³·´ÿï°°±ÿï‚ÏòôèÿïƒÖåìÿŸôÿ@@@@{1DE ORTHOGRAPHIA}1 ˜®@@Necessarium arbitror de orthographia sermonem instituenti a litterarum €potestate initium facere. primum igitur definitio litterae varia fuit apud €plerosque. alii enim sic definierunt, 'littera est initium vocis explanatae': €alii sic, 'littera est initium vocis significantis': alii 'littera est minima €pars orationis' [et verbum est et coniunctio et praepositio]. hoc impro-€bantes alii dixerunt 'littera est initium scriptilis vocis'. excluserunt autem €omnes illam definitionem, quam quidam dixerunt, litteram esse initium €vocis significantis, ideo quoniam quaedam voces scribi possunt, quamvis €nihil significent, sicuti cum dicimus tittir: nam hoc scribi potest, nihil €vero significat. verius est illud, initium scriptilis vocis aut initium vocis €explanatae. quidam vero omnes litteras vocales esse dixerunt arbitrantes €nullam magis minusve necessariam esse, et quia omnes litterae voces €explanant. alii dixerunt omnes esse consonantes, quoniam in Catone scri-€bendo non minus sonet a [2littera cum c]2, quam c littera cum a. scimus €tamen subtiliorem factam esse divisionem, ut vocales illae quidem diceren-€tur, sine quibus syllaba fieri non possit, ceterae consonantes, quae cum €his sonent: nam nihil mutatur ex syllaba. inventi sunt tamen qui et sine €vocali putent posse syllabam fieri. nam animadvertimus apud comicos s et t €pariter scriptas litteras, ut apud Terentium in Phormione €@@@@@@%non is obsecro est, €@@@@quem te semper dicunt. St quid has metues fores: @1 hoc s et t pariter renuntiat silentium. sed si hoc sectentur, possint etiam €plerasque consonantes et omnes semivocales pro syllabis ponere. nam apud €Lucilium in nono, in quo de litteris disputat, omnes vicem syllabarum €implent, cum dicit €@@@@%a re non multum abest hoc cacosyntheton atque canina €@@@@si lingua dico nihil ad me nomen hoc illi est, €item €@@@@%s nostrum et semi graece quod dicimus sigma €@@@@nil erroris habet. €apparet ergo haec nihil aliud quam locum syllabae tenere nec tamen syllabas €esse. non ergo accedendum est iis qui putant sine vocali syllabam [2fieri €posse]2, ut etiam significationem vocis terminet, quoniam [2st]2 silentium denun-€tiet. et errant: nam et x significat aliquid (sic enim [2litteram]2 vocamus), €neque tamen ideo syllaba aut lexis est. et haec ipsa constat ex c et s, €nec ideo et illam quisquam syllabam dixit, sed duplicem litteram. deinde €quid quod et voces non scriptiles habent tamen significationem, quamvis €scribi non possint? nam et digitorum sono pueros ad respondendum ciemus. €@@Incipiamus nunc de litterarum potestate disserere. ac primum eadem €est nostrarum potestas vocalium, quae fuit Graecorum apud antiquos circa €correptionem productionemque, siquidem apud illos quinque tantum fuere €vocales, $A E I O U&, atque hae similiter producebantur corripiebanturque, €sicut hodieque $A I U&, quae appellantur apud illos $KOINAI/&. postea, ut @1 quidam putant, Simonides invenit duas vocales, quas dixit $FU/SEI MAKRA/S&, $H €et $W&, ut essent $A)NTI/STOIXOI TW=| E KAI\ TW=| O&, ut quo modo hae litterae longae €dicerentur, $H& et $W&, ita et illae natura breves. quin etiam secundum naturam €magis apud nos [2has]2 quinque litteras efferri quam apud Graecos non est €dubium iis qui aures habent. vocales enim eaedem sunt et litterae et €syllabae, non sicuti ceterae. cum enim dicimus $A)/LFA& a, in priore litteram, €in sequente syllabam dicimus. €@@Ex his vocalibus quae apud nos sunt duae litterae et vocalium vim €et consonantium obtinent, u et i. quo modo autem discerni possint in €hac duplici potestate, breviter explicabimus. %constant omnes syllabae €spiritu consonantis item accessionis loco esse, ut immutatis illis nihil e €natura syllabae mutetur. sicut nihil interest utrum a dicamus an ba, sic €nihil interest an et ia dicamus et va: cum duae vocales scilicet iunctae €utique longam syllabam faciant, decebat et hac littera adiecta fieri longam €syllabam. atque adeo consonans est, ut in metro idem praestet. cum €enim lego €@@@@et iacit, arrectae mentes stupefactaque corda, €fit primus pes dactylus, 'et iacit', proinde ac si immutata hac ipsa i €positaque pro ea alia consonante dicerem 'et facit'. illud sane animad-€vertendum, hanc eandem litteram non numquam pro duabus consonantibus €sonare, si modo sequente vocali interiecta sit. itaque nemo dubitabit quin €et hic versus bonus sit, €@@@@iam vitulos hortare viamque insiste domandi. €nam 'iam vitu' dactylus est, quoniam prima syllaba longa est positione. €consonante enim terminata m excipitur v littera, quae pro consonante @1 posita est. ibi quoque, ubi cum littera q confusa est u, vicem consonantis €habet, cum dico 'arma virumque cano' et 'quisquis es armatus', €ideo quoniam et ante diximus numquam duas vocales coire, ut non longam €syllabam faciant. at in eo quod est que manifesta brevitas est, ideoque €in hoc pede, 'quisquis es', nemo dubitabit quin dactylus sit, cuius prima €syllaba longa est. Verrio Flacco videtur eandem esse apud nos u litteram €quae apud Graecos [2est]2 $*U&. namque his exemplis argumentatur: quod illi €dicunt $KU/MINON& nos cuminum, quam illi $KUPA/RISSON& nos cupressum, €[2quem]2 illi $KUBERNH/THN& nos gubernatorem; nec non ex eius modi, Theseus €Menoeceus Peleus et similibus, adfirmat. Graecorum vero qui de antiquis €litteris scripserunt commentaria, item Latinorum qui illos secuti sunt €eadem littera veteres solitos scribere ostendunt $MAKRO/S MAKROU= MAKRW=|&, €et confusas fuisse $O& et $OU& et $W&: apud nos quoque antiqui ostendunt, qui €aeque confusas o et u litteras habuere. nam consol scribebatur per o, €cum legeretur per u, consul. unde in multis etiam nominibus variae sunt €scripturae, ut fontes funtes, frondes frundes. i vero littera interdum exilis €est, interdum pinguis, ut in eo quod est prodit vincit condit exilius volo €sonare * * * in eo vero quod significatur prodire vincire condire [aeque] €usque pinguescit: ut iam in ambiguitatem cadat, utrum per i quaedam €debeant dici an per u, ut est optumus maxumus. in quibus adnotandum €antiquum sermonem plenioris soni fuisse et, ut ait Cicero, rusticanum €atque illis fere placuisse per u talia scribere et enuntiare. erravere autem €grammatici, qui putaverunt superlativa [2per]2 u enuntiari. ut enim conceda- @1 mus illis in optimo, in maximo, in pulcherrimo, in iustissimo, quid facient €in his nominibus, in quibus aeque manet eadem quaestio superlatione €sublata, manubiae an manibiae, libido an lubido? nos