@@@@{1POMPONI PORFYRIONIS COMMENTVM IN HORATIVM @@@@FLACCVM}1 @@@@{1AD MAECENATEM}1 @@&7Maecenas atavis edite regibvs.& @@Hac ode Maecenatem adloquitur indicans alium alio studio teneri [2rerum]2, quae adpetantur uel ludicri cupi-ditate uel gloriae; se autem putare inter deos relatuiri, si numero lyricorum poetarum adscriptus fuerit. @@Maecenatem ait &1atauis regibus& editum, quod a nobilibus Etruscorum ortus sit. @@&7Palmaqve nobilis terrarvm dominos evehit ad deos.& @@Ambiguum, utrum &1nobilis deos& an &1nobilis &1palma&. @@&1Mobiles quirites& ait referens ad uulgi leuitatem. Loquitur autem de eo, qui fauorem uulgi captans optet, cum ingressus sit theatrum, plausum sibi edi a populo. Sic enim excipiebantur in theatr[2o]2 principes, de quibus bene populus sentiebat. Hos enim plausus &1ter geminos &1honores& ait. @@&7Attalicis condicionibvs.& @@Id est: regiis opibus. @@Attalus autem rex Pergamenorum fuit, cuius heredi-tate

(opulus) R(omanus) locupletatus fuerat. Est autem sensus: Quicumque consuerit agrum suum colere, num-quam sollicitetur ad nauigandum, etiam si regias opes pro-mittas, ut hoc faciat. @1 @@&7Cyprea trabe& pro: cypro abundante; cypriis enim clauis naues figuntur. @@&7Mercator m. o. e. o. l. r. s.& [&7r.&] &7m. r. r. q.& Sensus est: Mercator cum tempestatem in mari patitur, abhorret nauigare, et optat iam rusticam uitam in patria sua colere; mox ubi euaserit periculum, eandem uitam repetit; per quod colligit neminem posse aliquid agere, quam quod consuerit. @@&7Est qvi nec v. p. M.& Ordo: est qui nec spernit. Dicit autem alios uita lautiore delectari. @@&7Ad aq. c.& @@Id est: apud fontem; omnes autem fontes sacri habentur, et ideo caput sacrae aquae ait. @@&7Manet svb Iove frigid.& @@Ac per hoc 'sub caelo'. Dicit autem alios studio uenandi plerumque in siluis pernoctare. @@&7Fidelis catvlos.& @@Melius generaliter accipimus, quam ut uenationi tantum eos fideles intellegamus. Nam et Lucretius @@@@&1Fida canum uis& dixit. Ergo quod semper dominis fideles sunt intelle-gamus. @@&7Me d&[2&7o&]2&7ctarvm p. h. f.& Praemia d[2o]2ctarum frontium he-deras ait, quia his poetae coronantur. Vnde et Vergil. ait: @@@@@@&1Atque hanc sine tempora circum& @@@@&1Inter uictrices hederas tibi serpere laurum&. @@&7Nymfarvmqve leves& [2&7cvm&]2 &7S. c.& Per ea s[2e]2 egregiam gloriam dicit consequi, de quibus canit; fere enim lyrico carmini materia de nemoribus ac fontibus est, et siqua sunt his similia aut proxima. @@&7Secernvnt popvlo.& Id est: de grege uulgi tollunt, ac per hoc sublimen faciunt. @1 @@&7Evterpe cohibe&[&7n&]&7t&[&7e&]. Vt si diceret: si tamen Musae non denegant mihi studium cantus sui. @@&7Lesbovm barbit&[&7t&]&7on.& @@Barbit[t]on organi genus est in modum lyrae. &1Lesboum& autem dixit, referens ad Alcaeum et Saffo lyricos poetas, quos in Lesbo insula natos esse manifestum. @@&7Lyricis vatibvs.& 'Graecis' utique intellegendum. Nam nondum erant Romani. @@&7Iam satis terris nivis atqve dirae g. m. p.& Pro: in terras misit. Post occisum Gaium Caesarem, quem Cassius et Brutus aliique coniurati interfecerunt, multa portenta sunt uisa. Haec autem omnia uult uideri in ultionem occisi prin-cipis facta, et poenam eorum, qui bella ciuilia agere non desinebant. @@&7Saecvlvm Pyrrae.& Pyrra qu[a]esta est, noua monstra mundo accidisse interit[2u]2 generis humani. @@&7Piscivm et& [2&7s.&]2 &7g. h.& [2&7v.&]2 Leuiter in re tam atroci et piscium et palumborum meminit, nisi quod hi[i] excessus lyricis concessi sunt. @@&7Et svperiecto p. n. a. d.& @@&1Superiecto aequore& id est: super terras iacto, illa scilicet diluuii inundatione. @@[2&7p. d.&]2 &1Timidae u. ad p. d.& @@[2&7Tiberim&]2 Tiberis enim ita creuit, ut prodigii loco haberetur. @@&7Flavvm Tiberim.& Sic et Vergilius: @@@@&1Verticibus rapidis et multa flauus harena&. @1 @@&7Litore Etrvsco v. v.& Constat uiolentia maris repul-sum Tiberim redundare solitum [2et]2 effundi super ripas suas, quod hic nunc monstrose factum dicit, qu[2oni]2am inundation[2e]2 Tiberis ad periculum ruinarum alio duxit solum. Litus autem Etruscum Tyrrheni id est Tusci maris [repul-sum Tiberis] litus accip[2e]2, in quo[2d]2 Tiberis exit. @@&7Ire deiectvm monvmenta regis.& @@Monumentum non sepulchrum tantum dicitur, sed omnia, quidquid memoria[2m]2 testatur. &1Regis& ergo Numae Pompilii significat. @@&7Iliae dvm se n. q. i. v. v.& @@Ilia auctore Ennio in amnem Tiberim iussu Amul[l]ii regis Albanorum praecipitata [antea enim] Anieni matri-monio iuncta est. Atque hic loquitur, quasi Tiberi potius nupserit. &1Qu&[&1a&]&1erenti& autem &1Iliae& caedem Caesaris in-tellegendum. @@&7Iove non probante,& quod terreri Iuppiter populum ius-serit, non perire. @@&7Avdiet c. a. f. &$*)ASUNDE/TWS& transiit. [2Et]2 sic intellegen-dum: itaque audiet rara iuuentus, maiores suos acuisse ferrum. @@Non &1pugnas parentum&, sed &1uitio pa-&1rentum rara iuuentus&, quia bella ciuilia sub Caesare et Pompeio, deinde sub Augusto et Cassio atque Bruto Romani se ipsi conf[2e]2cerunt. @@&7Qvem voce&[2&7t&]2 &7divvm p. r.& @@Iterum $A)SUNDE/TWS& transiit, et fere morem hunc habet sine coniunctionibus transeundi. Ceterum subaudienda hic @1 est coniunctio 'ergo'; sic enim fit ple[2n]2um: 'que[2m]2 ergo [quem] uocet diuum populus'. @@&7Minvs avdientem c. V.& @@Offensam scilicet scelere eorum, qui Caesarem occiderunt. @@&7Tandem v. p. n. c. v. a.& Conuersus est ad Apol-linem, qui Actiaco bello Antoni[n]um obpressit. @@&7Sive tv mavis Erycina& [2&7ridens&]2 &7q. I. c. e. C.& Potest et &1ridens Iocus& et &1Erycina ridens& accipi. [2Et]2 est Ho-mericum &1Erycina ridens& secundum illud $FILOMEIDH\S $*)AFRODI/TH&. @@&7Sive neglectvm g. e. n.& [2&7r.&]2 &7a.& Ad Martem hoc per-tinet, quem inuidiose arguit genus suum, id est Romanos neglexisse, quod passus sit eos bello ciuili uastari. @@&7Hev nimis longo s. l. &1Ludo& [2b]2elle pro: bello; hic enim uidetur lusus esse Martis. @@&7Acer et Mavri peditis crventvm& [2&7v.&]2 &7i. h.& @@&1Mauri& pro cuiuslibet accipe bellicosae gentis; speciem enim pro genere posuit. @@&7Sive mvtata ivvenem figvra.& Adulatur Augusto, Mer-curium eum dicens esse. @@&7Servs in caelvm r.& @@Suauiter optat Augusto, ut diu uiuat. @@&7Neve te nostris vitiis iniqvvm o. a. t.& @@Bene haec dicuntur, quia ad Mercurium uidetur loqui, qui uolucer deus est. Simul eleganter et illud oblique optat, ut post excessum Augustus diuus factus recipiatur in caelum. @@&7Nostris vitiis i.& Vtrum ad bella ciuilia referens ait, an latius e[2t]2 hoc intellegetur? @@&7Ocior&[&7a&] &7avra tollat.& Pro 'ocius tollat'; $SXH=MA $U(PALLAGH/&. @1 @@&7Sic te diva potens Cypri.& @@Ad nauem loquitur, qua Vergilius Athenas petierat, adorans eam, ut eum incolumen perferat. @@&7Sic fratres Helenae lvcida sidera. &$*SXH=MA E)FECH/GHSIS&, [quia fratres Helenae lucida sidera sunt,] ut Vergil.: @@@@&1Effugimus scopulos Ithacae L&[2&1a&]2&1e&[2&1r&]2&1tia regna&. @@Constat autem hodieque inter nautas Castoris et Pollucis stellas plerumque nauibus infestas esse. @@[2&7Praeter Iapyga&]2. Iapyx uent[2u]2s a regione, unde flat, di-citur. Iapygia autem est, quae nunc Apulia appellatur. Si-[2g]2(nificat) ergo optim[2e]2 hoc uento ex Italia Athenas nauigari, et idcirco optat, ne alius flet, quam ipse, nauiganti Vergilio. @@&7Qvae tibi c. d.& V. Ambiguum, utrum &1debes finibus &1Atticis& an &1finibus Atticis reddas& accipiendum sit. @@&7Et serves animae dimidivm meae.& @@Suauiter hoc dictum secundum illam amicitiae defini-tionem, qua philosophi utuntur: @@@@$*MI/A YUXH\ E)N DUSI\N SW/MASI KEIME/NH&. @@&7Illi robvr et aes t. c.& [2&7p.&]2 &7e.& Exsecratur eum, qui primus ausus sit nauigare, dicitque eum durissimo corde ac pectore fuisse, qui tanta pericula non timuerit. Habet autem hic quiddam Homericum: @@@@$*XA/LKEON DE/ MOI H)=TOR E)N&[2$E&]2$I/H [id est ferreum pectus]. @@&7Nec rabiem Noti qvo n. a. H. m.& @@Arbitrum pro rectore posuit. Significat autem in Adria-tico sinu neminem magis Noto uento saeuire; per quod ui- @1 detur ibi dominationem exercere, uel ad extollendos fluctus, cum saeuit, uel ad placandos, cum flare desinit. @@&7Qvem mortis t. g. q. s. o. m&[2&7on&]2&7s. natantia.& @@Quam mortem, inquit, abhorrere potest, qui monstra maris et asperrima saxa sine lacrimis uidere potuit? @@&7Infamis scopvlos& ait propter atrocitatem naufragiorum, quae ibi multi patiuntur. @@&7Ceravnia& montes sunt Epiri. @@&7Neqviqvam d. a. p. O. d.& [2&7t.&]2 @@Prospexerat, inquit, natura hominibus, ut terrae, quibus sine periculo utere[2nt]2ur, a mari discernerentur, sed hoc frustra, cum iam audeat humana temeritas etiam mari se committere. @@&7Avdax Iapeti genvs.& Prometheum significat, de quo nota fabula est, ignem eum furtim a caelo hominibus adtu-lisse, et inuexisse terris multas calamitates. @@&7Post ignem aetheria domo svblat.& Hesiodus ait, cum ignis e caelo furto Promethei subductus esset, Pandoram inmissam terris poenae causa[m]. Nam per eam mulierem patefacto dolio erupisse omnium pestium genera, quibus ho-mines laborarent. Secundum eam opinionem haec dicuntur. @@&7Solvitvr acris hiemps grata vice veris et Favoni.& @@Haec ode ad Publium Sestium consularem scripta est, qua describens uerni temporis gratiam, cohortatur ad laetio-rem indulgentioremque uitam, admonens mortem aequaliter omnibus inminere. @@&7Grata vice veris et Favoni.& @@Fauonium uentum, qui Zefyrus Graece appellatur, ueris tempore incipere flare et Vergil. testis est, qui sic ait: @@@@&1Vere nouo gelidus canis cum montibus umor& @@@@&1Liquitur et Zefyro putris se glae&[2&1b&]2&1a resoluit.& @1 @@&7Terrae solvtae.& @@Vtrum 'liberae, et cultui non inseruientes' intellegen-dum, ut prata significare uideatur, [2an]2 'temper[2i]2e et aestu aeris solutae, quae paulo ante frigore hiemis strictae erant'? Sic et Vergilianum illud se habet: @@@@&1Et Zefyro putris se glaeba resoluit&. @@&7Nvnc et in vmbrosis F. d. i. l.& @@Sic et Vergil. ueris tempus aptum rusticis ad sacrifi-candum dicit, quia @@@@&1Tunc somni dulces et tunc mollissima uin&[2&1a&]2. @@&7Sev poscat agnam.& Adtende feminino genere agnam maluisse dicere quam agnum, secundum illud Vergilia-num: @@@@&1Et caesa iungebant foedera porca&. @@Nescio quid enim quaedam eloquutiones per femininum genus gratiores fiunt. @@&7Pallida mors aeqvo pvlsat pede& [2&7p. tabernas&]2. Pe[2r]2 ta-bernas uulgares domos significat, per turres altiores. @@&7Nec regna vini sortiere talis.& @@Hoc ad magisteria conuiuarum pertinet, quae talorum iactibus sortiri solitos et Plautus significat in Captiuis[, item in Asinaria]. @@&7Qvis mvlta gracilis te pver in rosa perfvsvs liqvidis vrget &7odoribvs.& Pyrrham meretricem adloquitur, cuius calliditatem [2mem]2orans ait, se quoque in amorem eius inplicitum susceptis uotis tandem euasisse. @@&1Gracilem& pro tenero posuit. Teneri enim adhuc graciles solent esse et puellae et adulescentes. @@&7Hev qvotiens fidem m. deos f. et as.& Per allegoriam @1 haec dicuntur, quibus significat tempestatum modo mutabiles esse meretricis huius blanditias. @@&7Miseri& [2&7qvibv&]2&7s i&[2&7n&]2&7t. n.& Miseros eos ait, quibus ignota et inexperta sit huius meretricis fraudulentia. Se autem more eorum, qui euaserunt maris pericula, uota soluisse, quod amore huius liberatus sit. @@Videmus autem hodieque pingere in tabulis quosdam casus, quos in mari passi sint, atque in fanis marinorum deorum ponere. Sunt etiam qui uestem quoque ibi suspen-dunt, diis eam consecrantes. @@&7Me tabvla sacer votiva paries indicat vvida.& @@Me sacer paries per tabulam uotiuam indicat ma[2r]2is po-tenti deo uestimenta suspendisse. @@&7Scri&[2&7b&]2&7eris Vario fortis et hostivm victor Maeoni&[2&7i&]2 &7carminis.& Agrippam adloquitur, cuius rebus gestis negat se lyrico car-mine satisfacere posse, ideoque potius a Vario ea[2s]2 scribi debere. Fuit autem L. Varius et [2e]2p[2ici]2 carminis et tragoedia-rum et elegiorum auctor, Vergilii contubernalis. @@&7Maeoni&[2&7i&]2 &7carminis alite.& @@Vt si diceret 'Homericis auspiciis' ac per hoc 'Home-rica sublimitate'. Notum est autem inter opiniones, quae de natalibus Homeri feruntur, etiam hanc esse, quasi Maeonis filius fuerit. @@&7Qvam rem cvmqve ferox navibvs avt eqvis miles te dvce &7gesserit.& @@Figurata eloquutio; nam cum dixisset &1scri&[2&1b&]2&1eris&, in-tulit &1Quam rem miles gesserit te duce&; simplex autem haec eloquutio erat: scribentur res, quascumque miles gesserit te duce. @@&7Nec cvrsvs dvplic&[2&7i&]2&7s per mare V.& @1 @@Amfibolum; nam et &1duplicis Vlixi& intellegi potest, quod significat 'callidi', potest et &1duplicis cursus& per ac-cusatiuum pluralem accipi, id est: itus ac reditus. @@&7Nec saevam Pelopis domvm.& @@Notae historiae sunt de Tantali genere, ex quo Pelops ortus, deinde Atreus et Thyestes, deinde Orestes, de quorum sceleribus tragoedias uidemus compositas, quarum stilus non nisi sublimitate ornatur, cui se negat hic poeta sufficere. @@&7Cvlpa de&[2&7t&]2&7erere ingenii.& @@Belle &1culpa ingenii&; [2s]2u[2u]2m uitium autem non aliud quam humilitatem uult intellegi. &1Deter&[&1r&]&1ere& autem 'minuere' significat ex consequenti, quia, quae deter[r]untur, minuuntur. @@&7Qvis Martem tvnica tectvm adamant.& Id est: quae per-rumpi non possit; adamans enim lapis durissimus. Figurate autem negat se posse res bellicas scribere, uerum Varium potius, qui sit Homerico spiritu. @@&7Nos proelia virginvm sectis& [2&7i. iv.&]2 &7vngvibvs.& Non [2&1in&]2 &1iuuenes sectis unguibus&, sed &1acrium in iu-&1uenes quamuis unguibus sectis&. @@&7Cantamvs vacvi.& Vtrum 'cum uacui sumus', an 'ideo haec cantamus, quia uacui sumus', id est 'a negotiis liberi'? quod magis uidetur sensisse, cum subiciat: @@&7Non praeter solitvm leves,& id est: ex consuetudine leues. @@&7Lavdabvnt alii claram Rhodon.& @@Hac ode Munatium Plancum consularem adloquitur, qua indicat se praecipue Tiburtina regione delectari, omni-busque eam sua sententia praeponendam adfirmat. @@&7Claram Rhodon.& Propterea clara[2m]2, quod soli sit ob-posita, dicit. De qua et Lucilius sic ait: @1 @@@@&1Rhodus Carpathium in pelagus se inclinat& @@@@@@&1apertum&. @@&1Bimarem& Corinthum appellat, quod Isthmo [2ad]2posita Cenchreo a[2c]2 Lecheo sinu adluitur. @@&7Aptvm dicit e. A.& Homericum est; sic enim de hoc ille: @@@@$*)/ARGOS E)S I(PPO/BOTON&. @@&7Me nec& [2&7tam&]2 &7patiens Lace&%149&7demon.& @@Hoc propter $DIAMASTI/&[2$G&]2$WSIN& uidetur dicere. @@&7Qvam domvs Albvnea&[2&7e&]2&7.& Albuneam deam e[2sse]2 in re-gione Tiburtina fontis praesidem et Vergil. testis est, qui in septimo sic ait: @@@@@@&1Lucosque sub alta& @@@@&1Consulit Albunea nemorum quae maximas&. @@@@&1F.& [2&1sona&]2&1t&. @@&7Tibvrni l&[2&7v&]2&7cvs.& @@Tiburnus conditor Tiburis est, cuius fratres Cathillus et Coras, quorum Vergil. meminit: @@@@&1Cathillusque acerque Coras Argiua iuuentus&. @@&1Vda pomaria& riuis inrigua intellegi uult. @@&7Albvs vt obscvro deterget nvbila caelo saepe Notvs.& @@Hanc oden quidam putant aliam esse, sed eadem est; nam et hic ad Plancum loquitur, in cuius honore et in supe-riore parte Tibur laudauit. Plancus enim inde fuit oriundus. Album autem Notum dixit, ut Graeci $LEUKO\N *NO/TON&, quod serenum faciat. @@&7Tamen vda Lyaeo tempora.& @@$*(UPALLAGH/&; ipsum enim udum Lyae[2o]2 intellegi oportet, id est: uin[2o]2. @1 @@&7Popvlea fertvr vinxisse corona.& Bene non qualibet, sed populea corona propter fortitudinem animi; nam haec arbos in tutela[m] Herculis est. @@&7Ambigvam Salamina.& @@Nunc duplicem intellegamus, quoniam alteram Teucer in insula Cypro condidit, patria[m] a Telamone patre eiectus. @@&7O fortes peioraqve passi.& Vt Vergil.: @@@@&1O passi grauiora deus dabit&. @@&7Nvnc vino pellite cvras. Cras ingens iteravimvs &7aeqvor.& Quidam stulte ab itinere [2iterare]2 uerbum fictum putant, sed nequaquam sic accipiendum, cum simplicior elo-quutio magis rationem habeat. @@Teucer enim mari uenerat, [quia patria eiectus est,] e[2t]2[rans ingens iter] ut iterent nauigationem, socios hortatur. @@&7Lydia dic per omnes te deos oro.& Haec Lydia amica uidetur fuisse Sybaris nomine adulescentis, cui inputat, quod amore sui inplicitum residem fecerit exercitationum campe-strium. @@&7Cvr apricvm oderit campvm p.& [2&7p.&]2 &7a.& [2&7s.&]2 Cur n[2u]2n[2c]2 oderit campum, qui alioquin patiens pulueris atque solis sit aut fuerit. @@&7Gallica nec lvpatis& [2&7t&]2&7emper&[2&7et&]2 &7ora frenis. &1Gallica ora& pro 'Gallicorum equorum ora'. Lupat[2a]2 autem frena sunt aspera; de quibus et Vergilius sic ait: @@@@&1Et duris parere lupatis&. @@&7Cvr timet flavvm Tiberim t.& Qui in campo Martio exer-cebantur, etiam natabant post exercitium, quia et hoc uidetur necessarium militiae esse. @@&7Saepe disco saepe trans finem i. n. ex.& @@[2B]2is accipiendum 'trans finem nobilis expedit[i]o', ut sit: @1 saepe disco trans finem expedito [saepe] nobilis saepe iaculo. Dicit autem eum gloriose et discum et iaculum misisse. @@&7Qvid latet vt marinae& [2&7f&]2&7i. d. Thetidis. &$*SU/NLHMYIS&, quia ex eo, quod est &1latet&, latuisse accipiendum est. @@&7Et Lycias proriperet catervas.& @@Manifeste hic &1Lycias& pro Troianis posuit. @@&7Vides vt alta stet nive candidvm S.& @@Thaliarchum ad laetiorem uitam hortatur, ut lusibus adulescentiae, quamdiu aetas permitti[2t, uta]2tur. @@Notandum autem, quod neutro genere Soracte dixerit, cum uulgo Sorax dicatur. Est autem hic mons in Faliscis. &1Stet& autem 'plenum sit' significat, ut Ennius: @@@@&1Stant puluere campi,& et Vergilius: @@@@&1Iam puluere caelum stare uides& et in Bucolicis: @@@@&1Stant et iuniperi et castaneae hirsutae&. @@&7Flvmina constiterint acvto.& @@Vtrum ad sensum frigoris pertinet, quod [2gelu]2 uelut pungat, an quod fr[2ac]2tum uelut uitrum acutum sit? @@&7Svper foco.& 'Super focum' uidetur dicere debuisse, sed frequens est in hac figura Horatius, ut: @@@@&1Destrict&[2&1u&]2&1s ensis cui super inpia& @@@@&1Ceruice pendet&. @@&7Atqve benignivs& [2&7deprome&]2 &7q. S.& [2&7o&]2 &7T. m. d.& Diotam amforam dicit, quod ansae eius uelut aures sint; ergo Graeca appellatione hoc dicitur. @@&7Qvem fors d. c. d. l. a.& Ordo est: Quemcumque dierum fors dabit, lucr[2o]2 adpone. @1 @@Per qua[2e]2 dicit, unumquemque diem uitae nostrae nos de lucro computare debere eo, quod mors cotidie possit accidere. @@&7Nec dvlcis a. s. p.& Pro: dum puer es, noli sper-nere. @@&7Donec& [2&7v&]2&7irent&[2&7i&]2 &7canities& [2&7abest&]2 &7morosa.& Id est: se-nectus difficilis; nam morosi dicuntur multorum morum inter se contrariorum. @@&7Composita.& @@Pro constituta. @@&7Nvnc et latentis p. i. g. p. r. a.& [2&7a.&]2 Grate dictum. Sic enim puellae solent uerecundiam sexus cum libidine miscentes abscondere [2se]2 sequentibus amatoribus, et rursus ut inueniantur, risu se prodere. @@Tale est illud Vergilii: @@@@&1Et fugit ad salices, et se cupit ante uideri&. @@&7Male pertinaci.& Belle: &1male pertinaci,& quia se fingunt [se] retinere, cum uelint sibi adimi, ut iustas habeant causas, propter quas ueniant. @@&7Mercvri facvnde nepos Atlantis.& Hymnus est in Mer-curium, ab Alcaeo lyrico poeta. Facundum autem Mercurium dixit, quia orationis inuentor est, nepotem Atlantis, quia Maiae filius est, Maia autem una ex Atlantidibus. @@&7Voce formasti.& Notum est Mercurium inuentorem exi-stimari sermonis palestrae lyrae et furtorum. @@&7Magni Iovis et deorvm nvntivm. &$*SXH=MA E)COXH\& [2u]2t Vergilius: @@@@&1Amphitryoniadae magno diuisque ferebant&. @@&7Iocoso fvrto.& Bene 'iocoso'; non enim illo, qu[2o]2d a[2d]2 auaritiae fraudem spectat; deinde ipse docet, quid sit 'iocoso furto'. @1 @@&7Te bo&[2&7v&]2&7es& [&7s&]&7ol&[2&7i&]2&7m nisi reddidisses& [2&7p. d.&]2 &7amotas.& Dum te puerum Apollo olim minaci uoce terret, nisi bo[2u]2es reddi-disses per dolum amotas, faretra uiduus risit. Fabula haec autem ab Alcaeo ficta. @@Et iterum Mercurius idcirco traditur furandi repertor, quia oratio, cuius inuentor est, animos audientium fallit. @@&7Vidvvs faretra risit Apollo.& Belle &1uiduus fare-&1tra& pro 'uiduatus faretra', id est priuatus. @@&7Ilio dives Priamvs relict&[2&7a&]2. &1Diues Priamus& opor-tun[2o]2 $E)PIQE/TW&[2$I&]2[$N&] nunc dicitur, quia tantum scilicet auri habueri[2t]2, quod filii corpus exemit. Mercurio autem duce [di-citur] ad Achillen uenit, qui custodibus somnum misit, uel quod aurum sub tutela sit Mercurii. @@&7Thessalos ignes,& cum ad Achillen uenit propter He-ctoris corpus redimendum. @@&7Iniqva Troiae& pro eo, quod est 'inimica'. @@&7Laetis sedibvs:& Aelysiis campis. @@&7Co&[2&7he&]2&7r&[2&7ces tvrbam&]2 &7levem,& umbra[2s]2 scilicet. @@&7Avrea virga&, id est caduceo. @@&7Tv ne qvaesieris& [Leuconoen]. @@Leuconoen adloquitur, quae sollicita de uita sua mathe-maticos consulebat; suadet autem, omissa cura futurorum, unum quemque diem de lucro conputans laeta exigat. @@&7Babyloni&[2&7o&]2&7s nvmeros& mathematicam intellege; Ba-bylonii enim astrologiam inuenisse traduntur, per quam ge-nesis colligitur. @@&7Vt melivs qvidqvid erit pati.& @@Hinc uidetur alter sensus incipere, ut sic claudatur: ut @1 possis melius pati quidquid est, sapias, uina liques. Ergo subaudiendum hic uerbum extrinsecus, quod est 'p[2o]2ssis'. @@&7Sapias& pro 'si sapias' ueterum consuetudine dictum. @@&7Qvae nvnc oppositis d. m.& 'Hiems mare pumicibus debi-litat' suauiter dictum, quia inlisi fluctus in saxa debiles red-duntur: hoc est: uires amittunt. @@&7Et spatio brevi spem longam reseces.& Grate; id est: cum spatium uitae breue sit, noli in longum spes tuas por-rigere. @@&7Carpe diem q. m. c. p.& Metaforicos 'primo quoque' in-quit 'die fruere'. Translatio autem a pomis sumpta est, quae scilicet ideo carpimus, ut fruamur. @@&7Qvem devm avt heroa&[&7m&] &7lyra vel a.& [2&7t.&]2 &7s. c. C.& @@Hoc a Pindaro sumpsit. Continet autem haec ode lau-des deorum ac principum Romanorum. @@&7Iocosa nomen imago.& E[2c]2ho[c], quia uelut ludens respondet; &1imago& autem dicitur, quasi imitago. Helicon autem mons est Boeotiae Musis sacer, Pindus Thessaliae mons. Lucanus: @@@@&1Pindus agens gemitus&. @@&7Vnde vocalem t. i. O&[2&7r&]2. &7s.& Quid est &1temere&? utrum 'inordinate et passim atque confuse', an uero 'sine cuncta-tione et facile'? @@&7Arte materna,& id est: musica. Orpheus enim Calliopae Musae filius. @@&7Blandvm et avritas fidibvs c. d. q.& @@&1Blandum ducere& sua figura dixit, ut: @@@@&1Callidum quidquid placuit iocoso& @@@@@@&1Condere furto&. @@&7Avritas qvercvs.& Audenter dictum, relatum ta-men ad id, quod cantu mulcerentur. @1 @@&7Qvid privs dicam solitis parent&[2&7i&]2&7s.& @@&1Solitis laudibus& utrum 'mihi solit[2i]2s' an 'uulgo'? @@&7Vnde nihil maivs generat&[2&7v&]2&7r ipso.& @@&1Vnde& aut ad Iouem aut ad mundum refertur. &1Vnde& autem ita positum, ut: @@@@&1Genus unde Lat&. pro 'ex quo'. @@&7Neqve te silebo Liber.& Adtende, quod promittat se dicturum de his, non tamen dicat. @@&7Pverosqve Led&[2&7a&]2&7e.& Graeca consuetudine pueros pro filiis. Castorem et Pollucem significat. @@&7Alba navtis& [2&7s&]2&7tella.& Nunc 'candida et benigna', ut e contrario illud dicitur: @@@@&1Nigr&[2&1i&]2 &1cum lacte uenen&[2&1i&]2. @@&7Deflvit saxis& [2&7agit&]2&7atvs vmor. &1Saxis& litoris scilicet, quae inundantur [scil.] fluctibus se in ea inlidentibus. @@&7Et minax qvia sic volvere pont. v.& [2&7r.&]2 &1Quia uoluere& pro 'c[2um]2 uoluere'. @@&7Recvmbit& autem pro eo, quod [2est]2 'quieta est et silet' dictum est. @@&7An svperbos Tarqvini fasces dvbito.& Ineptum est, si, quia &1superbos& dixit, Tarquinii Superbi intellegamus. @@Tarquinius enim Superbus dignus non est, [Non est] cui laudes inter deos et hos, quos nominat, principes di-cantur. @@&1Superbos& ergo magnificos intellegamus, ut Tarquinii Prisci fasces dicat, non Tarquini Superbi. @@&7An Catonis n. l.& Eius, qui se Vticae interemit. @@&7Animaeqve magnae.& Aemilium Paulum dicit, qui uictus @1 ab Hannibale apud Cannas Apuliae uicum maluit perire, quam exemplo collegae Varronis fugere. @@&1Animae& ergo &1prodigum& 'contemptorem uitae' in-tellegendum. @@Prodigi enim dicuntur proprie, qui bona sua a se disper-[2g]2unt, quasi porro ea ab se agentes. @@&7Fabricivm.& @@Luscin[i]um scil(icet). @@&7Apto cvm lare fvnd&[2&7v&]2&7s. &1Apto lare& et conuenien[2s]2 e[2t]2 gratus fundus intellegendus. @@&7Fama Marcelli.& Claudium Marcellum significat Octa-uiae August[2i]2 sororis filium, cuius interitum Vergilius in sexto libro deflet. &1Occultum& autem aeuum occulte proce-dens intellegendum. @@&7Ivlivm sidvs.& @@Gai Caesaris stellam dicit. @@&7Gentis hvmanae pater atqve cvstos& [2 . &7. . tv secvndo &7Caesare regnes.&]2 Quasi occultus sensus. @@Hoc autem dicit: Ita regnes, ut neminem secundum abs te uelis esse quam Caesarem. @@&7Ille sev Parthos Latio.& Grata conceptione loquitur. Nam dum rationem inducit pro incolumitate atque imperio Augusti, mire illi honorem indulget, dicens: siue Parthos domuerit, siue Seras atque Indos, nihilo minus tibi Olympi regnum, et tonitruare atque fulminare permittet. @@&7Tv gravi c.& [&7p.&] &7q.& [2O.]2 Hoc secundum uulgarem opi-nionem dicitur. @@&7Cvm tv Lydia& [&7cervicem&] &7Telefi c. r.& [2C.]2 &7T. l. b.& @@Ad Lydiam amiculam suam haec scribit, a qua riualem suum Telefum laudari moleste ferre testatur. @1 @@&7Difficil&[2&7i&]2 &7bile.& N[2on]2 'quam &1difficile& concip[2i]2o', sed 'dura et cruciabili', und[2e]2 etiam difficiles homines dicuntur, qui duri atque inexorabiles sunt. @@&7Iecvr.& Pro corde $A)FELW=S& [id est simpliciter]. @@&7Vmor et in genas f. l. a. q. l. p. m. i.& @@Decore dictum, quia umor genarum, hoc est lacrimae, conuincunt interiora pectoris mei amore flagrare. @@&1Lentis& autem &1ignibus& diserte, quasi 'occulte sae-uientibus'. Quale illud est Vergilianum: @@@@&1Et tacitum uiuit sub pectore uulnus&. @@&7Inpressit m.& [2&7d.&]2 &7l. n.& Grate[m] 'memorem notam dente [2in]2pr[a]essit', quoniam dolor[2e]2 mors[2a]2m comm[2o]2n[2e]2[m]facit eius, qui momorderit. @@&7Non si& [2&7me s.&]2 &7a. s. p. d. b.& Ordo: Non speres per-petuum, si me satis audias; et subaudiendum extrinsecus 'amatorem'. @@&7Qvae Venvs qvinta p. s. n. i.& [&7e.&] Eleganter, quia in quinque partes amoris fructus esse partitus dicitur uisu, adloquio, tactu, osculo, concubit[2u]2. @@Vnde et Terentianum illud est: @@@@@@&1Tamen extrema linea& @@@@&1Amare& [2&1h&]2&1aut nihil est&. @@&7Felices t.& [2&7et&]2 &7a. q. i. t.& [2&7c. n. m.&]2 &7d. q. s. c. s.& [2&7a.&]2 &7die.& Sensus: satis felices existimo eos, quorum inter se amor ita consen[2t]2it, [2ut]2 non ante ultimum uitae diem resoluatur. Ad- @1 tende eloquutionem &1citius supprema die&, quod significat: ante diem suppremum. @@&7Qvos interrvpta tenet copvla.& Allegoricos hoc dicitur. Significat autem eos, qui ita amoris uinculo inter se constricti sunt, ut numquam discerni possint. @@&7O navis referent in mare t. n. f.& @@In hac ode ad Marcum Brutum loquitur, qui apud Fi-lippos Macedoniae urbem ab Augusto fusus uidebatur rursus [2se]2 instruere ad pugnam. @@Merito autem poeta per allegoriam metuere se pro eo testatur, quoniam sub ipso militauerat. Qui tamen ex proelio Philippico fatigatus, receptus ab Augusto ueniam ab eo meruit. @@&7Nonne vides vt nvdvm remigio latvs.& Manifestae alle-goriae, per quas significat, ex parte iam debilitatum exercitum Bruti, et uires partium eius minutas esse. @@&7Vix dvrare carinae p. i. a.& @@&1Durare aequor& mira figura dicitur pro: sustinere uim aequoris. &1Imperiosius& autem translatiue pro 'saeuius.' @@&7Qvos itervm& [non uite]. Non &1iterum pressa&, sed &1iterum uoces malo pressa&. Amfibolos. @@&7Qvamvis Pontica pinvs.& @@Haec ad nobilitatem Bruti referuntur. @@&7Silvae filia nobilis.& [2Vtrum &1siluae nobilis&]2 an &1tu &1nobilis&, $A)MFIBOLI/A& per casus. @@&7Nihil& [2&7pictis&]2 &7timidvs nav&[2&7i&]2&7ta pvppibvs fidit.& $*)ALLHGORIKW=S& ait nihil prodesse in bello ornamenta nobilitatis. @@&7Nvper sollicitvm qvae mihi taedivm, nvnc desiderivm &7cvraqve non levis.& Ecce hic manifeste ostendit se poeta par-tium Bruti fuisse, quarum affectione sese teneri ostendit pro-pter ipsius Bruti miserationem. @@&7Interfvsa nitentis vites aeqvora C.& Hic sensus per @1 se accipiendus et subaudiendum hic 'suadeo', ut sit: suadeo, uites aequora inter Cycladas nitentes fusa. Sed hoc per alle-goriam intellegendum. Maria tamen angustiora periculosiora sunt; nam inde et freta dicuntur, quod semper ferueant, id est inquieta sint. Per hoc ergo suadet Bruto, ne se artioribus periculis committat. @@&7Pastor cvm traheret per freta.& Hac ode Bacchylidem imi-tatur. Nam ut ille Casandram facit uaticinari futura belli Troiani, ita hic Proteum. @@&7Ingrato celeris obrvit otio ventos.& Ingratum esse otium [2u]2entis ait, quia feroces sunt et semper saeuire cupiunt. @@&7Mala dvcis avi domvm q. m. r.& [2&7G.&]2 &7m.& Malo auspicio ducis, ad quam repetendam omnis Graecia armabitur. @@&7Neqviqvam Veneris praesidio ferox pectes caesariem &7grataqve femini&[2&7s&]2 &7inbelli cithara carmina divides. &1Veneris &1praesidio ferox&. Cuius sensus hic est [sibi]: Nec pul-chritudo tibi, nec scientia cithara canendi bello proderunt. @@Haec enim deliciae mulie[b]ribus magis aptae sunt. @@&1Diuides&, pro: dispones. @@&7Ecce fvrit& [2&7te&]2 &7repperire& pro: furit, ac per hoc, dis-currit, ut te repperiat. @@&7Qvem tv cervvs vti vallis i. a. v. p. l.& Ordo est: quem tu fugies, uti ceruus lupum in altera parte uallis uisum. @@&1Mollis& autem: inbellis atque eneruis. @@&7Svblimi hanelitv.& Per $U(PALLAGH\N& dixit pro: 'sublimi parte corporis edito', quod est: ore. @@&7Non hoc pollicitvs tvae& [genti]. Helenae scilicet. @@&7Classis Achillei.& [2'Achillei']2 et 'Vlixei' ueteres dixe-runt, ad similitudinem fortassis 'diei' et 'faciei'. @1 @@&7O matre pvlchra filia pvlchrior.& Hac ode $PALINW&[2$I&]2$DI/AN repromittit ei, in quam probrosum carmen scripserat, Tynda-ridae cuidam amicae suae, id est recantaturum ea, quae dixerat, dicitque se iracundia motum haec scripsisse. Adfirmat autem non magis Matris Magnae aut Apollinis numine instinctos furere, quam eos, qui iracundia sint incitati, adeo ut nulla ui hic furor deterreri possit. @@&7Noricvs ensis.& Speciem pro genere posuit. Non enim Norico tantum enses fiunt, sed sic dicitur, ut: @@@@&1Leu&[2&1i&]2&1s innatat alnus& @@@@&1Missa Pado&. @@&7Nec mare navfragvm.& @@Aliter 'mare naufragum', aliter 'homo naufragus' dicitur. Mare enim facit naufrag[i]um, quasi &1naufrag&[&1i&]&1um Scyl-&1lacaeum&, quod ibi naues frangantur. @@&7Et insani leonis vim stomacho a. n.& Belle de fabula sensus praesenti intentioni necessarius conceptus est. @@Ait autem Prometheum limo homines fingere iussum [2et]2 ex omnibus animalibus particulas homini adponere uim leonis stomacho adposuisse; idcirco iracundia magis nos in-cendi quam ulla alia animalia. @@&7Irae Th&[2&7y&]2&7esten exitio gravi.& @@Iam hoc $A)PO\ PARADI/GMATOS& infert, probans, quam sit ira atrox et exitiosa hominibus. @@&7Inprimeretqve mvris hostile aratrvm.& Hoc est: haec eadem ira causa fuit delendis urbibus, adeo usque, ut ubi fuissent muri, aratrum duceretur. @@&7Me qvoqve pectoris temptavit in dvlci ivventa fervor.& @@Me quoque, inquit, iracundia calore iu[2u]2entae magis ac-censa incitauit in iambos. @@Iambi autem uersus aptissimi habentur ad maledicendum. @1 @@Denique et Catullus, cum maledicta minaretur, sic ait: @@@@&1At non effugies meos iambos.& @@&7Fias recantatis amica.& Recantari prob[2r]2a dicuntur, cum contraria probris carmina fiunt in e[2u]2m, cui maledixeris. @@&7Velox amoenvm saepe Lvcretilem.& Et haec ode ad Tynda-riden scribitur, cui plene cupiens satisfacere poeta, inuitat eam in fundum suum, quem in Sabinis habebat. @@&7Velox amoenvm saepe& [2L.]2 &7m.& [2L.]2 &7F.& Ea figura hoc dictum est, qua illud apud Vergilium: @@@@&1Chaoniam pingui glandem mutauit arista&. @@Sensus est alter: relicto Lycaeo monte Faunus in Lucre-tilem uenit. @@Lucretilis autem mons in Sabinis est. @@&7Defendit aestatem.& Ita dictum est, ut: @@&1Solistitium pecori defendite&; significat autem: prohibete. @@&7Olentis vxores mariti.& Venus[2te]2 capras dicit uxores olentis mariti, quia hirci, quorum uxores sunt, male olent, id est faetent. &1Olentis& ergo non simpliciter accipiendum, sed pro 'grauiter olentis', ut illud est: @@@@&1Alia serpyllumque herbas contundit olentes&. @@[Suptilis et tenuis] $LITO/THS& est $SXH=MA& [cum minus dici-tur, plus intellegitur, ac si dicas, non indoctum hominem, quem uelis intellegere doctissimum]. @@&7Nec Martialis aediliae.& @@Et hic 'metuunt' audiendum, quia sic se habet sensus, 'nec colubras metuunt, aediliae nec lupos', quos Martialis ait, quod in tutela Martis sint. @1 @@&7Vtcvmqve dvlci Tyndari fistvla valles et Vsticae cv-&7bantis levia personvere saxa. &1Vtcumque& pro 'quandocumque'; sensus enim: quandocumque cantu fistulae Fauni Vsticae montis saxa resonuerunt, metu colubrarum [2e]2t luporum caprae meae liberantur; Faunus enim eas in honorem meum tuetur. @@&7Vsticae cvbantis.& Vstica mons in Sabinis est, quem cu-bantem suauiter dixit, ad resupinam regionem eius adtendens. @@&7Hinc tibi copia manavit ad p. b.& [2&7r.&]2 &7h.& @@[I]De[st] Sabino fundo scilicet. @@Ordo est autem: hinc tibi ad plenum manabit opulenta copia. &1Benigno cornu&, uidelicet copioso et diuite. Nam cornu uidetur significare Fortunae, quod Hercul[2e]2s detractum Acheloo uicto[r] dicitur donasse Fortunae, idque etiam uulgo Cornucopia [2dicitur]2. @@&7Rvris honore& id est copiis rusticis. @@&7Et fide Teia.& Anacreon lyricus poeta [2T]2eius fuit, id est, ab urbe Teio, quam i[2n]2 Pa[m]flagonia esse Sallustius indicat, cum de situ Pontico loquitur. Fides autem chordae dicuntur, unde et fidicinas comici dicunt citharistrias. Repro-mittit ergo amicae in agello suo se cum ea lyricum carmen cantaturum. @@&7Laborantis in vno P. v. &1In uno&: Vlixe scilicet, et utique 'amore l[2a]2bora[2n]2tis'. @@&1Vitream Circen& parum decore mihi uidetur dixisse, pro candida. @@[[2&7Lesbii.&]2 Antonomasia. Non enim 'uini' dixit]. @@&7Hic innocentis pocvla Lesbii& id est: lenis et minime caput onerantis. Lesbii autem uini intellegendum a Lesbo insula. @1 @@&7Nec Semeleivs c. M. confvndet Thyonevs.& Thyone Semele a Graecis dicta, unde Liber Thyoneus dicitur. Sensus autem est: Nec [h]ebri[2et]2ate rixae ori[2e]2ntur. @@&7Nec metvis protervvm svspecta C.& Videlicet hunc Cyrum amatorem Tyndaridis. Haec ergo cum in Sabinis secum esse coeperit, non eam suspectam futuram, ne Cyrus zelo incitatus manus ei inferat. @@&7Dispari,& in amore non consentienti[2; tibi]2 scilicet intellegendum. @@&7Nvllam Vare s&[2&7ac&]2&7ra&[&7s&] &7vite& [2&7p.&]2 &7s. a.& @@Vinum laudat, suadens Varo, ut in regione Tiburtina uitem potius quam arborem serat. @@&7Et moenia Cathilli.& Et supra ostendimus Cathillum et Coram fratres esse Tibur[ti]ni, cuius nomine Tibur condi-derunt. @@&7Ac neqvis modici t. m. L.& Nequis, inquit, inmoderate bibat, exemplo sunt Lapithae et Centauri, qui in conuiuio Pirithoi hac ebrietate pugnam contraxerunt. @@&7Monet Sithoniis n. l. E.& @@Sithonii Thraces sunt, qui per uinulentiam inuitati etiam inlicitos concubitus audent. @@&7Non ego te candide B.& A genere uestis Liber Bassareus appellatur, unde et ipsae Bacchae Bassarides appellantur. @@&7Nec variis obsita frondibvs svb d. r.& [&7q.&] Non pro-feram in publicum mysteria tua, inquit, latentia alioquin ac secreta. Sed per allegoriam hoc uidetur dicere: ea, quae fidei meae commissa sunt, numquam ego ebrius factus prodam. @@&7Saeva tene cvm Berecynthio cornv tympana.& @@Oro te, inquit, contineas a me, o Liber, furoris incita-menta, quae [2per]2 se ipsa ad cupiditatem insaniendi accendunt. @1 @@&7Et tollens vacvo plvs nimio g. v.& @@Eleganter, quia ex ebrietate plerique plus sibi adrogant quam debent. @@&1Vacuum& ergo &1uerticem&, id est uanum cerebrum accipe. @@&7Mater saeva Cvpidinvm.& Hac ode renouari sibi amorem dicit instinctu Veneris ac uini, adiuuante etiam licentiae libertate. @@&7Vrit grata protervitas.& @@$*)ERWTIKW=S& dixit, quia plerumque ipsa superbia a[2c]2 fasti-dium mulieris magis eam amatori commendat. @@&7Et vvltvs nimivm lvbricvs aspici&[&7s&]&7.& Mire dictum est, cuius uultus cum aspectus est, lubricos in amorem sui facit iuuenes. @@&7Nec patitvr& [2&7S.&]2 &7et v. a. e. P. d.& @@Hic ostendit se in deliciis Veneris occupatum, non posse res bellicas scribere. @@&7Nec qvae nihil adtinent.& @@Iucunde nihil ad se pertinere ait alia, nisi quae ad Ve-nerem pertinent. @@&7Mactata veniet l.& [2&7h.&]2 @@Veneri scilicet mactata hostia, Glycera lenior ueniet, de qua bene hoc dictum est, quia proteruam eam esse iam dudum ostenderat. @@&7Vile potavis modicis& [2&7S.&]2 &7c.& @@Maecenatem ad cenam inuitat, promittens se ei uinum Sabinum exhibiturum, quod in amforam Graecam miserit, ut inde scilicet aliquid adduceret suauitatis. Quod &1uile& pro non uetusto uidetur dixisse. @@Alioquin Sa[2b]2inum uinum si uetustum sit, non est uile. @1 @@&7Modicis.& Videtur modicum pro paruo positum; quod quid[2a]2m negant, existimantes modicum a modo dici, et si-gnificationem habere eius, quod Graece metr[2i]2on dicitur. @@&7Conditvm le&[2&7v&]2&7i.& Dicit se hoc uinum per semet ipsum in ueterarium condidisse. Leuisse se ergo gypso utique uult intellegi. Huic contrarium est Terentianum illud: @@@@&1Releui dolia atque omnes serias&, quod significat 'aperui, et quasi regypsaui'. @@&7Datvs in theatro cvm tibi plavsvs.& Diximus et supra clar[2o]2s et bonae existimationis uiros plaus[2u]2 populi solitos fuisse in theatro excipi, malos autem sibilari. @@&7Care Maecenas eqves.& @@Constat Gaium Maecenatem in equestri dignitate sua uoluntate permansisse, cum utique facultas lati claui pateret. @@&7Vt paterni flvminis r&[2&7i&]2&7p&[2&7ae&]2. Tiberis ex Etruria uenit, quem paternum Maecenati dicit, quia inde Maecenas oriundus. @@Vaticanum autem montem non longe a theatro Pompei esse scimus, quem resonuisse simul cum ripis Tiberis plausu populi dicit. @@&7Tv vivis vvam.& [2Vua]2 pro uino $METWNUMI/A|&, $TRO/PW|& di-citur. Huic contrarium Plautus in Trinummo fecit, uinum pro uua dicens: @@@@[&1is&]&1Tum uinum, priusquam coctum est, pen-&@@@@@@&1det putidum&. @@&7Mea nec Falernae temperant vites neqve.& Ordo est: Mea pocula nec Falernae uites temperant nec Formiani colles, per quod significat, nec Falernum uinum se habere, quod ei in caena exhibeat, nec Formianum. @1 @@&7Dianam tenerae dicite virgines. &1Dicite& pro 'cantate' positum, ut: @@@@&1Cui non dictus Hylas puer et Latonia Delos&. @@&7Laton&[&7i&]&7amqve svpremo d. p. I. &1Supremo& pro summo, ut &1Supreme Iuppiter& a Terentio dicitur. &1Penitus& autem &1dilectam&, pro 'ualde dilectam', ut: @@@@&1Penitus modo n&[2&1u&]2&1n&[2&1c&]2 &1genus omne perosum& @@@@&1Femineum&, ['funditus' et penitus dilectam pro familiariter dilectam in-telleg[2e]2]. @@&7Nigris avt Herymanthi silvis.& Erymanthus mons in Arcadia est. &1Nigris& autem &1siluis& umbrosis intellegamus. @@&7Gragi.& Gragus mons Lyciae, in quo Chim[2a]2era fuisse dicitur. @@&7Vos Tempe& [2&7tot&]2&7idem tollite lavdibvs.& @@Tempe locus est in Thessalia opacitate et Paeneo flumine amoenus, quem in honorem Apollinis merito lauda[ba]t, quod ibi laurus plurima sit. @@&7Fraternaqve vmervm lyra.& Et hic ex superiore accipe 'insignem'. C[2e]2t[h][2e]2r[2u]2m per figuram haec eloquutio intelle-genda, ut sit: Apollinem umerum insignem, hoc est: umerum insignem habentem, [2ut]2 &1laeta comam& dicitur a Ver-gilio, et multa similia. @@&7Fraterna lyra:& Quia Mercurius lyram inuenit, qui frater Apollinis est. @@&7A popvlo et principe Caesare.& @@Numquid &1principe& et ad populum referemus, ut [2si]2t a populo principe, quia populus Romanus princeps [rector] omnium populorum recte dicitur? @1 @@&7Integer vitae scelerisqve pvrvs.& @@Ad Aristium Fuscum haec scribuntur, quibus indicat innocentiam semper et ubique t[2u]2tam esse; cuius rei testimo-nium ipse acceperit tunc, cum in Sabinis in agello suo spa-tiantem se lupus inmensae magnitudinis fugerit. Et haec dubito, utrum ioculariter dicantur, an uer[2e]2, quoniam lupi dicuntur solere singulares homines inuadere. @@&7Integer vitae.& Vt Vergilius: @@@@&1O praestans animi&[&1s&] &1iuuenis&. @@&7Fvsce faretra. &1Grauida faretra& pro graui, ac per hoc plena $METAFORIKW=S&. @@&7Lambit Hydaspes.& Hydaspes amnis Indiae e[t]s[2t]2. &1Fa-&1bulosus& dictus autem, quia India plurima genera miracu-lorum, et digna fabulis ferat. &1Lambit& autem translatiue dictum est a lingua, per quod significat Hydaspen fluuium lenem esse, et leniter ripas suas tangere. @@&7Canto Lalagen,& id est: carmen in Lalagen nomine amicam compositum. S[c]i[li]c et liber Lucilii XVI. Collyra inscribitur, eo quod de Collyra amica in [2eo]2 scriptum sit. Etiam nos sic plerumque loquimur. @@&7Et vltra terminvm cvris vagor.& Id est: ultra ter-minum fundi mei procedo, lucorum uoluptate inlectus. &1Curis& autem &1expeditis& pro 'ipse curis expeditus, id est securus'. @@&7Neqve militaris Davnias.& @@Daunia[2s]2 Apulia dicta a Dauno rege socero Diomedis, quam militarem dixit, quia militiae aptos uiros habet. @@&7Latis alit aescvletis.& Aesculeta ab aesculo arbore ita dicuntur, ut pineta a pino. @@&7Nec Ivbae tellvs.& Mauretania intellegenda a Iuba rege. @1 @@&7Pone me pigris.& Quur pigros campos dixerit, ipse ostendit subiciendo &1ubi nulla arbor aestiua recreatur &1aura&. @@&7Qvod latvs mvndi. &1Latus& pro qualibet mundi parte posuit. @@&7Malvsqve Ivppiter vrget.& @@Iouem pro tempestate ponere poeticum est. Sic et Vergil.: @@@@@@&1Modo Iuppiter adsit,& @@@@&1Tertia lux classem Creteis sistit in oris&. @@Ergo &1malus Iuppiter& pro eo, quod est 'iniqua tem-pestas'. @@&7Pone svb cvrro nimivm propinqvi solis& id est: in Africa, cui sol scilicet prop[r]ior est, quam ceteris terris. @@&7Domibvs negata,& quia ultimae partes Africae inhabi-tabiles sunt propter nimios calores. @@&7Dvlce ridente&[2&7m&]2 pro 'dulciter ridentem', nomen pro aduerbio positum. @@&7Vitat invleo me similis Chloe.& @@Haec ode in puellam refugientem tactum uiri scripta est. @@Sensus est autem: Chloe me uitat atque timet ut inuleus, qui matri aberrauit. @@&7Nam sev movilibvs v. i. a. f.& @@$*(UPALLAGH\& est pro 'ueris aduentu folia enata inhorrue-runt' id est: commota sunt ac tremuerunt. @@&7Sev virides r. d. l.& Rubus sentes sunt morae agrest[2i]2s. Sic denique et a rusticis hodieque in Italia appellantur. @@&7Atqvi non ego te tigris vt aspera.& Sensus est: Non tamen ita tu timere [2o]2 Chloe debe[re]s, ut inuleus, quia ille periclum @1 uitae a tigride uel a leone timet, ego te autem non ea mente persequor, ut absumam, sed ut amplectar; quare non ut ille, ita tu matrem adhuc debes sequi, cum sis id aetatis, ut uirum ferre possis. @@&7Qvis desiderio sit p. a. m. t. c. c. p. l.& @@Haec ode $QRH=NON& continet in Quintilium sodalem Ver-gilii. Sensus autem est: Da mihi praecepta carminis, o Musa, ut ostendam, quis modus desiderii esse debeat carissimi amici. @@&7Ergo Qvintilivm p. s. v.& Eleganter et poetice pro morte dicit. @@&7Nvdaqve Veritas.& Bonum $E)PI/QETON& Veritatis &1nuda& ideo, quia nihil occultet ac celet. @@&7Qvando& [&7a.&] acuta prior[2e]2 est syllaba 'quando' enun-tiandum, ut [ut] uim interrogatiuam habeat. @@&7Tv frvstra p. h&[2&7e&]2&7v.& Frustra reposcis, inquit, Quin-tilium non sub hac spe illis commendatum. Et &1creditum& pro commisso, ut supra: @@@@&1Nauis, qu&[2&1ae&]2 &1tibi creditum& @@@@@@&1Debes Vergilium&. @@&7Nvm& [2&7v&]2&7anae redeat sangvis imagini. &1Vanae imagini&, id est umbrae, ut illud: @@@@&1Et nunc magna mei sub terr&[2&1a&]2&1s ibit imago&. @@&7Non lenis precibvs fata reclvdere.& Solita sibi figura dixit, ut: @@@@&1Callidum quidquid placuit iocoso& @@@@@@&1Condere furto&. @@&7Nigro conpvlerit Mercvrivs gregi. &1Nigro gregi& pro umbris poetice. @@&7Dvrvm sed levivs fit patientia, qvidqvid corrigere &7est nefas.& Grata sententia. @1 @@&7Parcivs& [2&7i&]2&7vnctas q. f.& @@Ha[2e]2c ode in meretricem rapacem, sed iam uetulam, et merito ab amatoribus passuram, quae fecerat, scripta est; sensus autem: Iuuen[2e]2s, qui olim frequentius fenestras tuas lapidibus incessebant, ut excitata somno ianuas aperires, iam te neglegere incipiunt, et idcirco haec rarius faciunt. &1Iunctas& autem &1fenestras& obclausas intellegendum. @@&7Amatqve i. l.& Mire 'in limine ianua est', inquit, id est 'obclausa est ianua'; cum enim aperitur, recedit a limine. @@&7Qvae privs m. f. m. c.& Non 'multum faciles', sed 'multum mouebat cardines faciles in hac re'. @@&7Avdis minvs et minvs iam me tv&[2&7o&]2 &7long. perevnte &7nocte.& Quae olim, inquit, solebant adulescentes amatores tibi dicere 'o Lydia pereunte me dormis', iam hoc minus et minus audis dici. @@&7Flevis in solo l. a. &1Leu&[2&1i&]2&1s& pro nullius posuit ponderis. Dicitur autem pro eo, quod est 'contemptibilis'. Aut ergo 'moribus leu[2i]2s' aut 'amatoribus quondam tuis leuis' [id est contemptibilis.] @@&7Thracio vento& [id est] Aquilone. @@&7Svb interlvnia.& Recte, quia tunc fere concitantur tempestates. @@&7Qvae solet matres fvriare eqvorvm.& @@&1Furiare& uerbum fictum uidetur, quod significat: cum furore concitare. Equas autem magis ceteris animalibus in libidinem ueneriam accendi, et Vergil. testis est ita dicens: @@@@&1Scilicet ante omnes furor est insignis e-&@@@@@@&1quarum&. @@[2&7Vlcerosvm.&]2 Vlceratum ex contemptu. @1 @@&7Laeta qvod pvbes hedera virenti.& @@Ordo est: laeta qu[2od]2 pubes hedera magis gaudeat, et pulla myrto. Quod per allegoriam hoc significat, iuuenculos iuniores mulierculas quaerere. Pullam autem myrtum suc-crescentem, ac per hoc nouellam intellegendum. @@&7Aridas frondes& conuenien[2ter]2 superiori allegoria[2e]2 pro uetulis mulieribus dixit. @@[2&7Hebro.&]2 Hebrus Thraciae fluuius est. @@&7Hiemis sodali dedicet Hebro.& @@Vel quod frigidus sit Hebrus, hiemis sodalis dicitur, uel quod partis septemtrionalis sit, ubi frigus maximum est. @@&7Mvsis amicvs.& Haec ode ad Aelium Lamiam scripta est, qua significat doctis uiris nullam haerere sollicitudinem. @@&7Creticvm mare& pro quolibet mari dixit; ita specie[m] pro genere usus est. @@&7Qvid Tiridaten terreat.& Tiridates rex Armeniorum fuit. @@&7Piplea dvlcis.& Pipleides Musae dicuntur a Pipleo fonte Macedoniae. @@&7Hvnc Lesbio sacrare p.& [2&7t.&]2 &7t. d. s. &$*)AMFI/BOLON&. Sed sic intellegendum: et te [2et]2 tuas sorores decet hunc Lesbio plectro consecrare. &1Lesbio& autem propter Saffum et Alc[2a]2eum dixit. @@&7Natis in vsvm laetitiae.& @@Protreptice ode est haec ad hilaritatem, cuius sensus sumptus est ab Anacreonte ex libro tertio. @@&7Natis in vsvm laetitiae scyfis pvgnare Thracvm est.& &1Natis& pro factis, ut apud Lucilium est: @1 @@@@&1P&[2&1o&]2&1dicis Hortensi est ad eam rem nata pa-&@@@@@@&1lestra&. @@&7Verecvndvmqve Bacchvm s. p.& [2&7r.&]2 Id est: uerecun-[dum]de tr[2a]2ctandum. Ita autem figurata eloquutio est, ut apud Vergilium: @@@@&1Et tandem arcete periclis&. @@&7Acinacis:& gladius Parthicus, sed nunc pro omni gladio positum. @@&7Dicat Opvntiae.& Nomen huius adulescentis non dicit. Opuntia autem oppidum Locridis est. @@&7Qvo beatvs vvlnere, qva pereat sagitta.& Gr[2at]2e di-ctum est 'beatus pereat', quod significat: [t]amet. @@&7Cessat volvptas.& Bibendi scilicet uoluptas, qu[2i]2a negat se bibiturum, nisi frater Megyllae amores suos narra-uerit. @@&7A miser qvanta l.& [2&7C.&]2 @@Intellegendum hic illum in aurem Horatio amorem suum confessum; ita hic intulit: &1a miser, quanta laboras &1Charybdi,& significans illam, quae ametur, procacissimam scelestissimamque esse. @@&7Qvae saga.& Sagae sunt praecantatrices, quae uel ar-cessere carminibus mala hominibus possunt uel expellere. @@&7Vix inligatvm te.& Vix te, inquit, ab [2h]2ac Chimera liberauit Pegasus, sed hoc utique per allegoriam dictum in-tellegitur. @@&7Te maris et terrae n. c.& Haec ode prosopopoeia forma est. Inducitur enim corpus naufragi Archytae Tarentini in litus expulsum conqueri de iniuria sui et petere [2a]2 praeter- @1 euntibus sepulturam. Hic autem Archytas Pythagoricus fuit [2at]2qu[2e]2 merito geometriae peritus, quia Pythagorici omnia numeris constare credunt. @@&1Matinus& mons siue promunturium est Apuliae, iuxta quem Archytas sepultus est. @@&7Nec qvicqvam tibi prodest.& @@Nihil tibi profuit aduersus condicionem mortalitatis, quod rationem rerum naturae et ipsum caelum sis perscrutatus. @@&7Occidit et Pelopis genitor.& Tantalus scilicet. Haec autem ad solacium mortis dicuntur. @@&7Tithonvsqve remotvs in avras.& @@Id est: terris excessit, ac per hoc mortuus est. @@&7Et Iovis.& Minos Cretensium rex praedicabat se cum Ioue conloqui, et ex consilio eius cuncta agere. @@&7Habentqve Tartara Panthoiden.& Nunc Pythagoram significat, qui[a] praedicauit se ad Troiam Euforbum Panthi filium fuisse, interfectumque a Menelao iterum reuixisse, et factum Pythagoram ide[2m]2 comperisse agnito clipeo, quem Euforbus habuerat. @@&7Nihil vltra nervos a. c. m. c. a.& @@Nihil praeter corpus morti dari. @@&7Ivdice t. non sordidvs avctor n. v.& Adfirmante te [2de]2 Pythagora non eum mentitum de natura rerum, cuius auctor extitit. @@&7Nvllvm saeva& [&7r.&] &7c. P. f.& Nullum Proserpina timet ac per hoc neminem exceptum habet. @@&7Me qvoqve devexi.& Deuexum Orionem ita dixit, ut Vergil.: @@&1Conuexa polus dum sidera pascet&, id est: in deuexo caelo positum. @1 @@&7Me qvoqve devexi& [2&7r.&]2 &7c.& @@Notum est ortu et occasu Orionis tempestat[2e]2s concitari. @@Notum comitem Orionis dicit, quod cum Orione ortus sit. @@&7At tv navta vagae n. p. m. h.& @@Ad praetereunt[2e]2s nautas sermonem Archytam conuer-tisse fingit. @@&7Sic qvodcvmqve minabitvr Evrvs& [2&7flvctibvs Hespe-&7riis Venvsinae plectantvr silvae&]2&7.& Venusia colonia est inter Lu-caniam et Apuliam, patria poetae. Vnde siluas Venusinas pro quibuslibet posuit. @@&7Plectantvr& autem 'luant atque experi[2a]2ntur' significat. @@&7Neptvn&[2&7o&]2&7q. s.& [2&7c.&]2 &7T.& Custodem Tarenti Neptunum ait, quia praecipue Neptunus ibi colitur[, id est Tarenti]. @@&7Neglegis inmeritis nocitvram.& @@Ordo est: Neglegis fraudem committere. Sensus autem est: Neglegis me, et fraudem in me committere facile esse putas; atqu[2i]2 haec expetet in eos, qui ex te nati sunt, id est, in filios tuos. @@&7Fors et debita ivra v. s. t. m. i.& @@&1Vices superbae& poenae intellegendae, quas pro su-perbis factis dicit illum esse passurum. @@&7Pr&[&7a&]&7ecibvs non linqvar i.& Pr[a]eces meae efficient, ut ultionem huius rei persoluas, quod piaculum in me ad-mittas. @@&7Teqve piacvla nvlla resolvent.& Id est: nullo modo ex-piabis hoc scelus, quod in me admittis. @@&7I&[2&7c&]2&7ci beatis nvnc Arabvm invides gazis.& Hanc oden ad I[2c]2-cium scribit, quem miratur intermisso philosophiae studio, repente se ad militarem [2uitam]2 contulisse, per quam uidetur concupiscere diuitias. @1 @@&7Arabvm invides gazis.& Id est: aemularis Arabos in diuitiis habendis, ac per hoc: diuitias concupiscis. @@&7Et acrem militiam paras non ante devictis Sa&[2&7bae&]2&7a&[2&7e&]2 &7regi-&7bvs.& Datiui casus est. Hoc est, illis paras militiam, quod est 'aduersus illos'. @@&7Nectis catenas. &1Nectis& non 'inicis', sed 'fabricas' in-tellegendum est. Proprie dictum; catenae ipsae enim nexibus quibusdam con-stant. @@&7Qvae tibi virginvm s. n. b. s.& @@A te necato scilicet sponso. @@&7Pver qvis&[&7qvis&] &7ex avla.& @@Hoc est: regius puer; non enim 'qui in aula seruierit'. @@&7Sagittas Sericas,& hoc est: Parthicas, a gente Serum, qui partem orbis terrae orienti[s] subiectam tenent. @@&7Qvis negat ardvis pronos relabi posse ribvs montibvs et &7Tiberim r. &$*PAROIMIW=DES&, cuius sensus est: Quis non credat rerum naturam posse mutari, ut flumina in montes reuer-tantur, unde alioqui discendunt, cum tu uitae studia in con-trarium uerteris, quod nemo sperauerit posse fieri? Tale est autem illud Vergilianum: @@@@&1Iungentur iam grypes equis, aeuoque se-&@@@@@@&1quenti& @@@@&1Cum canibus timidi uenient ad pocula dam-&@@@@@@&1mae&. @@&7Cvm tv coemptos vndiqve n. l.& [2&7P&.]2 @@Pan[2a]2etius Stoicus philosophus fuit praeceptor Sci-pionis Africani et Laelii genere Rhodius. @@&7Socraticam et domvm,& ut si diceret 'Socraticae scholae disciplinam'. @@&7Socraticam et domvm m. l. H. p. m. tendis& @1 @@pro 'contendis'. Ordo est autem: et Socraticam domum mutare loricis Hiberis tendis. @@&7Loricis Hiberis &$KATA\ E)COXH\N& dixit, quia optimae sunt Hispan[i]ae loricae. @@&7Pollicitvs me. &1Melior&[2&1a&]2 autem absolute dictum est [2et]2 'studia' subaudiendum, et meliora studia secundum suam opinionem poeta philosophiam uult intellegi. Nota autem figura elocutionis est, qua dicitur 'philosophiam militia mutare', hoc est 'philosophia dimissa militiam sumere', ut: @@@@&1Chaoniam pingui glandem mutabit arista&. @@&7O venvs regina Cnidi Pafiqve sperne d.& Quasi epigramma est hoc in dedicationem Veneris scriptum, quam a se ipso consecrarit. Cnidos autem urbs Cariae, Pafos urbs insulae Cypri, utraque Venerem praecipue colens. @@&7Fervidvs tecvm pver,& id est: Cupido, qui feruorem amoris inferat. @@&7Et solvtis Gratiae zonis.& Bene Gratiae nudae [si] sine nodis finguntur, quia amici animos solutos ac nudos inter se habere debent. @@&7Et parvm comis sine te.& @@Id est 'minus elegans' &1sine te&, hoc est, 'sine uenustate'. @@Scire autem debemus Venerem non tantum concubi-tu[2u]2m, uerum etiam dominam esse omnium elegantiarum. Sic alibi ipse: @@@@&1Ordinis haec uirtus erit et uenus&. @@&7Qvid dedicatvm poscit A. v.& Apollinis templum in Palati[2o]2 Augustus dedicauit. Ergo 'dedicatum' non 'a se' dicit poeta, sed 'qui alioqui dedicatus est.' @@Ipsum autem Apollinem dedicatum ait pro templo eius. @1 @@&7Non opimae Sardiniae segetes feraces.& Negat se poeta ab Apolline ea petere, quae ad auaritiam spectant, uerum potius bonam mentem, bonamque corporis usque ad ultimam senectam ualetudinem. @@&7Non rvra qvae Liris qvieta mordet aqva.& Liris fluuius est in Campania interfluens urbem [2M]2inturnensem. Hic autem lenissime labitur; quem ideo taciturnum dixit. @@&7Praemant Calenam falce q. d. F. v.& Cales oppidum in agro Sidicino est; in illa autem regione uina Falerna na-scuntur. @@Ergo hoc ait: Possideant pr[a]etiosos fundos, quibus hoc fortuna concessit. @@&7Dives vt avreis mercator exsiccet cvlvlis.& [2Cululis]2 pro poculis dixit. Proprie autem culilae calices sunt quidam fictiles, quibus pontifices uirginesque Vestales in sacris utuntur. @@&7Vina Syra reparata merce.& @@Quasi commutata uina Syra merce. Syram autem mercem pr[a]etiosissimam accipe, quae scilicet in purpura et pipere et unguentis aliisque similibus esse solet. @@&7Qvippe ter et qvater a. r. aeqvor A.& @@Hoc quasi argumenti loco positum est, ad probandum, quam carus dis sit hic mercator. @@&7Me cichorea&[&7e&] &7levesqve malvae.& Cichorea intiba ru-stica, maluae autem corpori[s] leu[2e]2s intellegendae. @@&7Frvi paratis.& @@Aut 'his, quae ego paraui', aut 'quae parata sunt, id est in promptu sunt omnibus'. @@&7Latoe dones.& @@Quasi 'Lato[2i]2e', ab eo, quod est 'Lato', figuratum est. @@&7Poscimvr siqvid vacvi svb vmbra&[&7s&] &7l. t.& Hac ode lyram suam adloquitur, ut sibi adsit, et canere perseueret. @1 @@&7Siqvid vacvi svb vmbra lvsimvs tecvm.& [ul. m.] @@Sic poetae fere uerecund[2e]2 carmina sua lusus uocant. @@'Vacui' autem numerus pluralis est, casus nominatiui, et est sensus: nos uacui, id est a negotiis liberi, siqui[2d]2 lu-simus, exigitur a nobis, ut canamus. @@&7Qvod et hvnc in annvm vivat et plvris.& @@Optat carmini, ut perpetuo floreat. Ea enim scripta, quae sine uirtute sunt, temporalia solent esse. @@&7Age dic Latinvm barbite carmen.& Barbit[t]on organi genus est; sed nunc pro lyra posuit. @@&7Lesbio primvm m. c.& @@Lesbium ciuem Alcaeum dicit. Hic autem etiam res bellicas aduersus tyrannos gessit. @@&7Sive iactatam religarat v. l. n.& Hoc ideo dicitur, quia et in nauigationibus hic poeta, cum bellicas res ageret, saepe tempestatibus uexatus est. @@&7Et Lycvm nigris ocvlis.& @@Hunc Lycum puerum Alcaeus dilexit. @@&7O decvs Foebi.& Lyram dicit decus Foebi. @@&7Mihi rite salve cvmqve nocanti. &1Cumque& pro 'quandocumque' positum est, ut sit: O dulce lenimen mihi quandocumque te rite inuocanti. @@&7Albi ne doleas p.& [2&7n.&]2 &7m.& [2&7i.&]2 Albi[n]um Tibul[2l]2um adloquitur elegiorum poetam. @@Hortatur autem eum, ut sit fortiore animo in contemptu, quem indigne a Ligure muliere patitur, quam ideo inmitem uocat. @@&7Nev miserabilis d. e.& Proprie elegiorum uersus aptissimi sunt fletibus, quos ideo miserabiles dixit. Nam et nomen ipsum elegiorum $PARA\ TO\ E)\ E)/&, quae uox est lamentan-tium, dictum putant. @1 @@&7Cvr tibi ivnior laesa praeniteat fide.& Apud Glyceram scilicet praeniteat, quae fidem hoc faciendo laeserit. @@&7Insignem tenvi fronte Lycorida C. t. a. C. i. a.& [2&7d.&]2 &7F.& @@&1Tenui fronte& pro angusta et pusilla posuit; frons autem minor pulchriorem facit mulierem, et ideo &1insignem &1tenui fronte& accipe, hoc est: hac re insignem. @@&7Sed privs Apvlis ivngentvr c. l.& Hoc est: prius [ut] lupi concumbent cum capr[2e]2is. @@&7Sic visvm Veneri cvi placet inpares formas atqve &7animos& [2&7s. i.&]2 &7aenea saevo mittere cvm ioco.& Non dicit 'inpares formas cum ioco sub iuga mittit', sed ordo est 'sic uisum Veneri cum saeuo Ioco', id est, 'Veneri et Amori sic placuit', quem Amorem saeuum Iocum non ineleganti[a] conceptione dixit. @@Iuga autem &1aenea& durum ac difficilem amorem uult intellegi. Hoc Veneri, inquit, placuit, ut qui amantur non consentiant amatoribus, sed in alios ipsi amores declinent. @@&7Grata detinvit compede M.& [Compedem] gratum amorem significat. @@Et uideamus, ne non simpliciter compedem hic dixerit, sed referens ad condicionem libertinae Myrtalis. @@Adtendendum autem, compedem singular[2i]2 numero eum dixisse, quod non facile ueteres. @@&7Hadriae.& Per haec Adriaticum sinum intellege, quod mare et Calabriam adluit. @@&7Parcvs deorvm cvltor e.& [2&7i.&]2 Ha[e]c ode significat se pae-nitentiam agere, quod Epicuream sectam secutus inreligiosus extiterit. @@&7Sapientiae consvltvs.& @@Ita dictum, ut iuris consultus. @1 @@&7Iterar&[&7ar&]&7e cvrsvs cogor relictos.& Non 'instaurare', sed 'ad eosdem redire'. @@&7Namqve Dies&[&7ivp&]&7piter igni corvsco n. d.& Sensus est: Iuppiter, qui non nisi nubilo tonare solet, per purum, id est per serenum tonuit. @@&7Plervmqve per pvrvm tonantis egit& [2&7e. v.&]2 &7c.& @@Ex uulgari opinione plerumque poetae sensus concipiunt, uelut hic, ubi dicuntur tonitrua strepitus esse currus et quadri-garum Iouis. @@&7Brvta tellvs.& Bruti graues et tardi dicuntur, quod $E)PI/QETON& terrae perpetuum est. @@&7Taenari sedes.& 'Inferi' intellegendum, quia per Taenarum Laconicae promunturium discensus ad inferos fertur. @@&7Valet ima svmmis m.& Vt si diceret: potest ex minimo potentem et ex potente infimum reddere. @@&7Et insignem a&[2&7t&]2&7tenvat devs obscvra promens.& Id est, qui insignis fuerit, a[2t]2tenuatur [2attenuatus]2 in claritatem aliquam a deo producitur. @@&7Hinc apicem rapax Fortvna svstvlit cvm stridore acvto.& @@Hoc est: cum fletibus et lamentatione, sed non sua, uerum eorum, quibus apicem, id est dignitatem aufer[2a]2t. @@&7Hinc apicem rapax Fortvna& [2 &7. . .& ]2 &7hic posvis&[2&7s&]2&7e g.& Apicem pro honoris sublimitate posuit. Sensus est autem: Fortuna res humanas plerumque mutat, et ab alio ad alium opes et dignitatem transfert. @@[Ad Fortunam, quae Ant[2i]2 praecipue colitur.] @@&7O diva gratvm qve r.& [&7i&]&7. A.& Haec ode in Fortunam [2A]2n-ti[2ate]2m scripta est, cui Caesaris profectionem commendat. @1 @@&7Gratvm qve regis Antivm.& @@Hoc ideo, quia Anti Fortuna potentissimi numinis ha-betur, adeo ut multis pr[a]etiosissimisque donis et priuatorum et imperatorum templum ibi eius refertum sit. @@&7Praesens vel im&[2&7o&]2 &7tollere de gradv. &1Praesens& ita di-ctum, ut praesentia dicuntur numina deorum, quae se poten-tiamque suam manifeste ostendunt. @@&7Vertere fvneribvs trivmphos.& @@Vertere pro eo, quod est conuertere et mutare, positum est. @@&7Te dominam aeqvoris,& pro 'et aequoris'. @@Hoc autem recte dicitur, quoniam Fortuna et semper et ubique metuenda est. @@&7Qvicvmqve Bithyna lacessit C. p.& [2&7c.&]2 Bithyna car-[m]ina ait, ut solent poetae speciem pro genere ponere. Qualia illa sunt Vergiliana: @@@@@@&1Leuis innatat alnus& @@@@&1Missa Pado& pro quolibet flumine, et @@@@&1Illas ducit amor trans Gargara transque& @@@@@@&1sonantem& @@@@&1Ascanium& [pro quolibet flumine]. @@&7Profvgi Scythae.& Manifestum est, cu[2r]2 profugos dixerit, quod scilicet etiam fugiendo proeliarentur. @@&7Et pvrpvrei metvvnt tyranni. &1Purpurei& pro 'pur-purati'. Purpureum enim aliud est, si proprietatem adtendas. Nam sic dicitur purpureum, ut lapideum ligneum, hoc est, quod purpura tantum constat. @@&7Stantem colvmnam,& pro incolumitate dignitatis et to-tius domus intellege. @@&7Nev pop. freqvens ad arma c. a.& [2&7a&]2&7.& Bene tu-multum uulgarem expressit repetendo. @1 @@&7Te semper ante it serva Necessitas.& Nec enim suae po-testatis, qui Necessitati subiectus est. @@&7Clavos trab&[2&7a&]2&7lis et cvneos manv.& Eleganti conceptione haec instrumenta Fortunae adcommodat, scilicet quibus cogit et torquet inplicatque res humanas. @@&7Te Spes et albo rara Fides.& @@Bono $E)PIQE/TW&[2$I&]2 raram Fidem appellat, quia a paucis colitur. @@&7Et albo rara Fides colit velata panno.& @@Posset uideri sordide dixisse 'panno', nisi uellet hac conceptione intellegi, a pauperioribus magis coli fidem. @@'Albo' autem dixit propter [2h]2onestatem fidelitatis. @@Aut numquid albo panno Fides uelata dicitur, quod, qui Fidem colunt, honesti quidem habeantur, sed pauperes fiant, quoniam adquisitio perfidia magis prouenit? @@&7Nec comitem abnegat vtcvmqve mvtata potentis v. &7d. i. l.& Non spernit te, inquit, o Fortuna, Fides, cum linquis &1potentiorum limina&, id est, cum relinquis diuites. Per hoc autem uidetur significare eos, qui ex dignitate honoris aut diuitiarum ceciderint; [nec fidem apud eos remanere, id est] fidem quoque amittere. @@Et hoc quoque dupliciter intellege, ut fides illis nec ha-beatur nec seruetur. @@&7At vvl&[2&7g&]2&7vs infidvm et& [2&7m.&]2 &7r. p.& [2&7c.&]2 @@Haec eleganter dicuntur, quia fortunae euentum subire cum amico uulgares homines nolunt. @@&7Ferre ivgvm pariter dolosi.& @@$*)ALLHGORIKW=S& ostendit necessitati amicorum nolle con-iunctos esse. @@&7Serves itvrvm Caesarem& [&7et&] &7in vltimos orbis Brit-&7tannos.& @@[Id est] Caesarem Augustum dicit. @1 @@H[2ui]2c initium odes huius coniungendum est; sic enim: @@@@&1O diua, gratum qu&[2&1ae&]2 &1regis Antium,& @@@@&1Serues iturum Caesarem&. @@&7Ivvenvm examen.& Translatione[m] ab apibus fa-cta[m] pro multitudine militum posuit. @@&7Timendvm:& cuius exercitus timetur et in occasu et in oriente. @@&7Oceanoqve rvbro.& Hoc est, rubro mari, quod est in oriente. @@&7Hev cicatricvm et sceleris pvdet.& Huius scilicet sceleris, quod bello ciuili in nos admisimus. @@&7Qvid nos dvra refvgimvs aetas.& Suauiter figurauit '&1nos aetas&'. @@&7Qvid intactvm nefasti liqvimvs.& @@Nefastos pro nefariis posuit. @@&7O vtinam& [2&7n.&]2 &7incvde diffingas retvnsvm in Massa-&7getas Arabasqve ferrvm. &$*)AMFI/BOLON&. @@Non est enim 'retunsum in Massagetas' accipiendum, sed 'in Massagetas diffingas'. @@Sensus est enim: Vtinam ferrum, quod retu[n]dimus in corporibus nostrorum bello ciuili, diffingas, id est refabrices aduersum barbaros. @@Massagetae autem gens Thraciae. @@[&7Cvstodes Nvmidae deos.&] Hanc oden scribit in honorem Pomponi nomine Numidae, pro cuius salute reuersi ex Mau-retania uota solu[2i]2 aequum esse dicit. @@&7Et tvre et fidibvs ivvat placare.& @@Fidicines hodieque Romae ad sacrificia adhiberi sicut tibicines nemo est qui nesciat. @1 @@&7Ivvat placare& [2 &7. . .& ]2 &7Nvmidae deos.& Placare pro eo, quod est 'gratiam referre' intellegendum, non ut placari irati dicuntur di. @@C[t]um enim Numidam dicat sospitem redisse, ap-paret eum deos propitios etiam ante sacrificia habuisse. @@&1Custodes& autem pro conseruatoribus accipiamus. @@&7Qvi nvnc Hesperia sospes a&[2&7b&]2 &7vltima.& Numid[i]a hic ex Mauritania, in qua militauerat, reuersus est; ergo Hesperiam nunc occiduam partem intellege, non ut Hesperia a Vergilio Italia dicitur. @@&7Actae non alio rege pver&[&7i&]&7tiae.& @@Puertia[2m]2 pro pueritia per syncopen dixit; significat autem Pomponium hunc Numidam a pueritia Lamia patrono usum. @@&7Mvtataeqve simvl togae.& Praetextae, utique togae mu-tatae, qua deposita uirilis accipitur. @@Per hoc significat eos pariter adoleuisse. @@&7Cressa ne careat pvlchra dies nota.& Album calculum Cressam notam dicit, quia Cretensibus mos erat laetos dies calculis albis, quos in pharetras mittebant, notare, tristes autem nigris. Per hoc ergo dicit nunc poeta laetum diem exigendum. @@&7Nec promptae modvs amforae, nec morem in Salivm &7sit reqvies pedvm.& @@Per quod significat et largius bibendum et saltandum. @@Salii autem sacerdotes Martis hodieque tripudiare in sacrificiis Martis dicuntur, unde etiam Salii a saliendo, id est saltando dicti. Ordo est autem: Ne[2c]2 sit requies pedum [2in]2 Salium more[2m]2. @@&7Nev mvlti Damalis meri B. T. v. a.& Amystis, ut @1 quidam aiunt, potio quaedam est apud [2Thrac]2as, alii poculi speciem esse aiunt eo, quod necesse sit uno ductu potionem haurire. @@Sensus autem est: Damalis, quae multi meri est, id est ebriosa, non uincat Bassum in potando, id est: Bassus quoque multum pote[s]t. @@&7Nev breve lilivm:& quod breuis temporis est, hoc est cito deflorescit. @@&7Pvtres ocvlos.& Putres uino intellege. Videmus enim ex uino oculos quasi languidos fieri. @@&7Nev Damalis n. d.& [&7n.&] &7a.& Sensus est, nec nouus adulter, id est amator, Damalim auellet a pristino suo amatore. @@&7Lascivis hederis ambitiosior.& Ambitiosa ab ambitu la-certorum, id est, amplexu Damalis dicta est, quae ob hoc hederae comparata est, quia et illa arbores solet ambire, id est circumdare. Hederas autem lasciuas dixit, quia quasi ludentes uag[a]e serpunt. @@&7Nvnc est bibendvm.