%irati% debet, nec erit felicior astro €Martis, ut in laqueos numquam incidat. exigit autem €interdum ille dolor plus quam lex ulla dolori þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ˜Š‹‚¼concessit: necat hic ferro, secat ille cruentis €uerberibus, quosdam moechos et mugilis intrat. €sed tuus Endymion dilectae fiet adulter €matronae. mox cum dederit Seruilia nummos €fiet et illius quam non amat, exuet omnem €corporis ornatum; quid enim ulla negauerit udis €inguinibus, siue est haec Oppia siue Catulla? €deterior totos habet illic femina mores. €'sed casto quid forma nocet?' quid profuit immo €Hippolyto graue propositum, quid Bellerophonti? €erubuit %nempe haec% ceu fastidita repulso €nec Stheneboea minus quam Cressa excanduit, et se €concussere ambae. mulier saeuissima tunc est €cum stimulos odio pudor admouet. elige quidnam @1 €suadendum esse putes cui nubere Caesaris uxor €destinat. optimus hic et formonsissimus idem €gentis patriciae rapitur miser extinguendus €Messalinae oculis; dudum sedet illa parato €flammeolo Tyriusque palam genialis in hortis €sternitur et ritu decies centena dabuntur €antiquo, ueniet cum signatoribus auspex. €haec tu secreta et paucis commissa putabas? €non nisi legitime uolt nubere. quid placeat dic. €ni parere uelis, pereundum erit ante lucernas; €si scelus admittas, dabitur mora paruula, dum res €nota urbi et populo contingat principis aurem. €dedecus ille domus sciet ultimus. interea tu €obsequere imperio, si tanti uita dierum €paucorum. quidquid leuius meliusque putaris, €praebenda est gladio pulchra haec et candida ceruix. €@@nil ergo optabunt homines? si consilium uis, €permittes ipsis expendere numinibus quid €conueniat nobis rebusque sit utile nostris; €nam pro iucundis aptissima quaeque dabunt di. €carior est illis homo quam sibi. nos animorum €inpulsu et caeca magnaque cupidine ducti €coniugium petimus partumque uxoris, at illis €notum qui pueri qualisque futura sit uxor. €ut tamen et poscas aliquid uoueasque sacellis €exta et candiduli diuina tomacula porci, €orandum est ut sit mens sana in corpore sano. €fortem posce animum mortis terrore carentem, €qui spatium uitae extremum inter munera ponat @1 €naturae, qui ferre queat quoscumque labores, €nesciat irasci, cupiat nihil et potiores €Herculis aerumnas credat saeuosque labores €et uenere et cenis et pluma Sardanapalli. €monstro quod ipse tibi possis dare; semita certe €tranquillae per uirtutem patet unica uitae. €nullum numen habes, si sit prudentia: nos te, €nos facimus, Fortuna, deam caeloque locamus. ôÿ@@@@{1SATVRA XI}1 Atticus eximie si cenat, lautus habetur, €si Rutilus, demens. quid enim maiore cachinno €excipitur uolgi quam pauper Apicius? omnis €conuictus, thermae, stationes, omne theatrum €de Rutilo. nam dum ualida ac iuuenalia membra €sufficiunt galeae dumque ardent sanguine, fertur €non cogente quidem sed nec prohibente tribuno €scripturus leges et regia uerba lanistae. €multos porro uides, quos saepe elusus ad ipsum €creditor introitum solet expectare macelli, €et quibus in solo uiuendi causa palato est. €egregius cenat meliusque miserrimus horum €et cito casurus iam perlucente ruina. €interea gustus elementa per omnia quaerunt €numquam animo pretiis obstantibus; interius si €attendas, magis illa iuuant quae pluris ementur. €ergo haut difficile est perituram arcessere summam @1 €lancibus oppositis uel matris imagine fracta, €et quadringentis nummis condire gulosum €fictile; sic ueniunt ad miscellanea ludi. €refert ergo quis haec eadem paret; in Rutilo nam €luxuria est, in Ventidio laudabile nomen €sumit et a censu famam trahit. illum ego iure €despiciam, qui scit quanto sublimior Atlas €omnibus in Libya sit montibus, hic tamen idem €ignorat quantum ferrata distet ab arca €sacculus. e caelo descendit $GNW=QI SEAUTO/N €figendum et memori tractandum pectore, siue €coniugium quaeras uel sacri in parte senatus €esse uelis; neque enim loricam poscit Achillis €Thersites, in qua se traducebat Vlixes; €ancipitem seu tu magno discrimine causam €protegere adfectas, te consule, dic tibi qui sis, €orator uehemens an Curtius et Matho buccae. €noscenda est mensura sui spectandaque rebus €in summis minimisque, etiam cum piscis emetur, €ne mullum cupias, cum sit tibi gobio tantum €in loculis. quis enim te deficiente crumina €et crescente gula manet exitus, aere paterno €ac rebus mersis in uentrem fenoris atque €argenti grauis et pecorum agrorumque capacem? €talibus a dominis post cuncta nouissimus exit €anulus, et digito mendicat Pollio nudo. €non praematuri cineres nec funus acerbum €luxuriae sed morte magis metuenda senectus. €hi plerumque gradus: conducta pecunia Romae @1 €et coram dominis consumitur; inde, ubi paulum €nescio quid superest et pallet fenoris auctor, €qui uertere solum, Baias et ad ostrea currunt. €cedere namque foro iam non est deterius quam €Esquilias a feruenti migrare Subura. €ille dolor solus patriam fugientibus, illa €maestitia est, caruisse anno circensibus uno. €sanguinis in facie non haeret gutta, morantur €pauci ridiculum et fugientem ex urbe pudorem. €@@experiere hodie numquid pulcherrima dictu, €Persice, non praestem uita et moribus et re, €si laudem siliquas occultus ganeo, pultes €coram aliis dictem puero sed in aure placentas. €nam cum sis conuiua mihi promissus, habebis €Euandrum, uenies Tirynthius aut minor illo €hospes, et ipse tamen contingens sanguine caelum, €alter aquis, alter flammis ad sidera missus. €fercula nunc audi nullis ornata macellis. €de Tiburtino ueniet pinguissimus agro €haedulus et toto grege mollior, inscius herbae €necdum ausus uirgas humilis mordere salicti, €qui plus lactis habet quam sanguinis, et montani €asparagi, posito quos legit uilica fuso. €grandia praeterea tortoque calentia feno €oua adsunt ipsis cum matribus, et seruatae €parte anni quales fuerant in uitibus uuae, €Signinum Syriumque pirum, de corbibus isdem €aemula Picenis et odoris mala recentis €nec metuenda tibi, siccatum frigore postquam @1 €autumnum et crudi posuere pericula suci. €haec olim nostri iam luxuriosa senatus €cena fuit. Curius paruo quae legerat horto €ipse focis breuibus ponebat holuscula, quae nunc €squalidus in magna fastidit conpede fossor, €qui meminit calidae sapiat quid uolua popinae. €sicci terga suis rara pendentia crate €moris erat quondam festis seruare diebus €et natalicium cognatis ponere lardum €accedente noua, si quam dabat hostia, carne. €cognatorum aliquis titulo ter consulis atque €castrorum imperiis et dictatoris honore €functus ad has epulas solito maturius ibat €erectum domito referens a monte ligonem. €cum tremerent autem Fabios durumque Catonem €et Scauros et Fabricium, rigidique seueros €censoris mores etiam collega timeret, €nemo inter curas et seria duxit habendum €qualis in Oceani fluctu testudo nataret, €clarum Troiugenis factura et nobile fulcrum; €sed nudo latere et paruis frons aerea lectis €uile coronati caput ostendebat