vero postquam €exilitas sermonis delectare coepit, usque i littera castigavimus illam pin-€guitudinem, non tamen ut plene i litteram enuntiaremus. et concedamus €talia nomina per u scribere [2iis]2 qui antiquorum voluntates sequuntur, ne €tamen sic enuntient, quo modo scribunt. €@@Ex semivocalibus excludunt quidam litteram &7x&, ea scilicet ratione, €qua antiqui nostri repudiaverunt id quod apud Graecos est $*U&. nam &7z& €lingua latina non agnoscit, ideoque nec mentio illius umquam fuit, nisi €postquam peregrina nomina hunc sonum * * * quod si cui [2latinum]2 nomen €videtur Mezentius, sciat solitum esse scribi per duo s et sic enuntiari. @1 atque has [tres] litteras semivocales plerique tradiderunt. Verrio Flacco pla-€cet mutas esse, quoniam a mutis incipiant, una a c, altera a d. quodsi €quos movet, quod [2in]2 semivocalem desinant, 'sciant' inquit '&7z& litteram [2per]2 €sd scribi ab iis qui putant illam ex s et d constare, ut sine dubio muta €finiatur'. mihi videtur nec aliena [2latino]2 sermoni fuisse, cum inveniatur in €carmine Saliari, et esse aliud &7z&, aliud $SI/GMA KAI\ D&, nec eandem potesta-€tem nec eundem sonum esse, sed secundum diversas dialectos [id est €linguas] enuntiari. Dores enim [2scimus]2 dicere $MELI/SDEIN&, alios $MELI/ZEIN&, €et ipsum $PAI/ZEIN& apud alios dicitur $PAI/SDEIN&. nec ideo tamen eadem €littera est, non magis quam cum alii $KEBALH/N& alii $KEFALH/N&, alii $O)/PPATA €alii $O)/MMATA&, alii $QA/LATTAN& [2alii]2 $QA/LASSAN& dicunt, cum idem dicant. non €idem est &7z& et sd, sic quo modo non idem est $SI/GMA KAI\ D& et &7z&. deni-€que siquis secundum naturam vult excutere hanc litteram [id est &7z&], in-þ³·´ÿï°°±ÿï‚ÏòôèÿïƒÖåìÿ˜³ˆŽveniet duplicem non esse, si modo illam aure sinceriore exploraverit. nam €et simpliciter scripta aliter sonare potest, aliter geminata, quod omnino €duplici litterae non accidit [ne geminetur]. scribe enim per unum &7z& et €consule aurem: non erit $A)ZHXH/S& quo modo $A)DSHXH/S&, sed geminata eadem €$A)ZZHXH/S& quo modo $A)SSHXH/S&. et plane siquid supervenerit me dicente €sonum huius litterae, invenies eundem tenorem, [2a]2 quo coeperit. siquis $*Y& @1 aut $C& [2dixerit]2, novissimum audiet s, ex prioribus autem litteris, unde hae €duplices incipiunt, sonum nullum. €@@Ex mutis evellunt quidam &7h& litteram, tamquam sonus magis sit, quam €littera, et accedens litterae; et utuntur auctoritate Graecorum, apud quos €ut supervacua sublata est. fuisse tamen et apud illos manifestum est ex €veteribus scriptis et ex eo, quod hodie, cum apud illos numeri prima €semper littera nominis quo significantur notentur, ut $*D DE/KA&, $*P PENTH/-€$KONTA&, $E(KATO/N& per $*H& notant. unde apparet hanc litteram loco aspiratio-€nis non fuisse: alioquin per $*E& notarent. qui igitur illam litteram vindi-€cant, ostendunt eam eiusdem esse [2potestatis]2, quae consonantis est. nam €et in metro asserit sibi hanc potestatem: unde et apud Homerum non €videntur vitiosi versus qui hac adspiratione supplentur, €@@@@$H)= O)LI/GON OI( PAI=DA E)OIKO/TA GEI/NATO *TUDEU/S. €et hoc amplius adeo littera est, ut possit videri etiam vicem duarum con-€sonantium implere, ut €@@@@$W(S EI)PW\N TO/CON ME\N A)PO\ E(/O QH=KE XAMA=ZE. €et tale quidem exemplum apud nos non animadverti, ceterum superioris €similia multa, ut €@@@@ille latus niveum molli fultus hyacintho. €accedit huc quod, si accedens litterae esset, cum ipsa littera enuntiaretur. €nunc vero et ante vocalem et post vocalem sonat: [sic] quo modo alia est €syllaba ca, alia ac, et alia ba, alia ab, sic alia ha, alia ah. nam quod ex €hoc quoque existimant quidam colligi posse consonantem [2esse]2 et adsignifi-€cantem, quod aut accedens aut recedens immutat significationem, siqui-€dem aliud est hira, aliud ira %canam exemplum. nam multa nomina et €correpta syllaba aliud significant et producta, quo modo aliud [2est]2, si pro- @1 ducas pi%26la et [2si]2 corripias pi%27la; et loco rursus transmutatus accentus par-€tes quoque orationis immutat, ut aliud est ci/rcum, aliud circum, aliud €e/rgo, aliud ergo=. illa igitur quae superius dixi valentius adspirationem €hanc adserunt, ut loco litterae habeatur. €@@Hinc supersunt ex mutis k et c et q, de quibus quaeritur an scri-€bentibus sint necessariae. et qui k expellunt, notam dicunt esse magis €quam litteram, qua significamus kalumniam kaput kalendas: hac eadem €nomen Kaeso notatur. non magis igitur in numero litterarum esse opor-€tere quam illam notam, qua centuria, et [qua] &7c&, conversum, quo Gaia €significatur: quod notae genus videmus in monumentis, cum quis libertus €mulieris ostenditur: Gaias enim generaliter a specie omnes mulieres ac-€cipere voluerunt. at qui illam esse litteram defendunt, necessariam putant €esse nominibus quae cum a sequente hanc litteram inchoant. unde etiam €religiosi quidam epistulis subscribunt karissime per k et a. quod si ideo €necessaria videtur, verendum est ne et alias litteras requiramus, quibus €aut Cicero scribatur aut commodus. de q quoque littera quaesitum est, €et multi illam excluserunt, quoniam nihil aliud sit quam c et u et non €minus possit scribi quis per c et u et i et s. nam ipsa quoque nota qua €scribitur, si modo antiquam litterae figuram spectes, ostendit c esse et u €pariter litteras inter se confusas: ideoque non nulli quis et quae et quid €per q et i et s scripserunt et per q a e et per q i d, quoniam scilicet €in q esset et u. et de hoc quidem in posterioribus, ubi loquendum de €orthographia, dicemus: nunc ad quaestiones quae incidunt in rationem €scribendi transeundum est. @1 @@Ingredienti mihi rationem scribendi occurrit statim ita quosdam cen-€suisse esse scribendum, ut loquimur et audimus. nam ita sane se habet €non numquam forma enuntiandi, ut litterae in ipsa scriptione positae [2non]2 €audiantur enuntiatae. sic enim cum dicitur, 'illum ego' et 'omnium opti-€mum', illum et omnium aeque m terminat nec tamen [2in]2 enuntiatione ap-€paret. [2at]2 cum dicimus 'hic est ille', unum c scribimus et duo audimus, €quod apparet in metro. nam €@@@@hoc erat alma parens, quod me per tela, per ignes €@@@@eripis, €si unum c hanc syllabam exciperet, acephalus esset versus nec posset a €longa syllaba incipere, quae est heroico metro necessaria. ergo scribendum €per duo c 'hocc erat alma parens' aut confitendum quaedam aliter scribi, €aliter enuntiari. nam quibusdam litteris deficimus, quas tamen sonus enun-€tiationis arcessit, ut cum dicimus 'virtutem' et 'virum fortem consulem €Scipionem' [isse], pervenisse fere ad