& Hac ode laetitiam profitetur suam poeta ob uictoriam Actiacam Augusti, cum . Antonium apud Actium promunturium nauali proelio superauit, ac deinde Alexandriam cepit. @@&7Nvnc& [Saliaribus] [2&7pede libero pvlsanda tellvs&]2&7.& Id est libere tripudiandum est ac per hoc ludendum. @@&7Nvnc Saliaribvs ornare pvlvinar d. t. e. d. s.& [&7s&]&7.& @@Sacerdotales [s]c[a]enae, quas Salii faciunt, dicuntur esse amplissimi apparatus. Vnde in prouerbio est Saliares cenas dicere opiparas et copiosas. @@&7Ante hanc nefas depromere C. c. a.& [2B]2elle per cellas auitas uinum uetustum significat. @1 @@&7Fvnvs et imperio parabat.& @@Funus pro exitio positum. @@&1Imperio& autem utique Romano intellegendum. @@&7Contaminato c.& [2&7g.&]2 Id est, cum grege spadonum, quos Cleopatra satellites et cubicularios habebat, quos morbo tur-pes dixit, quia fere hi effeminati sunt. @@&7Fortvnaqve dvlc. e.& Hoc est: fortunae successu demens et inconsulta. @@&7Sed minvit fvrorem vix vna sospes navis ab ignibvs.& &1Vna nauis&, qua scilicet effugit uicta ab Augusto, sed '&1unam &1nauem&' $U(PERBOLIKW=S& dictum accipe. @@&7Mentemqve lymfatam Mareotico. Redegit in veros &7timores.& @@Mareotis palus esse dicitur in Aegypto, unde uinum Mareoticum dicitur. Ergo 'lymfatam mentem Mareotico' ex ebrietate uesanam accipe. @@&7In campis nivalis Hemoniae.& Hemonia dicitur ab Hemone monte, quem niualem merito appellauit, quia est frigidissimus. @@&7Daret vt catenis f. m. &1Fatale& monstrum aut[em] a fato sibi seruatum aut detestabile. [2An]2 dictum hoc acci-piamus: 'Quasi decreto fatorum nobis obiectum'? @@&7Nec mvliebriter expavit ensem.& @@Non tamquam ens[2e]2 perierit Cleopatra, sed significat eam tam praestantem animi fuisse, ut ensem quoque non timuerit. @@&7Nec latentis classe cita reparavit oras.& Hoc est, nec fugit [2in]2 latentis, id est intimas, Aegypti regiones, unde uires [inde] repararet. @@&7Fortis et asperas tractare serpentes.& Hoc ideo di-citur, quia serpentem sibi obposuit, cuius morsu perit. @@&7Deliberata morte ferocior s. L. &1Deliberata& utrum pro cogitata positum est, an uero 'de qua plerique deliberant, id est dubitant', ut sit hoc perpetuum epitheton mortis? Signi- @1 ficat autem [in] ipsi[2u]2s mortis significatione constantissi-mam fuisse. @@&7Lybyrni&[2&7s&]2&7.& Libyrni gens Illyrici ferox, ad morien-dum paratissima. @@&7Scilicet invidens privata d. s. n. h. m. t. &1Inuidens& scilicet Augusto, ne captiuitas sua illi gloriosiorem honestio-remque triumphum faceret ornatu. Nam et &1Titus Libius& refert illam, cum de industria ab Augusto in captiuitate[m] indulgentius tractaretur, idemtidem dicere solitam fuisse: $*OU) QRIAMBEU/SOMAI& [id est non triumphabor ab alio]. @@&7Persicos odi pver apparatvs.& Ad puerum suum de hila-ritate loquitur negans ad uoluptatem opus esse magnifico apparatu. Persae autem reges ob nimias diuitias in sumptuo-sissimis deliciis agere dicuntur. @@&7Displicent nexae filyra coronae.& Hoc est: displicent co-ronae operosius factae. @@&7Mitte sectari rosa qvo locorvm sera moretvr.& Vetat puerum magnopere rosas sibi quaerere, quae solent iam prae-terito ueris tempore ex frigidioribus adferri. @@&7Simplici myrto nihil adlabores.& Sensus: nihil adlabores myrto adplicare: simplex enim myrtus delecta[n]t, nec in hac re uolo sedulus sis, id est officiosus, ut plus quam myrto co-roneris. Ordo est autem: nihil curo, id est, hoc non curo, ac per hoc: nolo. @@&7Neqve me svb arta vite bibentem.& @@Artam uitem spissam, ac per hoc umbrosam accipe. @1 @@Plautus in Vidularia myrtum et feminino genere et neutro dixit[. Feminino sic]: @@@@&1Per myrteta prosiluit& et @@@@&1Haec myrtus Veneris est.& @@[Haec myrtus et haec myrteta no[2n unum]2 significat.] @@@@{1EXPLICIT LIBER I}1 @1 @@@@{1INCIPIT LIBER II}1 @@@@{1AD ASINIVM POLLIONEM}1 @@&7Motvm ex Metello consvle civicvm& [&7m.&] @@Ha[2e]2c ode ad Asinium Pollionem consularem uirum et triumphalem scripta est, qua hortatur eum, ut, omisso tra-goediarum scribendarum studio, inchoatum historiae opus consum[2m]2et, ac deinde in pare[2c]2basi [id est in translatione] bellorum ciuilium calamitatem refer[a]t. @@&7Motvm ex Metello c. c.& @@Pollio historiam belli ciuilis a Lentuli et Mamerci con-sulatu coepti, altius repetit, id est, a Metello Celere et L. Afranio consulibus. Adtende autem non &1ciuile&, sed &1ciui-&1cum& dixisse antiqua figura. Illi enim &1ciuica& et &1hostica&, deinde &1ciuilia& [2e]2t &1hostilia& dicebant. @@Denominationes autem hae fere liberae sunt apud doctos. Et &1motum& pro bello posuit. @@&7Lvdvmqve Fortvnae.& @@Hoc est: quae res humanas ludibrio habet. @@&7Et arma nondvm expiatis.& @@Id est: de quibus nondum expiati, id est loti cruore[2s]2 @1 sint. Ergo intellegi uult paene adhuc in manibus esse arma ciuilia. Solent autem ungi arma, cum post bellum transactum reponenda sunt. @@Ordo ergo est &1nondum expiatis cruoribus&. @@&7Pericvlose plenvm opvs aleae t. et i. p.& [2&7i.&]2 &7s. c. d.& Allegoricos ait, adhuc odia belli ciuilis sub specie pacis osten-di[t] nec tutum esse haec scribere. @@&7Pavlvm severe M. t. d. t.& Quoniam, inquit, haec scribere destinasti, parce tantisper tragico stilo. @@&1Seueram& autem &1tragoediam& merito dicit, quod tri-stia fere sint argumenta tragoediarum. @@&7Mox vbi pvblicas.& Hoc est: ubi historiam, quae publicas res continet, ordinaris, id est descripseris. @@&7Grande mvnvs C. r.& [2&7c.&]2 &1Cecropio coturno& inquit, quia apud Athenienses primum est scripta atque acta tragoedia a Thespio inuentore eius atque actore. @@&7Insigne maestis praesidivm re&[&7g&]&7is.& Per quod signi-ficat, et fortissime eum causas reorum in iudiciis defendere et praeterea prudentissima consilia in senatu dare. @@&7Cvi lavrvs aeternos honores.& Ideo hoc dicitur, quia P[2o]2llio Salonas urbe[s] ex Dalmatis capta triumphauit. @@&7Iam nvnc minaci mvrmvre cornvvm.& [2$*)ENERGW=S&]2$.& Iam, inquit, uideor mihi uidere et audire ea, quae historia refert, per quod significat uim eloquentiae Pollionem [id e[2st]2 otiosum] in relatione pugnarum inducere. @@&7Fvgacis t. e. &1Fugacis& pro &1uelocibus& accipe; et in sermone hodieque fugam pro uelocitate dicimus, cum de equis loquimur. @@&7Avdire magnos iam videor dvces.& Ambiguum; utrum enim ipsos duces contionantes audire se dicat, an Pollionem de ducibus narrantem, incertum est. @1 @@&7Pvlvere sordidos.& Speciose ac decenter dictum &1pul-&1uere non indecoro sordidos& [Non] quasi puluere bellico pulueratos. @@&7Praeter atrocem animvm Catonis.& . Porcium Catonem significat, qui Vti[2ca]2e maluit se interficere inminente Caesare, quam in potestatem eius uenire. @@&7Ivno et deorvm qvisqvis amicior Afris.& Sensus est: Iuno et quicumque alii dii Carthaginiensibus fauerant, ul-tionem uastatae Africae ex posteris eorum, qui eam uastaue-r[2a]2nt, nunc receperunt. &7Inpotens& autem $A)DU/NATOS& [id est non potens] 'sine uirtute' intellegendum. @@&7Rettvlit inferias Ivgvrthae.& @@Nunc latius intellege, id est: Afris omnibus. @@&7Qvis non Latino s. p. c.& @@Sensus est: nullus est campus, qui non sepulchris Ro-manorum bella ciuilia fuisse et sanguine Romano pinguem se ostendat factum. @@&7Avditvmqve Medis H. s. r.& @@De superiore [2p]2endet; sic enim intellegendum: Quis non campus sepulchris testatur inpia proelia, sonitumque Hespe-riae ruinae, quem etiam Medi audierunt. @@Sonitum autem ruinae Medos audisse, id est super orbem transilire, per yperbolen intellegendum est; cuius sensus ex subiectis magis inlustratur, quod dixerit: &1Qui gurges aut &1quae flumina lugubris ignara belli, quod mare &1Dauniae non decolorauere c&. @@&7Davniae& a Dauno rege Apuliae, ac per hoc Italicae, ac deinde Romanae intellegendum. @@&7Sed ne relictis M. procax iocis& [2&7Cea&]2&7e retractes mv-&7nera n.& [&7n.&] Nenia lugubre carmen est, quod in mortuos ca-nitur. Simonides autem ex [2C]2ea insula lyricus poeta $QRH/-& @1 $NOUS& [id est planctus] optime scripsit. Inde Ce[n]am neniam appellauit. Sensus est autem: sed cum lyrico carmini aptiores ioci sint, procacitatem egeris, o Musa, si lugubria potius in eo modulata .p. fueris, quam ueneria, quae le[2u]2ioribus modulis aptantur. @@&7Nvllvs argento color est avaris.& Hac $W)|DH=|& Sallustium Cri-spum adloquitur equitem Romanum, Augusti amicum, qua liberalitatem et magnificentiam animi eius describit. Argen-tum autem abditum, pro pecunia recondita in thesauris dixit; et est sensus: Diuitiarum splendor nullus est, nisi honesta ratione fuerint in usu. @@&7Inimic&[&7a&]&7e lamnae.& Lamnam pro rudi et infabricata materia dixit. Per quod significat Sallustium non libenter habere absconditas et sine usu diuitias. @@&7Vivit extento Procvleivs aevo.& Proculeius eques Roma-nus amicus Augusti carissimae pietatis erga fratres suos [S]C[2ae]2pionem et Murenam fuit, adeo ut bona sua cum his aequis partibus diuiserit, quia illi bello ciuili erant spoliati. @@&7Vivit extento Procvleivs aevo.& Ecce, inquit, Proculeius, qui liberalis in fratres suos fuit, aeternam sibi per hanc pie-tatem memoriam parauit, et per omne[m] aeuum fama eius extenta est, per quam semper uolat. @@&7Illvm agit pinna metvente solvi fama svperstes.& Sic intulit f. s. poeta, quasi fama illum agit pinna sua, quae ab illo non soluitur; nam semper uolat. @@&7Lativs regnes avidvm d. s.& @@Latius, inquit, possideas auaritiam animi conpescens, quam si per continuationem ex Africa in Spaniam posses-siones extendas. @1 @@&7Gadibvs ivngas.& Gad[2i]2s oppidum est in Hispania a Poenis conditum. @@&7Vterqve poenvs& ergo inquit, quia Carthaginem sicut Ga-dem Poeni condiderunt. @@&7Et aqvosvs albo corpore langvor.& [2B]2ella concep-tione &1aquosus languor &$U(/DRWY& dicitur; album autem cor-pus pro pallido dictum est. @@&7Redditvm Cyri solio Prahaten.& Prahates, inquit, qui in regnum Persarum restitutus est, non est in numero beatorum, sicut uulgus putat; nec enim regnum aut diuitiae beatos fa-ciunt. &1Cyri solio&: regno Persarum a rege Cyro, qui primus in Persida regnauit. @@&7Dissidens plebi nvmero beatorvm eximit virtvs.& @@Ordo est: Prahaten eximit numero beatorum uirtus, qu[2a]2e plebi[s numero] dissidet, hoc est, quae uirtus, id est sapientia, non est apud plebem. @@&7Popvlvmqve falsis dedocet vti. &1Dedocet& pro de-docere cupit, id est dissuadere populo, beatum dicere eum, qui regnum et diuitias possideat, quia falso hoc dicitur. @@[2&7Regnvm et dia. tv.&]2 Solum modo illum et diuitem et regem et securum esse adfirmans, qui diuitiis alienis non in-uideat nec eas concupiscat. @@&7Propriamqve lavrvm. &1Laurum& pro laurea, ac per hoc gloriam intellegamus, &1propriam& autem perpetuam. @@&7Ocvlo inretorto.& Hoc est oculo non inuidenti. @@&7Aeqvam memento rebvs in ardvis servare& [&7re&] &7m.& @@Haec $W)&[2$I&]2$DH\& ad Quintum Dellium scripta est de animi aequitate; subitis bonis non esse gaudendum, nec malis de-sperandum, sed medium tenorem sequendum. @@&7Moritvre Delli& [2 . . . ]2 &7sev te in remoto g. p. d. f. r. b. &7i. n.& Hoc causam ostendit, cur aequo animo uiuendum sit, @1 quoniam scilicet moriundum est, et si lasciuus et si [2p]2ar[2c]2us uixeris. @@&7Sev te in remoto gramine per dies festos reclinatvm &7bearis. &1In remoto gramine&, hoc est in secessu nemoris. &1Reclinatum& autem, id est resupinum recumbentem, ut solent, qui securiores et soluto animo hoc faciunt. @@&7Interiore nota Falerni,& hoc est: uetustiore, quoniam interiores lagynae solent esse, quae prius stipatae sunt. @@&7Qvid obliqvo laborat lymfa fvgax t. r.& Subaudien-dum: si ea non utimur; et est totum amabiliter dictum. @@&7Hvc vina et vngventa et n. b. f. a. f. i. r. &1Huc&, scilicet ubi umbra[2m]2 hospitalem consociant pinus et populi, et ubi lymfa fugax obliquo laborat trepidare riuo. @@&7Dvm res et aetas et sororvm f. t. p. a.& Hoc est, dum est [2ab]2unde, et dum per aetatem haec decet facere, et dum Fata permittunt uiuere, quae atra fila moriturorum tractant. @@&7Et sororvm fila trivm p. a.& @@Dum fila atra sororum patiuntur, inquit, pro eo, quod est: dum ips[2a]2e sorores patiuntur, hoc est Parc[2a]2e, qu[2a]2rum fila sunt atra. @@&7Et extrvctis in altvm divitiis potietvr heres.& Hoc est, quas tu in altum extruxeris ac per hoc magnas amplasque feceris. @@&7Divesne prisco natvs ab Inacho.& Vtrum diues, inquit, et generosus sis, an pauper et ignobilis, nihil interest. @@&7De gente svb divo moreris.& @@Sub caelo agas, ac per hoc uiuas. @@&7Omnivm versatvr vrna.& Poetice hoc, quasi sorte scilicet ducti ad mortem accersantur. @@&7Inpositvra cvmvae.& Scilicet qua Charon umbras se-pultorum per Acherontem in ulteriora inferorum transferat; scilicet et hoc poetice. @1 @@&7Ne sit ancillae t. a. p.& [2X.]2 @@Ad Xanthiam Foceum haec $W)&[2$I&]2$DH\& dicitur de amore Fyllidis; non esse domino ancillae affectum erubescendum. @@&7Privs insolentem serva B. n. c. m. A. &1Insolentem& hic superbum et adrogantem accipe; alioquin &1insolens& crudelis dicitur. Superbiae autem Achillis Vergil. quoque meminit, cum de Pyrro filio eius loquitur ita: @@@@&1Stirp&[2&1i&]2&1s Achilleae fastus&. @@&7Arsit Atrides medio in trivmpho v. r. &1Medio in &1triumpho&, hoc est: in ipsa uictoria, capta Troia quaesita. @@&7Barbarae postqvam cecidere tvrmae Thessalo victore.& Poterat accipi Neoptolemo, qui interfuit excidio Troiae, sed cum subiciat &1et ademptus Hector& ad Achillen reuocauit omnem excidii Troiae casum. @@&7Leviora tolli P.& [2G.]2 &1Leuiora& scilicet facta Per-gama, id est inbecilliora extincto Hectore. @@&7Nescias an te genervm b. F. f. d. p.& Breuiter et de-center tacit[2a]2e $A)NQUPOFORA=|& occurrit. Nam cum Briseidem Te[2c]2messam et Casandram, quae scilicet regiae puellae fue-rant, in exemplum Fyllidis adtulisset, necessario subiecit: &1Nescias an te generum beatae Fyllidis flauae &1decore&[2&1nt&]2 &1parentes&. @@Posse autem fieri ait, ut et haec regii generis sit; unde intellegere debemus Fylliden captiuam esse. Sic se enim habent et haec, quae subiciuntur: &1Regium certe genus &1et penates&. @@&7Brachia et vvltvm t. s.& Eleganter cum puellae pulchri-tudinem laudaret, ne suspectus haberetur in amore[m] eius, adiecit: @8 &7Integer lavdo.& @1 @@&7Fvge svspicari c. o. t. a.& [2&7c.&]2 &7l.& Grate quadraginta aetatis annos se excessisse ostendit. Octo enim lustra [octo quinquennia], quadraginta annos scilicet cludunt, quae aetas uidetur iam amoris esse aliena. @@&7Nondvm svbacta ferre ivgvm valet cervice.& Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 allegoricos cum eo agit, qui inhabilem adhuc uiro puellam persequitur, quae lusus magis quam rerum ueneriarum cu-pida sit. @@&7Nondvm mvnia comparis aeqvare.& Eleganter quasi de iugo ferendo loquitur, quod de coniugio intellegi uult. @@&7Nvnc flvviis gravem solantis aestvm.& Elegantius dici non potest, qu[2am]2 hoc dicitur &1fluuiis grauem solantis &1aestum,& quod significat: refrigerantis. @@[&7Solantis aestvm.& Solari aestum pro refrigerante gra-tissime dicitur.] @@&7Nvnc in vdo lvdere cvm vitvlis salicto praegestientis.& @@Iucunde perseuerat in allegoria, &1cum uitulis& dicendo, intellegi uolens: cum pueris. @@&7Tolle cvpidinem inmitis vvae.& Transit in aliam alle-goriam, inmaturae uuae conparans uiridem adhuc puellae uirginitatem. @@&7Distingvet avtvmnvs racemos.& @@Hoc est: nigrore maturitatis uariabit. Videmus enim [2in]2 racem[2i]2s, cum primo nigrescere incipiunt, non omnes simul acinos colorari. @@&7Cvrrit enim ferox& [2&7a&]2&7etas et illi qvos tibi d. adponet &7annos.& Mira conceptio in eo, quod est &1illi annos adponet, &1quos tibi dempserit&, sed &1annos& hic pro uiribus ac flo-re[m] aetatis accipe. Sic enim se habet sensus: Quantum @1 tibi uergente iam iuuentate uirium decesserit, tantum illi nunc cum maxime florescenti accedet. @@&7Dilecta qvantvm non Foloe fvgax non Chloris. &1Di-&1lecta& generaliter accipe: a quocumque, qui eam uiderit, dilecta; et hoc utique propter pulchritudinem, quam in ea praedicat praeferendo Chloridi et Folo[2a]2e, quas aeque pul-cherrimas fuisse intellegendum. @@&7Non Foloe fvgax:& quae uiros fugeret. @@&7Albo sic vmero nitens&, pro candido. @@&7Cnidivsve Gvges qvem si pvellarvm.& De huius pueri pulchritudine etiam Ouidius locutus est. @@&7Mire sagacis falleret h. d. o. s. c. a. v.& Suauiter hic &1hospites& pro ignotis dicit, hoc est, qui ipsum puerum non nossent; sic enim falli possint obscuro sexus discrimine et ambiguo uultu. &1Sagacis:& 'quamuis sagacis' accipe. @@&7Discrim&[2&7e&]2&7n&[&7e&] &7obscvrvm, solvtis crinibvs ambigvoqve &7vvltv. &1Obscurum discrimen& sexus scilicet obscuraba-t[2ur]2 autem per crines solutos. @@&7Septimi Gades aditvre mecvm.& Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 Septimium equitem Romanum commilitonem suum adloquitur, qua te-statur gratissima sibi loca esse Tiburi et Tarenti. @@&7Septimi Gades aditvre mecvm.& @@Gadis oppidum e[2sse]2 in Hispania a Poenis conditum, et sup[2ra]2 ostendimus. @@&7Et Cantabrvm indoctvm i. f. n.& @@Apparet Cantabros, quae est gens Galliae, illo adhuc tempore indomitos fuisse, cum dicat, &1et Cantabrum in-&1doctum iuga ferre nostra&. @@&7Vbi Mavra semper aestvat vnda.& @1 @@Maura[m] hic pro Africa afelos dicitur, scilicet, quod tam Africa quam Mauretania generaliter Libya dicitur. @@&7Tibvr Argeo positvm colono.& @@Supra ostendimus Tibur oppidum a tribus fratribus con-ditum esse, Tiburno, Cathillo, Cora, quos genere Argiuos fuisse etiam Vergilius testis est, qui ait: @@@@&1Kathillusque acerque Coras Argiua iuuentus&. @@Ergo &1Argeo& pro Argiuo antique dicitur. @@&7Sit modvs lasso maris et viarvm militiaeqve.& Modum nunc pro fine dixit. Optat ergo sibi post labores maris et uiarum et militiae in reliqua aetate Tiburis secessum. @@&7Dvlce pellitis ovibvs G. f.& @@Galesus fluuius est Tarentinorum. @@&1Pellitas& autem &1oues& dixit, quod Tarentinae oues pel-libus teguntur. De fertilitate autem et amoenitate Tarentini agri et Vergilius in Georgicon quarto significat et Titinnius sic ait: @@@@&1Tarentinorum hortorum qui geris odores,& cum uellet intellegi florum odores gerere [2e]2u[2m]2, cui hoc dicit. @@&7Et regnata petam Laconi r. P.& @@Falantus Lacedaemonius fuit, quo auctore et principe Partheniae Spartani Tarentum condiderunt. @@&7Vbi non Ymetto mella d.& [&7s.&] Ymettos mons est Atticae[, id est in Attica], ubi optimum mel nascitur. &1Dece-&1dunt& ergo $A)NTI\ TOU=& [e contrario] cedunt[: compositum pro simplici est, id est, cedunt]. @@Sensus est autem: ubi mel nascitur, quod ab Attico non uincatur. @@&7Viridiqve certat baca Venafro.& Graeca figura di-ctum est 'illi certat' pro 'cum illo certat'. &1Baca& autem pro @1 oliua dixit. Videtur ergo significare in Tarentino agro tale oleum nasci, quale sit Venafrum. @@&7Et amicvs Avlon fertili Baccho.& Aulon locus est contra Tarentinam regionem ferax boni uini. @@[2&7Mi&]2&7nim&[&7i&]&7vm Falernis invidet vvis& pro 'non in-uidet', quia scilicet non fit ibi deterius uinum quam in Falerno agro. Inuidet enim tantum, [2qui]2 inferior est. @@&7Ibi tv calentem debita sparges lacrima favillam &7vatis amici.& @@Eleganti figura Septimium sibi superstitem optauit. @@&7Vatis amici.& Legitur et &1uatis Orati&. @@&7O saepe mecvm temp. in vltimvm d. B. m. d.& Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 ad Pomp[2e]2ium sodalem scribit, qu[2a]2 gratulatur ei, quod resti-tutus sit in patriam, et testatur, commilitonem sibi fuisse in castris . Bruti. @@&7Qvis te redonavit Qviritem.& @@&1Quiritem& ciuem Romanum significat. Adtende sin-gulari numero dictum, quod non facile apud ueteres inuenias. @@&7Cvm qvo morantem saepe diem mero fregi. &1Moran-&1tem& pro longo posuit, ut qu[as]i cum mora spatium suum decurrat. &1Fregi& autem &1diem& uidetur pro [2eo]2, quod est 'diuisi', dixisse, ut a sexta hora significet se saepe [a]epulatos. @@&1Mero& autem siue datiuo casu siue ablatiuo accipias, habebit suam rationem sensus: aut enim 'illa re fregi diem', aut 'illi rei fregi'. @@&7Malobathro.& Malobathrum unguenti speciem esse scimus. @@[&7et&] &7tecvm Philippos.& Philippi oppidum est in Mache-donia, ubi Marcus Brutus periit. @@&7Cvm fr&[2&7ac&]2&7ta virtvs.& Quia uirtute se Cassius et Brutus praecipue iactabant. @1 @@&7Et minaces tvrpe solvm tetigere mento. &1Turpe &1solum& aut cruore foedatum, ut: @@@@&1Sanguine foedantem, quos ipse sacrauerat,& @@@@@@&1ignes&, aut nomen est loco aduerbii positum: &1Turpe solum teti-&1gere& pro 'turpiter tetigere'. @@&7Sed me per hostis M. celer denso p. s. a.& Saepe ostendit [2H]2oratius in partibus [2Bruti]2 se militasse. Iucunde autem a Mercurio se sublatum de illa caede dicit, significans clam et quasi furto quodam se inde fugisse. @@Per celerem ergo Mercurium celeritatem fugae, p[2er]2 id, quod ait &1denso aere,& latebras ipsius fugae intellegi uult. @@&7Te rvrsvs in bellvm resorbens vnda f. t. a.& @@Allegoricos significat Pompeium post fugam illam im-petu[m] quodam mentis petisse rursum partes Bruti. @@&7Obligatam:& repromissam ac debitam. @@&7Oblivioso Massico.& Massico uino obliuiones curarum ac sollicitudinem faciente [uel adferenti]. @@&7Ciboria exple.& Ciboria proprie sunt folia colocasiorum, in quorum similitudinem pocula facta eodem nomine appel-lantur. @@&7Qvis vdo deproperare apio coronas cvratve myrto?& @@&1Quis& interrogatiue, sed cum quodam hortamento dicitur. &1Vdo& autem &1apio& pro uiridi, uel quod in aqua nascatur. &1Deproperare& autem ualde properare significat. @@&7Qvem Venvs arbitrvm d. b.& Archiposian [Archi-posia est inchoatio [2b]2i[2b]2endi] in conuiuio talorum iactu sortiri solebant. Venerius autem [2i]2a[2c]2tus in talis summum numerum habet, id est tricen[n]arium. @1 @@&7Non ego sanivs bacchabor Edoniis.& Edonii Thraces sunt, quos solet ebrietas ferociores reddere. @@&7Recepto dvlce mihi fvrere est amico.& Accipiendum extrinsecus 'etiam', ut sit: etiam furere dulce mihi est recepto amico. @@&7Vlla si ivris tibi perierati p. B.& @@Scaenicum principium. @@Intellegendum enim aliquos sermones praecessisse, qui-bus Varine haec noctem sui iure iurando interposito repro-miserit; dein postquam [2f]2efellerit, tum in haec uerba hunc erupisse. @@&7Dente si nigro fieres vel.& @@Subaudiendum extrinsecus 'saltem', ut sit: si uel leuis-simam poenam ob probr[i]um sensisses. @@&7Sed tv simvl obligasti&: [2simul]2 ac periurio te deuouisti. @@&7Enitescis pvlchrior mvlto.& Adeo multo pulchrior es post periuria, ut iuuenes te uniuersi diligant. Ergo &1iuue-&1num publica& pro 'omnium iuuenum' dictum est, ut est apud Sallustium: @@@@&1Publicam miserorum causam&. @@&7Expedit matr&[2&7i&]2&7s c. o. f.& Sensus est: Cum haec ui-deam, prope est, ut putem rationem pietatis ac religionum in contrarium esse uersam, ut, qui impii atque inreligiosi sint, magis deos promereantur. @@&7Gelidaqve divos m. c.& Et hic et in eo, qui ante hunc sensus est, per zeugma[, id est per coniunctionem,] ex superiore accipiendum 'expedit fallere'. @@&7Ridet hoc inqvam Venvs i. r. s. N. f. et C.& Ridet per-iurium suum Venus, quae scilicet amantibus facilis est. @1 @@&7Rident& [2&7simplic&]2&7e&[2&7s&]2 &7Nymfae.& Sic illud dicitur: @@@@&1Sed faciles Nymfae risere sacello&. @@&7Semper ardentis acven&[&7to&]&7s s. c. c.& @@[Nimium] $A)MFI/BOLON&. @@Vtrum enim &1semper ardentis& intellegendum an &1semper acue&[2&1n&]2&1s&? @@Eleganti autem conceptione de amore dicitur, et &1ar-&1dentis sagittas et semper acuens et cruenta cote&. @@&7Nec priores impiae tectvm dominae relinqvvnt saepe &7minati.& Hoc ostendit, etiam illis amatoribus gratam eam esse, quibus fuerit iniuriosa. @@&7Te svis matres metvvnt ivvencis.& Iuuenci ergo non tantum boues dicuntur, sed et homines, quamuis in usu sit, ut non nisi per deminutionem iuuenculos dicamus. @@&7Tva ne retardet& [2&7a. m.&]2 Amoris aura, quae[que] ad te eos fert; sed utique hoc per allegoriam dicitur. @@&7Non semper imbres n. h.& Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 Valgium con-sularem amicum suum solatur morte delicati pueri grauiter adfectum. @@&7Non semper imbres n. h.& [2&7m.&]2 &7in a&[2&7g&]2. @@Latens sensus in hac eloquutione. Intellegi enim uult nec semper pluere, nec semper agros hispidos esse, id est horridos, per quod intellegendum aduersa hominibus non posse esse continua ac sempiterna. @@&7Nec Armeniis in oris, amice Valg&[2&7i&]2, &7stat glacies iners.& @@Et hic et in subiectis sensibus &1n&[2&1on&]2 &1semper& ex supe-riore [2per]2 zeugma accipiendum. @@&7Avt Aqvilonibvs qverceta Gargani.& @1 @@Garganus mons est Apuliae; &1querceta& autem dicuntur, [2u]2t pineta et uineta [a quercis scilicet arboribus]. @@&7Tv semper& [2&7v.&]2 &7flevilibvs modis Mysten ademptvm &7nec tibi Vespero svrgente decedvnt amores. &1Mysten semper &1urgues&, id est instanti qu[a]erella qu[a]ereris. @@[&7Vespero svrgente.&] &7Vespero fvgiente solem,& id est oriente[2m]2, cum Vesper stella quasi refugit, id est occidit. @@&7At non ter aevo fvnctvs.& Nestorem significat, qui tra-ditur tribus saeculis uixisse. Antilochum autem Nestoris fuisse filium notum est. @@&7Desine mollivm qv&[&7a&]&7erellarvm. &1Desine qu&[&1a&]&1e-&1rellarum& Gr[2a]2eca elocutione figuratum est. Alioquin nos 'desine qu[a]eri' dicimus. @@&7Et rigidvm Nifaten.& Nifates Armeniae mons est, in quo magna frigora sunt. @@&7Medvmqve flvmen gentibvs additvm victis.& Videtur Eufraten Medorum significare. Quem ait gentibus uictis ad-ditum esse, id est, ad numerum uictarum gentium accessisse. Et &1additum uictis& poetice, quasi fracta sit ferocia im-petus eius, postquam uictus sit. @@&7Rectivs vives Licini.& @@Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 Licinium [Valgium] adloquitur, admo-nens periculosum esse magna temptare, optimumque esse mediae uitae statum. @@&7Neqve altvm semper vrgvendo.& @@Allegoria, qua significat: neque magna nimis adpetenda, nec rursum, dum pericula timeas inter angustias humilis ac sordidae uitae continearis. @@&7Litvs iniqvvm.& @@Periculosum propter humilitatem uadorum, siue propter saxa; sed et hoc, ut dixi, allegoricos accipiendum. @@&7Caret invidenda sobrivs avla.& @1 @@In hoc &1sobrius&, id est sapiens, quod careat &1inui-&1d&[2&1end&]2&1a& aula, id est inuidiosa honorum sublimitate. @@&7Saepivs ventis a. i. p.& Per haec et quae subiecta sunt, allegoricos significat altiora quaeque hominum magis periculis esse subiecta. @@&7Ferivntqve svmmos f. m.& Et hic et in superiore &1saepius& per zeugma accipiendum, ut sit 'saepius feriunt'. @@&7Sperat infestis m. s. a. s.& Qui prudenter sapit, et in aduersis meliora sperat et, cum prosperis rebus utitur, contraria illis, id est aduersa metuit. @@&7Metvit secvndis alteram s.& Id est: contrariam secundis, quod est aduersam. @@&7Informis hiemes r. I.& [2&7i&.]2 @@Per haec et uices esse bonarum malarumque rerum pro-bare uult. @@&7Non si male nvnc et olim sic erit.& @@&1Olim& nunc futuri temporis est. @@[2&7Qv&]2&7on&[2&7d&]2&7am hic& 'interdum' aut 'non numquam' significat. @@&7Rebvs a&[2&7n&]2&7gvstis anim. adqve f. a.& @@Hac allegoria praecipit nec in aduersis rebus despe-randum esse et secundis non nimis confidendum. @@&7Qvid bellicosvs Cantaber et Scyth&[2&7e&]2&7s& [2H.]2 &7Q. cogitet Hadria d. o.& [Et hic] Quint[2i]2um Hirpinum adloquitur hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2, qua continetur, alienis negotiis non debere nos nimias solli-citudines adhibere, sed potius commodis uitae nostrae consu-lere celerius se rapienti[2s]2. @@&7Hadria divisvs obiecto&: interfuso mari a nobis re-mot[2us]2. @@&7Nec trepides in vsvm poscentis aevi pavca.& Nec satis agas, ut habeas uitae necessaria, cum pauca omnino desideret. @1 @@&7Fvgit& [&7et&] &7retro levis ivventas.& @@Id est: decedit et remanet a nobis procedente uita in senectutem. @@&7Arida pellente lascivos amores canitia.& 'Canitia[m]' pro senecta, quam aridam dixit, quia senes parci ac tenaces sunt. @@&7Non semper& [&7e&]&7idem f. e.& [2&7h&.]2 &7v.& Haec ad aetatem uult referri, quia nec ipsa semper in flore iuuentae permanet. @@&7Qvid aeternis minorem consiliis anim&[2&7vm&]2 &7fatigas.& Diserte, quid, inquit, animum porrigis in rerum aeternarum consulta, cum [2h]2is non sufficiat breuitate uitae? @@&7Assyriaqve nardo p. v.& Ea, quae nunc Syria dici-tur, olim addita syllaba Assyria nominabatur. Et adnotandum hic quoque nardum feminino genere dici, sicuti supra. @@&7Dissipat& [2&7Ev&]2&7h&[&7v&]&7ivs cvras edacis. &1Euhius& a uoce bacchantium Liber pater dicitur. @@&7Qvis pver o. restingvet a. F.& [2&7p&.]2 &7p. l.& Suauiter qu[i]asi in ipso iam conuiuio sit, sicut supra: @@@@@@&1Quis udo& @@@@@@&1Deproperare apio coronas& @@@@&1Curatque myrto&. @@&7Ardentis Falerni.& @@&1Ardentis&; austerissimi a[2c]2 calorem corporibus et animo concitantis. Et [2b]2elle &1restinguet& praeiecit, quia &1ardentis& erat subiecturus. @@&7Qvis devivm scortvm.& [2B]2elle &1deuium scortum& Lyden ait, quae corpore quidem quaestum faciat, sed non publice prostet; &1deuium& est enim a uia remotum. Ceterum &1scor-& @1 &1tum& meretrix metaforicos dicitur, a scorto, id est a solo cal-ciamentorum subiect[2o]2 omnibus, etiam uulgaribus. @@&7Matvret incomptvm Lacenae more comas religa&[2&7ta&]2 &7nodvm.& @@Grate, ut solent mulieres festinantes pexum tantum ca-pillum in nodum colligere. @@&7Nolis longa fe&[&7r&]&7re bella Nvmantiae.& Haec $W)&[2$I&]2$DH\& ad Mae-cenatem scribitur, qu[i]a testatur poeta non conuenire hi-storias et graues res lyrico carmini, sed magis remissas et iocosas; ceterum acta Caesaris melius ipsum scribere. @@&7Et nimivm mero Hylaevm.& @@&1Nimium& pro intolerabili posuit. Hylaeus unus Cen-taurorum fuit. @@Notum est autem proelium illud, quod inter Lapithas et Centauros in conuiuio nuptiali Perithoi et Hippodamiae exarsit. @@&7Tellvris ivvenes& @@Gigantas dicit. @@&7Vnde pericvlvm fvlgens contremvit domvs.& Pro 'a quibus', ut est illud Terentianum: @@@@&1E praedonibus unde emerat se audisse&. @@&7Tvq. p. d. h. proelia Caesaris.& Hoc est: soluta et ciuili oratione. @@&7Lvcidvm fvlgentis ocvlos& pro 'lucide fulgentis', ut Vergil. ait: @@@@&1Horrendum stridens& pro 'horrende'. @@&7Et bene mvtvis fid&[2&7v&]2&7m p. a.& @@Ordo est: &1bene fidum&, id est ualde fidum. @@&7Nec dare brachia.& Id est saltare. @@&7Dives Achemenis.& Achemenis rex Parthorum fuit. @1 @@&7Avt pingvis Phrygiae Mygdonias opes:& a Mygdone rege, qui Phrygiam tenuit. @@&7Permvtare velis crine Licymniae.& Sensus est: Num tu uelis accipere Parthicas aut Frygias diuitias, ut Licymniae fructum amittas? @@&7Plenas& [2&7a&]2&7vt Arabvm domos.& @@&1Plenas& pro opulentis dictum est. @@&7Cvm flagrantia detorqvet ad oscvla cervicem.& @@Magnifice depinxit fastidium mulieris auertentis se ab eo, qui osculari se uelit. @@Quod ideo facere solent, ut inritent amantibus deside-rium sui. @@&1Flagrantia& ergo oscula [2a]2ma[2t]2or[2i]2a intellegamus, hoc est, ex desiderio mulieris ardentia oscula, qu[2a]2e oscula scilicet uelit sibi a poscente extorqueri. @@&7Avt facili saevitia negat.& @@Quid est 'facili[2s]2 saeuitia'? utrum quae facile irascitur, an quae facile mollitur? @@&7Interdvm rapere occvpet.& @@Ipsa rapere occupet, irascenti amatori iam scilicet satis facere cupiens. Et totum hoc [otiositate] mira energia ex-pressum est. @@&7Ille et nefasto t. p. d.& Exsecratur hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 arborem in Sabino agello suo, quod super deambulantem se decidit ac paene oppressit. @@&1Nefasto& autem 'non fasto et abominando'. @@&7Et sacrilega manv p. a.& Vocatiuo casu accipe &1ar-&1bos&, hoc est 'o arbos'. @@&7Arbos& [2 &7. . . pagi.& B]2elle, quasi ad illius regionis in-famiam pertineret arborem suum sibi dominum oppressisse. @@&7Et penetralia sparsisse noctvrno c. hospit&[2&7i&]2&7s.& [2Hospitis]2 @1 sui penetralia cruore sparsisse, hoc est hospitem in domo sua interfecisse. @@&7Ille& [et] &7venena Colchica.& @@&1Colchica& inquit, quia Medea Colchis fuit, quam sum-mam ueneficam fuisse historiae Graecorum tradunt. @@&7In horas. Navita Bosforvm Poenvs perh.& His et, quae subiecta sunt, significat unumquemque hominum non fere periculum timere, nisi cum proximus sit, uerum tamen plerumque ex inprouiso mala inopinata interuenire atque opprimere. @@[&7In horas. Navita Bosforvm Poenvs perhorrescit.&] &7Bosforvm.& Fauces sunt Pontici maris, unde [2cum]2 longissime Africa sit, qu[2i]2d ita Poenus nauita eum perhorrescat? Numquid ergo Bosforum pro quolibet freto posuit? Freta autem angusta maria concitata sunt. @@Omnia autem freta a feruore dicta existimantur. @@&7Qvam paene fvrvae r. P.& @@&1Furuae& 'nigrae' significat, unde furta putant dicta, quod per nigrorem aeris, id est tenebras maxime fiant. @@&7Sedesqve descriptas piorvm.& @@&1Descriptas&, id est separatas. @@&1Sedes& autem &1piorum& Elysios campos dicit, quos se-paratos aiunt a ceteris locis inferorum. @@&7Et Aeoliis fidibvs qv&[&7a&]&7erentem Sappho pvellis de &7popvlari&[2&7bv&]2&7s. &1Aeoliis fidibus& inquit, quia Sappho Aeolid[a]e dialecto in carminibus suis usa est. Queritur autem Sappho a puellis ciuibus suis, quod $*FA/WN&[2$A&]2 ament, quem ipsa dili-gebat amens. @@&7Et te sonantem plenivs avr&[2&7e&]2&7o, A., p&[2&7l&]2. &1Plenius& inquit &1sonantem&, quia Alcaeus robustior est, id est bellicas res scripsit, et nauigationem suam, cum a tyrannis Mitule-nensibus pulsus est. @1 @@&1Aureo& autem &1plect&[2&1r&]2&1o& propter dignitatem carminis dixit. @@&7Vtrvmqve sacro digna silentio mirantvr vmbrae &7dicere.& @@&1Vtrumque& ad Sappho et Alcaeum refert. @@&7Densvm vmeris bibit avre vvlgvs.& Multitudinem scilicet umbrarum ad audiendum conuenientium, &1bibit aure& autem 'cupidissime audit' significat. @@&7Qvid mirvm vbi illis carminibvs.& Sensus est: [2Num]2 mirandum, si umbrae libenter illum audiunt, cum et Cer[2b]2erus et angues Eumenidum stupeant admiratione[m] carminis illius? @@&7Belva centiceps.& @@Cerberum dicit, qui propter multitudinem anguium, qui ex eo eminent, centiceps recte dicitur. @@&7Et Pelopis parens& @@Tantalus scilicet. @@&7Dvlci laborem decipitvr sono.& @@Audax figura 'labore[2m]2 decipitur'; uult enim intellegi audienti illi[s] sensum laboris auferri. @@&7Nec cvrat Or.& Iam dicit et Orionem auocari a propriis uenandi uoluptatibus. @@&1Agitare& ergo agere, ac per hoc persequi significat. @@&7Hev f. Postvme labvntvr.& @@Ad Postumum hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 loquitur de celeritate cur-rentis uitae. @@&7Indomitaeqve morti.& @@&1Indomitae& quasi ferocissima[2e]2, quia nemo ab ea in-dulgentiam exoret; sic et &1inlacrimabilem Plutona& statim subicit. @1 @@&7Qvi ter amplvm G. &1Ter amplum& pro trimembri dixit. Et accipiendum hic extrinsecus 'quamuis' ut sit 'quamuis ter [et] amplum'. @@&7Qvicvmqve terrae mvnere vescimvr& pro 'quicumque uiuimus'. @@&7Frvstra crvento M. c.& [2Frustra]2 praesentia pericula magnopere uitare cupimus, cum nulla ratione mortem effu-gere possimus. @@&7Fractisqve ravci&[&7s&] &7f. H.& @@Pro inlisis dicitur. @@&7Damnatvsqve longi S. Aeolides laboris&; [2&1labo-&1ris&]2 &1damnatus& sic dicitur, ut 'capitis damnatus'. @@&7Praeter invisas cvpressos& inquit, quia funeribus cu-pressi adhibe[b]antur. @@&7Brevem& autem &1dominum& id est 'breuis uitae'. @@&7Absvmet heres Cecvba dignior servata centvm clavibvs.& @@Haec cum inuectione dicuntur, corripientia e[u]um, quod ad nimiam parsimoniam se constringat adseruans, quod heres prodige sit abusurus. @@&7Et mero tingvet pavimentvm svperbo.& Effusurum eum passim uina significat, quae hic magnopere seruauerat reclusa. &1Superbo& autem pauimento pro ipse superbus. @@&7Iam pavca arat. ivgera.& @@Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 de luxuria praesentis saeculi qu[a]eritur. Sensus est autem: tanta libido est hoc tempore latius porri-gendi aedificia, ut breui defuturi sint agri arationi. @@&7Vndiqve lativs extenta visentvr Lvcrino stagna lacv.& Non tantum, inquit, in latitudinem, sed etiam in altitudinem student porrigere aedificia; denique undique lacus Lucrinus prospicietur in Campania. Non autem &1latius extenta &1stagna& intellegendum, sed &1latius uisentur&. @1 @@&7Platanvsqve celeps evincet vlmos.& @@Celibem platanum ait eleganter, quoniam e contrario maritari arbores dicuntur, quibus uites iunguntur. Per hoc autem significat, non nisi luxuriae et ambitiosis uoluptatibus studeri. Platanus enim in ambulacris conseritur, unde fructus nullus est. @@&7Copia narivm.& Odore[2s]2 dixit. @@&7Spargent olivetis,& hoc est: ubi oliueta fuerunt. @@Significat autem futurum, ut oleae arbores uertantur ad conser[2e]2ndas ibi murtos, et uiolas et cetera, quae sunt odor[2i]2s uoluptarii. @@&7Fertilibvs domino priori.& Quae oliueta sub priore do-mino, id est sub prioribus temporibus, colebantur, et idcirco fertilia erant. @@&7Tvnc spissa ramis lavrea fervidos exclvde&[&7ba&]&7t ictvs.& Et laurea arbos infructuosa est, et tantum uoluptuosis locis apta. @@&7Non ita Romvli praescriptvm et intonsi Catonis av-&7spiciis v. n.& @@Praescriptum pro [2prae]2ce[2p]2to dicitur a magistris ludi[s], qui praescripta pueris dant, praecipiuntque imitari. Intonsum autem Catonem ait, quia ueteres propter seueritatem hirsuti erant. Normam pro regula dixit. @@&7Privatvs illis censvs erat brevis,& [2c]2&7ommv&[2&7n&]2&7e mag&[2&7n&]2&7vm&, id est: familiarem rem angustam habebant, rem publicam magnam. @@&7Nvlla decemped&[2&7i&]2&7s metata.& Nemo, inquit, priuatam domum aedificans decem pedum porticum septemtrioni ob-iectam metabatur. Septemtrioni autem obiecta porticus ae-state delicatioribus grata est, quia sol e[2a]2m non contingit. @@&7Nec fortvitvm spernere cespitem lege&[2&7s&]2 &7sinebant.& @1 Sensus et ordo hic est: Nec sinebant leg[2e]2s spernere cespitem for-tuitum, id est: non licebat inridere eum, qui super stipulam uel super herbam recumberet aut dormiret, per quod significat sim-plicem ac sine ambitione uitam ueteribus Romanorum fuisse. @@&7Oppida pvblico svmpt&[2&7v&]2 &7ivbentes et deorvm templa &7novo decorare saxo.& @@Hoc est opera templorum in oppidis publico sumptu iu-bentes aedificari. @@Est ergo hic [figura] schema, quod $E(\N DIA\ DUEI=N& dicimus[, unum in duobus, quia unum in duo sensus diuisit], &1oppida& enim et &1deorum templa& pro eo, quod est 'oppidorum templa'. @@&7Otivm divos rogat in patenti prensvs Aege&[2&7o&]2&7.& Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 Grosfum equitem Romanum Siciliensem adloquitur, indicans nemini non otium gratum esse atque optabile. @@&7Otivm divo&[2&7s&]2 &7rogat in p. p. A&[&7d&]&7.& Dicit omnes stulte sibi a dis otium optare, cum ips[2i]2 illud sibi praestare possi[2n]2t, quippe cum nullis praemiis ematur. @@&7Non enim gazae neqve c. s. li. m. t.& Non enim, in-quit, diuitiae aut honor suus cuique prodest, quominus in-quietam sollicitudinibus mentem patiatur. @@&7Et cvras laqveata circvm tecta v.& Ostendit non alibi grauiores curas esse, quam ubi maiores opes sunt. @@&7Cvi paternvm splendet in mensa tenvi salinvm.& @@&1In tenui mensa&, hoc est: paupere. @@&1Salinum& patella[e], in qua primitia[2e]2 dis cum sale dantur, sed nunc pro uasculo domestico salis dixit. Dixit autem bene uiui in paupertate, quia paterna re familiari con-tentus, uictum angustum non abhorret. @@&7Nec levis somnos t. a. c. s. a.& @@Cupidinem hic non puto pro amore posuisse, sed pro cupiditate. @1 @@Quare miror masculino eum genere cupidinem dixisse, cum hac significatione haec cupid[2o]2 dicatur. @@&7Qvid terras alio calentis sole mvtamvs.& Sic et Vergil.: @@@@&1Atque alio quaerunt patriam sub sole ia-&@@@@@@&1centem&. @@&7Patriae qvis exvl se qvoqve fvgit.& Sensus est: Quis a se quoque aut uitio auaritiae s[2i]2u[a]e [2in]2p[2ot]2entiae suae potuit fugere, qui patriam reliquit? @@&7Scandit aeratas vitiosa navis.& @@Per hoc ostendit neque mari neque terra posse quem-quam curas[i] suas effugere. @@&7Nec tvrmas eqvitvm relinqvit.& Id est: etiam si equo uelis curas effugere, sequentur illae te tamen; sunt enim ceruis et ipsis uentis uelociores. @@&7Laetvs in praesens a.& Praesentibus, inquit, delectemur ac fruamur, futura non quaeramus. @@&7Et amara lento temperet risv.& @@Amaritudinem uitae hilaritate interposita leniat. @@&7Nihil est ab omni parte beatvm.& @@Extrinsecus hic audiendum: 'quatenus', [2ut sit: quate-nus]2 concessum hominibus non est, ut per omnia beati sint. @@&7Abstvlit& [&7et&] &7clarvm cita m. A. l. T. m. s.& Ostendit di-uersitatem rerum humanarum, [2cum]2 duo inter se contraria posuisse[2t]2, breuem Achillis uitam, et Tithoni usque ad ulti-mam senectutem porrectam. @@&7Te greges centvm Sicvlaeqve circvm mvgivnt& [2&7v&]2&7acc&[&7h&]&7ae.& @@Alii, inquit, diuitias di cu[2m]2 insatiabili animo [2de]2derunt, at mihi paupertatem cum animi aequitate. @@Per quod ostendit sic ingenia diuersa plerumque esse hominibus ut fortunas. @1 @@&7Te bis Afro mvrice tinctae vestivnt lanae.& @@Afrum muricem pro Tyrio dixit, uidelicet [et] quia Tyrii in Africam transierunt, qui Cartaginem condiderunt. Bis tinctam autem lanam $DI/BAFON& purpuram dicit, quam scimus esse pr[a]etiosiorem. @@&7Et spiritvm Graiae tenvem Camenae P&[&7r&][2&7a&]2&7rca non &7mendax dedit.& @@[Dixit] &1spiritum tenuem,& id est suptilem accipe. 'Ca[r]men[2ae]2 Graiae' autem ideo dixit, quod haec carmina ad imitationem Graecorum scribat. @@[&1Graiae& genitiuus singularis est]. @@&7Cvr me qv&[&7a&]&7erellis exanimas tvis.& @@Haec dicit ad[2s]2idens Maecenati aegroto grauiter qu[a]e-renti de periculo salutis suae, negatque se uelle superstitem ei uiuere, mutuae caritatis pignora commendans. @@&7Amicvm& hic pro grato posuit. @@&7A te meae si partem animae rapit matvrior vis qvid &7moror altera.& Sensus conceptus est ex illa amicitiae definitione, qua[m] dic[2un]2t amicitiam animam unam esse [2et]2 duo corpora. @@Ergo ait: si te uis fatalis sustulerit amicum, qu[2i]2 pars es[t] altera animae meae, partem, quae apud me est, non re-tinebo, quo significat non se ei superuicturum. @@&7Nec carvs aeqve nec svperstis.& @@Nec carus, inquit, alii futurus sicuti tibi sum, nec inte-gram uitam habiturus, parte scilicet animae meae in te extincta. @@&7Integer ille dies vtramqve d. r.& @@Id est: unus idemque ille dies utrumque nostrum absumet. @@&7Non ego perfidvm dixi sacramentvm.& Id est: non perfidum ius iurandum de hac re interpositum. @1 @@&7Svpremvm carpere iter comites parati. &1Supremum &1iter& illud dicit, quo quasi ad inferos itur. @@&7Nec& [2&7si&]2 &7resvrgat centimanvs Gigas divellet vmqvam.& @@[A te,] scilicet a proposito, de quo apud te nunc loquor et ante iuraui. @@&7Sev Li&[2&7b&]2&7ra sev m. S.& [2&7a.&]2 &7f.& Sensus est: In quocumque signo [horum] horoscopum natiuitatis meae con-stitutum habeo, haec intellego, tuo horoscopo conuenire, ac per hoc unam genesim nos [2sign]2orum aequitate habere. @@&7Sev tyrannvs Hesperiae Capricornvs v.& Tyrannum nunc ideo dixit, quod hiemale signum est; nam oritur sexto decimo kalendas Ianuarias, occidit autem octauo decimo ka-lendas Februarias, quod tempus in undas quasi dominatur, id est saeuit. Sed &1Hesperiae undae& quare? nisi forte uult intellegi occasum signi h[2u]2i[2u]2s magis saeuire tempe-statibus quam ortum, ut per Hesperiam undam occiduam partem Oceani et ex ea occasum astri[s] huius intellegamus. @@&7Te Iovis impio tvtela Satvrno refvlgens eripvit.& Aiunt Saturni stellam infestam esse hominibus, Iouis autem e contrario saluberrimam, Saturno pericula adferri, eaque tamen euinci, si [2su]2perfulget Iouis stella. Per haec ergo signi-ficat periculis aduersae ualitudinis nuper Maecenatem libe-ratum, cum ob hanc gratulationem popul[2u]2s e[2i]2 in theatro plausum edidit, eodemque similiter tempore et se periclitatum repentino arboris casu, de quo supra locutus est. @@I[2d]2 autem ide[2o]2 attulit, ut illud probaret, quod supra dixerat: @@@@&1Vtrumque nostrum incredibili modo& @@@@&1Consentit astrum&. @1 @@&7Non ebvr neqve avrevm mea reni. in d. la.& Haec $W)&[2$I&]2$DH\ in continentiam scribitur, per quam paupertatem suam omni-bus diuitiis praefert. @@&7Renidet& [&1renidet&] 'fulget' significat. @@&7Non trabes hymettiae.& @@&1Trabes Hymettiae& [r.] Marmor Achaicum dicit, quod [2ca]2editur in Hymetto monte Atticae regionis. @@&7Pr&[&7a&]&7emvnt colvmnas v. r. A.& Id est: Numidicas co-lumnas; Numidia autem Africae pars est interior. @@&7Neqve Attali ignotvs heres regiam occvpavi.& Attalus rex Asiae regnauit, cuius hereditatem populus Romanus cepit. @@Dicendo autem &1heres& et &1occupaui&, suspicionem dat, qua existimemus falso testamento Romanos hanc sibi heredi-tatem uindicasse. @@&7Nec Laconicas mihi trahvnt honestae p. c.& @@Hoc illo pertinet, quod, praetextas togas cum sibi nobiles conficiunt ad spem magistratuum gerendorum, uotum sit uxo-ribus clientum ad matronam conficientis conuenire et pur-puram cum ipsa carpere. @@&7At fides et ingenii benigna vena est.& @@Hic locus similis est illi Vergiliano: @@@@&1Si non ingentem foribus domus alta superbis& @@@@&1Mane saluta&[2&1n&]2&1tum totis& [2&1u&]2&1o&[2&1m&]2&1it aedibus&, et cetera. @@&7Pavperemqve dives me petit.& @@Hoc est: gratiam mei petit. @@&7Nihil svpra deos lacesso.& Nihil, inquit, amplius a diis peto. @@&7Nec potentem amicvm l. f. s. b. v. S.& @@Hoc est: nec amplius a Maecenate opto, qui me satis @1 beatum fecit donando me uno fundo Sabino, qua possessione contentus satis beatum me iudico. @@&7Trvditvr dies die.& Inuehitur in eos, qui [2cum]2 intel-legant tempus uitae suae uelociter currere, nihilo minus tamen des[2t]2inent aedificia domorum ingentia et pr[a]etiosa con-struere, cum potius deberent, si memores mortalitatis essent, sepulchra sibi struere. @@&7Marisqve Bais obstrepentis vrges.& Ordo est: litora maris obstrepentis Bais, id est, Baianis litoribus perstrepentis. @@Hic autem corripit eos, qui in Campania affectent mo-[bi]libus in mar[2e]2 iactis praetoria superaedificare. @@&7Qvid qvod vsqve proximos r. a. t.& @@Accedit nunc, inquit, ad hanc ambitionem tuam et aua-ritiae scelus, quo uicinos tuos per inpotentiam agris suis expellis. @@&7Pellitvr paternos in sinv ferens deos et vxor et vir &7sordidos&[2&7qve&]2 &7natos.& Hic ipsa rei acerbitas descripta est, ho-mines pauperes ac religiosos sedibus su[2i]2s pulsos etiam sacra deorum P[a]enatium secum ferre, cum discedant, nec aliud amplius quam filios suos; quos sordidos dicendo grauiorem inuidiam expellentibus facit. @@&7Nvlla certior tamen rapacis Orci fine destinata avla &7divitem manet ervm.& Habes licet, inquit, o diues, quidquid putas, scito tamen nihil proprium ac tuum tibi magis esse quam mortem; illa enim, quae possidentur, temporalia sunt, at mors perpetua est. @@&7Regvmqve pveris nec satelles Orci. &1Pueris& pro filiis positum. &1Regum& autem significat, omnes et diuites et pau-peres pari mortalitatis condicion[2i]2 subiectos esse, et idcirco non magnopere adpetendos esse honores nec diuitias. @@&7Hic levare fvnctvm pavperem laboribvs vocatvs at-& @1 &7qve non& [2&7v.&]2 &7avdit.& [2B]2elle, quia mors necessitas est; ita tamen perpetua requies laborum. @@&7Bacchvm in remotis c. r.& @@Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 indicat a se uisum Liberum patrem in secretis nemoribus carmina docentem, et quasi perturbatus his, quae audierat, exclamat: &1heu heu&. @@&7Avris& [2&7ca.&]2 &7S.& @@Acutas Satyrorum aures non ad audiendum tantum re-feren[da]s dixit, sed etiam ad figuram e[2a]2rum. @@Nam sic uidemus Satyros fingi oblongis auribus acu-tisque. @@&7Hev he re&[2&7ce&]2&7nti mens trepidat metv plenoqve& [2&7Bacchi&]2 &7pectore tvrbidvm laetatvr hev he.& 'Metu[it] trepid[2a]2t' sacr[2i]2s agit[t]a[2tum]2 e[2t]2 perturbatum significat; et mira energia totus hic locus explicatur. @@&7Plenoqve Bacchi pectore tvrbidvm& [2&7l.&]2, &7e.& Bonus sensus; uiso enim deo quis non perturbetur, licet gaudeat? Et bene repetitum &1eu heu&, quasi incitamento mentis ad hanc excla-mationem instigante. @@&7Parce Liber parce grav&[2&7i&]2 &7metvende thyrso.& Bene haec dicuntur ab eo, qui per ipsam mentis perturbationem putet sibi infesto thyrso deum inminere. @@&7Fas pervicacis est mihi Thy&[2&7iada&]2&7s. &1Fas est& nunc non significat 'licet', sed 'possibile est'; uult enim probare se deo non indignum esse mysteriis eius, cum sufficiat cantandis his, qu[2ae]2 ad sacra eius pertineant. @@&7Iterare mella.& Ex integro cantare ac repetere. @@&7Fas e&[&7s&]&7t beatae conivgis addit&[2&7v&]2&7m stellis.& Ariadnes coronam significat, quam Liber pater inter sidera conlocauit. @1 @@[2&7T. P.&]2 Pentheus ui[2n]2ctum recluserat, qui ob hanc causam fulmine ictus est. @@&7Exitivm Licvrgi.& Hic, quod uites excidisset, furore a Libero iniecto crura sibi falce amputauit. @@&7Tv flectis amnes. &1Flectis& pro eo, quod est 'domas', positum est, tamquam [de]cursus eorum declinet, quo uelit; an quia multas terras subegit, an uero quia muneri eius in-miscentur et ad suauiorem usum flectuntur? @@&7Tv mare barbarvm. &1Barbarum& pro saeuo ac uiolento propter subi[ec]tas tempestates dixit. 'Flectis' autem ex su-periore hic quoque audiend[2um]2. @@&7Tv separatis vvidvs in ivgis.& @@&1Separatis:& secretis ac remotis nunc significat. @@&7Vvidvs in ivgis:& madidus scilicet propter uinum. @@&7Nodo coherces viperino Bisthonidvm sine fravde &7crinis.& Bisthoni Traces sunt, qui, cum in sacris Liberi patris crinibus solutis uersantur, angues et capite et [in] manibus gestant; &1sine fraude& autem sine noxa ac sine iniuria in-tellegendum. @@&7Rhoetvm retorsisti leonis vngvibvs horribiliqve mala.& [2Non]2 'leonis unguibus et horribili mala retorsisti', s[2e]2d 're-torsisti Rhoetum, qui est leonis unguibus et horribili mala'. @@Sic dicitur illud apud Vergilium: @@@@@@[Maculis] &1Quem Thracius albis& @@@@&1Portat equus bicolor maculis&. @@&7Sed idem pacis eras medivsqve belli.& @@Hoc est: tam belli quam pacis potens. @1 @@&7Te vidit insons Cerbervs.& Non 'semper insons', sed 'tibi insons', id est: qui tibi nocere non potuit. @@&7Avreo cornv decorvm.& Liber[2o]2 patri et cornua [2a]2 nonnullis adsignantur, quoniam scilicet uinolentia etiam pro-teruitatem et contumaciam addere solet, quae per cornua si-gnificantur. @@&7Leniter atterens cavda&[2&7m&]2&7.& Suauiter, ut solent canes facere dominis blandientes. @@&7Non vsitata nec t. f. p.& Poetice significat se in cycni fi-guram transiturum et dulcedine[m] cantus totum orbem in-pleturum. @@&7Non vsitata& autem hoc est: non uulgari[a]; nec enim uulgaria scribit. @@&7Biformis.& Biformem autem uatem se dicit, quod et lyrica scribat et exametros. @@&7Non ego pavpervm sangvis parentvm.& Hoc est: non e[2g]2o ignobilis, quem putatis humilibus parentibus natum. @@&7Non ego qvem vocas dilecte Maecenas obibo.& Negat se obiturum, quod per allegoriam intellegi uult carmina sua semper floritura. @@&7Iam iam residvnt crvribvs asperae pelles.& Iam dicit se in cycnum transfigurari. @@&7Iam Daedaleo notior& [&7H&]&7icaro visam gementis litora &7Bosphori.& Haec significa[2n]2t carmina sua ad extrema usque orbis terrarum et barbaras etiam gentes peruentura. @@&1Gementis& autem &1Bosphori&, hoc est: perstrepentis ac sonantis intellege. @@&7Hyperboreosqve campos.& @@Qui ultra flatus Aquilonis septemtrioni subiacent. @@&7Et qvi dissimvlat metvm Marsae coho&[2&7r&]2&7t&[2&7i&]2&7s.& Italorum mi-litum accipe; Marsi enim Itali sunt. @1 @@&7Absint inani fvnere neniae.& @@Neniae enim cantus sunt funerum. @@&7Lvctvsqve tvrpes.& @@Ad habitum lugentium refert, qui scilicet turpes sunt; turpem autem ipsum luctum ait. @@&7Ac sepvlchri mitte svpervacvos honores.& Super-uacua est enim sepultura ei, qui inmortalitatem uidetur per carmina consequi. @@@@{1HORATI FLACCI COMMENTARIORVM LIBER II EXPLICIT}1 @@@@{1INCIPIT LIBER III}1 @@&7Odi profanvm vvlgvs et arceo.& Indoctos detestatur. Haec autem $W)&[2$I&]2$DH\& multiplex per uarios deducta est sensus. @@&7Odi profanvm.& Profanos allegoricos indoctos dicit. @@Ceterum profani proprie dicuntur sacris non initiati. @@Ergo quasi Musarum profanos dicit. @@&7Favete lingvis.& Hic mos in sacrificiis usurpatur et si-gnificat 'bona om[2in]2a habet[2e]2', quod oportune poeta hic in-tulit, qu[2i]2a et profanos praedicendo et Musarum sacerdote[2m]2 subi[2ci]2endo sacrorum meminerat. @@&7Carmina non privs avdita.& Romanis utique non prius audita, quamuis L[2a]2euius lyrica ante Horatium scri-pserit. @@Sed uidentur illa non Graecorum lege ad lyricum cha-racterem exacta. @@&7Virginibvs pverisqve c.& Dicit se carmen proditurum, quod teneras aetates ad utilia instituat, quibus ad beatam uitam peruenire possint. @@&7Reg&[&7n&]&7vm& [2&7t.&]2 &7in proprios greges r. i.& [2&7i&.]2 &7i.& [2&7e.&]2 &7I.& [2&7c.&]2 &7G. t. c.& [2&7s.&]2 &7m.& @@Zeugma est [et] hic, ut 'imperium' et ad superiorem sen- @1 sum referamus, quia totum tale est: regum timendorum in proprios greges imperium est et [2in]2 i[2l]2los [2I]2o[2ui]2s. Ostendit autem neminem hominem a metu inmunem esse, ac per hoc, et infimos et maximos [h]isdem condicionibus uita[2e]2 subiectos esse. @@&7Est vt viro vir lativs ordinet arbvsta svlcis& et re-liqua. Per haec ostendit studia quidem et gradus honorum et mores diuersa esse hominibus; condicionem tamen morta-litatis unam esse. @@&7Hic& [&7in&]&7generosior d&[2&7e&]2&7scend. in c. p.& @@Candidatum magistratu[2u]2m petendorum significat. @@&7Aeqva lege& [&7n.&] &7necessitas.& Necessitatem mortem dixit, quia necesse sit mori. @@&7Omne capax movet&[&7vr&] &7vrna nomen.& Haec secundum opinionem illam uulgarem dicuntur, qu[i]a adfirmatur sorte duct[2o]2s ad mortem ab Orco trahi. @@&7Destrictvs ensis c. s. i. c. p.& @@Per allegoriam significat neminem libenter posse uiuere, qui metuat; et sumpsit in exemplum Damoclem, super quem Dionysius Siciliae tyrannus saeta gladi[2um]2 suspendit ante positis [a]epulis quam amplissimis et ceteris, quae ad uolu-ptatem animos auocare possint; per quae ostendit similiter regiam uitam splendore rerum suarum uti non posse, quia semper insidiarum metu suspecta sit. @@&7Non av&[2&7i&]2&7vm citharaeqve cantvs somnvm r.& @@Hoc ideo dixit, quoniam quidam regum Siculorum per nimias d[2el]2i[2c]2ias ad citharae et auium cantum dormiebant. @@&7Somn&[2&7v&]2&7s agrestivm l. v.& [2&7n.&]2 &7h. d. f.& @@Ordo est: non fastidit humiles domos; et ideo apud 'non' particulatim subdistinguendum. @1 @@&7Nec saevvs Arctvri cadentis impetvs avt orient&[2&7is&]2 &7Haedi.& @@[E contrario est,] antitheton; cadenti enim orientem opposuit. @@Videlicet autem Arcturum occasu sui magis tempestates concitare. @@&7Non verberatae grandine vineae fvndvsqve mendax.& Per zeugma ex superiore et hic accipiendum est 'sollicitant[e]'. Fundus autem mendax merito dicitur, quia plerumque cul-tor[2i]2s sui spem fallit, non perferens ad maturitatem fructus, quos ostenderat. @@&7Arbore nvnc aqvas cvlpante nvnc t. a. s. n. h. i.& Hic illud ostendit, quod dixerat &1fundusque mendax&. Plerumque autem sterilitas arboribus euenit per nimias aquas, interdum per siccitates, aliquando per uiolentiam frigorum. @@&7Contracta pisces aeqvora sentivnt.& Transit ad eos, qui per nimiam luxuriam elaborant sibi aedificia etiam in mari ponere. @@&7Sed Timor et Minae scandvnt eodem qvo dominvs.& Redit ad illa, quae beatam uitam adimunt. @@&7Neqve decedit aerata triremi. Post eqvit&[&7i&]&7em s. a. C.& @@Hic ostendit, nec terra nec mari quemquam posse effu-gere insita animi uitia. @@&7Qvod si dolentem nec Frygivs lapis nec p. s. c. d. v.& Sensus est: si dolorem corporis animique nulli diuitiarum apparatus excludere possunt, cur laboremus in adquirenda re? &1Frygius &1lapis& marmor est Synna[2d]2icum. @@Synnada enim esse dicunt urbem Frygiae, iuxta qu[2a]2m hoc marmor caeditur. @@&7Nec pvrpvrarvm sidere.& Hoc est: quamuis sider[2e]2 cla-rior sit. @1 @@Non enim omnem purpuram sidere clariorem intellegi uult. @@&7Achemenivmqve costvm.& Odoratum est quoddam gra-tissimum. @@Achem[2e]2nii autem Persae dicti ab Achemene rege[, qui quondam totum orbem tenuerunt.] @@&7Cvr invidendis postibvs,& id est: magnificis ac nobilibus. @@&7Et novo svblime ritv moliar atrivm?& Ordo est 'ritu nouo sublime atrium cur moliar?'. &1Sublime&[&1m&] autem et ad altitudinem referre possumus et ad magnificentiam. @@&7Cvr valle&[&7m&] &7permvtem Sabina divitias operosiores.& @@Cur, inquit, relicto Sabino agro, ubi paruo contentus securam uitam ago, adpetam amplissimas domuum fundorum-que possessiones, quae mihi oneri et molestiae sint? @@&7Angvstam amice.& Suadet breuiorem ui[t]am faci[o]lio-remque esse pauperi ad beatam uitam, si ita instituatur, ut in subiectis ostendit. @@&7Robvstvs acri militia pver.& Hoc est: cum iam robustus est, ac per hoc: cum adulescens est. @@&7Acri militia& aut 'in acri militia' accipe aut 'per acrem militiam'. @@&7Et Parthos feroces.& Parthos pro quibuslibet hostibus accipe. @@&7Illvm ex moenibvs hosticis m. b. t. p.& @@Tam clarus sit, inquit, in gloria bellicarum rerum adu-lescens, ut uulgo etiam mulieribus et puellis hostium notus sit, quae utique nisi frequentes in bello non conspiciunt. @@&7Aspervm tactv leonem.& @@Hoc est: qui tam asper est, ut leo. &1Asperum tactu& autem, qui, si tactus est, id est laesus, asperatur. @1 @@&7Mors et fvgacem p. v.& Hic ostendit eos maxime in bello periclitari, qui fugiunt. @@&7Virtvs repvlsae nescia sord.& @@Haec de Stoicorum secta sunt, qui dicunt uirtutem solam sufficere ad uitam beatam. Repulsam autem generaliter ac-cipe pro infamia ac turpitudine. Hoc enim ait: uirtus infamis ac sordida numquam esse potest. @@&7Nec svmit avt ponit s. a.& [2&7p. a.&]2 Id est: nec in potestate populi est, [2honor]2etur nec[2ne]2, quia non alius illi inferre potest, quod in ipsa positum est. @@&7Negata temptat i&[&7n&]&7ter via. &1Negata& scilicet hominibus. His autem intellegi uult per uirtutem adquirere posse homines inmortalitatem, qui mortali condicione sunt. @@&7Est et fideli tvta silentio merces:& inter uirtutes scilicet. @@&7Vetabo qvi Ce&[2&7r&]2&7eris sacrvm vvlga&[&7ve&]&7rit archanae.& @@Absit, inquit, ut sub eodem tect[2o]2 m[2o]2r[2er a]2ut cum his nauigem, qui linguam suam usque ad proditionem myste-riorum Ce[2r]2eris producunt. @@&7Raro antecedentem scelestvm d. p. P. c.& Hoc pro-ximum est illi, quod dicitur, &1deos iratos pedes lanatos &1habere&, quia nonnumquam tarde ueniunt nocentibus. Se-cund[2u]2m hoc ergo 'Poena pede claudo' nunc dicta est, quam raro deseruisse antecedentem scelestum ait, significans difficile non persequi eum, cui ob meritum aliquod debetur. @@&7Ivstvm et tenacem p. v.& In secta Stoica et hoc dicitu[2r]2 iustum uirum et honesti propositi[o] non terreri ciuium opi-nionibus exigentium, ut aliquid contra rationem faciat. @1 @@&7Non vvltvs, instantis tyranni mente qvatit solida.& @@S[2cilic]2e[2t]2 eum, quem &1iustum et tenacem propo-&1siti& ait. Ergo sensus est: sapientem uirum non quatit, id est non conturbat minax uultus tyranni, ideo scilicet, quia solida mente est, id est, firma ac constanti. @@&7Hac arte Pollvx,& id est: hac uirtute. @@&7Et vagvs Hercvles.& @@&1Vagus& dictus est, quia orbem terrarum peragrauit. @@&7Arces igneas,& id est: sidereas, ac per hoc, caelestes. @@&7Qvos inter Avgvstvs r.& Bene, quia et ipse uirtutis cultor est. @@&7Pvrpvreo bibit ore nectar.& @@&1Purpureo ore:& claro et splendido, ut Vergil.: @@@@@@&1Lumenque iuuentae& @@@@&1Purpureum&. @@&7Hac te merentem B. p.& @@&1Hac:& uirtute scilicet. @@&7Merentem.& @@&1Merentem& quomodo accipimus? Vtrum simpliciter, id est dignum, an ut mereri stipendia milites dicimus? @@&7Indocili ivgvm collo trahentes.& @@Alioqui scilicet indocili, non utique etiam sub Libero patre, qui eas docuerit iugum suum trahere. @@&7Gratvm elocvta consiliantibvs Ivnone divis.& @@&1Consiliantibus& nunc 'in consilio agentibus' intelle-gendum. @@Est autem sensus: Iunone elocuta, quod erat [2grat]2um diis, apud quos in consilio loquebatur. @@&7Gratvm elocvta consiliantibvs I. d.& Non est alia haec $W)&[2$I&]2$DH\ qua[2m]2 superior, sed illi adh[2a]2eret. @@Quare falluntur, qui eas separant, quippe cum manifeste [2su]2peri[2ori]2 adh[2a]2ereat hoc modo: hac Quirinus Martis equis Acheronta fugit, gratum eloquuta consiliantibus Iunone diuis. @1 Significat enim hoc Romulum in caelum receptum, Iunone iam mitigata Romanis, quibus propter iram, quam in Troianos habuit, aliquamdiu irata [2fuit]2. @@&7Fatalis incestvsqve ivdex.& Haec iam Iunonis uerba sunt in consilio. @@&7Mihi castaeqve damnatvm Minervae.& Pro 'a me'. @@&7Damnatvm:& Il[2i]2um scilicet. @@&7Iam nec& [2&7Lac&]2&7enae splendet advlterae famosvs hospes.& @@Eleganter haec dicuntur, quibus quasi ostendit se Iuno [ad] satisfactionem usque ad ultionem percepisse de Troianis. @@&7Discere nect&[2&7a&]2&7ris svc&[2&7os&]2. Id est: adsuescere sapo-ribus nectaris. @@&7Dvm longvs inter saeviat Ilion Romamqve pontvs.& Dum longe sit, inquit, ab Ilio Roma, in qualibet parte orbis Romani, quantum in me est, regnent. Et eleganter hic per-uicacia iratae in Troianos deae exprimitur. @@&7Regnanto beati. &1Regnanto& pro regnent, [secunda pro tertia persona est,] ut est illud Vergilianum: @@@@&1Tertius Argolica hac galea contentus abito&. @@&7Dvm Priami Paridisqve bvsto insvltet armentvm&, hoc est: pascendo supergrediatur. @@&7Et cat&[2&7v&]2&7los ferae celent invltae.& @@Per i[2d]2 ostendit, quam desertam esse uelit Troiam. @@&7Horrenda late nomen in vltimas.& Non perpetu[2o]2 epi-theto[n] 'horrendam Romam' dicit, sed barbaris horrendam. @@&7Qva medivs liqvor secernit Evropen ab Afro.& Gadi-tanum [mare] fretum significat; inde enim discerni incipiunt Europa et Libya. @@&7Qva tvmidvs rigat arva Nilvs.& @1 @@Non semper tumidus, sed tunc tumidus, cum rigat. @@&7Avrvm inrepertvm et sic melivs sitvm, cvm terra &7celat, spernere fortior.& Bene aurum utilius ait esse, priusquam de metallis effodiatur, quoniam effossum causa[2m]2 praestat auaritiae ac sceleribus. @@Populum autem Romanum ait constantissimum aurum contemnere, et merito, quoniam apud ueteres paupertas magis in honore erat quam diuitiae. @@&7Omne sacrvm rapiente dextra.& @@Non 'Romanorum dextra', sed eorum, qui cogunt aurum in usus humanos. Extrinsecus autem hic accipienda uox est 'etiam', ut sit: etiam sacrum rapiente dextra. @@&7Visere gestiens, qva parte debacchentvr ignes.& Au-stralem cardinem significat, qui est tor[2r]2entissimus. @@&7Troiae renascens alite lvgvbri fortvna tristi clade &7iterabitvr.& Ordo et sensus: fortuna Troiae alite lugubri, id est malo auspicio, renascen[2s]2 iterat[2o]2 excidio cadet. Hic autem sensus inde conceptus est, quod Flauius Finbria legatus Cinnae Ilium temporibus Syllanis oppugnauit ac diruit, quem mox seditio militum occidit. ŭ@@&7Non hoc iocosae conveniet lyrae: qvo, Mvsa, tendis?& @@Nunc his uerbis poeta ad se conuersus ait non se recte facere, quod lyrico carmin[2e]2, cui iocosa conueniant, seueriora loquatur. ƭ@@&7Desine pervicax referre sermones deorvm. &1Per-&1uicax& nunc pro 'licentior' dicitur. ǭ@@&7Et magna modis tenvare parvis.& @@Sensus est: desine magnas res, quae heroico magis car-mini conueniunt, extenuare humilitate lyrici carminis. @1 @@&7Descende caelo et dic age tibia.& @@Inuocat Musam, ut se iuuet in carminibus. Sed quod ait &1descende caelo&, ad illud pertinet, quod uelit iam transire a Iunonis sermonibus, quos in caelo habuisse eam ostenderat. @@&7Avditis.& His distinguendum et pronuntiandum inter-rogatiua figura. Dicit autem audire se uocem Musae can[2en]2t[2i]2s. @@[2&7An me lvdit amabilis insania?&]2&7.& Aut numquid ego hoc imaginor errore mentis, quem nimio poetico studio concepi? @@&7Avdire et videor pios.& Hic pios dixit pro diis, et ex hoc pro Musis dictum est. @@&7Me fabvlos&[2&7a&]2&7e Vvltvre in Apvlo& [2&7nvtricis&]2 &7extra limen &7Apvliae.& Vultur mons est in Apulia, ubi dicit se poeta educa-tum a nut[2r]2ic[ta]e nomine Apuliae, quam fabulosam appellauit, quod nutrices fere alum[i]ni[bu]s suis fabulas narrare soleant. @@&7Lvdo fatigatvm&[2&7q. s.&]2 Ordo est: ludo somnoque fa-tigatum. @@&7Qvicvmqve celsae ni&[2&7d&]2&7vm& [&7H&]&7achervntiae.& @@Acheruntia oppidum est Lucaniae, quam nidum appel-lauit, quod paruum sit et in summo monte constitutum, sicut nidi auium in summis arboribus solent esse. @@&7Saltvs&[2&7q&]2&7v&[2&7e&]2 &7Bantinos& [2&7e. a.&]2 Bantia oppidum est in Apulia. @@&7Et arvvm pingve tenent hvmilis Ferenti.& @@Ferente oppidum est et ipsum in Lucania, quod humile appellauit, quod in ualle est positum. @@&7Vt pr&[&7a&]&7emerer sacra lavr&[2&7o&]2&7qve conlataqve myrto.& Sacr[2a]2m laurum, non ideo tantum dixit, quod sit in tutela Apollinis, sed etiam, quod uelit diuinitus se ea coopertum a columbis intellegi. @1 @@&7Non sine diis animosvs infans.& @@Ideo quia solitudinem nemoris non expauerat, cum esset et solus [2et]2 infans; quod ipsum prodigium dicit diuinitatis cuiusdam, quam in se esse intellegi uult. @@&7Vester, Camenae, vester in ardvos t. S.& Vbicum-que, inquit, sum, uester sum, o Musae, cuius infantiam mani-festum est uos custodisse. Per haec autem significat se, ubi-cumque fuerit, nihil aliud quam studia musica colere. @@&7Sev Tibvr svpinvm sev l. p. &1Supinum&, inquit, &1Tibur& ad situm eius [montis] aspiciens. Nam in latere montis constitutum est. @@&7Vestris amicvm f. et c.& Sub Bruto se militasse Hora-tius saepe ostendit, et periclitatum, cum ab Augusto partes eius fusae sunt, quod periculum nunc ait praesidio Musarum se euasisse. @@&7Devota non extinxit arbor. &1Deuota& nunc e[2l]2idenda ac per hoc execrabilis ac detestabilis. @@&7Nec Sicvla Palinvrvs vnda.& @@Ostendit se etiam in mar[2i]2 circa Palinurum promuntu-rium periclitatum. @@&7Vtcvmqve mecvm vos eritis. &1Vtcumque& nunc pro 'ubicumque' accipe. @@'Vt' enim ueteres nonnumquam pro locali particula po-nebant, ut Vergil. in quinto: @@@@&1Caesis ut forte iuuencis& pro '[2u]2bi caesis', et Ouidius: @@@@%&1Qua&[&1e&][2&1qu&]2&1e fugit tellus illuc ut pontus& @@@@@@&1et aer&. @@&7Navita. &1Nauita&, id est: nauigans. @@&7Et la&[2&7e&]2&7tvm eqvino sangvine Concanvm.& Concani Hispaniae @1 gens est, uel, ut alii dicunt, Scythiae, quos ostendit equino uesci sanguine. De quo et Vergil. sic ait: @@@@&1Et lac concretum cum sanguine potat e-&@@@@@@&1quino&. @@&7Et Scythicvm inviolatvs amnem.