aselli, €ad quod lasciui ludebant ruris alumni. €[tales ergo cibi qualis domus atque supellex.] €tunc rudis et Graias mirari nescius artes €urbibus euersis praedarum in parte reperta €magnorum artificum frangebat pocula miles, €ut phaleris gauderet ecus caelataque cassis €Romuleae simulacra ferae mansuescere iussae @1 €imperii fato, geminos sub rupe Quirinos €ac nudam effigiem in clipeo uenientis et hasta €pendentisque dei perituro ostenderet hosti. €ponebant igitur Tusco farrata catino: €argenti quod erat solis fulgebat in armis. €omnia tunc quibus inuideas, si liuidulus sis. €templorum quoque maiestas praesentior, et uox €nocte fere media mediamque audita per urbem €litore ab Oceani Gallis uenientibus et dis €officium uatis peragentibus. his monuit nos, €hanc rebus Latiis curam praestare solebat €fictilis et nullo uiolatus Iuppiter auro. €illa domi natas nostraque ex arbore mensas €tempora uiderunt; hos lignum stabat ad usus, €annosam si forte nucem deiecerat eurus. €at nunc diuitibus cenandi nulla uoluptas, €nil rhombus, nil damma sapit, putere uidentur €unguenta atque rosae, latos nisi sustinet orbis €grande ebur et magno sublimis pardus hiatu €dentibus ex illis quos mittit porta Syenes €et Mauri celeres et Mauro obscurior Indus, €et quos deposuit Nabataeo belua saltu €iam nimios capitique graues. hinc surgit orexis, €hinc stomacho uires; nam pes argenteus illis, €anulus in digito quod ferreus. ergo superbum þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ˜‹‹‚conuiuam caueo, qui me sibi comparat et res €despicit exiguas. adeo nulla uncia nobis €est eboris, nec tessellae nec calculus ex hac €materia, quin ipsa manubria cultellorum €ossea. non tamen his ulla umquam obsonia fiunt @1 €rancidula aut ideo peior gallina secatur. €sed nec structor erit cui cedere debeat omnis €pergula, discipulus Trypheri doctoris, apud quem €sumine cum magno lepus atque aper et pygargus €et Scythicae uolucres et phoenicopterus ingens €et Gaetulus oryx hebeti lautissima ferro €caeditur et tota sonat ulmea cena Subura. €nec frustum capreae subducere nec latus Afrae €nouit auis noster, tirunculus ac rudis omni €tempore et exiguae furtis inbutus ofellae. €plebeios calices et paucis assibus emptos €porriget incultus puer atque a frigore tutus, €non Phryx aut Lycius [non a mangone petitus €quisquam erit et magno]: cum posces, posce Latine. €idem habitus cunctis, tonsi rectique capilli €atque hodie tantum propter conuiuia pexi. €pastoris duri hic filius, ille bubulci. €suspirat longo non uisam tempore matrem €et casulam et notos tristis desiderat haedos €ingenui uoltus puer ingenuique pudoris, €qualis esse decet quos ardens purpura uestit, €nec pupillares defert in balnea raucus €testiculos, nec uellendas iam praebuit alas, €crassa nec opposito pauidus tegit inguina guto. €hic tibi uina dabit diffusa in montibus illis €a quibus ipse uenit, quorum sub uertice lusit. €[namque una atque eadem est uini patria atque ministri.] @1 €forsitan expectes ut Gaditana canoro €incipiant prurire choro plausuque probatae €ad terram tremulo descendant clune puellae, €[spectant hoc nuptae iuxta recubante marito €quod pudeat narrare aliquem praesentibus ipsis.] €inritamentum ueneris languentis et acres €diuitis urticae [maior tamen ista uoluptas €alterius sexus]; magis ille extenditur, et mox €auribus atque oculis concepta urina mouetur. €non capit has nugas humilis domus. audiat ille €testarum crepitus cum uerbis, nudum olido stans €fornice mancipium quibus abstinet, ille fruatur €uocibus obscenis omnique libidinis arte, €qui Lacedaemonium pytismate lubricat orbem; €namque ibi fortunae ueniam damus. alea turpis, €turpe et adulterium mediocribus: haec eadem illi €omnia cum faciunt, hilares nitidique uocantur. €nostra dabunt alios hodie conuiuia ludos: €conditor Iliados cantabitur atque Maronis €altisoni dubiam facientia carmina palmam. €quid refert, tales uersus qua uoce legantur? €@@sed nunc dilatis auerte negotia curis €et gratam requiem dona tibi, quando licebit €per totum cessare diem. non fenoris ulla €mentio nec, prima si luce egressa reuerti €nocte solet, tacito bilem tibi contrahat uxor €umida suspectis referens multicia rugis €uexatasque comas et uoltum auremque calentem. @1 €protinus ante meum quidquid dolet exue limen, €pone domum et seruos et quidquid frangitur illis €aut perit, ingratos ante omnia pone sodalis. €interea Megalesiacae spectacula mappae €Idaeum sollemne colunt, similisque triumpho €praeda caballorum praetor sedet ac, mihi pace €inmensae nimiaeque licet si dicere plebis, €totam hodie Romam circus capit, et fragor aurem €percutit, euentum uiridis quo colligo panni. €nam si deficeret, maestam attonitamque uideres €hanc urbem ueluti Cannarum in puluere uictis €consulibus. spectent iuuenes, quos clamor et audax €sponsio, quos cultae decet adsedisse puellae: €nostra bibat uernum contracta cuticula solem €effugiatque togam. iam nunc in balnea salua €fronte licet uadas, quamquam solida hora supersit €ad sextam. facere hoc non possis quinque diebus €continuis, quia sunt talis quoque taedia uitae €magna: uoluptates commendat rarior usus. ôÿ@@@@{1SATVRA XII}1 Natali, Coruine, die mihi dulcior haec lux, €qua festus promissa deis animalia caespes €expectat. niueam reginae ducimus agnam, €par uellus dabitur pugnanti Gorgone Maura; €sed procul extensum petulans quatit hostia funem €Tarpeio seruata Ioui frontemque coruscat, €quippe ferox uitulus templis maturus et arae €spargendusque mero, quem iam pudet ubera matris €ducere, qui uexat nascenti robora cornu. @1 €si res ampla domi similisque adfectibus esset, €pinguior Hispulla traheretur taurus et ipsa €mole piger, nec finitima nutritus in herba, €laeta sed ostendens Clitumni pascua sanguis €et grandi ceruix iret ferienda ministro €ob reditum trepidantis adhuc horrendaque passi €nuper et incolumem sese mirantis amici. €nam praeter pelagi casus et fulminis ictus €euasit. densae caelum abscondere tenebrae €nube una subitusque antemnas inpulit ignis, €cum se quisque illo percussum crederet et mox €attonitus nullum conferri posse putaret €naufragium uelis ardentibus. omnia fiunt €talia, tam grauiter, si quando poetica surgit €tempestas. genus ecce aliud discriminis audi €et miserere iterum, quamquam sint cetera sortis €eiusdem pars dira quidem sed cognita multis €et quam uotiua testantur fana tabella €plurima: pictores quis nescit ab Iside pasci? €accidit et nostro similis fortuna Catullo. €cum plenus fluctu medius foret alueus et iam €alternum puppis latus euertentibus undis €arboris incertae, nullam prudentia cani €rectoris cum ferret opem, decidere iactu €coepit cum uentis, imitatus castora, qui se €eunuchum ipse facit cupiens euadere damno €testiculi: adeo medicatum intellegit inguen. €'fundite quae mea sunt' dicebat 'cuncta' Catullus @1 €praecipitare uolens etiam pulcherrima, uestem €purpuream teneris quoque Maecenatibus aptam, €atque alias quarum generosi