aures peregrinam litteram invenies. €et in plerisque Cicero videtur auditu emensus scriptionem, qui et Aiiacem €et Maiiam per duo i scribenda existimavit: quidam unum esse animad-€vertunt, siquidem potest et per unum i enuntiari, ut scriptum est. unde €illud [2quod]2 pressius et plenius sonet per duo i scribi oportere existimat, €sic et Troiiam, et siqua talia sunt. inde crescit ista geminatio, et incipit €per tria i scribi coiiicit, ut prima syllaba sit coi, sequentes duae iicit. @1 nam si est aliud, iacit, pro i a substituitur, ut [2vim]2 vocalis obtineat ma-€nente priore i, quae consonantis vicem implebat. at qui Troiam et Maiam €per unum i scribunt, negant onerandam pluribus litteris scriptionem, cum €sonus ipse sufficiat. hanc enim naturam esse quarundam litterarum, ut €morentur et enuntiatione sonum detineant, quod accidit et in eo quod €dicimus 'hoc est', cum ipsa vastitas litterae in enuntiatione pinguescat. €atque ipsa natura i litterae est ut interiecta vocalibus latius enuntietur, €dum et prior illam adserit et sequens sibi vindicat. et cum appareat per €unum [2i]2 Troiam scribi apud Graecos et Maiam, non est nobis altera i ne-€cessaria, cum in [2latino]2 nomine non scriptio immutetur, sed sola enuntiatio. €sic apud illos $MUI=A& per unum i scribitur, item $*QUIA/S&. licet repugnent €Graeci quo minus haec i littera in unitatem cum aliqua vocali veniat, ut €unam syllabam faciant, velintque $MUI/+A KAI\ *QUI+A/S& trisyllaba nomina esse, €vincet tamen illos natura teste praeclaro, qui ait €@@@@$UI(O/S Q' UI(WNO/S T' A)RETH=S PE/RI DH=RIN E)/QENTO&, €nisi [si] hic versus a duobus anapaestis incipit, quod nullo modo potest €fieri. sed quotiens, ut supra diximus, duabus vocalibus interiecta haec €littera est, duarum consonantium obtinet vicem. sic non erit acephalus €versus €@@@@Thyias ubi audito trepidant trieterica Baccho €et €@@@@Troiaque nunc stares €et €@@@@aio te, Aeacida, Romanos vincere posse. €nam nec Accium secuti sumus semper vocales geminantem, ubicumque €producitur syllaba, quoniam expedita debet esse condicio scribendi. €@@Hic quaeritur etiam an per e et i quaedam debeant scribi secundum €consuetudinem graecam. non nulli enim ea quae producerentur sic scripse- @1 runt, alii contenti fuerunt huic productioni i longam aut notam dedisse. €alii vero, quorum est item Lucilius, varie scriptitaverunt, siquidem in iis €quae producerentur alia per i longam, alia per e et i notaverunt, velut €differentia quaedam separantes, ut cum diceremus 'viri', si essent plures, €per e et i scriberemus, si vero esset unius viri, per i notaremus. et Lu-€cilius in nono €@@@@'iam puerei venere', e postremum facito atque i, €@@@@ut [2puerei]2 plures fiant. i si facis solum, €@@@@pupilli, pueri [et] Lucili, hoc unius fiet: €item €@@@@'hoc illi factum est uni', tenue hoc facies i: €@@@@'haec illei fecere', adde e, ut pinguius fiat. €idemque peila quibus milites utuntur per e et i scribenda existimat, at €pilam qua pinsitur per i. hoc mihi videtur supervacaneae esse observa-€tionis. nam si omnino in scribendo discernenda casuum numerorumque €ambiguitas est, quid faciemus in his nominibus quorum scriptio discrimen €non admittit, ut aedes sedes nubes, cum et una et plures eodem modo €dicantur et scribantur? quid cum dicimus gestus fluctus portus, cum et þ³·´ÿï°°±ÿï‚ÏòôèÿïƒÖåìÿ˜¸ˆ“genetivus singularis et nominativus et accusativus et vocativus pluralis eodem €modo scribantur? quid denique in iis quae ambiguitatem habent inter €nomina et verba, [2ut]2 rotas feras? nam tam hae rotae rotas faciunt, quam @1 roto rotas [rotat], et fera feras et fero feras. sic nec aliter scribitur amor, €et ex nomine facit amoris, ex verbo amaris. satis ergo collectum quaedam €per e et i non debere scribi, sed tantum per i, cum apud Graecos quoque €ex veteri illa consuetudine inveniantur nomina quae per i scribuntur, quam-€vis producte enuntientur. €@@Quaeritur item, Iulii et Claudii et Cornelii utrum per unum i pro-€ductum an per duo debeant scribi. et ratio exigit ut huius Iulii per duo €i scribamus, tam hercule quam huius pallii et huius graphii. non enim €tantum in masculinis hoc quaeritur, sed etiam in neutris, quoniam id postu-€lat ratio. nam quaecumque dativo singulari o littera terminantur, o in i €mutant manentibus ceteris litteris et sic genetivum faciunt, ut maximo €maximi, candido candidi. sic ergo in Iulio nihil aliud quam o debet mu-€tari et in pallio, [atque] ut fiat Iulii et pallii. aeque hanc eandem [2ratio-€nem]2 servare debemus in nominativis pluralibus, etiamsi pauciores habeant €syllabas in nominativo singulari. sed quoniam invenimus et nominativum €pluralem et dativum eiusdem numeri esse, ut i littera terminatus nomina-€tivus adsumpta s faciat dativum, detracta redeat rursus ad nominativum, €ut in eo quod est boni bonis, mali malis, docti doctis, sic rursus e con-€trario, Iuliis et Claudiis si detraxeris s, relinquetur Iulii et Claudii. €@@Illud etiam adnotandum circa i litteram est, quod ea quae nos per €ae antiqui per ai scriptitaverunt, [2ut]2 Iuliai Claudiai. sed et quidam in hac €quoque scriptione voluerunt esse differentiam, ut pluralis quidem numeri €nominativus casus per a et e scriberetur, genetivus vero singularis per a €et i, hoc quoque argumentantes, quod diaeresis, sive dialysis illa dicetur, €a nominativo plurali non fit, sed ex singulari obliquo, cum dicitur 'aulai €in medio' et €@@@@dives equum, dives pictai vestis et auri, €item rei nostrai, faciendai, magnai. sed nihil obstat quo minus hoc aut @1 illo modo in utroque numero scribamus, cum multa alia quoque nobis ex-€cogitanda sint, si velimus diversitate scriptionis ambiguitatem casuum nu-€merorumque discernere. €@@Transeamus nunc ad &7v& litteram: a plerisque superiorum primitivus €et adoptivus et nominativus per v et o scripta sunt, scilicet quia sciebant €vocales inter se ita confundi non posse, ut unam syllabam [non] faciant, €apparetque eos hoc genus nominum aliter scripsisse, aliter enuntiasse. nam €cum per o scriberent, per u tamen enuntiabant. sed ratio illos praesumpta €decepit. ante enim respicere debebant, an hae duae vocales essent. sed €cum in superiore disputatione demonstraverimus v totiens consonantis vim €habere, quotiens pro eo ponitur, quod apud Graecos dicitur digamma, ni-€hil vetat hic quoque tantum speciem v litterae animadvertere, [2sed]2 tamen €aliam potestatem. sic nominativus duas quidem v litteras habebit, sed €priorem pro consonante, posteriorem pro vocali scilicet positam. aeque €ab eisdem equus [equum] per v et o scriptus est, et quaeritur, utrum €per unum [2v]2 an per duo debeat scribi. sed priusquam de hoc loquamur, €v litteram digamma esse interdum non tantum in his debemus animadver-€tere, in quibus sonat cum aliqua adspiratione, ut in valente et vitulo et €primitivo et genetivo, sed etiam in his [2in]2 quibus [2cum q]2 confusa haec lit-€tera est, [2ut]2 in eo quod est quis. nam si omnino haec vocalis esset, pro- @1 cul dubio haec syllaba longa esset, quoniam numquam duae vocales con-€veniunt, nisi ut longam syllabam faciant. unde et in equo v pro conso-€nante posita erit; et auribus quidem sufficiebat ut equus per unum v €scriberetur, ratio tamen duo exigit. nam cum sit genetivo casu equi, da-€tivo equo, atque novissima vocalis declinationis differentiam faciat nullam €mutationem recipientibus consonantibus, necessarium est ut equus quoque €salvam habeat consonantem quae est in equo et postea aliud v habeat, ut €adsumpta i faciat nominativum pluralem. animadvertimus tamen quibusdam €partibus orationis v litteram vitiose insertam, ut in eo quod est urguere €[2et unguere]2. itaque testis in utroque Vergilius, qui ait 'quibusve ur-€gentur poenis' sine v, item €@@@@ungere tela manu ferrumque armare veneno. €nam quo minus unguo debeat dici apparet ex eo, quod nullum verbum €[2est]2 vo terminatum sive [2iunctim sive]2 solute [2ut]2 non eandem v servet in €praeterito, ut volvo volvi, eruo erui. at ungo unxi facit, quo modo pingo €pinxi, fingo finxi. et tamen in nomine quod hinc fingitur sic insertum €rursus u agnoscitur, ut evelli non possit, ut apud eundem Vergilium 'et €pinguis unguine ceras'; et [2in]2 consuetudine usurpatur unguentum. idem €accidit et in hircis, quos antiqui hirquos dicebant. nam quamvis nos in @1 ipso hirco u litteram non interponamus in enuntiatione, tamen videmus €remanere in derivatione nominis quod hinc tractum est, ut eos qui sunt €in adulta aetate hirquitallos vocemus. in antiquo etiam videmus locum €[2hanc]2 litteram habere et in postico non habere %nam et antiquum ab eo €quod est quod apparet ex scriptione temporum. €@@Nunc ad praepositiones transeamus atque incipiamus ab illa quam €Cicero in Oratore adnotavit. varia enim [2est]2 consuetudo in eo quod est €ab et a et abs et au, ut cum dicimus a me, deinde ab illo, deinde abstulit, €deinde aufert, quod sane tantum in duobus verbis usurpatum est, aufert €et aufugit. adicit his praepositionibus et illam quae scribitur per f litte-€ram, quam ab antiquis usitatam ait maxime in rationibus et in accepti ta-€bulis. nam quotiens acceptam pecuniam referebant, non dicebant a Longo, €sed af Longo. et ait religionem hanc scribendi apud paucissimos reman-€sisse saeculo suo. antiquos scimus et abs te dixisse: nos contenti sumus €a te dicere. scimus ipsos et ab Lucio dixisse: nos observamus ut [2ab]2 €praeponatur his nominibus quae a vocali incipiunt, ut cum dicimus ab €Olympo. non adsumitur autem haec b littera, quotiens nomina a conso-€nante incipiunt, ut a Romulo. siquis itaque quaesierit, quare non ab €Iunone dicamus, sed a Iunone, meminerit hic litteram i pro consonante €positam, de quo latius et supra disputavimus. abs vero neque nominibus @1 €neque his partibus orationis cum quibus in confusionem non venit @8 adiungitur: €abs te autem duae partes orationis sunt: sed cum quibusdam verbis in €unitatem concessit, ut abstinet, abscondit. haec enim pars orationis com-€posita est, et quoniam et acondit hiabat et abcondit durius sonabat, inter-€venit s littera, quae exornaret [et] auditum. de qua scriptione illud quae-€ritur, utrum per p an per b et s debeat scribi, quoniam ea quae apud €nos $*Y& litteram sonant putant plerique per p et s scribenda, quoniam et €Graeci pronuntiaverunt [per] $*Y& litteram constare $E)K TOU= PI= KAI\ S1&. sed €qui originem verborum propriam respiciunt, per b scribunt. €@@* * * et in eo quod est appello, quod alterum sit navem appellentis, aliud €verbi causa pecuniam appellantis. videmus autem prope in omnibus ver-€bis quae a p littera incipiunt hanc praepositionem cogi ut d littera omissa €p geminet, ut in eo quod est paret apparet et in eo quod est ponit €apponit et pungit appungit. sic in his partibus orationis quae in-€cipiunt a littera c non facile potest hac praepositione admota sonare d €littera. haec similiter littera geminatur in eo quod est capio accipio. €itaque Lucilius @1 @@@@@@atque accurrere scribas €@@@@dne an c, non est quod quaeras atque labores. €ille quidem non putavit interesse scripturae; sed si sonus consulitur, inter-€est aurium ut c potius quam d scribatur. at siquis in his quaerat voci-€bus, quae incipiunt a littera t, merito indifferenter scribuntur attinet at-€tentus et adtinet adtentus, quoniam utralibet littera scripta eundem auribus €sonum reddunt. nec minus ea quae a g littera incipiunt variant huius €praepositionis enuntiationem. nam interdum elisa d littera g geminatur, €ut aggerat. est etiam ubi necesse est hanc d litteram interire nulla alia þ³·´ÿï°°±ÿï‚ÏòôèÿïƒÖåìÿ˜¾ˆŠsubstituta, ut in eo quod est aspicio ascendo. at ubicumque t littera €scribitur nec in unitatem venit cum alia parte orationis, sine dubitatione €vicem alterius partis orationis ostendit, et est coniunctio disiunctiva at, €ut Persius €@@@@at te nocturnis iuvat impallescere chartis. €quod si erit per [2d]2 scriptum ad, non tantum orthographia peccabit, sed €etiam significatio errabit. est etiam ubi transeat d in l, si ab hac eadem €littera vox sequens incipiat, ut est alligere, nec semper tamen, quoniam €dicimus adluere et adloqui et adlabi. abbitere etiam quidam geminata b @1 maluerunt et dicere et scribere intermissa d. et [2in]2 hoc nullam differen-€tiam putat esse Lucilius, qui ait €@@@@abbitere non multum est d siet an b. €@@Habet [2et]2 ex praepositio observationem, in qua [2interit]2 interdum x lit-€tera, ut in eo quod est ebibit enuntiavit emovit. nec tamen possis ita €definire, ut dicas tunc hanc litteram interire, quotiens sequens vox incipit €a consonante. hoc enim arguit ipsa loquendi consuetudo, cum dicimus €excellere et extollere et exquirere. in eo quod est expectatus duplicem €scriptionem quidam esse voluerunt, ut, quotiens cum verbo quod est ex-€pecto opperior praeposita haec pars orationis fuerit, e et x littera con-€tenta sit; quotiens autem cum verbo quod est specto ludos, %necessaria €esse s litterae insertior sit, ut in ipsa quoque scriptione ambiguitas de- @1 ducatur eius quod est 'expectare illum volo' et 'spectare mihi placet'. verum €uno modo utrumque scribi licet