& @@Scythicum amnem Tanain uidetur significare. &1Inuio-&1latus& autem et ad superiores sensus per zeugma referendum. @@&7Vos Caesarem altvm militia simvl fessas& [2&7coh&]2&7ortis &7addidit oppidis.& @@Etiam Caesarem altum, inquit, uos recreatis, cum in hibernis constituit exercitum; per quod etiam Caesarem stu-diosum esse poeticae ostendit. @@&7Vos lene consilivm datis et dato gavde&[&7n&]&7tis almae.& @@Per Musas, id est per studium litterarum, ad sapientiam corroborari mentem intellegi uult. &1Lene& enim &1consilium& sapientiam dicit. @@&7Scimvs vt inpios Titanas immanemqve tvrbam.& Hac parecbasi ostendit uires sine prudentia non tantum uanas esse, uerum etiam sibi aduersarias; per quod probat illud, quod supra dixerat: @@@@&1Vos lene consilium datis et dato gaude&[&1n&]&1tis&. @@&7Fidens ivventvs horrida brachiis.& Ordo est: fidens brachiis iuuentus horrida. @@Melius enim [2id]2 intellegitur quam 'horrida brachiis'. @@&7Fratresqve tendentes opaco Pelion inposvisse Olympo.& &1Tendentes:& contendentes. De hoc autem et Vergilius sic loquitur: @@@@&1Ter sunt conati inponere Pelio&[&1n&] &1Ossam& @@@@&1Scilicet, atque Ossae frondosum inuoluere& @@@@@@&1Olympum&. @@@@&1Ter pater extructos deiecit fulmine montes&. @1 @@&7Avt qvid minaci Porfyrion statv.& Sic Vergil.: @@@@&1Mediaeque minans inlabitur urbi&, nisi quod et in ipsa corporis altitudine mina[2e]2 quaedam uidentur esse atque horror. @@&7Hinc avidvs stetit V.& Auidum Vulcanum dixit propter ignis auiditatem. @@[2&7Nvmqvam&]2 &7vmeris positvrvs a. &1Numquam posi-&1turus& pro 'qui numquam ponet'. @@&7Qvi rore pvro Castaliae lavit crines.& Castalia fons est in monte Parnasso. @@&7Natalem silvam.& Nunc 'in qua natus est'. Aliter diem natalem dicimus, quo quis natus est. @@&7Delivs et Patarevs Apollo.& @@Delius a Delo insula dicitur, Patareus a Patare urbe, quae est in Lycia. @@&7Vi&[2&7s&]2 &7consilii expers mole rvit sva.& @@Haec et generalis est sententia et specialiter praeterea nunc ad Gigantes pertinet. ­@@[Quia] &7vim temperatam dii qvoqve provehvnt in &7maivs.& Hoc ad Augustum uult referri, quem scilicet fortem intellegi uult et doctum, per quae ad sublimitatem imperii [2Ro]2ma[2ni]2 peruenerit. ƭ@@&7Notvs et integr&[2&7a&]2&7e temptator Orion Dianae.& Et hic 'testis est mearum sententiarum' accipe. @@Orion autem Dianam stuprare cum temptasset, sagitta eius occisus est. @@&7In&[2&7i&]2&7ecta monstris Terra dolet svis.& @@Terra, inquit, mater dolet filios suos, Gigantes se mon-tibus suis pr[a]emere. ˭@@&7Nec peredit inpositam celer ignis Aetnen.& ˭@@Aetna mons Encelado superpositus est, quem ait, quamuis s[2em]2per ardeat, non tamen absumi[t], ut semper eum premat. @1 ͭ@@&7Incontinentis nec Titvi iecvr relinqvit ales.& Incon-tinent[2i]2s: libidinos[2i]2. Hic autem adortus est Proserpinam uel, ut alii aiunt, Latonam; ob quod iecur eius semper renascens a uulture consumitur. ϭ@@&7Amatorem trecentae Perithovm cohibent catenae.& Aeque et hic Proserpinam rapere temptauit, ob quod dicitur [2nu]2n[2c]2 esse apud inferos. @@&7Caelo tonantem credi&[2&7di&]2&7mvs I. r.& [2Si]2 famae, inquit, tantum de Iouis magnitudine credidimus: quanto magis de Augusti credendum est, cuius uirtutes et potentiam omne[2s]2 non audimus, sed uidemus. @@[2&7Ad&]2&7iectis Brittanis imperio gravibvsqve Persis.& @@Per has gentes ab ultima occidentis plaga usque ad orientalem per continuationem adiunxisse imperio suo terras Augustum intellegi uult. @@&7Milesne Crassi conivge barbara.& Cum magnitudinem rerum gestarum Augusti commemorasset, indignatur eos, qui sub Crass[2o]2 militauerant, oblitos Romanae uirtutis, apud Par-thos resedisse turpitudinem captiuitatis aequo animo ferent[2e]2s. @@&7Tvrpis maritvs vixit et hostivm, pro cvria inversiqve &7mores, consenvit socerorvm in arm&[2&7is&]2. $*(UPE/RBATON& sic ordinandum: et hostium socerorum in armis consenuit. Nam illa per ex-clamationem [per medium est], quae Graece $DIA\ ME/SOU& inlata esse dicuntur: 'Pro curia inuersique mores!' @@Puta autem hoc eum dixisse: Itane hoc Romanus fecit? O mores, inuersi estis, et o curia, quam indignas res passa es[t]! @@&7Svb rege Medo.& Medum suo more pro Partho posuit. @@[&7h&]&7anciliorvm et nominis& [2&7et&]2 &7togae oblitvs aeter-& @1 &7naeqve Vest&[2&7a&]2&7e.& Per [h]ancilia[m] et Vestam sacra ac religio-nes Romanas uult intellegi. @@Aeternam autem Vestam propter aeternos, qui in ara eius coluntur, ignes dixit. @@&7Incolvmi Iove.& Mire &1incolumi Ioue&, ut si diceret: stante[m] mundo, incolumi rerum natura. @@&7Hoc caverat mens provida Regvli&: Nequis scilicet uitam captiuitate speraret, sed potius pro libertate moreretur. @@&7Dissentient&[2&7i&]2&7s condicionibvs foedis,& quod captiuos Afrorum noluit pro se reddi. @@&7Exemplo trahentis perniciem veniens in aevvm.& Per-niciem hinc processuram in futurum tempus, si exemplum tale induceret. @@&7Si non periret inmiserabilis captiva pvbes.& Id est: si non perissent captiui, quo[2nia]2m nemo eorum misereri deberet. @@&7Signa ego Pvnic&[2&7is&]2 &7adfixa delvbris.& @@H[2ae]2c uerba sunt Reguli desuadentis, ne permutatio ca-ptiuorum fieret. Indicat autem indignationem quan[2d]2am, tur-pitudinem in Romanis militibus, cum se facile captiuitati traderent, uideri. @@&7Et arva Marte coli popvlata nostro.& [2Vi]2di, inquit, s[2e]2c[2u]2r[2i]2o[2r]2es Poenos agros suos colere, qui agri iam a nobis ante fuerant uastati. @@&7Avro repensvs scilicet acrior miles redibit.& [H]ironia, cuius sensus est: uidelicet fortior prodibit miles in pugnam pr[a]etio redemptus. Quod significat non posse fortiter in acie stare militem, qui didicerit uictum se posse uiuere. @@&7Flagitio additis damnvm.& Turpitudin[2i]2, inquit, Roman[2ae]2, qu[2a]2e per ignauiam militum accidit, insuper uos adiungitis damnum pecuniae, qua si[2c]2 eos redimere uultis. @1 @@&7Neqve amissos colores lana&[&7ta&] &7refert medicata fvco.& Vt lana, inquit, medicata, id est infecta, numquam ad pri-stinum redit colorem, ita miles inbutus uitio captiuitatis non erit fortis. @@&7Et Marte Poenos pro&[&7p&]&7teret altero& id est: [2si]2 iterum constitutus ad pugnam hostis prodierit. @@&7Hic vnde vitam svmeret inscivs pacem& [2&7dv&]2&7ello miscvit.& @@Cum deberet, inquit, uitam uirtute atque armis quaerere, commisit se hostibus; sic ergo pacem bello miscuit. @@&7O magna Carthago probrosis altior& [&7rvinis&] &7Italiae &7rvinis.& Sic uoca[ba]tur Carthago magna, quam ait dedecore et d[2am]2nis ma[2gn]2is Romanorum altiorem factam. @@&7Fertvr pvdicae conivgis oscvlvm parvosqve natos vt &7capitis minor ab se removisse.& Adfirmatur Regulus, cum Romam captiuus adductus esset a Poenis, auersatus uxoris osculum, dicens inhonestum matronae esse eum, qui sit infamiae ca-ptiuitatis damnatus, id est seruus factus, maritum agnoscere. Bene ergo additum &1pudicae coniugis&, ne putares illum ideo osculum coniugis auersatum, quod de pudicitia eius in-iqu[2i]2us sensisset. @@&7Et virilem torvvs hvmi posvisse vvltvm.& Id est, ad humum uultum dei[2e]2cisse. Virilem autem uultum ad uirtutem animi eius, cum hoc faceret, referens dixit. @@&7Donec labantes consilio patres firmaret avctor, nvm-&7qvam alias dato.& S[2cil]2(icet) generaliter accipiendum, id est: qualem sententiam nemo umquam de se tulisset. @@&7Egregivs properaret exvl.& @@Hoc est: gloriosus, qui se exulem maluerit esse, quam cum infamia redimi. Et est occultum antitheton; [2n]2a[2m]2 m[2a]2erentibus amicis egregium exulem opposuit, quae figura eam uim habet, ut ostendat ingens miraculum fuisse in hoc, @1 quod, cum amici pro eo m[2a]2ere[2re]2nt, ipse egregius, id est sublimis animo ageret. @@&7Qvam si clientivm longa negotia.& Cum populus, in-quit, ei obsisteret, ne in Africam portaretur, non aliter eos reliquit, quam solent principes ciuitatis amicos suos nego-tiorum deiudicatis litibus uel prolatis rebus otiosa mente re-linquere, festinantes in praedia sua. @@&7Delicta maiorvm inmeritvs lves.& Hoc ex tradita persua-sione scriptum est, qu[2a]2 aiunt poenas in posteros expe[2t]2ere saepe, quas maiores effugerint. @@&7Donec& [2&7t.&]2 &7refeceris& pro 'donec reficias'. @@&7Hinc omne principivm.& Subaudienda est extrinsecus par-ticula 'habes'. @@Et est sensus: hinc omne principium imperii habes, quod deos colas; ergo ut imperium perseueret, perseuera deos colere. @@&7Iam bis Monaeses et Pacori manvs.& Hi Parthorum reges fuerunt. Bis autem Parthos retulisse de nobis uictoriam dixit, quia et Crassum antea et [2t]2um Deci[2di]2um Saxam in A[2s]2ia cum exercitibus occiderant. @@&7Et adiecisse praedam t. e. r.& Ex praeda, quam nobis detraxerunt, torques suos exiguos antea ampliasse gau-dent. Hoc enim nunc significat &1renident&. @@&7Poene occvpatam seditionibvs& [&7d.&] &7del. v.& Seditio-nibus, inquit, ciuilibus destrictum populum (omanum) ex occasione poene barbari deluerunt. @@&7Fecvnda cvlpae saecvla.& Nostra scilicet saecula. @@&7Nvptias primvm inqvinavere.& Per nuptias inqui-nat[2a]2s uult ostendere nos ex ipsa culpa progeneratos ac me-rito nihil rectum in uita facere. @@&7Hoc fonte derivata clades i. p. p. q. f.& @1 @@Turpes, inquit, coitus feminarum descendunt in liberos quoque, deinde in rem publicam. @@&7Motvs d. g. I.& Id est: molles saltatus, quos primi Iones inuenerunt. @@&7Et fingitvr artibvs.& 'Artub[2u]2s' legendum, quia non uenit a nominatiuo 'artes', sed 'artus'. @@Significat per id molliores sal[2ta]2tus puellas discere [2et]2 turpes et libidinosos motus rerum ueneriarum. @@&7De tenero meditatvr vngvi.& @@Hoc prouerbium de Graeco est, quod dicunt $E)C A(PALW=N $O)NU/XWN&, quod significat 'a prima infantia.' @@&7Neqve eligit cvi donet in&[2&7p&]2&7ermissa& [2&7r&]2&7a&[2&7p&]2&7tim.& Sensus est: Neque ex occasione extincti subito in conuiuio luminis properat adulter [post interuallum] occult[2e]2 r[2em facere]2. [2&7Sed ivssa&.]2 Scilicet [facere] @8 non permittente [2t]2antu[2m]2 marito, sed etiam iubente. @@&7Dedecorvm pr&[&7a&]&7etiosvs emptor.& Qui dedecora, id est ad-ulteria magno pr[a]etio emit. @@&7Non his ivventvs orta parentibvs i. a. s.& Melioribus, inquit, orta fuit parentibus iuuentus illa apud antiquos nostros, qu[2ae]2 bella Punica pro patria etiam naualibus proeliis gessit. @@&7Sed rvsticorvm mascvla militvm proles.& @@Hodieque ex rusticis maxime milites lecti meliores ha-bentur. @@&7Et s&[&7a&]&7everae matris ad arbitrivm recisos portare &7fvstes.& @@Mire simplicitatem et patientiam laboris in iuuenibus per i[2d]2 ostendit, quod etiam matrum potestati se subicerent, cum iam et ad arbitrium earum operarentur. @1 @@&7Amicvm tempvs agens a.& Laborantibus scilicet [etiam] amicum ob capessendam quiet[2e]2m. @@&7Damnosa qvid non inminvit dies.& @@Hoc ide[2o]2 dicitur, quoniam uidentur omnia [per] pro-cessu temporum in deterius labi. @@&7Aetas parentvm pe&[&7r&]&7ior avis tvlit nos neqviores &7mox datvros pro&[2&7geni&]2&7em vitiosiorem.& Damnosam rem mira fa-cilitate et breuitate successu temporum [2in]2 deterius labi [Aet. p. p.] [2per]2 successus et ordinem nascentium explicuit. @@[Ad Asterien.] &7Qvid fles Asteria& [&7G&]&7?& @@Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 consolatur puellam desiderio coniugis sui m[2a]2estam, et simul monet, ne alicuius adulescentis blan-ditiis aut specie ipsa capiatur. Et est ordo: Quid fles, Asteria, Gygen, quem tibi restituent Fauonii primo uere Thyn[n]a merce beatum? @@&7Thyna merce beatvm.& Bithyni iuncti sunt Thynis. Vtra-que autem gens Ponto confinis est. @@&7Ille Notis actvs ad Or&[2&7i&]2&7cvm.& @@&1Notis& pro quibuslibet uentis dictum est. @@&7Post insana&[&7e&] &7Caprae sidera.& Aedos uidetur significare, quorum ortus et occasus concitant tempestates. Horum et Vergilius meminit dicens: @@@@&1Quantus ab occasu ueniens pluuialibus Aedis& @@@@&1Verberat imber humum&. @@&7Frigidas& duplici modo accipe, et propter hiemem, qua peregre retinetur, et propter solitudinem. @@&7Atqvi sollicitae nvntivs hospitae.& Dicit Gygen ab hospita Chloe amari et ab ea nuntium amoris ad eum mitti. @1 @@&7Et miseram tvis dicens ignibvs vri.& @@&7Tvis ignibvs.& Quibus tu ipsa ureris, [2i]2d est, mariti tui amore. @@&7Temptat mille vafer modis.& @@Vafer nuntius, id est callidus ad suadendum. @@&7Vt Proetvm mvlier perfida credvlvm.& @@Sthenebian significat Proeti uxorem, quae Bellerofontem hospitem amauit et non consentientem sibi adulterum cri-minata est. @@&7Matvrare necem refert.& @@Nuntius scilicet Gygi historiam, qua Bellerofontes peri-clitatus ostenditur, quod hospitae in amore[m] non consen-tiret, [2refert]2 u[2t]2 per exemplum terreat eum, ne idem et ipse patiatur. @@&7Magnessam Hippolyte&[2&7n&]2 &7dvm fvgit abs&[2&7tin&]2&7ens.& Haec est, quae nupta fuisse Eurypyo traditur. @@&7Et peccare docentis fallax historias monet.& @@Subaudiendum 'et alias', quia et hae, quas sup[2ra]2 rettulit, docent peccare. @@&7Scopvlis svrdior Icari. &1Icari scopuli& pro Icarii maris scopulis, [s]e[2t]2 hos pro quibuslibet posuit. @@Surdi autem scopuli periclitantibus dici solent, quod quasi pr[a]eces eorum non exaudiant. @@&7Qvamvis non alivs flectere eqvvm sciens& et reliqua. @@Notum est iuuentutem Romanam apud ueteres et exer-citatam in campo Martio, et post hoc exercitium natare soli-tam fuisse in Tiberi[m], quia et peritia nandi rebus militaribus sit necessaria. Dicit ergo Enipeum non debere puellae huic placere, licet gloriose in exercitio inter aequales uersetur. @@&7Prima nocte domvm clavde neqve in vias svb cantv &7qvervlae despice tibiae.& [2B]2elle, quasi Gyges uespertino tempore ad fenestram Asteries tibicin[2e]2m adhibere soleat, ut illa cupi- @1 ditate audiendi per fenestram despiceret, atque ita cupidam uidendi sui ac sollicitam d[2e s]2e dare. @@&7Martiis caeleps qvid a&[2&7ga&]2&7m kalendis.& Haec $W)&[2$I&]2$DH\& ad Maecenatem scripta est, qua testatur se diem festum Martia-rum kalendarum gerere, quod hac luce maximum periculum effugerit arbore infracta paene elisus. Kalendae autem Martiae hodieque matronarum dies festus est. Ait ergo non debere [2m]2ira[2r]2i Maecenatem, quod diem kalendarum Martiarum celebret, quamuis matronam, id est uxorem, non habeat. @@&7Docte sermonis vtrivsqve lingvae.& Hoc ad Maecenatem adnectendum. Nam sic ordinandum est 'Maecenas docte ser-monis utriusque linguae', et intellegendum utique Graec[2a]2e et Latin[2a]2e. @@&7Corticem adstrictvm pice dimovebit amforae f. b. i. c. T.& @@Dicit se hoc kalendarum die amphoram ad sacrificium et conuiuium aperturum, quam cortice picato operuerit et in fumario posuerit Tull[i]o consule. @@&7Corticem adstrictvm pice dimovebit amf.& [2&7f.&]2 Videtur &1cor-&1tice&[&1m&] pro 'cortici', id est ablatiuum casum pro datiuo, po-suisse, ut sit sensus: cortici fumum dimou[2eb]2it pice ad-strictum. @@Et fumum utique pro fauilla fum[2i]2 dixit, quae sidere solet super ad cooperimentum amforae. @@&7Cyathos centvm.& Sensus est: licet centum cyathos bibas, innocui erunt. @@&7Procvl omnis est&[2&7o&]2 &7clamor et ira. &1Esto& pro 'er[2i]2t'. @@Dicit autem adeo innocuum esse uinum, quod exhibi-turus sit, ut potantes nec [n]o[2n]2ere[2t nec]2 per ebrietatem ad lites incitet. @1 @@&7Mitte civilis s. v. c.& @@Noli, inquit, sollicitus esse de salute urbis, cum sint tuta omnia, et solue animum ad laetitiam in conuiuio meo. @@&7Medvs infest&[2&7v&]2&7s sibi lvctvosis dissidet armis.& Medos significat inter se seditionibus occupatos esse. @@&7Servit Hispanae vetvs hostis orae. &1Orae& genetiu[2i]2 casus et &1Hispan&[&1i&]&1ae& eiusdem casus est. @@&7Cantaver sera domitvs catena. &1Sera&, inquit, &1catena&, quia diu bellum cum his gestum est, et tarde uicti sunt. @@&7Neglegens neqva popvlvs laboret. &1Neglegens& nunc pro securo positum est, ut e contrario &1Vergilius& securum pro neglegenti dixit @@@@@@&1Securus amorum& @@@@&1Germanae&. @@&7Parce privatvs.& Cum sis, inquit, priuatus, noli adro-gare tibi diu rei p(ublicae) curam. @@&7Donec gratvs eram tibi.& @@Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 alternis uicibus respondentem sibi Lydiam amicam facit. Agit autem cum ea de instauratione gratiae. &1Donec& autem pro 'quamdiu' positum est. @@&7Nec qvisqvam potior bracchia candidae cervici ivvenis &7dabat.& Id est: nec quemquam me potiorem habebas, cu[2i]2 cer-uicis tuae amplexus permitteres. @@&7Donec non alia magis arsisti.& His dehinc quattuor uersibus Lydia respond[2e]2t et deinceps, ut dixi, u[2i]2ces inter eos sunt dicendi ac respondendi quaternis uersibus. @@&7Neqve erat Lydia post Chloen.& @@Nec Lydiam, id est me post ponebas Chlo[2a]2e. @@&7Mvlti Lydia nominis.& Id est 'magni nominis', ac per hoc 'clarae famae'. @1 @@&7Pro qva non metvam mori, si parcent& [2&7a.&]2 &7f. s.& Id est: si mea morte illius animae fata parcent, ut superstitem eam mihi faciant fata. @@&7Thvrini Calais filivs Ornyti.& @@Ordo est et sensus: Thurini Ornyti filius Calais nomine. @@&1Thurini& autem, qui est a Thur[2io]2 oppido Italiae. @@&7Pro qvo bis patiar mori.& Quantum carum habeat Ca-lain per $U(PERBOLH\N& expressit, bis se paratam mori pro illo dicens; quod ideo intulit, ut illum uinceret, quia dixerat se paratum pro Chloe mori. @@&7Qvid, si prisca redit venvs.& Hic iam temptare incipit Lydiam, an redire secum in gratiam uelit. @@&7Dedvct&[2&7o&]2&7sqve& [2&7ivgo&]2 &7cogit aeneo.& Si rursus, inquit, nos uenus iungit ac f[2i]2rmat perpetua coniunctione. @@Hoc enim per iugum aeneum dicit. Aeris namque materia non sicut ferrum rubigine consumitur. Quare et Vergil. non ob aliud uidetur mihi dixisse: @@@@@@&1Et centum uinc&[2&1tu&]2&1s aenis& @@@@&1Pos tergum nodis,& nisi ut perpetuam pacem aenea furoris uincula futuram ostenderent. @@&7Si flava excvtitvr. &1Excutitur& pro 'expellitur' po-situm est. @@&7Qvamqvam sidere clarior.& @@Calais scilicet. @@&7Iracvndior Hadria.& Hadria pro Hadriatico mari dicitur. @@&7Extremvm Tanain s&[2&7i&]2 &7biberis Lyce.& Haec ad puellam Lycen nomine dicuntur, asperam et intractabilem. Tanais autem flumen est Scythiae, per quod uult intellegi esse bar-bara[2m]2. @1 @@&7Me tamen asperas porrectvm ante fores& [2&7o&]2&7bicere&[&7s&] &7in-&7colis plorares Aqvilonibvs.& @@Me tamen et sic miser[2ar]2eris nec paterer[h]is frigoribus perire ante ianuam tuam iacentem. @@&1Incolis& autem &1Aquilonibus& ad illud pertinet, quod dixerat @@@@&1Extremum Tanain si biberis&. @@Tanais enim flumen in parte septemtrionali[s] est, unde Aquilo oriri uidetur. @@&7Qvo nemvs intra pvlchra sitvm tecta remvgiat.& Signi-ficat arbores esse, ut fit, in inpluuio domus, quibus nunc strepere tempestates intellegi uult. @@&7Et positas vt glaciet nives pvro n&[2&7v&]2&7mine Ivppiter.& Ostendit, quod re uera in Italia frequenter euenit, post niuem positam Aquilone uento serenatum esse et frigor[2e]2 eius gelu super niuem concrescere. @@&7Ne cvrrente retro fvnis eat rota.& Allegoricos: ne in te re[2de]2ant harum rerum uices. @@&7Nec vir Pieria pelice savcivs.& Vult intellegi maritum L[2y]2ce huius amare aliam, id est Pieriam nomine; propter quod debuisse hanc uicem ei contumeliae amando [2se]2 re-tribuere. @@&7Nec rigida mollior aescvlo nec Mavris animvm mitior &7angvibvs.& Hoc superiori iungendum, ut sit ita conexum: [2o . . . supplicibus tuis parcas]2 nec rigida mollior aesculo nec Mauris animum mitior anguibus. Cetera enim [2d]2e parenthesi inlata sunt. @@&7Mercvri, nam te docilis m.& @@Mercurium inuocat lyrae inuentorem, petens, ut inspiret sibi modulationem dignam auribus Lydes amicae. Ordo est @1 autem: Mercuri, dic modos, quibus Lyde obstinatas applicet aures. @@&7Nam te docilis magistro& [&7et&] &7movit Amfion l&[&7i&]&7. c.& Nota fabula e[2s]2t Amfionem citharae cantu et pecudes, quarum pastor erat, ad se accersisse et lapides, quibus Thebani muri extructi sunt. @@&7Teqve testvdo.& Quia [2e]2 testudine[m] Mercurius lyram fecit. @@&7Et amica templis.& Fidicines hodieque Romae sacrificiis adhiberi uidemus. @@&7Et adhvc protervo crvda marito&. @@Non est intempestiua, sed animo cruda, id est crudelis, ac per hoc aspera atque horrens maritum. @@&7Tv potes tigres comitesqve silvas dvcere.& @@Haec ad testudinem dicuntur [siue ad Mercurium]. @@&7Cessit inmanis tibi blandienti ianitor avlae.& @@Receptam de Orfeo fabulam tractat, qua refert etiam Cer[2b]2erum et cetera inferna cantu citharae lenita esse. @@&7Atqve spiritvs taeter s. m. o. t.& @@Saniem aut[em] cadauerum, quibus uescitur, intellegi uult aut pro uenenis posuit, quae in illo esse potest fingi, cum etiam serpentibus hirsutus esse fingatur. @@&7Qvin et Ixion Tityosqve vvltv risit invito. &1Inuito &1uultu ris&[2&1i&]2&1t.& Intellegas tantam fuisse gratiam cantus, ut in tormentis poenae constitutis extorserit tamen risus. @@&7Danai pvellas,& pro eo, quod est 'Danai filias'. @@&7Avdiat Lyde scelvs atqve notas.& Mira oportunitate de excessu excessum repperit. Et est sensus: Audiat Lyde, qua poena damnatae sint, quae crudeles amatoribus fuerint. @@&7Et inane lymphae dolivm fvndo perevntis imo.& Inane @1 dolium. Ita autem figurauit, ut e contrario 'plenum uas [in-ante] illius rei' dicitur, ut et Te[2r]2entius: @@@@&1Vini plenum&. @@&7Seraqve fata.& Quare sera dixerit, ipse ex subiectis ostendit inferendo: &1quae manent culp&[2&1a&]2&1s etiam sub &1Orco&. @@&7Impiae nam qvid potvere m. i.& Bona epanalemsis, per quam inpensior affectio dicentis exprimitur. @@&7Dvro perdere ferro.& Non ad naturam ferri relatum est epitheton 'duro', sed ad animum earum, quae dura ac crudeli mente in eos usae sunt. @@&7Vna de mvltis face nvptiali digna.& Ypermestram dicit, quae Lyn[2c]2eum maritum seruauit. Et bene pro prae-senti adfectione inlatum &1face nuptiali digna&, tamquam maius praemium feminis non sit. @@&7Et in omne virgo nobilis aevvm&: propter pietatem scilicet, quam marito praestitit. @@&7Qvae velvt nanctae vitvlos leaenae.& @@Velut leaenae uitulos nanctae. @@&7Me pater saevis oneret catenis.& Extrinsecus audiendum 'si putat' uel quit tale: me pater, [2ai]2t, si putat, saeuis catenis oneret pro hoc facto. @@&7Et nostri memorem sepvlchro s. q.& Id est: monu-mento meo inscribe mortis meae [casum uel] causam. @@&7Miserarvm est neqve a. d. l.& @@Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 testatur insuauem esse uitam sine hila-ritate et amore, ac deinde puellam quandam captam specie adulescentis describit. @@&7Neqve dvlci mala vino lavere.& @1 @@Antiqua declinatio[2ne]2 '&1lauere&' dixit, non 'lauare'. Nam [2te]2rt[2i]2ae coniugationis hoc uerbum apud ueteres erat. Sic enim declinabant: lauo, lauis, lauit, non: lauo, lauas, lauat. @@&7Avt exanimari metventis p. v. l.& @@Sensus est: Aut cruciari castigatione uerborum. &1Patruae& autem &1linguae& pro 'seuerae' positum. Videntur enim patrui adulescentibus corripiendis austeriores esse quam patres, qui-bus natura ipsa indulgentiam plerumque extorquet. @@&7Tibi qvalvm. &1Qualum& metonymicos pro lanificio dixit. Sed mulieres per deminutionem u[2a]2sculum hoc usur-pant quasi[i]llum dicen[2te]2s. @@Hoc autem est, in quo pensa uel trama[2s]2 reuoluunt. @@&7Liparaei nitor Hebri.& Hinc transit ad laudem Hebri nomine adulescentis, quem a Ne[2ob]2ule amari indicat. &1Lipa-&1raei& autem a Lipare insula, ut si diceret 'Liparensis'. @@&7Simvl vnct&[2&7o&]2&7s Tiberinis vmeros lavit in vndis eqves ipso &7m. Bel.& Diximus et supra adulescentes post exercitium cam-pestre in Tiberi[m] nare solitos fuisse. @@&7Catvs idem per apertvm fvgientis agitato grege cervos &7iacvlari. &1Catus& 'ac[2u]2tus' ac per hoc 'doctus' significat[ur]. @@Ordo e[2s]2t autem: catus idem fugientis ceru[2o]2s iaculari per apertum agitato grege. @@&1Per apertum& autem absolute, id est per campum. @@&7O fons Bandvsiae.& Sacrificium hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 fonti[bus] Bandusiae repromittit, simulque laudes eius dicit. @@&7Non sine floribvs cras donaberis haedo.& Amfibolon. @1 Incertum est enim, utrum dicat 'haedo dona[2b]2eris et floribus', an uero 'donaberis haedo, qui erit cum floribus, id est coro-natus'. @@&7Et venerem et proelia d. F.& @@&1Frustra& scilicet quia immolabitur. @@&7Te flagrantis atrox hora C. n. t.& Opacitatem eius laudat, per quam dicit calorem canicularium dierum ad eum non descendere. @@&7Frigvs amabile.& @@Eleganter pro umbra refrigeranti calorem aestiui tem-poris dixit. @@&7Fies nobilivm tv qvoqve fontivm.& Tu quoque inter no-biles fontes nominaberis carmine meo praedicatus. @@&7Me dicente cavis impositam ilicem saxis vnde l. l. d. t.& Significat in saxo natam ilicem arborem, sub cuius radice erumpant aquae fontis huius. Loquaces autem [2l]2ymfas dixit, quod, dum de saxo cadunt, perstrepant. @@&7Hercvlis ritv modo d.& @@Haec $W)&[2$I&]2$DH\& in Augustum scribitur uictorem ex Hi-spania reuertentem. Quod autem Herculi illum comparat, ideo facit, ut ostendat labores eum non per alios, sed per se ad-ministrare. @@&7Morte venalem peti&[2&7i&]2&7sse lavrvm:& quam etiam morte paratus est [t]emere. Non enim omni modo [2eum u]2ell[2e]2 mori ait, [2sed ut]2 inde lauream petat. @@&7Prodea&[2&7t&]2 &7ivstis o. d.& Pro 'prodeat et operatur diuis', id est 'sacrificet'. @@Operationes enim sacrificia dixerunt. [2E]2t iustos diuos quamuis generaliter dicere possumus, nunc tamen specialiter accipiendum, scilicet quod Caesari uictoriam et reditum me-renti dederint. @1 @@&7Et soror cari dvcis.& @@Octauiam dicit Augusti sororem. @@&7Ivven&[2&7v&]2&7mqve nvper sospitvm.& @@Id est: nuper [2per]2 Augustum sospitum f[2ac]2t[2o]2rum. @@&7Male& [&7n&]&7ominatis parcite verbis.& Quid est &1male& [&1n&]&1ominatis uerbis parcite&? @@Vtrum quem ad modum edicitur, ut ciues feriato die litibus iurgiisque se abstineant; [2an]2 ut e contrario in sacri-ficiis praecipitur 'bona om[2in]2a habete', ita nunc ait 'parcite malis uerbis', [2id est]2 malis [h]ominibus? @@&7Tenente Caesare terras.& Id est: incolumi Caesar[2e]2. @@&7Et cadvm Marsi memorem dvelli.& @@Id est: ueteris uini cadum, quod iam uinum natum erat temporibus belli Marsici. @@&7Spartacvm siqva potvit vagantem fallere testa.& Spar-ta[2c]2us dux fugitiuorum per Italiam aliquando grassatus multa uastauit. @@&7Mvrrevm nodo cohibere crinem.& Colorem murreum in crinibus hodieque dicunt, qui medius est inter flauum et nigrum. Quia properare ill[2a]2m uult, in nodum tantum colli-gere crines praecipit. @@&7Si per invisvm mora ianitorem fiet, abito.& Praecipit puero, ut, si tardius ad Neaeram ab ostiario admittatur, recedat. @@Deinde quare hoc praeceperit, ostendit inferendo: &1Lenit &1albescens animos capillus&. @@&7Lenit albescens animos capillvs.& @@Haec cum admiratione quadam et dolore animi dicuntur. @@Miratur enim se tam segnem factum, ut contumeli[2i]2s fasti[2di]2entis puellae non irascatur, quod ipsum iniuria[m] senectutis fieri ingemescit. @1 @@&7Lenit albescens animos capillvs l. et r.& [2&7c.&]2 &7protervae.& Anim[2i]2, inquit, iuuenum, qui litium et rixarum in contempt[2u]2 amoris cupidi sunt, senili aetate leniuntur. @@&7Consvle Planco.& @@Significat se Planco consule adulescentem fuisse, irasci [2in]2tolerabiliter solitum, si fastid[2i]2retur. @@&7Vxor pavperis Ibyci.& Haec $W)&[2$I&]2$DH\& scribitur in uetulam mycham et luxuriosam. @@&7Tandem neqvitiae fige modvm tvae. &1Nequitiae& nunc 'calliditati et malitiae', non ut olim nequam dicebatur igna-[2u]2us ac nihili. @@&7Inter lvdere virgines.& @@Ordo et sensus est: Desine inter uirgines ludere, cum sis funeri propior. @@&7Et stellis nebvlam spargere candidis.& Decens allegoria. Ait enim: ut decor stellarum nubilo infuscatur, sic ad nito-rem fieri uirgine[2s]2 interuentu tuo turpes, quippe cum sis aetate iam adtrita et deformis. @@&7Filia rectivs expvgnat ivvenvm domvs pvlso Th&[2&7y&]2&7ias &7vti concita tympano.& Hic etiam filiam eius ostendit uirosam esse et per libidinem nimiam ita in furorem quendam incitari, ut Bacchae solent pulsu tympani audito. @@&7Te lanae prope nobilem tonsae Lvceriam, non citharae &7decent.& Luceria urbs est in Apulia et in Samnio. @@Catexochen autem pro qualibet lana hoc positum. @@&7Nec poti vetvla faece tenvs cadi.& Non decet aetatem tuam, inquit, in conuiuio multum potare. Hoc est enim 'f[2a]2ece tenus potare'. Nam utique cum tota amfora bibitur, ad faecem peruenitur. @@Per faecem autem uetulam uetus uinum accipe. @1 @@&7Inclvsam Danaen tvrris aenea.& @@$*)W&[2$I&]2$DH\& haec in Maecenatem scripta est; quae initium quidem habet ab habitatione Danaes, ceterum tracta[2t]2, quae sit uis auri et quantum potentiae habeat. Per quod ostendit in hoc fictam fabulam de aureo imbri Danaes, ut ostendatur nihil non posse pecunia atque auro expugnar[2i]2. @@&7Noctvrnis ab advlteris.& [2B]2elle &1nocturnis ab adul-&1teris&, quia adulteris nox apta est. @@&7Si non Acrisivm virginis abditae cvstodem& [2&7p&]2&7a&[2&7v&]2&7idvm &7Ivppiter et Venvs risis&[2&7s&]2&7ent.& @@Sensus est: Acrisius filiae suae Danaes pudicitiam dili-gentissime custodibat, si non diligentiam hanc elusam uellent Venus ac Iuppiter. @@[2&7Converso in pretivm deo:& quia Iuppiter]2 in aurum uer-sus pretium uidetur fuisse concubitus. @@[2A]2&7vrvm per medios ire satellites.& In hoc iam excessu[s] consilium est fabula[2e]2, quam in principio posuit. @@&7Concidit avgvris Argivi domvs ob lvcrvm.& Amfia-r[2a]2i scilicet, quem Erifyle uxor corrupta monili aureo pro-didit. @@&7Diffidit vrbivm portas vir Maced&[2&7o&]2&7.& Filippum significat Alexandri Magni patrem. @@&7Inlaqveant dvces. &1Inlaqueant&, id est: capiunt. @@&7Crescentem seqvitvr cvra pecvniam.& Reprehendit eos, qui pecuniam sic concupiscunt, tamquam feliciores futuri, cum tanto plus sollicitudinis ac curae habeant, quanto maior est. @@&7Maiorvmqve fames.& Pecuniarum maiorum scilicet. Et famem nunc pro desiderio posuit metaforicos. Dicit autem, @1 quod re uera uidemus, tanto cupidiores auarioresque fieri homines, quanto plus adquirant. @@&7Qvanto qvisqve sibi plvra negaverit, a dis plvra feret.& @@Bella relatio sensus est, qua significat se non inter aua-ros numerari. @@[2&7Nil cvpientivm nvdvs castra peto.& B]2elle, quia nec ipse est auarus. @@&7Et transfvga divitvm pa&[2&7r&]2&7tes, linqvere gestio.& @@Perseuerauit in translatione transfugam dicendo, [2c]2um supra 'castra peto' dixisset. @@&7Magnas inter opes inops.& Belle, quia, qui multum habet, plus desiderat, qua[2m]2 qui inops est; nec enim habet, quod uult, sicuti qui uere inopes sunt. @@&7Pvrae rivvs aqvae silvaqve ivgervm pavcorvm et &7segetis certa fides meae fvlgentem& [2&7im&]2&7perio fertilis Africae fallit &7sorte beatior.& Sensus est: Agellus meus quamuis [2n]2on e[2x]2i-mi[2us]2 sit, locupletiorem me tamen facit (nihil amplius scilicet desiderantem), quam ille est, qui sibi clarus uidetur, quod latissimas multasque habeat in Africa possessiones. Hoc ergo fallitur ille locuples, quod se beatiorem iudicet. @@&7Qvamqvam nec Calabrae mella fervnt apes.& @@Licet nec in Calabria possideam, inquit, ubi mel opti-mum nascitur. @@&7Nec Lestrygonia Bacchvs in amfora.& Lestrygones op-pidum Campaniae Formias tenuisse dicuntur. @@In illa autem regione, quoniam saxosa est, pr[a]etiosis-simum uinum Campanum nascitur. @@&7Bacchvs in amfora langvescit.& @@Belle &1languescit&, quasi senescit, ac per hoc ueterescit. @@Et paulo post ait: @@@@&1Promere languidiora uina&. @1 @@&7Contracto melivs parva cvpidine vectigalia.& @@&1Vectigalia& pro reditibus posuit. @@Proprie enim rei p(ublicae) reditus dicuntur uectigalia. @@&7Contracto melivs parva cvpidine vectigalia porri-&7gam&[&7vs&]&7.& @@Sensus communis est et manifestus. Ait enim paruo se contentum plus sibi uideri possidere, quam si multum habens amplius desideret. @@&7Qvam si Mygdoniis& [2&7campis&]2 &7regnvm Halyattii& [&7cam-&7pis&] &7continvem.& @@Quam si Mygdoniis campis regnum Halyatti continuem. Halyattus autem rex Persarum dicitur fuisse, uel, ut alii, rex Lydorum pater Croesi. @@&7Bene est cvi devs obtvlit parca qvod satis est manv.& Subaudiendum hic extrinsecus pronomen, quod est 'ei', ut sit: bene est ei, cui deus obtulit parca quod satis est manu. @@&7Aeli vetvsto nobilis ab Lamo.& Aelium Lamiam adloquitur senatorem. Aeliorum familiam a Lamo Formiarum rege oriri adfirmat, et inde Lamiae cognomen his adhaesisse. @@&7Memores genvs omne fastvs,& scilicet qui memoriam ue-terem teste[2n]2tur. @@&7Qvi Formiarvm moenia dicitvr princeps et innantem &7Maricae litoribvs tenvisse Lirim.& @@Formiani potentiores uidentur fuisse Minturnensibus et eorum agro[2s]2 tenuisse, [2ubi]2 Liris f[2l]2uit ac Marica nymfa coli[igi]tur; ideoque 'tyrannus late', quod ad Lirim usque regnum suum extenderit. @@&7Et innantem Maricae litoribvs tenvisse Lirim.& Liris per mediam urbem Minturnensium labitur, Maricam autem Minturnenses praecipue colunt, cuius etiam lucus in ipsa Minturnensium est. @1 @@&7Sternet aqvae nisi fallit avgvr annosa cornix.& Et Vergilius dicit cornices pluuiae inminent[2i]2s praesagas esse, cum ait: @@@@&1Tum cornix plena pluuiam uocat inproba& @@@@@@&1uoce&. @@Augurem ergo pro praesaga, [2id est]2 diuina posuit. Anno-sam uero ait, quoniam mille annos uiuere adfirmatur. @@&7Dvm potes aridvm compone lignvm. Cras genivm &7mero cvrabis et porca bimestr&[2&7i&]2 &7cvm famvlis opervm sol&[2&7v&]2&7tis.& @@Intellegendum in uilla sua esse Lamiam, quem ideo hortatur apud focum [a]epulari. @@Sic enim solent rustici hieme, cum feriati sunt. Quod ipsum manifestatur ex eo, quod dixerit: &1genium curabis &1cum famulis operum solutis&. @@Talia sunt enim et illa Vergiliana: @@@@&1Inuitat genialis hiemps&. @@@@&1Ante focum, si frigus erit, si messis, in& @@@@@@&1umbra&[&1m&]. @@&7Favne Nymfarvm fvgientivm amator.& Faunum inuocat, quem aiunt inferum ac pestilentem deum esse; secundum qu[2ae]2 et nunc Horatius loquitur, cum eum orat, ut lenis per agros suos transeat, et Vergilius in septimo significat, cum apud Mefitim pestiferi odoris paludem lucum e[2u]2m ha-bere ostendit et in consulendo oraculo eius uideri multa si-mulacra miris modis uolitantia [&1atque& [2&1imi&]2&1s Acheronta &1adfatur Auernis&]. @@&7Fvgientivm amator:& per lasciuiam scilicet fugientium. @1 @@Quale illud est: @@@@&1Et fugit ad salices et se cupit ante uideri&. @@&7Si tene&[2&7r&]2 &7pleno cadit h&[2&7a&]2&7edvs anno.& Significat semper se ei anniuersarium sacrum haedo facere. @@[2&7Veneris sodali&]2 &7vina creterrae.& Creterram Veneris sodalem dixit, quia @@@@&1Sine Cerere et Libero friget Venus&. @@&7Lvdit herboso pecvs omne campo cvm tibi n. r. D.& @@Nonis Decembribus Faunalia sunt, hoc est dies festus Fauni, in cuius honorem pecudes lasciuiunt. @@&7Inter avdaces lvp&[2&7v&]2&7s errat agn&[2&7o&]2&7s.& Non semper 'audaces agnos', sed illo die, quo uidelicet non timeant lupum inter se errantem. Et hoc interueniente numine Fauni euenire dicit, qui quasi die festo suo uult pecora, quae sub tutela sua sunt, sine periculo esse. @@&7Gavdet invisam pepvlisse fossor ter pede terram.& @@Inuisam terram fossoribus merito dixit, quod in ea la-borent, cum fodiunt. @@Naturale est enim omnibus odisse labor[2i]2s sui materiam. @@Significat autem agrestes, cum festo Fauni feriati [in-]ludant, in terra tripudiare. @@&7Qvantvm dis&[2&7t&]2&7et ab Inacho Codrvs.& Telefum sodalem ad-loquitur, iocose eum corripiens, quod historias non ad se pertinentes potius loquitur, quam quae pertineant ad con-uiuii praesentis apparatus. Deinde conuersus ad puerum, hortatur, ut inpari numero cyathorum potiones faciat. @@&7Qvantvm distet ab Inacho Codrvs pro patria&[&7s&] &7non &7timidvs mori& [&7i&]&7na&[2&7r&]2&7ras.& [cum] Comparationem, inquit, facis uirtutum Inachi et Codri. Codrus autem Atheniensium dux @1 fuit, qui, ut patriae uictoriam pareret, interimendum se La-c[a]ed[2a]2emoniis obtulit; de Inachi autem uirtutibus nulla ex-titit historia. @@&7Et pvgnata sacro bella svb Ilio.& Sacrum Ilium dixit se-cundum [2H]2omericum de [2Ilio]2: $*)/ILION I(RH/N&. @@&7Qvo praebente domvm et qvota:& ad epulandum praebente scilicet, quo modo solent dicere: apud quem. @@&7Et qvota Paelignis carea&[2&7m&]2 &7frigoribvs.& Vtrum in Pae-ligno oppido uult intellegi dici, an ut solent poetae speciem pro genere posuit, ut: @@@@@@&1Leuis innatat alnus& @@@@&1Missa Pado&? @@&7Da lvnae propere novae.& @@Siculi ueteres singulos uini cyathos sub singulorum deorum aut carissimorum sibi nominibus solebant in poculum defundere; secundum quae nunc haec dicuntur. @@&7Tribvs avt novem miscentvr cyathis pocvla c&[2&7o&]2&7mmodis.& @@Secundum illud: @@@@&1Numero deus impar&[2&1e&]2 &1gaudet&. @@&7Tres prohibet svpra rixarvm metv&[2&7e&]2&7ns tangere &7Gratia.& Ait: supra nouem cyathos si tres addideris, futurum ut ebrius factus exsurgas in lites, quae scilicet [et] contrariae sunt Gratiae. @@&7Cvr Verecynthiae cessant flamina tibiae.& Vere-cynthus urbs est Phrygiae. @@Ergo tibias Phrygias dicit, quae sacris Matris Magnae adhibentur, ad quarum cantus tamen solent et conuiuantes saltare. @@&7Parcentes e&[&7r&]&7go dexteras odi,& id est: otiosas, quae neque lyram percutiant nec spargant rosas. @1 @@&7Avdiat invidvs dementem strepitvm Lycvs.& [2Stre-pitum audiat Lycus]2 hylaritatis nostrae, et inuidia rumpatur. @@&7Et vicina seni non habilis Lyco.& Merito &1non habilis,& quia puella se[2ni]2 iuncta est. @@&7Tempestiva petit Rode.& Quid est &1tempestiua&? utrum non inportuna ac non incommoda, an uero tempestiua id est matura rebus ueneriis? @@&7Me lentvs Glycerae torret amor.& Eleganter; [me] lentus amor quasi latens et occultus nunc intellegendum, ut lentus ignis dicitur, qui[a] latens ac sine flamma urit. @@&7Non vides qvanto moveas periclo.& Haec allegoricos ad Pyrrum sodalem dicuntur, qui puerum Nearchum nomine a quadam femina dilectum sollicit[2e]2t et ei extrahere conetur. @@&7Inavdax,& id est: non audax, ac per hoc, timidus. @@&7Ibit insignem repetens Nearchvm grande certamen tibi &7praeda cedat maior an illi.& Obscurauit elocutionem, quod cer-tamen ipsum ire dixit, non mulierem, quae certamen cum Pyrro factura sit, cupiens eripere ei Nearchum puerum. @@&7Haec dentes acvit timendos.& @@Belle hoc dicitur de ea, quam iam dudum sub nomine leaenae intellegi uoluit. @@&7Arbiter pvgnae posvisse nvdo svb pede palmam.& Hunc puerum arbitrum certaminis esse dixit et palmam con-tentionis ipsius calca[e]re; [2p]2er quod intellegi uult illum uicto-rem certaminis futurum, cui se tradere uoluerit. @@&7Qvalis avt Nerevs fvit.& Nerei pulchritudinem et Ho-merus praedicauit, cum ait: @@@@$*NHREU\S O(\&[$S&] $KA/LLISTOS A)NH\R U(PO\ *)/ILION H)=LQEN. @@&7Avt aqvosa raptvs ab Ida.& Ganymeden significat. @1 @@&7O nata mecvm consvle Manlio.& @@Ioculariter ad amforam, quam in ueterario habebat, [ad-]loquitur, et, ut ostenderet, quam uetustum uinum habeat, se-cum natam dixit. Apparet autem Flaccum consule [2M]2a[2n]2lio natum esse. @@&7Sev tv qv&[&7a&]&7erellas sive geris iocos sev rixam et insanos &7amores sev facilem pia testa so&[&7y&]&7mnvm.& Belle haec dicuntur, quia per uinum alii qu[a]erellosi, alii hilares [2fiunt]2 ac iocosi, et quidam rixant in conuiuio, quidam in cupiditatem ueneriam efferuescunt, nonnulli obdormiunt. @@&7Descende Corvino ivbente.& Significat se [et] Mess[2a]2lam [et] Coruinum pascere, in cuius [2honorem]2 hanc uetustissimam uini amforam promere uelit. @@&7Descende Corvino ivbente promere langvidiora vina.& Attende elocutionem 'descende promere', pro 'descende ut promas', ut est illud Lucilianum: @@@@&1Da bibere ab summo&. @@Languidiora autem uina dicit uetustate lenita. Sic ergo et illud supra dictum: @@@@&1Nec Laestrygonia Bachus in amfora& @@@@@@&1Languescit mihi&. @@&7Non ille qvamqvam Socraticis madet sermonibvs te &7neglegit horridvs. Narratv&[2&7r&]2 &7et prisci Catonis.& Ordo et sensus est: Non ille te neglegit nec est in hoc horr[2i]2dus, quam-quam philosophiae studiosus sit. @@&7Tv lene tormentvm ingenio admoves,& quoniam et blan-ditur ebrietas et extorquet plerumque animi grauitatem. @@&7Viresqve et addis cornva pavperi.& @1 @@Bene et hoc, quia interdum per ebrietatem homines hu-militatis suae obliti in maiorem sui fiduciam exsurgunt, per quam melioribus non cedentes accenduntur ad temeritatem. @@Per cornua ergo uiolentiam cerebri intellegi uult. @@&7Regvm apices.& Per apices sublimitatem honoris ac potentiae significari iam et supra ostendimus. @@&7Te Liber et si laeta aderit Venvs.& @@Significat se ex hac amfora potando hilaritatem et gra-tiam conuiuii usque in crastinum mane producturum. @@Viuas lucernas, pro ardentibus dixit. @@[2S]2&7e&[2&7g&]2&7nesqve nodvm solvere Gratiae.& Hoc est: quae nodum non soluunt. @@Hoc autem ad id pertinet, quod, qui fida gratia inter se iuncti sunt, numquam ab amicitia resoluuntur. @@&7Montivm cvstos nemorvmqve, virgo.& Dianae pinum in fundo suo consecrat, apud quam quotannis se sacrificaturum repromittit. @@&7Qvae laborantes vtero pvellas ter vocata avdis.& Se-cundum Graecorum opinionem, qui parientibus Dianam adesse dicunt. @@Quam ideo Lucinam appellamus, quod lucem nascentibus tribuat. @@&7Diva triformis& cur dicatur, notum est, quia scilicet ea-dem existimetur Luna, Diana, Proserpina. @@&7Caelo svpinas si tvleris manvs.& Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 quandam Fidylen adloquitur, dicens ei deos puris manibus et bona conscientia colendos esse. @@&1Supinas&, id est: supplices, ut Vergilius: @@@@@@&1Tendoque supinas& @@@@&1Ad caelum cum uoce manus&. @1 @@&7Pomifer&[2&7o&]2 &7anno,& pro pomifera parte anni, id est tem-pore autumnali, quod est graue ac pestilens. @@&7Nam qvae nivali pascitvr Algido devota.& @@Dicit aliud conuenire pontificibus, aliud qui priuat[2i]2 suos lares orant. Illos enim hostias magnas diis immolare debere, hos autem myrto et marino rore contentos esse debere. @@&7Nam qvae nivali pascitvr Algido devota qvercvs inter &7et ilices. &1Deuota&[&1m& autem] absolute dicitur, et significat diis destinatam. Ordo est autem: niuali pascitur Algido inter quer-cus et ilices. @@&7Coronante&[2&7m&]2 &7marino rore deos.& Marinum rorem hodieque in Italia uirgultum quoddam appellant. @@&7Inmvnis aram si tetigit manvs.& @@Subaudiendum extrinsecus 'scelerum' aut quid tale, quia 'inmunem scelerum' manum uult intellegi, id est a sce-leribus puram, quam dicit blandiorem diis esse farre et granis salis sacrificantem, quam si sumptuosa hostia sacrificet. @@&7Non svmptvosa blandior hostia.& @@[Non] nominatiui casus sunt 'sumptuosa' et 'hostia', quia sensus est: Non blandior diis sumptuosa hostia per sacri-ficium, quam manus, quae innocens farre et saliente mica sacrificat. Salientem autem micam salis granum intellege, quod saliat, cum in ignem missum sit. @@&7Intactis opvlentior thesavris.& @@Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 generaliter inuehitur in luxuriam [omnem] omnia profanantem et aedificiis nouis non terram tantum, uerum etiam maria occupantem. @@&7Si figit adamantinos svmmis verticibvs dira Necessitas.& @@Necessitatem hic pro morte posuit. @1 @@Sensus autem: Quamuis multa ampla possideas, non tamen sincera uolu[2p]2tate his frui potes, quippe cum necessi-tat[2e]2 mortis te obstrictum esse scias, nec possis inde te ullo remedio aut praemio redimere. @@&1Adamantinos& autem &1clauos& pro necessitate mortis, quae dura est et inmutabilis, non mala conceptione dictum est. @@&7Campestres melivs Scythae.& @@Campestres Scythae, quod in campis sine tectis uiuant, dicti sunt; de quibus et Sallustius sic ait: @@&1Scythae nomades tenent, quibus plaustra &1sedes sunt&. @@&7Et rigidi Getae.& Getae Thraces sunt; quos rigidos dixit propter frigora regionum earum. @@&7Inmetata qvibvs ivgera liberas frvges et Cererem &7fer&[2&7v&]2&7nt.& @@&1Inmetata&, id est: interminata. @@Commune autem inter se barbaris solum eorum esse omnibus notum est. @@&7Nec cvltvra placet longior annva.& @@Hoc est: nec plus colunt, quam unde unius anni fructum percipiant. @@&7Defvnctvmqve laboribvs aeqvali rec&[2&7r&]2&7eat sorte vica-&7rivs.& Vicem inter se laborandi praestare barbaros ostendit. @@&7Et metvens alterivs viri.& Subaudiendum extrinsecus 'concubitum'. @@&7Et peccare nefas, avt pretivm est mori.& Hoc est: pec-care nefas uidetur aut qui peccauerit, morte poenas luit. @@&7O qvisqvis volet inpias.& Non recte a superiore $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 haec separata sunt, cum inde pendeant et illi[s] adnexa sint. @@&7Si qvaeret pater vrbivm svbscribi statvis.& Id est: si uult gratiam apud ciues suos collocare, per quam mereatur, @1 ut public[a]e statuae ponantur, et in titulo earum 'pater ur-bium' adscribatur. @@&7Qva&[&7m&]&7tenvs hev nefas virtvtem incolvmem odimvs, &7svblatam ex ocvlis qvaerimvs invidi.& Qui bonos uiros incolumes oderimus, [2s]2et iam mortuos [2desi]2der[2e]2mus, ipse ostendit in-ferendo 'inuid[2i]2'. Re uer[2a]2 enim per inuidiam fit, ut boni uiri, dum uiuant, osi sint. @@&7Qvid tristes qv&[&7a&]&7erimoniae, si non svpplicio cvlpa &7reciditvr.& Ordo est: Quid tristes qu[a]erimoniae proficiunt. Sensus est autem: Quid prodest nos de malis moribus con-qu[a]eri, si non culpae licentia poena conpescitur? @@&7Qvid leges.& @@Sensus est: Vanae sunt leges, si non obseruentur a mo-ribus. @@&7Si neqve fervidis pars inclvsa caloribvs.& Id est: si nihil potest obstare cupiditatibus, per quas non tantum leges inrumpuntur, uerum etiam ipsa natura expugnatur adeuntibus lucri causa paene iam inhabitabiles orbis terrae regiones. @@&7Nec Boreae finitimvm latvs.& @@Quo modo 'finitimum latus Boreae' dicitur Australi no-minato, cum inter se haec longinqua [h]a[e]c toto medio orbe diuisa sint? @@Numquid et huic elocutioni subtiliorem intellectum ad-hibe[2bi]2mus, ut 'nec' particulam bis accipiamus, semel sic intellegentes 'nec finitimum Boreae latus', [2it]2erum simpliciter &1'Nec Boreae finitimum latus durataeque niues &1mercatorem a&[2&1b&]2&1igunt'&. @@&7Magnvm pavperies obprobrivm ivbet qvidvis et fa-&7cere et pati.& @@Ex quo coepit, inquit, paupertas probrosa esse et cri-mini dari, per omne nefas diuitiae quaeri coeperunt. @1 @@&7Virtvtisqve viam deserit .& [&7Obprobrivm:&] Obprobrium scilicet paupertatis [uiam deserit]. @@&7Scelervm si bene.& @@Pro 'ualde' positum, ut apud Ennium frequenter. @@&7Et tenerae nimis mentes.& @@Vtrum puerorum mentes teneras nimis di[2c]2it [2ea]2sque formandas ad asperiora studia, an uero luxuriosorum mentes teneras appellat, quas uult abiectis gemmis et auro formari ad asperiora studia? @@&7Nescit eqvo rvdis h&[2&7a&]2&7erere ingenvvs pver.& Irascitur Romanos omisso militaris exercitii studio ad Graecos ineptos luxuriososque lusus transisse. @@&7Cvm perivra patris fides consortem socivm fallat et &7hospitem.& @@Non est, inquit, mirum augeri cotidie censum unicuique priuatorum, cum omnes scelere grassentur in hospitem, in socium, in consortem adquirendi studio. @@Et tamen non multum hoc his prodest, quia indigno heredi haec relictur[2i sin]2t, qui corruptus luxuria seruare sci-licet haec non possit. @@&7Tamen cvrtae nescio qvid semper abest rei.& @@Hoc ad ipsam auaritiae naturam refertur, cui, dum nihil ex[2pl]2et, semper uidetur deesse. @@&7Qvo me Bacch&[&7a&]&7e rapis tvi plenvm.& @@Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 inuocat Liberum patrem petens ab eo, ut se in secreta aliqua nemorum suorum ducat, ubi numine eius mentem instinctus Caesari[2s]2 Augusti laudes can[2a]2t; per quae uidetur allegoricos significare non sufficere spiritum @1 suum laudibus Augusti, [2n]2i[2si]2 Liberi numine (nam et ipse mu-sicus deus est) ad[2iuu]2etur. @@&7Qvibvs antris egregii Caesaris avdiar aeternvm medi-&7tans decvs stellis inserere.& @@'Quibus' graui sono pronuntiandum. Est enim sub-iunctiua particula 'quae'. Praeposito enim &1Qu&[2&1o&]2&1s a&[&1u&]&1gor &1in specus& subiunxit &1quibus antris egregii Cae-&1saris audiar&; in quo et $E)FECH/GHSIS& figura adnotanda, quia praedict[2o]2 'specus' '[2a]2ntra' subiecit, hoc est, qui specus [2a]2ntra sunt. @@&7Aeternvm meditans decvs.& @@Consecrationem dicit. @@&7Dicam insigne recens adhvc indictvm ore alio.& Per haec primum se lyrica tangere significat. @@&7Hebrvm prospiciens.& Hebrus est Thraciae fluuius, Ro-dope mons Thraciae. @@&7Qvam mihi devio.& Deuium est a uia remotum, ac per hoc: 'in siluis ac solitudinibus agent[2i]2 m[2ihi]2?' @@Diximus autem haec allegoricos dici, quia per ea intel-legi uult se inusitatum Romanis carmen tractare. @@&7O Naiadvm potens Baccharvmqve valentivm proceras &7manibvs vertere fraxinvs.& Vult intellegi tantas uires [2c]2ultri-cibus Liberi patris instinctu[m] numinis eius esse, ut etiam proceras arbores radicitus possint uertere. @@&7Nihil mortale loqvar.& Subaudiendum: si me in tuo[2s]2 specus ac secreta nemorum duxeris. @@&7Cingentem viridi tempora pampino.& Vtrum s[2e]2 ibi tan-tum ea cingentem, an quoscumque numine suo complere dignatur? @1 @@&7Vixi&[&7n&] &7pvellis nvper idonevs.& Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 uidetur iam renuntiare carminibus et lyram consecrare et amare desinere. @@&7Et militavi non sine gloria.& @@Allegoricos militiam nunc amorem uocat. @@&7Defvnctvmqve bello barbit&[&7t&]&7on.& @@Perseuerat in allegoria 'defunctum bello barbit[t]on' di-cendo, significans amores suos se barbit[t]o cecinisse, quod est organi genus. @@&7Laevvm marin&[2&7a&]2&7e qvi Veneris latvs cvstodit.& Conse-cratum Veneri barbit[t]on se suspendere in templo eius dicit in pari[af]etem sinistrum. @@&7Hic hic p. lvcida fvnalia et ve&[2&7c&]2&7tes et arcvs oppositis &7foribvs minacis.& Haec instrumenta amoris intellegi uult. @@&7Et Memfim carentem Sithonia nive.& Memfis in Ae-gypto ciuitas est, quam merito carere niue dicit, quia in Aegypto numquam est nix; [2a]2deo calidi aeris est. Sithoni[2i]2 autem Thraces sunt, ubi nix multa est; unde $KAT' E)COXH\N Sithoniam niuem dixit. @@&7Svblimi flagello tange Chloen semel adrogantem.& &1Sublimi flagell&[2&1o&]2: id est: in alt[2um]2 subleuato. @@Hoc enim fit, cum quis uehementius uelit percutere. @@Vult autem Chloen, quod sit adrogans et superba aman-tibus, percuti uel una amoris plaga [2a]2 Venere. @@&7Impios parrae& [2&7re&]2&7cinentis omen dvcat.& Amatam peregre proficiscentem dimittens inuitus, ne malis auspiciis exeat, timens optat, impii potius quam ips[2a]2 auspicio parrae auis et ceter[2o]2rum, quae subicit, proficisca[2n]2tur. @@[2&7Impios dvcat.&]2 &1Impios ducat&, non impios re-uocet, id est pi[2o]2s. @1 @@&7R&[2&7av&]2&7a lvpa& a colore dicitur. @@&7Rvmpit et serpens iter institvtvm.& Ait, si in transuer-sam uiam serpens transit, iter inhibere. @@&7Terrvit mannos.& @@Manni equi dicuntur pusilli, quos uulgo burichos uo-cant. @@[2I]2am et hoc ad omen dicit pertinere, quod manni ter-reantur. @@&7Anteqvam stantis repetat palvdes imbrivm divina &7avis inminent&[2&7v&]2&7m oscinem corvvm.& Cornix antequam repetat paludem; quam imbrium inminentum diuinam ait, quia plu-uiam futuram significare soleat, quod etiam Vergilius ostendit: @@@@&1Tum cornix plena pluuiam uocat inproba& @@@@@@&1uoce&. @@'Antequam repetat paludes' [Paludes] autem non ad anni tempus pertinet, sed ad diei. @@&7Oscinem corvvm.& Pr[2ec]2e [2m]2ea oscinem [et] coruum in-uocabo, inquit. @@&7Sed vides qvant&[2&7o&]2 &7trepidet tvmv[v]ltv pronvs Orion.& Decenter pericula nauigationis ostendit, quibus illam retineat; nam reuocare non audet. @@In occasum autem pronus Orion intellegendus; nam tunc magis tempestates mouentur. @@&1Et trementes uerbere ripas&. Verbere fluctuum aut uentorum. @@&7Sic et Evrop&[&7a&]&7e nivevm dolos&[2&7o&]2 &7credidit tavro latvs.& &1Sic&: hoc est: dum e[2a]2m blandus in mare placidum Iuppiter inducit. Haec autem comparatio Iapygi uento confertur, qui incipit placidus, mox in tempestates concitatur. @1 @@&7Mediasqve fravdes pallvit avdax.& Ad ludum audax, non nunc, cum palluit. @@&7Nocte svblvstri.& @@Pro sublucida. @@&7Pater o relictvm filiae nomen.& @@Europae ingemescentis uerba sunt, et 'filiae relictum' pro 'a filia relictum'. @@&7Victa fvrore:& nunc errore mentis uel amore. @@&7Levis vna mors est virginvm cvlpa&[2&7e&]2&7.& Quanto minus peccare uirgo debet, eo in peccatis digna maiore sup-plicio est. @@&7Vigilansne ploro.& Bene; tam en[2im]2 incredibile factum est, ut uideatur [et hoc] potius simile somnio. @@[2&7Lv&]2&7dit imago.& Imago pro somnio dicitur. Et est sensus: [2an]2 sine uitio sum et hoc potius somnio? @@&7Qvae porta fvgiens ebvrna.& @@Vergilianum est: @@@@&1Altera candenti perfecta nitens elefanto,& @@@@&1Sed uana ad caelum mittunt insomnia manes&. @@&7Inpvdens liqvi patrios penates. Inpvdens Orcvm &7moror:& [2e]2ade[2m]2 inpudentia uiuo, qua patriam reliqui. @@&7Speciosa qvaero pascere tigres.& @@Gynecios sollicita est, ne desinat esse speciosa, quae de-siderat, quam primum perire, dum pulchritudo sua secum sit. @@&7Vilis Evrop&[&7a&]&7e, pater vrget absens.& Dubium non est, inquit, quin metue[2n]2s absentem uilem existimet et appellet, credens me amantem persecutam. @@Et ideo moriendum est, ut pr[2obr]2orum horum obliuiscar. @1 @@&7Potes hac ab orno pendvlvm zona&[&7e&] [2&7b&]2&7ene te secvta:& quae adiutura sit mortis consilium. ­@@&7Aderat qv&[&7a&]&7erenti perfidvm ridens.& [2&1Ridens&]2 et perpetuum [antepositum numen] epitheton est Veneris et ad praesentiam pertinet. Ridet enim, et quod eam imago iuuenci deceperit, et quod illa irascatur, quasi uere a pecore decepta sit. @@&7Mox vbi lvsit satis:& postquam diu passa est illam ign[2a-]2ram felicitatis de casu suo conqueri. ǭ@@&7Laceranda reddet cornva tavrvs.& Nec laceres eum, inquit, cum se tibi rursus obtulerit. @@&7Vxor invicti Iovis esse nescis.& @@Ambiguum, utrum hoc dicat 'nescis te coniugem Iouis esse', an uero 'nescis te gerere coniugem Iouis', ut si dica[2s]2 'nescis esse consul'. ˭@@&7Tva sectvs orbis nomina dvc&[2&7e&]2&7t.& @@Id est, diuisus, qu[2ia]2 a[2b]2 huius nomine pars orbis Europa appellata est. @@&7Festo qvid potivs die.& Neptunaliorum diem significans esse ait: Quae res est, quam potius debeam facere, quam uinum promere Neptunalibus? @@&7Mvnitaeqve adhibe vim sapientiae.& Munita sapientia bene dicitur, quae scilicet nulli fortunae subiecta est. Graeci autem aiunt uim sapientiae adhiberi per uinum. @@&7Inclinare meridiem sentis:& in occasum scilicet die[2m]2 inclinare. @@&7Cessantem Bibvli consvlis amforam.& Id est, in ho[2r]2re[2o]2 cessantem et qu[2asi]2 residentem; &1Bibuli consulis& autem eo anno, quo Bibulus consulatum gessit, natam. @@&7Svmmo carmine qvae Cnidon fvlgentisqv&[&7a&]&7e tenet &7Cycladas,& id est: in consummatione carminis Venerem can-tabimus. @1 @@&7Ivnctis vis&[2&7i&]2&7t oloribvs:& quae oloribus, id est cycnis [in]iunctis uecta reuisit Cnidum Cycladam Pafum. @@&7Dicetvr merita Nox qvoqve nenia.& [2Nenia]2 carmen est, quod in mortuos cantatur. @@Sed bene hoc carmen etiam nocti adcommodat propter tenebras et somnum, quae morti sunt proxima. @@&7Tyrrhena regvm progenies.& @@Simile illi est [2in]2 hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 principium: @@@@&1Maecenas atauis edite regibus,& et cur sic eum appellat, ibi diximus. Inuitat autem nunc Maecenatem ad [a]epulas, cui destinatam uini amforam et inlibatam iam apud se esse dixit. @@&7Ne semper vdvm Tibvr et Aefvlae declive contempleris &7arbvm et Telegoni ivga parricidae.& Turrim Maecenas dicitur in hortis suis extruxisse, unde haec omnia prospectabat. @@&7Et Telegoni ivga parricidae.& Tusculum significat, quod dicitur Telegonus Circes filius condidisse, qui per igno-rantiam patrem suum Vlixen occidit. @@&7Molem propinqvam nvbibvs ardvis.& Turrim dicit. @@&7Sollicitam explicvere frontem,& id est: tristem exhila-rauere. @@&7Iam clarvs occvltvm Andromedae pater.& Cefeus scilicet, qui inter sidera receptus est. @@&7Iam Procyon fvrit.& Stella est, quae ante Caniculam oritur. @@&7Et stella ve&[2&7s&]2&7ani Leonis.& Stellam pro toto signo dixit, in quo solem necesse est esse mense Augusto, quod est fer-uentissimum anni tempus. @@&7Tv civitatem qvis deceat statvs cvras.& @1 @@Apparet illo tempore urbis praefectum fuisse Maece-natem. @@&7Tanaisqve discors.& Tanais flumen est influens Maeotiis paludibus, et inde in Pontum. Discors autem dictus, quod discernat Europam et Asiam, nisi forte ad incolas eius refe-ramus hoc epitheton, qui inter se (namque sunt ferocissimi barbari) discordant. @@&7Ridetqve si mortalis vltra fas trepidet.& Quoniam scilicet nefas est inquirere futura, quae diui nescire nos uo-luerunt. @@&7Qvod adest memento componere& [2&7a&]2&7eqvos,& id est: praesentibus fruere et ea, quae adsunt, aequa mente compone. @@&7Nvnc medio alveo cvm pa&[2&7c&]2&7e delabentis& [&7A&]&7etrvscvm &7in mare, nvnc lapides adesos.& Varietatem et uices uitae hu-manae, quem ad modum [2modo]2 quieta ac laeta est, modo ad-uersis casibus inquieta ac turbulenta, per allegoriam describit. @@&7Cvi licet in diem dixisse: vixi.& @@Perseuerat persuadere praesentia commoda tantum am-plectenda, de futuris non esse cogitandum. @@&7Non tamen inritvm qvodcvmqve retro est efficiet.& @@Id est: non potes[2t]2 commodum uitae, quod iam per-cepi[t], infringere. @@&7Lvdvm insolentem lvdere pertinax.& Veteribus usitatum elocutionis genus 'ludum ludere' sicut 'uitam uiuere' et 'ser-uitutem seruire' et multa similiter. @@&7Transmvtat incertos honores.& @@Vtrum transmutando incertos facit, an, quia incerti sunt, ideo transmutare eos [2st]2u[2d]2et? @@&7Resigno qvae dedit. &1Resigno&, id est: reddo. @@&7Et mea virtvte me involvo.& Diserte, id est, mea uirtute me munio, nihil ab illa timens aut desiderans, con-tentus sola probitate et bona conscientia. @@&7Sine dote,& id est: sine opibus. @@&7Non est mevm si mvgiat Africis malvs procellis.& @1 @@Nec uitae nec propositi mei est, inquit, aduersa [2timere]2, quia nec periculis me quaestus causa committo, nec plura, quam habeo, desidero. @@&7Ne&[&7c&] &7Cypriae Syriaeqve merces addant avaro di-&7vitias mari.& Quasi iam mare habeat diuitias obruendo naues cum rebus pr[a]etiosissimis. @@&7Tvnc me biremis praesidio scafae tvtvm per Aegeos &7tvmvlt&[2&7v&]2&7s avra feret geminvsqve Pollvx.& @@Tunc, cum maxime saeuit tempestas, inquit, ego tutus nauigo praesidio scafae. Sed per haec allegoricos significat se tutum securumque uiuere, quia non quaerat diuitias, quas non desideret. @@&7Geminvsqve Pollvx&: quia horum sidera, cum se osten-dunt laborantibus nautis, praebent spem salutis. @@&7Exegi monvmentvm aere perennivs.& Ha[2e]2c $W)&[2$I&]2$DH/&, qua tertius liber consummatur, in ipsius auctoris laudes scripta est. @@&7Regaliqve& [2&7sitv&]2 &7pyramidvm altivs.& @@Pyramides regum Aegyptiorum sepulchra sunt adeo in-genti mole saxorum in mediis harenis Aegypt[2i]2 structa, ut inter septem miracula habeantur. @@&7Non Aqvilo inpotens&, pro 'ualde potens'. @@&7Vsqve ego postera crescam lavde recens.& Eleganter, quia semper sunt, quibus haec elocutio noua sit et laudetur. @@&7Dvm Capitolivm& [2&7s&]2&7candet cvm tacita virgine pontifex.& @@Tale est illud Vergilianum: @@@@[2&1D&]2&1um domus Aeneae Capitoli&[&1i&] &1inmobile& @@@@@@&1saxum& @@@@&1Accolet&. @@&7Avfidvs,& flumen Apuliae, in qua Horatius natus est. @1 @@&7Et qva pavper aqvae Davnvs agrestivm regnavit &7popvlorvm.& @@Daunus in Apulia regnauit[, a cuius nomine fluuius ap-pellatus est]; qui pauper aquae dicitur, quia Apulia siticulosa est ob nimios calores. @@&7Agrestivm regnavit popvlorvm.& @@Adnotanda elocutio per genetiuum figurata. @@&7Ex hvmili potens.& @@Gloriatur libertino patre natum se ad tantam claritatem studiorum peruenisse. @@&7Aeolivm carmen ad Italos dedvxisse modos.& @@Aeolid[a]e dialecto Alcaeus lyricus poeta usus est. @@Testatur ergo se Horatius Graeci carminis modulationes primum in Latinam linguam contulisse. @@&7Svme svperbiam qvaesitam meritis.& Ad Musam dicit, ac per hoc ad studium suum. @@Adroga, inquit, tibi gloriam [2u]2bertate ingenii quaesitam. @@&7Qvaesitam meritis et mihi Delfica lavro cinge&[&7re&] &7volens Melpomene comam.& Delfica laurus dicitur, quia Apollini grata est, qui Delficus appellatur ab urbe Delfis, quae est sub Parnasso monte, ubi oraculum eius est. @@@@{1POMPONI PORFYRIONIS COMMENTARIORVM LIBER III @@@@EXPLICIT}1 @@@@{1INCIPIT LIBER III[2I]2}1 @@&7Intermissa Venvs div.& @@Post consummatos editosque tres carminum libros ma-ximo interuallo hunc quartum scribere conpulsus esse dicitur ab Augusto, ut Neronis priuigni eius uictoriam de Reti[i]s [2V]2indelici[i]s quaesitam inlustraret, quae in hoc libro ea [2o]2de[m] continentur, quae sic incipit: @@@@&1Qualem ministrum f&[2&1ul&]2&1minis alitem&. @@&7Intermissa Venvs div rvrsvs bella moves.& @@In superiore libro ostendimus allegoricos bella et militiam Veneris Horatium pro amoribus dicere. @@&7Svb regno Cina&[&7y&]&7re.& P[2e]2r [2ea]2 significat Cina[y]ram se amasse. Et hoc autem allegoricos, quod ait 'sub regno Cina[y]rae' quasi 'sub dominio'. Sed ut dignitatem formae eius ostenderet, reginam sibi fuisse ait. @@&7Circa lvstra decem.& Prope annos quinquaginta aetatis iam se dicit agere. @@&7Flectere molli&[2&7bvs&]2 &7iam dvrvm.& @@$*)ANTI/QETON.& 'Mollibus' enim 'durum' obposuit. Molli[ti]a @1 autem Veneris imperia dicit, quasi ludicra ac delicata sint, se autem durum ait, quasi iam indomabilem propter aetatem. @@Nam et hoc translatiue dicitur a pecoribus, [2quibus]2 cum iam aetat[2e]2 duris iuga ac frena adhibentur, perdomari non possunt. @@&7Tempestivivs in domvm Pavli pvrpvreis al&[2&7e&]2&7s oloribvs.& @@Fabius Maximus Paulus fuit nobilis et disertus adule-scens, cui uenerios lusus nunc cu[2r]2 maxime conuenire dicat, ipse ostendit subiciendo: &1namque nobilis et decens &1et pro sollicitis non tacitus reis&. @@[2&7Pvrpvreis&]2 &7oloribvs& quomodo dicitur, cum albi sint potius? Sed sic purpureum pro pulchro dicere poetae ad-suerunt, [2u]2t Vergilius: @@@@&1Et pro purpureo poenas dat Scylla capillo&, @@et alibi: @@@@&1In mare purpureum uiolentior effluit amnis&. @@&7Et pro sollicitis non tacitvs reis.& Causidicum oratorem esse ostendit Paulum. @@&7Et centvm pver artivm.& @@Vtique bonarum hic artium accipiendum. @@&7Et qvandoqve potentior largi mvneribvs riserit aemvli.& &1Quandoque& pro quandocumque positum est. @@Et est sensus: Quandocumque apud puellam potior ri-uale suo fuerit, quamuis ille muneribus commendare se ei conatus sit. @@&7Ponet marmorea&[2&7m&]2 &7svb trabe citrea.& Id est: marmo-reum signum tibi et templum decorum statuet. @@&7Me nec femina nec pver iam.& @@Dicit, quod iam sit aetate declinata, non sperare posse fieri, ut mutuo ametur. @1 @@&7Sed cvr, hev Ligvrine, cvr manat rara mea&[2&7s&]2 &7la-&7crima per genas?& Iucundissime ostendit uelle se excusare a lusibus iam ueneriis, [2sed]2 recordatione Ligyrini, quem ad-huc diligit, lacrimas sibi d[2e]2cidisse et inpeditam linguam, quo-minus perferre posset ipsam excusationem. @@&7Cvr facvnda.& Cur, inquit, lingua mea alioquin facunda subito in medio sermone obmutuit, ne perferre possem, quod coeperam dicere? @@&7Noctvrnis ego somni&[2&7i&]2&7s iam captvm teneo, iam vo-&7lvcrem seqvor.& Dicit se Ligyrinum ex desiderio semper som-niare et, ut fit errore quodam mentis, imaginari, quasi, cum diu quaesitum tandem inuenerit, in alitem uersum ex ipsis manibus amittere[2t]2. @@&7Pindarvm qvisqvis stvdet aemvlari.& Haec $W)&[2$I&]2$DH\& ad An-tonium Iulium Marci Antoni triumuiri filium scribitur, con-tinens laudes Pindari lyrici poetae. @@&7Ceratis ope Daedalea nititvr pinnis.& Id est: altiora quam possit expedire conatus decipietur, quem ad modum Icarus Daedali manibus factis pinnis. @@&7Vitre&[2&7o&]2 &7datvrvs nomina ponto,& quia ab Icaro mare, in qu[2od]2 d[2e]2ci[2d]2i[2t]2, Icar[2i]2um appellatur. &1Vitr&[2&1e&]2&1o& autem &1ponto&, id est: uitrei coloris. @@&7Sev per avdaces nova dithyrambos.& [2Audaces dithy-rambos]2 ait, qu[2o]2d plurimum sibi Pindarus hic permittat. @@Nam et maximo spiritu nouas historias hoc metro canit. @@&1Noua& autem &1uerba& aut admirabilia aut ab ipso Pin-daro facta esse accipe. @1 @@&7Nvmeri&[2&7s&]2&7qve fertvr lege solvtis.& @@Ideo, quia plerumque ad uolu[2n]2tatem suam quisque ly-ricus poeta metrum sibi fingit [2ita]2 tamen, ut quem sibi ipse initio $W)&[2$I&]2$DH=&[2$S&]2 statuit ordinem necesse habeat ad finem usque custodire. @@&7Sive qvos Elea domvm redvcit palma caelestis.& Vtrum Castorem a[2c]2 Pollucem significat, an generaliter quicumque ex certamine sacrorum agonum uictoriam reportauerint? @@&7Et centvm potiore signis mvnere donat.& Dicit magis illum honore inlustrari, quem Pindarus carmine suo celebrem fecit, quam si centum statuis publice honoretur. @@&7Flebili sponsae ivvenemve raptvm plorat.& @@Aut si, inquit, flebile carmen scribit de adulescente ali-quo, cuius morte sponsa decepta sit; quem inferis subducit atque inmortalem facit laudando animum moresque eius at-que uirtutem. @@&7Mvlta Dircaevm levat avra cycnvm.& Di[2r]2caeum Pindarum dicit, quia Thebanus fuit, a fonte Boeotia[2e]2 Di[2r]2ce, qui est Thebis proximus. Cycnum autem eundem appellat a suaui-tate carminum, quia et cycni canori esse dicuntur. @@&7Levat avra,& @@id est: sublimem facit. @@&7Matinae.& Matinus mons Calabriae. @@&7Ego apis Matinae more modoqve.& @@Vt Pindarum propter sublimitatem et suauit[2at]2em car-minis cycno comparauit, ita se api. @@Per quod significat parua quidem et humilia se scribere, sed subtilia ac dulcia. @@&7Concines maiore poeta plectro.& Concedit Antonio Iulio, ut ipse potius triumphos Caesaris scribat, cum sit robustior in carminis spiritu. @1 @@Hoc enim significat dicens &1maiore plectro&. @@&7Per sacrvm clivvm,& id est: per uiam sacram; hac enim triumfantes in Capitulium ibant. @@&7Qvo nihil maivs melivsve terris fa&[&7c&]&7ta donavere.& Caesare[m] scilicet. @@&7Pvblicvm lvdvm:& id est: publicum gaudium. @@&7Svper impetrato fortis Avgvsti reditv.& @@Apparet Caesarem de reditu suo Romam litteras misisse. @@Sed gratus sensus. Sic enim se habet, ut intellegas po-pulum Romanum, ut fit, publicis adclamationibus desiderasse diu reditum Augusti. @@&7Tvm meae siqvid loqvar avdiendvm.& Spondet se quo-que carmine aliquo laudes in Caesarem dicturum. @@Sed $SXH=MA& [breuis uersus] $E)PIEIKE\S& in eo, quod intulerit &1siquid loquar audiendum&. @@&7Pvlcher o lavdande canam recepto Caesare felix.