graminis ipsum €infecit natura pecus, sed et egregius fons €uiribus occultis et Baeticus adiuuat aer. €ille nec argentum dubitabat mittere, lances €Parthenio factas, urnae cratera capacem €et dignum sitiente Pholo uel coniuge Fusci; €adde et bascaudas et mille escaria, multum €caelati, biberat quo callidus emptor Olynthi. €sed quis nunc alius, qua mundi parte quis audet €argento praeferre caput rebusque salutem? €[non propter uitam faciunt patrimonia quidam, €sed uitio caeci propter patrimonia uiuunt.] €iactatur rerum utilium pars maxima, sed nec €damna leuant. tunc aduersis urguentibus illuc €reccidit ut malum ferro summitteret, ac se €explicat angustum: discriminis ultima, quando €praesidia adferimus nauem factura minorem. €i nunc et uentis animam committe dolato €confisus ligno, digitis a morte remotus €quattuor aut septem, si sit latissima, taedae; €mox cum reticulis et pane et uentre lagonae €accipe sumendas in tempestate secures. €sed postquam iacuit planum mare, tempora postquam €prospera uectoris fatumque ualentius euro €et pelago, postquam Parcae meliora benigna €pensa manu ducunt hilares et staminis albi @1 €lanificae, modica nec multum fortior aura €uentus adest, inopi miserabilis arte cucurrit €uestibus extentis et, quod superauerat unum, €uelo prora suo. iam deficientibus austris €spes uitae cum sole redit. tum gratus Iulo €atque nouercali sedes praelata Lauino €conspicitur sublimis apex, cui candida nomen €scrofa dedit, laetis Phrygibus mirabile sumen €et numquam uisis triginta clara mamillis. €tandem intrat positas inclusa per aequora moles €Tyrrhenamque pharon porrectaque bracchia rursum €quae pelago occurrunt medio longeque relincunt €Italiam; non sic igitur mirabere portus €quos natura dedit. sed trunca puppe magister €interiora petit Baianae peruia cumbae €tuti stagna sinus, gaudent ubi uertice raso €garrula securi narrare pericula nautae. €@@ite igitur, pueri, linguis animisque fauentes €sertaque delubris et farra inponite cultris €ac mollis ornate focos glebamque uirentem. €iam sequar et sacro, quod praestat, rite peracto €inde domum repetam, graciles ubi parua coronas €accipiunt fragili simulacra nitentia cera. €hic nostrum placabo Iouem Laribusque paternis €tura dabo atque omnis uiolae iactabo colores. €cuncta nitent, longos erexit ianua ramos €et matutinis operatur festa lucernis. €neu suspecta tibi sint haec, Coruine, Catullus, @1 €pro cuius reditu tot pono altaria, paruos €tres habet heredes. libet expectare quis aegram €et claudentem oculos gallinam inpendat amico €tam sterili; uerum haec nimia est inpensa, coturnix €nulla umquam pro patre cadet. sentire calorem €si coepit locuples Gallitta et Pacius orbi, €legitime fixis uestitur tota libellis þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ˜Œˆåporticus, existunt qui promittant hecatomben, €quatenus hic non sunt nec uenales elephanti, €nec Latio aut usquam sub nostro sidere talis €belua concipitur, sed furua gente petita €arboribus Rutulis et Turni pascitur agro, €Caesaris armentum nulli seruire paratum €priuato, siquidem Tyrio parere solebant €Hannibali et nostris ducibus regique Molosso €horum maiores ac dorso ferre cohortis, €partem aliquam belli, et euntem in proelia turrem. €nulla igitur mora per Nouium, mora nulla per Histrum €Pacuuium, quin illud ebur ducatur ad aras €et cadat ante Lares Gallittae uictima sola €tantis digna deis et captatoribus horum. €alter enim, si concedas, mactare uouebit €de grege seruorum magna et pulcherrima quaeque €corpora, uel pueris et frontibus ancillarum €inponet uittas et, si qua est nubilis illi €Iphigenia domi, dabit hanc altaribus, etsi €non sperat tragicae furtiua piacula ceruae. €laudo meum ciuem, nec comparo testamento €mille rates; nam si Libitinam euaserit aeger, @1 €delebit tabulas inclusus carcere nassae €post meritum sane mirandum atque omnia soli €forsan Pacuuio breuiter dabit, ille superbus €incedet uictis riualibus. ergo uides quam €grande operae pretium faciat iugulata Mycenis. €uiuat Pacuuius quaeso uel Nestora totum, €possideat quantum rapuit Nero, montibus aurum €exaequet, nec amet quemquam nec ametur ab ullo. ôÿ@@@@{1SATVRA XIII}1 Exemplo quodcumque malo committitur, ipsi €displicet auctori. prima est haec ultio, quod se €iudice nemo nocens absoluitur, improba quamuis €gratia fallaci praetoris uicerit urna. €quid sentire putas homines, Caluine, recenti €de scelere et fidei uiolatae crimine? sed nec €tam tenuis census tibi contigit, ut mediocris €iacturae te mergat onus, nec rara uidemus €quae pateris: casus multis hic cognitus ac iam €tritus et e medio fortunae ductus aceruo. €ponamus nimios gemitus. flagrantior aequo €non debet dolor esse uiri nec uolnere maior. €tu quamuis leuium minimam exiguamque malorum €particulam uix ferre potes spumantibus ardens €uisceribus, sacrum tibi quod non reddat amicus €depositum? stupet haec qui iam post terga reliquit @1 €sexaginta annos Fonteio consule natus? €an nihil in melius tot rerum proficis usu? €magna quidem, sacris quae dat praecepta libellis, €uictrix fortunae sapientia, ducimus autem €hos quoque felices, qui ferre incommoda uitae €nec iactare iugum uita didicere magistra. €quae tam festa dies, ut cesset prodere furem, €perfidiam, fraudes atque omni ex crimine lucrum €quaesitum et partos gladio uel pyxide nummos? €rari quippe boni, numera, uix sunt totidem quot €Thebarum portae uel diuitis ostia Nili. €nona aetas agitur peioraque saecula ferri €temporibus, quorum sceleri non inuenit ipsa €nomen et a nullo posuit natura metallo. €nos hominum diuomque fidem clamore ciemus €quanto Faesidium laudat uocalis agentem €sportula? dic, senior bulla dignissime, nescis €quas habeat ueneres aliena pecunia? nescis €quem tua simplicitas risum uulgo moueat, cum €exigis a quoquam ne peieret et putet ullis €esse aliquod numen templis araeque rubenti? €quondam hoc indigenae uiuebant more, priusquam €sumeret agrestem posito diademate falcem €Saturnus fugiens, tunc cum uirguncula Iuno €et priuatus adhuc Idaeis Iuppiter antris; €nulla super nubes conuiuia caelicolarum €nec puer Iliacus formonsa nec Herculis uxor €ad cyathos et iam siccato nectare tergens @1 €bracchia Volcanus Liparaea nigra taberna; €prandebat sibi quisque deus nec turba deorum €talis ut est hodie, contentaque sidera paucis €numinibus miserum urguebant Atlanta minori €pondere; nondum imi sortitus triste profundi €imperium Sicula toruos cum coniuge Pluton, €nec rota nec Furiae nec saxum aut uolturis atri €poena, sed infernis hilares sine regibus umbrae. €inprobitas illo fuit admirabilis aeuo, €credebant quo grande nefas et morte piandum €si iuuenis uetulo non adsurrexerat et si €barbato cuicumque puer, licet ipse uideret €plura domi fraga et maiores glandis aceruos; €tam uenerabile erat praecedere quattuor annis €primaque par adeo sacrae lanugo senectae. €nunc si depositum non infitietur amicus, €si reddat ueterem cum tota aerugine follem, €prodigiosa