nec timere eam ambiguitatem, quae est €multis verbis familiarissima, cum in hac littera x etiam s posita sit, si-€quidem tam apud nos quam apud Graecos duplex sit et composita. €@@Transeamus nunc ad aliam praepositionem. ob praepositio interdum €ponitur plena, ut est obire oberrare, interdum ad eam litteram transit, €a qua sequens vox incipit, ut est offulsit ommutuit: item et si p sequatur, €ut opposuit. similiter quidam et in eo quod est obstitit p servare malue-€runt, quia haec littera semivocali s confusa eius litterae sonum exprimit, quae €est apud Graecos $*Y&, atque hanc illi duplicem constare dicunt ex p et s. €@@Huic similis est et sub praepositio, quae interdum b litteram servat, €ut in eo quod est subdit; interdum mutat, ut supra dixi, in eam litteram €a qua sequens incipit verbum, ut in eo quod est sufficit suffodit et in eo €quod est summovit sumministravit atque in eo quod est supposuit. atque €animadvertimus in semivocalem [2s]2 transire, ut in eo quod est sustulit et €suscepit. nec non variat significationem gemina enuntiatione litterae sequen-€tem vocem inchoantis, ut est succipere: aliud est enim 'amicum suscipere', €aliud 'aquam succipere'. €@@At in praepositione de minimum est observationis, quantum ad ortho-€graphiam, non quod ad significationem pertinet. plena enim in composi-€tionibus ponitur, ut deducere depellere demonstrare destruere. nam si €quando e in i litteram transit, ab alia praepositione originem ducit. cum €enim dicimus dimovit, ut est 'dimovit obstantes propinquos' et @1 'tua terris didita fama', iam non est a de praepositione, sed [2dis, et]2 €unitatem quandam complectitur vocis. in hac tamen de praepositione, €quam dixi plenam praeponi, animadvertendum illud, quod imminuitur, si €quando sequens vox a littera e incipit, ut est derrare desse, [2in]2 qua €enuntiatione sufficit ipsa productio. et quatenus incidimus in mentionem €praepositionis dis, adnotabimus et illam plenam praescribi ceteris, nisi his €partibus orationis quae incipiunt a littera m, ut dimovit, aut n, ut dinoscit, €aut l, ut diluit, aut b, ut dibucinat, aut g, ut digerit, aut si [2a]2 d littera €incipit, ut diditus, quo modo Vergilius 'tua terris didita fama', aut €in f litteram transire, si ab hac eadem sequens vox incipiat, ut diffudit. €@@Per vero praepositio omnibus integra praeponitur, nisi cum incidit €in l litteram, adfinem consonantem, quam elegantioris sermonis viri gemi-€nare malunt quam r litteram exprimere, ut cum pellabor malunt dicere €quam perlabor. nec aliter apud Lucilium legitur, €@@@@%in praepositionem per l liciendo quod est inducendo geminat l. ˆ‘pellicere malunt quam perlicere. unde et apud Vergilium non aliter legi-€mus, 'pellacis Vlixi'; et a pelluendo pelvis et apud antiquos $TRISULLA/-€$BWS& pelluis, quae nunc in synaeresi pelvis dicitur. €@@Quatenus praepositiones persequimur, non alienum est re quoque @1 praepositionem notare vel ideo, quia non contenta quibusdam partibus €orationis plena praeponi d litteram adsumit, ut in eo quod est redire et €redolere, quia duae vocales in concursu hiabant. sed interdum haec d €littera geminatur, quotiens ab eadem littera sequens vox incipit; nec tamen €semper, siquidem reddere dicimus geminata d, reducere [2autem]2 simplici €utimur. unde adnotanda imperitia eorum qui sic redducere geminata d €littera volunt enuntiare, quasi reddere, tamquam necesse sit totiens eam €duplicem esse, quotiens sequens vox ab eadem littera incipit. €@@Trans quoque praepositio non nullam habet observationem. nam inter-€dum plena est, ut transtulit, interdum minuitur, ut traiecit traduxit. nec €non ab aliis plene ponitur, ab aliis lenitatem intuentibus minuitur, ut in €eo quod est transmisit et tramisit: alii transposuit, alii traposuit. quae €observatio orthographiae mixta est [2et]2 $O)RQOEPEI/AS&, quae etiam si habet €instructionem suam, tamen huic quaestioni familiariter implicata est. in €$O)RQOEPEI/A|& enim quid decentius sit et quid lenius quaeritur, nec laborat €ille qui scribit circa id quod dicitur $XARIE/STATON&. in $O)RQOGRAFI/A|& eo €scrupulosior quaestio est, quod non numquam unus sonus est aut perexigua €suspicione diversus. interim quaeritur scriptio, ut cum dico eiecit, et €alius per unam i litteram scribit, alius per duas, cuius iam mentionem €fecimus, cum de litterarum potestate loqueremur: quapropter superseden-€dum existimo. €@@Nec minus de &7v& littera locuti sumus, quam interdum vicem conso-€nantis obtinere diximus, ut cum scribimus vultum et geminata v diversa €potestate ponitur. sic rursus cum scribitur nominativus genetivus et omnes €deinde casus, item primitivus, et siqua his nomina similia sunt, eandem @1 observationem habebunt; et illam scriptionem, qua nominativus v et o littera €nominabatur, relinquemus antiquis. €@@Varie etiam scriptitatum est mancupium aucupium manubiae, siquidem €C. Caesar per i scripsit, ut apparet ex titulis ipsius, at Augustus [i] per €u, ut testes sunt eius inscriptiones. et qui per i scribunt, [2manibias]2, illam €rationem secuntur, quod aliae quoque denominationes per eandem litteram €exeant, ut cum manicas [2dicimus et]2 maniculam, quibus tamen opponi potest, €quod per u manuleus dicimus. item qui aucupium per u scribunt, putant €ab ave occupanda dictum; at qui aucipium, ab ave capienda, cum a €litterae in i familiaris transitus sit. quibus aeque opponi potest non minus €in u transire quam in i: nam et ab amico fit inimicus tantum et a salso €insulsus. relinquitur igitur electio, utrumne per antiquum sonum, qui est €pinguissimus et u litteram occupabat, velit quis enuntiare, an per hunc €qui iam videtur elegantior exilius, id est per i litteram, has proferat voces. €@@Sunt etiam quaedam voces in quibus u littera videtur esse supervacua, €ut cum et scribimus et pronuntiamus urguere [2et unguere]2, siquidem et €urgeo et ungo hanc non desiderant litteram, ut apparet ex scriptis anti-€quorum, [2quorum]2 elegantiam et auctoritatem sequendam supra diximus, €cum enuntiandi et scribendi %soluta sit difficultatem. hinc non nulli €inventi sunt qui distinguere quoque sine u littera et scribere et dicere €maluerunt adicientes et illam rationem, quod distinguere est interposito €puncto dividere atque diducere. nec non quidam hoc ipsum distinguere €arbitrantur dictum $PARA\ TO\ TE/GGEIN&, sive quod distingatur res illa quae @1 scribitur, sive quod tingat id quod inscribitur. tamen in hac voce sic u €litteram occupavit consuetudo, ut non facile possit evelli. €@@Non nulli etiam varie modo per u