& @@Ego felix recepto Caesare canam. @@&7Teqve dvm procedes io trivmphe.& Ad ipsum triumphum conuersus haec dicit. @@&7Non semel dicemvs io trivmphe civitas omnis.& @@Nota figura est, ut: @@@@&1Pars in frusta secant& et: @@@@$*(\WS FA/SAN H( PLHQU/S&[, hoc est, ut dicebant plures]. @@&7Te decem tavri.& Hoc ad [2I]2ul[2i]2um dicit. @@&7Me tener solvet vitvlvs.& @@&1Soluet&, debito scilicet uoti suscepti. @@&7Fron&[2&7t&]2&7e cvrvat&[2&7o&]2&7s imitatvs ignis te&[2&7r&]2&7tivm lv&[&7cer&]&7nae &7referentis or&[2&7t&]2&7vm.& Vitulum quo uotum soluturus sit, dicit cornua habere tertiae lunae comparabilia, id est: adhuc parua. @1 @@&7Qva notam dvxit nivevs videri, cetera fvlvvs.& @@Diserta et elegans elocutio. @@Significat autem uitulum hunc albam frontem tantum habere, in ceter[2o]2 corpore fuluum, id est, ru[m]fum esse. @@&7Qvem tv Melpomene semel nascentem placido& [2&7l&]2&7vmine videris.& Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 adfirmat studi[2o]2 poeticae deditum nulli posse alii rei uacare. @@Deinde deorum subiungit laudes. @@&7Cvrrv dvcet Achaico,& id est: quadrigali certamine. @@&7Deliis foliis,& id est: laurea corona. @@&7Sed qvae Tibvr aqvae fertile praeflvvnt.& Proprie hoc ad secessum suum referens dicit Horatius. Tiburi enim fere otium suum con[2t]2erebat, ibique carmina conscribebat. @@&7Aeolio carmine& autem ita dictum accipe, ut si diceret 'lyrico carmine', quia quidam lyrici, ut Alcaeus, Aeolid[a]e magis dialecto usi sunt. @@&7Romae principis vrbivm dignatvr svboles inter ama-&7biles vatvm ponere me choros.& @@Subolem principis urbium Nerone[2s]2 uult intellegi, quos August[2us]2 priuignos [alioqui ut suos] loco filiorum diligebat. @@&7Et iam dente minvs mordeor invido.& Hoc intellegi uult de se, quod ait Sallustius: @@@@&1Gloria inuidiam uicisti&. @@&7O testvdinis avreae dvlcem qvae strepitvm Pieri &7temperas:& @@O Pieri, quae dulcem strepitum testudinis temperas. @@&7Romanae fidicen lyrae.& Id est: lyricus poeta. @@&7Si placeo. &$*)EPI&[2$EI&]2$KW=S& &1si placeo& intulit, et subau-diendum extrinsecus 'tamen', ut sit 'si tamen placeo'. @1 @@[Haec $W)&[2$I&]2$DH\& ad Drusum.] @@&7Qvalem ministrvm fvlminis alitem.& Haec est egloga, pro-pter quam, ut supra ostendimus, totus hic liber compositus est. @@Scripta est ergo in Neronem Drusum priuignum et su[2c]2cessorem Augusti, qui Rethos Vindelic[2o]2s bello uicit. De imperio autem principis huius duplicem facit compara-tionem. Nam Drusum ait tanto uigore atque impetu hostes Vindelicos inuasisse, quanta ui soleat aquila in rapinam in-ruere, primum ouium, mox corroborato uigore etiam draco-num; ipsos autem hostes ita conterritos esse [2cae]2de belli-gerantis Drusi, ut capream uisu leonis in se inruentis. @@&7Qvibvs mos vnde dedvctvs per omne tempvs Ama-&7zonia secvri dextras& [2&7o&]2&7barmet qvaerere distvli.& @@Hi Vindelici sedibus ab Amazonibus eiecti [et] ex Thracia in exilium se contulisse Alpiumque loca insedisse dicuntur, et, quod potentissim[2a]2 in se tela secures Amazonum expert[2i]2 fuissent, ipsos quoque usum earum in bello accepisse. @@&7Nescire fas est omnia.& Sensus est: fas est non omnia scire, id est: licet aliquid ignorare. @@&7Consiliis ivvenis repressae.& @@Eo pertinet, quod 'late uictrices' dixerat. @@&7Qvid indoles nvtrita favstis svb penetralibvs.& @@Quia non potest Drusum laudare nunc ut filium Augusti, [et] ab eo educatum institutumque dicit. @@&7Qvid Avgvsti paternvs in pveros animvs Neron&[2&7e&]2&7s.& Duo fuerant Nerones priuigni Augusti, quorum alterum in dom[2o]2 Tiberi Claudi mariti prioris Libia peperit, alterum in utero ad Augustum adtulit. @1 @@Horum altero in Germania morbo extincto, alter adop-tatus ab Augusto successor principatus ei fuit, uocitatusque est Tiberius Caesar. @@&7Nec inbellem feroces progenerant aqvilae colvmbam.& @@Prouerbiali[2s]2 sententia. @@&7Doctrina sed vim promovet insitam. &1Insitam&: inna-tam atque ingeneratam. Significat ergo uirtutem a parenti-bus ingenerari, instrui uero doctrinae disciplina. @@&7Rectiqve cvltvs pectora roborant. &1Recti& genetiui casus est numeri singularis: huius recti, &1cultus& numeri pluralis casus nominatiui: hi cultus. @@Sensus est autem: Colend[2o]2 rectum pectora conrobo-rantur. @@Et rectum absolute accipe pro aequo ac iusto. @@&7Vtcvmqve defecere mores, indecorant bene nata &7cvlpae. &1Vtcumque& 'quandocumque' significat apud hunc poetam [2ut]2 s[2u]2p[2ra]2 diximus. @@&1Indecorant& autem 'indecora faciunt' ac per hoc 'de-decorant' significat. @@&7Bene nata& absolute dicitur. Sensus ergo est: Honesta natalium generositasqu[2e]2 culpa dedecorantur, nisi digna disci-plina haec prosequatur. Totum hoc autem propter Augustum dicitur, in cuius domo Nerones uidentur disciplinam uirtutis accepisse. @@&7Qvid debeas, o Roma, Neronibvs, testis Metavrvm &7flvmen et Hasdrvbal.& Metaurus amnis Galliae est, iuxta quem Nero consul cum Salinatore collega suo Hasdrubalem Hanni-bali fratri suo in Italia[2m]2 magnum exercitum adducentem deuicit caesis supra quinque quadraginta milibus. @@&7Testis Metavrvm flvmen.& @@Metaurus dicitur, non Metaurum. @1 @@Sed [2de]2 flumine nomen hoc figurauit, ut alibi: @@@@&1Aut flumen Rhenum aut& [2&1p&]2&1luuius describitur& @@@@@@&1arcus&, @@et Sallustius: @@@@&1Nomenque Danubium habet, ut ad Germ&[2&1a&]2&1-&@@@@@@&1norum terras adstringit&. @@&7Qvi primvs alma risit adorea.& @@[2Adorea]2 laus bellica dicitur fortassis, quod adorandi sint, qui laudem ex bello reportant. &1Risit& ergo Romanis accipiendum. @@&7Et impio vastata Poenorvm tvmvltv fana deos ha-&7bvere rectos.& Et [2d]2i, inquit, quorum templa in Italia a Poenis uiolata sunt, exinde recti esse coeperunt, pro Romanis ad-uersus eos agentes. @@&7Sectamvr vltro qvos opimvs fallere, et effvgere est &7trivmphvs.& Vltro, inquit, bello petimus Romanos, quorum manus si effugerimus, gaudere debemus, similesque in hoc sumus ceruis, qui lupos ultro insecte[2nt]2ur, quos ali[2o]2qui fu-gere debeant. @@&7Dvris vt ilex tonsa bipennibvs nigrae feraci frondis &7in Algido.& @@Ordo est: ut ilex nigrae[st] frondis in Algido feraci du-ris bipennibus tonsa. Sensus autem hic est: ut ilex, quanto magis securibus caeditur, tanto corroboratur magis ac reui-[2r]2escit, ita Romani per damna caedis suae fortiores effecti sunt. &1Nigrae frond&[2&1i&]2&1s&, id est uirid[2i]2s ad[2que]2 umbrosae. @@&7Non hydra secto corpore firmior,& et reliqua. @1 @@Oportuna conparatio, qu[2a]2 Romanos uult intellegi caede sui potentiores fieri. @@&7Monstrvmve sv&[&7v&]&7mmisere Colchi maivs E&[2&7c&]2&7hi&[&7r&]&7o-&7nia&[2&7e&]2&7v&[2&7e&]2 &7Thebae:& @@Vbi armatorum seges exiluit. @@Per haec autem intellegi uult, mirabile esse non deesse Romanos tot tantisque bellorum cladibus acceptis. í@@&7Geretqve proelia conivgibvs loqvenda.& Vtrum 'quae ipsi Romani milites apud coniuges suas ostentent', an 'quae coniuges eorum de maritis suis praedicent'? @@&7Occidit, occidit spes omnis et fortvna nostri nominis& [&7ab&] &7Hasdrvbale interempto.& @@Haec re uera frequenter dixisse dicitur Hannibal, cum caput fratris sui Hasdrubalis uidisset, quod Nero de industria adlatum ex Gallia ante castra eius nihil adhuc scientis de hac caede proici iusserat. @@&7Nihil Clavdiae non perficient manvs.& Haec iam poetae uerba sunt, non enim adhuc Hannibalis. ˭@@&7Et cvrae sagaces expedivnt per acvta belli.& @@[2&1Acuta belli&]2 absolute dicuntur ea, quae sunt in bello periculosissima. @@&7Divis orte bonis.& Haec $W)&[2$I&]2$DH\& ad Augustum scripta est diutius [2in]2 transmarinis prouinciis morantem, populi ac senatus legationibus missis reditu[2m]2 eius pr[a]ecatum. @@&7Instar veris enim vvltvs vbi tvvs adfvlsit.& Hoc est: praesentia tua ad instar uernae gratiae exhilarantur omnia. @@[2&7Vt mater ivvenem qvae Notvs invido flatv Carpati&[2&7i&]2 &7trans maris aeqvora Cvnctantem spatio longivs anno dvlc[c]i distinet &7a domo votisqve om&[2&7i&]2&7nibvs et precibvs vocat.&]2 @@Vt mater iuuenem cunctantem spatio longius ann[2u]2o uotis om[2i]2nibus et pr[a]ecibus uocat. @1 @@&1Cunctantem& autem demorantem significat, ut apud Vergilium: @@@@&1Reginam thalamo cunctantem ad limina& @@@@@@&1primi& @@@@&1Poenorum expectant&. @@&7Sic desideriis icta fidelibvs qvaerit patria Caesarem.& @@&1Icta& participialiter dicitur, et significat 'percussa'. @@&7Nvtrit rvra Ceres almaqve Favstitas.& @@Adnotandum nomen 'Faustitas' sic dictum quasi felicitas aut iucunditas. @@&7Mos et lex macvlosvm edomvit nefas.& Eleganter uidetur eam legem significare quam de adulteri[2i]2s cohercendis sancxit. @@&7Cvlpa&[2&7m&]2 &7poena&[&7m&] &7premit comes.& Mire, comes, inquit, culpa[2e]2 poena[e] sua[e] est, id est 'non differetur poena sua delinquentibus', per quod significat nihil gratiose aut negle-genter fieri. @@&7Et vitem vidvas dvcit ad arbores.& Suauiter et uiduas arbores dixit, priusquam uites adiunctas habeant, quia cum habent maritari dicuntur a rusticis. @@&7Et alteris te mensis adhibet devm,& id est: secundis mensis. @@&7Et magni memor Hercvlis.& @@Memor beneficiorum eius ac magnitudinis. @@&7Dicimvs vvidi.& @@Id est: poti atque madidi. @@&7Dive qvem proles Ni&[2&7o&]2&7bea magn&[&7a&]&7e.& @@Haec $W)&[2$I&]2$DH\& hymn[2um]2 Apollinis continet, qua commendat e[2i]2 carmina sua, et simul adloquitur pueros puellasque, quos carmen saeculare docet. @1 @@&7Et Troiae prope victor altae.& @@Id est: paene uictor. Hoc autem ad illud pertinet, quod dicatur Paris in Achillen sagittam Apolline derigente teten-disse. @@&7Ceteris maior tibi miles inpar.& @@&1Tibi inpar& Achilles scilicet. @@[2&7P. Tevcro&]2&7.& Pr[2o]2 Teucrio puluere; ergo principali pro possessiuo nomine usus est. Sic dicitur: @@@@&1Hauriat hunc oculis& [2&1ignem&]2 &1crudelis ab alto& @@@@&1Dardanus&, @@pro eo, quod est: Dardanius. @@&7Falleret avlam. &1Aulam& sine dubio pro toto Ilio po-situm est; neque enim solum regem fefellerunt Graeci ad-hibiti[2s]2 insidiis, uerum totum populum. @@&7Nescios fari pveros,& id est: infantes $PERIFRASTIKW=S. @@&7Adnvisse&[2&7t&]2 &7rebvs Aeneae potiore dvctos alite mvros.& @@Id est: adnuisse[2t]2, ut meliore alite, hoc est, meliore au-spicio Aeneas urbem constitueret. @@&7Qvi Xantho lavis amne crines.& @@'Lauis' ueteres dixisse, non 'lauas', et 'lauere', non 'la-uare' supra ostendimus. @@&7Davniae defende decvs Camenae levis Agyiev.& Dau-niae Camenae suae Musae dicit Horatius, id est sui carminis, siquidem Daunia Apulia est, in [2cui]2us finibus natus est. @@&7Levis Agyiev.& Agyiae uiae[t] Graece dicuntur. [2V]2arro autem: quod ex responso oraculi in uiis publicis urbis suae Athenienses statutis altaribus sacrificare Apollini instituerint, Agyieum appellauere. @@&7Virginvm prim&[2&7ae&]2 &7pveriqve claris patribvs orti, Deliae &7tvtela deae.& @1 @@Id est: qui estis tutela Deliae deae hoc est Dianae; $SXH=MA& est $E)FECH/GHSIS. @@&7Le&[2&7s&]2&7vivm servate pedem.& Id est: Alcaei lyrici poetae, qui Lesbius fuit. @@&7Meiqve pollicis ictvm,& id est: modulationem lyrici carminis. Et suauiter hoc dicitur, quasi ipsam lyram per-cutiat. @@&7Rite Latonae pvervm canentes.& Id est: Apollinem La-tonae filium. @@&7Celeremqve pronos volvere menses.& Quia similiter per lunae cursum uidentur tempora peragi ut per solis. Sed et circa lunam proprie &1mensis& dixit, quia singulis mensibus zodiacum circulum luna pertransit, quem sol toto anno. @@&7Nvpta iam dices:& quando fueris iam nupta. @@[Saecula festa] &7Saecvlo festas referente lvces.& @@Id est: die[m] saeculare festum referente. @@&7Diffvgere nives.& @@Carmen hoc uerni temporis continet descriptionem. @@Scribitur autem ad Torquatum. @@&7Et decrescentia ripas flvmina praeterevnt.& Id est: praeter ripas suas eunt flumina, quod significat ripas suas non excedere, sed intra alueum la[2b]2i. @@&7Avdet dvcere nvda choros. &1Nuda&, quia iam frigora exclusa sunt. @@&7Inmortalia ne speres monet annvs.& Id est: nequid putes inmortale esse atque perpetuum, respice anni tempora, quo-rum [2u]2nu[2m]2 quo[2d]2que celeriter occidens alii cedit. @@&7Damna tamen celeres reparant caelestia lvnae.& @@Cum condicionem mortalitatis nostrae temporibus anni comparasset, ne uiderentur et homines renasci ut tempora, intulit[2: &1Nos ubi decidimus& et reliqua]2. @1 @@&7Qvo pivs Aeneas, qvo Tvllvs dives et Ancvs.& Hoc ideo dicit, ut ostendat condicionem mortalitatis omnibus homini-bus communem esse. @@&7Qvis scit an adiciant hodiernae crastina svmmae &7tempora dii svperi.& @@Quis, inquit, scit an ad summam annorum uitae, quam hodiernum usque egisti, crastinus dies adiungatur: id est: qui sci[2t]2 an [2c]2ra[n]s uicturus sis, cum facile et quacumque hora possi[2s o]2ccidere? @@&7Cvncta manvs avidas fvgient heredis amico.& @@Id est: illud tuum erit tantum, quo[d] dum uiuis, fructus fueris. @@&7Et de te splendida Minos fecerit arbitria.& Non dicit '[2c]2um te splendidum ornatumque fecerit Minos i[2u]2dicio suo', sed 'cum de te splendide ac digne iudicauerit Minos'. Ita 'splendida arbitria' ad Minois gloriam pertinent iudicantis, non ad e[2ius]2, de quo iudicat. @@&7Infernis neqve enim tenebris Diana pvdicvm liberat &7Hippolytvm.& Atqui Vergil. ait, Hippolytum redisse ad auras aetherias, ita: @@@@&1Paeoniis reuocatum herbis et amore Dianae&. @@Sed nunc non ad illud refert, quod post distractionem illam, quam ab equis suis passus est, in uitam restitutus fertur, sed ad condicionem mortalitatis, quam non potuit perpetuo effugere per Dianae fauorem. @@&7Nec Lethea valet Thesevs abrvmpere caro vincvla &7Pirithoo.& @@Nota historia Theseum et Pirithoum ad inferos descen-disse rapiendae Proserpinae causa. @@Quos nunc dicit uinctos ibi remansisse. @1 @@&7Donarem pateras g. c.& @@Hac $W)&[2$I&]2$DH=&[2$I&]2 indicat sibi facultat[2e]2s tantas non esse, ut possit fialas et alia pr[a]etiosa donare, sed quod maius est, carmen se Censori[2n]2o largiri; deinde praefert carmina omni-bus diuitiis. @@&7Qvas& [2&7a&]2&7vt Parrhasivs protvlit avt Scopas.& Parrhasius Athenis pictor clarus fuit, Scopas glyfopoeos [id est signorum marmoreorum scilicet]. @@&7Sollers nvnc hominem ponere, nvnc devm. &1Ponere& nunc 'constituere ac fingere'. @@&7Sed non haec mihi vis:& diuitiarum scilicet. @@&7Non tibi talivm res est, avt avimvs d&[2&7e&]2&7li&[2&7c&]2&7iarvm egens.& @@Sensus est: nec ego haec largiri possum, nec si possem, tu ea desiderares, quia carmina tibi diuitiis omnibus gratiora sunt. @@&7Carmina possvmvs donare et pr&[&7a&]&7etivm dicere &7mvneri.& @@Id est: ostendere, quam pr[a]etiosum munus sit carmen. @@&7Non incisa notis marmora pvblic&[2&7is&]2, &7per qva&[2&7e&]2 &7spi-&7ritvs et vita redit bonis:& per quos titulos consecrati defuncti duces qu[2a]2ndam inmortalitatem consequuntur. @@&7Eivs, qvi domita nomen ab Africa lvcratvs rediit.& Africanum Scipionem significat. @@&7Clarivs indicant lavdes qvam Calabrae Pierides.& Facta, inquit, clarorum uirorum, nisi carminibus inlustrentur, aetatis suae memoriam non excedunt. @@&7Qvam Calabrae Pierides.& Sua uult intellegi carmina, quia in urbe [2V]2enusi[n]a natus est, quae est in Calabria atque Apulia. @1 @@&7Divitibvs consecrat insvlis.& @@Insulas dicit, quas &1macaron nes[s]us Homerus&, Latini &1fortunatorum insulas& appellant. @@&7Caelo Mvsa& [&7a&]&7beat. &1Caelo beat&, id est: caeli pos-sessione beatum facit, ac per hoc inmortalem reddit. @@&7Clarvm Tyndaridae sidvs. &$*SXH=MA E)FECH/GHSIS. [Qui Tyndarida clarum sidus aiunt]. Saepe autem dictum est, stellas Castoris ac Pollucis nauigantibus spem meliorem ostendere. @@&7Ne forte credas interitvra.& @@Haec $W)&[2$I&]2$DH\& ad Marcum Lollium scripta est consularem; qua adfirmat inmortalitatem habitura scripta sua, quamuis sint alii ante se meliores poetae; nam nec Homeri magni-tudinem obstare, quo minus Pindarus et alii poetae, qui post e[2u]2m orti sunt, clari habeantur. Prima autem syllaba $W)&[2$I&]2$DH=S huius circumflexe enuntianda est, ut sit 'ne credas', id est 'ne credideris'. @@&7Non ante vvlgatas per artes.& @@Gloriatur se primum lyrica carmina Latina lingua ausum scribere. @@&7C&[&7a&]&7eaeqve et Alcaei minaces.& Simonides lyricus poeta C[a]eus fuit, id est: ex C[a]ea insula. &1Minaces& autem &1Al-&1cae&[2&1i&]2 Camenae dicuntur, quoniam [2a]2deo amarus fuit, ut auste-ritate carminis sui multos ciuitate ei[2e]2cerit. @@&7Nec siqvid olim lvsit Anacreon. &1Lusit&, inquit, quia iocis et conuiuiis digna scripsit. @@&7Vivvntqve commissi calores Aeoliae fidibvs pvellae.& &1Calores& pro 'amores' dicuntur. @@Saffo autem significat, quae Aeolid[a]e dialecto usa est. @1 @@&7Non sola comptos arsit advlteri crines. &1Arsit &1crine&[2&1s&]2 pro 'deperi[2i]2t, a[u]tqu[2e]2 amauit' dictum est. Hac autem periodo colligit saepe eadem facta, quae legimus circa Ilium gesta; quo[2d]2 [2h]2is clarus poeta contigerit perpetuam obtinuisse memoriam. @@&7Pavlvm sepvltae distat in&[&7h&]&7ertiae celata virtvs.& Non, inquit, multo distat ab inertia uirtus, si ut de illa, ita de hac quoque sileatur. @@&7Secvndis temporibvs dvbiisqve rectvs.& @@Id est: et prosperis et aduersis, aequitatem retinens. @@&7Vindex avarae fravdis.& Vindicem nunc pro punitore posuit, quia uindicare apud ueteres non tantum defendere, uerum etiam punire significat. @@&7Dvcentis ad se cvncta pecvniae.& Vtrum pecuniam pro auaritia posuit, quae merito ad se ducere cuncta dicitur, quia auari rapere omnia student, [2an]2 &1ducentis ad se cuncta &1pecuniae& ad hoc referens dixit, quia pecuniosorum gratiam omnes sequuntur? @@&7Consvlqve non vnivs anni.& @@Virtutes tuae, inquit, te perpetuum consulem faciunt. @@&7Sed qvotiens bonvs atqve fidvs ivdex honestvm prae-&7tvlit vtili, reiecit alto dona nocentivm vvltv, per obstantes catervas &7explicvit sva victor arma.& Quotiens, inquit, animus tuus ho-neste iudicans praemia oblata a nocentibus respuit, totiens gloriosus ex hostibus uictoriam reportauit. @@&7Non possidentem mvlta vocaberis recte beatvm.& [2Ordo:]2 Non recte uoca[2u]2eris beatum multa possidentem. @@&7Non ille pro caris amicis avt patria timidvs perire.& @@Deest '[g]erit'. Ait autem eum, qui bonis artibus in-structus sit, non dubitare et pro amicis et pro patria mortem subire, si necesse sit. @1 @@&7O crvdelis adhvc et Veneris mvneribvs potens.& @@Haec $W)&[2$I&]2$DH\& in Ligurinum scripta est, qu[a]erellam amoris continens. @@[2&7Veneris&]2 &7mvneribvs potens.& Id est: ob munera, quae in te Venus contulit. @@&7Insperata tvae cvm veniet plvma svperbiae.& @@Plumam pro prima barba posuit. @@&7Nvnc et qvi color est pv&[2&7n&]2&7iceae flore prior rosae.& @@&1Prior& pro 'melior'. @@&7In faciem verterit hispidam,& id est: hirsutam. @@&7Est mihi nonvm svperantis annvm.& Significat se diem na-talem Maecenatis uelle celebrare. Loquitur autem ad Fylli-dem amicam. @@&7Qva crines religata fvlges.& @@Pro 'fulgere soles'. Non enim iam coronatam esse dicit, sed inuitat eam, uti coronetur. @@&7Ridet& pro: grata est ac fulget. @@&7Cvncta festinat manvs.& @@Ad multitudinem ministrorum refertur. @@&7Sordidvm flammae trepid&[&7i&]&7ant rotantes vertice fvmvm.& [Non otiosum] energos dictum est. @@&7Idvs tibi svnt agendae, qvi die&[2&7s&]2 &7mensem Veneris &7marinae findit Aprilem.& [Idus Apriles significat autem mensis] Aprilis $A)PO\ TH=S *)AFRODI/THS& dictus uidetur, nec inmerito, cum in res uenerias eo tempore omnia animalia excitentur. Signi-ficat autem idibus Aprilibus natalem diem Maecenatis [2esse]2, in cuius honorem sacrificet et epuletur. ᚕ@@&7Telefvm, qvem tv petis, occvpavit non tvae sortis ivvenem &7pvella.& Ad mulierem loquitur, cuius nomen non ostendit. @1 @@Significat autem amari ab hac Telefum puerum, quem iam alia occupauerat. &1Non tuae sortis&: non tuae con-dicionis, non tuae mediocritatis. @@&7Tenetqve grata compede vinctvm.& @@[2B]2elle 'grata[2m]2 compede[2m]2' amoris uinculum ait. @@&7Terret ambvstvs Faethon avaras spes.& @@Nequid auide et supra condicionem nostram adpetere conemur, Faethontis et Bellerofontis proponuntur exempla. @@&7Semper vt te digna seqvare et vltra qvam licet spe-&7rare nefas& [2&7pvta&]2&7ndo disparem vites.& Difficilis [dictio] frasis. @@Monet autem: disparem uites, ut possi[2s t]2e digna sequi et nefas habere in spem referre plus quam oportet. @@&7Age iam meorvm finis amorvm, non enim posthac &7alia calebo femina, condisce modos.& @@Quare finem amorum suorum hanc dixerit, ipse ostendit. @@Ordo est autem: age, iam, meorum finis amorum, con-disce modos. @@&7Iam veris comites qvae mare temperant inpellvnt& [2&7an&]2&7i&[2&7m&]2&7a&[2&7e&]2 &7lintea Thraciae.& Vergilium adloquitur. Iterum autem ueris tempus describit. Ceterum animas pro flatibus uentorum [2dicere]2 usitatissimum est poetis. @@Sic denique Vergilius ait: @@@@&1Quantum ignes animaeque ualent&. @@&7Iam nec prata rigent nec flvvii strepvnt hiberna nive &7tvrgidi.& Atqui ueris tempore intumescere flumina incipiunt: nisi $KATA\ E)/MFASIN& adultum iam ueris tempus uult intellegi, quo[n]iam nix omnis elapsa est. @@&7Nidvm ponit Ityn fleviliter gemens infelix avis.& Pro-cnen, ac per hoc hirundinem significat. @1 @@&7Et C&[&7a&]&7ecropia&[2&7e&]2 &7domvs aeternvm obprobrivm. &1C[a]e-&1crop[r]ia&[2&1e&]2 &1domus&, quoniam Athenienses fuerunt, C[a]e-crops autem Atheniensium dux. @@&7Qvod mal&[2&7e&]2 &7barbaras regvm est vlta libidines.& @@Nota historia est Procnes, quae ob stupratam et lingua debilitatam Filomelam sororem a T[2e]2reo marito filium sibi communem et illi Ityn nomine occidit et epulandum inpru-denti obposuit; dein palam facto facinore cum fugeret cum sorore infestum maritum, in hirundinem et lusciniam tran[2s]2-figuratas esse, ipsum quoque Tereum in upupam auem esse conuersum. @@&7Cvi pecvs et nigri colles Arcadiae placent.& Pana pastoralem Arc[h]adiae deum significat. @@&7Ivvenvm nobilivm cliens.& @@Augusti et Maecenatis. Aut numquid Neronum priui-gnorum Augusti dicit? @@&7Nardo vina merebere. Nardi parvvs onyx eliciet &7cadvm.& @@Onyx genus ampullae est marmore[2ae]2. Ioculariter autem dicens: si adtuleris unguentum, tum demum ego proferam uinum il[2lud]2 Calenum. @@&7Qvi nvnc Svlpiciis accvbat horreis. &1Sulpiciis&: [2Sul-picii]2 Galbae horreis dicit. Hodieque autem Galbae horrea uino et oleo et similibus aliis referta sunt. @@&7Spes donare novas largvs.& @@Cadus scilicet. Potulentos autem scimus plerumque maiora[re] sperare. @@&7Cvm tva velox merce veni.& @@Cum ampulla unguenti scilicet. @@&7Plena dives vt in domo.& Vt, si diues sim, et in domum meam omnium rerum plenam te inuitem. @1 @@&7Nigrorvm ignivm:& funerum dicit quasi lugubrium ignium. @@&7Misce stvltitiam consiliis brevem.& @@&1Breuem stultitiam&, hoc est: breui[2s]2 temporis. @@&7Avdivere Lyce di mea vota.& @@Ad Lycen loquitur, de cuius superbia in tertio qu[a]estus est in illa ode, cuius initium est: @@@@&1Extremum Tanain si biberis Lyce&. @@Ergo senectutem illi nunc obprob[2r]2at, per quam in-grata iuuenibus facta fastiditur. @@&7Et tamen vis formosa videri.& [2B]2elle illam lasciu[2i]2re ait, et ideo bene additum 'inpudens'. @@&7Cvpidinem lentvm sollicitas. Ille vir[i].:& So[2l]2lic[2i]2t[2as]2 Cupidinem, qui ideo lentus est, quoniam tu ei ingrata es per aetatem. @@&7Ille virentis e&[2&7t&]2 &7doctae psallere Chiae pvlchris excvbat &7in geni&[&7i&]&7s:& Cupido scilicet. Ob multa[m] autem decoram esse [2C]2hiam uult intellegi, quod et uirenti aetate sit et docta sit psallere, et quod genis ac per hoc oculis pulchris sit: et ideo Cupidinem in ipsis genis eius dixit excubare. @@&7Inportvnvs enim transvolat aridas qvercvs.& Allego-ricos &1aridas quercus& pro senio adfectas mulieres et &1in-&1portunus& ioc[2o]2sa $I)RWNI/A& dicitur. @@&7Nec Coae refervnt iam tibi pvrpvrae nec cari lapides.& Hoc est, quod supra dixit: @@@@&1Et tamen uis formonsa uideri&. @@Significat enim illam puellariter se ueste et gemmis ex-colere. @1 @@&7Qvae semel notis condita fastis inclvsit volvcris dies:& quae iam retro acta sunt. @@&7Qvae me svrpverat mihi,& id est: subripuerat. @@&7Felix post Cinaram notaqve et artivm gratarvm &7facies.& @@&1Post Cinaram& utrum ad qualitatem pertinet an ad tempus, id est 'secunda pulchritudine a Cinara' an 'post illam defunctam, deinde felix pulchritudine'? @@&7Dilapsam in cineres facem. &$*)ENFATIKW=S& illam ut Amoris facem dilapsam ait in cineres et consumptam refrixisse. @@&7Qvae cvra patrvm qv&[2&7a&]2&7eve Qviritivm.& @@Negat ullo senatus populiue Romani obsequio posse pro meritis dignos honores inueniri uirtutibus Caesaris, quibus in aeternum consecretur. @@&7Per titvlos memoresqve fas&[2&7to&]2&7s aeternet:& fictum uer-bum est 'aeternet'. @@&7Qvem legis expertes Latinae Vind&[2&7e&]2&7lici didicere nvper, &7qvid Marte possis.& Non sic haec dicit, quasi ab Augusto Cae-sare Vindelici debellati sint, sed quod Drusus exercitibus auspiciis[2que]2 Augusti eos debellauerit. @@[2G]2&7enavnos . . . Brennosqve.& @@Cisalpinae gentes sunt hae. @@&7Et arces Alpibvs inpositas& [2&7tremendis.& @@Non 'Alpes]2 tremendas', ut dictum est, intellegamus, sed 'hos tremendos, id est timendos, qui eas habitant'. @@&7Deiecit acer plvs vice simplici.& Vult intellegi in ua-standis his non tant[2a]2m illis cladem intulisse, quantam ipsi dederant, sed duplam. [Hoc est enim: 'non simplicem uicem reddente]'. @@&7Maior Neronvm.& Ordo est: Drusus maior Neronum. Hic enim maior natu fuit. @1 @@&7Devota morti pectora liberae.& Eleganter: non metu-en[2te]2s mortem. [2Mortem]2 liberam perpetuo epitheto dictam accipe. @@&7Qvantis fatigaret rvinis:& hostium ruinis scilicet. @@&7Indomitas prope qvalis vndas exercet Avster Pleia-&7dvm choro&[&7s&] &7scindente nvbes, inpiger hostivm vexare tvrma&[&7r&]&7s.& Mirum [an quod sequitur] $A)NAKO/LOUQON.& Cum enim praedixisset 'qualis', non intulit, quod erat consequens, 'talis', sed 'inpiger'. Ergo sic totum intellegendum: Qualis est Auster cum ortu [Vergiliarum] Pleiadum concitatus [Cum] exercet undas, tam inpiger Drusus hostium turmas uastabat. @@&7Per ignes.& @@Ignes nunc pro acerrimis concitatisque periculis accipere debemus. @@&7Sic tavriformis volvitvr Avfidvs.& Omnium fluminum genii taurino uultu, etiam cum cornibus, pinguntur propter impetus et fremitus ipsarum aquarum. @@&7Cvm saevit horrendamqve cvltis dilvviem m&[2&7ed&]2&7itatvr &7agris.& @@Male dixit &1m&[2&1ed&]2&1itatur&, quia in ipso actu est, nec debet cogitare aut condiscere id, quod iam facit. @@&7Primosqve et extremos metendo.& Sic et Vergilius: @@@@&1Proxima quaeque metit gladio&. @@&7Sine clade victor,& id est, sine suorum clade. @@&7Te consilivm et tvos praebente divos.& Hoc ideo dicitur, quia auspiciis Caesaris haec gessisse dicitur. @@&7Nam tibi qvo die portvs Alexandria svpplex.& Ita euenit, ut post annos quindecim Drusus eodem die Raetos Vindelicos uinceret, qu[2o]2 die Augustus Alexandriam uicerat. @@&7Et optatvm peractis imperiis decvs adrogavit.& In- @1 mortalitatem ex [2cons]2ecratione uidetur significare, cum dicat &1peractis imperiis&. @@&7Te profvgvs Scythes. &1Profugus& dicitur, qui[2a]2 num-quam eodem loco manet, unde et nomades dicuntur. @@&7Te non pavent&[2&7i&]2&7s fvnera Galliae.& @@Et h[2i]2c 'tellus' per zeugma ex inferiore uersu accipere debemus. Non pauentes autem Gallos funera ait, quia uel ferocia uel u[2a]2na persuasione rursus renascendi mortem non timebant. De quibus et Lucanus sic ait: @@@@&1Animaeque capaces& @@@@&1Mortis: et ignauum, rediturae parcere uitae&. @@&7Compositis venerantvr armis,& id est: pacati. @@&7Foebvs volentem proelia me loqvi.& Quidam separant hanc $W)&[2$I&]2$DH\N& a superiore, sed potest illi iungi, quoniam et hic laudes dicuntur Augusti. @@&7Foebvs volentem proelia me loqvi victas et vrbes in-&7crepvit lvra.& Non 'lyra[e] increpuit', sed 'uolentem me proelia lyra[e] loqui', id est: lyrico carmine. @@&7Ne parva Tyrrhenvm per aeqvor vela darem.& @@Allegoricos significatur: ne magnam materiam humili generi carminis committerem. @@&7Et signa nostro restitvit Iovi.& @@Signa dicit, quae adempta Romanis interfecto cum exer-citu a Parthis Crasso duce Augustus recuperauit. @@&7Ianvm Qvirini clavsit.& Id est: pacem ubique fecit; tunc enim claudebatur, belli uero tempore patebat. Nam et Ver-gilius, uolens ostendere perpetuam pacem futuram, sic ait: @@@@&1Claudentur belli portae&. @@&7Et ordinem rectvm evaganti frena licentiae iniecit.& @1 @@Ordo est: iniecit frena licentiae, ordinem rectum eua-ganti. @@&7Non fvror civilis avt vis exiget otivm. &1Exiget& nunc 'excludet' significat, quasi $E)/CW& ag[2e]2t, ut Terent.: @@@@&1Spectandae an exigendae&. @@&7Non ira, qvae prodvcit enses.& @@&1Producit&, hoc est: fabricat. @@&7Et miseras inimicat vrbes.& @@Fictum uerbum est: inimicas facit. @@&7Non Tanain prope flvmen& [&7h&]&7o&[2&7r&]2&7t&[2&7i&]2. Scythas significat. @@&7Lydiis remixto carmine tibiis.& Aiunt tres modos tibia-rum esse: Ionicum, Lydium, barbarum. @@&7Et almae progeniem Veneris canemvs.& Id est gen-tem Iuliam, quae ab Iulo nepote Veneris oriunda existimatur. @@@@{1FELICITER @@@@PORFYRIONIS COM. IN HORATI FLACCI LI. IIII @@@@EXPLICIT}1 @@@@{1INCIPIT EIVSDEM CARMEN DE ARTE POETICA}1 @@&7Hvmano capiti cervicem& [2&7p&]2&7i&[2&7ctor&]2 &7eqvinam ivngere& [2&7si&]2 &7vel.& @@Hunc librum, qui inscribitur de arte poetica, ad Lucium Pisonem, qui postea urbis custos fuit, eiusque lib[2e]2ros misit; nam et ipse Piso poeta fuit, et studiorum liberalium antistes. @@In quem librum congessit praecepta Neoptolemi $TOU= *PA-$RIANOU=& de arte poetica, non quidem omnia, sed eminentissima. Primum praeceptum est $PERI\ TH=S A)KOLOUQI/AS. @@Nam ut pictor si humano capiti equi dederit ceruicem e[2a]2mque uoluerit decorar[2e]2 pinnis, et inferiorem partem mem-brorum exprimere piscis effigie, superiorem uero mulieris exornare specie, ualde ridebitur, quod contra naturam omnia faciat: ita poetice, s[2i]2 ornatus causa plus, quam exigit materia, aliquid institutum [2ornetur]2, meretur contemni. @@&7Risvm teneatis, amici?& @@Percontantis est haec uox et praecipientis utique ri-de[o]ri oportere. @@&7Pictoribvs atqve poetis qv&[2&7i&]2&7dlibet avd&[&7i&]&7endi semper &7fvit aeqva potestas.& @@Seque[2n]2s praeceptum est, omnes quidem poetas pote-statem habere fingendi ita, ut aliquid faciant, non ut uelint cum auibus serpentes, uel cum agnis tigres iungere. @1 @@&7Inceptis gravi&[&7ori&]&7bvs plervmqve et magna professis.& &1[Plerumque]& tertium $KAQOLIKO/N& [et magna professis] est, natura[2m]2 quorundam poetarum esse pessimam, qui inci-piant grandia describere, deinde in locos communes exe[2a]2nt, qui licet boni sint, tamen ridentur ac superuacui habentur, nisi loco positi sint. @@&7Pvrpvrevs, late qvi splendeat, vnvs et alter adsvitvr &7pannvs.& Per hoc locos communes significat. @@&7Avt flvmen Rhenvm.& Non dixit genere masculino 'Rhe-nus', sed neutro 'hoc Rhenum', quia est 'hoc flumen'. @@&7Et fortasse cvpressvm scis simvlare&. Hoc prouer-bium est in malum pictorem, qui nesciebat aliud bene pingere quam cupressum. Ab hoc naufragus quidam petit, s[2ta]2tum suum exprimeret. Ille interrogauit, num ex cypresso uellet aliquid adici. Quod prouerbium Graecis in usu est @@@@$*MH/ TI KAI\ KU&[2$PA/&]2$RISSON QE/LEIS&; @@&7Anfora coepit institvi: cvrrente rota cvr vrcevs exit?& Hoc dicit: quare cum aliam materiam institueris scribere, aliam efficis? quo modo ridendus est figulus, qui cum desti-nauerit amforam fingere, urceum efficiat. @@&7Maxima pars vatvm, pater et ivvenes patre digni, &7decipimvr.& Hoc tale $PARA/GGELMA& est: erramus, inquit, et dum conamur ueram uirtutem sequi, uicina uirtut[2i]2 in uitia inci-dimus; nam breuiter scribentem sequitur obscuritas, leuia componentem nerui inhibent, diserta profitentem $KAKO/ZHLA uitian[2t]2, spreta rerum inspectione. @@&7Qvi variar&[2&7e&]2 &7cvpit rem prodigialiter vnam.& Aliud hoc @1 praeceptum est, non esse fabulis indulgendum, nec extenuan-dam usque in uitia materiam. @@&7Aemilivm circa lvdvm faver imvs.& @@Aemilii L[a]epidi ludus gladiatorius fuit, quod nunc Polycleti balineum est. Hic demonstrat aerarium fuisse fa-brum imum, hoc est: in angulo ludi tabernam habentem; hoc autem praecepto &7svmite materiam vestris, qvi &7scri&[2&7bi&]2&7tis, aeqvam& praecipit nunc eis, qui sunt poetae, ut eam materiam eligant, in qua possint placere. @@&7Cvi lecta potenter erit res,& id est: qui legerit id, quod praestare possit. &1Potenter& figurauit $W(SEI\ DUNATW=S. @@&7Ordinis haec virtvs erit et venvs, avt ego fallor.& @@Loquitur nunc $PERI\ TH=S& [2$EU)T&]2$ACI/AS& [quo ordine seruanda a poetis]. @@Venerem autem decorem carminis significat. @@&7Dixeris egregie, notvm si callida verbvm.& @@Exponit nunc de uerbis ueteribus ac nouis, quomodo poetica sint. @@Nam licet aliqua uulgaria sint, ait tamen illa cum aliqua compositione splendescere. @@Verbi gratia 'curculio' sordida uox est, ornatu accedente uulgaritas eius absconditur hoc modo: @@@@&1Populatque ingentem farris aceruum& @@@@&1Curculio&. @@[Apud Homerum est qui fabam libenter uescitur.] @@&7Si forte necesse est indiciis& [2&7m&]2&7o&[2&7nstr&]2&7a&[2&7re&]2 &7recentibvs.& Quod si i[2t]2em, inquit, ad rem a[2li]2quam explicandam uerba antiqua non suff[2e]2cerint, permittitur poetae noua fingere. @@&1Indicia& uerba appellauit. @1 @@Philosophi enim dicunt indicandarum rerum causa in-uentas esse uoces. @@&7Fingere& [[2&7c.&]2 &7[fing.&] Non seruauerunt eius, qui inter omnes hi Cethegi unum morem se[2r]2uauerunt.] &7cinctvtis non &7exavdita &$KAI\ TA\ E(CH=S&: Omnes [2h]2i [2C]2ethegi morem se[2r]2ua-uerunt eius, qu[2i]2 Rom[2uli]2 interanea discerpta[m] [2d]2om[2u]2m rettu-lerat. Numquam enim tunica usi sunt. Ideo cinctutis [his] dixit, quoniam cinctum est genus tunicae infra pectus apta-t[2ae]2. Eis ergo non exaudita uerba tamquam [2in]2sol[2ita]2 et in[2p]2er[2missa]2 n[2unc]2 dixit. @@Est autem [2uerbi gratia]2 intestinum pusillum. @@Et deinde [uerbi gratia], si[c] alapam [2dicimus]2, cum uno digito imam ferimus auriculam. @@&7Et nova fictaqv&[&7a&]&7e nvper habebvnt verba fidem, si &7Graeco fonte cadent parce de&[2&7tor&]2&7ta.& Magis, inquit, auctoritatem mereri possunt noua uerba, si a Graeco fuerint in Latinum deriuata, ut transtulimus triclinium (antea cenaculum illud uocabamus, quia ibi cenabatur), et ab $OI)/NW&[2$I&]2 uinum, et a coelice calicem, et a co[2lo]2cy[2n]2the cucu[2rbit]2am. @@&7Ego cvr, adqvirere pavca si possvm, invideor?& Cum Plauto Caecilioque permiss[2u]2m s[2it]2, [2si]2 uoluerant, uerba fin-gere, cur mihi minus liceat Latinum ampliare sermonem et nouis uti uerbis? &1Inuideor& posuit pro: inuidetur mihi. @@&7Debemvr morti nos nostraqve.& Conprobat nunc uniuersa morti esse destinata; etiam uerba interire cum opera hominum. @@&7Sterilisqve div palvs.& Diuus Caesar duas instituerat res @1 facere, portum Ostiensem munire, et Pomptinam paludem, quae in Campania ad quadragensimum miliarium, emittere[t] in mare. @@Hanc ergo significat in hoc recidisse, ut iam aretur. í@@&7Sev cvrsvm mvtavit iniqvvm frvgibvs amnis, doctvs &7iter melivs.& Tiberim intellegamus. Hunc enim Agrippa de-riuauit, qua nunc uadit; antea per [2V]2ela[2b]2rum fluebat. ƭ@@&7Cadentqve qvae nvnc svnt in honore vocabvla, si &7volet vsvs,& hoc est: ratio loquendi. [Vsus] nihil enim aliud est, quam regula sermonis Latini. @@&7Res gestae regvmqve dvcvmqve.& Incipit nunc loqui de omnibus metris, de epico, elegi[2ac]2o, [ac] iambico. @@&7Versibvs inpariter ivnctis.& Elegiacos [2uersus dicit. &1In-&1pariter iunctis&]2 inparibus. Nam exametro [enim] priore sequenti pentametro scribuntur clamores. @@&7Archilochvm proprio rabies armavit iambo.& @@Primus Archilochus iambo[2s]2 scripsit in Lycambam [2so-c]2erum suum. @@[2&7Hvnc socci cepere pedem grandesqve cotvrni.&]2 Quo modo comoediae et tragoediae ornantur, qui pes iambicus appellatur. Nam hoc distat iambicus [2a]2 iambo [paribus], [2i]2d est metro, quod [2iambus]2 ex iamb[2ic]2is [2paribus]2 constat et maledictis arma-tur, iambicus autem metro magis quam ratione similis est iambo. @@&7Alternis aptvm sermonibvs.& @@Nihil enim poeta in tragoedia d[2ic]2it, sed plures personae. Itaque heroicum solet [res] referre, quid act[2um]2 sit, tragoedia agit. ѭ@@&7Et popvlaris vincentem strepitvs:& ipsum altius in scaena sonante[2m]2, quam populi clamor est. @@&7Mvsa dedit fidibvs divos pverosqve deorvm.& Nunc de lyrico carmine loquitur, qu[2o]2 metro scribunt[2ur]2 aut heroum laudes aut Olimpionicarum. Pueros autem deorum heroas dicit. @1 @@&7Et ivvenvm cvras.& @@Hoc est: amores; quos lyrici celebrant. @@&7Libera vina referre.& Qualia sunt Anacreontis carmina [descripta]. @@&7Descriptas serva&[&7ve&]&7re vices.& @@Hoc est: ordinem positum per species s[2i]2 ignor[2o]2, quare poeta dic[2o]2r? @@&7Cvr nescire pvdens prave qvam discere malo?& @@Huius uersus sensus talis est: @@Cur malo nescire, praue erubescens, ne uidear ignorasse, quam [2ab]2 al[2i]2o discere? @@&7Indignatvr item privatis.& Hoc est: humilibus uerbis non uult tragoedia[m] inpleri. @@&7Et tragicvs plervmqve dolet sermone pedestri.& Exigit saepe et tragoedia, ut pedestri[2bus]2 scribatur uerbis, ut cum Peleus uel Telefus regio habitu mutato loquantur. Neque enim debet in habitu mendici auxilium petens regaliter loqui. @@&7Proicit ampvllas.& Hoc a Callimacho sustulit, qu[2i]2 dixit [2***]2. @@&7Si cvrat cor spectantis tetigisse qv&[&7a&]&7erella&[&7s&]&7.& Hoc est: si id agit, ut adtente[m] spectantem flere cogat. @@&7Dvlcia svnto.& Nunc quasi legem ponit et praecipit. @@&1Sunto& enim et &1agunto& 'sint' et 'agant' significat. Sed leges antiquae his fere plenae sunt qua[2si]2 significan-t[2ibus]2 uerbis. 歱@@&7Si vis me flere, dolendvm est primvm ipsi tibi.& @@Hoc Demosthenicum est. Nam cum ad illum is, qui uapulauerat, accessisset peteretque summisse, ut causam suam ageret eo, quod caesus esset, negauit se facturum, quia ille @1 non uapulasset. Illo adfirmante [2cum lacrimis]2 factum esse, [2ae]2que superuacuas dixit eius qu[a]erellas. @@Tunc tertio cum indignari uideret [et tuto adfirmante cum lacrimis adfectu], dixit nunc se illi credere. Capiebat enim dicendi impetum ex irascente. @@&7Tvnc tva me infortvnia laedent.& Id est: [2t]2u[2nc]2 tuae me calamitates mouebunt, quod Graeci $A)TUXH/MATA& uocant. @@&7Romani tollent eqvites peditesqve cachinnvm.& R[2i]2debit equester ordo et plebs. Cachinnum autem uer[2b]2um secundum $O)NOMATOPOI&[$E&]$I/AN& fictum a sono risus. @@&7Intererit mvltvm, divvsne loqvatvr an heros.& Hoc est: unicuique personae actus aptandus est. @@[Tamquam] apud Menandrum inducitur seruus [in-ducitur], [2tamquam]2 liber loquens et hoc ille ind[2i]2l[2i]2genter et inconsulto, ut omnia domino simpliciter fateatur. @@Itaque quo[2dam]2modo illum excusat. @@&7Avt famam seqvere avt sibi convenientia finge.& @@Hoc aliud praeceptum est. Nam poeta scripturus aut secundum consensum debet aliquid describere, aut si histo-riam tamquam tritam non uult attingere, debet conuenienter no[2u]2a[m] inducere. @@&7Scriptor honoratvm si forte reponis Achillen.& @@Apud antiquos com[2o]2ediarum tragoediarumque scri-ptores cum primum in scaenam prodirent, fa[2u]2orabiliter ex-cipiebantur, [2etiam]2 si male agerent, u[2t]2 illorum ad scribendum iterum allicerentur animi, [2et]2 praetore cogente totam ne-cesse erat peragi fabulam. Sin uero [2i]2t[2eru]2m male egissent, incipiebant derideri. @1 @@Ideo dixit 'reponi[2s]2', quasi 'iterum profer[en]s'. @@&7Perfidvs Ixion.& @@Moris erat apud antiquos, ut ducturi uxores nupt[2i]2alia munera et dotem ultro soceris darent. @@Ixion ergo cum filiam Eponei accepisset [2in]2 iniquum con-iugium et dotem inuitus daret, scrobem fecit ingentem, quam igne repleuit et in summo leuiter cinere contexit. In hanc [2E]2ponea, quem simulans ad cenam inuitauerat, mersit ac sic passus est uiuum exuri. [2O]2b hoc &1perfidus Ixion&. @@&7Difficile est proprie commvnia dicere, tvqv&[2&7e&]2. Nunc in aliud catholicum [2transi]2t quasi interrogans: at enim, in-quiunt, difficile est communis res propriis explicare uerbis? @@&7Si non circa vilem patvlvmqve moraberis orbem.& In eos dixit, qui a fine Iliados Homeri scripserunt [2et $KUKLI-$KOI\&]2 appellantur. Ideo et patulum orbem dixit. @@&7Nec verbo verbvm cvrabis reddere.& Hoc est: si non quaesieris, ut ad uerbum commutes, nec exprimere carmen, sed magis sensus. @@Alioquin siquid transtuleris, et pusillum erit et ineptum @@&7Partvrient montes, nascetvr ridicvlvs mvs.& Graecum hoc prouerbium est: @@$*)/WDINEN O)/ROS, TO\&[$N&] $D' E)/TEKE&[2$N&]2 $MU=N KAI\ TI/KTETAI MU=S&. @@&7Nec reditvm Diomedis ab interitv Meleagri.& Antimachus fuit cyclicus poeta. Hic adgressus est materiam, quam sic extendit, ut uiginti quattuor uolumina imple[2r]2it, antequam septem duces usque ad Thebas perduceret. @@&7Si plosoris eges avlaea manentis.& Id est: si uis te adsectante[2r]2 audiri, donec aulaeum leuetur, et donec is, qui @1 agit, dicat &1uos ualete et plaudite&, quae consummatio et comoediae et tragoediae est, haec intuenda sunt, quae omnia subicit. @@&7Avt agitvr res in scaenis avt acta refertvr.& In tale transit $KAQOLIKO/N&: Duo sunt genera nuntiorum. Alter est, qui extra scaenam acta nuntiat; puta si filios Medea occidit, nuntia[n]tur statim Iasoni; neque enim decet hoc in ipsa scaena fieri; alioquin incipit actus uerus fieri, non fabula. @@Alter est, qui in scaena commissa perfert extra scaenam, si puta adulterium Clytemestra conmiserit, [2$E)CA/GGELOS&]2, ut hic quidem appellatur. @@&7Nev sit qvinto prodvctior actv fabvla:& neue inci-piat tragoedia plus quam quinque partibus impleri. @@&7Qvae posci volet et spectanda reponi.& [2Sicut]2 illud dixit: @@@@&1Si forte reponis Achillen&, hoc est: quae placere uult et iterum proferri. @@&7Nec devs intersit, nisi dignvs vindice nodvs in-&7ciderit.& Tunc demum, inquit, inferri debet deus, cum digna res interuentu eius exprimitur. Alioquin male pone[e]tur, [2ut]2 in eo[s] siquis seruum suum uoluerit occidere; sed magis, cum aut filius patrem, aut pater filium occidit. @@&7Nec qvarta loqvi persona laboret.& Tres enim personae tragoediam itemque comoediam peragunt; si tamen quarta interponitur, non loqui debet, sed adnuere statimque dimitti. @@&7Actoris partes chorvs officivmqve virile defendat.& @@Id est: ne uiris agentibus feminarum inducatur chorus, neue feminis uirilis; sed agentes [2s]2exus [2s]2u[h]as partes cu-stodi[2a]2nt. ʭ@@&7Tibia non, vt n&[2&7v&]2&7n&[2&7c&]2&7, orichalco vincta tvbaeqve &7aemvla.& Colligit priore tempore certiore lege scriptas esse fabulas, quam hoc saeculo. Nam et tibia, qua intercinitur, @1 [2non erat]2 a[2n]2t[2e]2 tam pr[a]etiosa aut tam magna, quam nunc est, quae orichalco ornatur, quod [2a]2es simillimum brat-teae aureae est. @@&7Simplexqve foramine pavco.& @@Terna enim tantum mod[2o]2 foramina habuit antiqua tibia. @@&7Sic priscae motvmqve et lvxvriam addi&[2&7di&]2&7t arti. &1Mo-&1tum& nunc gestum dicit. @@&7Sic etiam fidibvs voces crevere sever&[2&7i&]2&7s.& Ante enim lyra septem chordas habebat. Excogitata postea cithara est. @@&7Et tvlit eloqvivm& [2&7in&]2&7solitvm facvndia praeceps.& Id est: [2au]2sus est dicere, quae praecipit eloquentia[m]. ڭ@@&7Vtilivmqve sagax rervm et divina fvtvri sortilegis &7non discrepvit sententia Delphis.& Ante, inquit, sapiente[2s]2 loque-bantur, et illorum praeceptum pro responso erat, [2ut]2 $QEW=&[2$I&]2 $E(/POU, QEW=&[2$I&]2 $NOU=S&, et multa, quae in templo Delfici Apollinis scripta sunt, septem sapientium praecepta. @@Sententiam dixi[2t]2, ut apud Graecos [2$GNW/MH&]2. @@&7Carmine qvi tragico vilem certavit ob hircvm.& @@Circa hunc enim tragoediarum scriptores apud antiquos contendebant, et tragoedia inde appellata est. @@&7Mox etiam agrestis Satyros nvdavit,& hoc est: satyrica coeperunt scribere, ut Pomponius Atalante[2n]2 uel Sisyfon uel Ariadnen. @@&7Non ego inornata et dominantia nomina solvm. &1Inor-&1nata& propria significa[ui]t. &1Dominantia nomina& sunt, quae [[2u]2eris] propriis uocabulis nuncupantur, ut: libri capsa pagina. Haec autem non adeo propria sunt, ut: @@@@&1Virtus me fregit Aeneae&, quod est: Aeneas. @1 @@&7Offendvntvr enim, qvibvs est& [&7a&]&7eqvvs et pater et res.& Id est: equites Romani, quibus honestus [2c]2ensus est, pro[2te]2r[2ui]2-tate[2m]2 uerborum de[2t]2e[2s]2tantur. @@&7Syllaba longa brevi svbiecta vocatvr iambvs.& His enim [2p]2e[2s]2 syllabis constat. @@&7Vnde etiam trimetris accedere ivssit nomen iam-&7b&[2&7e&]2&7is.& @@Omnes uersus tragici iamb[2e]2i trimetri appellantur. Quaeri autem sole[n]t, cur trimetri appellentur, cum senos accipiant pedes. Quoniam scilicet tanta breuitas est pedum, ut iuncturae binos complectantur pedes. @@&7Non ita pridem, tardior& [&7a&]&7vt pavlo graviorqve &7veniret ad avres& [&7. v. a.&] @@Apud omnes enim antiquos uelox est et raro spondeum recipit. Nunc [hoc tempore] inseritur. @@&7Non vt de sede secvnda cederet avt qvarta.& @@Potest sine dubio uel primo loco uel tertio aut quinto interseri spondius, sed utique secundo et quarto excluditur. His enim locis iambus int[2eg]2er ponitur. @@&7Avt oper&[2&7a&]2&7e celeris nimivm cvraqve carentis.& Eos significat, qui tragoedias actitant. @@&7Scimvs invrbanvm lepido seponere dicto,& hoc est: dis-cernere, quid inurbane dictum sit, quid lepide. L[a]epidum est uenustum et suaue. @@&7Legitimvmqve sonvm digitis callemvs et avre.& Id est: Cum metra digitis [2o]2b aur[2es f]2erimus probantes, an consonent. @@&7Ignotvm tragicae genvs invenisse Camenae.& @@Thespis primum tragoedias scripsit genere Atheniensis, ad quas agendas plaustro circa ciuitates [egregie] Graeciae uehebatur. @1 @@&7Qvae canerent agerentqve pervncti faecibvs ora.& @@Ex hoc etiam putant &1quidam& tragoediam appellatam quasi trygadiam, quia faecem $TRU/GA& Graeci appellant. @@&7Post hvnc personae pa&[&7e&]&7llaeqve repertor honestae.& @@Aeschylus primus tragoedi[i]s coturnos et syrma et per-sonam dedit. Horum enim trium auctor es[2t]2. &1Pallae &1hon&[2&1e&]2&1stae&: pr[a]etiosae. @@&7Svccessit vetvs his comedia,& quae appellatur [2$A)RXAI/A&]2$.& Est autem genus maledicacissimum et multum distans ab hac noua. @@&7Vos, o Pompilivs sangvis.& @@Quia Cal[y]p[2y]2s filius est Numae, a quo Calpurnii Pisones traxerunt nomen. @@&7Ingenivm misera qvia fortvnativs arte.& Ait enim De-mocritus poeticen natura magis quam arte constare, et eos solos poetas esse ueros, qui insaniant; in qua persuasione [2et]2 Plato est. @@&7Si tribvs Anticyris capvt insanabile.& Locus est in Achaia Anticyra, ubi elleborum nascitur, quo sumpto de-mentes sanantur. [Hoc etiam sumpto et dolor capitis sanatur.] @@&7Qvi pvrgor bilem svb verni temporis horam.& @@Omnes enim uerno tempore purgationem sumunt, quod uocatur $KAQARTIKO/N. @@&7Scribendi recte sapere est et principivm et fons.& @@Id est: scire quid scribas, hoc enim sapere est. @@&7Rem tibi Socraticae potervnt ostendere chartae.& Poema constat ex re et oratione. @@Res ex philosophia originem trahit, id est, ut praecepta contineat; has dicit Socraticas chartas esse. @@Deinde comitabuntur uerba. @@&7Verbaqve provisam rem non invita seqventvr.& Hoc tale @1 est: dicere, inquit, tunc poteris, cum habueris, quod dica[2s]2. Et Asinius Pollio i[2t]2em dixit: @@@@&1Male Hercule eueniat uerbis, nisi rem se-&@@@@&1quuntur&. @@&7Interdvm speciosa locis morataqve recte fabvla.& Colligit saepe magis placuisse fabulam, quae nudis narr[2ar]2e-tur uerbis, quoniam res spectatorem delectarent, quam quae locis communibus explicaretur. @@Si uerbi gratia circumlator referat de Regulo, quomodo captus sit aut punitus, uerba sordida si non delectant, atta-men res auocat auditu digna. @@&7Morataqve recte fabvla:& bene instituta. Vnde in consuetudine dicere solemus bene moratum eum, qui rectos mores ediderit. @@&7Nvllivs veneris:& nullius uoluptatis nec decoris. í@@&7Grais dedit ore rotvndo Mvsa loqvi, praeter lav-&7dem nvllivs avaris.& In hac sola cupiditate promere[2b]2antur laudem tamquam Prot[2o]2gen[2e]2s ille, qui [2I]2al[2ys]2um finxit decem annis, uel Apelles, qui totidem pinxit annis [2Anadyomenen]2. Non enim, ut acciperent, festinabant, sed, ut placerent, mo-rabantur. @@&7Et levi servanda cvpresso.& @@Libri enim, qui aut cedro inlinuntur, aut arca cupres-s[2e]2a inclusi sunt, a tineis non uexantur. @@&7Nev pransae Lamiae vivvm pvervm extrah&[2&7a&]2&7t alvo.& @@Haec ad infantes terrendos solet nominari. [Est ergo [2peccatum]2 poet[2ae]2, quod tantum fingat, ut etiam deuoratum Lamiae puerum utero educat.] @1 @@&7Centyriae seniorvm agitant expertia frvgis.& @@Id est: ea, quae nugatori[a]e dicuntur, exagitant senes. @@[&1Expertia&: quae experti non sunt exagitant.] @@&7Omne tvlit pvnctvm, qvi miscvit vtile dvlci.& @@Solus suffragia iudicum tulit, qui et utile et dulce scripsit, qu[2o]2 et prodesset et delectaret. @@&1Punctum& autem ideo, quod antiqui suffragia non scri-bebant, sed puncto notabant. @@&7Hic meret aera&[&7e&] &7liber Sosiis.& @@Hunc bene uende[2nt]2 biblio[2pol]2ae. @@Antea Sosii erant notissimi, qui commercium librorum faciebant. @@&7Qvas avt incvria fvdit. &1Incuria& est neglegentia, quae curam non habet. @@&7Sic mihi, qvi mvltvm cessat, fit Choerilvs ille.& Poeta pessimus fuit Choerilus, qui Alexandrum secutus opera eius descripsit. @@Huius omnino septem uersus laudabantur. [2E]2t hi[2n]2c Alexander dixisse fertur, multum malle se Thersit[h]en iam Homeri esse quam Choerili Achillen. @@&7Vervm operi longo fas est obrepere somnvm.& @@Sed excusationem, inquit, Homerus mereri potest, si aliquid in tanto opere non respondet magnitudin[2i]2 carminis sui. @@&7Vt pictvra, poesis erit.& Non erit dissimilis poetice picturae. Nam quo modo in hac propius quaedam spectanda sunt, quaedam longius, ita poetices [2quaedam postea]2, quae-dam statim aspicienda sunt. Quae lucida[e] erunt, prop[i]e cognoscentur, quae uero obscura, longius remotis. @1 ﭳ@@&7Hoc tibi dictvm tolle memor.& @@Id est: hoc uerbum in mente habe. 𭳶@@&7Certis medivm et tolerabile rebvs recte concedi.& Quarundam rerum esse medietatem. Consultus iuris aliquis si nesci[2t]2, quantum Cas[2c]2ellius iuris consultus tunc optimus, at tamen pot[2est]2 es[2se]2 mediocris; ne[2c]2 siquis orator idem po-test, quod Messala, scia[2s]2 tamen non esse contemnendum. @@&7Et Sardo cvm melle papaver.& @@Corsicum et Sardum mel pessimi saporis est. @@&7Maeci ivdicis.& @@Maecius perdiligens carminum fuit aestimator. @@&7Nonvmqve prematvr in annvm.& @@Exemplo Cinnae poterit uti, ut carmen suum, si malum est, nouem annis dissimulet. @@&7Silvestres homines sacer interpresqve deorvm cae-&7dibvs et victv foedo deterrvit Orphevs.& @@[2Orpheus]2 primus poeticen inlustrauit et ob hoc dicitur lenisse tigres et leones, qui[2a]2 efferatos hominum animos pla-cauerat carmine. @@&7Leges incidere ligno.& @@Aereis enim tabulis antiqui non sunt usi, sed roboreis. In has incidebant leges. Vnde adhuc Athenis legum tabulae axones uocantur. @@[2&7T&]2&7yr&[2&7t&]2&7aevsqve.& Fuit hic genere Atheniensis poeta, omni parte membrorum deformis. Primus hic tubae mod[2u-l]2ationes dedit ex hac causa. Nam cum Laced[2a]2emonii bellum aduersum Messenios gererent diuque traherent dubium Martis euentum, responsum acceperunt ab Apolline, si uellent uin-cere, Atheniensi duce uterentur. A quibus rogati Athenienses @1 miseru[2nt T]2yr[2t]2aeum clodum et luscum, quem deformem [c]r[2i]2-derent. Vsi sunt auxilio. Quibus ille [2c]2antum monstrauit tubarum, quarum inaudit[2o]2 territi sono Messenii fuger[2u]2nt, adeptique sunt Lacones uictoriam. @@&7Dictae per carmina sortes.& Per uersus exametros red-didit responsa Phemonoe [2ad]2 Pyrr[2um Epir]2o[2tam]2, tamquam [Purphoeri] poetae: @@@@&1Aio te Aeacida Romanos uincere posse&. @@&7Et vitae monstrata via est.& [2Praeceptis]2 sapientium, quibus instructa uita est. @@&7Occvpet extremvm scabies.& @@Hoc ex lusu puerorum sustulit, qui ludentes solent dicere: @@@@&1Quisquis ad me nouissimus uenerit, habeat& @@@@&1scabiem&. @@&7Si vero est,& [&7p&]&7vnctvm qvi recte ponere possit,& hoc est: si habeas eum, qui cenam praeparet. @@&7Vt, qvi condvcti plorant in fvnere, dicvnt.& Alexandriae sitobolis conducuntur, qui mortuos fleant, et hoc tam ualde faciunt, ut ab ignorantibus illorum fuisse credantur, qui effe-runtur. Hi ergo uocantur $QRHNW&[2$I&]2$DOI/. @@&7Reges dicvntvr mvltis vrgvere cvlillis.& @@Reges enim, quos uolunt recipere in amicitiam, multo mero inebriant, temptantes, an per potionem, quae habeant secreta, prodant. @@&7Et torqvere mero,& hoc est: protrahere ad confessionem. @@&7Animi svb vvlpe latentes.& @@Simiatores eos et mydronas appellamus, qui benigne inrident. @1 @@&7Qvintilio siqvid recitares.& @@Hic erat Quintilius Varus Cremonensis, amicus Vergilii, eques Romanus. @@&7Et male tornatos incvdi reddere versvs,& hoc est: denuo uersus scribere, quo modo ferramentum male productum red-ditur in incudem, ut ibi formetur. @@&7Qvin sine rivali.& @@Aemulum riualem dixit. @@&7Incomptis adlinet atrvm transverso calamo signvm.& @@Significat ac notat uersum male formatum. @@&7Fiet Aristarchvs.& Hic Homeri carmina adnotauit. Ille ergo i[2u]2dex etiam optimi poetae Aristarchus fiet. @@&7Avt fanaticvs& [2&7error&]2&7,& id est: qui lymfatico agi-tantur. @@&7Agitant pveri incavtiqve seqvvntvr.& @@Nam pueri praetereuntibus inludere soliti e[2os]2, quos in-sectantur, in dementiam conpellunt. @@&7Hic dvm svblimis versvs& [2&7r&]2&7vctatvr.& Pro 'ruct[2at]2'. Antiqui enim et 'ructo' et 'ructor' dixerunt. @@Hic genere patiendi extulit 'ructatur', ut 'uenatur, lauatur'. ϭ@@&7Sicvliqve poetae narrabo interitvm.& @@Emp[2e]2docles fuit Agrigentinus fysicus, qui se in craterem praecipitem dedit Aetnae i[2m]2mortalitatem adfectans. ѭ@@&7Ardentem frigidvs Aetnam insilvit.& Dum se credit ex opinione hominum collecturum diuinitatem, si nusquam comparuisset. @1 @@&7An triste vidental.& Id quod Iouis fulmine percussum est, bidental appellatur. Hoc expiari non potest. Errant autem qui putant ab agna dictum bidental. @@&7Hirvdo.& Haec [2et]2 sanguisuga appellatur. @@@@{1POMPONI PORFYRIONIS @@@@COMMENTVM IN HORATIVM DE ARTE POETICA @@@@EXPLICIT}1 @@@@{1INCIPIT CARMEN SAECVLARE FELICITER}1 @@&7Phoebe silvarvmqve potens Diana.& Hoc &1carmen saecu-&1lare& inscribitur. @@Cum enim saeculares ludos Augustus celebraret, secun-dum ritum priscae religionis a uirginibus puerisque prae-textatis in Capitolio cantatum est. @@&7Lvcidvm caeli decvs.& Hoc ad ambos refertur: ad Phoe-bum, quia idem sol est, et Dianam, quia eadem luna est. @@&7Date qvae pr&[&7a&]&7ecamvr tempore& [2&7prisc&]2&7o. &1Non tem-&1pore prisco& dicendum fuit, sed: tempore, quo[2d]2 prisca imitatur. @@&7Diis, qvibvs septem placvere colles.& Id est: quibus Roma placuit, quae in septem collibus constituta est. @@&7Alivsqve et idem nasceris.& @@$*KAKO/ZHLON.& Nam quo modo potest quis et idem esse et alius? [2Sed]2 uidetur ad illud retulisse, quod idem quidem sol semper sit, sed renouans diem alius esse uideatur. @@&7Possis nihil vrbe Roma viser&[2&7e&]2 &7maivs.& Et hic ex superiore audiendum 'precamur'. @@&7Rite matvros aperire partvs.& @@'Lenis aperire partus' pro 'facilis ac propitia aperiundis partibus'. Ostendit autem eandem Lucinam et genitalem deam appellari. @1 @@&7Diva, prodvcas svbolem patrvmqve p. d. s.& [2&7i&]2&7. f. p. q.& [2&7n. f.&]2 &7l. m.& Implicata frasis, quae sic ordinanda est: Diua producas subolem prolis nouae patrumque decreta prosperes super iungendis feminis maritaque lege fera[2c]2i. @@Maritam autem legem pro maritali Plautina uidetur auctoritate dixisse. Similiter enim et ille locutus est, ubi ait senex: @@@@&1Pulchra edepol dos pecunia est& @@et alter respondet: @@@@&1Quae quidem non marita est& @@pro eo, quod est: quae non maritalis est. @@&7Certvs vndenos decies per annos orbis vt cantvs re-&7feratqve lvdos.& Orbem nunc circulum temporum in se scilicet redeuntium accipe. Certum autem pro pleno atque perfecto. Sensus enim hic est: ut perfectus orbis annorum centum et decem cantus et ludos referat [ludos]: pro eo, quod est, ho-mines certi temporis orbe perfecto referant ludos. @@&7Vosqve& [2&7v&]2&7eraces cecinisse, Parcae, qvod s&[2&7e&]2&7m&[2&7e&]2&7l dictvm &7est, stabilisqve rervm terminvs servet.& @@Syllempsis est; ex uerbo enim singularis numeri 'seruet' pluralis nascitur 'serue[2tis]2, quod semel dictum est'. '[2St]2abilis rerum' autem [2perpetuum]2 $E)PI/QETON& est termini. @@&7Bona iam peractis ivngite fa&[&7c]ta.& @@&1Peractis&, id est: praeteritis fatis bona iungite futura, ac per hoc, contextum ordinem facite bonorum futurorum. @@&7Nvtriant fetvs et aqvae salvbres et Iovis avrae.& @@&1Fetus& generaliter omnium rerum accipe et inanima-lium, quae ad utilitatem nostram pertinent. &1Salubres& autem non tantum 'aquae', uerum etiam 'aurae' intellegendum. @@&7Condit&[2&7o&]2 &7mitis placidvsqve telo svpplices avdi pveros, &7Apollo.& @1 @@Hic sensus secundum eorum opinionem conceptus est, qui Apollinem pestilentem deum putant esse. Porro autem quidam dii ideo placantur, ut prosint, quidam ne obsint, se-cundum quod de Apolline nunc dicitur: &1Condito mitis &1placidusque telo supplices audi pueros Apollo&, ne noceat scilicet. @@Videtur autem et Homerus sic de illo sensisse, cum ait pestem Graecis ab eo inmitti. @@Etiam Plautus in Mercatore fabula idem sentit, cum inducit matrem familias precari Apollinem, nato suo ut parcat. @@&7Sidervm regina bicornis.& Poeticum est lunam siderum reginam dicere, quod clarior inter astra uideatur. @@&7Roma si vestrvm est opvs Iliaeqve.& Quare Romam opus Dianae et Apollinis dicat, nondum uideo; nisi forte ex lectione Vergiliana hoc concepit, ubi frequenter dicitur Apollinis oraculis instructum Aeneam Italiam petisse. Ad quem intel-lectum et ipse nos adduxit poeta inferendo: &1Iussa pars &1mutare lares et& [2&1u&]2&1rbem&; sine dubio enim 'oracul[2o]2 iussa' intellegimus. 'Pars iussa' autem ad illud refertur, quod non omnes Ilienses cum Aenea fuerint, sed pars eorum alibi. @@&7Cvi per ardentem sine fravde Troiam.& [2Non 'sine fraude ardentem Troiam']2, cum utique fraude Graecorum incensa Troia sit, sed 'sine fraude Aeneas patriae superstes'. @@Quod ideo uidetur dictum, quia quorundam opinione infamatus Aeneas est crimine proditionis. @@&7Datvrvs plvra relictis.& @@Suis scilicet Troianis, quos secum in Italiam adduxit, daturus plura, quam quae in patri[2a]2 am[m]issa reliquerant. @@&1Relictis& ergo a nominatiuo plurali uenit generis neutri, quod est 'relicta'. @1 @@&7Qvaeqve vos bvbvs veneratvr albis clarvs Anchisae &7Venerisqve sangvis.& Hoc ad Caesarem Augustum pertinet, quia Iulia gens ab Iulo, ac per hoc, Venere et Anchisa e[2sse]2 existimatur. @@&7Bellante prior, iacentem lenis in hostem.& Sic et Vergilius: @@@@&1Parcere subiectis et debellare superbos&. @@&7Iam mari terraqve manvs potentis.& Subaudiendum uti-que: Romanorum. @@&7Iam Scythae responsa petvnt.& Id est, expectant prae-cepta Romanorum. Per quod subiectos esse imperio Romano intellegi uult. @@&7Et neglecta redire Virtvs avdet.& Neglecta supe-riore tempore redire aude[a]t nunc, id est temporibus Augusti. @@&7Apparetqve beata pleno Copia cornv.& @@Quasi corporalem deam hic accipe[re] Copiam utique rerum omnium abundantiam. @@&7Si Palatinas videt aeqvvs ar&[2&7a&]2&7s.& @@Apparet iam ab Augusto dedicatum fuisse in Palatio Apollini templum, cuius et Vergil. sic meminit: @@@@&1Ipse, sedens niueo candentis limine Foebi,& @@@@&1Dona recognoscit populorum&. í@@&7Altervm in lvstrvm melivsqve semper proroget aevvm.& @@Sensus est: si acceptas aras habet Apollo, quae in Pa-latio dedicatae sunt, si propitius Romanos aspicit, melius saeculum in futurum tribuat. ŭ@@&7Qvaeqve Aventinvm tenet Algidvmqve qvindecim &7Diana pr[a]eces virorvm cvrat e&[2&7t&]2 &7votis pverorvm amicas applicat &7avres.& Hic quoque ex superiore per zeugma particula arces-senda est [2'si']2, ut sit: si quindecim uirorum pr[a]eces Diana curat, et si amica[2s]2 au[2r]2es applicat puerorum uotis. Et aeque @1 ex superiore et ad Dianam pertinebit: &1alterum in lustrum &1meliusque semper proroget aeuum&. ɭ@@&7Haec Iovem sentire deosqve cvnctos spem bonam &7certamqve domvm reporto, doctvs e&[2&7t&]2 &7Phoebi chorvs et Dianae& [2&7di-&7cere lavdes&]2&7.& Dicere Phoebi laudes et Dianae. @@@@{1EXPLICIT LIBER CARMINIS SAECVLARIS}1 @@@@{1INCIPIT EPODON}1 @@&7Ibis Libvrnis inter alta navivm, amice, propvgnacvla.& @@Liber hic &1epodon& inscribitur, scilicet quod ita uersus in eo ordinati sunt, ut singulis quibusque clausulae suae [2r]2e-cinant. Clausulas autem lyrici appellant quasi praecisos uersus integris subiectos, qualis est secundus &1amice pro-&1pugnacula&, et deinceps alterni, quibus tertia pars deest, quominus sint praecedentibus similes, id est ipsi senarii, quos merito bes[2sa]2les clausulas appellant et al[2terum]2bes. B[2es]2si enim tertia pars opus est, ut integer fiat. @@&7Ibis Libvrnis inter alta navivm, amice, propvgnacvla.& @@Non uidetur uerecundiae Horati conuenire, ut amicum se Maecenatis dicat, cum clientem debeat dicere. @@Numquid ergo sic ordinanda frasis est, ut 'amice Caesaris' intellegamus, et ideo bis 'Caesaris' accipiendum erit, ut sit tale: amice Caesaris, Maecenas, ibis Liburnis paratus pericu-lum Caesaris tuo periculo subire? @@&7Qvid nos, qvibvs te vita si svperstite ivcvnda, si contra, &7gravis?& @@Bis posuit particulam 'si', sed semel abundat. Melius enim sic loqueretur: quibus te superstite uita iucunda est, si contra sit, grauis est. @@Ergo uerbum extrinsecus [2h]2i[2c]2 accipiendum [ex eo] 'sit', ut plena fiat eloquutio. @1 @@&7Si contra, gravis. &1Contra&, id est, superstiti contraria. @@&7Vtrvmne ivssi perseqvemvr otivm? &1Iussi& a te. Aut num-quid a Caesare? Dicitur enim Caesar Augustus dedisse Horatio militiae uacationem, cum aliis negasset. @@&7An hvnc laborem, mente latvri, decet qva ferre non mollis &7viros feremvs?& Sensus autem est hic: aut numquid animo laboraturi per absentiam tuam suscipi[2a]2mus et corporis la-borem tecum eundo? Corporis enim laborem uult esse non mollium uirorum. @@&7Comes minore svm fvtvrvs in metv, qvi maior absentes &7habet.& @@Sensus est: si comes sim, minorem metum patiar, qui semper absentibus maior est. Et attende a singulari numero ad pluralem transitum fecisse. @@&7Vt adsidens inplvmibvs pvllis avis serpentivm ad-&7lapsvs timet.& @@Attende elocutionem 'illis timet' per datiuum casum, non 'pro illis timet'. Sic et Terentius: @@&1Syre, tibi metui male&. @@&7Non, vt adsit, avxilii latvra plvs praesentibvs.& @@'Sit' uerbum hic deest, et 'si' particula, quia ordo et sensus hic est: Non ut plus auxilii praesentibus sit latura, si adsit. @@&7Pecvsve Calabris ante sidvs fervidvm Lvcana mvtet &7pascvis.& @@Ambigua quidem elocutio est, sed cum &1ante sidus &1feruidum& dicat et Calabriam manifestissimum sit caloratam esse, apparet eum hoc dicere: non ut pecus ante feruentissi-mum aestatis tempus ex Calabria in Lucaniam transeat. @@&7Circea tangat moenia.& @@&1Circea moenia& Tusculum intellegendum, quia Tele-gonus Circes et Vlixis filius hoc oppidum condidit. Sensus est autem: ut neque in Tusculano possideam uillarumque ibi aedificia usque ad ipsam urbem extendam. @1 @@&7Satis svperqve me benignitas tva ditavit.& Donatum sibi in Sabinis fundum a Maecenate Horatius saepe testatu[2r]2. @@&7Qvod avt avarvs vt Chremes terra premam.& Quoniam Chremes nomen senis est in comoediis; ibi enim fere senes auari finguntur. Vnde uidetur non inmerito Chremen aua-rum dixisse. Sen[2su]2s autem: non studebo nummos adquirere, quos thensauris conditos terrae suffodiam Per quod ait se nolle nummos habere plures, quam [2qu]2i opus sint, ac per quos sollicitam [2non]2 habeat uitam. @@&7Discinctvs avt perdam nepos.& @@&1Discinct&[2&1u&]2&1s&. [2I]2t[2a]2 discinctos pro neglegentibus sole-mus et nos dicere. Nepotem autem ueteres [2u]2t prodigum ac luxuriosum dicebant, quia re uera solutior[2i]2s delicatior[2i]2sque uitae soleant esse, qui sub auo nutriantur. @@&7Beatvs ille, qvi procvl negotiis.& @@Ha[2e]2c $W)&[2$I&]2$DH\& laudes rusticae uitae continet. Negotia autem hic molestias urbanae uitae uult intellegi. @@&7Neqve excitatvr classico miles trvci& et reliqua. @@Eleganter ostendit incommoda uitae, quibus rustici carent. @@&7Et svperba civivm p. l.& @@Salutationum officia dicit. @@&7Altas marita&[2&7t&]2 &7popvlos.& Proprie maritari arbores dicuntur, cum uites his adiunguntur. @@Sed speciem pro specie posuit. @@Non enim populi maritari, sed ulmi solent. Hinc autem iam commoda rusticae uitae enumerare ac describere incipit. @@&7Vel cvm decorvm mitibvs pomis capvt avtvmnvs &7agris extvlit.& @@Poetica fantasia finxit autumnum quasi corporalem deum pomis coronatum. @1 @@&7Insitiva decerpens pira.& Merito &1insitiua&. Nam pi-rorum arbores, quae sponte natae sunt, necesse est dura atque aspera poma dent. @@&7Qva mvneretvr te, Priape.& Et munero et [in] munero[2r]2 in actiua significatione recte dicitur. @@&7Qvervntvr in silvis aves.& @@&1Queruntur&, inquit, quoniam ueteres omnium anima-lium uoces praeterquam hominum qu[a]erellas dicebant. De-nique et Vergil.: @@@@&1Et cantu querulae rumpunt arbusta cicadae&, inquit, et de ranis: @@@@&1Et ueterem in limo ranae cecinere querellam&. @@Et de bubus: @@@@&1Atque omne querellis& @@@@&1Inpleri nemus&. @@&7Fontesqve lymphis obstrepvnt manantibvs, somnos &7qvod invitet leves& [&7i. l.&] @@Suauis elocutio: fontes obstrepunt, quod somnos inuitet. @@&7A&[&7v&]&7t cvm tonantis annvs hibernvs Iovis. &1Annus hi-&1bernus&, pro 'hibernum tempus anni'. @@Nota autem synecdoche[n] es[2t]2 annum pro parte anni dicere. @@Sic et Vergil.: @@@@&1Nunc frondent siluae, nunc formosissimus& @@@@&1annus&. @@&7Avt amite levi rara tendit retia.& Amites hodieque ap-pellantur forculae, quibus retia in uenatione uel in aucupio suspenduntur. Et est figura $E)FECH/GHSIS&[, quia retia doli sunt]. @@&7Qvod si pvdica mvlier in partem.& @@No[2n]2 ai[2t]2 'quod si [quodsi] et pudica uxor rustico con- @1 tingat'; nec enim existimat difficile esse rusticam uxorem pudicam esse, cum omnes pudicas esse intellegi uelit. Sed hoc ait: Quodsi et uxorem habeat, qui alioqui pudica est. Potest autem utique accidere [idioma. Et est consuetudo rustica], ut uxor non sit, uel quia nondum ducta est, uel quia aliquo casu adempta sit. @@&7Sacrvm vetvstis extrvat lignis focvm.