fides et Tuscis digna libellis €quaeque coronata lustrari debeat agna. €egregium sanctumque uirum si cerno, bimembri €hoc monstrum puero et miranti sub aratro €piscibus inuentis et fetae comparo mulae, €sollicitus, tamquam lapides effuderit imber €examenque apium longa consederit uua €culmine delubri, tamquam in mare fluxerit amnis €gurgitibus miris et lactis uertice torrens. €@@intercepta decem quereris sestertia fraude €sacrilega. quid si bis centum perdidit alter €hoc arcana modo, maiorem tertius illa @1 €summam, quam patulae uix ceperat angulus arcae? €tam facile et pronum est superos contemnere testes, €si mortalis idem nemo sciat. aspice quanta €uoce neget, quae sit ficti constantia uoltus. €per Solis radios Tarpeiaque fulmina iurat €et Martis frameam et Cirrhaei spicula uatis, €per calamos uenatricis pharetramque puellae €perque tuum, pater Aegaei Neptune, tridentem, €addit et Herculeos arcus hastamque Mineruae, €quidquid habent telorum armamentaria caeli. €si uero et pater est, 'comedam' inquit 'flebile nati €sinciput elixi Pharioque madentis aceto.' €@@sunt in fortunae qui casibus omnia ponant €et nullo credant mundum rectore moueri €natura uoluente uices et lucis et anni, €atque ideo intrepidi quaecumque altaria tangunt. €[est alius metuens ne crimen poena sequatur.] €hic putat esse deos et peierat, atque ita secum: €'decernat quodcumque uolet de corpore nostro €Isis et irato feriat mea lumina sistro, €dummodo uel caecus teneam quos abnego nummos. €et pthisis et uomicae putres et dimidium crus €sunt tanti. pauper locupletem optare podagram €nec dubitet Ladas, si non eget Anticyra nec €Archigene; quid enim uelocis gloria plantae €praestat et esuriens Pisaeae ramus oliuae? €ut sit magna, tamen certe lenta ira deorum est; €si curant igitur cunctos punire nocentes, €quando ad me uenient? sed et exorabile numen €fortasse experiar; solet his ignoscere. multi @1 €committunt eadem diuerso crimina fato: €ille crucem sceleris pretium tulit, hic diadema.' €sic animum dirae trepidum formidine culpae €confirmat, tunc te sacra ad delubra uocantem €praecedit, trahere immo ultro ac uexare paratus. €nam cum magna malae superest audacia causae, €creditur a multis fiducia. mimum agit ille, €urbani qualem fugitiuus scurra Catulli: €tu miser exclamas, ut Stentora uincere possis, €uel potius quantum Gradiuus Homericus, 'audis, €Iuppiter, haec nec labra moues, cum mittere uocem €debueris uel marmoreus uel aeneus? aut cur €in carbone tuo charta pia tura soluta €ponimus et sectum uituli iecur albaque porci €omenta? ut uideo, nullum discrimen habendum est €effigies inter uestras statuamque Vagelli.' €@@accipe quae contra ualeat solacia ferre €et qui nec Cynicos nec Stoica dogmata legit €a Cynicis tunica distantia, non Epicurum €suspicit exigui laetum plantaribus horti. €curentur dubii medicis maioribus aegri: €tu uenam uel discipulo committe Philippi. €si nullum in terris tam detestabile factum €ostendis, taceo, nec pugnis caedere pectus €te ueto nec plana faciem contundere palma, €quandoquidem accepto claudenda est ianua damno, €et maiore domus gemitu, maiore tumultu €planguntur nummi quam funera; nemo dolorem €fingit in hoc casu, uestem diducere summam @1 €contentus, uexare oculos umore coacto: €ploratur lacrimis amissa pecunia ueris. €sed si cuncta uides simili fora plena querella, €si deciens lectis diuersa parte tabellis €uana superuacui dicunt chirographa ligni, €arguit ipsorum quos littera gemmaque princeps €sardonychum, loculis quae custoditur eburnis, €ten, o delicias, extra communia censes €ponendum, quia tu gallinae filius albae, €nos uiles pulli nati infelicibus ouis? €rem pateris modicam et mediocri bile ferendam, €si flectas oculos maiora ad crimina. confer €conductum latronem, incendia sulpure coepta €atque dolo, primos cum ianua colligit ignes; €confer et hos, ueteris qui tollunt grandia templi €pocula adorandae robiginis et populorum €dona uel antiquo positas a rege coronas; €haec ibi si non sunt, minor exstat sacrilegus qui þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ˜‹—radat inaurati femur Herculis et faciem ipsam €Neptuni, qui bratteolam de Castore ducat; €[an dubitet solitus totum conflare Tonantem?] €confer et artifices mercatoremque ueneni €et deducendum corio bouis in mare, cum quo €clauditur aduersis innoxia simia fatis. €haec quota pars scelerum, quae custos Gallicus urbis €usque a lucifero donec lux occidat audit? €humani generis mores tibi nosse uolenti €sufficit una domus; paucos consume dies et €dicere te miserum, postquam illinc ueneris, aude. @1 €quis tumidum guttur miratur in Alpibus aut quis €in Meroe crasso maiorem infante mamillam? €caerula quis stupuit Germani lumina, flauam €caesariem et madido torquentem cornua cirro? €[nempe quod haec illis natura est omnibus una.] €ad subitas Thracum uolucres nubemque sonoram €Pygmaeus paruis currit bellator in armis, €mox inpar hosti raptusque per aera curuis €unguibus a saeua fertur grue. si uideas hoc €gentibus in nostris, risu quatiare; sed illic, €quamquam eadem adsidue spectentur proelia, ridet €nemo, ubi tota cohors pede non est altior uno. €@@'nullane peiuri capitis fraudisque nefandae €poena erit?' abreptum crede hunc grauiore catena €protinus et nostro (quid plus uelit ira?) necari €arbitrio: manet illa tamen iactura nec umquam €depositum tibi sospes erit, sed corpore trunco €inuidiosa dabit minimus solacia sanguis. €'at uindicta bonum uita iucundius ipsa.' €nempe hoc indocti, quorum praecordia nullis €interdum aut leuibus uideas flagrantia causis. €[quantulacumque adeo est occasio sufficit irae.] €Chrysippus non dicet idem nec mite Thaletis €ingenium dulcique senex uicinus Hymetto, €qui partem acceptae saeua inter uincla cicutae €accusatori nollet dare. [plurima felix €paulatim uitia atque errores exuit, omnes €prima docens rectum, sapientia.] quippe minuti €semper et infirmi est animi exiguique uoluptas €ultio. continuo sic collige, quod uindicta @1 €nemo magis gaudet quam femina. cur tamen hos tu €euasisse putes, quos diri conscia facti €mens habet attonitos et surdo uerbere caedit €occultum quatiente animo tortore flagellum? €poena autem uehemens ac multo saeuior illis €quas et Caedicius grauis inuenit et Rhadamanthus, €nocte dieque suum gestare in pectore testem. €Spartano cuidam respondit Pythia uates €haut inpunitum quondam fore quod dubitaret €depositum retinere et fraudem iure tueri €iurando. quaerebat enim quae numinis esset €mens et an hoc illi facinus suaderet Apollo. €reddidit ergo metu, non moribus, et tamen omnem €uocem adyti dignam templo ueramque probauit €extinctus tota pariter cum prole domoque €et quamuis longa deductis gente propinquis. €has patitur poenas peccandi sola uoluntas. €nam scelus intra se tacitum qui cogitat ullum €facti crimen habet. cedo si conata peregit. €perpetua anxietas nec mensae tempore cessat €faucibus ut morbo siccis interque molares €difficili crescente