modo per i scripserunt [2artubus et]2 €artibus, ut, [2si]2 cum significatione artus essent, ut arcus et partus, u littera þ³·´ÿï°°±ÿï‚ÏòôèÿïƒÖåìÿ˜Ä…in dativo [2et ablativo]2 servaretur; si vero essent artes, ut arces et partes, €tunc idem illi casus per i litteram scriberentur. mihi videtur nimis rusti-€cana enuntiatio futura, si per u extulerimus. ita tamen existimo enun-€tiandum, ut nec nimis i littera exilis sit nec, u litteram [2si]2 scripseris, €enuntiationis sono [cum] nimis plena. ac meminerimus artis $O)RQOEPEI/AS €esse ut, sive hanc sive illam litteram scripseris, enuntiationis sonum tem-€peret. idem puto et in clipeo per i scripto observandum, nec audiendam €vanam grammaticorum differentiam, qui alterum a clependo, [2alterum a €cluendo]2 putant dictum. €@@Et de &7h& littera quaeritur, quae se [cum his] aut inseruit vocalibus €aut praeposuit: inseruit, ut in his, vehemens reprehendit, cum elegantiores €et vementem dicant et reprendit secundum primam positionem; prendo €enim dicimus, non prehendo. [at] praeposuit, ut cum dicimus [hostis €harena harenae] halicam et haliculam, cum ab alendo possit alica dici et €aliculam existiment dictam, quod alas nobis iniecta contineat. hortus €quoque non desiderabat adspirationem, quod ibi herbae oriantur, id est @1 nascantur; sed tamen a consuetudine accepit. et cohortes aeque a cooriendo €ex eodem loco dictae sunt; sed tamen differentiam quidam esse maluerunt, €ut cohortes militum cum adspiratione a mutua hortatione dicantur. €@@Item non nulli harenam cum adspiratione, sive quoniam haereat, sive €quod aquam hauriat, dicendam existimaverunt; aliis sine adspiratione videtur €enuntiandam. nos non tam propter illas causas quas supra proposuimus €[2harenam dicimus]2, quam propter originem vocis, siquidem, ut testis est €Varro, a Sabinis fasena dicitur, et sicut s familiariter in r transit, ita €f in vicinam adspirationem mutatur. similiter ergo et haedos dicimus cum €adspiratione, quoniam faedi dicebantur apud antiquos: item hircos, quoniam €eosdem aeque fircos vocabant. nam et e contrario quam antiqui habam €dicebant, nos fabam dicimus. €@@Cilonem quoque et cocleam et cocleare sine adspiratione scribemus, €et quicquid per consuetudinem aurium ita licuerit enuntiare. non enim €firmum est catholicum grammaticorum, quo censent adspirationem conso-€nanti non esse iungendam, cum et Carthago dicatur et pulcher et Gracchus €et Otho et Bocchus. €@@T quoque et d litterae, quae sunt inter se adfines, non nullam habent €observationem, ne intempestive invicem succedant. nam scimus diversas €partes orationis fieri, cum modo per d, modo per t scribimus. [2at]2 cum t €coniunctionem disiunctivam facit, [2ut]2 €@@@@at regina gravi iam dudum saucia cura: €ad per d praepositionem, ut €@@@@ad te confugio et supplex tua numina posco. €item quit [verbum] per t scriptum verbum est tertiae personae, cuius €prima est queo: at per d pronomen neutri generis. similiter quot per t €adverbium numeri est, cui contrarium est quod per d, pronomen aeque €generis neutri. aliud est enim 'quod volumen' et 'quot volumina'. nam @1 'quod volumen' per d debet scribi, 'quot volumina' per t, et est adverbium €numeri, quod solet quosdam apud poetas confundere, ut est €@@@@quot prius aeratae steterant ad litora naves. €qui enim per d scribunt, turbant sententiam, cum pronomen accipiunt €pro adverbio numeri: est enim tot nymphae, quot naves ante fuerant. €non dubitatur vero quin apud per d scribi [2debeat]2, quia nulla praepositio €t littera finitur [statim melius sonat] propter nimiam t litterae exilitatem. €'sed' vero coniunctio, quamvis lex grammaticorum per t litteram dicat, €quoniam d littera nulla coniunctio terminatur, nescio quo modo tamen €obrepsit auribus nostris et d litteram sonat, cum dicimus €@@@@progeniem sed enim Troiano a sanguine duci €@@@@audierat. €ubi quaerendum erat, contrane ac loquimur scribendum sit, an secundum €scriptionem loquendum. €@@Q quoque littera facit differentiam vocum ab antiquis maxime obser-€vatam. [2nam 'cum']2 quotiens pro adverbio temporis scribebant, q littera €utebantur; [2quotiens]2 pro praepositione, c ponebant. aliud est enim 'cum €subito adsurgens', aliud 'cum fluctu'. et haec pronomina, cuius et €cui, per q censuerunt quidam scribenda, quo magis servaretur origini €fides, ut, quo modo quis inciperet a q, sic quius qui. hoc amplius, quo €pinguior esset enuntiatio, o quoque inserebant et per quo quoius quoi @1 scribebant. nos ad brevitatem festinavimus scribendi et illam pinguitudinem €limare maluimus, tam hercule quam 'cur' magis [2scribimus, quam]2 'quor', €quod genus est $E)TUMOLOGI/AS&. est enim 'cui rei', quod significat 'ob €quam rem': ex hoc retinuit consuetudo hodierna ut diceremus quare, €quod una syllaba castigatum fit cur, quod nos contenti sumus per c €scribere. et de quaestionibus quidem ad rectam scriptionem pertinentibus, €quantum memoria suppeditavit, [et] in praesentia interim satis sit. €@@Ad ceteras igitur quaestiones transeamus, in quibus animadverto apud €plerosque confusam tractationem $O)RQOEPEI/AS& et $O)RQOGRAFI/AS&, cum inter €se distent. nam [2in]2 $O)RQOEPEI/A|& non quaeritur, quo modo scribendum sit, €cum ad vocem legentis adlegatus sit ille qui scripsit, sed est quaestio in €loquendo, ut forpices et forcipes et arcesso et accerso. [2in]2 his enim mini-€mum erit dinoscere, quo modo dicantur: proinde ac dixero scribes. in €quibus tamen adnotabimus veteres per transmutationem syllabae forcipes €dixisse. nam et Vergilius 'versantque tenaci forcipe massam': for-€cipes dicimus ab eo quod formum capiant, id est calidum. et in eo quod €est arcesso et accerso putaverunt quidam differentiam esse, ut accerso €sit voco tractum ab acciendo, arcesso summoveo ab arcendo tractum. sed €erraverunt: arcesso enim pro eo quod est arceo numquam positum est. €verum quod putant r litteram obstare significationi, errant: d enim non €minus in r litteram transit, quam in c, cum dico et accedo et accommodo, €%quam apud antiquos in arvorso, in arvorsario. unde pro audiculis ab €audiendo auriculas dicimus et meridiem pro medio die loquimur. ideo ergo @1 nihil interest, utrum arcesso an accerso dicamus eadem significatione €manente. at proprium $O)RQOGRAFI/AS& est, quotiens in vocis enuntiatione €nihil videmus ambiguum, at in scriptione tota haesitatio posita est, ut, €cum dico Troia, per i unum an per duo scribere debeam; et coicit utrum €per unum i an per duo an per tria %utcumque est non littera succedat €i tacita et alterae i succedat