& Proprie hoc rusticae uitae est focum amare. @@&1Sacrum& autem dixit, quia ara deorum P[a]enatium est focus. @@&7Et horna dvlci vina promens dolio. &1Orna uina& di-cuntur huius anni. Non ergo 'dulci dolio', ut dictum est, sed translati[2ci]2o $E)PIQE/TW&[2$I&]2 'dulcia uina' intellegamus. Hoc quo-que autem ad idioma rusticae simplicitatis pertinet, hornum uinum bibere. @@&7Dapes inemptas appar&[2&7e&]2&7t.& @@Vergilianum est. S[2cil]2ic[et] et ille, cum de uita rustica loqueretur, sic ait: @@@@&1Dapibus mensas onerabat inemptis&. @@&7Non me Lvcrina ivverint conchylia magisve rhombvs &7avt scari.& Non me magis iuuerint Lucrina conchylia rhom-busue aut scari. @@&7Avt scar&[2&7i&]2, &7siqvos E&[2&7ois&]2 &7intonata flvctibvs hiemps ad &7hoc vertat mare.& Intellegi uult scaros pisces in orientali mari esse, et difficile fieri, ut circa Italiam capiantur, nisi quos inde uiolentia tempestatis adduxerit. @@&7Non Afra avis.& Afram au[t]em gallinam Numidicam dicit. @@&7Non attagen Ionicvs.& Cum attagenas feminino genere uulgo dicant, adnotandum, quod masculino genere hic dixerit. Attagen autem auis est Asiatica inter nobilissimas habita. Ionicus uero ab Ionia dictus, quae est regio Asiae, in qua est urbs Efesus. @1 @@&7Vel agna festis caesa Terminalibvs, vel haedvs ere-&7ptvs lvpo.& @@Iucunde expressit rusticorum frugalitatem. @@&7Videre fessos vomere&[2&7m&]2 &7inversvm boves c. t. l.& @@Hoc Vergilianum illud est: @@@@&1Aspice aratra& [2&1iugo&]2 &1referunt suspensa iu-&1uenci&. Languido autem collo: lasso. Et utique uoluptas domino hinc est cogitanti, quantum utilitatis ex [2a]2ratione agro contuleri[2n]2t. @@&7Positosqve vernas, ditis examen domvs,& hoc est: qui uernae ditem dom[in]um faciunt. @@Hic 'ditem' frequentem ac familiosam; nec ultra hoc ditem domum nunc intellegas, cum de rustico patre familias loquitur. í@@&7Haec vbi locvtvs fenerator Alfivs, iam iam fvtvrvs &7rvsticvs,& et reliqua. @@Vrbanissime postremo finxit haec non de sua persona dicta esse, sed feneratoris; per quod uult intellegi neminem [2ne]2scire, quid iucunditatis habeat uita rustica, nec tamen quemquam ab ea, in qua consueuerit, posse discedere. ŭ@@&7Omnem redegit Idibvs pecvniam, qv&[2&7a&]2&7erit Kal. ponere.& Exigit, inquit, a debitoribus pecuniam comparaturus praedia, cogitans scilicet iocunditatem uitae illius, quam in rusticis laudat. Sed rursus stimulatus cupiditat[2e]2 usurarum quaerit eam faenori dar[2e]2. @@&7Parentis olim siqvis impia manv senile gvttvr fregerit.& @@Execratur alium significans se e[2o]2 grauiter uexari. @@&7Edit& autem dicendum potius quam 'edat', quia sic decli-natur: Edo, es, edit, deinde modo optatiuo tempore futuro: utinam edim, edis, edit, pluraliter: utinam edimus, editis, edint. Et &1alium& dicendum, ut 'solium dolium', non ut uulgo 'aleum'. @1 @@&7Edit cicvtis.& Cicuta herba est uenenatissima. @@&7O dvra messorvm ilia:& qui ferum alium prandent, de quibus et Vergilius in Bucolicis: @@@@&1Thest[h]ylis et rapido fessis messoribus& @@@@@@&1aestu& @@@@&1Alia serpyllumque herbas contundit olentes&. @@&7An malas Canidia tractavit dapes?& @@Sub hoc Canidi[2a]2e nomine Gratidiam Neapolitanam unguentariam intellegi uult, quam ut uenificam Horatius semper insectatur. Sed quia non licet probrosum carmen in quemquam scribere, idcirco fere poetae similia adfingunt. Sic et Vergilius in Bucolicis pro Cytheride Lycoridem appellat. @@&7Candidvm Medea mirata est dvcem.& Iasonem significat @@Candoris autem nomine et Vergilius in significatione pulchritudinis semper utitur, ut @@@@&1Candidus insuetum miratur limen Olympi&, et @@@@&1Candida Dido&, et @@@@&1Candida Maia&. @@Notam autem historiam hic in [2i]2ocum conuertit, quasi Medea alio perunxerit Iasonem, ut eum muniret aduersus uim taurorum flammas spirantium, qui iussu regis subiciendi erant, si uellet pellem auream accipere. @@[&7Hoc delibvtis vlta donis pelicem serpente fvgit alite.& Vt cum ait: milens uolens aderat.] @@&7Nec mvnvs vmeris efficacis Hercvlis.& De ueste illa lo- @1 quitur sanguine Nessi delibuta, quam a Deianira coniuge oblatam Hercules cum induisset, incendio eius absumptus est. @@&1Efficacis& autem perpetuum epitheton uult esse Herculis. @@&7At siqvid vmqvam tale concvpiveris, iocose Maecenas, &7pr&[&7a&]&7ecor.& Oportune iocosum appellat, cui u[2id]2eli[2ce]2t iocos suos commendatos esse uult. @@&7Lvpis et agnis qvanta sortit&[&7i&]&7o obtigit, tecvm mihi discordia &7est.& Hanc eglogam in Pompeium Ma[2e]2n[2a]2m scribit libertum Pompei Magni, qui praefectus classi fuit. @@Sexto Pompeio bellum aduersum Augustum Caesarem gerente, hic cum classe ad Caesarem transierat, deinde ad Sextum rediit, et rursus refugit ad Caesarem. @@&7Tecvm mihi discordia est.& @@Accersendum huc extrinsecus 'tanta'. Sic enim conse-quens erit elocutio: quanta sortit[i]o obtigit discordia lupis et agnis, tanta mihi tecum est. @@&7Hibericis pervste fvnibvs latvs.& Restibus caesum saepe ac per hoc malum seruum fuisse uult intellegi. Hibericos autem funes ideo dicit, quia in Hiberia, id est in Hispania plurimum spartum nascitur. @@&7Videsne, sacra&[2&7m&]2 &7me&[&7n&]&7tiente& [2&7te&]2 &7via&[2&7m&]2 &7cvm bis &7ter vlnarvm toga, vt ora vertat hvc et hvc evntivm liberrima &7indignatio?& @@Ordo est: me[n]tiente [2te]2 sacram uiam cum bis ter ulna-rum toga [utor; id est], uidesne, ut euntium ora huc et illuc uertat liberrima indignatio? Significat autem populum ex indignatione, quod ille oblitus condicionis tam magnificus incedat, detorquere ab illo aspectum. @@Et bene liberrimam indignationem dixit, quod libere ac palam [2h]2unc uidentes in seruitutem inueherentur. &1Cum bis& @1 &1ter ulnarum toga&. Hoc est cum se[2x]2 ulnarum toga. Hanc autem iustam togae mensuram esse intellegendum est. @@&7Sectvs flagellis hic trivmviralibvs. &1Triumuiralibus& autem quod dixerit, speciali[s] elocutionis genere usum esse pro generali puto. Neque enim triumuiris tantum, sed etiam aliis potestatibus ius est alienos seruos flagellare. @@&7Praeconis ad fastidivm.& Aspere: donec aliud agentibus triumuiris, praeco cum uellet desinere iuberet. @@&7Et Appiam mannis ter&[&7r&]&7it.& @@Eleganter &1mannis&, quia nimiarum deliciarum aflu-entia est equos burichos habere. @@Mannos autem equos uulgo burichos appellant. @@Appiam autem pro qualibet uia posuit. An numquid proprie, qui[2a]2 Falerni agri meminerat, quo[s] scilicet Appia uia necesse est ire. @@&7Sedilibvsqve magnvs in primis eqves Othone con-&7tempto sedet.& Et 'magnus eques' et 'sedilibus in primis' cum uehementi indignatione dicitur. Ex quattuor[2decim]2 autem ordinibus, quos lege Roscia Otho tribunus plebis in theatro equestri ordini dedit, duo primi ordin[2e]2s tribun[2i]2ciis uacabant. @@&7Qvid attinet tot ora navivm gravi rostrata dvci &7pondere contra latrones atqve servilem manvm?& @@Sensus est: Quid prodest classem rostratis nauibus ducere aduersum latrones ac fugitiuos, quos Sextus Pompeius armauit, [et] cum hunc patimur tribunicium equitem Romanum esse? @@&7At o deorvm qvidqvid in caelo regit terras.& Verba sunt praetextati uociferantis in domo Canidiae; quem significat ab ea furtim raptum, ut necromantiam ex eo faceret. Et bene abrupta exclamatio[: &1in caelo&]. Hoc enim peri[2l]2eptum est: quid[2quid]2 in caelo est regens terras. @1 @@&7Qvid iste fert tvmvltvs?& @@Quid sibi uult hic tumultus? @@Tumultum autem dicit rapinae ipsius, quam passus est. @@&7Avt qvid omnivm vvltvs in vnvm me trvces?& Earum dicit, quae cum Canidia consciae et ministrae sceleris huius fuerant. @@&7Per hoc inane pvrpvrae d. p.& @@Quo magis oneret atrocitatem sceleris huius praetexta-tum, ac per hoc honestum ac delicatum facit hunc puerum esse. &1Inane& ergo &1decus purpurae& apud eam inane[m] intel-lege, quae scilicet sine respectu [2e]2quitat[2u]2s eius in eo[s] saeuiat. @@&7Insignibvs raptis pver, inpvbe corpvs.& Insignia pueri intellege togam praetextam ac bullam, et est $SXH=MA E)FECH/-$GHSIS& 'puer inpube corpus'[, hoc est, inpube corpus erat]. @@&7Qvale posset impia mollire Thracvm pectora.& Etiam Thracum. Sic dicitur illud apud Vergilium: @@@@&1Quis talia fando& @@@@&1Myrmedonum Dolopumue aut duri miles Vlixi& pro: etiam Myrmedonum Dolopumue. @@&7Canidia, brevibvs inplic&[2&7a&]2&7ta viperis crines et incom-&7ptvm capvt.& Furiali habitu eam describit, et breues uiperae perpetuo $E)PIQE/TW&[2$I&]2 dicuntur. Sic enim sunt. Nota autem figura est elocutionis 'inligata crines' et 'inligata caput'. @@&7Ivbet sepvlchris caprificos ervtas.& Non unde [2l]2ubet, sed ex sepulchris [2p]2otissimum erutas accipe, quoniam inferna ac uenefica esse haec sacrificia intellegi uult. [2T]2alia denique sunt et quae subiciuntur: @@@@&1Iubet cupress&[2&1u&]2&1s funebres& et cetera. @@&7Plvmamqve noctvrnae strigis.& @1 @@Sic dic[2i]2tur, non ut uulgo 'strigae', quia uenit a nomina-tiuo, 'strix', non 'striga'. @@Haec autem auis est nocturna mali ominis. @@&7Herbasqve, qvas& [2&7I&]2&7ol&[2&7c&]2&7os atqve Hiberia mittit vene-&7norvm ferax.& [2I]2ol[2c]2os urbs est Thessaliae. Thessalia autem ue-nenorum ferax est. @@Hiberiam autem nunc quae in Ponto est intellegenda. @@Porro autem [ut] et Vergilius ait: @@@@&1Nascuntur plurima Ponto&. @@&7Flammis advri& [2C]2&7olchicis.& @@Per ueneficia accendi[sse]. Sed hoc propter Medeam dicitur, quae [2C]2olc[2h]2is fuit. @@&7At expedita Sagana per totam domvm.& Saganam hanc ex consciis ac ministris ueneficii illius accipe. 'Expeditam' succinctam uidetur dicere. @@&7Abacta nvlla Ve&[2&7i&]2&7a conscientia.& @@&1Nulla conscientia& ablatiui casus est. @@Est enim sensus: Veia, quae nulla mala conscientia re-mota est. @@&7Longo die bis terqve mvtatae dapis inemori spectacvlo.& Vt magis famis incitaretur puero, ait illi anteponi epulas ac saepe mutari. @@&7Exsecta vti medvlla et aridvm iecvr.& @@Nunc uidetur reddere causam tanti facinoris [epithesis dolo malo cositura]; significat autem Canidiam amoris po-tionem Varo praeparare; infert enim: @@@@&1Non usitatis, Vare, potionibus&. @@&7Interminato cvm semel fixae cibo intabvisse&[2&7nt&]2 &7p&[2&7v&]2-&7pvlae:& fixae cibo. @@&7Non defvisse mascvlae libidinis Ariminensem Foliam.& Dicit etiam Foliam nomine ueneficam huic sceleri interfuisse. @1 @@Quod ait autem &1masculae libidinis&, ad id pertinet, quod dicantur quaedam mulieres habere [2e]2 natura[m] mon-strosae libidinis concubitum [2cum]2 feminis. @@Quo crimine etiam Sappho male audiit. @@&7Et otiosa credidit Neapolis.& Videtur significare scelu[2s]2 hoc Neapoli factum. @@Nam, [2u]2t supra diximus, Gratidia haec Neapolitana fuit. Neapolim autem otiosam pro 'quietam' dixit, simul quia otiosis, id est uitae quietioris aptissimus ille secessus sit. @@&7Hic inresectvm saeva dente libido Canidia rodens &7pollicem.& @@Pro rei atrocitate mira haec [idem positura] epithesi asperantur 'inresectum pollicem' et 'saeua' et 'dente li[2u]2ido'. @@Sed illud attende, ut duabus praepositionibus exagge-rata sit facinoris atrocitas: &1inresectum& pro 'ualde et sae-pius sectum'. @@&7Qvid dixit avt qvid tacvit?& Sensus est: quae scelera n[2u]2n[2c]2 dixit aut quae silentio praeterire potuit? @@&7O rebvs meis non infideles arbitrae.& Hinc iam Canidiae uerba sunt. @@&7Nvnc in hostiles d&[2&7o&]2&7mvs iram atqve nvmen vertite.& Varo haec inpr[a]ecatur, a quo fastidiebatur. @@&7Qvale non perfectivs meae laborarint manvs.& Hinc scias illam, ut diximus, unguentariam fuisse. Attende autem elocutionem in soloecismo constitutam 'quale[m] non per-fectius', cum sit dicendum: quo non perfectius. @@&7Qvid accidit? Cvr dira barbarae minvs venena Medeae.& @@Indignatur uenena sua non ita, ut uellet efficacia esse, quae uenena Medeae essent, quibus illa usa sit, cum se de pelice sua Glauce ulta est. @@&7Cvm palla, tabo mvnvs inbvtvm.& @1 @@&1Palla munus& figura [est, quae] $E)FECH/GHSIS& [dicitur]. @@&1Tabo& autem nunc 'ueneno'. Aliter Vergilius: @@@@&1Huic atro linquuntur sanguine guttae& @@@@&1Et terram tabo macula&[2&1n&]2&1t&. ŭ@@&7Indormit vnctis omnivm cvbilibvs oblivione paelicvm,& et reliqua. @@Obscura elocutio, quae sic ordinanda est: Indormit cu-bilibus unctis obliuione omnium paelicum. Et est sensus: Nescio [2c]2u[2ius]2 sunt praesentiora ueneficia, quae cubile unguit medicaminibus, per quae medicamina obliuio ei datur omnium paelicum. @@Paelices autem Canidia pro se sola dixit. ǭ@@&7A a, solvtvs ambvlat venefic&[&7i&]&7ae scientioris carmine.& Hoc est, quod ingemuit, quod alia scientior uenefic[i]a in-uenta sit, quam ipsa est. ˭@@&7Ad me recvrre&[&7n&]&7s, nec vocata mens tva Marsis redibit &7vocibvs.& Voces suas Marsas dicit, quasi magicas, ut sit sensus: mens tua magicis meis uocibus semel euocata numquam re-dibit ad sanitatem. Aut numquid hoc dicit: mens tua a me in-cantata numquam redibit, etiam si Marsis uocibus reuocetur? Marsi autem periti incantationum sunt. Huic etiam rei Ver-gilius testis est, qui [2d]2e d[2u]2ce[t] Marsorum sic ait: ˭@@@@&1Spargere qui somnos cantuque manuque& @@@@&1solebat&. @@&7Fastidienti pocvlvm. &1Fastidienti&: me scilicet. @@[2&7M&]2&7isi&[2&7t&]2 &7Thyesteas pr&[&7a&]&7eces.& Id est: diras exsecrationes, qualibus in tragoediis Thyestes Atreum exsecratur. @@&7Venena magnvm fas nefasqve non valent.& Magnum fas uenena sunt, si hostibus dentur, magnum nefas, si amicis. ׭@@&7Non valent convertere hvmanam vicem.& Sensus est: @1 Quamuis uenena multum possint, non tamen ualent merita in contrarium uertere, ut liberentur poena, qui male mere-antur. Vices autem appellantur poenae, quae in scelerosis admissis re[m]geruntur. @@&7Diris agam vos.& Dirae, ut dixi, execrationes dicun-tur ac detestationes saeua maledicta. &1Agam& autem nunc 'persequar' significat. ᭹@@&7Vos tvrba vicatim hinc et hinc saxis petens contvndat &7obscenas anvs.& @@Elegant[2e]2r, quia insanos solent fustibus et lapidibus in-sectari, ut eos a domibus suis fugent. @@&7Et Escylenae alites.& Et alibi saepe ostendit, in regione aggeris, quae est extra portas Escylinas, solita fuisse paupe-rum corpora uel comburi uel proici. 孱@@&7Neqve hoc parentes, hev mihi svperstites, effvgerit &7spectacvlvm.& @@Subaudiendum hic extrinsecus 'uos'. @@Et est ordo et sensus talis: neque hoc spectaculum effugerit uos, o parentes mihi superstites. Et bene $E)NPAQW=S&[, id est dolenter] iuxta parentum commemorationem gemitus insertu[2s]2 est: heu. @@&7Qvid inmerentes hospites vexas canis?& In hac egloga alle-goricos uidetur loqui ad eum, qui, cum dicacitatis amaritudine [2in]2sectaretur quietos alioquin homines, in eo sibi gloriam adsignarit, quod illi cedentes ei uiderentur non sufficere respondere. @@&7Amica vis pastoribvs. &1Amica& nunc pro utili dicitur. @@&7Agam per altas avre svblata nives, qvaecvmqve prae-&7cedet fera.& @@De se hoc poeta dicit significans non defuturam sibi linguae amaritudinem, si prouocetur alicuius inprobitate. @@&7Qvalis Lycambae spretvs infido gener&[&7o&]&7.& @1 @@&1Lycambae& datiuus casus est. Archilochum autem si-gnificat, qui Lycamben probrosis uersibus usque eo insectatus est, ut ille mortem sibi conscisceret. Hoc autem eo fecit, quod ille filiam suam in matrimonium promissam mox dene-gasset. @@&7Avt acer hostis Bvpalo.& @@Aeque datiu[2us]2 casus est[, ut]: huic Bupalo. Hipponacta significat, qui aeque iambicis uersibus Bupalum persecutus est. @@&7Invltvs vt flebo pver:& flebo inultus, ut puer. @@&7Qvo qvo scelesti rvitis?& Eleganter ut in tumultu ab ex-clamatione incipit. Ad eos autem dicit, qui furiosa mente instaurare bellum ciuile conabantur. @@&7Avt cvr dexteris aptantvr enses conditi?& Enses, qui iam conditi erant, cur dextris adcommodantur? ut si diceret: cur stringitis gladios in uagina iam conditos? @@&7Neqve hic lvpis mos nec fvit leonibvs, vmqvam nisi &7in dispar feris.& @@Sensus est: ferae non faciunt, quod uos, o Romani, san-guinem inuicem petentes. Nam ferae eiusdem generis inter se pacem habent, dispares se insectantur. @@&1In dispar fer. Dispar& aduerbium est nunc, ut si diceret: Dispariter feris. @@&7Fvrorne caec&[2&7v&]2&7s an rapit vis acrior?& Quae est acrior uis quam furor? aut numquid deorum ira? @@&7Tacent, et albvs ora pallor inficit.& Elegans $E)NE/RGIA&, quasi his uerbis conuicti steterint, deinde conscientia sceleris palluerint. @@&7Sic est: acerba fata Romanos agvnt.& Eleganter, quasi tandem inuenit furoris huius causam, intulit 'sic e[2st']2. N[2a]2m est sensus: 'sine dubio hoc est: fato agimur ad hoc bellum supplicium pendentes ob caedem Romuli in fratrem admissam'. @@&7Sacer nepotibvs crvor.& @@&1Sacer& utique uenerabilis nunc intellegendum, nisi forte epitheton, ut solet, ad ipsum facinus reuocamus, ut 'sacer @1 cruor' pro sacra, id est execrabili, caede effuso dictum sit. Sacrum autem et pro execrabili ueteres dixisse notum est. Etiam apud Vergilium: @@&1Quid n. m. p. c. auri sacra fames&. @@&7Rogare longo pvtidam te saecvlo.& In anum libidinosam scribit, quam aspernatur. @@Est autem sensus: cum sis longae aetatis iam et [2o]2b i[2d]2 deformis ac putida, mirum est te desiderare conplexus meos, praese[2r]2tim cum etiam sine iniuria uirium mearum hoc tibi prouenire non possit. @@&7Et rvgis vetvs frontem senectvs exaret.& Vergilia-num est: @@@@&1Et frontem obscenam rugis arat&. @@&7Velvt crvdae bovis.& @@Crudam pro dura aut indomita uidetur dixisse. @@&7Venterqve mollis.& Mollem uentrem necesse est esse [2cu]2te iam rugosa ac dissoluta. @@&7Et femvr tvmentibvs exile svris additvm.& @@Ingeniosa d[2e]2scriptio. Nihil enim tam deforme est, quam crassiores pedes esse in[2f]2ra genua quam supra. Sed et illud signate quod &1additum& dixerit, qu[2asi]2 non conuenienter in hac diuersitate tumoris et exilitatis. &1Addit&[2&1um&]2 ergo, quasi applicita ibi haec aut adposita uideantur. @@&7Esto beata, fvnvs atqve imagines dvcant trivmphales &7tvvm:& placeas tibi licet generositate ac diuitiis inquit, dum modo deformitatem hanc effugere non possis. In funere autem nobilissimi cuiusque solebant praeferri imagines maiorum eius, quod adhuc obseruari uid[2e]2mus in funeribus principum. @1 @@&7Qvid qvod libelli Stoici inter sericos iacere pvlvi&[2&7ll&]2&7os &7amant?& Significat illam uindicare sibi studium philosophiae, et ob id cum libro frequenter esse ad tegendam scilicet libi-dinis u[t]ilitatem. @@&7Inlitterati non minvs nervi rigent.& Quid prodest, inquit, ostentare te litteratam esse, cum nihil te hoc adiuuare possit ad erigendum mihi penem, qui litteras nescit, nec earum studium habet. Neruos pro uirili membro dixit. Et est ordo: 'non minus rigent nerui'; et 'rigent' pro 'frigidi sunt' accipe, ac per hoc: lenti et marcentes. @@&7Minvsve langvet fascinvm.& @@Aeque pro uirili parte posuit, quoniam praefascinandis rebus haec membri deformitas adponi solet. @@&7Qvando repositvm Caecvbvm ad festas da&[2&7p&]2&7e&[2&7s&]2&7?& @@Ad hoc repositum, ut non nisi ad festas epulas profer-retur. @@&7Victore laetvs Caesare.& Vt ex inferioribus apparebit, eam uictoriam Caesaris Augusti significat, quam de Antonio et Cleopatra quaesiuerat. @@&7Tecvm svb alta& (&7sic Iovi gratvm&) &7domo, beat&[&7a&]&7e Maecenas, &7bibam.& Vt nos ob uictoriam Caesaris laeti epulemur, quippe cum ipse auctor sit eius uictoriae. @@&7Sonante mixtvm tibiis carmen lyra,& [2&7h&]2&7ac Dorivm, illis &7barbarvm.& Nimirum 'tibiis barbarum'. Diximus autem et supra tres esse species apud Graecos omnium [2nume]2r[2o]2rum, Ionicum, Lydium, barbarum. @@&7Vt nvper, actvs cvm freto Neptvnivs dvx fvgit vstis &7navibvs. &1Vt nuper& '[2bi]2bi[2m]2us' subaudiendum, cum Sextus Pompeius freto Siciliensi uictus fugatusque est. Neptunium @1 autem ducem Sextum Pompeium, noli simpliciter dictum ac-cipere, quasi quod in mari dux fuisset, sed quod ad eam stul-titiam processisset inflammatus pro marinarum rerum felici-tate, ut Neptuni filium se diceret, et cyanea ueste obduceretur. @@&7Minatvs vrbi vincla, qvae detraxerat serv&[2&7i&]2&7s amicvs &7perfidis.& Et supra diximus Sextum Pompeium etiam fugitiuis in Sicilia sollicitatis classem armasse. @@&7Roman&[2&7v&]2&7s ehev& (&7posteri negabitis&) &7emancipatvs feminae.& @@Qui non intellegunt, putant inportunum transitum re-pente a Sexto Pompeio ad Antonium factum, nescientes re-dire poetam ad initium eglogae, ubi ait &1uictore& l. C., ubi 'de Antonio ac Cleopatra uictore' uult accipi. @@Dein c[2u]2m [pa]ratione[2m]2 praesentis [praesentis] laeti-tiae mentione facta Sexti Pompei et fugae eius re[2s]2era[2s]2se[2t]2, id, quod coeperat, exsequitur turpitudinem[2que]2, quae Antonii partiumque eius fuit. @@&7Ehev posteri negabitis.& @@Non credent, inquit, posteri Romanos milites uelut do-tales Cleopatr[2a]2e datos. @@Tam foeda sunt haec, ut non uideantur ab ullo Romano admitti potuisse. Ordo est autem: Romanus miles. @@&7Et spadonibvs servire rvgosis potest.& Adiuuandum hoc pronuntiatione, ut et rei indignitas et indignatio dicentis exprimatur. @@&7Sol aspicit conopivm.& Conopium quasi retis genus e[2s]2t ad culices prohibendos, quo maxime Alexandrini utuntur, quia [2i]2bi ex Nilo culices abundant. @@&7Ad hvnc frementes vertervnt bis mille eqvos Galli &7canentes Caesarem.& @@[2Or]2d[2o]2 M Galli f(rementes). Significat autem equitum Gallorum duo milia ab Antonii partibus ad Caesarem transfugisse. @1 @@Quorum mentio ideo facta est, ut Romanos, qui sub prae-positis spadonibus aequo animo militarent, magis oneraret per comparationem Gallorum, qui hoc dedignati ad Caesarem se contulerunt. @@&7Hostilivmqve navivm portv latent pvppes sinistrosvm &7citae.& Ordo est: puppes hosti[2li]2um nauium latent portu. Qu[2od]2 ad locutionem [2adtinet]2, adtende mirandam $SUNEKDOXH\N et $PERI/FRASIN.& &1Sinistrosum citae& autem quod dixerit, manifestum est, Alexandriam uersum esse. Intellegendum autem e litore Epiri, ubi pugna naualis cum Antonio fuit. Si Italiam petas, in dextra eas necesse est, si Alexandriam, in sinistra. @@&7Io trivmphe, tv moraris avreos cvrrvs.& Quasi deum inuocat triumphum. Tu, inquit, moraris currus, qui iam pa-rati sunt; tan[2de]2m ueni. @@&7Et intactas boves,& id est: indomitas. Feminino autem genere boues non sic dixit, quasi feminis tantum triumphantes sacrificent, sed quia nescio quid gratius feminino genere boues quam masculino dicuntur. @@Denique et Vergilius: @@@@&1Ille meas errare boues, ut cernis&. @@&7Io trivmphe, nec& [&7in&] &7Ivgvrthino parem bello repor-&7tasti dvcem.& Non tanta[m], inquit, gloria[m] Gaius Marius de Iugurtha triumphauit. @@&7Terra mariqve victvs hostis Pvnico lvgvbre mvtavit &7sagvm.& [Sagum] hoc est: deposuit coccinam chlamidem Antonius, qua scilicet ut imperator utebatur, et accepit lu-gubrem, id est nigram. Et utrum ob luctum uictarum par-tium hoc facit, an ut in fuga lateat? @@&7Exercitatas avt petit Syrtes Noto.& [2Non]2 'noto petit', sed 'exercita[2ta]2s noto'. Nam et alibi ait: @1 @@@@&1Vndas& @@@@&1Exercet Auster&. @@&7Av fertvr incerto mari. &$*)ANAFORA\& ad ipsum, id est: ipse fertur incertus consilii. @@&7Vel qvod flventem navseam coherceat metire nobis &7Caecvbvm.& @@Quia austerissimum est Caecubum uinum, merito nau-seam cohercet; et &1metire&, inquit, quia cyatho hauriebatur ex cratere uinum. @@&7Mala solvta navis exit alite, ferens olentem Maevivm.& @@Hic est Maeuius inportunissimus poeta, quem et Ver-gilius cum simili[a] contumelia nominat: @@@@&1Qui Vauium non odit, amet tua carmina,& @@@@&1Maeui&. @@Olentem autem pro putido dictum accipe. Est enim $SXH=MA LITO/THS. @@&1Mala alite&, hoc est: malo auspicio. Et adtende alitem hic feminino genere dixisse, alibi masculino: @@@@&1Qualem ministrum fulminis alitem&. @@&7Vt horridis vtrvmqve verberes latvs, Avster, memento &7flvctibvs.& Iucunde, quasi uento praesenti praecipiat. Et &1utrumque latus& nauis utique intellegendum est. @@&7Niger rvdentis Evrvs inverso mari.& Quid est? euerso mari an contrariis fluctibus? @@&7Qva tristis Orion cadit:& qua nocte scilicet. @@&7Cvm Pallas& [&7i&]&7vsto vertit iram ab Ilio in impiam &7Aiacis ratem.& @@Hoc ex Vergilii lectione satis notum est. @@&7Et illa non virilis eivlatio.& Eiulatio potius id dicitur, qu[2od]2 est quasi gemitus flentis. $*TRO/POS O)NOMATOPOIEI/A. @@&7Ionivs vdo cvm remvgiens sinvs Noto carinam rvperit.& @1 @@Vdo autem Noto, hoc est, aquoso ac pluuioso. @@&7Opima qvodsi& [2&7praeda&]2 &7cvrbo litore.& Opimam praedam corpus ipsius Me[2u]2i[2i]2 intellegamus, ex quo apparet et pinguem fuisse. @@&7Petti, nihil me sicvt antea ivvat.& Pettium contubernalem adloquitur, indicans occupato sibi amore Lycisci pueri non libere uersus scribere. @@&7Hic tertivs Dece&[2&7m&]2&7ber, ex qvo destiti&[&7t&] &7Inach&[&7a&]&7ia fvrere, &7silvis honorem decvtit.& @@Siluarum honorem folia arborum et Vergilius dixit: @@@@&1Frigidus et siluis Aquilo decussit honorem&. @@Re uera autem mense fere Decembri spoliantur arbores foliis. @@[2&7Hev me, per vrbem (nam pvdet tanti mali) fabvla &7qvanta fvi.& Ordo est:]2 eheu me, per urbem quanta fabula fui. Hoc autem quasi de parenthesi inlatum est &1nam pudet &1tanti mali&. Quod ideo intulit, ut ostenderet, cur inge-muisset. @@&7In qvis amantem langvor et silentivm argvit.& @@'Argui[2t]2' media syllaba product[2a]2 pronuntiandum, quia praesentis temporis est. @@&7Et latere petitvs imo spiritvs.& @@[Spiritum] non pectore ait, qu[2oni]2am in suspirando constat latera laborare. @@&7Contrane lvcrvm nihil valere candidvm pavperis &7ingenivm?& @@Contra lucrum: contra studium lucri, id est contra aua-ritiam. @@Sensus autem: qu[a]erebar tibi plorans, quod candor @1 animi mei et honesta simplicitas sine datis nihil gratiae haberet apud auaram puellam. @@&7Qv&[&7a&]&7erebar adplorans tibi, simvl calentis inverecvndvs &7devs fervidiore mero arcana prom&[2&7o&]2&7rat loco.& Ordo est: simul in-uerecundus deus calentis arcana promorat loco. Et utique 'amore calentis' accipiendum. @@Sensus uero hic est: cum ebrietas seueritatem pepulerat pectore [2m]2eo, tum ego amoris mei iniuriam flens apud te qu[a]erebar. @@Inuerecundum ergo deum Liberum uult intellegi, quod inuerecundum sese per uinulentiam faceret. @@&7Qvod si meis inaestvet praecordiis libera bilis.& @@Confundit lectorem uarietas elocutionis. Ab obliqua enim oratione transit ad rectam. Nam supra oblique dixerat: &1Qu[a]erebar tibi nihil ualere candidum pauperis &1ingenium&, a[2t]2 haec iam recta est. &1Quod si meis in-&1aestuet praecordiis&, et cetera. @@&7Desinet inparibvs certare svmmotvs pvdor. &1Inparibus&: aemulis scilicet, qui largiri multa possunt, cum ego non possim. [2&1In&]2&1paribus& autem &1certare& per datiuum casum figura-tum est, ut apud Vergilium: @@@@&1Tibi certet Amyntas&. @@&7Vbi haec severvs te palam& [2&7lavdaveram&]2&7.& Hoc est: seuere dixeram adrogans mihi constantiae laudem. @@&7Ivssvs abire domvm:& a te scilicet. @@&7Qvibvs lvmbos et infregi latvs.& Ordo est: lumbos et latus. @@&7Vnde expedire non amicorvm qveant libera consilia.& Bene &1libera&, quia ueri amici libere solent delicta amicorum [2castigare]2 studio emendationis. @@&7Nec contvmeliae graves:& non iam amicorum, sed ipsius pueri, qui amatur. @1 @@&7Avt teretis pveri,& id est: teretia crura aut brachia ha-bentis. @@Teres autem in longum rutundus dicitur. @@&7Qvid tibi vis, mvlier nigris dignissima barris?& In mulierem foedam atque anum haec scribit. Barri autem elefanti di-cuntur, unde et uox eorum [2b]2arritus appellatur. @@Porro autem elefanti feruntur auersi coire, ex quo uidetur poeta dicere cum his eam concumbere debere, quia illam non uideant, propter deformitatem ipsius. @@&7Nec fi&[2&7r&]2&7mo ivveni,& hoc est: nec ualido, qui sufficere libidini tuae possi[2m]2. @@&7Neqve nar&[2&7i&]2&7s obesae,& hoc est: neque occlusae nar[2i]2s, ut possim putorem corporis tui ferre. @@&7Polypvs an gravis hirsvtis cvbet hircvs in alis.& @@Polypus non in alis, sed in naribus intellegendus. @@&7Qvi svdor vietis et qvam malvs vndiqve membris cre-&7scit odor.& Ordo est: uietis membris. Vieta autem dicuntur ex necessitate contorta, ut Terentius ostendit: @@@@&1Viet&[2&1u&]2&1s, ueternosus, senex& [necessitate contorta]. @@&7Malvs vndiqve membris.& Hoc iam pronuntiandum uel efferendum cum admiratione. @@&7Cvm p&[&7a&]&7ene solvto indomitam properat rabiem sedare.& Aspere. Cum ex fastidio tui penis languit, tu tamen cupiens libidini tuae satisfacere, dum moueris, sudas delauasque cre-tam et stercus crocodil[2l]2i, quibus faciem fucare consuesti. @@&7Iamqve svbando tenta cvbili&[2&7a&]2 &7tectaqve rvmpit.& @@Subare proprie sues dicuntur cum libidinantur. Inde iam translatio facta in cetera animalia. Tenta autem cubilia lectum dicit restibus siue fasciolis subtentum. @1 @@&7Vel mea cvm saevis agitat fastidia verbis.& @@Vel illud eius quale est, cum me quasi per blanditias corripit, quod fastidio cum ea concu[2m]2bam inputans, quod excitatiorem uenerem cum Inachi[2a]2 amica, quam cum ipsa agam. @@&7Pereat male, qvae te Lesbia.& @@Quae te inertem monstrauit mihi quaerenti taurum. @@Taurum autem pro ualido ac forti concubito[2re]2 dixit. @@&7Cvm mihi Covs adesset Amyntas.& @@Hoc est: cum non deesset mihi sa[2l]2acissimi adulescentis occasio. @@&7Mvricibvs Tyriis iteratae vellera lanae.& Purpuram Tyriam significat, quae iterum, id est bis tingi conchylio di-citur. Vnde hodieque dibafus appellatur. @@&7Ne foret aeqvalis inter conviv&[&7i&]&7a, magis qvem dili-&7geret mvlier sva, qvam te.& Blanditur, dicens magnopere festi-nam s[2e]2 illi pr[a]etiosis purpuris uestem conficere, ut ex hoc inter contubernales eius probaret, quam ualde illum diligeret. @@&7Horrida tempestas caelvm contraxit et imbres.& @@Hortatur contubernales, ut, quoniam caelum pluuium [2sit]2 ne[2c]2 quicquam agi possit, in conuiuium secedant. Caelum autem pro nubibus accipe, et 'contraxit' in unum coegit, ac per hoc 'densa[2s]2 fecit' intellegendum. @@&7Et imbres n&[2&7iv&]2&7esqve dedvcvnt Iovem.& Suauiter, quasi cum imbribus ad terras Iuppiter descendat. @@&7Rapiamvs amici occasionem de die.& @@Vtrum occasionem, qu[2ae]2 de die pluuio incidit, an ut 'conuiuia de die' dicebantur a primo mane coepta? @@&7Obdvcta solvatvr fronte senectvs. &1Obducta&, id est: in @1 rugas contracta, ac per hoc, s[a]euera et tristis. Sic ergo et senectutem pro grauitate ac seueritate accipe. @@&7Tv vina Torqvato move consvle pressa meo.& Praecipit uina proferri Mallio Torquato consule defusa, quo anno ipse natus sit, quod et alibi amforam adloquens ostendit sic dicens: @@@@&1O nata mecum consule Mallio&. @@Ad hoc ergo pertinet, quod [2ait]2 &1[Mallio] Torquato &1meo&. @@&7Devs haec fortasse benigna reddvcet in sedem vice.& Sensus est: haec, de quibus sollicitus es, fortasse benignus restituet tibi deus, qui uices rebus humanis constituit. @@&7Et fide&[&7s&] &7Cyllenaea,& id est: corda, quam Mercurius in-uenit, ac per hoc, lyra. @@&7Nobilis vt cecinit grandi Centavrvs alvmno.& Chiro sci-licet Centaurus &1alumno&, id est Achilli. @@&7Vnde tibi reditvm certo svbtegmine Parcae rvpere.& @@Tale est et illud: @@@@&1Extremaque Lauso& @@@@&1Parcae fila legunt&. @@&7Nec mater domvm caervla te revehit.& Per matrem The-tidem atque ex hoc metonymicos mare intellegamus. @@&7Mollis inertia cvr tant&[2&7a&]2&7m diffvderit imis oblivionem sensibvs.& Ad Maecenatem loquitur. Significat illum frequenter de se quaerere, cur neglegat carmina scribere. Deinde quasi inter-rogationes eius uolens effugere amorem causatur. @@&7Inceptos olim promissvm carmen iambos ad vmbilicvm &7addvcere. &$*SXH=MA E)FECH/GHSIS&: iambos carmen. Vtrum 'olim promissum' an 'olim inceptos', ambiguum est. @@&7Ad vmbilicvm addvcere.& @@Pro 'finire et consummare', quia in fine libri umbilici ex ligno aut osse solent poni. @1 @@&7Non ali&[2&7ter&]2 &7Samio dicvnt&[&7vr&] &7arsisse Ba&[2&7t&]2&7hyllo Ana-&7creonta& [2&7T&]2&7e&[2&7i&]2&7vm.& @@Adtende per ablatiuum dictum &1arsisse Ba&[2&1t&]2&1hyllo&, cum et hi[2c]2 s[2u]2p[2ra et]2 Vergilius per accusatiuum dixerit @@@@&1Formonsum pastor Corydon ardebat Alexin&. @@&7Non elaboratvm ad pedem.& @@Hoc ideo, quia, [2u]2t supra ostendimus, lyrici poetae, prout libet cui[us]que, uersus sibi fingunt. @@&7Vreris ipse miser.& Maecenati hoc dicit, quia et ipse Terentiam dilexit, cuius et supra sic meminit: @@@@&1Manum puella sauio obponat tuo&, @@@@&1Extrema et in sponda cubet&. @@&7Qvod si non pvlchrior ignis accendit obsessam Ilion, &7gavde sorte tva.& In honorem Maecenatis gratificatur laudem Terentiae, Helenae eam comparans. Hoc autem ait: si non fuit Helena speciosior, iucunda haec miseria est. @@Et &1accendit Ilion& ad amorem magis pertinet [2quam]2 ad ignem, quo[d] Troia cremata est. @@Nec inmerito dicitur, quia ipse amor ignis solet dici. @@&7Nox erat et caelo fvlgebat lvna sereno inter minora sidera.& Qu[a]eritur de Neaera, quod non seruet fidem iuris iurandi, quo se obstrinxerat semper cum Horatio uicturam. @@Deinde horrendum ipsum ius iurandum uult facere: noctis silentium erat, inquit, serenum caelum, luna lucebat. @@&7Cvm tv, magnorvm n&[2&7v&]2&7men laesvra deorvm.& Ad euentum refert &1numen laesura deorum&, quasi, cum iuraret, iam perfidiam fallendi in animo haberet. @@&7In verba ivrabas mea,& hoc est: [mea] per [2e]2um uerba concepta iu[2ri]2s iurandi. @1 @@&7Lentis adh&[2&7a&]2&7erens bracchiis.& Mihi adh[2a]2erens amplexu bracchiorum, cum haec iurares. @@&7Dvm pecori lvpvs et navtis infestvs Orion.& Huic simile est: @@@@&1In freta dum fluuii current, dum montibus& @@@@@@&1umbrae& @@@@&1Lustrabunt conuexa, polus dum sidera pascet&. @@&7Nam siqvid in Flacco viri est.& @@Id est: siquid uirile Flaccus in se habet. @@&7Non feret adsidvas potiori te dare n&[2&7o&]2&7ctes.& @@&1Potiori& non ex sua persona Flaccus dixit (neque enim riualem sibi suum praefert), sed 'qui apud te potior est'. @@&7Nec semel offensae cedet constantia formae:& qua semel offensa est. Id est: nec uincetur constantia mea a tua forma, quominus illam contemnat ac relinquat. @@[2&7Si certvs intrarit dolor.& @@Si]2 indignationem certam concepero. @@&7Et tv, qvicvmqve es felicior.& Ad riualem hoc dicit. @@&7Atqve meo nvnc svperbvs incedis malo.& @@Id est: tibi placens ac gloriosus. @@&7Sis pec&[&7i&]&7ore et mvlta dives tellvre licebit.& Etiam di-u[2i]2ti[2i]2s felix sis praeter amore[2m]2 Neaerae. @@&7Tibiqve Pactvlvs flvat,& id est: abundes auro, quia Pa-ctolus fluuius aurum ferre dicitur. @@&7Nec te Pythagorae fallant arcana renati.& @@Id est: licet doctissimus sis. @@Quare autem renatus Pythagora dicatur, notum est et supra diximus. @@&7Formaqve vincas Nerea.& @@Hunc quoque supra rettulimus formosissimum ab Ho-mero praedicari hoc uersu: @@@@$*NHREU\S O(/S KA/LLISTOS A)NH\R U(PO\ *)/ILION H)=LQEN. @@&7Hev translatos alio maerebis amores.& Ingemescit iam uicem illius, qui relinqui m[2a]2er[2eb]2it. @1 @@&7Ast ego vicissim risero. &1Risero& modo coniunctiuo dicitur tempore futuro, ut est illud Terentianum: @@@@&1Vxor&[2&1i&]2 &1tibi opus es&[2&1se&]2 &1dixero&. @@&7Altera iam teritvr bellis civilibvs aetas.& Qu[a]eritur in hac egloga, quod bellis ciuilibus nullus finis inponatur. &1Al-&1tera aetas& ergo [2a]2i[2t]2 alterum saeculum. @@&7Svis et ipsa Roma viribvs rvit.& @@Hoc est, quod Titus Libius ait: @@@@&1Vt magnitudine laboret sua&. @@&7Minacis a&[2&7vt&]2 &7Etrvsca Porsennae manvs.& @@Porsenna rex Etruscorum. @@&7Aemvla nec virtvs Capvae.& @@&1Aemula&, inquit quia imperium ereptuire Romanis sperauit. @@&7Novisqve rebvs infidelis Allobrox.& Hoc ad tempus illud refertur, quo Catilinae factio coniurauit, et paene legati Allo-brugum illis consenserant. @@&7Ne&[2&7c&]2 &7fera caervl&[2&7ea&]2 &7domvit.& Caeruleos Germanos ad co-lorem oculorum referens dixit. @@&7Impia perdemvs devoti sangvinis aetas.& Hic cluditur $PERI/ODOS& inde coepta, &1quam neque finitimi ualuerunt &1perdere Marsi&. @@Et &1deuoti sanguinis& pro 'abominati atque exse-crati' dictum est. @@&7Ferisqve rvrsvs occvpabitvr solvm.& Ingemescit tam desertum futurum solum urbis Romae, quam fuerit, antequam ipsa Roma conderetur. @@&7Barbarvs hev cineres insistet victor et vrbem.& Non bella barbarica exsecra[ba]tur, sed ciuilia. Quomodo ergo dicit? @1 Nisi forte ait futurum, ut reliquias attritas bellis ciuilibus urbis Romae barbari inuadant. @@&7Qvaeqve carent ventis et solibvs ossa Qvirini.& @@Hoc sic dicitur, quasi Romulus sepultus sit, non ad caelum raptus aut discerptus. Nam Varro post rostra fuisse sepultum Romulum dicit. @@&7Forte qvid expediat commvniter avt melior pars malis &7carere qvaeritis laboribvs?& subdistinguendum. H[2o]2c enim in-terrogatiua figura dicitur. @@Ait autem: fortasse aut omnes communiter aut certe melior pars quaeritis carere malis laboribus. @@Melior ergo pro eo, quod est 'maior', dictum est, sicut apud Vergilium: @@@@&1Nunc adeo, melior quoniam pars acta diei est& @@&7Nvlla sit hac& [2&7pot&]2&7ior sententia Focaeorvm.& Elocutionis sensus sic est ordinandus: si quaeritis, quid uobis agendum sit, accipite consilium, ut nulla sit potior uobis sententia, quam eatis, quocumque pedes uos ferent, uelut Focaeorum ciuitas profugit, exsecrata agros atque lares patrios, fanaque reliquit habitanda apris et rapacibus lupis. @@Foc[2ae]2i autem relicto patrio solo in Galliam uenerunt Massiliamque urbem condiderunt. @@&7Ire pedes qvocvmqve fervnt.& Hoc superioribus iungen-dum est &1nulla sit hac potior sententia&, quam eatis, quocumque uos pedes ferunt. @@&7Sic placet an melivs qvis habet svadere? secvnda. &1Sic &1placet& interrogatiue pronuntiandum est. Sensus: hoc nempe placet? an numqui uestrum habet melius, quod suade[2a]2t? @@Et adtende figuram elocutionis, &1an melius quis[que] &1habet suadere?& 'Suadere' [uadere] enim uerbum loco nominis positum est pro suadela, quia sic accipiendum: an quis habet meliorem suadelam? @1 @@&7Secvnda ratem occvpare qvid moramvr alite?& @@Hoc iam hortatiue dicitur, quasi non proferendo melio-rem suadelam confessi sint optimum consilium esse profi-ciscend[2i]2. &1Secunda& autem &1alite& [2pro]2 prospero auspicio dicitur, ut supra. @@&7Sed ivremvs in haec: simvl imis saxa renari&[2&7n&]2&7t &7vadis levata, ne redire sit nefas.& @@Per hoc reuertendum non esse dicit. Nec enim saxa umquam renabunt. @@&7Ne conversa domvm& [2&7p&]2&7i&[2&7g&]2&7eat dare lintea, qvando Padvs &7Matina laverit cacvmina.& Ne radices quidem Matini montis contingere Padus potest, nedum cacumina, quippe cum Padus Galliae sit, Matin[2u]2s Calabriae. Per auxesin ergo uidetur red-itum exsecrari. @@&7In mare sev celsvs procvrrerit Appenninvs.& @@Appenninus mons per mediam Italiam porrigitur longe a mari. Sed eleganter dixit &1in mare procurret&, id est promunturium fiet. @@&7Mirvs amor, iv&[2&7v&]2&7et& [2&7v&]2&7t tigres svbsidere cervis.& Ipse ex subiectis ostendit, quam mirus. @@&7Advlteretvr et colvmba milvo.& @@Iucunde &1adulteretur&, quia dicitur columba nulli alii [2su]2ccumbere, quam cui se semel iunxit, nisi forte ad id rettulit, quod diuersum animal sit miluus a[c] columba. @@&7Credvla ne&[2&7c&]2 &7rav&[2&7o&]2&7s timeant armenta leones.& Non 'quae semper credula sunt', sed 'in hoc credula facta, ut se leonibus committant'. @@&7Ametqve salsa levis hircvs aeqvora.& @@Duplex diuersitas, ut et amet aequora hircus, id est, ut in mari moretur, [2ut]2qu[2e]2 leuis fiat, cum alioquin saetosus sit. @1 @@&7Haec et qvae potervnt reditvs abscidere dvlces eamvs &7omnes exsecrata civitas.& Ordo: 'haec exsecrata' pro[pter]: ha[e]c exsecratione, id est iure iurando interposito. @@Et est figurata elocutio 'eamus ciuitas', ut: @@@@&1Pars in frusta secant&. @@&1Dulces& autem &1reditus& non de his dicit (quippe cum abhorre[2a]2nt eos), sed qui alioqui dulces solent esse. @@&7Avt pars indocili melior grege; mollis et expe&[2&7s&]2 &7ino-&7minata perpr&[&7a&]&7emat cvbilia:& aut omnis ciuitas eamus, inquit, [2a]2ut pars maior remaneat, quae mollis animi ac sine spe est[, expersque uirtutis]. @@Fere autem imperitorum ac deteriorum maior modus est [hoc est in melioribus uictor], ut ait ille: @@@@$'*EPEI\ T&[2$A\&]2 $XER&[2$E&]2$I/ONA NIKA=&[2$I&]2$. @@&7Inominata perpr&[&7a&]&7emat cvbilia.& @@&1Inominata& numquid sic dictum est, ut 'abominata' solet dici, an quasi 'nullo omine ac nulla religione condita, et ideo infelicia'? @@&7Nos manet Oceanvs circvm vagvs arva beata.& @@Ordo est: Oceanus circum arua beata uagus. Fortunatas autem insulas significat; et bonum $E)PI/QETON& 'Oceanus uagus'. @@&7Et inpvtata& [&7fronde&] &7floret vsqve vinea.& Bene 'usque', quasi 'semper'. Aut numquid pro 'ualde' positum, quasi 'ualde frondet', ac per hoc 'fertilis est'? @@&7Germinat et nvmqvam fallentis termes olivae.& Term[2e]2s appellatur proprie caulis olearum arborum. &1Numquam &1fallentis& autem non est perpetuum epitheton oleae, sed '[s]ibi' numquam fallentis. @@&7Svamqve pvlla ficvs ornat arborem.& Eleganter 'et suam @1 ornat'. &1Suam& enim ad illud pertinet, ut non insertas arbores fic[2os]2, sed sponte natas intellegamus. Sic enim e contrario Vergilius, cum de insitiuis arboribus loqueretur, ait: @@@@&1Miratas&[2&1t&]2&1que nouas frondes et non sua& @@@@&1poma&. @@Deinde quoniam alibi fici, quae sponte nascuntur, durae atque inelegantes solent esse, hic ait: @@@@&1Ficus ornat arborem&, ut pulchram et gratam nasci ostenderet. Pullam autem ni-gram significat, sicut Vergilius ait: @@@@&1Ne maculis infuscet uellera pullis& @@@@&1Nascentum&. @@Vnde et pullam uestem appellamus. @@&7Levis crepante lymfa desilit pede.& Poetica elegantia dictum, et 'leuis lympha' et 'crepante pede desilit', simul et sonus uersus imitatur uelocitatem et strepitum aquae currentis. @@&7Refertqve tenta grex amicvs vbera.& Bene &1amicus&, qui[2a]2 &1refert& praedixerat, ut sponte uenire ad mulctra [id.] intellegamus. @@&7Plvraqve felices mirabimvr.& @@&1Plura& quam supra dixi. @@Deinde infert, quae sint haec plura. @@&7Vtrvmqve rege temperante caelitvm.& @@Vt nec nimia pluuia humum radat, nec rursum siccitas urat. @@&7Non hvc Argoo contendit remige pinvs, neqve in-&7pvdica Colchis.& Medeam significat, quae Iasonem p[2ro]2secuta cum Argonautis nauigauit; per quod significat [2u]2enefici[2a i]2b[2i]2 ignota esse. @@&7Non hvc Sidonii torservnt cornva navtae, laboriosa &7nec cohors Vlixei.& Subaudiendum: si enim huc uenissent, nol- @1 lent recedere. Per Sidonios autem Cadmum Thebarum con-ditorem uult intellegi. @@&1Vlixei&: metri causa [separatio, id est] dih[2a]2eresis facta est, ut &1materiai et pictai& solet dici; nisi forte ita decli-nauit, ut 'diei'. @@Nam utrumque nomen uidemus producta syllaba terminari. @@Ita et paulo post &1Achillei& dixit. @@&7Ivppiter illa piae secrevit litora genti.& Hoc est: ad hoc secreuit, ut pia gente habitarentur. @@&7Qvorvm piis secvnda vate me datvr fvga.& @@Quorum saeculorum, scilicet aerei ac ferrei, fuga uobis piis datur a me uate, id est, datur uobis consilio meo, ut effu-giatis pessuma saecula. @@&7Iam iam efficaci do manvs scientiae.& In hac egloga figu-rate cum Canidia agit. @@Nam quasi satisfaciat, lacerat eam eleganti urbanitate. &1Scientia&[2&1e&]2: ueneficiorum scilicet intellegendum. @@&7Svpplex& [2&7et&]2 &7oro regna per Proserpinae.& Eleganter quasi per deas ipsius eam orat, quia ueneficae Ecaten [in]colunt. @@&7Per et Dianae non movenda nvmina.& @@Hoc est: non lacessenda, ut moueantur, id est irascantur. @@&7Per atqve libros carminvm valentivm.& Ordo: atque per libros carminum; ipsius autem Canidiae dicit. @@&7Parce vocibvs tandem sacris.& @@[D]uo[2ci]2bus: uerbis. Di[a]log[2o]2s nunc dicitur &1sacris&, quia sacrum et religiosum et exsecrabile significat. @@&7Citvmqve retro solve, solve tvrbinem. &1Retro solue&, id est, quod [2b]2re[2u]2ius 'resolue' dicimus, et &1citum&, id est cito solue; turbinem autem dicit, quod quasi obligauerit mentem eius. @@&7Movit nepotem Telefvs Nerei&[&7d&]&7vm.& Exempla adfert, quibus @1 ostendat etiam inimicos pr[a]ecibus eorum, quibus irati erant, ad miserationem adductos. @@Notum autem historia est, Telefum ab Achille uulneratum es[2s]2e, fragment[2o]2que hastae, a qua uulneratus erat, ab eodem Achille curatum. @@&7Homicidam Hectorem.& @@Aliter homicidam Hectorem esse dixit, quam uulgo di-citur. Nunc enim pro uiro forti dictum, qui multos in bello occiderit. @@&7Hev pervicacis ad pedes Achillei.& De hac diuisione in superiore egloga locutus sum circa nomen Vlixis. @@Peruicaces autem dicuntur, qui in contentione usque ad peruincendum perseuerant. @@&7Amata navtis mvltvm et institoribvs.& @@&1Amata& uocatiui casus est: o amata. Sed et hoc urbanis-sima contumelia dicitur, quasi sub illa laude, quod adeo pulchra sit, ut a multis ametur. @@&7Fvgit ivventas et verecvndvs color.& Sibi dicit Horatius haec fugisse per cruciatum, quem de carminibus illius patiatur. Verecundum autem colorem eleganter pro rubore dixit, ex quo significat se pallere. @@&7Tvis capillvs albvs est odoribvs.& @@Nunc ostendit, quare supra dixerit &1fugit iuuentas&. @@&7Nvllvm a labore me reclinat otivm.& Laborem animi uult intellegi, quasi quibusdam tormentis animi per ueneficia illius crucietur. @@&7Neqve est levare tenta spiritv praecordia.& @@Figurata elocutio &1neque est leuare& pro: neque con-ti[2n]2git, ut leuentur. @@&7Sabella pectvs increpare carmina.& Ipsis, inquit, malis adductus sum, ut credam Sabell[2i]2s carminibus defigi mentes humanas. @1 @@Sabella autem carmina pro Marsis posuit, et neniam pro incantatione. @@Alioquin nenia proprie carmen est, quod mortuis can-tatur. @@&7Cales venenis officina Colchicis.& @@Ipsam mulierem officinam uenenorum diserte dixit. Col-chicis autem manifestum est propter Medeam dici[t]. @@&7Qvae finis avt qvod me manet stipendivm?& @@[2&1Stipendium&]2 quasi tributum uult intellegi, quod apparet ex eo, quod statim infert, &1iussas cum fide poena&[2&1s&]2 &1luam&. @@&7Infamis Helenae Castor offensvs vice& et cetera. Stesi-chorum aiunt excaecatum esse, quod infamia carmina in Helenam fecisset. @@Deinde oraculo admonitum palinodiam fecisse, id est contrario carmine eam laudasse et lumina recepisse. @@[2&7Et tv, potes nam,&]2 &7solve me dementia.& @@Ordo est: solue me dementia. Nam et tu potes. @@&7O nec paternis obsoleta sordibvs.& @@Vrbanissime obscur[2a]2 dicitur ironia; in contrarium nam-que accipienda haec. Quis enim sic laudat, qui simpliciter agit: o quae non es sordidi generis nec ossa humana ad maleficia colligis et reliqua? @@&7Novemdialis dissipare pvlveres.& @@Cineres reliquiarum uult intellegi. Nam nouemdial[2e]2 dici-tur sacrificium, quod mortuis fit nona die, qua sepultu[2ra]2 est. @@Nec illud sine amaritudine est in superiore uersu, quod anum illam appellet, quae adhuc amari uelit. @@Et adnotandum pluraliter dixisse &1pulueres&. @@&7Tvvsqve venter, Pactvmeivs.& Cum per ironiam et haec dicantur, uult intellegi illam Pactumeiu[2m]2, qui filius eius existimabatur, subposuisse sibi, non peperisse. @@&7Et tvo crvore rvbros obstetrix pannos lavit, vtcvm-& @1 &7qve fortis exilis pverpera.& [2&1Lauit&]2 secundum ueterem decli-nationem praesenti tempore dicitur. @@&1Vtcumque& autem 'quotienscumque' significat. Et est sensus: Quotienscumque paris, puerperio sanguinatos pannos obstetrix lauat. Sed illud argute dictum &1exilis fortis puer-&1pera&, quia fortem uult intellegi eo scilicet, quod non [2pe-]2pererit. Exilem autem sub ea specie, quasi puerperio facta sit deformis per exilitatem corporis ac maciem naturalem, dicit. @@&7Qvid obseratis avribvs fvndis preces?& Facit Canidiam respondentem. &1Obseratis auribus& suis dicit Canidia si-gnificans se preces eius nolle audire. @@&7Invltvs vt tv riseris Cocytia vvlgat&[2&7a&]2 &7sacrvm liberi &7Cvpidinis.& Videtur Canidia commisisse Horatio secreta sacri-ficiorum suorum, quae ille ridens d[2i]2uulgauerit. Cocytia autem sacrum Cupidini[2s]2 esse dixit, quia maleficia haec, quae per inferna sacra fiunt, ad amorem pertinere uult intellegi. Et liberum Cupidinem dixit, quod quasi nulli sit obnoxius et omnes amore[s] ludat. Sic denique et apud Vergilium di-citur: @@@@&1Patris summi, qui tela Tyfoea temnis&. @@Cocytia sacra dicuntur, quae infernis diis a ueneficis fiunt, inde fortasse, quod Cocytus fluuius sit inferorum. @@&7Et Aesqvilini pontifex venefici.& Pontificem nunc quasi censorem ac iudicem dicit, quia pontifices de sacris iudicant. &1Esquilini& autem merito, quia, ut saepe ostendit, extra portas Esquilinas, hoc est, [2i]2bi in aggeri[bu]s re[li]gione[s] e[2a]2 sepulchra erant, inter quae noctibus illa malefica sacra con-ficiebat. @@&7Qvid proderit ditasse Paelignas anvs?& Fallit sensus hic, @1 quasi Canidia dicat se Paelignas anus donis ditasse, [2u]2t [2u]2ene-ficiorum suorum artes se docerent; sed subiecta repugnant huic intellectui. Ergo sic potius intellegendum: quid tibi prodest, Horati, adhibuisse tibi magnis mercedibus Paelignas anus, quae ueneficiis meis te per carmina liberarent? @@&7Velocivsve miscvisse toxicvm.& @@Per quod tibi, Horati, mortem accerseris, ut tormenta uitae carminibus meis inrogata effugeres. @@&7Si tardiora fata te votis manent:& si tardius moreris, quam optasti. @@&7Novis vt vsqve svppetas doloribvs.& Hoc est: ut suppe-diteris et quasi minist[e]reris cruciatibu[2s]2. @@&7Vectabor vmeris tvnc ego inimicis eqves.& @@Quid est &1umeris uectabor?& @@Nisi forte subaudiendum extrinsecus 'iactantibus', aut quid tale. Sic enim iactare umer[2o]2s solent, qui gloriantes in-cedunt. Quod si ita est, 'inimicis equ[2e]2s' iungendum erit, ut si diceret: equitans super inimicos meos. @@Aut numquid &1umeris inimicis& [Quod si ita est 'ini-micis] uectabor [uectamus] intellegemus, quasi: super inimi-corum meorum umeros ero, ac sic uectabor atque equitabo. @@&7Fastidiosa tristis& [2&7aegrimonia&]2&7.& @@Vitae fastidiosa[e] scilicet. @@Et sunt ablatiui casus 'fastidiosa aegrimonia'. @@&7Terra ced&[2&7e&]2&7t insolentiae.& [2&1Insolentiae&]2 nunc quasi 'nouae potentiae' intellegendum. @@&7Cvriosvs et choro deripere lvnam.& @@&1Choro&: stellarum scilicet. @@&7Desideriiqve temperare pocvlvm.& @@Id est: amoris potionem conficere. @1 @@&7Plorem artis in te nihil agentis exitvm.& Sensus hic est: an quae difficiliora facere possim, id est cereas imagines ani-mare et lunam caelo euocare, et umbras mortuorum inferis elicere, ac per hoc potione mentem amore incendere, nihil in te potero [artis amore incendere nihil in te potero] artisque meae circa te inpotentiam flebo. @@@@{1HORATI FLACCI CARMINVM LIBER V EXPLICIT}1 @1 @@@@{1INCIPIT SERMONVM LIBER I}1 @@&7Qvi fit, Maecena&[2&7s&]2&7, vt nemo, qvam sibi sortem sev ratio de-&7derit sev fors obiecerit, illa contentvs vivat?& @@Quamuis saturam esse opus hoc suum Horatius ipse con-fiteatur, cum ait: @@@@&1Sunt quibus in satura uidear nimis acer, et& @@@@@@&1ultra& @@@@&1Legem tendere opus&, tamen proprios titulos uoluit ei accommodare. Nam hos priores duos libros Sermonum, posteriores Epistularum inscribens in sermonum [2nomine]2 uult intellegi quasi apud praesentem se loqui, epistulas uero quasi ad absentes missas. @@&7Qvi&[&7d&] &7fit Maecenas.& Mirari se ait tantam esse animis hominum inconstantiam, ut omnibus aliena sors uitae magis quam propria[e], siue eam ratio dederit siue fortuna elegerit, placeat. @@&1Qui& autem circumflexe pronuntiandum. Significat enim 'quare', sicut etiam multi locuntur dicentes 'qui fieri potest' pro 'quomodo fieri potest'. Signate autem locutus est dicens: ratio dederit, fors obiecerit. @@&7Mvlto iam fractvs membra labore.& Frequens apud Ver-gilium haec figura. Sic enim dicitur: @@@@&1Scissa comam& et @1 @@@@&1Oculos deiecta decoros&. @@Sed et ipse Horatius in carminibus @@@@&1Membra sub arbuto& @@@@&1Stratus&. @@&7Qvid enim? Concvrritvr, horae momento.& @@Quasi interpellante affectu hoc dicitur, et est etiam con-suetudinis nostrae. @@&7Cita mors venit avt victoria laeta.& Quasi diu nauem iactantibus austris hoc dicitur. @@&7Svb galli cantvm consvltor vbi ostia pvlsat.& @@Ita dictum, ut @@@@&1Sub noctem cura recursat&. @@&7Ille datis va&[2&7d&]2&7ibvs qvi rvre extractvs in vrbem est.& Qui uadimonium promittere sub satisdatione et in urbem uenire coactus est. Vades autem sponsores dici notum est, quod, qui eos dederit, uadere ei, id est discedere interim liceat. @@&7Loqvacem delassare valent Fabivm.& @@Q.[uod] Fabius Maximus Narbonensis equestri loco na-tus Pompeianas partes secutus aliquot libros ad Stoicam philosophiam pertinentes conscripsit. @@&7Eris tv, qvi modo miles, mercator, tv consvlt&[2&7vs&]2 &7modo, &7rvsticvs.& @@Eleganter adfectata ambiguitas. Nam cum praedixerit a milite mercatoris sortem laudari, et a mercatore militis, item a iuris perito rustici, et ab hoc illud, ita subiunxit dic-tionem: cuiu[2i]2s liberum sit in omnes personas sensum re-ducere. @@&7Qvid cavsae est, merito qvin illis Ivppiter ambas iratvs &7bvccas inflet? &1Qui&[2&1n&]2 nunc significat &1quominus&. Sensus est autem: Nulla causa est nec ratio qu[a]erellis, quominus illis Iuppiter sit iratus. @1 @@&7Praeterea, nec sic vt qvi iocvlaria ridens percvrram.& Ordo et sensus: Praeterea nec si[2c]2 iocularia percurram, ut qui ridens iocularia percurrit. Ita et zeugma est, et ex eo 'percurram' 'percurri[2t]2' [2si]2 adsumimus, in hoc syllem-psis est. @@&7Vt pveris olim dant crvstvla blandi doctores.& Cru-stula et Lucilius dixit: @@@@&1Gustaui crustula solus&. @@&1Olim& autem nunc pro 'interdum' a[2ut]2 'nonnumquam' positum est. @@&7Per omne avdaces mare qvi cvrrvnt.& Proprie &1cur-&1runt&, ut @@@@&1Vast&[2&1um&]2 &1caua trabe currimus aequor&. @@&7Cvm sibi sint congesta cibaria:& cum sibi sint, quae ad uitam reliquam tolerandam possint sat esse. @@&7Sicvt parvola& ([2&7nam&]2 &7exemplo est&) &7magni formica &7laboris. &$*)ANTI/QETON& paruulae enim magnum intulit. @@&7Qvae simvl inversvm contristat Aqvarivs annvm.& @@&1Inuersum [annum]& perpetuum epitheton est anni, quia in se semper uertitur, id est reuertitur. Maxime autem sole in Aquario constituto tempestates horrendae et frigora ingentia solent esse. @@Sol autem transit in Aquari[2um X]2 VII kal. Februarias; in eo est diebus triginta usque in XVII kal. Martias. @@&7Et illis vtitvr ante qvaesitis sapiens. &1Sapiens& absolute dicitur. Est enim nomen, non participium, ut si di-ceret '[2c]2a[2u]2te': non enim illis sapiens. @@&7Qvid ivvat inmensvm te argenti pondvs et avri.& @@Sensus est: cum tanto studio pecuniam quaeras, quid te @1 delectat ea[n]dem pecunia[m] non uti, sed defossam in terra[s] seruare. @@&7Qvod si c&[2&7o&]2&7mminvas, vilem redigatvr ad assem.& @@Hoc auari responsum est dicentis, nisi defossam pecu-niam seruet, futurum ut ea usque ad assem consumatur. @@&7Ad ni id fit, qvid habet pvlchri constrvctvs acervvs?& @@Iterum interrogantis poetae haec uerba sunt, quorum sensus est: quid ergo uoluptatis erit in pecunia adquisita, si non inpendatur, cum usus eius ad nos pertin[2eat]2 et re-condita perinde sit ac si non habeatur? @@&7Vt si reticvlvm panis venalis.& @@Sensus est: Quem ad modum inter uenales puer is, qui panes porta[2u]2it, non plus accipiet eo, qui uacuus ambulauit, similiter quamuis plus laboraueris in adquirendo, factus cum sis pecuniosus, non plus uenter tuus recipiet, quam eius, qui exiguum possidet. @@&7Intra natvrae finis viventi,& hoc est: legibus naturae seruienti. Sensus est autem: cum naturae leg[2e]2s nemo possit excedere diuitiarum magnitudine, quid prodest late cupere possidere? @@&7At svave est ex magno tollere acervo.& @@Respondentem facit auarum, aut ipse poeta per $A)NQUPO-$FORA\N& hoc dicit. @@&7Dvm ex parvo nobis tantvndem& [2&7h&]2&7avri&[2&7re&]2 &7relinqvas.& @@Poeta auaro respondit dicens, nihil interesse ex magno an ex paruo aceruo haurias, cum satiando uentri nostro non multum ac tantundem semper opus sit. @@&7Vt tibi si sit opvs liqvidi non amplivs vrna.& @@&1Liquidi& absolute; hoc est, aquae. @@Et est sensus suauissimae conparationis. @@Ait enim ita stultum esse ex magnis potius malle quam @1 ex paruis diuitiis sumere unde uentrem inplea[2s]2, ac si cum desideres urnam aquae uel amplius minusue malis eam ex magno flumine haurire quam [cum] ex fonticulo. @@&7Eo fit, plenior vt siqvos delectet copia ivsto.& Per allegoriam [2e]2l[2e]2g[2a]2ntissime hoc dictum est [2in]2 eos, qui magnas diuitias adpetant, cum paruae illis ad uitam tuendam pos-sint sufficere, plerumque ipsam adquirendi cupiditatem illis causam exitii esse. &1Aufidus& autem amnis est in Apulia ra-pidissimus ideoque acer nunc dictus. @@&7At qvi tantvlo eget, qvanto est opvs, is neqve limo &7tvrbatam havrit aqvam.& @@Perseuerat in allegoria. @@&7Vt bona pars hominvm.& @@&1Bona& nunc pro magna dictum, ut saepe Ennius et alii ueteres. @@&7Qvid facias illi? ivbeas miservm esse, libenter.& Relinque eum, inquit, [2at]2qu[2e]2 miser sit, quoniam deduci ab hac opi-nione non potest, quo minus putet tanti esse unumquemque, quantas diuitias habet. @@&7Popvlvs me sibilat.& Belle, quia &1sibilat& praedixerat, &1p&[2&1l&]2&1au&[2&1d&]2&1o& intulit. Inde autem hoc [2s]2u[2mp]2tum est, quod malos principes ciuitatis theatrum ingressos populus exsibilabat, bonos autem plausu excipiebat. ĭ@@&7Tantalvs a labr&[2&7i&]2&7s sitiens fvgientia captat flvmina.& @@Poena, quam fabulae Tantalo adscripserunt, auaros ur-geri ait, quia, ut ille inter aquas sitiat, ita hi abstinentes a pecunia, quam possident, egentibus similes sint. Sed uenu-sta[2s]2 pronuntiatione exprimenda est. ǭ@@&7Et tamqvam parcere sacris cogeris.& Ordo est: et tamquam sacris parcere co[n]geris. @@&7Avt pictis& [2&7t&]2&7amqvam gavdere tabellis.& @1 @@Eleganter tabellis similes esse diuitias suas auaris ait, cum his non utantur, ac si eas pictas habeant. ʭ@@&7Adde, qvis hvmana sibi doleat natvra negatis.& Adice, inquit, quibus negatis sibi hominum uita crucietur. Non autem ea uult intellegi, quae ad delicias uitae pertineant, sed quae ad utilitatem, ut quae frigori aut fami repellendae et com-modiori mansioni sunt necessaria aliaque similia. @@&7An vigilare metv exanimem, noctesqve diesqve.& Hoc scilicet pati[2u]2ntur diuites auari. έ@@&7Horvm semper ego optarem pavperrimvs esse bonorvm.& @@Pulcher et grauis sensus recusantis diuitias, quae cru-ciatum uitae domino adferant. @@&7Non vxor te salvvm vvlt, non filivs,& quibus scilicet per auaritiam tuam durus atque iniquus es. @@&7Miraris, cvm tv argento post omnia ponas.& @@Ordo est: cum tu omnia argento post ponas. ح@@&7An si cognatos, nvllo natvra&[&7m&] &7labore qvos tibi dat, &7retinere velis,& et reliqua. Sensus est: an te putas ita operam perdere, si cognatos, quos tibi sine labore tuo natura tribuit, retinere uolueris, siue amicos seruare, ut siqui uelit asinum frenis regere, ut equi fungatur officio. Et hoc uidelicet de asino prouerbium aut prouerbiale esse, quia infacetum atque inurbanum erit, si putemus illud ad praesens a poeta fictum esse. ݭ@@&7Et finire laborem incipias parto qvod ha&[2&7v&]2&7ebas.& @@Hoc est: quod, antequam haberes diuitias, facere cupie-bas, si eas parasses. ߭@@&7Dives, vt metiretvr nvmmos.& @@Hoc est: [2a]2deo diues, et ideo pronuntiatione adiuuandum. 㭱@@&7At hvnc liberta secvri divisit medivm, fortissima &7Tyndaridarvm.& Eleganter, quia Clytemenstra Tyndarei fuit filia, quae Agamemnonem maritum securi percussit. 孱@@&7Qvid? mihi igitvr svades, vt vivam Naevivs avt sic vt& @1 &7Nomentanvs?& Haec per $A)NQUPOFORA\N& fingit sibi dicentem eum, quem adloquitur. Naeuius autem fuit in tantum parcus, ut sordidus merito haberetur, [2ut]2 Lucilius a[2i]2t; contra Cassius Nomentanus adeo sine respectu calculorum suorum prodigus, ut [2s]2estertium septuagies gu[i]lae ac libidini inpenderit. Huius libert[2u]2m Damam nomine [2c]2ocum Sallustius Crispus historiarum scriptor fertur centenis milibus annuis conductum habuisse. @@&7Est inter Tanain qviddam& [2&7socervmqve Biselli&]2&7.& @@Tanais spado fuit, ut quidam aiunt, Maecenatis liber-tus, ut nonnulli, Luci Munati Planci. @@Biselli socer autem hirneosus. @@[&7Est inter Tanain qviddam socervmqve Biselli.& Tanais spado fuit, ut quidam aiunt, Maecenatis libertus, ut nonnulli, Luci Munatii [ut nonnulli] Planci. Beselli socer autem hirneosus.] @@Sens[2u]2s [se] huius ex Graeco prouerbio sub nominibus [2t]2r[2ans]2latu[2s]2 est. Illi enim dicunt $H)\ SPA/DWN H)\ KHLH/THS. Quod tamen et in Latino sermone usurpari scimus. ꭱ@@&7Est modvs in rebvs, svnt certi deniqve fines, qvos &7vltra citraqve neqvit consistere rectvm.& @@Modus, inquit, in omni negotio adhibendus est. @@N[2am]2 siquid ei aut ad[2d]2e[2r]2e aut minuere uelis, sine uitio non erit. @@&1Rectum& autem absolutum nomen est. 쭱@@&7Illvc, vnde abii, redeo, nemon vt avarvs se probet ac &7potivs.& Ad sermonis sui sensum, quem inchoauerat, recurrit. Cum coeperit a[2n]2te[2a]2 dicere nullum hominum statu rerum suarum gaudere et laudare diuersa: a quibus dissentire tamen 쭱auarum ait, qui proposito suo gaudeat solus. @@Haec autem admiratio pronuntiantis non ad illud per-tinet, quod auarus se probet, sed quod nemo alius. @1 @@&7Qvodqve aliena capella gerat distentivs vber, ta-&7bescat.& @@His quoque colligit aliena nobis placere quam nostra. @@Prouerbialis est autem [2sen]2sus, quo etiam Ouidius usus est, cum ait: @@@@&1Vicinumque pecus grandius uber habet&. @@&7Sic festinanti semper locvpletior obstet,& et reliqua. @@Tanta[2m]2 cupiditate[2m]2 adquirendae pecuniae ait esse, ut nemo uelit alium locupletiorem se esse, sicut quadrigis certantes praecedentes urgere contendunt, sequentes negle-gunt. @@&1Vngula& autem pro equis tropo s[2y]2ne[ne]cdoche dicitur. @@&7Instat eqvis avriga svos vincentibvs.& Id est: instat his equis, qui suos uincunt. @@&7Inde fit, vt raro, qvi se vixisse beatvm dicat.& Sensus est: cum nemo suo contentus sit, sed amplius semper habere quaerat, merito euenit, ut nemo se feliciter uixisse credat, nec ad senectutem perductus [sit] ita gratus e uita [2a]2beat, ut conu[2i]2ua, qui bene acceptus satur e conuiuio discedit. @@Ordo autem est: inde fit, ut raro repperire queamus. @@&7Ne me Crispini scrinia lippi conpilasse pvtes.& Plotius Crispinus philosophiae studiosus fuit. Idem et car-mina scripsit, sed tam garrul[a]e, ut aretalogus diceretur. @@&7Ambvbaiarvm collegia, farmacopvlae.& @@Marcus Tigellius Hermogenes musicae artis scientia praeditus Gaio Caesari dictatori fuit familiaris, postea Cleo-patr[2a]2e, quia dulciter cantabat et iocabatur urbane. Augusto quoque ita placuit, ut inter familiares domesticos haberetur. Erat autem largit[i]or adeo, ut omnibus musicis et circula- @1 toribus multa donaret; et ideo morte eius tristes illos ait factos esse. @@Porro autem causam insectandi hominis non mediocris ingenii habuit Horatius, quod carmina eius parum scite mo-dulata esse dicebat. @@&1Ambubaiae& autem sunt mulieres uagae ac uiles, qui-bus nomen hoc casu uanorum et ebrietate balbutientium uer-borum uidetur esse [2in]2ditum. @@Nonnulli tamen ambubaias tibicines Syra lingua pu-tant dici. @@&7Balathrones.& @@&1Balathrones& a balatu et uaniloquentia dicuntur. @@Colligit autem hac satura fere homines, dum uitia uitent, in contraria uitia reccidere. @@&7Hvnc si perconteris, avi cvr atqve parentis& et reliqua. Si interrogaueris alium, inquit, cur maiorum suorum bona mut[2u]2atus pecuniam deuoret, respondebit nolle se uideri sordidi pusillique animi, et erunt qui eum laudent, alii uero qui uituperent. @@&7Condvctis coemens obsonia nvmmis.& 'Conductis nummis' [2pro]2 'faenore sumptis' eleganter dixit, sicut conduct[2ae]2 ope-r[2a]2e dicuntur eius, cui merces ob opus praestatur. @@&7Fvfidivs vappae,& id est: timet, n[2e]2 si non acriter usuras exegerit, uappa [2ac]2 nebulo dicatur, id est uilis ac nugatorius. @@&7Qvinas hic capiti mercedes ex&[2&7ec&]2&7at.& Mercedes pro usuris dixit, secundum illud superius, quod dixerat &1conductis &1nummis&. &1Exec[t]at& autem &1capiti& ad illud pertinet, quod auari faeneratores, cum dant usurariam pecuniam, primi mensis usuras capitis ipsius sorti[s] stat[2i]2m [2a]2moue[b]ant: hoc est ergo &1exsecat&. @1 @@&7Qvanto perditior qvisqve est, tanto acrivs vrget.& Ac tanto, inquit, grauioribus usuris onerat unumquemque, quanto in-tellexerit eum neglegentius res suas agere. @@&7Nomina sectatvr modo svmpta veste virili svb patribvs &7dvris.& @@Dicit eum tam praecipitem esse auaritia, ut non dubitet etiam filiis familias cum periculo exigendi pecunias credere, dum modo graues usuras credito suo inponat. @@&7Pro qvaestv svmptvm facit, hic vix credere possis.& Hoc per $A)NQUPOFORA\N& dicitur, cuius sensus est: sed putet forsitan aliqui pro modo quaestus sibi eum indulgere; cui haec re-spondet: &1uix credere possis, quam si&[2&1bi&]2 &1non si&[2&1t&]2 &1amicus&. @@&7Ita, vt pater ille Terenti fabvla, qvem miservm& et reliqua. Notus est apud Terentium Menedemus ille senex, qui de se poenas exigit, quod filium a se per duritiam sui fugauerit. @@&7Malthinvs tvnicis demissis.& @@Sub Malthini nomine quidam Maecenatem suspicantur significari. Ab re t[h]amen nomen finxit. Maltha enim ma-lacos dicitur. Porro autem tunicis demissis ambulare eorum est, qui se molles ac delicatos uelint haberi. @@&7Facetvs pastillos Rvfillvs olet, Gargonivs hircvm.& @@Haec quoque exempla ad immoderatam intemperatam-que uoluntatem pertinent. @@Alii quippe munditias plus iusto adfectant, alii nullam corporis sui habent curam. @@&7Svnt qvi nolint tetigisse nisi illas, qvarvm svbsvta &7talos tegat instita veste.& @@Matronas significat. Hae enim stola utuntur ad imos pedes demissa, cuius imam partem ambit ins[2t]2ita adsuta. @@&7Qvidam notvs homo cvm exiret fornice, macte.& Marcus Cato ille Censorius, cum uidisset hominem honestum e for-nice exeuntem, laudauit existimans libidinem compescendam @1 esse sine crimine. &1Macte& autem 'magis aucte, id est cumu-late' significat. @@&7Nolim lavdarier inqvit.& Gaius Cup[p][2i]2en[2n]2ius Libo Cumanus Augusti familiaritate clarus corporis sui diligen-tissimus fuit sectator matronarum concubitus. @@&1Albi& autem non pro candido uidetur mihi dixisse, cum utique possint et uulgares mulieres etiam meretrices candidae esse, sed ad uestem albam, qua matronae maxime utuntur, puto relatum esse. @@&7Avdire est oper&[2&7a&]2&7e pr&[&7a&]&7etivm, procedere recte qvi &7moechis non vvltis, vt omni parte laborent.