cibo, sed uina misellus €expuit, Albani ueteris pretiosa senectus €displicet; ostendas melius, densissima ruga €cogitur in frontem uelut acri ducta Falerno. €nocte breuem si forte indulsit cura soporem €et toto uersata toro iam membra quiescunt, €continuo templum et uiolati numinis aras €et, quod praecipuis mentem sudoribus urguet, €te uidet in somnis; tua sacra et maior imago €humana turbat pauidum cogitque fateri. @1 €hi sunt qui trepidant et ad omnia fulgura pallent, €cum tonat, exanimes primo quoque murmure caeli, €non quasi fortuitus nec uentorum rabie sed €iratus cadat in terras et iudicet ignis. €illa nihil nocuit, cura grauiore timetur €proxima tempestas uelut hoc dilata sereno. €praeterea lateris uigili cum febre dolorem €si coepere pati, missum ad sua corpora morbum €infesto credunt a numine; saxa deorum €haec et tela putant. pecudem spondere sacello €balantem et Laribus cristam promittere galli €non audent; quid enim sperare nocentibus aegris €concessum? uel quae non dignior hostia uita? €[mobilis et uaria est ferme natura malorum.] €cum scelus admittunt, superest constantia; quod fas €atque nefas tandem incipiunt sentire peractis €criminibus. tamen ad mores natura recurrit €damnatos fixa et mutari nescia. nam quis €peccandi finem posuit sibi? quando recepit €eiectum semel attrita de fronte ruborem? €quisnam hominum est quem tu contentum uideris uno €flagitio? dabit in laqueum uestigia noster €perfidus et nigri patietur carceris uncum €aut maris Aegaei rupem scopulosque frequentes €exulibus magnis. poena gaudebis amara €nominis inuisi tandemque fatebere laetus €nec surdum nec Teresian quemquam esse deorum. ôÿ@@@@{1SATVRA XIV}1 Plurima sunt, Fuscine, et fama digna sinistra ‰á[et quod maiorum uitia sequiturque minores] @1 ‚et nitidis maculam haesuram figentia rebus, €quae monstrant ipsi pueris traduntque parentes. €si damnosa senem iuuat alea, ludit et heres €bullatus paruoque eadem mouet arma fritillo. €nec melius de se cuiquam sperare propinquo €concedet iuuenis, qui radere tubera terrae, €boletum condire et eodem iure natantis €mergere ficedulas didicit nebulone parente €et cana monstrante gula. cum septimus annus €transierit puerum, nondum omni dente renato, €barbatos licet admoueas mille inde magistros, €hinc totidem, cupiet lauto cenare paratu €semper et a magna non degenerare culina. €mitem animum et mores modicis erroribus aequos €praecipit atque animas seruorum et corpora nostra €materia constare putat paribusque elementis, €an saeuire docet Rutilus, qui gaudet acerbo €plagarum strepitu et nullam Sirena flagellis €conparat, Antiphates trepidi laris ac Polyphemus, €tunc felix, quotiens aliquis tortore uocato €uritur ardenti duo propter lintea ferro? €quid suadet iuueni laetus stridore catenae, €quem mire adficiunt inscripta, ergastula, carcer? €rusticus expectas ut non sit adultera Largae €filia, quae numquam maternos dicere moechos €tam cito nec tanto poterit contexere cursu €ut non ter deciens respiret? conscia matri €uirgo fuit, ceras nunc hac dictante pusillas €implet et ad moechum dat eisdem ferre cinaedis. @1 €sic natura iubet: uelocius et citius nos €corrumpunt uitiorum exempla domestica, magnis €cum subeant animos auctoribus. unus et alter €forsitan haec spernant iuuenes, quibus arte benigna €et meliore luto finxit praecordia Titan, €sed reliquos fugienda patrum uestigia ducunt €et monstrata diu ueteris trahit orbita culpae. €abstineas igitur damnandis. huius enim uel €una potens ratio est, ne crimina nostra sequantur €ex nobis geniti, quoniam dociles imitandis €turpibus ac prauis omnes sumus, et Catilinam €quocumque in populo uideas, quocumque sub axe, €sed nec Brutus erit Bruti nec auunculus usquam. €nil dictu foedum uisuque haec limina tangat €intra quae pater est. procul, a procul inde puellae €lenonum et cantus pernoctantis parasiti. €maxima debetur puero reuerentia, si quid €turpe paras, nec tu pueri contempseris annos, €sed peccaturo obstet tibi filius infans. €nam si quid dignum censoris fecerit ira €quandoque et similem tibi se non corpore tantum €nec uultu dederit, morum quoque filius et qui €omnia deterius tua per uestigia peccet, €corripies nimirum et castigabis acerbo €clamore ac post haec tabulas mutare parabis. €unde tibi frontem libertatemque parentis, €cum facias peiora senex uacuumque cerebro @1 €iam pridem caput hoc uentosa cucurbita quaerat? €@@hospite uenturo cessabit nemo tuorum. €'uerre pauimentum, nitidas ostende columnas, €arida cum tota descendat aranea tela, €hic leue argentum, uasa aspera tergeat alter.' €uox domini furit instantis uirgamque tenentis. €ergo miser trepidas, ne stercore foeda canino €atria displiceant oculis uenientis amici, €ne perfusa luto sit porticus, et tamen uno €semodio scobis haec emendat seruulus unus: €illud non agitas, ut sanctam filius omni €aspiciat sine labe domum uitioque carentem? €gratum est quod patriae ciuem populoque dedisti, €si facis ut patriae sit idoneus, utilis agris, €utilis et bellorum et pacis rebus agendis. €plurimum enim intererit quibus artibus et quibus hunc tu €moribus instituas. serpente ciconia pullos €nutrit et inuenta per deuia rura lacerta: €illi eadem sumptis quaerunt animalia pinnis. €uoltur iumento et canibus crucibusque relictis €ad fetus properat partemque cadaueris adfert: þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ˜ŽˆÏhic est ergo cibus magni quoque uolturis et se €pascentis, propria cum iam facit arbore nidos. €sed leporem aut capream famulae Iouis et generosae €in saltu uenantur aues, hinc praeda cubili €ponitur: inde autem cum se matura leuauit @1 €progenies stimulante fame festinat ad illam €quam primum praedam rupto gustauerat ouo. €@@aedificator erat Caetronius et modo curuo €litore Caietae, summa nunc Tiburis arce, €nunc Praenestinis in montibus alta parabat €culmina uillarum Graecis longeque petitis €marmoribus uincens Fortunae atque Herculis aedem, €ut spado uincebat Capitolia nostra Posides. €dum sic ergo habitat Caetronius, inminuit rem, €fregit opes, nec parua tamen mensura relictae €partis erat. totam hanc turbauit filius amens, €dum meliore nouas attollit marmore uillas. €@@quidam sortiti metuentem sabbata patrem €nil praeter nubes et caeli numen adorant, €nec distare putant humana carne suillam, €qua pater abstinuit, mox et praeputia ponunt; €Romanas autem soliti contemnere leges €Iudaicum ediscunt et seruant ac metuunt ius, €tradidit arcano quodcumque uolumine Moyses: €non monstrare uias eadem nisi sacra colenti, €quaesitum ad fontem solos deducere uerpos. €sed pater in causa, cui septima quaeque fuit lux €ignaua et partem uitae non attigit ullam. €@@sponte tamen iuuenes imitantur cetera, solam €inuiti quoque auaritiam exercere iubentur. €fallit enim uitium specie uirtutis et umbra, €cum sit triste habitu uultuque et ueste seuerum, €nec dubie tamquam frugi laudetur auarus, €tamquam parcus homo et rerum tutela suarum €certa magis quam si