rursus altera i manente priore, quae pro €consonante posita est, et sic fiat eiiicit et coiiicit, de qua re in superiori-€bus plenius dictum est. item cui utrum per q an per c debeat scribi, €quia non nulli inventi sunt qui q litteram illo catholico tuerentur, quod €in nulla voce per declinationem prima littera immutetur. ita cum sit quis, €quius et qui per q litteram censent scribendum. nec [2non]2 potest in quibus-€dam $O)RQOGRAFI/A& cum $O)RQOEPEI/A|& misceri, ut enuntiatio cum scriptione €pariter titubet, ut in accusatore [2et]2 comisatore, ubi quaeritur geminatis con-€sonantibus an simplicibus scribendum et enuntiandum [2sit]2. in quibus mihi €placet ut accusator per duo c et [comisator] per unum s scribatur: nam, €quo modo in eo quod est incusare, cusare nihil est, et [2in eo quod est]2 €accendere cendere per se nihil est, dicimus tamen et accendere et incen-€dere. at in comisatore utramque consonantem simplicem ponamus: nam €aut a comitate vox dicta est aut a graeco $PARA\ TO\N KW=MON&. s vero €geminata vocis sonum exasperat. sic pariter et elegantiam enuntiandi et €scribendi brevitatem consequimur. €@@Nec non et ibi $O)RQOE/PEIA O)RQOGRAFI/A|& coniuncta est, ubi quaeri-€tur faenoris an faeneris dicamus, quoniam nomen inde tractum dicimus @1 faeneratorem. item facineris, non facinoris, quoniam facinerosum vocamus. €sic etiam delirus placet Varroni, non delerus: non enim, ut quidam existi-€mant, a graeco tracta vox est, $PARA\ TO\ LHREI=N&, sed a lira, id est sulco. €ita sicuti boves, cum se a recto actu operis detorserint, delirare dicuntur, €sic qui a recta via vitae ad pravam declinant, per similitudinem trans-€lationis item delirare existimantur. placet etiam ut Delmatiam quoque, €non Dalmatiam pronuntiemus, quoniam a Delmino, maxima [2eiusdem pro-þ³·´ÿï°°±ÿï‚ÏòôèÿïƒÖåìÿ˜Éˆˆvinciae]2 civitate, tractum nomen existimatur. ferias etiam, non fereas, quo-€niam apud antiquos fesiae, non feseae dictae sunt. item arispex ab ariga, €quae est hostia, non aruspex. et quamvis commendo dicamus, tamen €commando in consuetudine est. €@@Hinc nascuntur etiam quaestiones interdum, quae consuetudinem novam €a vetere discernunt, utrum absorbui an absorpsi [2dicamus]2, cum ad hanc €disputationem pertinere non debeat, nisi quod proprium est $O)RQOGRAFI/AS&, €utrum per b [2absorbsi]2 an per p absorpsi scribi debeat. et placet aliis €scribendam b litteram, quoniam sorbere dicamus, aliis p, quoniam quae-€cumque apud Graecos per $*Y& scribuntur [et constat haec littera $E)K TOU= €$PI= KAI\ SI/GMA&], apud nos per p [2et s]2 scribenda sint; idemque in similibus @1 servandum, ut in eo quod est urps et nupsi et pleps ac ceteris. mihi €vero placet ut in latino sermone antiquitatis religio servetur, ut potius €sorbui [ut] secundum auctoritatem eruditissimorum et eloquentium viro-€rum dicamus, quam sorpsi, cum recens haec declinatio a sordidi sermonis €viris coeperit. item terui et trivi non adscribo huic disputationi, sed con-€suetudinis novae et veteris adnotationi. nam et Vergilius secutus antiquos, €cum posset dicere teruisse non impediente metro, maluit dicere €@@@@nec te paeniteat calamo trivisse labellum €et 'hinc radios trivere rotis'. €@@Hinc nascuntur etiam diversarum significationum quaestiones, actarios €an actuarios et dicere et scribere debeamus, cum actuarios generaliter €quidem ab actu appellemus, actarios vero scriptores actorum. nec non et €eum qui actum agit actuarium vocari voluerunt: item alium esse cilonem, €alium chilonem, et cilones vocari homines angusti capitis et [2ob]2longi, €chilones vero improbioribus labris homines a graeco $PARA\ TA\ XEI/LH&. €talis quaestio est [2et]2 circa cohortes et coortes, ubi diversam voluerunt signi-€ficationem esse grammatici, ut coortes sint villarum, unde homines coorian-€tur pariter (oriri enim apud antiquos surgere frequenter significabat, ut €apparet ex eo quod dicitur 'oriens consul magistrum populi dicat', €quod est surgens): at cohortes militum a mutua cohortatione. nam chortes €audimus quidem vulgo, sed barbare dici. de superiore differentia mihi €aliud videtur (cum superius de adspiratione loquerer, ostendi id quoque, @1 illam sibi locum fecisse, cum alioquin non desideraretur, ut in vehemente €et in reprehenso, cum vemens et reprensus sine adspiratione emendatius dica-€tur): nam tam militum quam rusticorum cohortes sunt, siquidem et milites €e rusticis et ex eiusdem regionis hominibus conscribebantur, ut et agnoscere €et tueri invicem possent. quod genus utilitatis etiam apud Homerum est, qui ait €@@@@$W(S FRH/TRH FRH/TRHFIN A)RH/GH|, FU=LA DE\ FU/LOIS. €@@Sane aspergo et aspargo habent differentiam suam, siquidem aspergo €verbum [2est]2, aspargo nomen. itaque et Vergilius ait 'salsa spumant €aspargine cautes'. €@@Aquam quoque per q scribentes nomen ostendimus [et trisyllabum], €per c vero verbum ab eo quod est acuo [et acuere], utinam acuam. €@@Aurifex melius per i sonat, quam per u. at aucupare et aucupium mihi €rursus melius videtur sonare per u quam per i; et idem tamen aucipis €malo quam aucupis, quia scio sermonem et decori servire et aurium €voluptati. unde fit ut saepe aliud scribamus, aliud enuntiemus, sicut supra €locutus sum de viro [vero] et virtute, ubi i scribitur et paene u enun-€tiatur. unde Ti. Claudius novam quandam litteram excogitavit similem ei €notae quam pro adspiratione Graeci ponunt, per quam scriberentur eae €voces quae neque secundum exilitatem [2i]2 litterae neque secundum pin- @1 guitudinem [2u]2 litterae sonarent, ut in viro et virtute, neque rursus secun-€dum %latum litterae sonum enuntiarentur, ut in eo quod est legere €scribere. itaque audimus quosdam plena oi syllaba dicere quoi et hoic €pro cui et huic, quod multo vitiosius est, quam si tenuitatem y litterae €custodirent. est autem ubi pinguitudo u litterae decentius servatur, ut in €eo quod est volumus nolumus possumus. at in contimaci melius puto i €servari: venit enim a contemnendo, tametsi Nisus et contumacem per u €putat posse dici a tumore. €@@Comprimo quoque per i malo scribi, quamvis compressus dicatur; et €e contrario decem audacius dixerim, quamvis inde decies trahatur, quo-€niam, ut supra dixi, sono usitatiore gaudet auditus. €@@Niso etiam placet ut benificus per i scribatur, quo modo malificus, €quod video consuetudinem repudiasse. non enim, si hae duae litterae, e €et i, per ius adfinitatis recipiunt immutationem. ideo necesse est illas uti- @1 que semper immutari. item antiquos ait per e et i scribendum, quoniam €significet ante. quod mihi