& @@Vrbane abutitur Ennianis uersibus: @@@@&1Audire est oper&[2&1a&]2&1e pretium, procedere recte& @@@@&1Qui rem Romanam Latiumque augescere& @@@@&1uultis&. Sed illud urbanius, quod, cum Ennius &1uultis& dixerit, hic &1non uultis& intulerit. @@&7Vtqve illis mvlto corrvpta dolore volvptas atqve haec &7rara cadat dvra inter saepe pericvla.& Merito hoc dicitur, cum adul-teris [2e]2t raro contingat concubitus earum, quas sectantur, et ipso metu periculi non sinceram inde uoluptatem percipiant. @@&7Ille flagellis ad mortem caesvs.& Hoc de Gaio Sal-lustio uidetur dici, qui deprehensus ab Annio Milone in adulterio Faustae Syllae Felicis filiae uxoris eius flagellis caesus est. @@&7Dedit h&[2&7i&]2&7c pro corpore nvmmos.& @@Ne testes ei absci[n]derentur, poenam pecunia redemit. @@&7Hvnc permixervnt calones. &1Permixerunt& pro 'stu-prauerunt' positum est. @@&1Calones& autem serui dicuntur a calando, hoc est quod uoce[2n]2tur ad ministerium. Nonnulli a kalendis putant, quod ea die cibaria accipiant. @1 @@&7Qvin etiam illvd accidit& et reliqua. @@In ad[a]ulterio deprehensis a[2i]2t interdum euenisse, ut uirilibus amputatis dimitterentur. @@'&7Ivre&' &7omnes: Galba negabat.& Subaudiendum hic extrin-secus: factum dicebant. @@Est enim totum tale: iure omnes factum dicebant, Galba autem negabat. Amare autem Seruium Galbam iuris con-sultum perstrinxit, quasi contra manifestum ius pro adulteris responder[2i]2t, quia ipse adulter esset. @@&7Tvtior a&[2&7t&]2 &7qvant&[2&7o&]2 &7mers est in classe secvnda, libertinarvm &7dico, Sallvstivs in qvas non minvs insanit qvam qvi moechatvr.& A[2i]2t multo quidem t[2u]2tius esse libertinae condicion[2i]2s mulieres sectari; quas tamen si cupidius quis adpetat, ut Sallustius Cri-spus, in ea[2n]2dem infamia[2m]2 corruptorum morum incidere. @@&7Qvaqve modeste mvnifico esse licet& hoc est: quan-tum permittitur [2s]2aluo modestiae temperamento largiri. @@&7Vt qvondam Marsaevs amator Originis ille mim&[2&7a&]2&7e.& Mima quaedam nomine Origo fuit [h]isdem temporibus, in quam Marsaeus patrimonium suum inpendit. @@&7Vnde fama malvm gravivs qvam res trahit.& @@Hoc ex persona sua Horatius dixit, intellegi uolens ex nimio mimarum aut meretricum amore uexari quidem censum, sed multo grauiora damna famae accidere. @@&7An tibi abvnde personam satis est, non illvd, qvidqvid &7vbiqve officit, evitare?& [2Bis]2 'euitare' accipe, quia sic plenum [2f]2it: an tibi abunde personam satis est euitare, non illud quidquid officit euitare? ait non satis esse personam matro-nae euitare, nisi etiam illud quidquid nocet atque officit euites. @@&7Rem patris oblimare.& @@&1Oblimare& 'conterere' significat, ut quae a fabris li-mantur. @1 @@&7Qvid inter est in matrona, ancilla peccesve togata?& Neg[2a]2t interesse quicquam, utrum quis in matrona an in ancilla an etiam in adultera delinquat, secutus opinionem Stoicorum, qui omnia peccata paria esse dicunt. Nec enim rei a[2d]2-missae quantitate[2m]2, sed admittentis uoluntatem spectant. @@Togatae autem in publicum procedere cogebantur f[a]e-minae adulterii admissi conuictae. @@&7Villivs in Favsta&[&7e&] &7Syllae gener, hoc miser vno &7nomine deceptvs, poenas dedit.& @@'Villius' pro An[2n]2io dixit. Annius autem Milo maritus fuit Faustae Cornelii Syllae filiae, qui [2a]2 familia Longareni[a] adulteri uxoris suae rediens a cena ante aedes suas, ne adul-terum deprehenderet, pugnis caesus est et ferro perterritus; quem ait nulla alia re in hanc iniuriam ac contumeliam rec-cidisse, quam quod magnae nobilitatis uxorem habere adfec-tauerit. ĭ@@&7Hvic si mvttonis verbis mala tanta videnti diceret &7haec animvs.& Muttonem pro uirili membro dixit, Lucilium imitatus. Ille etenim in VII[2I]2 sic ait: @@@@&1A l&[2&1a&]2&1eua lacrimas muttoni absterge[re]t& @@@@&1amica&. ɭ@@&7At qvanto meliora monet pvgnantiaqve istis dives &7op&[2&7i&]2&7s natvra sva&[2&7e&]2&7.& @@Quanto meliora monet [2natura]2, quam quae tu[a na-tura] aestimas. @@Bene autem dicta [dicta] 'diues opis suae' natura, quon-iam, quantum est in ipsa, non denegat uolu[2p]2tatem simpliciter quaesitam. @1 @@&7Tvo vitio rervmne labores, nihil referre pvtas?& @@Tuo uitio laboras, si matronam concupiscas, rerum autem, si[ue] feminam. @@&7Sit licet hoc Cerithe tvvm.& @@Cerinthus nomine prostitutus dicitur fuisse insigni specie atque candore. @@&7Adde hvc qvod mercem sine fvcis gestat, apert&[2&7e&]2 et reliqua. @@Adice nunc, inquit, a[2d]2 com[2m]2oda eorum, qui simpliciter meretricum concubitu contenti sunt, quod nullo lenocinio tecta ac fucata corpora in usu habent nudasque conspiciunt. Matronae autem, siquid formonsi habent, id solum ostendunt, quod reprehensibile est magnopere occultant. @@@@{1EGLOGA III}1 ֭@@&7Regibvs hi&[2&7c&]2 &7mos est, vbi eqvos mercantvr: opertos in-&7spicivnt.& Reges cum equos emunt opertos considerant, n[2e]2, si speciem eorum mol[2l]2ities ungularum destituer[2i]2t, capti pul-chritudine inutiles equos mercentur, uidelicet utilitatem pul-chritudini praeponentes. Hoc ergo dicit unumquemque de-bere facere circa contemplationem mulieris, ut magis utilita-tem quam speciem formae eius aut natalium sectetur. @@&7Hypsaea caecior.& Plotia Hypsaea uitiosos oculos ha-buisse dicitur; quam hic amare in transitu percussit. ޭ@@&7Matronae praeter faciem nihil cernere possis, cetera, &7ni Catia est, demissa veste tegentis:& praeter faciem nihil cernere matronae possis; reliquae enim corporis partes ueste celantur, nisi forte [ni] Catiae similis est, quae ob pulchritudinem cru-rum pudore neglecto alta ueste utebatur. Haec autem adeo uilis fuit, ut in aede Veneris theatri Pompeiani adulterium cum Valerio Ac[2isc]2ulo [colono] tribuno plebis obducto uelo admiserit. @1 @@&7Si interdicta petes, vallo circvmdata: nam te& et reliqua. @@Si honestae feminae, quam compellare non licet, propter quod maxime incenderis, concubitus adpetes, multa[e] sunt, quae te inpediunt, quominus perspicere possis, qualis sit, quam concupiscis. @@'Vallo' autem 'circumdata' allegoricos dicitur, id est: custodiis septa ac praemunita. @@&7Ciniflones, parasiti.& Et cin[2if]2lones et cinerarii in eadem significatione apud ueteres dicebantur ab officio calamistrorum, in cinere calefaciendorum, quibus matronae capillos crispabant. @@Cuius rei et Vergilius meminit dicens: @@@@&1Vibratos calido ferro murraque madentes&. @@&7Plvrima qvae invideant pvre apparere tibi rem,& hoc est: et alia plurima, quae non patiantur tibi corpus eius apparere. @@&7Altera, nihil obstat: Cois tibi.& @@Altera, inquit, quae prostat, [2per]2lucida ueste utitur ita, ut uelut nuda conspici possit. @@Haec autem uestis in $*KW=&[2$I&]2 insula conficitur, per quam ob nimiam subtilitatem, quae intra sunt, translucent. 魱@@&7Leporem venator vt alta in nive sectetvr, positvm sic &7t&[2&7ang&]2&7ere nolit.& Quem ad modum uenator fugientem leporem capere, appositum autem in cena non uult tangere, [2h]2ac specie matronam adpeti ait, quia non sit licitus ac facilis eius complexus, meretrices autem fastidiri, quia copia earum sit in promptu. @@&7Cantat et adponit& '&7mevs est amor hvic similis&'&7.& Amator, inquit, matronae hoc cantat. @@&7Transvolat in medivm:& licitam uenerem transcendit ac fastidit. @@&7Hiscine versicvlis speras tibi& et reliqua. His uersi-culis, quo[2s]2 cantare [2e]2um dixit, quibus uenatori amorem suum comparat. @1 @@&7Nonne, cvpidinibvs sta&[2&7tv&]2&7at natvra modvm qve&[2&7m&]2 et reliqua. @@Nonne satius est, inquit, quaerere, quem finem cupidi-tatibus natura statuerit, quid tolerari possit, si denegetur, [2quid denegatum]2 sustineri non possit? [quaerere magis prodest]. Nega[2b]2i[2t]2 autem sibi homo prudens e[2a]2 tantum, sine quibus famem ac sitim frigusque summoueat. @@&7Et inane&[&7m&] &7abscindere soldo.& Allegoricos: et inutilia a[2c]2 uana ab utilibus ac necessariis reccidere ac separare. @@&7Nvm tibi cvm favces vrit.& Satis eleganter ac proba-biliter haec inferuntur. Ait enim, sicut, qui famem ac sitim sedare cupiat, uasorum, quibus haec inferantur, dilectum non habeat, ita rei ueneriae rationem esse, siquis ea[2m]2 ex ne-cessitate, non ex d[2e]2liciis aut praua persuasi[2o]2ne uelit nosse. @@&7Non ego: namqve parabilem amo venerem facilemqve.& Quod ad me pertineat, inquit, [2e]2go certe non faciam, ut malim tentigine rumpi, quam in quamlibe[2t]2 occurrentem necessi-tatem libidinis effundere. Nam et illam malo, qua facile po-tiri possim. @@&7Illam& '&7post pavlo&'&7,& '&7sed plvris&'&7,& '&7si exierit vir&' &7Gallis.& Haec distinguenda sunt, ut singula legantur. Ita demum enim significabuntur uerba eius, qua[2e s]2e magno uend[2a]2t et dif-ferendo amatorem cupidiorem sui faciat. Gallis autem has ait aptiores esse, quia Filodamus Epicurius, cuius sensum transtulit, relegat tales ad Gallos, qui magno adulteria mer-cantur uel propter diuitias, uel quod incensioris libidinis sint. @@&7Vt neqve longa nec magis alba velit, qvam dat natvra, &7videri.& Hoc est: quae simpliciter agat, nec proceritatem sibi staturae aut fucis colorem mentiatur. @1 @@&7Haec vbi svpposvit dextro corpvs mihi laevvm.& @@Hoc est, quod Lucilius ait in VIII.: @@@@&1Et cruribus crura diallaxon&. @@&7Do nomen qvodlibet illi.& @@Eleganter: fingo mihi in tenebris meretricem illam ali-quam esse de nobilibus. Per quod significat, non interesse quae sit, cum eam non uideas uel cum omnium eadem cor-poris natura sit. @@&7Vae pallida lecto desiliat mvlier&[&7em&]&7.& Quidam putauerunt uaepallida[m] nunc unam partem orationis esse, ut @@@@&1Vegrandi s[ub]ubere coctum&, quod ait Persius Flaccus, ut significet 'ualde pallida', sed mihi uidetur uae imitatiuo charactere dictum, ut illa per-turbata mariti aduentu[m] hanc lamentationis uocem proferat. @@&7Miseram se conscia clamet.& Ancilla[m] scilicet, quae conscia sit dominae in hoc adulterii facinore. @@&7Discincta tvnica fvgiendvm est, et pede nvdo.& @@Energos [hoc est otiose] expressa perturbatio adulteri[i] de ipso lecto subito fugientis. @@&7Ne nvmmi pereant avt pyg&[&7a&]&7e avt deniqve fama.& Ne deprehensus aut pecunia se redimat aut a[2d]2 adulter[2ii]2 referen-dam contumeliam c[2on]2stupretur aut certe manifestus adulterii reus cum ad iudicium profectus sit condemnatus infamis fiat. @@&7Deprendi miservm est: Fabio vel ivdice vinca&[2&7m&]2. Satis urbane significat Fabi[2um]2 pro adultero iudicaturu[2m]2, s[2i]2 iudex in hanc rem constituatur, qui harum rerum sit et ipse sectator. @1 @@&7Omnibvs hoc vitivm est cantoribvs.& In eundem Tigellium Hermogenen et hic inuehitur, eumque Sardum dixit, quod in Sardinia esset natus. Adnotandum ergo et Sardum et Sardiniensem dici posse. @@Nam Luciliu[2s]2 Sardiniensem dixit in sext[2o]2 saturarum sic [Tigellium]: @@@@&1E Sicula& [Lucilium] . . . &1Sardiniensem terram.& At Lici-nius [2C]2a[2lu]2us de eodem Hermogene loquens &1Sardum& dixit: @@@@&1Sardi Tigilli putidum caput uenit&. Nonnulli tamen ueterum grammaticorum sic ap-pellationes has diuiserunt, ut Sardum putarent dici eum, qui in Sardinia natus sit, Sardiniensem autem incolam Sardiniae. @@&7Vt nvmqvam indvcant animvm cantare rogati.& Subdistin-guendam 'cantare' et sic inferendum 'rogati' cum pronun-tiatione, quia significat 'etiam rogati'. @@&7Ab ovo vsqve ad mala citaret 'io'.& @@Id est: ab i[2niti]2o c[a]enae ad finem usque. Ouum enim hodieque initium cenae est, quippe cum in gusto statim a balneis offeratur. Mala autem apud ueteres inter cetera se-cundae mensae offerebant. @@&1Citaret& autem [aut] 'recitaret', unde et praecones ci-tar[2e]2 dicuntur, qui clarius uoce dicunt[ur]. @@&7Io Bacche.& Hoc scilicet citaret, id est clare diceret: &1io &1Bacchae&. @@&7Modo svmma voce, modo ha[e]c, resonat qvae chordis& @1 &7qvattvor ima.& Id est: modo clara uoce, modo pressa; et a tetra-chordo hoc sumptum, in quo est grauissimi soni chorda, quae hypate dicitur. @@&7Saepe velvt qvi cvrrebat.& @@Ordo et sensus est: saepe currebat uelut qui fugiens hostem currit. Ita per syllempsim figuram [2e]2 'currebat' [et] '&1currit&' adsum[2end]2um est. @@&7Saepe velvt qvi Ivnonis sacra ferret.& Caneforoe hodieque Athenis appellantur, quae sacra capite portantes lento gradu incedunt. Dicit ergo Hermogenen adeo inae-quali fuisse mente, ut [2interdum curreret]2, interdum tar-dissimo gradu ambularet. @@&7Et concha salis pvri. &1Puri salis&, id est: simplicis, non conditi. Et &1concha& merito, quia pauperiores in marina concha salem tritum habere solent, quo cum pane uescantur. @@&7Noctes vigilabat ad ipsvm mane.& Aduerbialiter dictum est &1noctes&, ut @@@@&1Flet noctem& et @@@@&1Tot annos& @@@@&1Bella gero&. @@&1Ad ipsum mane& autem, [2pr]2o: usque ad ipsum mane. @@&7Maenivs absentem Novivm cvm carperet.& Qui &1de per-&1sonis Horatianis& scripserunt, aiunt Maenium et scurru-litate[m] et nepotatu notissimum Romae fuisse. Hic post @1 patrimonium adrosum kalendis Ianuariis in Capitolio clara uoce optar[2a]2t, ut quadringenta milia nummorum aeris alieni haberet, [2et]2 quaerente quodam, quid sibi uellet, quod tam sollemni die aes alienum habere optaret, 'Noli mirari' inquit 'octingenta debeo'. Hic fertur domo sua, quam ad forum spectantem habuerat, diuendita[m] unam columnam inde sibi excepisse, unde gladiatores spectaret, quae ex eo Maeni co-lumna nominabatur. Cuius et Lucilius sic meminit: @@@@&1Maenius columnam cum peteret&. @@&7Cvm tva pervideas ocvlis mala lippvs invnctis.& Sensus est: cum tua mala uideas uelut si lippiens i[2n]2unctus sis, quare ad amicorum perspicienda uitia [2t]2am acute perspicis, quam aut aquila aut draco? Aquilam autem tam acute cernere aiunt, ut rectis oculis radios solis intueatur. @@Pro dracone autem serpentem Epidaurium ideo dixit, quia, cum Romani oraculo admoniti in Epidaurum insulam misissent, inde ut Aesculapium adferrent, draco e templo eius repente progressus, nauem legatorum conscendit, quem illi numen dei creditum esse Romam aduexerunt. @@&7Iracvndior est pavlo& et reliqua. Sensus est: habet ali-qua uitia, ita ut paulo iracundior sit, ne[2c]2 possit deriden-tium urbanitatem, quae nunc maxime exercetur, sustinere. Praestat etiam de se [2ridendi]2 materiam, quod rusticius tonsus sit et toga eius defluat laxosque calceos habeat. @@Bonus uir est et tibi amicus. His ergo colligit, amicorum uitia, si leuia sint, ferenda esse, secundum illud, quod praecipitur per prouerbium: @@@@&1Amici mores noueris, non oderis&. @@&7A&[2&7t&]2 &7tibi amic&[2&7v&]2&7s.& Id est: uer[2u]2s amic[2u]2s. Pronuntiandum autem est, ut significatio eius exprimatur. @1 @@&7Nvm&[&7e&]&7qva tibi vitiorvm inse&[2&7v&]2&7erit olim natvra. &1Num &1qua& pro 'num aliqua', ut si diceret 'numquae'. &1Inseuerit& autem pro 'ins[2e]2uerit se' aut 'insita fuerit'. Hac figura et illud dicitur: @@@@&1Praecipitat nox& et @@@@&1Prora[m] auertit&. @@Sensus autem est: Te ipsum denique perspice, ne ha-beas aliqua uitia aut ingenita tibi aut mala consuetudine quaesita. @@&7Namqve neglectis vrenda f&[2&7i&]2&7lix innascitvr agris.& Mani-festa allegoria. @@&7Illvc praevertamvs& pro: illuc transeamus. Sic [2e]2t dicitur: @@@@&1Volucremque fuga praeuert&[2&1itur&]2 &1Hebrum&. @@&7Velvti Balbinvm polypvs Agnae.& @@Luciliana urbanitate usus, in transitu amaritudine [2eu]2m aspersit. @@&7Vellem in amicitia sic erraremvs.& Vtinam, inquit, hunc errorem circa amicos nostros pateremur, uitia illorum non intellegentes. Qui error adeo laudaretur, ut uirtus potius quam uitium diceretur. @@&7Strabonem appellat paetvm pater.& Strabo detortis qui est oculis, dicitur, paetus le[2n]2iter declinatis. Et hoc autem et his, quae sequ[2u]2ntur, ostendit a parentibus filiorum uitia aut non intellegi aut intellecta dissimulari. Quod praecipit circa amicos quoque faciendum esse. @@&7Male parvvs sicvi filivs est.& @@Mire dixit male paruum, uolens intellegi macilentum. @1 @@&7Vt abortibvs fvit olim Sisyfvs.& [2Sisyfus]2 Marci Antoni triumuiri pumilio fuisse dicitur intra bipedalem sta-turam, ingenio tamen uiuax. @@&7Hvnc varvm distortis crvribvs.& Vari appellantur in-trorsum retortis pedibus. @@&7Illvm balbvttit scavrvm.& Scauri sunt, qui extantes talos habent. Suauiter autem dixit &1balbuttit scaurum.& Sic enim blandientes infantibus infringere linguam solent, ut quasi eos imitentur. @@&7Parcivs hic vivit: frvgi dicatvr.& Hic iam ostendit, qualia amicorum uitia existimare et appellare debeamus. @@&7At est trvcvlentior atqve plvs aeqvo liber. Simplex &7fortisqve habeatvr.& Simplices uulgo pro mansuetis et modestis dicunt[c]ur. Hic simplicem dixit, qui quod sentiat de amico, libera lingua pronuntiet [Et ingenii sumus, ut non tantum uitia amicorum non tegamus, sed etiam] . . . ; et honesto no-mine acer dicatur. @@&7At nos virtvtes ipsas invertimvs,& id est: maligni adeo ingenii sumus ut non tantum uitia amicorum non tegamus, sed etiam laudes ipsas male interpretantes culpemus. @@&7Atqve sincervm cvpimvs vas inc&[2&7rvs&]2&7tare.& Allegoricos hoc dicitur. Inc[2rus]2tari autem uas dicitur, cum aliquo uitioso suco inlinitur, atque inquinatur [autem]. Secundum quod et Lucilius in III satyrarum ait: @@@@&1Nam mel regionibus illis& @@@@&1Incrustatus calix, ruta; caulis habetur&. @@&7Illi tardo cognomen, pingvi damvs.& Ordo est: illi pingui tardo cognomen damus. [2Et]2 est sensus: naturam in uitium uertentes pro pingui tardum dicimus. @1 @@&7Nvlliqve malo latvs obdit apertvm. &1Obdit& n[2u]2n[2c]2 'obicit atque offert' significat. @@&7Qvam temere in nosmet legem sancimvs.& Id est: temere nimis agimus sic iudicantes de amicis nostris, quia incipiunt et illi de nobis iudicantes eandem legem constituere. ĭ@@&7Nam vitiis nemo sine nascitvr. Optimvs ille est, qvi &7minimis vrgetvr.& Nemo est, inquit, qui non uitia in se [non] habeat. Denique bene est, si pauca habeat, quoniam, ut nulla habeat, fieri non potest. ŭ@@&7Amicvs dvlcis, vt aeqvvm est, cvm mea conpenset &7viti&[2&7i&]2&7s bona.& Ordo et sensus est: cum uitiis meis mea bona conpenset. Si[2c]2 ergo ex eo, quod est 'bona [2mea]2', per fi-guram syllempsi[2m]2 '[2me]2is' adsumimus. ǭ@@&7Amari si volet:& [2&7h&]2&7ac lege in trvtina ponetvr eadem.& Allegoricos hoc significat: [2s]2i ignoscet uitiis meis, indulgentia et ego uitia illius aestimabo. ɭ@@&7Qvi ne tvberibvs propriis offendat amicvm, postvlat, &7ignoscet verrvcis illivs.& @@Haec allegoria et ad praecedentem sensum et ad sub-iectum pertinet. @@&7Deniqve qvatenvs excidi penitvs vitivm irae& et reliqua. ̂@@Deniqu[2e]2, inquit, si non potes dissimulare uitia amicorum, saltem talia illa aestimato qualia sunt, [2et]2 noli ea maligni-tate tua augere. Deinde hinc paulatim descendit eo, ut ad-uersus Stoicos disputet, qui dicunt peccata omnia paria esse et similia, et animum spectandum peccantis, non quantitatem rei, in qua peccatum est. ҭ@@&7Labeone insanior inter sanos dicatvr.& Marcus Anti-stius Labeo praetorius, iuris etiam peritus, memor libertatis, in qua natus erat, multa contumaciter aduersus Caesarem dixisse et fecisse dicitur. Propter quod nunc Horatius adulans Au-gusto, insanum eum dixit. @1 @@&7Odisti et fvgis vt R&[2&7v&]2&7s&[&7s&]&7onem debitor aeris.& @@Octauius [d]Ruso acer[2b]2us faenerator fuisse traditur, idem scriptor historiarum, ad quas audiendas significat solitum fuisse cogere debitores suos, quibus scilicet [2t]2alia audire poena grauissima erat. Hoc enim significat &1porrecto iugulo&. ڭ@@&7Mensave catillvm Evandri& [2&7tri&]2&7tvm manibvs deiecit, &7ob hanc rem.& Qui &1de personis Oratianis& scripserunt, aiunt Euandrum hunc caelatorem ac plasten statuarum [quare] Marc[2um]2 Antoni[2um]2 ab Athenis Alexandriam transtulisse; inde inter captiuos Romam perductum multa opera mirabilia fecisse. @@&7Avt positvm ante me&[2&7a&]2 &7qvia pvllvm.& [2Ordo: quia ante-positum pullum]2 in mea parte catini sustulit. ୹@@&7Qvis paria esse fere placvit peccata, laborant, cvm &7ventvm ad vervm est: sensvs moresqve repvgnant.& Stoicorum dogma reprehendit, qui omnia peccata paria esse dicunt, et ait ne ipsos quidem in hac sententia permanere, nisi uerbo tenus iam hic tractatus habeatur, sed uere de admisso quaeratur. @@&7Atqve ipsa vtilitas, ivsti prope mater et& [2&7a&]2&7eqvi.& @@Nondum uideo, quo modo utilitatem iusti et aequi ma-trem recte dixerit. @@&7Nam fvit ante Helenam cvnnvs teterrima belli.& Hoc eo pertinet, ut probet id quod dixerat, homines inter se ab initio cum orti sunt pugnas habuisse primo ferino ritu, dein pau-latim ad arma processisse. 񭱱@@&7Nec natvra potest ivsto secernere iniqvvm, dividit &7vt bona diversis, fvgienda petendis.& Non, inquit, ita per naturam quid iustum, quid iniustum sit, intellegere quis potest, ut in-tellegit, quid utile et quid inutile sit, aut quo[d] malum a bono distet. @1 @@&7Nec vincet ratio hoc, tantvndem vt peccet idemqve& et reliqua. Nec hoc umquam ratio obtinebit, ut eadem peccata credenda sint esse sacrilegi et eius, qui cauliculos de horto furatus sit. @@&7Noctvrnvs divvm sacra legerit.& @@[2&1Legerit&]2 'collegerit' ac per hoc 'subduxerit ac fura-tus sit', unde sacrilegi ipsi, qui hoc admittunt, appellantur. @@&7Ne scythica dignvm horribili sectere flagello& et reliqua. Sensus: Ne leuiter caedendum flagellis uerberes; nam illud te non moneo, ne grauius puniendum ferula caedas, quoniam scio te nullum peccatum leue putare esse. @@&7Mineris falce recisvrvm& [&7et&] &7simili& [2&7te&]2. Allegori-cos; quod significat: mineris eadem poena uindicare paru[2a]2 et magna peccata. @@&7Si dives qvi sapiens est& et reliqua. Hoc ad illud re-fertur, quod de affectione Stoici sapientis dixerat: &1si tibi &1regnum permittant homines&. Porro autem Stoici exi-stimant perfectae sapientiae uirum omnia habere; in quo sensu et Lucilius uersatus sic ait: @@@@&1Nondum& [2&1r&]2&1e&[2&1x&]2 &1iam haec omnia habebit,& @@@@&1Formonsus, diues, liber, rex, solus& [2&1ni&]2&1tes&[2&1c&]2&1et&. V[2te]2rque tamen poeta, non simpliciter hoc, sed per derisum Stoicorum dicit. @@'&7Non nosti, qvid pater&' &7inqvit& '[2C]2&7hrysippvs dicat&' et reliqua. @@Personam contradicentis poeta per urbanitatem fingit, ut et Stoicos et alios, quorum nomina subiecit, derideat. @@&7Vt Alfenvs& [2&7v&]2&7afer omni abiecto instrvmento &7artis clavsaqve taberna svtor erat.& @@Sic, inquit, Stoicus et rex [2est]2 et quidquid ipse sibi adsignat, ut Al[2fenus sutor]2 potest dici, quamuis tabernam clauserit, et omne instrumentum sutrinae uendiderit. @1 @@Vrbane autem Alfenum Varum Cremonensem deridet, qui abiecta sutrina, quam in municipio suo exercuerat, Ro-mam petit, magistroque usus Sulpicio iuris consulto, ad tan-t[2a]2m [2scientiam]2 peruenit, ut et consulatum gereret et pu-blico funere efferretur. @@&7Vellvnt tibi barbam lascivi pveri& et reliqua. Quomodo rex es, inquit, Stoice, cum petulantiam puerorum barbam tibi uellentium non aliter possis repellere quam ui, id est [2b]2aculo tuo? Per quod ostendit uanissima persuasione sibi eos uindicare, quod nequaquam habeant. @@&7Dvm tv qvadrante lavatvm rex ibis.& Perquam urbane. Sensus autem est: quamdiu tu solus lauabis quadrante balneatori dato, neque quisquam tibi comitabitur praeterquam unus Crispinus disciplinae Stoicae sectator, facile erit sic non credere paria esse peccata omnium, ut non probent te regem esse. @@&7Privatvsqve magis vivat te rege beatvs.& Ordo et sen-sus est: magis beatu[2s]2 uiuet priuatus, quam tu rex. @@@@{1EGLOGA V}1 @@&7Evpolis atqve& [2&7C&]2&7ratinvs Aristofanesqve poetae, atqve alii.& @@[2Hi]2 arch[2a]2eas comoedias scripserunt, in quibus ciuium uitia amaritudine scilicet prodiderunt. Mire autem per haec origo satyrae ostenditur. @@&7Mvtatis tantvm pedibvs nvmerisqve facetvs.& Quia scilicet alio metro usi sunt [2qui]2 $A)RXAI/AS& comedias scripserunt, alio Lucilius satyras composuit. @@[&7H&]&7Emvnctae naris,& id est: tersus atque eleganter d[2i]2cens et ridens. @@&7In hora saepe dvcentos, vt magnvm, versvs dictabat &7stans pede in vno,& hoc est: magnam rem se facere putans, si multos uersus minimo tempusculo dictaret. @1 @@&7Cvm flveret lvtvlentvs erat qvo&[2&7d&]2 &7tollere velles& [pos-sessa]. Allegoricos a flumine, quo significat multa eum, sed inordinate dixisse, ex quibus tamen sint nonnulla, quae uelis inde excerpere et pro tuis habere. @@&7Scribendi recte: nam vt mvltvm, nihil moror.& Non, in-quit, laborabat, ut recte scriberet, sed ut multum; sed ego hoc nolo. @@&7Ecce Crispinvs minimo me provocat.& Sensus ex pro-uerbiali consuetudine ductus. Solemus namque dicere: 'minimo [me] digito prouocat', cum uolumus quem intellegi tantum ualere minimo digito, quant[2um]2 alium totis uiribus. Crispinus autem non tam bonos quam multos uersus faciebat; cuius et supra meminit dicens: @@@@&1Ne me Crispini scrinia lippi& @@@@&1Compilasse putes&. @@&7Accipe, si vis,& [2&7accipiam:& 'tabulas]2 accipiamus' ait. Mimetico autem charactere prouocantem ad scribendum Crispinum ostendit. @@&7At tv conclvsas hircinis follibvs avras& et reliqua. Per haec significat Crispinum inflata et tu[2rg]2ida scribere. @@Hinc autem Persius illud transtulit: @@@@&1Tu neque& [2&1an&]2&1helanti, coquitur dum massa ca-&@@@@@@&1mino,& @@@@&1Folle premis uentos&. @@&7Beatvs Fannivs vltro delatis capsis et imagine.& Vrba-nissima amaritudine hoc dicitur. Sensus autem est: o beatum Fannium, cuius imago et capsae cum libris in bibliothecas ultro receptae sint, cum mea e contrario scripta nemo nori[n]t nec ueli[n]t nosse, primum quod non publice recitentur, deinde quod conscii sibi peccatorum non delectentur hoc poematis genere, quo uitia eorum carpuntur. @1 @@&7Stvpet Albivs aere.& Albium, quem infra quoque male uiuentem ostendit, cupiditate uasorum et signorum Corin-thiorum teneri ait. @@&7Faenvm habet in cornv: longe fvge.& Imitatiuo charactere hoc fingit dicere eum, qui ob conscientiam peccatorum timeat maledicum poetam. Romae autem uidemus hodieque faenum uelut ansulam fact[2u]2m in cornulo boui poni, quo signum datur transeuntibus, ut eum uitent. Hi[2n]2c ergo translatio ad poetam. @@&7Omnes gestiet a fvrno redevntes scire.& Id est: etiam uulgares uult scire, cum maledice de uno quoque dixerit. @@&7Primvm ego me illorvm& et reliqua. @@Ordo est: primum ego me illorum excipiam numero, quibus dederim poetas esse. Sensus est autem: primum omnium ego me non pono in [2nu]2mero eorum, quo[2s]2 con-sentio poetas esse, [sensus est autem] quippe sermoni coti-diano prop[r]iora scribens. @@&7Atqve os magna sonat.& Id est: magnas [2r]2es loquens os et sublimia canens. @@&7Nisi qv&[2&7od&]2 &7pede certo differt.& @@&1Sermoni&, qui in comoedia ue[2l]2 in uersibus nostris con-tinetur, hoc solo differt [2a]2metros sermo, quod ille metro concludatur. @@&7Qvod meretrice nepos insanvs amica filivs.& [2Be]2llam obscuritatem adfectauit 'nepos fili[2us]2' dicendo, sed 'nepos' hic 'uorax atque prodigus' intellegendus. @@&7Ebrivs et, magnvm qvod dedecvs, ambvlat ante noctem &7cvm facibvs.& Ordo est: quod ebrius ambulet ante noctem cum facibus, quod magni dedecoris res est. @1 @@&7Nvmqvid Pomponivs istis avdire&[2&7t&]2 &7leviora.& @@Mira urbanitate et amaritudine Pomponi persona abu-sus est quasi argumenti loco, ut eum ca[2r]2peret. @@&7Qvem si dissolvas, qvivis stomachetvr eodem qvo per-&7sonatvs pacto pater.& Quem uersum si dissoluas, inquit, ea uerba ibi inuenies, quibus quiuis de uulgo irascens filio suo utitur. Venuste autem personatum patrem dixit senem de comoedia. @@&7His, ego qv&[2&7a&]2&7e nvnc, olim qvae scripsit Lvcilivs.& @@Ex eo, quod est 'scripsit', 'scribo' adsumendum per syl-lempsim. Totum enim tale fit: his ego qu[2a]2e nunc scribo et olim qu[2a]2e Lucilius scripsit. @@Et est sensus: si dissoluas uersus uel meos uel Lucilii, non eadem uerba inuenies, quae sunt [2in]2 Ennianis uer-sibus, qui magno scilicet spiritu et uerbis altioribus compositi sunt, uelut hi sunt: @@@@&1Postquam Discordia taetra& @@@@&1Belli ferratos postes portasque refregit&. @@&7Invenias etiam discerpti membra poetae.& Eleganter nulla signa poeticae inueniri ait in uerbis uersuum suorum uel Lucilii, si dissoluantur, quia de sermone communi sunt. @@&7Alias ivstvm sit necne poema.& Subaudiendum 'tracta-bimus' aut 'quaeremus' aut quid tale. @@&7Svlcivs acer ambvlat et Caprivs ravci male.& Hi acerrimi delatores et causidici fuisse traduntur, et ideo &1rauci,& quod in contentione iudiciorum clament. &1Cum libellis& autem, [2in]2 quibus adnotant, quae deferunt. ŭ@@&7Vt sis tv similis Caeli Birriqve latronvm, non ego &7svm Capri neqve Sv&[2&7l&]2&7ci: cvr metvas me? nvlla taberna.& @@Etiam si tu, inquit, qui poetam times, tam nocens sis quam Caelius aut Byrrius, non tamen ego delator aut accu-sator sum, propter quod me ita timere debeas, ut Caprius timetur aut Sulcius. @1 @@&7Nvlla taberna meos habeat neqve pila libellos.& Negat se libellos suos edere bibliopolis, qui uel tabernas habeant uel armaria apud pilas, [s]u[2bi]2 in sordidam turbam, qualem uult intellegi Tigellium Hermogenen, incidant. ʭ@@&7In medio qvi scripta foro recitent, svnt mvlti. &$*)EN U(PO-$KRI/SEI& per $A)NQUPOFORA\N& hoc pronuntiandum est, deinde inferen-dum qua[2si]2 per responsum quoddam: &1quique lauantes&. Et est sensus: Sed dicis multo[2s nim]2i[2e]2 gloriari in uersibus suis, ut eos etiam in medio foro recitent; consentio, ac non tantum ibi, uerum etiam [2in]2 balneis haec fieri, quippe cum suauiter resonans uox ipsos uersus gratiosiores faciat. Sed totum hoc urbanissima amaritudine dicitur. @@&7Et hoc stvd&[2&7i&]2&7o pravvs facis.& [Vnde petitum] Hoc est, qu[2i]2a prauus es[t], studio facis. Potest et hypallage accipi: prauo studio facis hoc. ϭ@@[2&7Vnde&]2 &7petitvm hoc in me iacis.& @@Vnde, inquit, crimen hoc in me colligis? Et hoc poeta proprie de se dicit. Est autem metaforicos dictum, quasi de telo aliquo aut lapide, qui tollitur utique alicunde, ut mittatur. @@&7Absentem qvi rodit amicvm& et reliqua. @@Haec [et]iam grauiter dicuntur. ҭ@@&7Solvtos qvi captat risvs hominvm,& hoc est: qui meram urbanitatem putat, si carpendo aliquem risum circum-stantibus moueat. @@&7Hic niger est,& id est: hic malus ac uenenatus est. Nigrum autem pro malo ac noxio sic dixit, ut Vergilius: @@@@&1Nigri cum lacte ueneni&. @@&7E qvibvs vnvs av&[2&7e&]2&7t qvavis aspergere cvnctos:& pro-bris scilicet aspergere. @@&7Praeter evm qvi praebet aqvam.& @1 @@Id est: qui[a] pascit. Sed uideamus, an commoda syn-ecdoche sit '[2a]2quam praebere' dicere pro 'pascere'. @@&7Condita cvm verax aperit praecordia Liber.& @@Hoc est: cum per ebrietatem ea, quae in penitiora mentis condiderat, prodit ac publicat. ڭ@@&7Hic tibi comis et vrbanvs liberqve videtvr&[2&7, infesto &7nigris&]2&7.& Id est: tibi qui nigris, id est malignis infestus es[t]. @@[&7Ego si risi& propter leuia. Quorundam. Ego risi pro-pter leuia quorundam uitia rideo.] ۭ@@&7Ego si risi, qvod ineptvs pastillos Rvfillvs olet.& @@Ego si ris[2i]2 propter leuia quorundam uitia, [r]ideo liuidus tibi m[2o]2r[2d]2axque uideor? ݭ@@&7Mentio siqvae de Capitvlini fvrtis iniecta Petilli,& et reliqua. [2Tu,]2 inquit, si forte mentio de Capitolini[s] crimi-nibus facta fuerit, secundum consuetudinem malignitatis tuae ita eum defendes, ut dicas a puero tibi amicum fuisse, tuaque causa eum multa fecisse, et gaudere te, quod incolumis in urbe uiuat; mirari tamen, quomodo iudicium illud effugerit. @@Hic ergo est li[2u]2or ac uoluntas uenenata damnare sen-tentia sua, quem iudices absoluerunt. @@Petillius autem Capitulinus cum Capitoli curam ageret, coronae subreptae de Capitulio causam dixit, absolutusque a Caesare est. 䭱@@&7Hic nigrae svcvs lolliginis, haec est aervgo mera.& Ex lolliginis suco, liborem mentis uult intellegi, ex aerugine uenenum. Malos autem homines atros ac uenenatos dicere solemus. 魱@@&7Insvevit pater optimvs hoc me, vt fvgerem.& Pater meus, inquit, eam mihi disciplinam dedit, atque in consue-tudinem eam induxit, ut neque cogitarem quid maligne neque dicerem. @@Deinde mira urbanitate dum ostendit, quomodo pater @1 suus monere solitus esset uitia fugere, multos probrosis iocis percutit. 뭱@@&7Cvm me hortaretvr, parce frvgaliter& [2&7at&]2&7qve &7vivere.& Cum me hortaretur, uti parce frugaliterque uiuerem. 󭱱@@&7Sapiens, vitatv qvidve petitv&[&7s&] &7sit melivs, cavsas &7reddet tibi:& philosophus tibi rationem reddet, quare quid peti debeat aut uitari. Mihi satis est, si opiniones a maioribus traditas tibi monstro. @@&7Navis sine cortice.& Id est: natabis per te sine ad-miniculo, et hoc allegoricos dicitur. @@&7Vnvm ex ivdicibvs selectis obiciebat.& @@Iudices equites Romanos dixit. @@Ex equestri enim ordine iudices leguntur hodieque. @@&7Avidos vicinvm fvnvs vt aegros exanimat mortis,& et reliqua. @@Sensus est: ut intemperantes aegri, si forte audierint aliquem in uicinia efferri, admoniti mortis ob[2s]2eruantius secum agunt, ita tenerae mentes a uitiis submouentur, cum obprobria aliorum audiunt. @@&1Exanimat& autem non 'occidit' significat, sed 'contur-bat ac timefacit'. @@&7Ex hoc ego sanvs ab illis, perniciem qv&[2&7ae&]2&7cvmqve &7fervnt.& His, inquit, praeceptis patris mei[s] effectum est, ut a perniciosis uitiis temperarem. @@&7Liber amicvs.& Id est: libere proferens apud me, si-qui[2d]2 de me [2s]2equius sentiat. @@&7Neqve enim, cvm& [&7me&] &7lectvlvs avt me porticvs &7excepit, desvm mi.& @@Tractare secum ait semper, cum sol[2us]2 deambulet aut iacens in lecto uigilet, de officio boni uiri atque exempla uitae singulorum sibi proponentem quaerere, quid ipse sequi imitarique debeat. @1 @@&7Vbi qvid datvr otii, in&[2&7l&]2&7v&[2&7d&]2&7o chartis. Hoc est me-&7diocri&[2&7bv&]2&7s illis ex vitiis vnvm.& Vrbanissime i[2n]2ter u[2iti]2a[d] ponit poemata scribere; sed et cetera, quae subiecta sunt, eadem urbanitate dicuntur. @@@@{1EGLOGA VI}1 @@&7Egressvm magna me accepit Aricia Roma.& Lucilio ha[e]c satyra aemulatur Horatius iter suum a Roma Brundesium usque describens, quod et ille in tertio libro fecit, primo a Roma Capuam usque et inde fretum Siciliense. @@&7Differtvm navtis& et reliqua. @@Peruenisse Forum Appii indicat, ubi turba esset nauta-rum, qui in Pomptinis paludibus nauigabant, item cauponum ibi mora[2n]2t[2i]2um. Iter autem illud expeditioribus unius diei esse dicit, quod ipse biduo confecerit. @@&7Altivs ac nos praecincti&[2&7s&]2&7.& Id est, expediti[u]s et agili[2b]2us. @@&7Hic ego propter aqvam& et reliqua. Hodieque Foro Appi uiatores propter aquam, quae ibi deterrima est, manere uitant. Dicit ergo Horatius se ibi cenare noluisse, [2ne]2 necesse ha-beret bibere. @@&7Hvc appelle! trecentos inseris.& @@Verba sunt nautae irascentis, quod plur[2es]2 naui inponat, quam pepigerat [id est: pactus fuerat]. @@&7Dvm aes exigitvr, dvm mvla ligatvr.& Manifestum est illis temporibus per paludes Pomptinas non talem uiam fuisse, ut uehicul[2i]2s illa ir[2i]2 posset; itaque nauem solitos conscendere uiatores, quam iumentum aliquod conducere. @1 @@&7Absentem cantat amicam mvlta prolvtvs vappa navta &7atqve viator.& Sic enim leues ac uulgares homines noctis solacia uigiliarum quaerere solent cantica amatoria cantantes. @@&7Ac missae pastvm retinacvla mvlae navta piger saxo &7religat.& @@Posteaquam obdormierint uiatores, dicit nautam mulam disiunctam pastum mi[2si]2ss[2e]2 naui retinacul[2o]2 ad saxum ligata. @@&7Ora manvsqve tva lavimvs, Feronia, lympha.& @@Tarracinam se quarta hora tandem peruectum esse dicit. @@Hodieque autem paulum citra Tarracinam fons Feroniae est. @@&7Milia tvm pransi tria repimvs atqve svbimvs inpo-&7sitvm saxis late candentibvs Anxvr.& @@Quae nunc Tarracina dicitur, olim Anxur dicebatur. Vnde Iouem Anxyrem colebant, cuius et Vergilius me-minit, cum ait: @@@@&1Iuppiter Anxyris aruis& @@@@&1Praesidet&. @@Merito autem &1repimus&, inquit, et &1inpositum saxis &1Anxur&, quoniam illis temporibus adhuc Tarracinensis urbs in altissimo monte erat, unde postea in aequiorem locum deposita est, ut sunt adhuc uestigia aedificiorum in monte[m], sed et murorum. @@&7Inpositvm saxis late candentibvs Anxyr.& Mons ille, in qu[2o]2 Tarracina constituta erat, non candida saxa habet, sed calci coquendae aptissima. Ergo a calce uidetur candida dixisse. @@&7Hvc ventvrvs erat Maecenas& et reliqua. Dissensione orta inter Caesarem Augustum Antoniumque Luci[li]us [2Coc-ceius]2 Nerua auus eius, qui postea imperauit, petit a Caesare, ut aliquem, cum quo de summa rerum tractaret, mitteret Tarracinam. Et primum Maecenas, mox et Agrippa adgressi @1 sunt, hi[i]qu[2e]2, qu[2i]2 pepigerant fidem confirmatissimam, in un[2a]2 castra conferr[2e]2 signa utrosque exercitus iusserunt. @@Hoc et Titus Libius in libro CXXVII. refert, excepta Fontei Capitonis mentione. @@&7Ad vngvem factvs homo.& @@Translatio a marmorariis, qui iuncturas marmorum tum demum perfectas dicunt, si unguis superductus non offendat. Vnde iam quaecumque perfectissima esse uolumus significare, ad unguem facta dicimus. @@&7Insani ridentes praemia scribae, praetextam et latvm &7clavvm prvnaeqve vatillvm.& @@Aufidium Luscum de decuria scribarum significat fuisse, qui tunc in oppido Fundis magistratum gereret; quem sibi risui fuisse ait, quod magni penderet indutum se esse lato clauo ac praetexta, et de balneis publicis prunas sibi domum a mediastinis adferri. @@&7In Mamvrrarvm lassi deinde vrbe manemvs.& Formias urbem significat. Hic namque fuit familia[2ho]2rum Mamur-rarum honesto loco nata. @@&7Mvrena praebente domvm, Capitone cvlinam.& Dicit se Formi[2i]2s Murenae domo hospitatum esse, sed apud Capito-nem cenasse. @@&7Nihil ego contvlerim iocvndo sanvs a.& Quamdiu sana mente s[2u]2m, inquit, nihil putabo comparabile esse iucundo amico [meo]. @@&7Proxima Campano ponti qvae villvla, tectvm praebvit.& @@Hic subdistinguendum et audiendum extrinsecus uerbum 'est', quia plenum sic fit: quae uilla proxima [id] est ponti Campano, tectum praebuit. Significat autem iuxta pontem Campanum, qui est citra sextum decimum miliarium a Capua, in uilla se mansisse. @1 @@&7Et parochi, qvae debent, ligna salemqve.& Ex uerbo &1prae-&1buit&, quod est in principio uersus, 'praebuerunt' h[2i]2c adsu-mendum est. Parochi autem cupiarii dicuntur, $A)PO\ TOU= PAR-$E/XEIN& [ab exhibere]. @@Hodieque autem a copiariis praestantur haec iis, qui rei publicae causa iter faciunt. @@&7Namqve pila lippis inimicvm et lvdere& [2&7c&]2&7rvdis.& @@Se lippum dixerat; ergo crudum Vergilium intellegamus, quia uidetur singula singulis adsignasse. @@&7Qvae svper est C&[&7l&]&7avdi cavponas.& A Capua profectos in Coccei Neruae uilla[m] mansisse se indicat, quae est supra tabernas Caudi oppidi. @@&7Nvnc mihi pavcis Sarmenti&[&7s&] &7scvrrae pvgnam Mes-&7siiqve Cicirri, Mvsa, velim memores.& @@Ostendit se relaturum contentionem, quam inter se Sar-mentius et Cicirrius habuerint, ambo et urbanitate et audacia noti, equites tamen Romani. @@&7Messi clarvm genvs Osci.& Figurata elocutio: Messi genus Osci sunt. @@&7Sarmenti domina exstat.& Sic hoc dicitur, quasi liber-tin[2us]2 fuerit Sarmentius. @@&7Laevi frontem tvrpaverat oris.& @@Attende elocutionem 'laeui oris frontem', pro 'laeuam partem [p]o[2r]2i[2s]2 in fronte'. @@&7Campanvm in morbvm.& @@Campani, qui Osci dicebantur, ore inmundi habiti sunt. @@Vnde etiam obscenos dictos putant quasi Oscenos. @@&7Donasset iamne catenam ex voto laribvs, qvaerebat.& @@Vrbanissima contumelia haec dicta sunt in e[2um]2, qui ser-uilibus esset natalibus, translatione sumpta a generosis pueris, qui bullam auream egressi pueritiae annos apud lares solent suspendere. @1 ­@@&7Scriba qvod esset, nihilo deterivs domin&[2&7i i&]2&7vs e&[2&7s&]2&7se; &7rogabat,& id est: nullum praeiudicium dominum passum, quod illum decuria scribarum sibi comparasset. ǭ@@&7Vbi sedvlvs hospes pene macros arsit dvm tvrdos &7versat in[s]igni[s].& Ordo est: paene arsit. @@&7Nam vaga per veterem& et reliqua. Mira energia hic sensus explicitus est. ͭ@@&7Incipit ex illo montes Apvlia n&[2&7o&]2&7tos ostentare mihi.& @@Non est 'ostentare mihi' accipiendum potius quam 'notos [ostentare] mihi'. Ideo maxime non est intellegendum, quia, si[c] hoc uellet, intellegi, 'ostentare nobis' dicendum erat, cum non solus iter faciat, nec illos montes solus uidere incipiat. @@&7Qvos torret Atabvlvs.& Sic appellatur uentus in Apulia feruentissimus, Graeca appellatione, [2qua]2si Ata[2ba]2lon $A)PO\ TOU= E)S TH\N A)/THN BA/LLEIN PA/NTA. ϭ@@&7Nisi nos vicina Trivici vill&[&7vl&]&7a recepisset.& Triuici oppidum [2in]2 fine Campaniae est. ԭ@@&7Tvm inmvndo somnia visv noctvrnam vestem macvlant.& @@Significat, cum ad nescio quam puellam misisset, ut secum maneret, illam promisisse quidem se uenturam, sed non uenisse; quam cum diu expectasset, postremo obdormisse; deinde per somnum imaginantem secum eandem puellam uidisse[t] concumbere [2et]2 super se ipsum patrasse. ׭@@&7Mansvri oppidvlo, qvod versv dicere non est, signis &7perfacile est.& Aequum Tuticum significat, cuius nomen exa-metro uersu compleri non potest. @@Hoc autem sub exemplo Lucili posuit. Nam ille in sexto saturarum sic ait: @@@@&1Seruorum est festus dies hic,& @1 @@@@&1Quem plane exametro uersu non dicere possis&. ٭@@&7Vltra callidvs vt soleat vmeris portare viator.& @@Adeo dicit hic bonum panem fieri, ut, qui callidi, id est periti sint uiae illius ac sciant ultra meliorem panem non esse, inde sibi ferant. @@&7Aqvae non d&[2&7iti&]2&7or vrna.& @@De Canusio hoc dicitur, non de Aeco Tutico, cuius supra meminimus. @@&7Flentibvs hinc Varivs d&[2&7i&]2&7scedit ma&[2&7e&]2&7stvs amicis.& @@Non ob aliam causam 'flentibus' [s]e[2t]2 'maestu[2s]2' dictum est [2nisi]2 ob mutuum desiderium. ᭹@@&7Dehinc Gnatia lymphis iratis extrvcta.& Per haec [2hoc]2 quoque oppidulum significat penuria[e] aquae laborare. ⭱@@&7Risvsqve iocosqve, dvm flamma sine tvra liqv&[&7i&]&7escere &7lim&[2&7i&]2&7ne sacro persvadere.& @@Significat Gnatiae aram esse, in qua lignis exti[ncti]s-que positis ignem sua sponte gliscere opinio sit; quod tamen se coram non euenisse nosset. @@Ideo deridendam esse hanc opinionem adfirmat. 䭱@@&7Credat Ivdaevs Apella, non ego.& @@Vrbanissimum nomen Iudaeo inposuit 'Apellan' dicens, quasi quod pellem in parte genitali Iudaei non habeant. @@&7Namqve deos didici secvrvm agere aevvm.& Hoc de opinione Epicureorum uenit, qui deos aiunt non aliter posse inmortales esse, nisi quieti et ab omni cura separati sint. 歱@@&7Nec, siqvid miri faciat natvra,& [2&7deos&]2 &7id tristes ex &7alto caeli demittere tecto.& Verissima opinione hoc dicitur. Constat enim omnia miracula, quae in toto mundo fiant, certa ratione fieri; de quibus idem Epicurei prudentissime disputant. @@&7Brvndesivm longae finis chartaeqve viaeqvest.& @1 @@Iucunde satis ita tunc finem uiae Brundesium sibi fuisse significat, ut nunc relationis. @@@@{1[2EGLOGA VII]2}1 @@&7Non qvia, Maecenas, Lydorvm qvidqvid Etrvscos incolvit finis,& et reliqua. Maecenatem adloquitur, candorem eius animi commemorans, qui generosos atque humiles sine discrimine accipiat. @@&7Lydorvm qvidqvid Etr&[2&7v&]2&7scos incolvit fines.& @@Lydi quondam profecti incoluere Etruriam, quod et Vergilius testatur, cum dicit: @@@@&1Vbi Lydius arua& @@@@&1Inter opim. f.& @@&7Naso svspendis.& Quod uulgo dicunt: desanas, id est, per fastidium quoddam derides. @@&7Persvades hoc tibi vere, ante potestatem Tvlli atqve igno-&7bile regnvm& et reliqua. Li[2qu]2et tibi, inquit, etiam ante Tullum regem multos ignobili genere natos probos uiros fuisse usosque amplis honoribus. Tullum autem nominauit, quia serua cap-tiua Corniculana fuit natus; et ideo regnum eius ignobile dixit. @@&7Mvltos saepe viros nvllis maioribvs ortos.& Nemo est utique, qui maiores nullos habeat, sed, cum memoria illorum apud humilitatem nulla sit, quasi non uidentur fuisse. @@&7Contra Laevinvm Valeri genvs.& @@Id est: Valerius Laeuinus [2a]2 Valerio Publicola, qui c[2um]2 Iun[2i]2o Bruto Tarquinium Superbum ex[2p]2ulit, genus habens. Perifrasin autem necessario fecit, sicut Lucilius cum dicit: @@@@&1Valeri sententia dia&, quia scilicet nomen hoc quattuor breuium syllabarum est, e[2t]2 ob id non potest in exametrum uersum recipi. @1 @@&7Vnde Svperbvs Tarqvinivs. &1Vnde& pro a quo. @@Terentius: @@@@&1E praedonibus unde emerat se audisse&. @@&7Vnivs assis non& [&7n&]&7vmqvam pr&[&7a&]&7eci&[&7pi&]&7o plvris li-&7cvisse.& Hic Publius Valerius adeo foedis et proiectis in omnem turpitudinem moribus uixit, ut prouehi non potuerit ultra quaestoriam dignitatem. @@Ergo sensus est: Quamuis populus adsueuerit honores dare indignis, dum titulis atque imaginibus mouetur, tamen ille uilis apud eundem populum fuit, notatusque ab eo est[, quamuis etiam populus indignis honores tribueret]. @@&7Qvid oportet nos facere a v&[2&7vl&]2&7go longe longeqve &7remotos? Namqve est.& @@Quanto nos, inquit, qui non uulgariter sapimus minus mirari nobilitatem conte[2m]2t[2u]2 ignobilium debemus! @@&7Qvoniam in propria non pelle qviessem.& Ex prouerbio sumptum est. Eos namque, qui mediocritatis suae obliti, maiora se ipsis adpetunt, solemus dicere non continere [2se]2 intra pelliculam suam. @@Et hoc scilicet inde sumptum est, quod [d]u[2e]2t[2e]2res in pellibus dormirent. Cuius rei et Lucilius testis est, cum dicit: @@@@&1Permi&[2&1x&]2&1i lectum inposui pede[m] pellibus& @@@@&1labes&, @@et Plautus, cum de anu ebria iocaretur, ait: @@@@&1[In] pelli&[2&1bu&]2&1s periculum portenditur&. @@&7Sed fvlgente trahit constri&[2&7c&]2&7tos gloria cvrrv.& @@Sensus est: Rapit omnis cupiditas gloriae. Sed quod 'curru[s] fulgente' dixerit, a triumphis uidetur sumpsisse. @1 @@&7Qvo tibi, Tilli, svmere depositvm clavvm.& Rec[2e]2pit post Caesarem occisum. Nam pulsus ante senatu fuerat. @@&7Fieriqve tribvno.& @@Figurate per datiuum casum di[2re]2xit ad pronomen [2tibi 'tri]2b[2u]2no'. Ceterum illud simplicius erat: fierique tri-bunum. @@&7Vt siqvi aegrotet qvo morbo Varrvs ha.& @@Hic Varrus uilissimae libidin[2o]2saequ[2e]2 admodum uitae fuit, adeo ut Aemiliam uirginem Vestae incestasse dictus sit. Certe adulteras ince[2st]2issima cupiditate sectabatur. @@&7Sic qvi promittit cives, vrbem sibi cvrae,& [et rei.] &7imp. fore.& @@Sic, inquit, qui se inserit senatorio ordin[2i]2 et rem publi-cam administrare cupit, adstringit se ad eam necessitatem, ut inquiratur in eum a ciuibus, quo genere natus e[s]t in quanto cens[2u]2 sit constitutus. @@&7Avdes deiecere de saxo cives.& @@Vt si diceret: aude[2s]2 tribunatum [2plebis administrare. Nam tribuni]2 plebis damnatos tum saxo Capitolino praecipi-tabant. @@&7Avt tradere Cadmo.& @@Cadmus carnifex illo tempore fuisse dicitur. @@&7At Novivs collega gradv post me sedet vno.& @@Sed Nouius, inquit, qui non libertinis parentibus natus, sed ipse libertinus est, proximus a me in equestri ordine sede[a]t. @@&7Namqve est ille, pater qvod erat mevs. Hoc tibi Pavlvs.& @@Patre libertino natum esse Horatium et in narratione, quam de &1uita& illius habui, ostendi. @1 @@Ergo Nou[2i]2um hunc libertinum esse indignatur atque eum tamen in quattuordecim ordinibus sedere. @@&7At hic, si plostra dvcenta.& Hunc Nou[2i]2um dicit gar-rulum et uulgarem esse in causis agendis, per qu[2a]2m gloriam studiorum efficere[t], ut aequo animo sustineatur, quod dis-simulata[b] humilitate natalium paulo exertius agat. @@&7Saltem tenet hoc nos.& Ad id pertinet, quod dixerit eum causidicum esse. Ergo sensus est: Hoc me saltem so-latur, ut illum sustineam, cum indigner alioquin libertinum equestrem dignitatem consecutum esse. @@&7Nvnc, qvia sim tibi, Maecenas, convictor, ad olim, &7qvod mi pareret legio Romana tribvno.& @@Dicit sibi inuideri nunc, quod c[2on]2uiuat cum Maecenate, ante quod tribunus militibus praefuerat, quasi utrumque supra humilitatem generis eius sit. @@&7qvia non, vt forsit honorem ivre mihi& [&7esse&] &7invideat &7qvivis, ita te qvoqve amicvm.& Prudentissime dictum. Forsitam enim merito inuideri debeat e[2i]2, qui beneficia fortunae habeat, quae plerumque temere et sine iudicio ullius pr[2o]2uenia[n]t, ad amicitiam Maecenatis consequi nisi uirtute[m] in se pro-uocatam non potuit. Porro autem quod uirtute[m] ac uero iudicio quis adsequitur, inuider[2i]2 ei non debet, cum magno labore hoc ei constet. @@&7Vt veni coram, singvltim pavca locvtvs& (&7infans namqve &7pvdor prohibebat plvra profari&)&7.& Manifestum est infantem a non fando nunc dixisse. Nec enim ad aetatem relatum est. Porro h[2ae]2c re uera natura nobis est, ut, ad sublimioris di-gnitatis uiros cum adhuc ignoti accedimus, uerecundia nos elingues faciat. @@&7Satvreiano vectari rvra caballo.& Satureiani nomine @1 fundi in Apulia illis temporibus fuisse dicuntur satis ampli ac nobiles. Per quod Apulum equum significat. Apulum autem equum pro optimo utique accipere debemus. @@&7Respondes, vt tvvs est mos, pavca: abeo, et revocas &7non&[2&7o&]2 &7post mense ivbesqve esse in amicorvm nvmero.& @@Plerique grauis iudicii uiri ideo non temere in amicitiam recipiunt, ne facile d[2i]2mittant. @@Ostendit ergo Maecenatem per nouem [2m]2enses de se iu-dicasse ac sic in amicitiam recepisse. @@&7Atqvi si vitiis mediocribvs ac mea pavcis mendosa &7est natvra, alioqvin vera.& Verecunde confitetur esse [2in se]2 nonnulla uitia, uerum tamen mediocria. @@Et uidetur hoc uerum esse, ut nemo non in aliquo uitio sit constitutus, sed iam dudum bene est, si illud uitium sit par[2u]2um et cui ignosci possit. ĭ@@&7Avt mala lvstra obiciet qvisqvam vere mihi.& Lustra non ferarum cubilia tantum, sed et popinae dicuntur. Nam et Plautus in Casina ait: @@@@&1Vbi in lustra iacuisti&. @@Mala lustra autem perpetuo epitheto dixit; nec enim sunt bona, ut ad discretionem eorum mala dixerit. Sic dici-t[2ur]2 Plauto: @@@@&1Athenis Atticis& @@et Lucilio: @@@@&1Campana Capua&. @@&7Obiciet qvisqvam vere mihi.& @@Bene additum est &1uere&. Illud enim nobis curandum est, ne probra, quae in nos dicuntur, uere dicantur; alioqui n[2e]2 dicantur, in nostra non es[2t]2 potestate. @1 @@&7In Flavi lvdvm me mittere.& @@Videlicet hunc Flauium cateruarum doctorem fuisse. ӭ@@&7Servavit ab omni non solvm facto, vervm obprobrio &7qvoqve tvrpi.& @@Eleganter. Forsitam enim parum sit ita uiuere, ne pro-brose in te aliquid admittas, nisi etiam suspicionem omnem amoueas. խ@@&7Nec timvit, sibi& [&7si&] &7ne vitio qvis verteret, olim si խ&7praeco parvas avt,& [2&7vt&]2 &7fvit ipse, coactor mercedes seqverer&[&7er&]&7.& Quid quod, inquit, non uerebatur meus pater, ne in malam existimationem apud ciues et cognatos reccideret, si mihi liberalia studia non praestitisset, cum humilis fuerit et praeco et satis [2f]2i[2l]2i[2o]2 potuerit esse, si paternam uitam imitaretur. @@Ergo hoc ipso multo maiorem gratiam se patri suo de-bere dicit, quod supra uires status sui filium sit prosecutus. @@&7Vt fvit ipse, coactor.& Argentarius scilicet coactor, quod humile ac turpissimum genus quaestus habe[ba]tur. ٭@@&7Eoqve non, vt magn&[2&7a&]2 &7dolo factvm negat esse svo pars, &7qvod non ingenvos habea&[2&7t&]2 &7clarosqve parentes, sic me defendam.& @@Ordo est: Eoque non sic me defendam. @@Et est sensus: Plerumque, cum humilitas generis obpro-batur alicui, sic se solet defendere, ut non suam culpam dicat esse, quod de talibus parentibus natus sit; ego autem, inquit Horatius, non tantum non dicam hoc, uerum etiam e con-trario talibus parentibus me natum gloriabor. @@Nam si natura permitteret renasci et eligere parentes ex quibus renascere[2m]2ur, non ego mallem e nobilibus et ho-noribus functis nasci quam e quibus natus sum. @@&7Atqve alios legere ad fastv&[2&7m&]2 &7qvoscvmqve parentes.& @@&1Ad fastum& hoc est: ad fastidium ac per hoc superbe. @1 ᭹@@&7Demens ivdicio vvlgi.& Vulgus enim magni facit nobilitatem generis et eos, qui gesserint magistratus. @@&7Sanvs fortasse tvo.& Hoc ad Maecenatem recte dicitur, qui abhorrens senatoriam dignitatem in equestri[2s]2 honori[2s]2 gradu se continuit. @@&7Ne solvs rvsve peregre& [2&7avt&]2&7.& Ordo est: Rusue aut peregre exirem. @@&7Dvcenda petorrita.& Petorritum genus uehiculi est, quod uulgo carrum dicitur. @@&7Mantica cvi lvmbos onere vlceret.& Mantica pera est. @@Sed hoc ex Luciliano illo sumptum est: @@@@&1Mantica canth&[2&1e&]2&1ri costas grauitate pr[a]e-&@@@@&1mebat&. @@&7Obiciet nemo sordes mihi, qvas tibi, Tilli.& Tillium hunc et supra increpuerat, quod senatoriam dignitatem recepisset, non sufficiens ei nec censu nec moribus. 񭱱@@&7Fallacem circvm vespertinvmqve pererro saepe forvm.& @@Fallacem uespertinumque forum mihi uidetur Suburam dicere, quod fere sera hora furtiuas res solent eo uenum deferre. @@Non autem utique sic hoc dicit Horatius, quasi ipse res furetur et eo deferat, sed potius quod inde occasiones emendi captet. @@&7Adsisto divinis.& Diuinos sortil[2e]2gos [2ci]2r[2cu]2latores dicit. Porro autem altioris dignitatis homines erubescunt fere in his uulgi circulis stare, quod tamen sibi licere facere Hora-tius dicit per uitae libertatem, in qua non esset, si in sena-toria dignitate constitutus esset. @@&7A&[2&7d&]2 &7porri et ciceris refero laganiqve catinvm.& Hanc escam uulgarem esse nemo est qui nesciat. @@&7Et lapis albvs pocvla cvm cyatho dvo svstinet.& Marmoream Del[i]phicam significat, quae scilicet pr[a]etii non magni est. @1 @@&7Adstat echinvs vilis cvm p.& @@[Praeter] Echinum Lucilius sic dixit, quasi scorte[2a]2 ampulla sit, ut cum ait: @@@@&1Echinus c[h]innaba&[2&1ri&]2 &1infect&[2&1u&]2&1s&. Hic tamen ui-tream ampullam intellegere debemus. @@&7Campana svpellex.& Campanam supellectilem [2uilem]2 intellegi uult, quia Capu[2a]2e hodie aerea uasa studiosius fa-bricari dicuntur. @@&7Qvi se vvltvm ferre negat Noviorvm posse minor&[2&7i&]2&7s.& @@Duo Nouii fratres illo tempore fuerunt, quorum minor tumultuosus faenerator fuisse traditur. Satyrice autem et eleganter hoc dictum, quasi ideo manum leuet Marsyas, quod sustinere in foro non possit hic Nou[2i]2um. @@&1Obeundus& autem &1Marsya&, quia in foro uadimonium sistendum apud signum Marsyae sit. @@&7Avt ego lecto[,& cum me delectet]. @@&1Lecto& pr[2o]2ducta priore syllaba enuntiare debemus, quia frequentatiuum est ab eo, quod est: lego. @@[2&7Me tacit&]2&7vm& [2&7ivvet&]2. Me delectet. @@&7Non qvo fravdatis inmvndvs Natta lvcernis.& @@Natta pro uulgari ac sordido homine posuit. @@&7Fvgio rabiosi tempora signi.& Caniculares dies dicit, qui sunt caloratissimi. @@&7Pransvs non avide, qvantvm interpellet inani. &1Inter-&1pellet& pro eo, quod est 'prohibeat' posuit. @@Dicit autem paululum se prandere ac tantum, ne ieiu-nus sit. @@Solent enim ieiunio uires fatigatae deficere. @1 @@&7Domesticvs otior.& Verbum finxit, quod significat: [otior] otium ago. @@&7Ac si qvaestor avvs pater atqve mevs patrvvsqve &7fvissent.& @@Ordo est: ac si quaestor auus atque pater meus patru-usque fuissent. Sensus est autem: suauius humilitate generis et dignitatis meae uicturus, quam si ex senatoria familia atque ipse senator essem. @@&7Proscripti Regis Rvpili pvs atqve venenvm.& [Hoc in Ru-[2p]2ilium Regem Praenestinum, cuius contentionem cum Persio commemorat, cuius Persi iocum refert, qui [quam] quamuis Grae-cus fuit [hic Persius] ciuitatem tamen Romanam sumpserat; unde hybridam appellat.] Publius Ru[2p]2ilius cognomine Rex Praenestinus post exilium, in quod damnatus profugerat, militauit in A[2fr]2ica sub Attio Varo. @@Deinde cum praeturam gereret, proscriptus a triumuiris confugit ad Brutum et inter comites habitus est. Ibi militan-tem Horatium Flaccum iurgio lacessiuit, propter quod ama-ritudinem stili poeta in eum strinxit. @@&7Hybrida qvo pacto sit Persiv[v]s vltvs.& @@Persius Clazomenius fuit. @@Hybridae autem proprie dicuntur canes, qu[2i]2 ex inpari-bus parentibus nati sunt, hoc est ex uenatico et gr[a]egario. @@Ad hanc similitudinem uidelicet hunc Persium parentes habuisse, id est Graecum et Romanam, aut Romanum et Graecam, et ideo hybridam appellatum. @@&7Opinor omnibvs et lippis& [2&7notvm&]2 &7et tonsoribvs esse.& Adeo ait [et] diuulgatum es[2se]2, quibus modis insectatus sit Persius Ru[2p]2ilium, ut et in tonstrinis haec et in medicinis narrata sint; fere autem in his officinis otiosi solent consi-der[ar]e ac res rumoribus frequentatas fabulis celebrare. @1 @@&7Permagna negotia dives habebat Clazomenis.& [2Clazo-menae]2 Asiae ciuitas; ergo 'Clazomenis' ut 'Athenis'. @@&7Adeo sermonis amari, Sisennas, Varros vt eqvis prae-&7cvrreret albis.& @@Adeo fuit, inquit, in rabie orationis amarus Persius, ut Sisennam atque Varrum longe anteiret; sed hoc ipso ita gloriabatur, quasi quadrigis triumphalibus incederet. @@Videlicet autem Sisennam et Varrum maledicos fuisse [dicit]. @@&7Hoc etenim svnt omnes ivre molesti, qvo fortes, qvibvs &7adversvm.& Eadem pertinacia, inquit, mali homines inter se contendunt qua bellant uiri fortes. @@&7Dvo si discordia vexet inhertes.& Id est: si discordia in se incitet inpare[2s]2 ut Diomeden et Glaucum, cito contentio fi-nietur cedente inferiore et ultro dante aduersario munera. @@&7Vt Diomedi cvm Lycio Glavco.& @@Lycius natione fuit Glaucus, qui cessit Diomedi armis suis aureis, acceptis a Diomede aereis, quod apud Homerum in Zeta [2I]2liados legitur. @@&7Rvpili et Persi par pvgna&[2&7t&]2&7.& @@Ioculariter contentionem horum sic refert, quasi gladia-toriam pugnam. @@&7Vti non compositvm melivs cvm Bytho Bacch&[2&7i&]2&7vs.& By-thus et Bacch[2i]2us gladiatores optimi illis temporibus fuerunt. @@Qui cum multos interemissent commissi inter se mutuis uulneribus conciderunt. Et cum eodem tempore mulier quae VII extulerat nubere[2t]2 ei qui uxores VII amiserat, compo-situm est epigramma tale * *. @@&7Lavdat Brvtvm lavdatqve cohortem.& Cohortem comites dicit Bruti, qui in consilio eius erant. Sic et Lucilius ait: @@@@&1Vt praetor&[2&1i&]2&1s cohors et Nostius dixit aruspex&. @1 @@&7Canem illvm, invisvm agricolis sidvs, venisse; rvebat.& Oportune, quoniam laudans Brutum et comites eius soli et stellis salubribus eos comparauerat, Regem, quem accusat, Caniculae, hoc est pestilenti sideri[s] comparat. @@&7Rvebat flvmen vt hibernvm, fertvr qvo rara secvris.& Tanto impetu, inquit, eloquium ore effundebat, quanta ui flumen ex montibus altissimis ruit. Hoc enim significat: @@@@&1fertur quo rara securis&. @@Nam utique non facile itur in ea loca ad caedendum lignum, quae sint nimis alta atque abrupta. @@&7Tvm Praenestinvs salso mvltoqve flventi expressa ar-&7bvst&[2&7o&]2 &7regerit convicia, dvrvs vindemiator et invictvs.& @@Vrbane ac copiose, inquit, locuto Persio inuicem Rupilius conuicia regerit non minus ridiculus, quam rustici uindemia-tores solent esse in eos uiatores, a quibus per derisum cuculli appellantur. Nam solent [2d]2e uia rustici circum uiam arbusta uindemiantes a uiatoribus cuculli appellari. @@[2T]2um illi prouocati tantam uerborum amaritudinem in eos effundunt, ut uiatores illis cedant, contenti tantum eos cucullos iterum atque iterum appellare. @@&1Salso& ergo &1multoque fluenti arbusto& ad uinde-miatores arbusti relatione facta dictum esse intellegere de-bemus, qui scilicet sals[2e]2 lo[2qu]2a[2c]2iterque uiatores insectantur in sui ultionem. @@&7At Graecvs, postqvam est Italo perfvsvs aceto.& Allegoricos, postquam est, inquit, Persius acri[2b]2us conuiciis Rupili Re[2g]2is percussus. @@&7Persivs exclamat:& '&7per magnos, Brvte, deos& [2&7te&]2 &7oro, qvi reges consveveris tollere, cvr non hvnc Regem ivgvlas?'& @@Vrbanissimus iocus. Nam quia Tarquinius Superbus rex Romanorum per Iunium Brutum in exilium actus est et Gaius Caesar, qui regnum uidetur adfectasse, per Brutos in senatu est occisus, quasi infestum Brutorum nomen uidetur @1 esse iam regibus. Ergo iocans in nomen Regis Rupili, ait: o Brute, sequere generis tui gloriam et hunc Rupilium Regem extingue. @@@@{1EGLOGA VIIII}1 @@&7Olim trvncvs eram ficvlnvs.& @@Priapum positum in hortis, qui erant extra portam Ex-quili[2n]2am, antequam aedificiis quoque locus occuparetur, inducit referentem non tam magnum negotium sibi esse custodiendis hortis a furibus atque auibus quae semina con-sumunt, quam a ueneficis qu[2ae]2 se in [h]isdem locis inquietent. @@&7Invtile lignvm.& @@Merito. Nam haec materia nullis fabricis idonea est. @@Attende nomen a fico deriuatum 'ficulnus', non ut uulgo 'ficu[2lneu]2s'. @@&7Vetatqve novis insidere in hortis.& @@[2Nouis hortis]2 ideo dixit, quod, cum Esquilina regio prius sepulchris et bustis uacaret, primus Maecenas salubri-tatem aeris ibi e[2x]2p[2ert]2us hortos constituit. Potest [2et]2 &1nouis hortis& accipi pro 'recens satis'. Maxime enim aues tum prohibendae ex hortis sunt, ne semina in terra missa colligant. @@&7Pantolabo scvrrae Nomentanoqve nepoti. Mille pedes &7in fronte,& et reliqua. @@[2Commune sepulchrum]2 urbanissime dicitur haec regio, namque publicas ustrinas habebat. Quare eleganter Panto-labo et Nomentano, qui bona sua comederant, lata moni-menta praestare n[2u]2n[2c]2 dicitur, scilicet quia priuata habere non poterant. Solet autem priuatis monimentis inscribi, quod pedes in fronte, quod in agris habeant; item singularibus plerumque litteris notari solet &1Hoc monimentum here-&1des non seque[n]tur&, uidelicet nequi ius habeat inferendis ibi reliquiis aliorum mortuorum. @1 @@Fuit autem Mallius Verna trans Tiberim ingenuis pa-rentibus natus, qui quia a multis pecuniam mutuam erogabat, Pantolabos est cognominatus, sed quamuis aliquot uitiis teneretur, tamen propter scurrulitatem c[2o]2mpluribus erat domestic[2e]2 notus. Cassi autem Nomentani huius, que[2m]2 nepotem propter prodigam uitam appellauit, saepe meminit. @@&7Nvnc licet Esqviliis habitare&[&7s&] &7salvbribvs.& Scilicet, quia promotae longius ustrinae, salubres factae sunt Esquiliae. @@&7Albis informem spectabant ossibvs agrvm.& Manifestis-sima $E)/NL&[2$E&]2$IY&[$E&]$IS.& 'Spectabant' enim non utique alii quam 'homines' intellegendum. @@&7Simvl ac va&[2&7g&]2&7a lvna decorvm protvlit os, qvin ossa.& Bene 'uaga', sicut Vergilius: @@@@&1Errantemque lunam&. @@&7Vidi egomet nigra svccinctam vadere palla Canidiam.& @@Et alibi dictum est Gratidiam nomine fuisse Neapolita-nam unguentariam, quam Canidiam hic appellat, et ut uene-ficam carpit, ut maxime in epodo carmine. @@&7Cvm Sagana maiore vlvlantem.& @@Memini me legere apud Helen[2i]2um [2A]2cronem Saganam nomine fuisse Horati temporibus Pompei saga[2m]2 senatoris, qui a triumuiris pr[2o]2scriptus est. Sed cum dicat maiorem, apparet aut sororem hanc habuisse minorem se, aut [2f]2uisse et aliam Saganam illis temporibus minorem ha[n]c uel aetate uel natalibus uel censu. @@&7Et pvllam divellere mordicvs agnam coepervnt.& Haec uidelicet iam ad maleficia uenefic[i]arum [haec] pertinent. @1 &1Pullam& autem nigram accipere debemus, ut et Vergilius ait: @@@@&1Ne maculis infuscet uellera pullis& @@@@&1Nascentum&. @@&7Vt inde man&[2&7e&]2&7s elicerent animas responsa datvras.& Mire dictum est 'man[2e]2s animas', hoc est: quae animae manes sunt, ut si diceret: manes mortuorum. @@&7Lanea et effigies erat altera cerea.& Ordo est: lanea effigies erat [2et]2 altera cerea. @@&7Maior lanea, qvae poenis conpesceret inferiorem.& Sic figurata[2s]2 dicit fuisse has duas effigies, ut lanea supplicium de cerea sumere uideretur. @@&7Serpentes atqve videres infernas errare canes.& Sic fere instruit Horatius, ut coniunctiones non suo loco ponat. Et est ordo: serpentes uideres errare atque infernas canes. Sic et paulo supra dictum est: @@@@&1Lanea et effigies erat altera cerea&. @@&7Ivlivs et fragilis Pediatia, fvrqve Voranvs. &1Pediatius& eques Romanus honesto patrimonio consumpto etiam casti-tatem oris amiserat, et indulgentia parentum mollis eua-serat, ut omnem libidinem cum uoluptate pateretur. @@Propter quod eum Horatius feminino nomine 'Pedia-tiam', non 'Pediatium' appellauit; ob eandem causam et fra-gilem dixit, id est, mollem. &1Voranus& autem Quinti Lutati Catuli libertus omni loco, omni tempore furacissimus fuisse dicitur. De quo etiam illud traditur: cum deprehensus a num-mulario esset, cuius de mensa nummos subtractos in calceos sibi infarciuerat, quidam iocans in eum 'belle' inquit 'si[2c]2 te nummularius ille exchalciauerat' cum adspiratione secun-dae syllabae, ut simul et chalcon, id est aes, ei ablatum excalciato obiceret. @1 @@&7Et imagine cerea largior arserit.& @@$*(UPE/RMETROS& uersus, ut est ille Homericus: @@@@$*KU/KLWY TH=I PI/E OI)=NON, E)PEI\ FA/GES A)NDRO/MEA @@@@$KRE/A. @@et Vergilius: @@@@&1Hic finis fandi. Solio tum Iuppiter aureo& @@et alibi: @@@@&1Iamque iter emensi turres ac tecta Latino-&@@@@@@&1rum&. @@&7Canidiae dentes, altvm Saganae cal&[2&7i&]2&7andrvm excidere.& @@Iocatur in has, quasi altera dentibus adpositis uti solita sit, altera quod g[2l]2ab[2r]2a fuerit caliandrum, id est galeri-cum habere consuesset. Caliandri meminit et Varro in eo libro, qui inscribitur Virgula diuina, dicens: @@@@&1Ego nunc postulem, Agamemno[na], meum?& @@@@&1Tantis coturnis accipit critonia caliandrum&. @@&7Atqve incantata lacertis vincvla cvm magno risvqve io-&7coqve videres.& @@'Videres' uerb[2um]2 reuocandum ad id, quod dixerat &1ex-&1cidere&. Sic enim coniungendum: excidere uideres. @@@@{1EGLOGA X}1 @@&7Ibam forte via sacra, sicvt mevs est mos.& Refert hac satura descendentem se uia sacra incidisse in hominem molestum et garrulum neque se ab eo auellere potuisse, nisi aduersarius superuenisset, a quo uadimonium sibi dictum sit. Et totum hunc sermonem dramatico charactere alterno sermone uariat. @@&7Nescio qvid meditans& [2&7nvgarvm&]2&7.& Sic uerecunde poetae nugas et [2lu]2sus solent appellare uersiculos suos. @1 @@&7Occvrrit qvidam notvs& [2&7m&]2&7i&[2&7hi&]2 &7nomine tantvm,& hoc est: cuius nihil aliud noueram, quam nomen. @@'&7O te, Bolane, cerebri felicem&' &7aiebam tacitvs.& Bolanum nomine nescio quem fuisse dicit [2adeo liberum]2, ut nullius ineptias ferret, quin, quod de eo sentiret, statim in eum diceret. @@&7Nihil opvs est& [2&7te&]2 &7circvmagi.& Hoc ex Horati per-sona intellegendum. @@&7Te circvmagi:& 'mecum' utique intellegendum. @@&7Nihil habeo qvod agam, et non svm piger.