fortunas seruet easdem @1 €Hesperidum serpens aut Ponticus. adde quod hunc de €quo loquor egregium populus putat adquirendi €artificem; quippe his crescunt patrimonia fabris €[sed crescunt quocumque modo maioraque fiunt] €incude adsidua semperque ardente camino. €[et pater ergo animi felices credit auaros] €qui miratur opes, qui nulla exempla beati €pauperis esse putat, iuuenes hortatur ut illa €ire uia pergant et eidem incumbere sectae. €sunt quaedam uitiorum elementa, his protinus illos €inbuit et cogit minimas ediscere sordes; €mox adquirendi docet insatiabile uotum. €seruorum uentres modio castigat iniquo €ipse quoque esuriens, neque enim omnia sustinet umquam €mucida caerulei panis consumere frusta, €hesternum solitus medio seruare minutal €Septembri nec non differre in tempora cenae €alterius conchem aestiuam cum parte lacerti €signatam uel dimidio putrique siluro €filaque sectiui numerata includere porri. €inuitatus ad haec aliquis de ponte negabit. €sed quo diuitias haec per tormenta coactas, €cum furor haut dubius, cum sit manifesta phrenesis, €ut locuples moriaris, egentis uiuere fato? €interea, pleno cum turget sacculus ore, @1 €crescit amor nummi quantum ipsa pecunia creuit, €et minus hanc optat qui non habet. ergo paratur €altera uilla tibi, cum rus non sufficit unum €et proferre libet finis maiorque uidetur €et melior uicina seges; mercaris et hanc et €arbusta et densa montem qui canet oliua. €quorum si pretio dominus non uincitur ullo, €nocte boues macri lassoque famelica collo €iumenta ad uiridis huius mittentur aristas €nec prius inde domum quam tota noualia saeuos €in uentres abeant, ut credas falcibus actum. €dicere uix possis quam multi talia plorent €et quot uenales iniuria fecerit agros. €sed qui sermones, quam foede bucina famae! €'quid nocet haec?' inquit 'tunicam mihi malo lupini €quam si me toto laudet uicinia pago €exigui ruris paucissima farra secantem.' €scilicet et morbis et debilitate carebis €et luctum et curam effugies, et tempora uitae €longa tibi posthac fato meliore dabuntur, €si tantum culti solus possederis agri €quantum sub Tatio populus Romanus arabat. €mox etiam fractis aetate ac Punica passis €proelia uel Pyrrhum inmanem gladiosque Molossos €tandem pro multis uix iugera bina dabantur €uulneribus; merces haec sanguinis atque laboris €nulli uisa umquam meritis minor aut ingratae €curta fides patriae. saturabat glebula talis @1 €patrem ipsum turbamque casae, qua feta iacebat €uxor et infantes ludebant quattuor, unus €uernula, tres domini; sed magnis fratribus horum €a scrobe uel sulco redeuntibus altera cena €amplior et grandes fumabant pultibus ollae. €nunc modus hic agri nostro non sufficit horto. €inde fere scelerum causae, nec plura uenena €miscuit aut ferro grassatur saepius ullum €humanae mentis uitium quam saeua cupido €inmodici census. nam diues qui fieri uolt, €et cito uolt fieri; sed quae reuerentia legum, €quis metus aut pudor est umquam properantis auari? €'uiuite contenti casulis et collibus istis, €o pueri,' Marsus dicebat et Hernicus olim €Vestinusque senex, 'panem quaeramus aratro, €qui satis est mensis: laudant hoc numina ruris, €quorum ope et auxilio gratae post munus aristae €contingunt homini ueteris fastidia quercus. €nil uetitum fecisse uolet, quem non pudet alto €per glaciem perone tegi, qui summouet euros €pellibus inuersis: peregrina ignotaque nobis €ad scelus atque nefas, quaecumque est, purpura ducit.' €haec illi ueteres praecepta minoribus; at nunc €post finem autumni media de nocte supinum €clamosus iuuenem pater excitat: 'accipe ceras, €scribe, puer, uigila, causas age, perlege rubras €maiorum leges; aut uitem posce libello, €sed caput intactum buxo narisque pilosas €adnotet et grandes miretur Laelius alas; €dirue Maurorum attegias, castella Brigantum, €ut locupletem aquilam tibi sexagesimus annus €adferat; aut, longos castrorum ferre labores @1 €si piget et trepidum soluunt tibi cornua uentrem €cum lituis audita, pares quod uendere possis €pluris dimidio, nec te fastidia mercis €ullius subeant ablegandae Tiberim ultra, €neu credas ponendum aliquid discriminis inter €unguenta et corium: lucri bonus est odor ex re €qualibet. illa tuo sententia semper in ore €uersetur dis atque ipso Ioue digna poeta: €"unde habeas quaerit nemo, sed oportet habere."' €[hoc monstrant uetulae pueris repentibus assae, €hoc discunt omnes ante alpha et beta puellae.] €talibus instantem monitis quemcumque parentem €sic possem adfari: 'dic, o uanissime, quis te €festinare iubet? meliorem praesto magistro €discipulum. securus abi: uinceris, ut Aiax €praeteriit Telamonem, ut Pelea uicit Achilles. €parcendum est teneris; nondum impleuere medullas €maturae mala nequitiae. cum pectere barbam €coeperit et longae mucronem admittere cultri, €falsus erit testis, uendet periuria summa €exigua et Cereris tangens aramque pedemque. €elatam iam crede nurum, si limina uestra €mortifera cum dote subit. quibus illa premetur €per somnum digitis! nam quae terraque marique €adquirenda putas breuior uia conferet illi; €nullus enim magni sceleris labor. "haec ego numquam @1 €mandaui" dices olim "nec talia suasi." €mentis causa malae tamen est et origo penes te. €nam quisquis magni census praecepit amorem €et laeuo monitu pueros producit auaros €[et qui per fraudes patrimonia conduplicari] €dat libertatem et totas effundit habenas €curriculo; quem si reuoces, subsistere nescit €et te contempto rapitur metisque relictis. €nemo satis credit tantum delinquere quantum €permittas: adeo indulgent sibi latius ipsi. €cum dicis iuueni stultum qui donet amico, €qui paupertatem leuet attollatque propinqui, €et spoliare doces et circumscribere et omni €crimine diuitias adquirere, quarum amor in te €quantus erat patriae Deciorum in pectore, quantum €dilexit Thebas, si Graecia uera, Menoeceus, €in quorum sulcis legiones dentibus anguis €cum clipeis nascuntur et horrida bella capessunt €continuo, tamquam et tubicen surrexerit una. €ergo ignem, cuius scintillas ipse dedisti, €flagrantem late et rapientem cuncta uidebis. €nec tibi parcetur misero, trepidumque magistrum €in cauea magno fremitu leo tollet alumnus. €nota mathematicis genesis tua, sed graue tardas €expectare colus: morieris stamine nondum €abrupto. iam nunc obstas et uota moraris, €iam torquet iuuenem longa et ceruina senectus. €ocius Archigenen quaere atque eme quod Mithridates €composuit: si uis aliam decerpere ficum €atque alias tractare rosas, medicamen habendum est, @1 €sorbere ante cibum quod debeat et pater et rex.' €@@monstro uoluptatem egregiam, cui nulla theatra, þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ˜Ž‹‚nulla aequare queas praetoris pulpita lauti, €si spectes quanto capitis discrimine constent €incrementa domus, aerata multus in arca €fiscus et ad uigilem ponendi Castora nummi, €ex quo Mars Vltor galeam quoque perdidit et res €non potuit seruare suas. ergo omnia Florae €et Cereris licet et