frigidum et ineptum videtur, et multo frigidius €illud, quod 'illi' quoque apud illum in utraque syllaba per e et i scribun-€tur, quod vitiosum est. in superiore enim nomine est saltem aliqua mentio €e litterae [2in]2 $E)TUMOLOGI/A|&, hic nulla. €@@Sane basim et pelvim per i scribamus, quoniam et basicula et pel-€vicula scribitur, et ablativo casu i finiuntur, ab hac basi et ab hac pelvi. €@@Alimenta quoque per i elegantius scribemus, quam alumenta per u. €@@Quasdam vero scriptiones antiquis relinquamus, ut in eo quod est €eur. illi enim per quor scribebant, ut supra dixi: nam et ipsum cui per €quoi, quo pinguius sonaret, [2scribebant. nos]2 contenti sumus per cur scri-€bere, ut plenitudine quoque sufficiat: nam est 'cui rei'. mium et commircium €quoque per i antiquis relinquamus, apud quos aeque et Mircurius per i €dicebatur, quod mirandarum rerum esset inventor, ut Varro dicit. nostris €iam auribus placet per e, ut et Mercurius et commercia dicantur. item €miis per i, non meis per e, ut Terentius €@@@@at enim istoc nihil est magis, Syre, miis nuptiis adversum. €@@Coniunx et seiunx sine n [non] putat Nisus esse scribendum, quo-€niam genetivo casu faciant coniugis et seiugis. mihi videtur non evellen- @1 dam hanc n litteram, quam sonus enuntiationis insistit. nam quamvis idem €[2dicat]2 non esse onerandam supervacuis litteris scriptionem, rursus non frau-€dandum sonum existimo, cum et levior ad aures et plenior veniat, ut in €abstinente [2s]2 arcessitum est et in ambitu b. sit ergo licet coniugis gene-€tivo casu et seiugis, coniux tamen et seiux subtracta n littera et diffici-€lius enuntiabitur et asperius auribus accidet. sane illo catholico se Nisus €tuetur, quo dicit in declinationibus [2numquam n]2 litteram perire, quae sit €in primis positionibus, ut pudens pudentis, prudens prudentis, decens de-€centis. ita si coniux habet n litteram, necessarium, inquit, erit ut gene-€tivus quoque n litteram habeat. etsi id quoque ipse spectare debuit, num-€quid amphiboliae tollendae gratia consuetudo n litteram omiserit, [2ne sit]2 €ambiguum, utrum ab eo quod est coniunx trahatur, ut [2sit]2 a nomine, an €a verbo quod est coniungo. non esse item illud verum, quod quidam pu-€tant, servandam esse utique n litteram a prima positione per ceteras de-€clinationes, manifestum est vel ex his, quod fingor dicimus et tamen fictus €et pingor et tamen pictus. nec non et ipsa n littera in locum m [2litterae]2 €succedit, ut cum dicimus clandestinum, cum ab eo trahatur quod est clam, €item sinciput, quod est semicaput. sed non ubique obtinendum. nam et €non numquam plenius per n quam per m enuntiatur, ut cum dico 'etiam €nunc', quamvis per m scribam, nescio quo modo tamen exprimere non €possum. sequenda est vero non numquam elegantia eruditorum virorum, @1 qui quasdam litteras lenitatis causa omiserunt, sicut Cicero, qui foresia et €Megalesia et hortesia sine n littera libenter dicebat et, ut verbis ipsius €utamur, 'posmeridianas quoque quadrigas' inquit 'libentius dixe-€rim quam postmeridianas'. sic et dossum per duo s quam per r €dorsum quidam ut lenius enuntiaverunt. ac tota r littera sublata est in €eo quod est rusum et retrosum. €@@Cocum non nulli in utraque syllaba per q scribunt, non nulli et in-€serta [2u]2: in verbo etiam quoquere per quo. Nisus censet ubique c litte-€ram ponendam tam in nomine quam in verbo, quod mihi nimium videtur €exile. nam sicut non est prima syllaba oneranda, sic sequens videtur ex-þ³·´ÿï°°±ÿï‚ÏòôèÿïƒÖåìÿ˜Ïˆ‹plenda. eo decentius apud Vergilium legitur 'et %caeteram coquit €improbus hastam', secunda syllaba per q scripta, quam ut utraque per €c [2scripta]2 enuntietur k. locutionem quoque Antonius Rufus per q dicit €esse scribendam, quod sit ab eo quod est loqui; item periculum et fer-€culum. quae nomina contenta esse c littera existimo, tam hercule quam €illos vitiose et dicere et scribere, [2qui potius]2 per quo quotidie dicunt, quam €per co cotidie, cum et dicatur melius et scribatur. non enim est a quoto €die quotidie dictum, sed a continenti die cotidie tractum. €@@Nimiae rursus elegantiae sectatores non arbitror imitandos, tametsi €Nisus auctor est ut comese et consuese per unum s scribamus et dicit ra-€tionem, quia iuxta productam vocalem [2geminata]2 consonans progredi non @1 soleat, et quoniam antiqui non geminaverint [2consonantes]2, sed loco gemina-€tionis notam superposuerint. in quibus error eius manifeste deprehendi-€tur. nam geminari consonantes productis vocalibus iunctas usus ostendit, €in quo dicimus etiam errasse saltasse abisse calcasse. quis autem nescit €malum una l littera scriptam multum distare a Mallo eodem elemento ge-€minato? illud vero argumentum quod dicit, notam solitam superponi, osten-€dit in enuntiatione solere geminari. et quid iam interest, utrum notam €an litteram ponas, cum alterutram tibi necessitas exprimat? sane in eo €quod est narrare observatum est ut unum r scriberemus, quoniam venit €a gnaro, cui est contrarium ignarus. rursus quia pullum per duo l scri-€bimus, observaverunt quidam ut paullum repetito eodem elemento scribe-€rent. quod mihi non videtur, quoniam enuntiari nullo modo potest, et €non est necesse id scribere, quod in verbo non sonet. hic autem mihi €a longitudine syllabae antecedentis huic litterae obstatur. est enim quam €Graeci dicunt $DI/FQOGGOS&, iuxta quam omnino geminari consonans non €potest. €@@Non nulli circa synaliphas quoque observandam talem scriptionem €existimaverunt, sicut Verrius Flaccus, ut, ubicumque prima vox m littera €finiretur, sequens a vocali inciperet, m non tota, sed pars illius prior tan-€tum scriberetur, ut appareret exprimi non debere. est etiam ubi vocales @1 subducebantur, si id aut decor compositionis aut metri necessitas exigebat, €ut 'adeo in teneris consuescere multum est'. €@@De adspiratione, nisi fallor, aliquid iam locuti sumus. repetendum €tamen existimavi sermonem propter eos qui Hymnidem hyacinthum et hyme-€naeum varie scripserunt. alii enim praeponendam adspirationem putave-€runt, alii tamquam non necessariam omiserunt, quoniam scilicet in communi €lingua Graecorum numquam non adspirationem in se habet y littera, quo-€tiens inchoat voces. nam quod ad latina pertinet, in quibus late aliquid €ambigitur, antiquorum consuetudo respicienda est, quibus moris fuit pro €hac adspiratione litteram dicere f. itaque harenam iustius quis dixerit, €quoniam apud antiquos fasena erat, et hordeum, quia fordeum, et, sicut €supra diximus, hircos, quoniam firci erant, et haedos, quoniam faedi. @1 ðþ