& Hoc ille mo-lestus dicit. @@&7Si bene me novi,& et reliqua. @@Et Viscum et Varium Horatius amicos habuit. De Visco infra dicetur, Varius tamen de doctissimis fuit et magnus his temporibus habitus est. Nam et tragoedias fecit. @@&7Nam qvis me scribere plvres& et reliqua. Eleganter dicit eum his rebus sibi placere, quae ad doctrinam non attinent. @@Ideo ostendit imperitum satis et inportunum hominem fuisse. @@&7Est tibi mater, cognati?& Hoc Horatius interrogans illum dicit. @@&7Havt mihi qvisqvam; omnes composvi.& [&7Felices&]&7.& @@Ille molestus hoc dicit. @@&7Nvnc ego resto.& Hoc Horatius tacitus apud se dicit. Ait autem se superesse, quem ille occidat per inportunam garrulitatem. @@&7Confice! Namqve instat fatvm mihi triste, Sabella qvod &7pvero cecini&[2&7t&]2&7.& Sibi dicit Horatius: 'confice, [2namque in-stat]2 fatum.' Significat autem Sabellam natione nutricem se habuisse sortilegam, quae urna sortes d[2u]2cere solita esset. @@&7Hvnc neqve dira venena neqve hosticvs avfer&[&7r&]&7et ensis.& Haec uerba sunt sortis ipsius ductae. @1 @@&7Garrvlvs hvnc qvando consvmet cvmqve.& @@Ordo est: quando cumque. @@&7Ventvm erat ad Vestae.& Subaudiendum: 'aedem', aut quid tale. [2Conu]2e[2niu]2nt nescio quomodo $TH=&[2$I&]2 $E)LL&[2$E&]2$I/YEI& [rei latione sui] loca sacra. Sic denique et Terentius ait: @@@@&1Vbi ad Dianae ueneris&. @@Sic denique nos hodie 'in Claudi' uel 'in Telluris' dici-mus, nec addimus 'aedem' aut 'templum'. @@&7Qvod ni fecisset, perdere litem.& @@Et hic audiendum per zeugma: 'debebat', ut sit 'perdere litem debebat'. @@&7Inteream, si avt valeo stare.& Hoc Horatius dicens negat se posse eum expectare. @@'&7Tene relinqvam an rem?&' '&7Me, sodes.&' &1Rem& pro lite dixit. Sic denique et in &1legibus& scriptum inueniri solet: @@@@&1Rem siue litem&. @@&7Ego, vt contendere dvrvm cvm victore, seqvor.& Ordo est et sensus: Ego sequor, ut est durum contendere cum uictore, id est pertinace. @@'&7Maecenas qvo modo tecvm?&' &7Hinc repetit.& [2Repetit]2, inquit, mecum sermonem molestus ille. [Maecenas quomodo tecum]. Et subaudiendum: agit. @@'&7Pavcorvm hominvm et mentis bene sanae&'&7.& [2Hoc]2 Hora-tius dicit. @@'&7Magnvm narras&'&7.& Ne necesse sit frequenter ostendere, quis quae uerba habeat aut unde incipiat loqui, hoc obser-uandum est: deinceps [2u]2t supra, [2u]2t, ubi duo puncta interpo-sita sunt, alteram personam loqui intellegas. Certe iam sensus ipse docet, quid Horatius, quid ille molestus dicat. @@&7Ecce Fvscvs Aristivs occvrrit, mihi carvs.& Aristius @1 Fuscus praestantissimus grammaticus illo tempore et amicus Horatii fuit. @@'&7Vnde venis?&' &7et& '&7qvo tendis?&' &7rogat et respondit. &7Vellere coepi.& Eleganter mixtum inter se et confusum ser-monem interrogandi ac respondendi expressit. @@&7Et pressare manv lentissima bracchia.& [Sed] &1lentis-&1sima& nomen positum est pro aduerbio. Non enim 'lentissima bra[2c]2chia', sed 'lentissime pressare bracchia' intellegendum. @@&7Male salsvs ridens dissimvlare: mevm.& 'Male salsus' stolidus ac derisor hic intellegendum. í@@'&7Certe nescio qvid secreto velle loqvi te aiebas mecvm.&' @@Hoc Horatius ad Fuscum dicit, quaerens cum eo sece-dere, ut eum moneret tollere aliqu[2id]2 causae, quae [2c]2it[i]o se ab inportuno illo auelleret. @@&7Hodie tricesima sabbata.& @@Sabbata lunaria significat, qu[2ae]2 uulgares homines ferias sibi adsumunt. ŭ@@&7Vin tv cvrtis Ivdaeis oppedere?& Curtos Iudaeos dixit, quia uirile membrum uelut decurtatum habeant recisa inde pellicula. &1Oppedere Iudaeis& autem, quasi conte-mnere eos ac religiones eorum deridere significat. ǭ@@&7At mihi: svm pavlo infirmior, vnvs mvltorvm.& Hoc Fuscus dicit, stupore scilicet adhibito, ne Horatium cupientem auelli ab illo molesto liberaret. ȭ@@&7Hvnccine solem tam nigrvm svrrexe mihi.& Horatius dicit nigrum ac per hoc tristem diem sibi inluxisse, qui[2a]2 in istum molestissimum inciderit. @@&7Fvgit& [2&7i&. F]2uscus scilicet. @@&7Et& '&7qvo tv tvrpissime?'& Aduersarius [2c]2um occurrisse[2t]2 illi inportuno hoc ei dicit. @@&7Et& '&7licet antestari?&' Aduersarius molest[2i]2 illius Hora- @1 tium consulit, an permittat se antestari, iniecta manu extrac-turus ad praetorem, quod uadimonio non paruerit. @@De hoc autem lege Duodecim tabularum his uerbis cautum est: @@@@&1Si in ius uocat, i&[2&1t&]2&1o n&[2&1i&]2 &1it, antestamin&[2&1o&]2&1;& @@@@&1igitur en capito&. @@'Antestari' est [an] ergo 'an[2te]2 testar[2i]2' scilicet 'ante-quam manum in[2i]2ci[t]at'. @@&7Ego vero oppono avricvlam.& @@Hoc Horatius dicit. Porro autem qui antestabatur quem, auriculam ei tangebat atque dicebat: &1Licet te antestari?& @@Si ille responderat &1Licet&, [et] tu[2nc]2 iniecta manu aduer-sarium [2s]2uum extraheba[2t]2; nisi autem antestatus esset, qui inicere manum aduersario uolebat, iniuriarum reus constitui poterat. @@&7Sic me servavit Apollo.& [De] hoc [2de]2 illo sensu Homerico sumpsit, quem et Lucilius in sext[2o]2 satyrarum repraesentauit sic dicens: @@@@&1Vt disc&[2&1e&]2&1r[e]pe&[2&1re&]2&1t hac&; $TO/ND'& [$E&]$E)CH/RPACEN *)APO/LLWN @@@@[quem rapuit Apollo] @@@@[fi]&1A tergo&. @@Significat Horatius [2se]2 sic liberatum ac recreatum, dum illum molestum aduersarius suus rapit Ap[p]ollinem imitatus. @@@@{1EGLOGA XI}1 @@&7Nempe incomposito dixi pede cvrrere versvs.& Respondet hi[2s]2, a quibus inculpatus erat, quod Lucilii uersus damnasset in ea satyra, quam supra habuit, quae sic incipit: @@@@&1Eupolis atque& [2&1C&]2&1ratinus Aristofanesque poetae&. @@Nam dixerat ibi: @1 @@@@&1Dur&[2&1u&]2&1s componere uersus.& @@@@&1Nam fuit hoc uitios[i]us&. @@Nunc autem dicit non se poetam inprobasse, sed uersus eius, quos non suo uitio duros, sed saeculi fecit. @@&7At idem, qvod sale mvlto vrbem defricvit, charta lavdatvr.& Salem pro urbanitate posuit. Sed sales in hac significatione plu-raliter solent dici, uerum quia &1defricuit& dicturus erat, ne-cesse habuit qua[2s]2i de ue[2r]2o loqui, et ideo singulari numero dixit. @@Scimus autem Lucili[an]um urbanis salibus multos Ro-manorum carpsisse. @@&7Nam sic et Laberi mimos.& [2Laberi mimos]2 negat ma-gnopere mirandos esse, quamuis iocis et amaritudine abun-dantes sint, re uera humiles et in uerbis et in conceptionibus materia[2e]2. @@&7Ergo non satis est risv didvcere rictvm avditoris.& Non satis est, inquit, tantum modo loqui, ut qui audiat rideat, quamuis non negauerim esse et in hoc non nullam uirtutem. @@&7Est brevitate opvs, vt cvrrat sententia nev se.& Breuitate orationis utendum esse ait, ut cito sententia finiatur, ne de-fatigetur auditor. @@Eloquentiae enim uirtus non tantum in eo est, ut pauca copiose, sed etiam ut breuiter multa dicantur. Sic et Marcus Cato [2a]2 Sallusti[2o]2 laudatur paucis absoluisse. @@&7Interdvm vrbani, parcentis viribvs.& Qui alioqui parcit uiribus, id est laborare non uult, atque, etiam siquid roboris in corpore habet, uult data opera delicatus uideri. @@&7Ridicvlvm acri fortivs et melivs magnas plervmqve &7secat res.& @@Interdum, inquit, uel uenuste magis mordent dicta, quam quae acriter et turbulenta oratione prom[2p]2ta sunt. @@&7Illi, scripta qvibvs comoedia prisca viris est.& [2'Hoc']2 @1 absolute, hoc est: hac re, et &1stabant& 'constabant ac uale-bant' significat. Ad id autem pertinet &1hoc stabant&, quod dixerit &1ridiculum acri fortius, ac melius magnas &1plerumque secat res&. @@&7Neqve simivs iste.& Adnotandum, [2quod,]2 cum uulgo receptum sit 'simiam' tantum dici debere, 'simium' dixit. Demetrium autem modulatorem propter maciem ac parui-tatem corporis hoc nomine appellat. Hos autem duos, Her-mogenen et Demetrium negat antiquas comoedias legere, neque alios quam Licini Calui, et Valeri Catul[2l]2i uersus modulari. Itaque fastidiens eorum iudicium, et infra @@@@&1Demetri[i]& [2&1teque&]2 &1Tigilli&, ait, @@@@&1Discipularum inter iubeo plorare cathedras&. @@&7At magnvm fecit qvod verbis Graeca Latinis miscvit.& Castigat eos, qui mirantur Luci[l]lium, quod inseruerat uerba Graeca orationi Latinae, cum id facere quiuis possit, sicut Pitholeo Rhodius, qui huius mod[2i]2 epigrammata effutiuit ma-gis quam scripsit. @@Etenim infirmitatis putatur esse orationem Latinam uerbis Graecis fulcire. @@&7O seri stvdiorvm: &$O)YIMAQEI=S& [id est qui uultu docti sint]. @@&7Qvine pvtetis.& [&1Qui&:] 'Ne' adiectum, ut egone, tune; abundat 'ne' syllaba. Est sensus: o seri studiorum, qui putetis difficile et mi[se]rum esse Rhodio quod P[2itho]2leonti contigit. @@Hic autem perquam ridicul[2e]2 Graeca Latinis admiscuit. @@&7Vt Chio nota si commixta Falerni est.& Hironiam dicit. Nam licet Chium uinum, quod est dulce, austerissimo Falerno mixtum suauem saporem faciat, non tamen intellegi uult, uerba Graeca ac Latina mixta eadem ratione concinnam red-dere orationem. @1 @@&7Cvm versvs facias, te ipsvm percontor.& Eum, qui uersus Lucilianos laudauerat, quod Graeca Latinis admixta habeant, reprehendens interrogat, utrum hoc ipse tunc tantum facturus sit, cum poema scribat, an etiam [2cum]2 reum defendat. @@&7An et cvm dvra tibi peragenda rei sit cavsa Petilli?& @@Maligne Petillium Capitolinum duram causam habere dixit, quamuis absolutus sit. @@Hunc autem et supra rettulimus reum fuisse furtorum [2in Capitolio]2, cuius custos fuerat. @@&7Cvm Pedivs cavsas exsvdet, Pvblicola.& @@Pedius Publicola et Messala adeo curasse dicuntur, ne Graeca Latinis uerbis inmiscerent, ut Messala primus funam-bulu[2m]2 dixerit, ne $OXUNOBA/THN& diceret. @@Post hunc Terentius dixit: @@@@&1Funambul&[2&1i&]2 &1eodem accessit exspectatio&. @@&7Canvsini more& [2&7bilingvis&]2&7.& @@&1Bilinguis& dixit, quoniam utraque lingua usi sunt, sicut per omnem illum tractum Italiae, quoniam ex maiore parte Graeci ibi incoluerunt, ex quo Magn[2ae]2 Graeciae nomen accepit. @@Ideo ergo et Ennius et Lucilius '&1Brutta&[2&1t&]2&1e bi-&1lingui&' dixerunt. @@&7Vetvit me tali voce Qvirinvs, post mediam noctem visvs, &7cvm somnia vera.& Eleganter a Quirino se prohibitum ait Graeca Latinae linguae admiscere, quoniam utique Romulus ut no-minis, ita etiam linguae Romanae auctor uidetur esse. Ferunt autem post mediam noctem [2s]2omnia ueriora esse, quia tunc iam mens et a potu et a cibo purior est. @1 @@&7Tvrgidvs Alpinvs ivgvlat dvm Memnona.& Cornelius Al-pinus Memnona exametris uersibus nimi[2r]2um descripsit. Et belle 'iugulat Memnona' dilogos ait. @@Nam sub ea specie quasi dicat 'dum describit, quem ad modum Memnon iuguletur', intellegi uult ab ipso potius iugulari, dum male scripsit. @@&7Dvmqve diffinget Rheni lvtevm capvt.& Et hoc dilogos. Nam in describendo Rheno, qui recte luteus dicitur, quod et turbida semper aqua et limosis ripis sit, quasi ab ipso poeta luteum fieri mala descriptione ostendit. &1Diffingat& autem 'figurat' ac per hoc 'describit' significat. @@&7Haec ego lvdo&[&7, qvae neqve in aede sonent&]&7.& @@Et supra diximus, uerecund[2e]2 fere poetas uersus suos lus[2u]2s dicere. @@&7Qvae neqve in aede sonent.& In aede Musarum, ubi poe-ta[2e]2 carmina sua recitabant. @@Ait se id genus carminis scribere, quod Meci Tarpae ar-bitrio non subiciatur. Nam hi fere, qui scaenae scribebant, ad Tarpam hunc uelut emendatorem ea adferebant. @@&7Argvta meretrice pote&[&7n&]&7s Davoqve Chremeta.& @@Solum illis temporibus Gaium Fundanium dicit comoe-dia[ru]m bene scribere, at Pollionem tragoediam, quae tri-metris uersibus fere texitur, epicum autem carmen ualidissime Varium, molle uero ait et elegans Vergilium. Sed apparet, cum hoc Horatius scriberet, sola adhuc Bucolica et Georgica Vergilii in notitia fuisse. @@&7Hoc erat experto frvstra& et reliqua. @@Quoniam alii [2alia]2 carminum genera consummate scri- @1 berent, quorum mentionem habuit, sermonum autem frustra temptasse[2t]2 Terentius Varro Narbonensis, qui Atacinus ab Atace fluuio dictus est, item Ennius, qui quattuor libros saturarum reliquit, et Pacuuius huic generi uersificationis non suff[2e]2cissent, [2s]2e ide[2m]2 scribere ait ita, ut aliis maior sit, Lucilio minor. Quem inuentorem huius operis merito dixit, quia primus Lucilius huius modi carmina scripsit. @@&7At dixi flvere hvnc lvtvlentvm.& @@Supra dixerat: @@@@&1Saepe ducentos,& @@@@&1Vt magnum. uersus dictabat stans pede& [2&1in&]2 @@@@@@&1uno&. @@@@&1Cum [a]flueret lutulentus&. @@&7Plvra qvidem tollenda relinqvendis. Age, qvaero& **. @@[2&7Nil comis tragici& et reliqua. Ordo est:]2 Tragici Acci nihil mutat Lucilius? Et hoc interrogatiua figura cum hi-ronia quadam pronuntiandum, quia ex contrario intellegen-dum est. Comis autem Lucilius propter urbanitatem dicitur, et 'mutat' pro eo, quod est 'emendat', positum est. Facit autem haec Lucilius cum alias, tum uel maxime in tertio libro; meminit VIIII. et X. @@&7Non ridet versvs Enni gravitate minores.& Eadem, qua supra, figura et hoc dicitur. @@Sensus autem est: Non ergo etiam Enni uersus ridet, qui minores sunt, quamquam dignitatem eius [2agn]2os[2c]2it? @@&7Cvm de se loqvitvr non vt maiore reprehensis.& Hoc est: cum ita sua ostentat scripta et Enniana reprehendit, ut non tamen se Ennio praeponat. @1 @@Per quae uult intellegi Horatius et sese ita Lucili uersus reprehendisse, ut non tamen se ei anteponat. @@&7Nvm illivs, nvm rervm dvra negarit& et reliqua. Sensus est: Num illius natura, aut numquid magis rerum earum, qua[2s]2 scripsit, negarit ei uersus molliores? @@&7Etrvsci qvale fvit Cassi rapido ferventivs amni.& [Cassi Etrusci Parme[2n]2si[2s]2 dicit, cuius tragoedia [haec est] Thyestes exstat]. @@&7Capsis qvem fama est esse librisqve ambvstvm propriis.& @@Aspere, quasi tam uerbosa aut tam multa scripserit, ut, cum non uidere[2n]2tur legi digna, illis ipsis mortuus exu-stus sit. @@&7Et Graecis intacti carminis avctor.& Hoc ideo dictum, quia nulli Graecorum exametris uersibus hoc genus operis scripserunt. @@&7Saepe capvt sca&[2&7b&]2&7eret, vivos et roderet vngves.& Hinc Persius Flaccus illud sumpsit: @@@@&1Nec pluteum caedit nec demorsos sapit un-&@@@@@@&1guis&. @@Non cessat autem Lucilium tangere, quasi incuriose scripserit. @@&7Vilibvs in lvdis dictari carmina malis?& Ludis litterariis dicit, in quibus carmina uulgata pueris adhuc rudibus dictari solent. ̭@@&7Vt avdax, contemptis aliis, explosa Arbvscvla dixit.& Arbuscula mima fuisse traditur, quae cum ab irato populo ex-ploderetur, [id est, strepitu plausus eiceretur,] ab [a]equitat[2u]2 autem laudaretur, ait se content[2a]2m esse honestorum testimo-nio. Quid autem per haec de se intellegi uelit Horatius, ma-nifestum est. @1 @@&7Ambitione relegata.& Id est 'remota ambitione' ac per hoc 'non tumide nec [2i]2a[2c]2t[2a]2nter loquens'. @@&7Demetri& [2&7te&]2&7qve, Tigilli.& De Demetrio et paulo supra dictum est, de Tigillio autem Hermogene saepe. @@&7Discipvlarvm inter ivbeo plorare cathedras.& @@Eleganter haec in modulatores dicuntur, quia puellae maxime docentur huius modi delicias. @@&7I&[&7i&]&7, pver, atqve meo citvs haec svbscribe libello.& Ele-ganter, quasi hoc ex tempore dixerit, praecipit puero, [2in]2 librum suum illu[2d]2 conferat, ne pereat tam oportunum et con-gruens in modulatores dictum. @@@@{1HORATI FLACCI SERMONVM LIBER I @@@@EXPLICIT}1 @@@@{1INCIPIT EIVSDEM LIBER II}1 @@&7Svnt qvibvs in satyra& [2&7videar&]2 &7nimis& [&7v.&] &7acer.& [Quoniam] hos duos libros cum Sermonum inscripserit, tamen de his sic loquitur quasi de satyra, Lucilium sequens. @@&7Svnt qvibvs in satyra& [2&7videar&]2 &7nimis acer et vltra.& Ad Trebatium scribit equitem Romanum. @@Hic est Trebatius iuris peritus, qui locum obtinuit, et aliquot libros de ciuili iure conposuit et de religionibus nouem. @@&7Omnino versvs aio. * * *& @@&7Transna&[2&7n&]2&7to Tiberim.& Hoc fuisse in consuetudine[m] ueteribus alio loco significat dicens: @@@@@@&1Te per gramina Marti&[2&1i&]2 @@@@&1Campi, te per aquas, dure, uolubiles&. @@Vide ut derectis uerbis utitur propter iuris peritos. @@&7Neqve enim qvivis horrentia pilis.& @@Eleganter in ipsa excusatione posse se scribe[2re]2 ostendit. @@&7Nec fracta perevntis cvspide Gallos. &1Fracta& dixit, ut Vergilius: @@@@&1Ibique frangitur&. @@Aut de historia est; nam Marius aduersus Santonas talia @1 tela commentus est, ut fracta mitterentur, ne remitti ab ho-stibus possent. @@&7Attamen et ivstvm poteras et scribere fortem Sci-&7piadam:& si non potes gesta[s] Caesaris scribere, at potes iu-stitiam et fortitudinem, ut Lucilius Scipionis fecit, qui uitam illius priuatam descripsit, Ennius uero bella. @@[Fecit qui uitam illius pro bella.] @@&7Scipiadam.& Adnotandum, quod non Scipionem [2ait]2. @@&7Et scribere fortem. &$*(UPOSTIGMH\& ponenda, ut sit sensus: fortem animo et iustum, quatenus res gestas bello exponere non potes[t]. @@&7Per attentam non ibvnt Caesaris avrem. &1Attentam&: maioribus expeditionibus intentam. @@&7Cvi male si palpere.& Metaforicos: cui si adularis, offenditur. @@Palp[2a]2r[2i]2 proprie: manu mulcere. @@&7Vndiqve tvtvs. &1Tutus&: inaccessibilis, ut Vergilius: @@@@&1Tuta lacu nigro&. @@Et [2est]2 sensus: non audit adulantem, quia sapientia undi-que munitur, id est in omni rerum studio, hoc est, omnia nouit. @@&7Nomentanvmve nepotem.& Hunc Nomentanum quasi luxuriosum angit. @@Sensus: Nomentanum quotiens luxuriosum compella[2s]2, necesse est, qui eodem uitio labora[2n]2t, sub persona admoniti, timeant et oderint compellatorem huius modi. @@&7Saltat Millonivs.& Millonius scurra illorum temporum, qui simul ebrius fuisset, statim saltare incipiebat. @@Sensus: ita scribendo me abstinere non possum, ut Millonius ebrius a saltando. @1 @@&7Nvmervsqve lvcernis.& Lucretius: @@@@&1Lucernarum florentia lumina flammis&. @@Ebrii enim duplicia uident. @@&7Ovo prognatvs eodem.& Dicit, quot homines, tot esse sententias. Nam Castor et Pollux diuersa secuti utique com-muni omnium uarietate ducti sunt. @@&7Nostrvm melioris vtroqve:& mei et tui. Soloecon erit; debebat enim dicere 'nobis', s[2cilic]2e[2t c]2ensu et ingenio me-lioris. @@&7Velvt fidis arcana sodalibvs.& Aristoxeni[s] senten-tia est. Ille enim in suis scriptis ostendit Saphphonem et Alcaeum uolumina sua loco sodalium habuisse. @@&7Votiva pateat velvti descripta tabella.& Ita fit, ut Lucili uita tam clara sit per libros, quam si in tabula uotiua osten-datur. @@[2&7Anceps&:]2 &7nam Venvsinvs arat& [2&7finem&]2 &7svb& [2&7vtrvm-&7qve&]2 &7c.& Non ego dubius sum, sed incertum est. Nam Venusini Lucanis sunt adfines et Apulis. @@&7Sed hic stilvs hav petet vltro.& @@Dicit sua scripta, quod nulli nisi merito detraha[2n]2t. @@&7O pater et rex Ivppiter, vt pereat positvm.& Tractum ex Graeco [hoc:] $W(&[2$S&]2 $A)PO/L&[$L&]$OITO. @@Id enim significat [2hi]2c 'ut', quod illic $W(S&, id est: utinam. @@&7Cervivs iratvs.& Hunc Ceruium uult uideri accusato-rem, qui[2a]2 de[m] malo iudice postea loquitur. @@&7Canidia Albvci.& Amfibolice posuit. @@S[2cilic]2e[2t]2 aut Canidia [2Albuci filia]2 uenenum [2m]2i[2n]2itatur aut Albuci uenenum. Hic enim Albucius ueneno uxorem suam dicitur peremisse. @1 @@&7Tvrivs, siqvid& [&7de&] &7se ivdice certes.& Gaius Turius hic praetor fuit, quem apud accusatus est a Cicerone V[2a]2rr[2o]2 Hortensio defendente. @@Hic dicitur centumuiris dedisse tabulas aliis nigr[2ae]2, aliis rubra[2e]2 cera[2e]2, et adnotasse quas cuique dedisset, ut sciret, a quibus postea pecuniam peteret uel linqueret. Nam omnes corruperat. @@&7Sic collige mecvm:& sic, quem ad modum haec res na-turaliter hominibus data sit, audi. @@&7Scaevae vivacem crede nepoti.& @@Hironicos dictum totum hoc. @@&7Sed mala tollet anvm vitiato melle cicvta.& Hoc $PARA\ $PROSDOKI/AN& dixit. Scaeu[ol]a autem matrem suam ueneno extinxit. Et est sensus Ciceronis pro Scauro: @@@@&1Libertus patronam non occidit, sed duobus& @@@@&1digitulis gylam oblisit&. @@&7Frigore te feriat,& id est horrore mortis. @@&7Famosisqve Lvpo cooperto versibvs.& Rutilium Lupum dicit. @@&7Popvlvmqve tribvtim.& @@Singulas tribus, quia de tribubus [2tr]2acta[2t]2. @@&7Infra Lvcilii censvm.& @@Hoc ait: etsi non sum eorum natalium, quorum Lucilius. @@Constat enim Lucilium maiorem [2auunculum]2 Pompei fuisse. Etenim auia Pompei Lucilii soror fuerat. @@&7Eqvidem nihil hinc diffidere possvm.& H[2o]2c Trebatius. &1Diffingere&: legitur et &1diffidere&. @@&7Incvtiat tibi.& Quia lege cautum erat, nequis in quem-quam maledic[t]um carmen scriberet. @@Eleganter iuris peritus de lege loquitur. @1 @@&7Sanctarvm:& sacratarum, ut foedus sanciri dicitur. @@[2&7Siqvis mala&]2. Aliter Horatius accepit 'mala' pro 'non bona', [2c]2um ille famosa uellet intellegi. @@&7Solventvr risv tabvlae.& Pro: subsellia. @@&7Qvae virtvs et qvanta, boni&[&7s&]&7, sit.& In hac egloga sub per-sona Ofelli luxuriosos carpit. @@&7Discite non inter lances:& haec omnia discite, sed alio tempore, non cum fulgore argenti auocati fueritis. @@&7Corrvptvs ivdex.& Sicut iudex pr[a]etio corruptus falsum iudicat, ita animus corruptus uera non p[2er]2uidet. @@&7Milita adsvetvm& [&7e]grae&[2&7c&]2&7ari.& @@Aut luxuriari [2a]2ut Graeco more ludere. @@&7Molliter.& Ait studium ipsum effic[2ere]2, ne labor sen-tiatur. @@&7Sperne cibvm vilem. &1Volo& uidere, si potes spernere. @@&7Latrantem stomachvm.& Mire &1latrantem& pro 'esu-rientem', ut in sequentibus &1iratum uentrem.& @@&7Tv pvlmentaria qvaere svdando.& Per labore[2m]2 cibum exquire. Hoc autem Socrates primus ait, qui, cum in nocte[2m]2 usque spatiaretur, interrogatus a quodam, cur hoc faceret, respondit $*)/OYON SUNA/GW& significans se ideo deambu-lare, ut cibum libenti animo adpeteret. @@&7Albvmqve neqve ostrea.& @@&1Album&: pa[2ll]2idum, ut Persius: @@@@@@&1Albus& @@@@&1Sede legens& [2&1celsa&]2&1, liquido cum plasmate&. @@&7Peregrina ivvare lago[n]is.& @@Auis leporini coloris. @1 @@&7Vanis rervm, qvia veneat.& @@Pro: ua[2n]2is rebus. @@&7Qvia veneat avro,& id est pro magno pr[a]etio. @@&7Cocto nvm adest honor idem?& @@Plumarum scilicet. @@&7Carne tamen qvamvis &$TO\ E(CH=S.& Carne tamen hanc magis illam petere deceptum inparibus formis, quamuis nihil distet, esto. @@&7Inparibvs formis.& Inpari[a] magnitudine. @@&7Pontisne inter iactatvs.& @@Quidam pro 'Pontias insulas' acceperunt, male. Pontes enim Tiberini dicti. @@&7Vide&[2&7o&]2&7, qvo pertinet ergo.& Si magnitudinem laudas, cur inmensos lupos non adpetis? @@&7Maiorem natvra&[&7m&] &7modvm& in tantum adpetis mul[2l]2um, ut lupos prolixos in conparationem eius oderi[2s]2, qu[2i]2a pro-misce grandes nascuntur. @@&7His&. Mullis scilicet. @@&7Ieivnvs raris stomachvs.& Sensus: rare [2ie]2i[2un]2us inuenitur, qui contemnat res uulgares. @@&7At vos, praesentes Avstri.& @@Bene 'praesentes', sicut deos praesentes qui inuocare dicitur. @@&7Atqve acidas mavvlt invlas.& Inula dicitur herba, quae incocta aceto c[2ru]2dit[2atis]2 fastidium decutit. @@&7Galloni praeconis erat acipensere mensa.& Galloni[2u]2s hic est, qui primus accipiensem conuiuis adposuit. @@&7Infamis. Qvid? Tvm.& Figura nota apud Horatium trans- @1 eundi ad aliam rem ita tamen, ut intellegatur ab accipiense [2i]2re ad rombum. Vt: @@@@&1Caecubum et pr[o]elo domita&[2&1m&]2 &1Caleno& @@@@&1Tu&[2&1m&]2 &1bibes uua&[2&1m&]2&1: mea nec Falern&[2&1ae&]2 @@@@&1Temperant uites&. @@&7Donec vos victor docvit.& Plotius Plancus praetorius &1Victor&: legitur et &1auctor&. @@[2&7Donec vos a. d. p.&]2&7. Ergo siqvis& [2&7nvnc&]2 &7mergos &7svavis edixerit assos.& [2Sempronius]2 Rufus praetorius instituisse traditur, ut ciconiarum pulli manducarentur. I[2s]2que cum re-pulsam praetur[2ae]2 tulisset, tale epigramma meruit: @@@@&1Ciconiarum Rufus iste conditor&, @@@@[2&1L&]2&1ice&[2&1t&]2 &1duobus elegantior Plancis& @@@@&1Suffragiorum puncta non tulit septem&. @@@@&1Ciconiarum populus ultus est mortem&. @@[&7Sordidvs a tenvi.& In sordidos incipit haec egloga]. @@&7Avidienvs.& @@Hic nimium parcus, sed diues fuit. @@Et est sensus: * * [uano luxuriam, ex altera auaritiam inminere.] @@&7Ille repotia.& Repo[r]tia dicebatur dies post nuptias. @@&7Non parcvs aceti. &$*PARA\ PROSDOKI/AN. @@* * &7Hac canis, aivnt, hac lvpvs vrget.& @@Per lupum et canem significat ex una parte luxuriam, ex alia auaritiam inminere. @1 @@&7Qva non offendat sordibvs.& @@Sensus: uita beata erit, quae sordes excesserit. @@&7In nevtram partem cvltvs miser.& Cultus $TW=N ME/SWN& est, unde et alibi: @@@@&1Qui feros cultus hominum&. @@Vergilius: @@@@&1Cultus,& [2&1agricolae, fructusque&]2 &1feros mol-&@@@@@@&1lite colendo&; @@G. Sallustius: @@@@&1Atque ipse cultu rei&. @@&7Albvci senis.& @@Hic est Albucius, qui et auarus et elegans conuiuiorum apparator est habitus in seruos saeuos, qui ob cupiditatem nimiam habendi alienam uxorem suam ueneno necauit. @@&7Accipe nvnc, victvs tenvis qv&[2&7a&]2&7e.& @@Dicit, quae bona conferat tenuis uictus, quae mala co-piosus. @@&7Cena desvrgat dvbia?& Lauta, sicut Terentius in Formione: @@@@&1Cena dubia apponitur&. @@&7Divinae particvlam avrae.& @@[2Aether]2i[2s]2, e[s]t animum dicit. Sic et Vergilius: @@@@&1Aetherium sensum atque aurai simplicis& @@@@@@&1ignem&. @@&7Alter, vbi dicto citivs.& Ait: is uero, qui citius con-quiescit nec diu uigilat ob longam caenam. Э@@&7Cvrata sopori membra dedit.& @@Cibo modeste fota. @@&7Vegetvs praescripta ad mvnia svrgit.& @@Is, qui dic[i]to citius membra quieti dedit, ualens ad sua officia surgit. @1 @@&7Hic tamen ad melivs. &1Melius& lautius significat. @@&7Qvondam& de futuro, ut Vergilius: @@@@&1Nec Romula quondam& @@@@&1Vllo se tantum tellus iactabit alumno&. @@[Et alibi: @@@@&1Ast ubi digressum Siculae te admoue-&@@@@@@&1rint u.&]. @@&7Tibi qvidnam accedet ad istam?& Hoc ait: licet uelis ad istas tuas delicias [2aliquid]2 adicere, profecto non possis; tantae sunt enim, ut addi eis nihil possit. @@&7Rancidvm aprvm a&[2&7n&]2&7tiqvi lavdabant. &$*)ANTI\ TOU=&: dum seruatur rancidum factum. ޭ@@&7Qvae carmine gratior avrem occvpat.& Hoc Anti-sthenes dixisse traditur. Is enim cum uidisset adulescentem luxuriosum acroamatibus deditum, ait: miserum te, adule-scens, qui numquam audi[2sti]2 summum acroama, id est laudem tuam. @@&7Te tibi iniqvvm&. Ineptum. @@&7As, laqvei pretivm.& Pla[2u]2tus in Pseudulo: @@@@&1Sed quid ea drachma facere uis? {_} Restim& @@@@&1Mi emere. Qui me faciam pendulum&. @@'&7Ivre&' &7inqvit& '&7Travivs istis'&. @@Trauius pauper et luxuriosus fuit. Verum in sequenti &1uectigalia& quod ait, reditus priuatos significat, cum tamen publicos tantum alii posuerint. @@&7Cvr eget indignvs?& Sensus: cur te diuite aliquis pauper est? @@&7Vni nimirvm recte& [2&7tibi&]2 &7semper ervnt& [&7t&]&7res.& Sensus: @1 parcendo prospicis, ne umquam tibi desit, quod [2nisi]2 egente rep(ublica) contingere tibi non possit. @@&7Ad casvs dvbios fidet sibi certivs?& Hoc ait: quis magis uidetur tutus aduersum fortunae incommoda, utrum qui lautis epulis semper usus est, an qui simplici uictu? @@&7Plvribvs adsverit,& pro: adsuefec[2er]2it. @@&7Qvo magis hi&[2&7s&]2 &7credas.& @@Bene quasi persuaserit iam. @@&7Ed&[2&7i lv&]2&7ce profesta.& Id est: non sacra. @@&7Post hoc lvdvs erat.& @@Si quando libere potare uolebant antiqui, id est sine archiposia, dicebant se magistram facere culpam. @@&7Ac venerata Ceres.& Rogata deinde Ceres, ut perse-ueraret in fructibus ita, ut se ostenderat, tristitiam explicuit uino. Et &1uenerata& passiua significatione posuit, ut Ver-gilius: @@@@&1Cursusque dabit uenerata secundos&. @@&7Vos, o pveri, institvistis vt hvc novvs incola.& Vmbrenus. @@&7Novvs,& mora. Deinde &7incola venit.& Non [2enim]2 do-minus talis est. @@In superioribus: @@@@@@&1Quid tu?& @@@@&1Nullane habes uitia? Immo alia et fortasse& @@@@&1minora&. @@&7Avt vafri inscitia ivris. &1Vafri&: astuti iuris. @@&7Fortiaqve adversis.& @@Pro: fortes estote aduersum fortunae incommoda. @@&7Si raro scribes, vt toto non qvater anno.& @@In hac introducit Damasippum corripientem se tamquam desidiosum. @1 @@&7Iratvs tibi, qvod vini somniqve benignvs.& Ipse sibi iratus, quod uino somnoque indulgeat. @@&7Cvlpantvr frvstra.& Frustra, quia non mereantur. @@&7Irat&[2&7i&]2&7s natvs paries.& Incerare parietes soliti erant poetae et ibi scribere, siquid noctu in mente[2m]2 uenisset. @@&7Invidiam placare paras?& Sensus: si uirtutem reliqueris propter inuidiam, incipies contemni. @@Nam ita est natura hominum, ut potentioribus inuideant, humiliores spernant. @@&7Vervm ob consilivm donent tonsore s.& Iocatur in bar-batum. @@&7Postqvam omnis res mea Ianvm.& @@Hoc ideo, quia omnes ad Ianum in basilica consistebant faeneratores. @@&7Ad medivm fracta est.& @@&1Fracta est&: minuta est. @@&7Qvo vafer ille. &1Vafer&: astutus. @@&7Lavisset Sisyphvs aere.& @@Per hoc significat Corinthiorum uasorum se amatorem fuisse. @@&7Vnde freqventia Mercvriale inposvere mihi.& Mercu-riale[m] quasi lucrosum, quia Cocio appellabatur. Omnes enim cociones lucro student. Item compita sunt loca, in quae multae uiae competunt. @@&7Traiecto lateris.& Proprie. Ita enim medici dicunt $METALAMBA/NEI QW/RAKA. @@&7Hic cvm fit pvgil.& @@Pugilem posuit pro frenetico. @@&7Dvm neqvid simile hvic.& Sensus: Dum ne et tu tun-dere me incipias. @@&7F&[2&7r&]2&7vstrere: insanis.& Quia Stoici omnes homines in-sanos et stultos esse dicunt excepto sapiente. Stertinius autem unus e Stoicis fuit. @1 @@&7Ivssit sapientem pascere barbam.& Sapientem non quasi ipsum sapientem, sed barbam sapientem iussit me pascere, id est nutrire. @@&7Atqve a Fabricio n. t. p. r.& @@Pons dicitur, qui est insula[2e]2 illius, quae in medi[2o]2 Tiberi[m] posita est, ideo Fabricius, quia a Fabricio factus. @@&7In flvmen, dexter stetit.& @@&1Dexter&, aut dextera parte aut bono [h]omine. Et Vergilius sic: @@@@@@&1Et sidera caelo& @@@@&1Dextra feras&. @@Et Persius: @@@@@@&1Dextro& @@@@&1Hercule& pro: bono. @@&7Primvm nam inqviram.& @@Ostendit, quid sit furor, ut Lucilius * * @@&7Qvi te deridet, cavdam trahat.& Vt pecus, id est stultus; aut ex consuetudine puerorum sumptum est pro: deride[2a]2-tur. Solent enim pueri deridentes nescientibus [2stuppas]2 suspendere, ut uelut pecus caudam traha[2n]2t. @@&7Altervm et hvic varvm.& @@Varum [diuersum ac] distortum, ac per hoc a re di-uersum. @@&7Amica mater, honesta soror.& @@Melius est sic accipi: 'amica mater', ut sit ex Graeco tractum: @@@@$*FI/LH MH/THR&, quam per se 'amica', per se deinde 'mater', quia mentionem uxoris facit in sequentibus. @1 @@&7Non magis avdierit, qvam Fvfivs ebrivs olim.& Hic Fu-fius Focaeus tragoediarum actor fuit. Qui cum uellet Ilionam dormientem exprimere, ut ad filii Polydori exsurgeret uocem, in scaena[m] obdormiit. @@Et &1edormit& pro praeterito accipi, non praesenti debet. @@&7Non magis avdierit& [2 &7. . .& '&7Mater, te appello&']2&7.& Hoc uersu clamitabant, qui est Pacuuii: @@@@&1Mater, te appello; tu, quae curam somno sus-&@@@@@@&1pensam leuas&. @@&7Catienis mille dvcentis. &1Catienis&: cantoribus a Ca-tieno nobili cantatore dictis. @@&7Scribe decem a Nerio.& Quidam '&1Anerio&' $U(F' E(\N& legunt @@Verum et hic et Cicuta iuris studiosi fuerunt, quos quasi auaros tangit. Sensus: pecunia[m] a faeneratore accepta[m] lege decem tabularum, quas Nerio instituit, et aliis centum, quas Perellius Cicuta auarissimus, consignatores frustrabitur. @@&7Scribe decem a Nerio.& Iuris uerbo 'scribere' est mu-tuum sumere, 'rescribere' restituere. @@&7Cvm rapies in ivs malis ridentem alienis.& Graecus est, sensus @@@@$*O&[2$I(&]2 $D' H)/&[2$DH&]2 $GNA/QOISI GEL&[2$W/&]2$WN A)LLOTRI/OIS&[2$I&]2 quod significat: si in ius rapere coeperis, non ex animo ridebit. @@&7Fi&[2&7e&]2&7t aper, modo avis, modo saxvm.& Et Vergilius: @@@@&1Fi&[2&1e&]2&1t enim subito sus horridus&. @@&7Mihi crede, Parelli.& Parellius faenerator fuit et iuris peritus. Et [ait] &1putidius&, magis, inquit, insanus est. Et @1 &1dictantis& pro: dantis; est enim sensus: id credentis, quod recepturus non est. @@&7Rescribere.& Reddere. ͭ@@&7Atqve togam ivbeo componere, qvisqvis ambitione.& Sensus: Iubeo audire et ad praecepta nostra auaros intentos esse bene tectos. [Nam qui dissoluto pallio audiunt, negle-gentes iudicantur, et minime ad uirtutis honorem accensi.] Ideo ait &1togam iubeo componere&, quia hii diligentius ͭaudiunt, qui cultu concinni sunt. Allegoricos totum. @@&7Nescio an Anticyram.& Anticyra oppidum et insula hoc nomine, sicut Claranus testatur, in qua elleborum pluri-mum nascitur. Et alibi @@@@&1Nauiget Anticyram&. @@Et est Propontidis insula. @@&7Heredes Staberi svmmam incidere.& Staberius homo auarissimus fuit [2et]2 eo usque magnitudine pecuniae dele-ctatus est, ut, cum finem uitae intellexisset, [et] testamento ita inscriberet, ut heredes sui sepulchro eius insculperent, quis quantum in pa[2rt]2em sumpserit. @@Quod si in aliquo mentiti essent, damnationis nomine paria centum gladiatorum populo exhiberent, et epulum ad Arri uoluntatem, qui luxuriosus fuit. @@&7Damnati& pro addicti. @@&7Ipse videretvr sibi neqvior.& Pro luxuriosior, ut et supra: @@@@&1Illu&[2&1m&]2 &1aut nequities&. @@&7Clarvs erit, ivstvs, fortis, sapiens.& @@Haec hironicos dixit. @@&7Graecvs Aristippvs.& Vult et hunc Aristippum insa- @1 num uideri, qui pecuniam, cu[m]ius [2u]2sus esset necessarius, abiecerit. @@&7Nihil agit exemplvm, litem qvod lite resolvit.& Sensus est: id exemplum, quod in se quaestionem et litem habet, non est uerum. Intellego, inquit, me contraria exempla po-suisse. Quoniam argumentatus non erat, uter ex his insanus esset, nunc ait se probaturum. @@&7Qvod splendida vilis. &$*KATA\ A)NTI/FRASIN& 'atra' uel 'flaua'. @@&7Pavper Opimivs.& Sic dicitur: @@@@&1Magnas inter opes inops&. @@Et hac figura dictum est qu[i]a &1diues opum& pro 'opibus'. @@&7Qvi Veientanvm.& Pessimum uinum [2in]2 Veiento nascitur. Et Persius: @@@@&1Veientanumque rubellum&. @@&7Deficient inopem.& @@Sic ait, ut inopia aliquem defecisse dicimus. Et Ver-gilius: @@@@&1Tuque o dubiis ne defice rebus&. @@&7Qvisnam igitvr sanvs?& Incipit de Stoicis disputare. @@&7Cratervm dixisse pvtato.& @@Craterus nobilis medicus Augusti temporibus fuit. @@De hoc Persius: @@@@&1Quid opus Cratero magnos promittere montes?& @@&7Morbo temptentvr acvto.& Graece $O)CU\ PA/QOS. @@&7Qvid enim differt Barathron&[2&7i&]2. @@Barathro luxuriosus. @@Verum quidam legunt &1barathro&, ut ueniat a nomi-natiuo barathrus. @@&7Servivs Oppidivs Canvsi dvo praedia dives& [2&7an-&7tiqvo censv&]2&7.& H[2o]2c est: paruo censu diues. @1 @@&7Tv ne seqverere Cicvtam.& @@Ne aut luxuriosus aut auarus euaderes. Nomentanus enim luxuriosus, Cicuta auarus. @@&7Is intestabilis et sacer esto.& @@Antiqui eos, quos in testamento nolebant [2ad]2mitti inte-stabiles uocabant, scilicet quorum testimonium malum et exsecrandum esset. @@&7In cicer&[2&7e&]2 &7atqve faba.& Antiqui aediles huius modi res populo Floralibus spargebant. @@Inde et Persius: @@@@&1Vigila et cicer ingere& [2&1lar&]2&1g&[2&1e&]2 @@@@&1Rixanti populo&. @@[Pauperes enim fuerunt.] @@&7Neqvis hvmasse vel&[2&7i&]2&7t.& Adnotandum, quod dialogicon fecit. Introduxit enim quendam altercantem cum Agame-mnon[2e]2, ut doceret saniores esse eos, qui insani uidentur, his, quos sanos putamus. @@Dogma autem Stoicorum quoddam $PRAGMATIKO/N&, quo con-tine[n]tur omnes homines insanos esse. @@'&7Rex svm.&' '&7Nihil vltra.&' Per hoc illud prouerbium uult interpretari $MWRW=&[2$I&]2 $KAI\ BASILEI= NO/MOS A)/GRAFOS. @@&7Di tibi dent capta classem dedvcere Troia.& Homeri-cum est: @@@@$*(UMEI=N ME\N QEOI\ DOI=EN *)OLU/MPIA DW/MAT' E)/XONTES @@@@$E)KPE/RSAI *PRIA/MOIO PO/LIN, EU)= D' OI)/KAD' I(KE/SQAI.& @1 @@&7Per qvem tot ivvenes patrio.& Troiani scilicet. @@&7Mille ovivm& [2&7in&]2&7sanvs.& Vt duo milia hominum di-cimus. @@&7Qvorvm insanvs, qvid enim.& Inter quos, inquit, in-sanus est? @@Vtrum inter luxuriosos et auaros, an inter ambitiosos? @@&7Avt ipsvm violavit Vlixen. &1Ipsum& subaudimus: ini-micum suum. @@&7Qvi species alias veri sceleri&[2&7s&]2&7qve.& @@Qui concipit animo suspiciones falsas et uera non uidet, is demens est. @@&7Ob titvlos committit inanis.& @@Subaudiendum: non est insanus? @@&7Interdicto hvic omne adimat ivs.& Insani solent acci-pere a praetore curatores bonorum suorum, ita ut illis uti non liceat nisi ad arbitrium alienum, scilicet ne perdant. @@&7Qvem cepit vitrea fama.& Aut fragilis, aut splendida. @@&7Nvnc age, lvxvriam et Nomentanvm.& Nunc luxuriosos insanos probat, supra auaros et ambitiosos. @@&7Ac Tvsci tvrba inpia vici.& Lenones dicit. Ibi enim commanent. [Tuscus dicitur uicus, qua itur ad Velabrum, ubi harum rerum mercatores, id est unguentarii consistunt. @@&1Turba impia&, quia in patriam Tusci redire nolue-runt.] @@&7Cvm scvrris fartor.& Nunc auium, alias nomen-clator. @@&7Responderit aeqvos.& Hironicos. @@&7Nocte citata.& Legitur et &1uocata&. @1 @@&7Filivs Aesopi detractam ex avre Metellae.& Aesopus tragicus magnas opes M. Aesopo filio luxurioso reliquit. @@Hic cum uellet patrimonium animo euincere, dicitur de-cies sestertium concupisse una hora absumere atque ita bacas detractas uxori Metellae in aceto deluisse. De hoc Maeuius poeta scribit * *[, de quo Vergilius: @@@@&1Amet tua carmina Maeui&]. &7Scilicet vt deciens solidvm absor&[2&7b&]2&7eret, aceto. &1Solidum&: integrum. @@&7Et amore gemellvm,& pro: gemellorum. @@&7Inpenso prandere coemptas. &1Inpenso& pro magno posuit. [De amatoribus.] @@&7Qvorsvm abeant,& [&7in&]&7sani. &1Quorsum&: in quam par-tem discedant. @@&7Aedificare casas.& Haec omnia infantes faciunt. @@&7Lvdere par inpar.& Vni dui. @@&7Amentia verset.& Alio nomine amentiam suam ap-pellet. @@&7Si pverilivs his ratio esse&[&7t&]&7.& Si optinere potuerit puerilius esse amare quam ludere puerili ratione, [2n]2e[2c]2 ita [2c]2esset, id est amentiam suam tum excuset. @@&7Mvtatvs Polemon.& Polemon fuit Atheniensis iuuenis luxuriosus et perditus. Qui cum comisabundus incederet per urbem, audisse fertur e proximo Xenocratis uocem dispu-tantis. Deinde introisse ad deridendum, ut erat coronatus unguentatus[2que]2. Quo uiso senex perseuerauit, et inuectus in luxuri[2a]2m coegit Polemonem paenitere sui et coronas abi- @1 cere sumptoque philosophi habitu tantus uir postea fuit, ut dignus existimatus sit, qui [2Xeno]2crati succederet. @@&7Fasciolas, cvbital, focalia.& Aut allegoricos tamquam de aegro haec, aut quia solent amantes talia insignia gestare, ut mulierculis placeant. @@&7Nec nvnc, cvm me vocet vltro.& Totus hic locus de Eunocho Terentii est. @@&7Qvi cvm Picenis ex&[2&7c&]2&7erpe&[2&7ns&]2. Solent amantes semina ex malis [s]orbiculatis duobus primis compressa[re] digitis mittere in cameram, uelut augurantes, si cameram contigerint, posse sperari ad effectum duci, quod animo conceperunt. @@&7Qvid? cvm balba feris annoso verba palato.& Qui, cum per delicias balbuttire adfectas senex et puerilia imitaris? @@&7Atqve ignem gladio. &$*PUQAGORIKO\N& est $*PU=R MAXE/RH&[2$I&]2 $MH\ SKALEU/EIN. @@&7Cvm praecipitat se, cerritvs fvit. &1Cerritus&. Furiosus. @@&7Commotae mentis,& id est insanus. @@&7Lib&[2&7e&]2&7rtinvs erat, qvi circvm compita.& Hic incipit de superstitiosis et religiosis loqui. @@&7Qvi circvm compita siccvs.& Ab Augusto enim lares [id est dii domestici] in compitis positi sunt, et libertini sa-cerdotes dati qui Augustales appellati. @@&7Sanvs vtrisqve avribvs atqve ocvlis: mentem, &7nisi litigiosvs.& Quia hi, qui uendunt mancipia, solent hoc adicere: &1sanum corpore et animo& [2&1putes&]2. Hunc superstitiosum negat sanae mentis fuisse, et dicit allegorice sanum esse omni corpore [putes]. @1 @@&7Nisi litigiosvs, dominvs exciperet.& Id est: inter-posita fide adseueraret. @@&7Chrysippvs ponit.& Hoc ait: eius mod[2i]2 stultorum co-piam et multitudinem Chrysippus philosophus, inter M[a]ene-nios haberi dicit. M[a]enenius autem fuit illis temporibus in-sanus. Vel certe plebei[2o]2s uult uideri a Men[2en]2io, qui senatum et populum in gratiam reduxit. Sed Menenium melius furio-sum accipimus, uel potius stultum, unde Men[2en]2iae stul-titiae uel ineptiae. Et mire fecundam [2g]2entem stultorum ait, id est multiplicem. Chrysippus Stoicus fuit. @@&7Illo mane die, qvo tv indicis.& Die Iouis. @@&7Sapientvm octavos, amico,& quia Graeci septem sa-pientes dicunt, quibus hunc addit: @@@@$*(EPTA\ SOFOI\ XAI/ROITE, TO\N O)/GDOON W(/STE *KO/RUBON @@@@$*OU) SUNARIQME/OMEN. @@&7Discet pendentia tergo.& @@Hoc ideo, quia Aesopus tradit homines duas manticas habere, unam ante se, aliam retro. @@In priore[2m]2 aliena uitia mittimus, ideo et uidemus fa-cile; in posteriorem nostra, quae abscondimus et uidere no-lumus. Hoc [2Ca]2tull[i]us meminit: @@@@&1Videmus manticae quod in tergo est&. @@Ait et Persius: @@@@&1Spectatur mantica tergo&. @@&7Post damnvm sic vendas omnia plvris.& Bene, quia ille @1 bonis suis uenditis philosophari coepit; et dicit hoc Dama-sippo. @@&7Insanire pvtas?& Interrogatiue dicit. @@&7Hoc est, longos imitaris.& @@&1Longos& diuites significat. @@&7Rides Tvrbonis in armis.& Turbo gladiator fuit paruo corpore, sed animosus in pugna[t]. Quid rides, si Turb[2o]2 cum longioribus certat, cum tu te diuitibus compar[ar]es? Et fuit Threx Turbo. @@&7Te qvoqve vervm est. &1Verum est& pro: aequum est. Et Vergilius: @@@@@@&1Me uerius unum& @@@@&1Pro uobis foedus l. e.& [2&1d.&]2 &1f.& @@&7Bel&[2&7v&]2&7a cognatos& [&7d&]&7eliserit.& Adnotandum, quod hoc loco cognatos pro f[2ratribu]2s posuit[, id est, secum natos, id est congeneratos]. @@&7Nvm tan&[2&7tv&]2&7m, svfflans.& Adnotandum &1tan&[2&1tu&]2&1m& pro 'tam' positum, id est: tam magna. @@&7Adde poemata nvnc.& Sensus: adde illud, quod poeta es, id est: praeter reliquum errorem poeta[2ru]2m [2mo]2re insanis. @@Et [2est]2 usus uulgari prouerbio: @@@@&1Oleum in incendium&. ­@@&7San&[2&7v&]2&7s facis et tv.& [Non dico inquit sanus.] @@&7Non dico horrendam rabiem.& Vt tibi parcam, non dico poeticam rabiem esse. @@&7O maior tandem parcas, insane, minori.& Vehementer furiose [2ne]2 te tuis uitiis redde, quibus te liberatum dicis. Cum superior insanus sis, parce minori insano. @@[Catium interrogat cenarum auctorem cenae praecepta.] @1 @@&7Vnde et qvo Cativs?& Catius Epicur[2e]2us fuit, qui scripsit quattuor libros de rerum natura, et de summo bono. Sub eius nomine quo modo in proxima Stoicos, ita in hac Epi-cureos inrisurus est, qui dicunt summum bonum $H(DONH/N&, sed rerum honestarum; unde Stoici hanc gu[i]lae et corporis libidinem criminantur $TH\N A)TARACI/AN TH=S YUXH=S&, hoc est nihil timere nec cupere summum bonum esse. Vnde [2V]2arro dicit $LOGOMAXI/AN& inter illos esse. [Ergo Catium interrogat philo-sophum Epicur[2e]2um de cenarum ordinatione et uoluptate, quia Epicur[2e]2i summum bonum uoluptatem dicunt.] @@&7Ponere signa novis. &1Ponere&: conscribere, consignare noua praecepta. @@&7Anyti revm.& Socratem significat, quem Anytus accusauit et Melet[2u]2s, quod iuraret $MA\ TO\N KU/NA KAI\ MA\ TO\N XH=NA&, quo ostendebat deum omnibus animalibus iunctum. Huic quoque obiecerant et stupra puerorum, et quod noua prodigia pro diis haberet, quae nulla maiorum religio meminisset. @@&7Qvodsi interciderit tibi nvnc aliqvid.& @@&1Interciderit&, pro: exciderit. @@&7Sive est natvrae hoc sive artis.& Siue morali[s] siue na-turali[s] philosophia descendit, uel siue doctrina siue ingenio. $*)IRWNI/A. @@&7Ede hominis nomen.& Praeceptoris tui. @@&7Longa qvibvs facies ovis erit.& Bene ab [2ouis coepit. i. ab]2 initio cenae. @@Alibi ideo ait: @1 @@@@@@&1Ab ouo& @@@@&1Vsque ad mala&. @@&7Ponere, namqve m&[2&7a&]2&7rem:& apponere [aut existimare]. @@&7Cohibent callosa vitellvm.& [a] &1Vitellus& oui pars media. @@Et nota, quod, cum hic masculino genere dicat, alibi feminino sic: @@@@&1Quatenus ima pet&[2&1i&]2&1t uoluens aliena uitellus& @@Et [2est]2 anafora ad pullum. @@&7Pratensibvs optima fvngis& [2&7natvra est; aliis male &7creditvr&]2. Propter uenenum. Dulces sunt enim de prato. @@&7Mitvlvs et viles pellent.& @@Mitulus piscis, uel concha ma[2r]2is. @@&7Non sine Coo.& Vinum a Coo insula. @@&7Brevis& [&7svpra&]&7.& Significat 'non diu uigens', ut [Ver-gilius] [2supra]2: &1Breue lilium.& @@&7Implent conchilia lvnae.& @@Dicuntur enim crescente luna inpleri, minui decrescente. @@&7Lvcrina peloris.& Non dicit: 'melior est Lucrina pe-loris, quam murex Baianus', sed dicit: 'quam murex Baianus melior peloris', [s]e[2t]2 ita Lucrina peloris est melior muricibus. @@&7Pectinibvs patvlis.& @@Natura patulis, ut Vergilius: @@@@&1Patulae sub tegmine fagi&. @@&7Piscis averrere mensa.& @@Mensam piscatoriam dicit. @@&1Auerrere&: abstrahere, auferre. @@&7Langvidvs in cvbitvm iam se conviva reponit.& Id est: qui iam ebrius, iterum eorum sapore inductus cenare uelit. @@Vt alibi: @@@@&1Et cubito remane[n]te presso&. @1 @@&7Carnem vitantes inertem.& @@Pinguem. @@&7Non semper edvlis.& @@&1Edulis&: quas edere uelis. @@&1Capreas&. @@Pro aedis. Et est amphibolia: aut 'non semper sum-mittit' aut 'non semper edulis'. @@&7Fecvndi leporis sapiens.& @@Fecundum leporem ait, ideo, quia semper pr[2a]2egnans dicitur. &1Sapiens& hic a sapore, non a sapientia. @@&7Crvstvla prom&[2&7i&]2&7t.& Opus dulciarii. @@&7Massica si celo svppones.& @@Quae cras poturus es. @@Et ostendit a[2pri]2c[2a]2tionis genus. @@&7Odor nervis inimicvs.& Quia si inmaturum fuerit, neru[2i]2s nocet. @@&7Lino vitiata saporem.& @@Per saccum colata. @@&7Lactvca innatat a&[2&7c&]2&7ri.& Hinc apparet apud ueteres ulti-mis mensis lactucam dari solitam. @@&7Pingvi miscer&[2&7e&]2 &7mero, mvr&[2&7i&]2&7aqve.& @@&1Pingui mero&: musto. &1Miscer&[2&1e&]2: temperar[2e]2. @@&7Corycioqve croco sparsvm stetit.& Aut proprie 'croco', aut pro uino crocum posuit, ut Vergilius: @@@@&1Croce&[2&1o&]2&1s ut Molos odores.& @@&7Et allec.& Nota, [2quod]2 allec neutro genere dixit. &1Faecem&. Condimenti genus sic appellatur. @@&7Incretvm.& Non cretum. @@&7Vilibvs in scopis, in mappis.& @@Mappas antiqui dicebant, quae nunc mantelia. Lucilius: @1 @@@@&1Et uelli mappas&. @@Et ait: quanto in his exiguus est sumptus, tanto cul-pandi facilis offensus. @@&7Lapides varios.& Marmora dicit. @@&7Qv&[2&7e&]2&7am vitae praecepta.& Hironicos totum. @@&7Hoc qvoqve, Teresia.& In hac introduxit Vlixem quaeren-tem apud inferos a Teresia, quem ad modum possit rem fa-miliarem reparare. Hoc fuit apud ueter[2e]2s moris, ne prae-sentes suggillarent, aut saeculi praesentis lacerarent mores. @@&7Et genvs et virtvs.& Dicit: tametsi qui sit generosus et fortis, tamen, si rem non habet, uilior est alga. @@&7Sive alivd privvm.& @@&1Priuum&: priuatum. @@&7Ante larem gvstet.& Prius diuiti quam lari po[2n]2as primitias. @@[Consuetudo fuit, ut rerum primitias laribus ponerent.] @@&7Sine gente crventvs. &1Sine gente&: ignobilis aut per-egrinus. @@&7Divitias aerisqv&[&7a&]&7e rvam.& @@&1Ruam&: eruam. @@&7Contemptvm qvassa nvce.& Hoc ex consuetudine. @@[2&7Neqvid tv perdas&]2&7.& 'Nequis tibi minimum quid auferat aut te contemnat.' @@&7Canicvla findet.& Pro sole ardenti. @@&7Infantis statvas.& @@Quae fari non possint. @@&7Fvrivs hibernas cana nive.& @@Hic uersus Furi Bibaculi est. @@Ille enim cum uellet Alpes n[2iu]2ibus plenas describere, ait: @@@@&1Iuppiter hibernas cana niue cons&[2&1p&]2&1uit& @@@@@@&1Alpes&. @1 @@Ergo tumidum est et $KAKO/ZILON. @@&7Qvid prima secvndo.& Bene hoc et iuxta ordinem, quia prius testatoris nomen, sic heredis. @@&7Plervmqve recoctvs.& @@&1Recoctus&: iterum scriba factus. @@&7Corvvm delvdet hiantem, captatorqve dabit.& Hoc allegorice posuit ex fabola Aesopi, in qua scriptum est, ut uulpis coruum inluserit, cum eum uidisset cas[2e]2um feren-tem, dicens se esse ab illo meliore uoce, et prouoca[2r]2it, ut clamaret. Quod cum facere uoluisset, caseum demisit ac per-didit. @@&7Partita lvcellvm. &$*(UPOKORISTIKW=S& lucrum. @@&7Vt canis a corio nvmqvam absterrebitvr vncto.& @@Prouerbialiter. 'Numquam deerit hoc facere.' @@&7Stes capite obstipo.& Tristi ac seuero. Scaurus 'in-clinato' dicit. @@&7Avrem svbstringe loqvac&[2&7i&]2. Loquac[2i]2 aurem intende, cum loquitur. @@&7Sermonibvs vtrem.& Velut utrem. @@&7Cvm te servitio longo,& hoc est: cum decesserit. 쭱@@&7Sive dom&[&7in&]&7vs sit emptor.& Quia lege cautum erat, nequis agrum uel domum alicuius in testamento dona-쭱tum donaret, ut uiderentur emisse, nummum dabant, sicui donabantur. @@Laudat rus et securitatem eius exponit. Per quod signi-ficat rus se habere et amare. @@&7Ivgis aqvae fons.& Qui cum sit iugis, domui sit proximus. @@&7Nisi vt propria mihi. &1Propria&: firma, ut Vergil.: @@@@&1Propria haec si dona fuissent&. @@&7Denormat agellvm.& Extra modum procedens denormem facit, uel: illu[2m]2 designat, et uelut norma posita definit. @1 @@&7Dives amic&[2&7o&]2 &7Hercvle.& Ideo, quia thensauris praeest. Et sunt qui eundem incubonem quoque esse uelint. @@Vnde putant et quod res rustica in tutela sit eius. Nam illi sacrificia reddunt rustici, cum iuuencos domauerint. Prae-terea etiam traditur fabula fuisse quendam mercennarium, qui semper Herculem deprecatus sit, ut sibi boni aliquid prae-staret. Quem Hercules ad Mercurium duxit et obsecratu[2s]2 thensaurum fecit ostendi. @@Quo effosso ille eundem agrum, [2in]2 quo operam mer-cennariam faciebat, comparauit et labori solito operam dedit; sicque probauit Mercurius, quod d[2e]2 eo praedixerat Herculi, nulla re illum posse beatum uiuere, cum in eadem opera etiam post inuentionem thensauri perseuerauit. Persius: @@@@@@&1Dextro& @@@@&1Hercule. Pupillumue utinam, quem proxi-&@@@@@@&1mus heres& @@@@&1Inpello, expunga&[2&1m&]2. [Quia lucri deus est, thensauri dicitur.] @@&7Et in arcem ex vrbe removi.& Belle dixit, uel ut rex in uillula mea uelut in arce positus eram, uel ide[2o]2, quia in monte posita est. @@&7Nec plvmbevs Avster,& id est: grauis. @@&7Tv pvlses omne, qvod obstat.& Pollo ualeas, caue ualeas et similia dictu. @@&7Et melivs est, non mentiar.& Pro: iucundum est. @@&7De re commvni scrib&[2&7a&]2&7e magna.& Hoc loco significat se Horatius decuriam habuisse. @@&7Et qvae rimosa bene deponvntvr in avre.& Id est: ea diceba[n]t, quae bene committuntur auribus rimosis, hoc est, @1 quae facile proferantur in medium, nihil scilicet de secreto habendis. @@Et hoc de Terentiano illo dicto sumptum est: @@@@&1Plenus rimarum sum, hac atque illac perfluo&. @@&7Qvid? militibvs promissa Triqvetra.& @@&1Triquetra praedia&: Sicula, quod in tres partes [2uel quadras]2 id est promunturia diducta si[n]t et separata[s] [uel quadras]. @@&7Dvcer&[2&7e&]2 &7sollicitae ivcvnda oblivia vitae.& Id est: potare, quia uina sepeliunt omnem sollicitudinem. @@&7Pythagorae cognata simvlqve.& @@Ideo ait &1Pythagorae cognata&, quia traditur inflare praecordia. @@Quo argumento Pythagoras spiritalem adseuerans uelut a cognata abstinebat. Pythagorei enim nullo animali aluntur; quos inridet hic. @@&7Nec, male necne Lepos saltet.& Lepos nomen archimimi, qui eo, quod iucunde et molliter et saltaret et eloqueretur, sic appellatus est. @@&7Iam dvdvm avscvlto.& Haec $PERI\ I)DI/WN LO/GON& habet. Loquitur enim cum seruo Horatius. @@&7Vt vitale pvtes.& @@Ideo hoc ait, quia ferme citius moriuntur serui, qui frugi sunt. @@&7Mitteret in fimvm.& Fimum: quod nos fritillum dicimus, in quo coniectae tesserae agitataeque mittuntur. @@&7Qvod clamas rectivs esse.& Duas causas inscitiae pro-posuit, uel quia rectum uides et non intellegis, uel quia in defendendo rectum non es firmus. @1 @@&7Romae rvs optas.& Et in epistularum primo: @@@@&1Romae Tibur& [2&1a&]2&1m&[2&1em&]2 &1uenturus Tibure Ro-&@@@@@@&1mam&. @@&7Magno blateras clamore fvrisqve.& @@&1Blateras&: latras uel furiose clamas. @@&7Dixerit ille.& Hoc seruus dicit, sed ex Horati persona. @@&7Dvci ventre levem, nasvm.& @@&1Nasum& pro derisore posuit, nidorem pro risu, a quo uerb[2um]2 fit 'renideo'. @@&1Supino&. Fastidio. @@&7Qvid refert vr&[2&7i&]2 &7virgis.& Hoc ius in gladiatorem est constitutum. @@&7Peccatne svperne.& Quasi superior peccat. @@'&7Non svm moechvs&' &7ait.& Hic sensus est: non es moechus, non magis quam ego fur, quia ut fur non sim, metu, non uoluntate cogor. @@&7Vel cvm Pavsiaca.& Pausi[2a]2s pictor nobilis fuit. @@[2&7Fvlvi Rvtvbaeqve&]2 &7avt Pacideiani contento.& Optimi gladiatores fuerunt. @@&7Nihil ego, s&[2&7i&]2 &7dvcor.& @@Sensus: ego nihil d[2i]2cor, id est nullius pr[a]etii, si libum adpeto. @@[2&7Responsat.&]2 Vt supra: @@@@&1Responsare cupidinibus&. @@&7Obseqvivm ventris mihi.& Percontatiue legendum. @@&7Vt Nasidieni.& [Hanc ad Fundanium scribit.] @@&7Leni fvit Avstro.& @@Hoc ideo, quia adfirmant lassam carnem apri, id est, requietam meliorem esse. @1 @@&7Rapvla, lactvcae.& Neutro genere dixit, pro rapa. @@&7Vt Attica virgo.& Illas dicit, quas Tullius in Ver-rinis Canoeforas ait. @@&7Fvscvs Hydaspes.& @@&1Fuscus& colore. @@&7Alcon Chivm maris expers.& Quia in Chium uinum ma-rina [non] additur. @@Inde institutum tradit Varro, ut delfini circa Liberum pingerentur. @@&7Nosse laboro. &1Nosse& pro: scire. @@&7Vibidivs, qvos Maecenas addvxerat. &1Qu&[2&1o&]2&1s& potest referri ad superiora, potest et ad Seruilium et Vibidium. @@&7Absorbere placentas,& pro: a[2b]2sorbend[2o]2. @@&7Indice monstraret digito.& @@Hoc ideo, quia certis nominibus singuli digiti appellantur. @@Et sunt haec nomina: pollex, index, famosus, medicus, minimus. @@&7Invertvnt Al&[2&7l&]2&7ifanis.& Genus poculi. @@&7Vervm citra mare nato.& Italicum uinum dicit. @@&7Interea svspensa gravis.& Quia consuetudo apud anti-quos fuit, ut aulaea sub cameras tenderent, ut siquid pulueris caderet, ab ipsis exciperetur. @@&7Nos maivs veriti.& Veram ruinam timentes. @@[2&7Sapiens&]2 &7tolleret.& Peri[2t]2e tolleret. @@&7Si patinam pede lapsvs frangat agaso.& @@Serui nomen. Ceterum proprie agasones dicuntur, qui equos agunt. @@&7Mazonomo.& @@Genus lancis est nunc. @@@@{1HORATI FLACCI SERMONVM LIBER II EXPLICIT}1 @@@@{1INCIPIT EPISTVLARVM LIBER I[I]}1 @@&7Prima dicte mihi, svmma dicend&[2&7e&]2 &7camena.& @@Flacci epistularum libri titulo tantum dissimiles a ser-monum sunt. Nam et metrum et materia uerborum et com-munis adsumptio eadem est. Quos operis sui ultimos esse ipse testatur, Maecenati cum dicit finire se operam uelle et philosophiae malle inseruire. @@&7Veian&[2&7i&]2&7vs armis.& Veian[2i]2us nobilis gladiator post multas palmas consecratis Herculi Fundano armis suis in agellum se contulit. Cuius exemplo dicit aetatem suam et propositum inpedire, ne in scribendis carminibus perseueret. @@&7Et cetera lvdicra pono.& Ait se depositis leuibus fo-mentis animi, id est iocis ac uersibus, transisse ad studium philosophiae et praecepta animo sapientium condere, quae postea in usum rectae uitae proferre possit. @@&7Qvo me dvce, qvo lare tvter.& @@Nulli se sectae addictum ait, sed ex omnibus quidquid optimum sit electurum esse promittit. @@&7Et mersor civilibvs vndis.& @@Inter Stoicam et Epicuream iactari se ait, et ideo se undis ciuilibus mergi dixit, quia Stoici administrationem rei p. probant, Epicurei uoluptatem, unde furtim relabi se ad eam ait. @@&7Rigidvsqve satelles.& Bene &1rigidus& secundum Stoicen. @@&7Nvnc in Aristippi.& Quia Aristippus Epicureae princeps. @1 @@&7Nox longa qvib&[2&7v&]2&7s mentitvr amica.& Sicut longa nox est his, qui amicae aduentum falsi expectant, uel qui per diem operantur, ut illis dies longus est. @@&7Non possis ocvlo qvantvm contendere.& @@His respondet, qui a studio sapientiae deterrentes negant perfectam sapientiam quemquam adsecutum, dicens con-tentos nos esse debere quantulocumque adfectu, quo carentes utique deteriores erimus. @@&7Lavdis amore tvmes.& @@Ait inanis gloriae cupiditatem ut perniciosum uitium ex[s]p[2i]2ationibus quibusdam sanari posse; [ait] itaque decenter subicit '[2ter]2 p[2u]2re lecto libello'; uelut ad sacrificandum caste ac lotis manibus accedendum putat. @@&7Inpiger extremos cvrris mercator ad Indos.& Hoc loco Theognidis uersus imitatus est, qui ait: @@@@$*XRH\ PENI/HN FEU/GONTA&[$S&] $KAI\ E)S BAQUKH/TEA PO/NTON @@@@$*FEU/GEIN KAI\ PETRW=N, *KU/R&[$H&]$N&[$I&]$E KAT' H)L&[2$I&]2$BA/TWN. @@&7Et circvm compita pvgnax.& @@Similitudine admonet, ut a paruis ad maiora bona cupi-ditates conferamus. @@&7O cives, cives, qvaerenda pecvnia primvm est&. Ad ianos eos, qui sunt in regione basilicae Pauli, faeneratores consi-stunt, a quibus uult tamquam a magistris doceri populum, nequid pluris pecunia[m] habeant. Vnus enim illic ianus in summo, alius in imo est, quos haec inducit monere. @@&7Haec recinvnt ivvenes.& @@&1Recinunt&: adsentiuntur, et quasi respondent. @1 @@&7Roscia, dic sodes.& Lex Roscia est, qua cauetur, ut pro-ximis ab horchestra XIIII gradibus spectent, quibus census est #1107 [2]2. @@In hoc ergo ait unum quemque laborare, ut amplius patrimonium habeat, ut in quattuordecim ordinibus sedens propius spectet Puppi poemata. Contra pueri lusu cantare solent: @@@@&1Rex erit qui recte faciet, qui non faciet non& @@@@@@&1erit&. @@Quam [2n]2eniam meliorem ait, quia non diuitiis, sed uir-tutibus honor habeatur. [Haec lex Roscia equitibus data est, ut in primis XIIII gradibus sederent eorum ii, qui #1107 haberent.] @@&7Et maribvs Cvriis.& Mares nunc pro fortissimis posuit. @@&7Respondit, referam:& '&7qvia me vestigia terrent&'&7.& @@Ad paradoxa Stoicorum descensum sibi facit, et ostendit, quae sibi populus contraria faciat. @@Luci[2li]2ana sunt haec. A fabella ergo Aesopia arguit inter se repugnantiam hominum dicens beluam mul-torum capitum esse. @@&7Idem eadem possvnt horam dvrare.& @@Vtraque haec a Stoicis dicuntur in insaniam uulgi, pri-mum quod inter se dissideant, deinde quod a semet ipsis mutant subinde proposita. @@&7Si&[&7c&] &7cvratvs inaeqvali tonsore capillos.& Hoc ait: rides, cum in me uides culpam aut tonsoris, aut uestiarii, cum ego mihi ipse contraria facio, non rides. @@&7Insanire pvtas sollemnia& [2&7me&]2 &7neqve rides.& @@Insaniam illam, quam sustineo, cred[2i]2s mihi sollemnem fac[2tu]2 et necessariam esse et ideo non rides. @1 @@&7Rervm tvtela mearvm.& @@Maecenati hoc ait. @@&7Praecipve sanvs, nisi cvm pitvita molesta est.& In no-uissimo seueritatem Stoicorum [2s]2ic eludit quasi furtim ad Aristippum relabens. @@&7Praecipve sanvs, nisi cvm pitvita molesta est.& @@Nisi cum $KENODOCI/A& inpedit. @@&7Troiani belli scriptorem, Maxime Lolli.& Scribens Lollio ait lecto a se poemate Homeri manifestum sibi factum esse, melius exprimi ab eo philosophiae praecepta, quam optimis eius professionis auctoribus Chrysippo et C[2r]2antore. In Iliade enim ostendit uitia hominum, [2in]2 Odyssia per Vlixis personam uirtutes demonstrat. @@&7Et mores hominvm inspexit.& Homerus: @@@@$*)/ANDRA MOI E)/NNEPE, *MOU=SA, POLU/TROPON, O(\S MA/LA @@@@@@$POLLA/ @@@@$*PLA/NXQH. @@&7Nos nvmervs svmvs et frvges consvmere nati.& Eos, qui absint a studio philosophiae, ait numerum tantum[2m]2odo ex-plere hominum nec alii ulli rei esse natos, quam ut fruges et cibos consumerent. @@&7Incipe! qvi recte vivendi prorogat horam.& Ait: qui ra-tionem recte uiuendi per ui[2t]2ae tempus differt, similis est ru-stico uolenti flumen transire et expectanti, donec totum defluat. @@&7Tabvlae, fomenta podagram.& @@Iuuant, non sanant. @@&7Invidia Sicvli non invenere tyranni.& @@Hoc ait: ne Falaris quidem Agrigentinorum tyrannus maius inuenit tormentum, quam per se animis hominum in-uidia infert. @1 @@&7Qvi non moderabitvr& [2&7ira&]2&7m, infectvm volet esse, dolo&[2&7r&]2. Decenter paenitentiam describsit, quae sequitur iracundos. @@&7Fingit ecvm tenera docilem cervice magister.& @@Exemplo adhortatur iuuenem, cui scribit, ad studia. @@Nam studiosum ipse ostendit, cum ait: @@@@&1Dum t&[2&1u&]2 &1declamas Romae&. @@[&7A&d Iulium hanc Florum scribit, qui saturam scripsit.] @@&7Ivli Flore, qvibvs terrarvm& [2&7mi&]2&7lit&[2&7et&]2 &7oris.& Hic Florus scriba fuit [2et]2 saturarum scriptor, cuius sunt electae ex Ennio Lucilio Varrone saturae. [2E]2 comitibus [2d]2om[a]esti[2ci]2s Claudi[2i i]2s fuit, cuius frater Drusus, qui subactis Germanis Germanicus dictus est. Ipse Tiberius doctus et doctos co-mites habuit. @@&7Conpede vinctvs,& quia congelascit. @@&7a&[2&7n&]2 &7freta vicinas inter cvrrentia tvrris.& Presse [2pro]2 'inter currentia turres Erus et Leandri'. Inter Seston et Abydon medium est Ellespont[2i]2 fretum [uel ipsarum urbium turres]. @@&7Qvid stvdiosa cohors opervm strvit? &1Cohors& nunc amici. Nam et Lucilius eos, qui cum praesidibus ad sala-rium eunt, &1merced&[2&1i&]2&1meras legiones& ait. @@&7Qvid Titivs,& [&7ar&] &7Romana brevi ventvrvs in& [&7h&]&7ora?& Titius poeta hic Pindarum Latino uoluit sermone uertere. Deridet autem hunc Horatius, quod ausus sit sacrum opus attaminare. @@Potes[2t]2 tamen et uere laudare. Nam Tib[2er]2i comes et doctissimus fuit et lyrica conscripsit. @@&7Havstv&[2&7s&]2. Num 'haustu'? @1 @@&7Thebanos aptare modos.& Pindaricos. Ille enim The-banus fuit. @@&7Qvi&[2&7d&]2 &7mihi Celsvs agit? monitvs mvltvmqve.& Cels[i]us hic fuit, quem monet, qui solebat libros in bibliotheca[2m]2 Apollinis receptos exc[2er]2pere et alienos uersus pro suis recitare. Cui sub conuenienti[s] cornicis fabell[2a]2 dicit, ut aliena sibi non uindicet, ne, si unusquisque sua tollat, ille suum nihil inueniat. @@&7Frigida cvrarvm fomenta.& @@Poeticam significat, qua relicta ipse sapientiae studuit. @@&7Si patriae volvmvs, si nobis vivere cari. Debes &7hoc.& Apte ab ipsa laude philosophiae descendit ad inhiben-dam eius iracundiam aduersus amicum. @@&7Sit tibi cvrae.& Deest 'an', ut sit sensus: an sit tibi curae Munatius. @@&7Gratia neqviqvam coit et rescindit(vr). &1Nequiquam& pro 'non'. Vt Vergilius: @@@@&1Et summo clipei nequiquam umbone pependit&, et @@@@&1Nunc nequiquam fallis dea&. @@&7A&d Albium. @@&7In regione Pedana.& @@Ped[i]um oppidum haut longe ab Vrbe fuit. Nunc non est, uerum adhuc regio ipsa Pedana dicitur. @@&7Scribere qvod Cassi Parmensis opvs.& Hic est Cassius, qui in partibus Cassi et Bruti cum Horatio tri(bunus) mil(itum) @1 militauit. Quibus uictis Athenas se contulit. Quintus Varius ab Augusto missus, ut eum interficeret, studentem repperit et perempto eo scrinium cum libris tulit. Vnde multi credi-derunt Thyesten Cassi Parmensis fuisse. Scripserat enim multas alias tragoedias Cassius. @@&7Silvas inter reptare salvbris.& @@&1Siluas& libros $FILOSOFOUME/NOUS& significat. @@&7T&orquatum inuitat ad conuiuium. &7Si potes Archiacis con-&7viva recvmbere lectis.& Archias breues lectos fecit; inde Ar-chiaci dicti sicut a Boe[2o]2to [o]Boeotos dicimus. @@&7Nec modica cenare times holvs.& @@Dum dicit &1modica& et &1times&, breuitatem cenae ostendit. @@&7Svpremo te sole domi. &1Supremo&: summo, id est hora sexta. @@Verum quod ait &1Tauro iterum& [iterum] &1diffusa&, ostendit Tauro iterum consule lecta. @@&7Sinvessanvmqve Petrinvm.& @@Petrinus uicus olim et locus in agro Falerno, ex quo intellegitur ad Falernum uinum Torquatum inuitare. @@&7Et Moschi cavsam: c&[2&7r&]2&7a&[2&7s&]2 &7nato.& Moschus hic Pergamenus fuit retor notissimus. Reus ue-neficii fuit, cuius causam ex primi[2s]2 tunc oratores egerunt, Torquatus hic, de quo nunc dicit, cuius exstat oratio, et Asi-nius Polio. @@&7Dat veniam somnvmqve dies; inpvne licebit.& Diui Cae-saris natalem significat [2a]2desse [2et]2 ipse probat dicens 'aesti-uam noctem', quia [2IIII]2 id[ib]us Iuli[2a]2s celebrabatur. @@&7Qvid non ebrietas designat? &1Dissignat&: aperit. @@&7Idonevs imperor. &1Imperor& sicut i[2n]2dicor dixit. @1 @@&7Corrvget naris, ne non et cantha. &1Corruget&: con-trahat, per quod non tantum sordidam, sed et olentem map-pam significat. Deinde luxuriose splendidum argentum si-gnificat quasi speculo ostendere se ipsum conuiuae, id est imaginem suam. @@&7Sed nimis arta premvnt.& Ait arte discumbentium mo-lestum esse odorem alarum eorum, qui hirci dicuntur. @@&7P&[2&7o&]2&7stico falle clientem.& Monet, ut silentio ueniat. @@&7S&cribit non amare se unam sectam plus alia. [2In qua [2i]2am egloga Hieronymi sectam commenda[2t]2, qui summum bo-num indolentiam [2ait]2, quam Graeci $A)PONI/AN& nominant.]2 @@&7Nihil admirari prope res.& Nullae sectae obligatum se ait, ideo quia nulla maior[2em]2 res perturbationem animis parat, quam siquis alia tamquam bona concupiscit, alia tamquam mala timet. Eum ergo, qui se in rebus omnibus gratiae odio-que exemerit, securum uiuere posse significat. @@&7Insani sapiens.& Perinde pronuntiandum, ac si [2p]2er [2s]2e dixisset. @@&7Et artes svs&[2&7p&]2&7i&[2&7c&]2&7e.& @@Potest et &1sus&[2&1p&]2&1i&[2&1c&]2&1e& subdistingui. @@&7Gavde&[&7s&] &7qvod spectant ocvli.& @@Hoc in gloriae cupiditatem dicit. @@&7In apricvm proferet aetas.& @@&1In apricum&: in apertum significat, hoc est: in lumen, in solem. @@&7Porticvs Agrippae.& In Agrippae enim porticu et Appia uia maxime conspicui uidebantur. In his ergo conspicuo ait ad mortem eundum esse, quo peruenerunt etiam reges Romani. @@&7Si latvs avt renes morbo temptantvr acvto.& @1 @@Ad recte uiuendum uirtutem solam proficere ait. Alias deinde res sic optat, quo modo consequatur: dicit diuitias primum, deinde honorem et gratiam, deinde cenas, non in-uenuste usus ad omnia despicienda rerum contumelia inlata mentione cenarum. @@&7Hoc age delic&[2&7i&]2&7is.& Si ita contemnis uirtutem, ut non summum bonum eam, sed uerba existimes, si religione non mouearis, ut lucos sacros in hoc put[2e]2s stare, ut ligna homi-nibus praestent, relinque haec et quae miraris sequere. @@&7Decorat Svadela Venvsqve.& Ordo: Et Venus Suadela. Suadela autem epitheton est Veneris, quae a Graecis $*PIQW\ [a nobis Venus] accipitur. @@&7Eget aeris Cappadocvm rex.& @@Hoc ait: noli committere, ut ege[2a]2s quod optimum ducis. @@&7Caerite cera.& Hoc ideo, quia uictis Caeritibus Romani in percutiendo foedere non dederunt suffragii ferendi ius, quod ignominiosum fuit. @@&7Remigivm vitiosvm.& Remigium uitiosum Vlixis $SUNEK-$DOXIKW=S& socios eius dicit. @@Quos uitiosos ideo ait, quia nec apud Circen poculis eius, nec apud Syrenas cantibus sibi temperare potuerunt. @@&7Si, Mimnermvs vti censet.& Mimnermus elegiarum scri-ptor fuit. [In quadam egloga Hieronymi sectam commendans, qui summum bonum indolentiam, quam Graeci $A)PONI/AN& nomi-nant, molestias] amor[2e]2s plus incommodi quam gaudii habere demonstrat. @@[In hac Maecenati s[2e]2 excusat, quod moretur in rure iam diu.] @@[&7Qvinqve dies tibi pollicitvs me.&] In hac egloga Maecenati se excusat, quod diutiu[2s]2 ruri moretur, propter autumnum Romae suspectum. @1 @@Liberalitatem deinde Maecenatis re[2f]2e[2r]2ens aetatem ex-cusat, et [2h]2a[2n]2c, si laboraturus acceperit, paratum se repo-nere ait exemplo uulpiculae, cuius fabellam refert. @@&7Non qvo more piris ves&[2&7c&]2&7i Calaber ivbet hospes.