Cybeles aulaea relinquas: €tanto maiores humana negotia ludi. €an magis oblectant animum iactata petauro €corpora quique solet rectum descendere funem €quam tu, Corycia semper qui puppe moraris €atque habitas, coro semper tollendus et austro, €perditus %ac uilis% sacci mercator olentis, €qui gaudes pingue antiquae de litore Cretae €passum et municipes Iouis aduexisse lagonas? €hic tamen ancipiti figens uestigia planta €uictum illa mercede parat, brumamque famemque €illa reste cauet: tu propter mille talenta €et centum uillas temerarius. aspice portus €et plenum magnis trabibus mare: plus hominum est iam €in pelago. ueniet classis quocumque uocarit €spes lucri, nec Carpathium Gaetulaque tantum €aequora transiliet, sed longe Calpe relicta €audiet Herculeo stridentem gurgite solem. €grande operae pretium est, ut tenso folle reuerti €inde domum possis tumidaque superbus aluta, @1 €Oceani monstra et iuuenes uidisse marinos. €non unus mentes agitat furor. ille sororis €in manibus uoltu Eumenidum terretur et igni, €hic boue percusso mugire Agamemnona credit €aut Ithacum. parcat tunicis licet atque lacernis, €curatoris eget qui nauem mercibus implet €ad summum latus et tabula distinguitur unda, €cum sit causa mali tanti et discriminis huius €concisum argentum in titulos faciesque minutas. €occurrunt nubes et fulgura: 'soluite funem' €frumenti dominus clamat piperisue coempti, €'nil color hic caeli, nil fascia nigra minatur; €aestiuom tonat.' infelix hac forsitan ipsa €nocte cadet fractis trabibus fluctuque premetur €obrutus et zonam laeua morsuque tenebit. €sed cuius uotis modo non suffecerat aurum €quod Tagus et rutila uoluit Pactolus harena, €frigida sufficient uelantes inguina panni €exiguusque cibus, mersa rate naufragus assem €dum rogat et picta se tempestate tuetur. €@@tantis parta malis cura maiore metuque €seruantur: misera est magni custodia census. €dispositis praediues amis uigilare cohortem €seruorum noctu Licinus iubet, attonitus pro €electro signisque suis Phrygiaque columna €atque ebore et lata testudine. dolia nudi €non ardent Cynici; si fregeris, altera fiet €cras domus atque eadem plumbo commissa manebit. €sensit Alexander, testa cum uidit in illa @1 €magnum habitatorem, quanto felicior hic qui €nil cuperet quam qui totum sibi posceret orbem €passurus gestis aequanda pericula rebus. €nullum numen habes, si sit prudentia: nos te, €nos facimus, Fortuna, deam. mensura tamen quae €sufficiat census, si quis me consulat, edam: €in quantum sitis atque fames et frigora poscunt, €quantum, Epicure, tibi paruis suffecit in hortis, €quantum Socratici ceperunt ante penates; €numquam aliud natura, aliud sapientia dicit. €acribus exemplis uideor te cludere? misce €ergo aliquid nostris de moribus, effice summam €bis septem ordinibus quam lex dignatur Othonis. €haec quoque si rugam trahit extenditque labellum, €sume duos equites, fac tertia quadringenta. €si nondum impleui gremium, si panditur ultra, €nec Croesi fortuna umquam nec Persica regna €sufficient animo nec diuitiae Narcissi, €indulsit Caesar cui Claudius omnia, cuius €paruit imperiis uxorem occidere iussus. ôÿ@@@@{1SATVRA XV}1 Quis nescit, Volusi Bithynice, qualia demens €Aegyptos portenta colat? crocodilon adorat €pars haec, illa pauet saturam serpentibus ibin. €effigies sacri nitet aurea cercopitheci, €dimidio magicae resonant ubi Memnone chordae €atque uetus Thebe centum iacet obruta portis. @1 €illic aeluros, hic piscem fluminis, illic €oppida tota canem uenerantur, nemo Dianam. €porrum et caepe nefas uiolare et frangere morsu €(o sanctas gentes, quibus haec nascuntur in hortis €numina!), lanatis animalibus abstinet omnis €mensa, nefas illic fetum iugulare capellae: €carnibus humanis uesci licet. attonito cum €tale super cenam facinus narraret Vlixes €Alcinoo, bilem aut risum fortasse quibusdam €mouerat ut mendax aretalogus. 'in mare nemo €hunc abicit saeua dignum ueraque Charybdi, €fingentem inmanis Laestrygonas et Cyclopas? €nam citius Scyllam uel concurrentia saxa €Cyaneis plenos et tempestatibus utres €crediderim aut tenui percussum uerbere Circes €et cum remigibus grunnisse Elpenora porcis. €tam uacui capitis populum Phaeaca putauit?' €sic aliquis merito nondum ebrius et minimum qui €de Corcyraea temetum duxerat urna; €solus enim haec Ithacus nullo sub teste canebat. €nos miranda quidem sed nuper consule Iunco €gesta super calidae referemus moenia Copti, €nos uolgi scelus et cunctis grauiora coturnis; €nam scelus, a Pyrrha quamquam omnia syrmata uoluas, €nullus apud tragicos populus facit. accipe nostro €dira quod exemplum feritas produxerit aeuo. €@@inter finitimos uetus atque antiqua simultas, €inmortale odium et numquam sanabile uulnus, @1 €ardet adhuc Ombos et Tentura. summus utrimque €inde furor uolgo, quod numina uicinorum €odit uterque locus, cum solos credat habendos €esse deos quos ipse colit. sed tempore festo €alterius populi rapienda occasio cunctis €uisa inimicorum primoribus ac ducibus, ne €laetum hilaremque diem, ne magnae gaudia cenae €sentirent positis ad templa et compita mensis €peruigilique toro, quem nocte ac luce iacentem €septimus interdum sol inuenit. horrida sane €Aegyptos, sed luxuria, quantum ipse notaui, €barbara famoso non cedit turba Canopo. €adde quod et facilis uictoria de madidis et €blaesis atque mero titubantibus. inde uirorum €saltatus nigro tibicine, qualiacumque €unguenta et flores multaeque in fronte coronae: €hinc ieiunum odium. sed iurgia prima sonare €incipiunt; animis ardentibus haec tuba rixae. €dein clamore pari concurritur, et uice teli €saeuit nuda manus. paucae sine uolnere malae, €uix cuiquam aut nulli toto certamine nasus €integer. aspiceres iam cuncta per agmina uoltus €dimidios, alias facies et hiantia ruptis €ossa genis, plenos oculorum sanguine pugnos. €ludere se credunt ipsi tamen et puerilis €exercere acies quod nulla cadauera calcent. €et sane quo tot rixantis milia turbae, €si uiuunt omnes? ergo acrior impetus et iam €saxa inclinatis per humum quaesita lacertis @1 €incipiunt torquere, domestica seditioni €tela, nec hunc lapidem, qualis et Turnus et Aiax, €uel quo Tydides percussit pondere coxam €Aeneae, sed quem ualeant emittere dextrae €illis dissimiles et nostro tempore natae. €nam genus hoc uiuo iam decrescebat Homero, €terra malos homines nunc educat atque pusillos; €ergo deus, quicumque aspexit, ridet et odit. €a deuerticulo repetatur fabula. postquam €subsidiis aucti, pars altera promere ferrum €audet et infestis pugnam instaurare sagittis. €terga fugae celeri praestant instantibus Ombis €qui uicina colunt umbrosae Tentura palmae. €labitur hic quidam nimia formidine cursum €praecipitans capiturque. ast illum in plurima sectum €frusta et particulas, ut multis mortuus unus €sufficeret, totum corrosis ossibus edit €uictrix turba, nec ardenti decoxit aeno €aut ueribus, longum usque adeo tardumque putauit €expectare focos, contenta cadauere crudo. €hic gaudere libet quod non uiolauerit ignem, €quem summa caeli raptum de parte Prometheus €donauit terris; elemento gratulor, et te €exultare reor. sed qui mordere cadauer €sustinuit nil umquam hac carne libentius edit; €nam scelere in tanto ne quaeras et dubites an @1 €prima uoluptatem gula senserit, ultimus ante €qui stetit, absumpto iam toto corpore ductis €per terram digitis aliquid de sanguine gustat. €Vascones, ut fama est, alimentis talibus usi €produxere animas, sed res diuersa, sed illic €fortunae inuidia est bellorumque ultima, casus €extremi, longae dira obsidionis egestas. €[huius enim, quod nunc agitur, miserabile debet €exemplum esse tibi, sicut modo dicta mihi gens.] €post omnis herbas, post cuncta animalia, quidquid €cogebat uacui uentris furor, hostibus ipsis €pallorem ac maciem et tenuis miserantibus artus, €membra aliena fame lacerabant, esse parati €et sua. quisnam hominum ueniam dare quisue deorum þ²·¶ÿï°°±ÿï‚ÓÿïƒÊõöÿ˜ˆèuentribus abnueret dira atque inmania passis €et quibus illorum poterant ignoscere manes €quorum corporibus uescebantur? melius nos €Zenonis praecepta monent, [nec enim omnia quidam €pro uita facienda putant] sed Cantaber unde €Stoicus, antiqui praesertim aetate Metelli? €nunc totus Graias nostrasque habet orbis Athenas, €Gallia causidicos docuit facunda Britannos, €de conducendo loquitur iam rhetore Thyle. €nobilis ille tamen populus, quem diximus, et par €uirtute atque fide sed maior clade Zacynthos €tale quid excusat: Maeotide saeuior ara €Aegyptos. quippe illa nefandi Taurica sacri €inuentrix homines, ut iam quae carmina tradunt @1 €digna fide credas, tantum immolat; ulterius nil €aut grauius cultro timet hostia. quis modo casus €inpulit hos? quae tanta fames infestaque uallo €arma coegerunt tam detestabile monstrum €audere? anne aliam terra Memphitide sicca €inuidiam facerent nolenti surgere Nilo? €qua nec terribiles Cimbri nec Brittones umquam €Sauromataeque truces aut inmanes Agathyrsi, €hac saeuit rabie inbelle et inutile uolgus €paruula fictilibus solitum dare uela phaselis €et breuibus pictae remis incumbere testae. €nec poenam sceleri inuenies nec digna parabis €supplicia his populis, in quorum mente pares sunt €et similes ira atque fames. mollissima corda €humano generi dare se natura fatetur, €quae lacrimas dedit. haec nostri pars optima sensus. €plorare ergo iubet causam dicentis amici €squaloremque rei, pupillum ad iura uocantem €circumscriptorem, cuius manantia fletu €ora puellares faciunt incerta capilli. €naturae imperio gemimus, cum funus adultae €uirginis occurrit uel terra clauditur infans €et minor igne rogi. quis enim bonus et face dignus €arcana, qualem Cereris uolt esse sacerdos, €ulla aliena sibi credit mala? separat hoc nos €a grege mutorum, atque ideo uenerabile soli €sortiti ingenium diuinorumque capaces €atque exercendis pariendisque artibus apti €sensum a caelesti demissum traximus arce, @1 €cuius egent prona et terram spectantia. mundi €principio indulsit communis conditor illis €tantum animas, nobis animum quoque, mutuus ut nos €adfectus petere auxilium et praestare iuberet, €dispersos trahere in populum, migrare uetusto €de nemore et proauis habitatas linquere siluas, €aedificare domos, laribus coniungere nostris €tectum aliud, tutos uicino limine somnos €ut conlata daret fiducia, protegere armis €lapsum aut ingenti nutantem uolnere ciuem, €communi dare signa tuba, defendier isdem €turribus atque una portarum claue teneri. €sed iam serpentum maior concordia. parcit €cognatis maculis similis fera. quando leoni €fortior eripuit uitam leo? quo nemore umquam €expirauit aper maioris dentibus apri? €Indica tigris agit rabida cum tigride pacem €perpetuam, saeuis inter se conuenit ursis. €ast homini ferrum letale incude nefanda €produxisse parum est, cum rastra et sarcula tantum €adsueti coquere et marris ac uomere lassi €nescierint primi gladios extendere fabri. €aspicimus populos quorum non sufficit irae €occidisse aliquem, sed pectora, bracchia, uoltum €crediderint genus esse cibi. quid diceret ergo €uel quo non fugeret, si nunc haec monstra uideret €Pythagoras, cunctis animalibus abstinuit qui €tamquam homine et uentri indulsit non omne legumen? @1 ôÿ@@@@{1SATVRA XVI}1 Quis numerare queat felicis praemia, Galli, €militiae? nam si subeuntur prospera castra ‰‚á* * * ƒme pauidum excipiat tironem porta secundo €sidere. plus etenim fati ualet hora benigni €quam si nos Veneris commendet epistula Marti €et Samia genetrix quae delectatur harena. €@@commoda tractemus primum communia, quorum €haut minimum illud erit, ne te pulsare togatus €audeat, immo, etsi pulsetur, dissimulet nec €audeat excussos praetori ostendere dentes €et nigram in facie tumidis liuoribus offam €atque oculum medico nil promittente relictum. €Bardaicus iudex datur haec punire uolenti €calceus et grandes magna ad subsellia surae €legibus antiquis castrorum et more Camilli €seruato, miles ne uallum litiget extra €et procul a signis. 'iustissima centurionum €cognitio est %igitur% de milite, nec mihi derit €ultio, si iustae defertur causa querellae.' €tota cohors tamen est inimica, omnesque manipli €consensu magno efficiunt curabilis ut sit €uindicta et grauior quam iniuria. dignum erit ergo €declamatoris mulino corde Vagelli, €cum duo crura habeas, offendere tot caligas, tot @1 €milia clauorum. quis tam procul adsit ab urbe €praeterea, quis tam Pylades, molem aggeris ultra €ut ueniat? lacrimae siccentur protinus, et se €excusaturos non sollicitemus amicos. €'da testem' iudex cum dixerit, audeat ille €nescio quis, pugnos qui uidit, dicere 'uidi,' €et credam dignum barba dignumque capillis €maiorum. citius falsum producere testem €contra paganum possis quam uera loquentem €contra fortunam armati contraque pudorem. €@@praemia nunc alia atque alia emolumenta notemus €sacramentorum. conuallem ruris auiti €improbus aut campum mihi si uicinus ademit €et sacrum effodit medio de limite saxum, €quod mea cum patulo coluit puls annua libo, €debitor aut sumptos pergit non reddere nummos €uana superuacui dicens chirographa ligni, €expectandus erit qui lites incohet annus €totius populi. sed tum quoque mille ferenda €taedia, mille morae; totiens subsellia tantum €sternuntur, iam facundo ponente lacernas €Caedicio et Fusco iam micturiente parati €digredimur, lentaque fori pugnamus harena. €ast illis quos arma tegunt et balteus ambit €quod placitum est ipsis praestatur tempus agendi, €nec res atteritur longo sufflamine litis. €@@solis praeterea testandi militibus ius €uiuo patre datur. nam quae sunt parta labore €militiae placuit non esse in corpore census, @1 €omne tenet cuius regimen pater. ergo Coranum €signorum comitem castrorumque aera merentem €quamuis iam tremulus captat pater; hunc fauor aequus €prouehit et pulchro reddit sua dona labori. €ipsius certe ducis hoc referre uidetur €ut, qui fortis erit, sit felicissimus idem, €ut laeti phaleris omnes et torquibus, omnes @1 ðþ