& Non quia superuacu[2a]2e tibi et inutile[2s]2 diuitiae erant, ideo in me libe-ralis fuisti. @@Hospitis deinde Calabri sermonem refert inuitantis se ad pira edenda, quae, si non edisset, subus abiceret. @@&7Repserat in cvmeram.& Cumera [2u]2asi frumentarii genus factum ex uimine admodum obductum. @@&7Ha&[&7e&]&7c ego si compellor imagine.& [Hoc ait,] si cogatur contra commodum ualetudinis officium praestare ait se malle qua[2e]2 acceperit reddere. Nec hoc ideo facere, quod iam saturatus opibus putet somno indulgendum; sed ait etiam in oblatione Arabum diuitiarum otium numquam uelle mutare uel posse. @@&7Non est aptvs eqvis Ithacae locvs.& Homericus [2s]2e[2n]2sus ex Odyssiae quarto. Telemachus offerenti sibi Menelao [2e]2-quos excusat accipere, quod equis minus apta et conueniens sit Ithaca, et agri angusti et steriles sint eius. @@[2&7Nec mvltae&]2 &7prodigvs herbae.& Nec largus, nec qui multas herbas proferat. @@&7Strenvvs et fortis.& Fabellam de Vulteio Maena prae-cone facetissime et dilucide exponit uel per se uel prioribus adnexam in exemplum sui, qui otium diuitiis praeferat. @@&7Distare Carinas.& Carinae locus in urbe, ubi et Pom-peiana domus. Vergilius: @@@@&1Lautis mugire Carinis&. @@&7Foro distare.& A foro longe esse. @1 @@&7Et lvdis et post decisa negotia campo.& Et hic subau-diendum: gaudentem. @@&7Tandem dormitvm dimittitvr.& [2&7Hic vbi saepe& et reliqua.]2 Allegoricos: postquam frequentibus cenis inescatus est. @@&7Pol me miservm. &1Pol& ius iurandum. @@&7A&d Albinouanum Celsum, cui indicat animi se aegritu-dine laborare, neque quicquam eorum, quae recta essent, sibi placere. @@&7Arcere veterno: &$LHQARGI/A&[2$I&]2. @@&7Post haec, vt valeat.& Pro: quo modo. &7Vtqve cohorti:& adsessoribus. @@&7Vt tv fortvna&[2&7m&]2&7, sic nos te, Celse, feremvs.& I[2n]2dicato ei, inquit, et insusurrato futurum, ut ipse felicitatem suam et processum in amicitiam Claudi non insolenter tulerit, ita nos quoque tamquam non insolenti futuros amicos. @@&7A&d Neronem. &7Septimivs, Clavdi, nimirvm.& Septimium amicum suum Neroni commendat, de quo et in carminum libris @@@@&1Septimi Gadis aditure mecum& ait. @@&7Vetvli notiqve colvmbi.& Quia plurimus amor colum-barum. @@&7Tv nidvm servas.& Domi manes ut auis in nid[2o]2. @@&7Vtqv&[&7a&]&7e sacerdotis fvgitivvs liba recvso.& Sic, inquit, fastidium me adsiduae urbis tenet et rus egeo et amo, quem ad modum fugitiuus sacerdotis, qui liba sit edere consuetus, @1 cum fugit, fastidio longo libaminum panem tantum desiderat et laudat; ita et ego rus ciuitatem neglegens. Totum allegorice. @@&7Leniat et rabiem.& Dicit ruri homines non laedi uel Caniculae uel Leonis signo. @@&7Qvam qvi non poterit.& Hoc ait, simili genere et non minori damno adficietur. @@[2N]2am negotiator, qui ueram Tyriam et fuco Aquinate[t] tinctam discernere non potuerit, non tantum damni patietur, quam is, qui uera bona [2a]2 falsis discernere non ualebit. @@&7Dominvm vehet inprobvs atqve.& Dicit non debere us-[2que eo quem]2quam amore pecuniae conflagrare, ut in pote-statem eius ueniat. Illa enim homini subiecta esse debet, non homo illi. @@Et supra hunc [2habet]2 sensum: @@@@&1Ac mihi res, non me rebus subiungere conor&. @@&7Fanvm pvtre Vacvnae.& Vacuna in Sabinis dea, quae sub incerta specie est formata. Hanc quidam Bellonam, alii Mineruam, alii Dianam [2putant]2. @@[2&7A&d Bullatium hanc scribit,]2 qu[2a]2 colligit, non debere nos totam odisse uitam propter interueniens incommodum. @@&7Gabiis desertior atqve.& @@Gabii[s] uicus in Sabinis iuxta Lucretilem montem, unde et aqua Gabia. @@&7Aspersvs volet.& [2Legitur]2 et '&1uouet&'. @@Feliciter. @@@@{1[DE SATVRA}1 @@Satura dicitur carmen apud Romanos, nunc quidem maledicum et ad carpenda hominum uitia, archaeae comoe- @1 diae charactere compositum, quale scripserunt Lucilius et Horatius et Persius; at olim carmen, quod ex uariis poema-tibus constabat, satura uocabatur, quale scripserunt Pacuuius et Ennius. Saturam autem dictam siue a saturis, quod simi-liter in hoc carmine ridiculae res pudendaeque dicuntur, quae uelut a saturis proferuntur; siue a satura lance, quae referta uariis multisque primitiis in sacro diis apud priscos inferebatur, et a copia ac saturitate rei satura uocabatur. @@Alii autem putant dictam a lege satura, quae uno rogatu multa simul conprobat, quod scilicet et in eius modi carmine multa simul poemata conprehendantur.] @@&7Fvrnos et balnea.& Fornos hoc est [2furuos]2 a nigro colore dicimus propter fuliginem, uel obscuritatem, quam intus habent. @@&7Nec si te validvs iactaverit Avster.& @@Sensus hic est: non, inquit, ea bona ducenda sunt, quae necessitate diligimus, uel comparatione peior[2um]2. @@&7Incolvmi,& id est: [2n]2ihi[2l]2 de statu suo requirenti[s] et cui nihil desit ad uotum. @@&7Paenvla solstitio.& Apparet et paenula[2m]2 solstitio et cetera alia, quae per ordinem dicit, diuerso tempore super-uacua pro illis tunc moribus fuisse. @@&7Per brvmam Tiberis.& Quis enim tunc nataret? @@&7Sextili& [&7sextili&] &7mense:& Augusto. @@&7Non locvs effvsi late maris arbiter.& @@Arbitr[i]um pro [2re]2moto posuit, ut arbitros remoueri dicimus, hoc est ali[2eno]2s a negotio. Maris [est] arbiter est locus, qui trans mare longe positus atque discretus [2est]2. P(otest) arbiter et medius intellegi. @@&7Strenva inertia.& Cacozelon. [2C]2ic[2ero]2: @1 @@@@&1Cum tacent,& [2&1clamant&]2. @@Vergil.: @@@@&1Sequiturque sequentem&. @@&7Est Vlvbris, a.& @@Vlubrae locus in Italia, in quo nutritus est a Caesare August[2us]2. Propter quam causam ab [2H]2oratio nominatur, cum sit desertissimus uicus. @@&7Frvctibvs Agrippae Sicvlis.& Ad Iccium, quem etiam ly-rico carmine inconstantiae reprehendit, qu[2oni]2am per aua-ritiam philosophiae studium militia[e] mutauit. Hic autem nunc Iccius procurator Agrippae est constitutus[, cui agrum eum commendauit]. @@&7Si ventri bene.& Si praesto cibus et potio. @@&7Later&[2&7i&]2. Si non desunt stramina dormienti[s]. @@[2&7Pedibvsqve&.]2 Si habet equum, quo uehatur. Et est ex-planatio superioris sententiae, qua dixit: @@@@&1Pauper enim non est, cui rerum suppetit& @@@@@@&1usus&, hoc est: cui nihil ad uitam deest. @@&7Abstemivs.& Qui abstinet; an, ut quidam putant, abs[te] temeto, id est: siccus ac sine uino et sobrius? @@&7Sic vives p., vt te& [&7vt&] &7c. l&[2&7iq&]2&7v&[2&7id&]2&7vs.& @@Sicut uiues, tantum fru[2e]2ris diuitiis, quantum Mida. @@&7Vel qvia natvram m. p. n.& Hoc est: quia nihilominus auarus est diues, quam pauper fuit is, qui auarus natus est. @@&7Vel qvia c. p.& @@Epitherapeusis, qua dicit illum philosophandi studio sordide uiuere. @1 @@&7Miramvr, si D. p. e. a.& @@Hoc [2s]2ensu dicit: mirum sublimio[2rum]2 rem peiorem esse factam, dum illi philosophiae student, quando Iccius et pecuniae simul seruiat et sapientiae, qua $I)RWNI/A& ostendit non posse utrumque fieri. Constat autem Democritum apud Abderitas ciues suos causam dixisse amissi patrimonii sui, et absolutum prolatis libris, quos de physica scripsit. @@&7Democriti pecvs edit agellos.& @@Hoc est: pascuus et desertus ager Democriti factus est. @@&7Qvae mare conpesc. c.& @@Hae quaestiones sunt pertinentes ad fysicam philoso-phiae partem. @@&7Rervm concordia discors.& Cacozelon dicitur. @@Tangit autem par[t]em conpagem rerum ex elementis diuersis aptam atque conexam. @@&7Stertinivm acvmen.& Perifrasis tropus, hoc est: Stertinius. @@Hunc et alibi tangit ut Stoicum, qui de paradoxis loquitur. @@&7Trvcidas.& Exprimis, elidis, et proteris. Conuenit autem hoc uerbum huius [2mo]2di p[2ul]2mentis. @@&7Siqvid petet. &1Petet& nunc uolet. @@Vergil.: @@@@[2&1N&]2&1e& [2&1p&]2&1e&[2&1te&]2 &1con[c]ubi[n]is na&[2&1ta&]2&1m.& @@Quomodo &1ultro? Vltro& aut 'ultra', id est 'plus quam uolet', aut 'a[2nt]2e quam dicat'. @@&7Vilis amicorvm est annona, bon&[2&7is&]2. [2Nil,]2 inquit, tam uile pro amicitia dari potest, quam quod deest uiro bono obsecutur[2o]2[s] scilicet, si in tempore acceperit. Nihil autem sapiens desiderabit, quam[2quam]2 magni pr[a]e[2t]2ii sit. @@&7Ivs imperivmqve P.& @@D[2e hoc]2 et in lyricis: @1 @@@@&1Redditum Cyri solio Prahaten& @@@@[2&1Dissid&]2&1ens pl&[2&1eb&]2&1i n&[2&1u&]2&1m&[2&1ero&]2 &1bea&[2&1torum&]2 @@@@&1Ex&[2&1imit uirt&]2&1us&. @@&7Caesaris genibvs minor.& Subtiliter dixit ad genua de-uolutum. @@&7Vt proficiscentem docvi te saepe divqve.& [2Ad Vinnium]2 haec scribit, quibus docet Horatius, quem ad modum Augusto uelit exhiberi libellos suos. @@[2&7Sarcina chartae&]2. Sarcina[2rii]2 non oportune reddunt[ur], quae sibi quisque m[2a]2ndauerit, sed ita inportune se offerunt, ut abicere uelle uideantur. @@&7Asinaeqve p.& Commod[2e]2 ostendit non aliquo uitio hoc cognomen Vinnio contigisse, sed gentile [2fuisse]2. @@&7Lamas.& Lama est uorago $A)PO\ TOU= LEMOU=.& Nam lemos est ingluuies, unde Lamiae quoque dicuntur deuoratrices puerorum. @@&7Pvrri&[2&7a&]2 &7l.& Fictum aniculae nomen ancillae con-temptum, ut ait Persius: @@@@&1Pannucia Baucis&. @@&7Tribv&[2&7li&]2&7s.& Vnus ex eadem tribu, hoc [2est]2 plebeius ad conuiuium pergens. @@&7Morari.& Delectare. @@&7Mandataqve f. &1Mandata& n[2unc]2 p[2a]2r[2ti]2cipiu[2m]2 est, non [2n]2om[n]e[2n]2. @@&1Frangas& autem bene quasi asin[2a]2 ut supra: @@@@&1Clitellas ferus inpingas&. @1 @@&7Vilice silvarvm.& Ad uilicum suum scribit, in qua omnem hominem uitiosum paenite[2re ai]2t uoluntatis suae; simul compara[2t]2 s[2e]2 et illum satyrice quaerens, uter peior sit. @@&7Habitatvm qvinqve f.& Quinque uillis possessum. @@&7Qvinqve b. s. V.& Qui olim quinque senatorum fuit. Varia autem est locus in Sabinis celeberrimus aliquando. @@&7Et melior& [2&7si&]2&7t Horat. an& [2&7r&]2&7es.& Deest: Horati. @@&7Et amat spatiis,& id est: conatur erumpere uelut quibus-dam carceribus inpe[n]d[2i]2ent[2i]2s officii, ut cursum ad uillam confecturus inuadat. &1Spatiis obstantia claustra& sunt carceres, et translatio ab equis circensibus facta. @@&7Mediastinvs.& Incola mediae ciuitatis; an in officio balneatoris mediastinus? @@&7Me constare mihi scis.& Hoc est: eundem esse me nosti [2n]2e[2c]2 umquam de opere ruris mutare sententiam. @@&7Tesqva.& Loca aspera atque siluestria. @@&7Amoena vocat mecvm qvi sentit.& @@Hoc est: quod tibi displicet, hoc alteri [2m]2e[2c]2um placet. @@&7Vncta.& @@Opulenta. Sic ipse alibi: @@@@&1Accedes siccus ad unctum&. @@&7Et qvod angvlvs iste feret.& Per hoc ostendit an-gulum quendam sui agri [2n]2on ess[2e]2 aptum uitibus, quando dixit [2fa]2c[2i]2lius illic piper et tus, quam uuam posse progigni. @@Sicut Vergil.: @@@@@@&1Maria ante exurere Turno,& @@@@&1Quam sacras dabitur pinus&. @1 @@Et est 'uua' septimus casus. @@&7Terrae gravis. &$*)/AXQOS A)ROU/RHS. @@&7Vrgves:& quasi terrae grauis. @@&7Bovemqve disivnctvm cvras:& otiosum pascis. @@&7Mvlta mole doc.& @@[2H]2oc e[2s]2t praefossis tramitibus. @@Sic alibi ipse de fluuio: @@@@&1Doctus iter melius&. @@&7Qvem tenves d. t.& @@Deest: [2me]2, ut sit ordo: [2m]2e que[2m]2 tenues decuere togae, [2c]2ena br[2e]2uis iuuat. @@&7Nec& [2&7l&]2&7vs&[&7s&][2&7isse&]2. Videtur amfibolon '[2l]2us[s]isse': utrum 'olim' [2f]2e[2c]2i[2t]2 a[2n]2 'nunc' ta[2nd]2e[2m]2 modum ludo ponendum esse credamus? @@&7Limat.& Adtenuat, inminuit, adterit. [2&7Obliqvo ocvlo&.]2 [2Id]2 e[2s]2t inuido oculo. [2&7Morsv&]2. Or[2e mord]2a[2ci]2. @@[2&7Venenat.& Fa]2scinat. @@&7Cvm servis vrbana diaria.& Non 'cum seruis [2m]2oue[2n-te]2m', sed 'cum seruis rodere mauis'. E[2x]2 ambi[2gu]2o haec est eligenda distinctio. @@&7Cvm servis& [2&7vr&]2&7b&[2&7ana&]2 &7dia&[2&7ria&]2. Deest 'Tu uero'. Sic enim erit contexta sententia. @@&7Calo.& Vel ab eo, quo[2d]2 frequenter [a]uocetur, dicitur calo, uel quia [2$KA=LA&]2 Graece ligna dicuntur, et ille uadit saepe lignatum. @1 @@&7Qvae sit hiemps Veliae, qvod caelvm.& @@Scribit saturic[a]e de Ba[2iis]2 luxuriosi[2s, et]2 tangit eos, qui [2in]2 penuria[m] philosophantur, idem uoluptatibus serui-turi, si fruendi habeant potestatem. @@Et est in hac epistula $U(PE/RBATON& longum, quod hoc or-dine soluitur: quae [2si]2t hiemps Veliae, quod caelum, Va[2l]2a, S. q. h. [2r.]2 et q. u., tractus uter plures lepores, uter educet apros, utra magis pisces et echinos [2a]2equora celent: scribere te nobis, tibi nos adcredere par est. @@&7Nam mihi& [2&7Baia&]2&7s[t&] &7Mvsa svpervacva&[2&7s&]2. @@Na[2m]2 mihi quidem [2ne]2 Ba[2i]2is opus sit ad curam corporis facit Antonius Musa medicus. @@&7I. m. facit i&[2&7nvi&]2&7s&[2&7vm&]2. Consuetudo lauationis meae, quod mediis frigoribus $YUXROLOUSI/A&[2$I&]2 [2utor]2. @@&7Myrteta. &1Myrteta& aquas, quas uulgo myrtarias dicunt. @@&7Sane myrt&[2&7et&]2&7a relinqvvnt&. Sane, inquit, aquas frigid[2a]2s petunt; propter quam rem gemit et irascitur per in-uidiam uicus deseri sua[2su]2 Mus[2ae]2. @@&7Cessantem morbvm.& Aut generaliter quemlibet morbum, aut podagram, et a[2r]2t[2h]2riti[2n]2. @@&7Svlphvra.& @@Sulphureas aquas et Baianos uapores. @@&7Avdent.& Bene &1audent&, ut pote aegri ad aquas frigi-das pergentes. @@&7Mvtandvs locvs est.& Deest: ergo. Mutandus locus est praesertim homini non tam medicum quam delicias pet[2en]2t[2i]2. @1 @@&7Deversoria nota. &$*SU/NLHMYIS,& id est: mutanda. @@&7Qvo tendis? non mihi C.& Nunc hoc tamquam ad equum loquitur consuetudine[m] [2de]2uertentem. @@&7Sed eqvi frenato avr.& In equi ore frenato est quaedam, inquit, auricula, qua captat famam locorum, et, prout cogn[2o]2-uerit, iter dirigit, aut deuertit. @@[2Et]2 est suauis allegoria, qua significat magis uolu-ptatem homines captare quam curam corporis. @@&7Vtrvm popvlvm.& Vtr[2a]2m ciuitatem, ut si diceret: utrum Cumas an [2B]2aias. Sic Vergil.: @@@@&1Ac ueluti magno in populo&. @@&7Nihil moror illivs orae:& non patior. @@[&7Generosvm et lene reqviro.&] @@&7Qvod me Lvcanae ivv.& Inter omnia, quae ex uino ac-cidunt, etiam illius est maximum, quod uires praestat in uenerem. @@Hoc est ergo quod [uires] dixit, &1quod iuuenem com-&1mendet amicae&, id est fortem, et amabilem amicae red-dat ut iuuenem. @@&7Fe&[2&7a&]2&7x.& Pinguis et uoluptarius, ut alibi ait: @@@@[2&1N&]2&1ebulo&[2&1ne&]2&1s Alcinoique& @@@@&1In cute cura&[2&1n&]2&1da plus aequo& [2o]2p. i. Hanc enim opinionem de his Homerus [2tradidit]2 in Odyssia. @@&7Maenivs vt rebvs maternis& [&7m.&] Hic Maenius et a[2li]2-bi[a] ab Horatio [2satyrice]2 conpellatur ut s[i]cur[2r]2a[m]: @@@@&1Maenius&, [et satyrice] &1absentem Nouium cum& @@@@&1carpere&[2&1t&]2. @1 @@&7Praesepe.& @@$*TAPI/NWSIS& et saturice pro mensa. Sic Plautus in Curculione. @@&7Inpransvs non.& Iratus scilicet ob hoc ipsum. @@&7Omasi:& uisceris bubuli. @@&7Nepotvm:& nequam et luxuriosorum. @@&7Vert&[2&7er&]2&7at in fvmvm et cinerem.& Come[2de]2rat atque absumpserat. @@&7Pecvnia:& res familiaris. @@&7Ne perconteris, fvndvs mevs.& Id est: ne forte percon-teris, uel $PRO&[$S&]$TA&[$K&]$TIKW=S& pronuntiatur, ut sit: ne perconteris, scribetur tibi f[2or]2ma loquaciter et situs agri. @@Scribit autem Quintio de aequanimitate ac temperantia sua, qua [2s]2e paruo contentum esse demonstrat arguens alios dissimulatis uitiis magis bonos uideri uelle quam fieri. @@&7Amicta:& uestita, maritata. @@&7Loqvaciter.& Bene &1loquaciter& quasi curiose audi-tur[2o]2 et scire cupienti. @@&7Continvi montes si dissocientvr.& Deest 'quidem' et 'sed ita', ut si[2t]2: continui [2qu]2idem, [2sed ita, ut]2 dissocientur opaca ual[2l]2e, unde intellegitur agrum suum uallemque inter continuos montes iacere. @@&7Dextrvm latvs& uallis scil. @@Dextrum dicit latus orienti[s] soli obiectum, sinistrum occidenti. @@&7Temperiem lavdes.& Hoc sic ait, quasi diceret, laude dignam esse temperiem regioni[oni]s illius. @@&7Dicas addvctvm propivs.& @1 @@Et hoc facete. Et nota Horatium in Italia nihil magis laudare quam Tibur et Tarentum. @@&7Fons etiam rivo dare.& Fons Blandusiae riuo, qui Di-gentia dicitur. Ergo magnus fons, siquidem ab illo [2o]2r[2t]2u[2s]2 riu[2us]2 non sine nomine est. @@&7Septembribvs horis,& quo tempore in urbe facile morbo corpora temptantur, e[2x]2 autumni aestu noxio. @@&7Tv recte vivis, si cvras esse qvod avdis.& Hoc est: [2s]2i tali[ci]s es, qualem te fama testatur, ac per hoc 'bonus'. @@&7Iactamvs iam pridem omnes te.& Hic aperte ostendit, qui[d] supra dixerit: @@@@&1Si curas esse quod audis&. @@Et est sensus: Iam pridem omnes te iactamus beatum. Quid est &1omnis Roma?& [Quid est] omnes Roman[2i]2. Et est figura per metonymiam. @@&7Sed vereor, necvi de te.& Hoc Persius aliter: @@@@&1Nec te quaesiueris extra&. @@&7Neve pvtes alivm& [2&7s. b. b.& In]2 ha[e]c sententia, qua ostendit neminem beatum nisi solum sapientem [&1neue &1putes alium sapientem&], deest 'excepto', ut sit: [me] neue putes alium beatum excepto sapiente bonoque. @@&7Nev si te popvlvs sanvm.& [2Tam]2 stultum est, inquit, alteri credere beatum [excepto sapiente] te dicenti qu[i]a[2m]2 populo fidem habere sanum te adseuera[2n]2ti, cum aegrum scias et tibi debeas temperare ab inportunis cibis. @@&7Siqvis bella tibi terra pvgnata.& [2Si]2quis pro tuis lau-dibus tibi dicat Caesaris laudes et addat hos uersus: @1 @@@@&1Tene magis saluum populus uelit, an popu-&@@@@@@&1lum tu,& @@@@&1Seruet in ambiguo, qui consulit et tibi et& @@@@@@&1urbi,& @@@@&1Iuppiter&, qui sunt notissimo ex panegyrico Augusti, tu, cum possis adgnoscere et dicere 'istae Caesaris laudes sunt, non meae', patierisne te emendatum uocari sapientemque, quod ille est? et hoc ait: @@&7Tene magis salvvm:& utrum magis populus uelit te saluum [seruet Iuppiter qui consulit et tibi et urbi] an magis tu populum uelis saluum, seruet Iuppiter. @@&7Q. c. e. t.& [2&7e. v.&]2, in ambiguo. [2Quo]2 sensu [2o]2sten-ditur tantum amorem Caesaris esse erga populum, et contra populi[s] erga Caesarem, ut [in] incertum sit, uter alterum magis diligat. @@&7Avgvsti lavdes& [2 &7. . .& ]2 &7cvm.& Ordo et sensus: cum possis agnoscere. Et est figura $A)NASTROFH/. @@&7Respondesne.& Ordo et sensus: respondesne tu, dic sodes: nempe uir bonus et sapiens nomine dici ita delector ego ac tu: hoc est 'nempe tu, qui me reprehendis, in eodem uitio repperieris quo ego', quod non negat Horatius, sed ostendit hoc ipsum non minus in se quam in altero stultum esse. @@&7Nomine& [2 &7. . .& ]2 &7dici. &$'*ARXAI+SMO\S& figura. Vergil(ius): @@@@&1Et te crudelem nomine dicit&. @@&7Ego ac tv.& Atque tu, hoc est: et tu non minus, quam ego. @@&7Qvi dedit hoc hodie, cras, si v., a.& @1 @@Si ideo [2s]2um sapiens, quia me dicit populus sapientem, sequitur, ut, cum non dixeri[2nt]2, non sim. @@&7Mendosvm:& uitiosum. @@&7Medicandvm& hoc est: non sanum. @@&7Vir bonvs est& [2&7qvis&]2&7? Qvi consvlta patrvm.& @@Responsio est. Totum per hironian. Ostendit enim hoc ipsum non esse, sed uideri bonum. @@&7Sed videt hvnc omnis domvs,& quam non est fallere. Et de[2est]2: sua. @@&7Nec fvrtvm feci.& Hoc contra eos, qui se putant dignos, quia non commiserint, cur damnarentur. @@&7Sabellvs.& @@Hoc est: ego Horat(ius). Sed in hoc nomine est quae-dam facies integritatis. Vergil(ius): @@@@&1Curibusque seueris&. @@&7Cavtvs enim m. f.& @@Nimirum, inquit, si idem cauent etiam nequam bestiae. @@&7Odervnt peccare.& @@Signate locutus est; primum non 'timent peccare', sed 'oderunt', deinde non 'metu poenarum', [2sed]2 'amore uir-tutis'. @@&7Formidine poenae.& Deest 'sed', ut sit: nihil quidem in te admittes, sed formidine poenae. @@&7Damnvm est, non.& Minus [2si]2quid perdidit, cui furatus es, non minus fur es, quam si totum abstulisses. @@Et hoc secundum Stoicos, qui dicunt paria esse peccata. @@&7Vir bonvs, omne.& Hironia. @@&7Laverna.& Laruearum dea, quae furibus praeest. @@&7Qvi&[&7n&] &7melior servo.& Ordo: [2qui]2 melior seruo sit aua-rus, non uideo. @1 @@&7Vendere cvm possis cap.& Hac comparatione uult osten-dere ita nos per stultitiam seruire fortunae, ut captiui ser-uiunt dominis uictoribus, seruati[s] scilicet non ex suo com-modo, sed ex eorum [h]u[2t]2ilitate, qui parcunt hominibus ser-uituri[2s]2 sibi. @@&7Serviet vtiliter.& @@Hoc est: ad omnia tibi dicto audiens erit, ut stultus cupiditatibus et fortunae obsequens facit et patitur uniuersa, quae dicit inferius. @@&7Vir bonvs et sapiens avdebit dicere&[&7re&]&7: Pent&[&7e&]&7hev.& H[2o]2c $PARA/DIGMA& de tragoedia est Bacchis, in qua inducitur Liber a rege Pentheo ligari iussus ipse [2se]2 soluere; quod simile sapienti est, quem car[c]ere[s] facultati[2bu]2s et mori non metuentem, nulla uis potest in seruitute retinere. @@&7Linea.& Finis uel pars. Terent(ius): @@@@&1Extrema linea [est]& @@@@&1Amare haud nihil est&. @@&7Qvam&[2&7vis&]2&7, Scaeva, satis.& [2Ad Scaeuam haec]2 scribitur, in qua dum ar[2s]2 obsequendi amicis maioribus [2c]2onmonstra-tur, Horat(ius) satyrico charact[2e]2re adstruit [2n]2ihi[2l]2 esse [se] [2a]2erumnosius et molestius obseruantia [2in]2 potiorem libero homini. @@&7Qvamvis Scaeva satis. &$*PROQERA/PEUSIS. @@&7Maioribvs vt&[2&7i&]2&7.& Id est: amicis. [S]e[2t]2 in consuetudine maiores dicimus. @1 @@&7Amicvlvs. &$*(UPOKO/RISMA. @@&7Vt si caecvs iter.& Prouerbialiter, u[2t s]2i sus Mi-neruam doceat. @@&7Qvod cv&[&7pe&]&7res proprivm fecisse.& @@Hoc est: quod eius modi sit, ut uelis hoc ipsum pro tuo haber[2e]2. @@&7Si te grata qvies.& Bene non ante monet [2et]2 praecipit, quo pacto obseruandi colendique sunt potiores, nisi prius ostenderi[2t]2 colendos esse. Et primum r[2e]2q[2u]2iet[2e]2m pra[2e]2-pon[2i]2t gratiosorum hominum so[2c]2i[2e]2ta[2t]2i. [2Sic]2 probatur illos esse laudandos, qui amicitiam consectantur. @@[2S]2&7i te grata qvies.& @@Si o[2t]2io delectaris, inquit, ex urbe proficiscere, a[2b]2i[n] Fe-rentiam, hoc est in desertum oppidum, quo dicto e[2i]2 ostendit Romae [2h]2aut aliquos amicos [2esse]2. @@&7Nam neqve divitibvs.& Diuites modo pro gratiosis posuit, ut Terent.: @@@@&1Omnia habeo, nec quicquam habeo&. @@Nihil enim [m]i[2ll]2i[2s]2 uidetur deesse per amicos. @@&7Nec vixit male, qvi natvs moriensqve fefellit.& @@&1Fefellit& i[2ntelle]2gitur 'ignoratus est, latuit'. Hoc autem Graecum prouerbium est: @@@@$*LA/QE BIW/SAS. @@&7Si prodesse tvis.& [2Or]2d[2o]2 es[2t]2: [2si]2 autem prodesse tuis uoles. @@&7Siccvs ad vnctvm.& P(auper) ad opulentum. @@&7Si prande&[2&7re&]2&7t holvs.& Hoc dictum Diogenis Cynici significat ad Aristippum Cyrenaicae sectae philosophum. Sen- @1 sus est autem [sit], si aequo animo paupertate[m] utamur, numquam nos regibus obsecuturos; si regibus obsequi m[2a-l]2uerimus, numquam in paupertat[2e]2 sordes aequo animo tole-raturos esse. @@&7Si sciret regibvs vti.& Astute, ut dignitatem huic sectae colendorum principum daret, inuertit, quod erat reciprocum, hoc est, 'si patienter regibus uteretur'; sed sic[ut] maluit &1si &1sciret&, ut uideretur in o[2le]2re patiendo labor [2e]2sse, in re-gibus ferendis ars [2e]2t labor. @@&7Vtrivs horvm:& Diogenis an Aristippi. @@&7Vel ivnior avdi.& @@Quare &1audi?& quia &1iunior&. Et hic ostendit, cu[2r]2 supra dixerit: &1Disce docendus adhuc&. @@&7Mordacem Cynicvm.& Facete &1mordacem& dixit. [2Et]2 hoc uere in Cynicum dicitur. @@&7Elvdebat.& Et hoc bene quasi [2iam]2 iamque morsurum. @@&7Scvrror ego ipse mihi:& [2mihi]2 propter me. @@&7Scvrro&[2&7r&]2&7.& Scur[2ri]2liter obsequor. @@Et haec uerba sunt Aristippi ad Diogenen. @@&7Eqvos& [2&7vt&]2 &7me portet, alat rex.& Hinc $PAROIMI/A: @@@@$*(/IPPOS ME FE/REI, BASILEU/S ME TRE/FEI. @@&7Officivm facio.& Modo honeste dixit, quod supra hu-militer &1scurror&. @@&7Ver&[&7r&]&7vm dante minor.& @@Quantumuis, inquit, quod accipis par[t]uum sit, mino-rem te facis tamen ab eo, qui tibi porrigit. Quod si es[2t]2, et non es[t] nullius egens, quod ipse de te iactas. @@&7Omnis Aristippvm.& Dicunt Platonem hoc [2ad]2 Ari-stippum dixisse, cum illum naufragum uidisset in pannis, @1 @@@@$*)=W *)ARI/STIPPE, PA/NTA SOI PRE/PEI. @@&7Praesentibvs.& @@Id est: paruis a[2c]2 qu[2a]2e praesto esse possunt, $TOI=S PAROU=SIN. @@&7Aeqvvm:& aequa[2nimu]2m et patientem. @@&7Dvplici panno.& Vili ueste, quam d[2i]2ploidem ueteres dixerunt. @@&7Patientia velat. &$*)ENIGMATOPOI&[$E&]$I/A. @@&7Mirabor, vitae via.& Mirum est, inquit, [2s]2i [de]decebit splendor hominem adsuetum sordidis rebus, ac per hoc: non decebit. @@&7Alter pvrpvrevm non ex.& Il[2l]2e scilicet, qui utrumque habitum consueuerit sumere ut Aristippus. @@&7Alter Mil&[&7lel&]&7eti textam& [2&7c.&]2 &7p.& @@[2Qui]2 panno duplici tegitur, ut Co[2e]2nicus Diogen[2e]2s di-ploide. &1Mileti& [2&1textam&]2 [[2f]2actam e[2x]2 lan[e]a]. Vestes Milesiae pr[a]etiosae sunt. @@&7Cane peivs et angve vitabit.& @@Facete locutus est in stultitiam hominis, qui pr[a]etiosam uestem non iam despicere, sed timere uideatur. @@&7Morietvr frigore.& M[2i]2re d[2e]2eo, [in]qui[t] uestiri nisi mis[c]ere non potest. @@&7Refer et si&[2&7ne&]2 &7vivat in.& @@Ins[t]ul(sus). Totum facete, quamuis dicatur non hoc fingi ab Horatio, [2s]2ed uere Aristippum Di[2o]2geni subducto pallio chlamidem subposuisse purpuream. @@&7Res gerere.& Deest: magnas. [S]e[2t]2 hoc exemplo osten-dit non, si tutum sit quiescere, idcirco et gloriosum uideri, @1 p[2ra]2es[2er]2t[2i]2m cum sit non ce[2rt]2a[2m]2 re[2m]2 ne[2c]2 hominem colere sibi consulentis ac pigri, res uero maximas [2g]2e[2r]2ere et uigilare officium strenui hominis atque laudandi. @@&7Principibvs placvisse.& A maiore ad minus [ueri]. Si-mile uideri gerere [2res]2 bellicas et promereri princip[2e]2s ciui-tatis. @@&7Non cviv&[2&7i&]2&7s homini c. a. C.& Et hoc exemplum est a similitudine. @@&7Sedit qvi timvit.& Bene &1sedit&, quo uerbo signi[2f(icat) segni]2tiam, unde et sedes: requi[2e]2tio. &1Qui timuit&. Non '[2qu]2i contempsit', [2n]2e noluisse s[2e]2 laude[2t]2. @@&7Qvid? qvi&[&7d&] &7pervenit, fecitne viriliter? atqve.& Hoc per interrogationem. Quicum agit, uel [2tarde]2 respondet uel inuertit orationem uel tacet. Hic ergo dicendo &1atqu&[2&1i&]2 &1hic &1est aut nusquam quod quaerimus& quasi tergiuer-santem urguet ad respondendum. @@&7Hic onvs horret.& Hic eloquitur, quod sibi in fine uoluit responderi, illum esse timidum, qui officium fugiat, illum fortem, qui subeat perferatque, ac per hoc, hunc laudandum, illum uituperandum. @@&7Avt virtvs nomen inane est.& @@Nomen inane uanumque esse uirtutem Epicurus dixit, [2et]2 ad uoluptatem referri uniuersa, quae facimus. @@&7Avt decvs avt pr&[&7a&]&7etivm.& @@Hoc Stoici dicunt ad honestatem et rectum, hoc est ad uirtutem omnia reuocan[2te]2s. @@&7Coram rege svo.& Iam praecipit dicens uerecundiam plus prodesse apud maiores amicos, quam procacem inpudentiam, praesertim cum tacentibus magis quam poscentibus largiantur. @1 @@&7Indotata m.& Mime(sis) fig(ura) [hoc est imitatio po-scentis aliquid]. @@&7Clamat& '&7victvm date&'&7,& hoc est: mendicat. @@&7Svccinit alter.& Subsequitur et canit, id est sequitur alter a[2c]2 petit. Et bene cantilenam mendicorum dixit. @@&7Dividvo findetvr.& Tapinosis. Nimi[2r]2um saturice 'qua-dra panis' inquit 'quae uni tibi dari poterat, frangetur ac diuidetur duobus', hoc est: diuiti inportunus eris et d[2ispli]2cebis, unde fiet, ut, etiam siquid solid[2an]2dum fuerat, cedat duobus. @@&7Sed tacitvs pasci si posset& [2&7corvvs&]2&7.& N[2unc e]2um signi-f(icat), qui si se pateretur ali a diui[2t]2e tacitum, neque sibi aemulum conpararet, neque minus acciperet. Nam coruus cum accedit ad cibum, strepitu uocis alias aues arcessit, unde fit, ut solus pasci non possit. @@Et subtili[s] figura [2ait]2 ita diuitem peti ab amicis, ut a coruis cadauera. Alii putant a coruo et a uulpe hoc trans-latum, sed male. @@&7Brvndesivm comes.& @@Idem, inquit, quod meretrix facit amatori suo, quem simulatis damnis plorabunde spoliat, facit etiam reg[2i]2 suo amicus minor, cum qu[a]eritur s[2i]2m[2ulans]2 in itinere, quo comes ducitur, aliquid se perdidisse uel sensisse incommodi. @@&7Nota refer&[&7e&]&7t meretricis& [&7c&]&7acvmina.& Hic locus de Tru-culento est Plauti fabula, ubi adulescens dicit: @@@@&1Aut perit aurum aut conscissa est pallula& et cetera. @@&7Catellam.& Catenam diminutiue. Catena autem proprie dicta est, quod canem teneret. @1 @@&7Periscelidem.& Ornamentum pedis circa crura. @@&7Flentis& mire non 'dicentis', sed 'flentis', ut fidem falsis lacrim[2ae]2 faciant. @@&7Vti mox nvlla fides.& Ita fit, inquit, ut postea etiam uera dicenti non habeatur fides. @@&7Nec semel inrisvs triviis.& Hoc [est] exemplo signif(icat) numquam postea crediturum que[2m]2 esse etiam uera dicenti ei, qui falsis rebus omnia fidei argumenta consumpserit. Hinc etiam prouerbium natum est: @@@@&1Qui semel scurra, numquam& [2&1p&]2&1ater familias&. Et est ordo: Nec adtollere curat f. c. p. @@&7Semel inrisvs triviis.& Nec [2si ue]2re, [l]inquit, crus fregerit planu[2s]2, crede[2t]2 e[2i]2 ulterius ille, qui ab illo inrisus est semel, et eum adtollet, quippe cum eadem faciat in uero do-lore, qua[2e]2 iam pridem f[2e]2cit in falso. Planum autem scurram dicit. Sic Cic(ero): @@@@&1Iste planus inprobissimus&. @@Osiris Aegyptiorum deus[, ad quem illo tempore iu-ratum homines ducebantur]. @@&7Credite, non lvdo.& Mimesis[, hoc est imitatio]. @@&7Peregrinvm. &1Peregrinum& pro ignoranti posuit. [2C]2ic(ero): @@@@[2&1V&]2&1e&[2&1s&]2&1trae peregrinantur aures&. @@&7Vicini&[2&7a&]2 &7ravca.& Nem[2pe]2: uicini uociferant[2e]2s. @1 @@&7Si bene te n&[2&7o&]2&7vi.& Aliud praeceptum, quo monet fu-giendam esse uel leuitatem adsentatoris uel e contrario ama-ritudinem resistentis in omnibus. Et dicit in utroque medio-critatem esse seruandam. @@&7Scvrrantis.& @@Turpiter adulantis. @@&7Amicvm. &1Amicum& dicit, grauitate ac dignitate beniuolum. @@&7Vt matrona meretrici dispar erit.& @@Id est: dissimilis. @@&7Est hvic diversv&[2&7m&]2 &7vitio.& Dicitur quid[2e]2m uitium fugien-[ti]s adulatoris incidere in peius uitium inconcinni et odiosi et inhonesti hominis et incommodi. @@&7Inconcinna.& @@Insocialis. @@&7Gravis.& Nunc molest[2a]2 e[2t]2 odiosa. @@&7Qvae& [2&7se&]2 &7commendat.& Mire stultitiam expressit &1com-&1mendat& dicendo. Nam ipsa odiosa est, cu[2m]2 commendari se putat. @@&7Tonsa cvte.& Bene non 'coma tonsa', sed 'cute', ut de ca-pillis i[2d]2 uideatur remanere, quod cutis est. @@&7Dentibvs a.& Sordidis scilicet ab incultu. @@&7Tonsa cvte, dentibvs a.& Characterismos hominis tristis et amari. @@&7Dvm vvlt libertas.& @@Facete &1uult& dixit, quia non sufficit, quod cupit. @@&7Virtvs est medivm v&[2&7i&]2&7ti&(&7orvm&)&7. &$*)ARETH\ METRIO/THS. @@&7Vtrimqve redvctvm.& Virtus, inquit, inter contraria uitia ita debet in medio sita esse, ut ab utroque crimine tantundem remota sit. @1 @@&7Alter in obseqvivm plvs.& Descriptio adsentatoris [2s]2cu[2r]2rae[r]eque. @@&7Et imi derisor&[&7em&] &7lecti.& Ordo: et imi lecti [2derisor. imi lecti]2 accubitor es[2t]2 semper derisor amici sui. &1Deri-&1s(or)& autem dicitur, qui e[2x]2 obsequi[2o]2 laudat, contra quam sentit. Sic alibi: @@@@&1Derisor plus laud&[2&1at&]2&1ore mouetur&. @@[2Sic]2 ego melius intellego ab his, qui putant metony-micos dictum imi lecti derisorem pro eorum derisorem, qui in imo lecto accumbant, id est, dominorum [2in]2 conuiuiis. @@Nam in summo et in medio amici, in imo rex ipse dis-cumbit. @@&7Sic nvtvm divi&[&7di&]&7tis.& Hic characterismos adulatorum est. @@&7Iterat voces et verb&[2&7a&]2. Hoc est: etiam quod leue di-ctum est, repetit et omnia uerba colligit, ne sine laude sint dicta, ac per hoc: dicit eadem, quae ille dixerit, et nullum uerbum non admira[2t]2ur, quamuis interdum eius modi sit, u[2t ex]2ciderit ore potius quam sit meditate sapienterque prolatum. @@&7Vt pvervm saevo credas.& Mirum et face[2t]2um exem-plum. @@&7Vel partis& [2&7m&]2&7imvm tract. S.& Recte; secundarum enim partium actores omnia summisse agunt; [2C]2ic(ero): @@@@&1Vt in actoribus Graecis fieri uidemus, saepe& @1 @@@@&1illum, qui est secundarum ac terti&[2&1ar&]2&1um par-&@@@@&1tium& et cetera. @@&7Alter rixatvr de lana.& @@Descri[2ptio]2 tristis, et duri. @@&7De lana& [2&7saepe&]2 &7caprina.& De nihilo, aut, ut quidam di-cunt, caprorum pilos, non saetam dicens esse, sed lanam. @@&7Propvgnat nvgis.& Ordo: pro nugis pugnat. @@&7Vt non sit mihi prima f.& [2rl]2q. @@Mimesis[, id est imitatio]. O[2r]2do[r] [2e]2s[2t]2: [2u]2t [2ea, quae]2 uer[2e]2 m[2ihi]2 placent, non omni libertate defendam, [non] deseram alteram uitam, quo signif(icat) non tanti facere inmortalita-tem, ut, quod senserit, non defendat. @@&7E&[&7t&]&7latrem.& Omni rabie uociferer ac defendam. @@&7Pretivm.& Commutatio pro acri liberalitate scil(icet). @@&7Aetas altera.& Instauratio uitae, ut Virbio contigit. @@&7Sordet.& @@Vilis est. Et sensus: ut ego a[2d]2sente[2r]2 alicui, pro pretio mihi, si altera aetas adtribuatur, neglegam ac sordidam ducam. @@&7Ambigitvr qvid enim?& [Bono stomacho] saturicos re-spondet ad haec, quae a tristi et amaro dicta sunt. @@'Quid enim agitur', inquit, 'quare tu insanias uel facias inimicum'. @@&7Castor sciat an Docilis plvs.& Hoc s[c]i[2c]2 pronuntiandum est, ut ostendatur leue ac neglegendum. @@Castor autem et Docilis, ut alii dicunt, histriones tunc temporis, ut alii, gladiatores fuerunt. @@&7Brvndisivm Minvci m.& @@Brundisium et Minucia et Appia uia peruenire potest qui uoluerit. @1 @@&7Qvem damnosa venvs& [2 &7. . .& ]2 &7nvdat.& @@Luxuriosum significat. @@&7Qvem praeceps a. nvdat.& @@Aleatorem significat. @@&7Dives amicvs, saepe decem vitiis.& Hoc dicit: ui-tiosum amicum, quamuis sit uitiosior, diues tamen se habere non patitur; credit enim uitia sua ob diuitias debere tolerari, uitia uero pauperis sustiner[2i]2 non posse, cum inferior faculta-tibus uirtute debeat conpensare fortunam. @@&7Saepe decem vitiis instrvctior.& @@Hoc est: decem uitiis auctior ad peccandum quam amicu[2s]2 minor. @@&7Ac velvti pia mater.& @@Mire superbiam diuitis pio mitigauit exemplo. [2Id,]2 inquit, potior amicus te uult esse quod mater filium, hoc est, inte[2g]2riorem a se magisque sapientem. @@&7Et ait prope vera.& Bene, quod stulte diues de se co-gitat, [2i]2d tamen in paupere uerum esse demonstrat; simul per mimesin loquentem diuitem facit. @@&7Stvltitiam pati&[2&7v&]2&7ntvr opes.& @@Opibus, inquit, conpenso, cum stultus sum. Simile illud est Sall(ustii): @@@@&1Quia secundae res mirae sunt uitiis obtentui.& @@&7Arta decet sanvm toga.& Arta toga, quae &1bis& [2ter]2 &1ulnarum& non sit, ut in e[x]podis dixit. Pro opibus enim ueteres magnas uel paruas habuerunt togas. @@Cic[2ero]2: @@@@&1Velis amictos, non togis&. @@&7Evtrapelvs cvicvmqve nocere.& @@Eutrapelus hic, ut apparet, corrumpendorum hominum callidus fuit adeo, ut sciret cum habitu et cultu solere stultis animum quoque mutari. @1 @@&7Cvicvmqve nocere volebat.& @@Quemcumque corrumpere uoluisset. @@&7Beatvs enim iam. &1Beatus& non uere, sed qui sibi bea-tus uidetur ex pulchris uestibus. @@&7Svmet nova consilia, et spes.& Perturbabitur scil(icet) et ex habitu mores ducet fietque delicatus. @@&7Dormiet in lvcem.& Hoc est: non euigilabit nec elu-cubrabit. @@&7Scorto postp. h.& Carius illi erit scortum et dulcius ho-nestate. @@&7Nvmmos alienos pascet.& Faenerabitur et faciet aes alie-num usuris crescere. @@&7Ad imvm.& @@Ad postremum. @@&7T&[2&7h&]2&7rax erit.& @@Auctorabitur se in ludum, ut gladiator sit. @@&7Avt holitoris aget.& Satyrice inuenit sordidissima fu-turo mercennario post beatum incessum cultumque [2i]2a[2c]2tantem. Et u[2t]2rumque tale est, quod sit [2s]2pec[2tac]2ulum populo. @@&7Arcanvm neqve tv s.& Bene. Mox enim dicet eiusdem esse prodere commissa, cuius et arcana perquirere ac scire uelle. @@&7Et vino tortvs et ira,& quia uinum et ira tormenta sunt, quibus multi e[2t]2i[2a]2m inuit[2i]2 secreta fuderunt. @@&7Nec tva& qui[2a]2 hoc uitium iac[2ta]2nt[2is]2 est. @@&7Aliena reprehend&[2&7e&]2&7s.& Vi[2ti]2um obtrectatoris est. @@&7Nec, cvm venari vol.& Odiosum enim facit inportunitas uoluntatis, et diuersitas studiorum. @@&7Gratia sic fratrvm.& Dum alterutrum sequitur studium. @@Quod si fratrum et ge[2m]2i[2n]2orum gratia sic dissiluit, quid te futurum es[2t]2, adsectator? @1 @@&7Donec svspecta severo.& [2Z]2e[a]t[2h]2um dicit osor[or]em lyrae. [2Sensus autem est: si Amphion fratri obsecutus usum lyrae]2 studiumque proiecit, tanto magis te conuenit potior[2i]2 amico consentire [atque]. @@[2B]2elle &7Lenibvs imperiis& quam $PIQANA/GKHN& Graeci uocant, cum qui po[2te]2st imperare blanditur. @@&7Qvoties.& Quoties, inquit, parauerit ire uenatum. @@Calydonium aprum [2Meleager]2 nobilis uenator ex-cepit; inde ergo epitheton fecit Horatius, ut Aetolis retibus 'ad apros factis' intellegamus. @@&7Svrge et inhvmanae senivm.& @@&1Inhumanae Camenae&, non est perpetuum epithe-ton, sed inhumane cum aspicit iam laedit. @@&7Pvlmenta laboribvs empta.& Suauiter signif(icat) cibos e[2t]2 praedam ex [2u]2enatu. @@&7Romanis sollemne.& @@Ab honesto uult persuadere laborem uenaticum non de-trectandum. @@&7Vitaeqve et membris.& @@Hoc ab utili sumptum est. @@&7Praesertim cvm val.& A possibili. @@&7Adde, virilia qvod speciosivs.& @@Hic ostendit turpe esse cessare firmiorem etiam infir-mioribus laborantibus. Et hoc a persona sumptum est. @@&7Scis, qvo clamore coronae.& [2Scis, quo]2 suffragio &1co-&1ronae&, id est multitudinis spectatricis in campo Martio exer-ceri soleas; quod argumentum a [2m]2i[2n]2o[2ri]2 ad maius dicitur. Nam si hoc facis ludi causa tantum, quanto magis facies propter amicitias et utilitatem tuam? @1 @@&7Deniqve saevam mil.& Occasio laudis inicienda[2e]2 et ipsius, ad quem scribit, et Caesaris Augusti. @@&7Svb dvce, qvi& [2&7t&]2. Sub Caesare, inquit [et Caesaris Au-gusti inquit], olim in Cantabria militasti, qui nunc Parthis [2e]2ri[2p]2it signa[t] Romana quondam capta cum Crasso. @@&7Adivdicat.& Adiungit. @@&7Ac ne te& [2&7r&]2&7etrahas et inexcvsabilis ab.& @@Sensus hic est: Noli, inquit, te retrahere ac denegare ludenti amico. Non enim excusare potes[t], quod ipse num-quam luseris, praesertim qui [2i]2n u[2i]2lla tua cum tuis saepe nugeris ac l[a]udas. @@&7Qvamvis nihil extra.& Quamuis, inquit, sapiens sis, et omnem curam tuam ad numerum hominum mo[2d]2umque red-igas, hoc est, ad rationem, ad sapientiam, interdum te tamen iocis ludoque delectas. Sic alibi ait: @@@@&1Dulce est desipere in ioco&. @@&7Partit&[2&7v&]2&7r lyntres exercitvs.& Vt imaginem pugnae Actia-cae, quae fuit inter Augustum et Antonium, [2efficias fratrem Antonium,]2 te Caesarem facis, lacus [Hadria] nomina[2tur]2 Hadria et tamdiu nomina simulata seruantur, [2do]2nec alter-utrum uincat. @@&7Hostili more& [2&7re&]2&7fertvr.& @@Agitur. Translatio [2a]2 fabula[e], quae, cum agitur de-nuo, referri [2dicitur. @@&7Consentire t. s.: qvi crediderit te&]2. Consentire studio suo, ille non solum studium lauda[2b]2it, sed etiam [2p]2laud[2e]2t. @1 @@&7Vtroqve pollice.& Vtraque manu. @@Tropos synecdoche: a parte totum. @@An quia, uehementius [2ut p]2laudat, manus iungens iungit pollicem cum proximo? @@[Protinus cum moneam.] &7Protinvs vt moneam. &1Pro-&1tinus& modo 'subinde' signif(icat). Et est $E)PIDIO/RQWSIS. @@&7Qvid de qvo&[2&7qve&]2 &7viro.& @@Tria dixit: quid dicas, de quo dicas, cui dica[2s]2. @@&7Percontatorem fvgito.& Vera sententia est. Eadem enim libidine prodit et audit[2a]2, [2qua]2, quae audire desiderat, per-scrutatur. @@&7Patvlae avres.& @@Paratae ad audiendum. @@&7Et semel emissvm v. &$*)EN U(POKRI/SI& [2p]2er [2ypo]2b[2o]2le[2n]2 pro-nuntiandum est. @@&7Non ancilla tvvm iecvr.& Non ames, inquit, seruum aut ancillam [ac] diuitis. @@&7Ne pveri domin&[2&7vs&]2, id est: diu[2e]2s. @@&7Incommodvs angat.& @@Ne, inquit, aut munere accepto laeteris, aut non accepto contristeris, cum omne munus sapienti res parua sit. Alii putant hoc dici: [2ne s]2entie[2n]2s ami[2cus]2 p[2e]2tentem pue-rum puellamue [ne domnus pueri puellae uel] beare te uidea-tur, ergo obnoxium faciat paruo munere, hoc est, mancipio, donato, aut incommodu[2s]2 difficil[2is]2que sit, et te angat amato-rem. [2Sic Vergilio, amorem]2 suum per allegoriam confesso, Alexandr[2um]2 puerum Pollio dominus do[2n]2o dedit. @1 @@&7Qvalem commendes, etiam.& Monet, nequem incognitum potiori amico temere commendet, huius periculo peccaturum. @@&7Ne mox:& ne postea. @@&7Incvtia&[2&7n&]2&7t aliena t. p. p.& Ne alio, inquit, peccante tu erubescas, qui eum commendaueris diuiti. @@&7Fallimvr et qvondam non.& Timet Horat(ius), ne sub hoc praecepto ipse maleuolus uideatur, qui dicat non temere quemquam diuitibus conciliar[2i]2 oportere, et ideo addidit: fal-limur tamen et interdum tradi[2mus]2 parum dignum. Quid igitur fiet, si peccauerit? minime defendendum. Decepit enim ipsum commendatorem. @@&7Qvem sva cvlpa premet.& Qui uere peccauerit, et in offensionem uenerit sua culpa. @@&7Vt penitvs notvm, si t.& Ne tu, inquit, in cassum ef-fundas defensionem pro [2in]2teg[e]r[2o]2, qui, ut saepe fit, male-dicorum criminatione[m] cum laeditur, tu quoque labefactaris laudator commendatorque eius. ѭ@@&7Qvi dente Theonino cvm.& Hoc est: qui cum mor-detur ab inuidis et obtrectatoribus, succurrendum tibi est, ne tu quoque laedaris. @@Theon autem quidam illo tempore rabiosae dicacitatis fuit. ҭ@@&7E&[2&7c&]2&7qvid ad te post pavlo.& Ordo: e[2c]2quid sentis? @@&7Nam tva res agitvr.& Sententia per allegoriam demon-strans uicinorum periculum nostrum esse. @@&7Dvlcis inexperti&[2&7s&]2 &7cvltvra.& @@Dulcem esse dicit amicitiam diuitis ei, qui non sit [2ex-pertus]2. Ceterum re ipsa plenam esse timoris [2et]2 molestiae. @@&7Dvm tva navis in alto est.& Cum prosperum cursum amicitiae tenes; et est tropus allegoria. @@&7Dvlcis inexp.:& ne ob aliquam offensionem merearis excludi. @1 @@&7Avra:& uel tenuis ac leuis culpa. @@&7Odervnt hilarem.& Hic ostendit, similem similibus de-lectari. @@&7Odervnt porrecta& [2&7n&]2. Hic ostendit, quid sit &1leuis &1aura&, hoc est, parua causa, cur quis non ametur. Pocula re[2cu]2sa[2n]2tem non amant; etiam si tu malam ualetudinem ostendas ad excusationem non bibendi. @@[2&7Porrecta&]2 &7negantem.& Etiam [2am]2m[2o]2t[2a]2 rec[a]usant[2em]2. @@&7Deme svpercilio nvbem.& Ne te, inquit, tristem praebeas aut nimis seuerum. Nam propter ha[2e]2c multi odium contraxer[2u]2nt. @@&7Plervmqve mod. o.& Deest 'etiam', ut sit 'etiam modestu[2s]2'. [2Vtrum]2 &1plerumque& pendet a superiore [pendet], an per [2s]2e intellegendum [est] non esse satis, bonum [2esse]2 nis[2i]2 ita te compares, ut qualis es[t], talis exi[2sti]2meris. @@&7Inter cvncta leges.& Et doctrinam esse necessariam [2ait]2 ad commendationem amicitiarum. @@&7Qva ratione qveas,& id est: quem ad modum possis sua-uiter uiuere. @@&7Inops cvpido:& auaritia. @@&7Nvm pavor et rervm m.& [&7r. i.&] @@Recte dixit. Vtrumque enim stultitiae: uel pauere ne amitta[2s]2, uel sperare cum uoto ingenti res mediocriter utiles. @@&7Virtvtem doctrina paret.& @@Hae omnes quaestiones de hac mora[bi]li philosophia sumuntur. @@&7Qvid te tibi reddat,& id est: uirtus, quae facit sapientem [2n]2ihi[2l]2 stulte facere, [2et]2 per hoc se ipsum [2non]2 laedere. @1 @@&7An secretvm iter.& Videtur hoc probare, quod ultimum posuit. Nam et alibi dixit: @@@@&1Nec uixit male, qui natus moriensque fe-&@@@@@@&1fellit&. @@&7Me qvotiens ref.& @@Hoc est: quoties in rure meo sum. @@&7Di&[2&7g&]2&7entia& nom[2en]2 riui fluentis per agrum Horat[2i]2. @@&7Mandela& pa[2g]2us est in Sabinis nimis contrahens at-que algid[2a]2 frigore et rugosa faciens hominum corpora. @@[2&7B&]2&7i&[2&7b&]2&7i&[2&7t&]2 &7pagvs.& Tropus metonymia. @@Hoc est: pa[2g]2ani bibunt. @@Et hic est, de quo ait: @@@@&1Fons etiam riuo dare nomen idoneus&. @@&7Qvid sentire pvtas.& @@Deest: nisi hoc. @@&7Etiam minvs.& @@Paratus sum, inquit, etiam minus habere quam habeo, dum modo uiuam quem ad modum uolo. @@&7Sit bona librorvm.& @@Studio prius librorum copiam quam frugis uictusqu[a]e est precatus. @@&7Ne flvitem dvbiae s.& [2Id est]2: [2n]2e alieni conuiuii sub incerta [2in]2uit[2at]2ione tempus exspe[2cte]2m. @@&7Sed satis est orare Iovem.& Haec a Ioue, inquit, petam, quae ipse mihi praestare non possum. Ceterum, ut aequum animum geram, in mea magis est potestate, quam Iouis. @@&7Prisco si credis, Maecenas.& @@Ha[e]c epistula ad Maecenat[2e]2m scripta pragmatiam suam uult in carminibus demonstrare. @1 @@Sed prius uituperat imitatores omnes et in primis poetas, qui uirtutes eorum, quos admirati sunt, non adsecuti continuo, [2s]2e his ipsis similes fore existiman[2t, si]2 ipsi sola illorum uitia consectentur, ueluti faciunt, [2qui,]2 quod fama est Homerum ui[2n]2osum fuisse, putant se bonos poetas reddi posse uinulen-ti[2a]2. Ergo hoc totum $I)RWNIKW=S& dicitur, non quod Horatius id ipsum uerum existimet uel de Cratini opinione uel de Homero temulento aut Enni opinione. @@&7Vt male sanos adscrib&[2&7s&]2&7it. &1Vt& temporis aduerbium est, quasi dicat 'exinde ut'. [2&1Ad&]2&1scripsit& bene, tam[2quam]2 in legionem suam. @@Nam hoc uerbum militare [2est]2. @@Et est ordo: Vt male s. a. L. S. F. q. p. @@&7Vina fere dvlces o&[2&7lv&]2&7. m. C.& @@Et haec $I)RWNI/A& est, ipsas quoque Musas etiam mane so-brias non fuisse. @@[&7Lavdibvs argvitvr vini&] facete addito Homero tamquam [2uinoso, quoniam]2 uin[2um]2 et in Iliade et in Odyssia saepe laudauit. @@&7Ennivs ipse pater.& @@H[2o]2c totum cum imitatione quadam dicitur stultae per-suasionis. Pater autem Ennius ideo, quod ipse primus Latinorum ad heroici uersus imitationem adspirauerit. @@&7Ad arma:& ad libros Annalium, quos Ennius scripsit. @@&7Forvm.& Per forum causidic[2o]2s et iuris consulto[2s]2 si-gnif(icat). @@&7Pvteal&[2&7qve&]2 &7Libonis.& Per puteal praetorem ac iudicem @1 signif(icat). Puteal autem Libonis sedis praetoris fuit prope arcum Fabianum [2inde]2 dictum, quod a Libone illic primum tribunal et subsellia collocata sunt. @@[&7A&]&7ma&[2&7n&]2&7dabo siccis:& sobriis tradam. @@[2&7Ad&]2&7imam cantare severis.& @@Vt ineptum est, inquit, [2a]2ctionem non a sobriis geri, sic absurdum est cantare [2ie]2iunos. @@&7Hoc simvl edixi, non cessavere poetae.& Statim ut hoc, inquit, omnibus dixi, [s]e[2c]2uti stulti sunt [2i]2ro[2ni]2am. @@&7Noctvrno certare mero.& @@Hoc est: dies noctesque potare. @@&7Qvid? siqvis vvltv torvo.& @@Quid si aliqui, inquit, uestem uultumque Catonis imite-tur, numquid continuo etiam uirtutibus Cato sit? @@&7Exigvae&[2&7qve&]2 &7togae sim&[2&7vl&]2&7et t. C.& @@Metonymia: id, quod fit, pro eo, qui facit. @@&7Rvpit Iarbvthan T.& Exemplum stulti imitatoris inter-posuit. Nam hic [2I]2arbutha Maurus regio [2g]2e[2n]2e[2re]2 fuit [C]or[2t]2us, qui, d[2u]2m [2T]2imaginem imitatur post conuiuium et inter po-cula declamantem, propter insolentiam faciendi, quod cona-batur, ipse diruptus est. [2Alii Ti]2mag[2i]2n[2em f]2erunt multos [conabatur] adhibere solitum et cenae et declamation[2i]2 suae dumque ab his multum laudatur, a[2d]2 imitatione[2m]2 sui pro- @1 uocasse [2I]2arbuthan, qui se e[2x]2 stomacho supp[2r]2e[2sso]2 rupit, dum Ti[bi]mag[2in]2e[2m]2 et dicendo et pascendo amicos conatur aequare. @@&7Decipit exemplvm vitiis imitabile.& Decipiuntur, inquit, stulti, qui, cum proposuerint sibi bonorum exemplar, eosdem tantum [2in]2 uitiis imitantur, ut ille, qui Catonem imitari se putat, si semper tristis ac sordidatus incedat. @@&7Qvod si pallere&[2&7m&]2 &7casv,& [2&7b.&]2 &7e. c.& Si uitios[2e]2, inquit, pallidus eg[2o e]2ssem, imitator meus medicaminibus uteretur, ut, cum [2cum]2in[2um]2 potaret, sic pallidus factus mei similis crederetur. Aiunt enim [2c]2u[2m]2i[2n]2[i]um dilutum et potum pal-lidum facere. &1Exsangue[m]& ergo: pallidum. @@&7O imitatores.& @@[2T]2am enim seruus ad alienum praescriptum uiuit, quam ille, qui est imitator alterius. @@&7Libera per vacvvm.& Iam de se dicit ostendens et quae et quo modo carmina scripserit. Sic enim incipit, quasi ne-minem fuerit secutus, sed libero consilio sua inuenta con-scrips[2er]2it. @@&7Per vacvvm,& quia nemo praecesserit. @@&7Qvi& [2&7sibi fidet&]2&7.& Bene &1fidet&. @@Praecedere, inquit, solus audet, qui recte sibi confidit, habetque alios pro e[2x]2ami[2ne]2 regem ap[p]ium sequenti[bus]. @@&7Pari&[2&7o&]2&7s.& Ideo &1Pari&[2&1o&]2&1s&, quia Archilochus Parius [2pri-mus]2 est iambici carminis scriptor. @@&7Non res.& De Archilocho, inquit, transtuli [2nil]2 praeter metrum. @1 @@Ceterum res et argumenta neglexi[t], quibus ille Ly-cambam persequitur, quo repudiatus est gener. @@&7Ac& [2&7n&]2&7e& [2&7m&]2&7e foliis ideo.& Timendum a[2it]2, ne me [2c]2ar[2pa]2s, tamquam in metris nihil in[2co]2are ausum ac proferre pro meo. Multa, inquit, ex diuersis auctoribus etiam ipse conposui[t] doce[a]t[2que]2, quem ad modum ipse conposuerit. @@&7Temperat Archilochi Mvsam.& @@Et Archilochi, inquit, utimur et Safficis uersibus. @@&7Mascvla& autem &7Saffo&, uel quia in poetico studio est [2in-clyta]2, in quo saepius [2ui]2ri, uel quia tribas diffamatur fuisse. @@&7Temperat Alcaevs.& Miscemus, inquit, et Alcaei metrum, sed [2neque isdem rebus]2 neque eodem ordine utimur uersuum. @@[2&7N&]2&7e&[2&7c&]2 &7socervm qvaerit.& @@Socerum Lycambam, [2s]2po[2ns]2am $*NEOBOU/LHN& [2d]2icit. H[2o]2s enim ad laqueum dicitur Archilochus conpulisse infami car-mine. @@&7Hvnc e&[&7r&]&7go:& Archilochum scilicet. @@&7Non ali&[2&7o&. I]2nde hoc est, quod dicit nullius se imita-torem esse dum taxat in[2ter Latinos]2 auctores. @@&7Inmemorata:& a nullo [2La]2ti[2ni]2 oris ante me dicta. @@&7Ingenvis.& @@Hoc uel ad Archilochum refertur multa obscena dicen-tem uel ad Lucil[l]ium, qui aeque multa spurc[e]a conposuit. @@&7Scire velis, mea.& De[2sunt]2 'si' et 'audies', ut si[2t]2: si uelis scire, audies. @1 @@Et hic se excusat, quod cum probetur a plurimis, non tamen habeat laudatores, uolens hanc causam esse, quod propter inuidiam, quae a[2e]2m[2ul]2a uirtutis est, etiam ips[2i sit]2 a[2mb]2iend[2u]2m grammaticos cum suis auditoribus prome-rendo. @@&7Grammaticas tribvs,& ipsam discipulorum multitudinem dicit, &1pulpita& uero ipsos magistros. @@&7Hinc illae lacrimae.& Hinc illa causa est, inquit, propter quam et alii lauda[2n]2tur [2e]2t [2e]2g[2o]2 non. @@&7Spissis indigna theatris scri&[2&7pta&]2. Haec quasi uerba sunt Horatii excusantis, cur non quod scripsit in publicum proferat. @@&7Nvgis addere pondvs.& @@Hoc est: pro re magna sua[s] [2c]2um pondere pronuntia-tionis adferre [2e]2t alioqui nugas peiores facere recitando. @@'&7Rides&' &7ait.& @@Haec inuidi uerba sunt respondentis Horati[2o]2, ut si dicat: inride[2s]2, cum ai[2s]2 diffidentia[m] te non recitare uulgo, cum superb[2e]2 fastidie[2n]2s ceterorum aures Caesari soli legas. @@&7Fidis enim.& Adhuc in[2u]2i[2di]2 uerba sunt exprobrantis, quod Horatius multum sibi adroget de carminum suauitate. @@&7Tibi pvlcher.& Iudicio [2tu]2o[n] conte[2mni]2s laudes. @@&7Ad haec.& Ordo: ad haec ego * * @@&7Displicet iste locvs,& in quo palam recitatur. @@&7Naribvs:& [2s]2annis uituperantium. @@&7Et lvctanti&[&7bv&]&7s acvto ne secer vngvi.& @@Per hoc signif(icat) multos aemulos omissa arte, de qua @1 certamen est, aliter laedere non cauentem, ut qui in luctatio-ne[m] unguem inprimit ad lacerandum aduersarium. @@&7Dilvdia posco.& Intermissionem ludorum uel dila-tionem. @@&7Lvdvs enim genvit.& Haec causa est, cur diludia po-stulet. @@&7Vortvmn&[2&7vm&]2 &7Ianvmqv&[2&7e&]2 &7liber.& @@Mirum est [ad] hanc [2ad]2locutionem inter epistulas poni, cum neque ad absentem neque ad hominem scripta sit, nisi quia [et] receptum est et principia et fines in omnibus libris nullius legis formula contineri. Vnde si[2c]2 Lucre-tius incipit primum Epicureae sectae librum, sic Vergi-l(ius) finit in Georgicis quartum. @@Haec itaque cum libro suo uidetur loqui, quem inposi-tum a[2n]2te fine[2m]2 cupidum esse dicit in publicum prode-un[2d]2i, cum domi continendus sit, ne in ma[2li]2gnos lectores incidens uituperetur. Vortumnus autem deus [2dicitur]2 es[2se]2 praese[n]s uert[2u]2ndarum rerum, hoc est, emendarum ac uendendarum, qui in uico Turario sacellum habuit; Ianus quoque similiter uicus est ab Iano gemino sic appellatus, qui in eo arcum habet sibi consecratum; per quos deos loca signi(ficat), in qui-bus cum ceteris rebus etiam libri ue[2n]2ale[2s]2 erant. @@Sane et ex his uersibus et in principio sequen[2ti]2s libri apparet Horat(ium) hoc uolumen quasi nouissimum @1 totius operis habuisse. Nam secundum epistularum coactus adiecit. @@&7Ilicet. &$*)EN U(POKRI/SEI&, quasi magnae temeritatis sit hoc librum uoluisse. @@&7Prostes.& @@Proponaris uenalisque sis. @@&7Sosiorvm pv&[2&7m&]2&7ice mvndvs.& @@Sosi[2i]2 illo tempore fratres erant bibliopolae celeberrimi. @@&7Odisti claves.& Odisti includi et sub sigillo esse, quod pudicis, inquit, gratum esse consueuit. @@&7Pavcis ostendi gemis.& @@Doles, inquit, quod paucis recitem. @@&7Commvnia.& Conuentus publicos. @@&7Et scis in breve te cogi.& Hoc est: nec totum nec per ordinem recitari fastidio poscent[2u]2m: @@&7Qvod si non odio peccant.& @@Sensus: quod si ego, [2qui]2 quasi augur tibi nunc pec-canti futura praedico, non odio tui loquor, tam diu Romae carus eris, quam diu retinueris pulchritudinem noui libri, tempore uero [2si]2 sordidior factus fueris, nemo te [2am]2abit atque describ[2e]2t, sed aut c[h]ar[2i]2[a]e consumeris aut fient ex te opistographae epistulae. @@&7Avt fvgies Vticam.& Vtica Africae, Hilerda Hispaniae est ciuitas. Ac per hoc propter [2m]2e[2tum]2 bellorum ciuilium adhuc illic Romanum exercitum detineri [2significat]2. @@&7Ridebit monitor.& @@Id est: ridebo. @@&7Hoc qvoqve te manet.& Satyrice omnia, quae detestatur dicitque inminere libro suo. @1 @@&7Pveros elementa docentem.& Quasi ipse liber pueros ele-menta docturus sit. @@&7Extremis in vi&[2&7c&]2&7is.& @@In ultima uicorum parte, ut Terent(ius): @@@@&1In ultima platea& dicit. @@&7Balba senectvs.& @@Balbus senex. @@&7Cvm tibi sol tepidvs.& Secundum [2mor]2e[2m]2 librariorum locutus est, qui circum quartam uel quintam horam dictata pueris praebere consueuerint, quo tempore tractabiliores sunt. @@&7Me libertino natvm patre.& Ipse enarrat uitam suam cynice non dissimulans humilitate[m] generis se esse pro-uectum. @@&7Vt qvantvm generi demas.& @@Causa, [2c]2ur sibi non tacen[2d]2i sint parentes. @@&7Primis vrbis belli p. d.& Augusto Maecenati Pollioni et ceteris. @@&7Belli domiqve.& Haec modo aduerbia sunt accipienda, non nomina. @@&7Corporis exigvi.& Haec descriptio characterismus di-citur. @@&7Praecanvm.& Propera canitie[m] et ante annos albo ca-pillo. @@&7Solibvs aptvm.& Solitum [2i]2a[2c]2ere sub sole et chroma facere. @@&7Tamen vt placabilis essem.& @@$*)EPIQERA/PEUSIS&, qua purgauit, quod se confessus est ira-cundum. @@&7Forte mevm siqvis te.& Facete, quasi dicat: non omnes sciant, sed ille solus quicumque quaesiuerit. @1 @@&7Qvater vndenos.& Annos quattuor et quadraginta dicit, et simul ostendit, et quo mense natus, et quo anno aetatis suae hunc p[2er]2scripserit librum. @@&7Collegam Lepidvm qvo dvxit Lollivs.& Figurate p[2ro eo]2, quod est: quem annum Lollius duxit cum collega Lepido. Et &1duxit& 'sortitus est' accipiamus, quia sortem duci dicimus. Etenim tam diu quis collegam dicit, quam diu ipse collega est, propter quod hoc 'nomen ad aliquid' dicitur. @@@@{1EPISTVLARVM LIBER I EXPLICIT}1 @@@@{1INCIPIT II FELICITER}1 @@&7Cvm tot svstineas et tanta negotia solvs.& Apparet hunc librum, ut supra diximus, hortatu Caesaris scriptum esse. Cuius rei etiam Suet[2on]2ius auctor est. Nam apud eum epi-stula inuenitur Augusti increpantis in Horatium, quod non ad se quoque plurima scribat. @@Ergo hic principium cum laude imperatoris, et ab ex-cusatione, quod illum nol[u]it occupatum in rep(ublica) suis inpedire sermonibus. Totaque sententia huius epistulae de poetis est ad hoc, ut subtiliter in eorum fauorem Caesarem moueat. Dicit enim Horatius Augusto soli contigisse, ut in-uidiam uirtute uiuus euinceret, ceterum autem [2an]2ti[n]qua [2no]2uis melioribus anteponi. @@&7Cvm tot svstineas.& Totus hic est sensus: Cum tantis rebus detinearis, o Caesar, remp(ublicam) la[2e]2d[2e]2re [s]e[2s]2t tem-pora tua, quae omnium commodis inpendenda sunt, longo sermone morari. @@&7In pvblica commoda.& Per hoc pulchrior e[2st]2 lau[2s]2. Et incerta distinctio est: [2utrum]2 'emendes [2in publica com-moda' an]2 'in publica commoda peccem'. @@&7More&[2&7r t&]2&7va& [&7ni&] &7t&[2&7empora&]2. Occupem teneamque te, cuius omne tempus in publica commoda consumendum est. @1 @@&7Romvlvs et Liber.& @@Laudata uirtute Caesaris laudat etiam felicitatem, qu[2a]2 dicit huic soli contigisse, ut inter homines etiam nunc posito iam diuini honores decernantur, quod nulli concessum sit horum, quos enumerat, hoc est, Romulo Libero Castori et Polluci, et cum his Herculi. Et est ordo: Romulus et Liber dum terras hominumque c. g. a. Nam illi, de quibus supra dixit: @@@@&1Post ingentia facta deorum in templa re-&@@@@@@&1cepti&, sunt. @@&7Agros adsign&(&7ant&)&7.& @@Hoc est: colonias deducunt conduntque urbibus milites suos. @@&7Ploravere.& Plus dixit quam 'doluerunt'. @@&7Di&[2&7r&]2&7am qvi&[&7s&] &7cont. Hi.& Hercules scil(icet). @@Et bene hoc elegit, quod inter labores eius uel maximum fuit. @@&7Nota portenta.& Qu[2a]2e sunt in XII Herculis laboribus diffamata. @@&7Fatali l&[2&7a&]2&7b&[2&7o&]2&7r&[2&7e&]2. @@Vtrum quem ad modum Vergil(ius) dixit: @@@@@@&1Vt duros mille labores& @@@@&1Rege sub Eurysteo fatis Iunonis&, @@[2an]2 &1fatali&, pro capitali ac molesto, ut ipse alibi: @@@@@@&1[Pl]I&[2&1l&]2&1ion& @@@@&1Fatalis ince&[2&1s&]2&1tusque iudex&. @@&7Svpremo fine,& id est morte. @1 @@Et est sensus: expertus est inuidiam tunc finiri, cum etiam uita finitur. @@&7Vrit enim fvlgore svo.& Rationem exponit, propter quam minus coluntur uiui, qui uirtute ceteris antecellunt, post obitum diliguntur. Grauis est enim, inquit, inferioribus et infra positis nocet, qui artibus bonis ceteros uincit; is [sed] requiritur tamen ac desideratur extinctus. @@&7Vrit enim& [2&7fvlgore&]2. Splendore quo fulget, et bene &1urit& ad fulgorem rettulit. @@&7Praesen&[2&7ti&]2. Viuen[2t]2i, sed splendidius hoc est qu[2ia]2 glossematicos. @@&7Matvros.& Adceleratos uel oportunos meritis tuis atque &1maturos& [2ai]2t recte. @@Aliis enim non maturi, sed seri honores dati sunt. @@&7Ivrandasqve& ac per hoc: diuinos tibi honores decer-nimus. @@&7Nil oritvrvm a.& Et hoc splendidius quam si 'nasci habere' uel 'natum esse' dixisset. @@Oritur enim sol, et oriri lux dicitur. @@&7Sed tvvs hic popvlvs.& In hac sola re sapit, quod [2i]2n te [2recte u]2idet, in ceteris autem peccat, qui nil optimum nisi antiquum putat et sui temporis uniuersa contemnit. @@&7Terris& [2&7s&]2&7emota s.& Vetera ac demortua. @@&7Svis temporibvs defvncta.& Ea, quae sua tempor[2a]2 con-pleuerint a[2c]2 finieri[2n]2t. @@&7Fastidit et odit.& @@Auxesis; plus enim &1odit& quam &1fastidit&. @@&7Sic favtor vetervm.& Vs[2que]2 adeo ueteribus fauens, ut etiam legum XII tabulas a decemuiris scriptas et foedera @1 uel cum Sabinis uel cum [2G]2abinorum [2populo]2 sub regibus facta, quae nunc Romani[2s]2 ob au[2st]2eram et rancidam uetu-statem, Latin[2a]2 non esse uidea[2n]2tur ita pulchr[2a]2 ex[2istimet, ut ea Musis]2 in Alba[2no mon]2te loquentibus dicat esse prolatiu[2a, e]2t non iam disertorum hominum, sed Musarum etiam [in]ui-deatur oratio. @@&7Pontificvm libros.& @@Vtrum annales, an ius pontificale signif(icat)? @@&7A&[2&7nno&]2&7sa volvmina va&[2&7t&]2&7vm.& Veter[2i]2s Marcii uatis Sibil-laeque et similium. @@&7Albano monte.& Cur &1in Albano monte?& Vt[2i]2que propter uetustatem, quod ante Romam Alba regnauit. @@&7Si qv&[2&7i&]2&7a Graecorvm svnt.& Ha[2e]2c tota sent[2ent]2ia usque &1miratur nihil& [2&1n&]2&1i&[2&1s&]2&1i quod Libit&[2&1in&]2&1a sacrauit& hunc sensum continet: si ideo carmina La[2t]2i[2n]2a[nti] antiquis-sima quaeque laudantur, qui[2a]2 antiquissimi quique [an] Graecorum optime scripserunt, eo [2re]2s redit, ut secundum eandem aestimationem, in qua doctrina, non tempus quaeritur, [eandem] debeat [2e]2t Romanus poeta statim placere, qui bonus est. Quod si non est, qu[2i]2d multa[ta] men[e]tiam[2ur]2, ut illi, qui, qu[2a]2e manifesta sunt, negant? Non solum enim adsecu[2ti]2 doctrina[2m]2 sumus, uerum etiam Graecos uicimus. Sin autem @1 tempus [2et]2 uetustas in carmine tamquam [2in]2 uino sunt inquirenda, uelim scire, quotus annus prob[r]um carmen ef-ficiat. Quo ipso facile demonstratur stultitiae esse [2t]2em[2p]2o[2r]2a [tur] in libris considerare, non meritum. @@&7Eadem trvtina.& Eodem examine, eodem iudicio, eadem aestimatione. @@&7Nihil.& [2Quae]2 sunt, negant. @@Nam constat intr[2a]2 oleam et ex[2tra]2 nucem esse duritiam. @@&7Venimvs ad svmmvm fort.& @@Vtrum 'imperio' an 'et ceteris rebus, quas enumerat'? @@Non habet, inquit, quod nobis amplius fortuna iam praestet. @@Ergo et perfecti poetae sumus. @@Sed hoc intellegi quam dici se maluit. @@&7Qvi decidit.& @@Qui defunctus est. @@&7Exclvdat ivrgia finis.& Tamquam tacentem urguet a[2d]2 numerum annorum significandum. @@Pone, inquit, finem et iam nulla contentio est. @@&7Est vetvs atqve probvs.& @@Hoc quasi ex alia persona dicitur. @@&7Qvid qvi deperiit.& Hoc Horatius ex persona sua dicit. @@&7Veteres:& bonos. @@&7An qvos et praesens et postera r. ae.& @@Malos. @@&7Ist&[2&7e&]2 &7qvidem veteres.& Hoc ex alia persona. @@&7Vtor permisso.& Ex sua. @@&7Cavd&[2&7ae&]2 . . &7vt& [2&7e&]2&7qvinae&: id est: singulos. @@&7Dvm cadat elvsvs.& Tam diu singulos annos detraham, donec paulatim subducto aceruo numeri decipiatur elusus, qui ad summum tempor(um) uocat poetas. Et hoc uincet uel in [2au]2gendis uel in minuendis aceruis. @@&7Qvi redit ad fastos.& @1 @@Qui per consules annorum colligit numerum. @@&7Miratvr.& Et qui nihil laudat nisi quod [d]elatum fuerit et sepultum. @@Mire[r] ergo dictum et facete &1Libitina et sa&[2&1c&]2&1rauit&, quasi ab ipso feretro uenerationem acceperit poeta defunctus. @@&7Leviter cvrare videtvr.& Securus iam de prouentu suae laudis est Ennius, propter quam ante sollicitus in principio annalium suorum somnio se scripsit admonitum, quod se-cundum Pythagorae dogma anima Homeri in suum corpus uenisset. Facete autem &1somnia Pythagorea& dixit, ut ipsum etiam Pythagora[2m cum]2 sua sibi[met] metempsychosi [2r]2idere uideatur. @@&7Leviter cvrare.& @@Secur[2u]2s esse. @@&7Qvo cadant.& @@Quem successum habeant. @@Ostendere autem uult sine difficultate poetas ueteres solere laudari. @@&7Somnia Pythagor&[2&7ea.& S]2u[2nt]2 libri annalium. @@&7Ambigitvr . . . av&[2&7f&]2&7er&[2&7t&]2 &7Pacvivs docti& [2&7f.&]2 &7s.& Cum am-bigitur, [2uter]2 utro sit prior, ambo laud[2antur]2. Nam Pacuius famam docti[s] aufert atque consequitur Sophoclis, Acci[2us]2 Aeschyli Euripidis, qui dicend[2i]2 s[2u]2nt [2alti]2. Alii sic acci-piunt, tamquam senilis a doctrina et gloria adscribatur Pacuio, Accio uero altitudo ingenii sublimitasque uerborum. An ambo [2s]2enes [2glo]2r[2i]2am consequuntur, alter docti, [2alter]2 alti tra-goediographi? @1 @@&7Dicitvr A&[2&7f&]2&7rani toga.& Bene; togat[2as]2 enim scripsit Afra-nius, in quibus Menandri stilum uidetur imitatus. @@&7Vincere& [2C]2&7a&[2&7e&]2&7cilivs gravitate,& [2&7Terentivs&]2 &7a&[2&7rte&]2. Vtrum alterutrum uincit, an ceteros uniuersos? @@&7Ho&[2&7s&]2 &7edi&[2&7s&]2&7cit.& @@In scholis. @@&7Et hos ar&[2&7t&]2&7o&[&7s&] &7stipata:& in spectaculis. @@&7Habet.& @@Credit, ducit, existimat. @@&7Ad nostrvm tempvs& [2&7L. s. a. a.&]2 Ordo est: ab aeu[2o]2 Li[2ui]2 scriptoris usque ad nostrum tempus [L. s. a. a. Ordo est ab aeuli scriptoris usque] quaedam rect[a]e, quaedam praue iudicat populus. @@Liuium autem dicit Andronicum, qui primus omnium Latinas fabulas scripsit. @@&7Si veteres ita miratvr.& Hoc peccat. @@&7Si qvaedam nimis antiqve.& @@Hoc rec[ep]tum. @@&7Ignave:& humiliter. @@&7Et Iove ivdicat aeqvo.& @@Propitio [et propitio et] si[bi] quidem Ioue irato fit, ut errent homines ac delirent. @@&7Non eqvidem insector.& Quod uitium est [et] obtrec-ta[2nt]2is [est] hominis. @@&7Delenda& [&7l. e. f.&] @@Faceta subtilitas. Non censeo, inquit, dele[ga]nd[2u]2m L[2i]2uium, et hoc illi honoris causa defero propter uetustatem. Ex libris eius saeuus, inquit, Orbilius quondam librarius ma-gister mihi dictata praebebat. @1 @@&7Plagosvm.& @@[2S]2aeuum et saepe plagas inferentem. @@&7Sed emenda&[2&7ta&]2&7.& Non delendum puto L[2i]2uium, sed indignor illum pro [2per]2fecto et emendato auctore laudari. @@&7Et exactis m. d. m.& Exa[2m]2i[2ne]2 uel [p]agina[e], quae pars [2tr]2utin[2a]2e est. @@&7Indignor qvicqvam re.& @@Deest: in meis carminibus. @@&7Nec veniam& [2 &7. . .& ]2 &7posci.& [2De]2e[2st 'm]2o[2do']2, ut sit: non modo ueniam, sed etiam honorem antiqui[tu]s posci [uideo posci] [2e]2t audiendum iterum est 'indignor', ut sit zeugma a superiore, aut deest 'uideo', ut sit $E)/LLIYIS&. @@&7Recte necne crocvm floresqve.& A[2tta]2 togatarum scriptor es[2t]2, qu[2i]2 in fabula, quae inscribitur Materterae, ita florum genera [2e]2numerat, ut sine dubio reprehendendus sit ob nimiam loquacitatem. @@&7Si dvbitem.& @@Plus dixit, quam si diceret 'reprehendam'. @@&7Clament peri&[2&7i&]2&7sse p.& Non 'dicant', sed &1clament&. @@Et bene &1patres&, quibus sola antiquitas placet. An &1patres& hoc est: senatus? @@&7Ea cvm reprehendere coner.& [2Recte reprehendere 'coner']2 inquit; non enim 'reprehendam'. @@Aesopus autem et Roscius famosissimi comoediarum [2actores]2 fuerunt. Ac per hoc ostendit stultos homines, qui non merito ac uirtute [2st]2i[2l]2i, sed tantum modo personarum auctoritate mo[2u]2eantur. @@&7Vel qvia nihil rectvm.& Hoc uitium superbiae est. @1 @@&7Vel qvia tvrpe p. p. m.& Nobis scil(icet). Et hoc uitium p[2ra]2ui pudoris est. [2Nisi]2 essent pueri male d[2o]2cti, dicerent. @@&7Iam Saliare Nvmae.& @@Quod Saliis Numa ipse conscripsit in templis canendum. ֭@@&7Et illvd, qvod m. i., s. v. s. v.& @@Qui me dicit nescire, quod et ipse nescit. @@&7Ingeniis non ille.& Hoc sensu uult ostendere huius modi homines, qui non merit[2o]2 ac uirtute stili, sed tantum modo personarum auctoritate mortuis faueant, [s]e[2t]2, quod est peius, inuidos, qui [2ui]2uos contra meritum oderint. ڭ@@&7Qvod si tam Graecis n. i. f. q. n.& Quod si ab initio idem Graeci facerent, quod nunc Romani, ut odissent nouos poetas, qui essent, inquit, hodie ueteres, aut qui ad nostra tempora perueniret, quod legere[t] omnes et manibus habere possemus? @@&7Vt primvm positis.& Hic ostend[2it]2, quod fuerit initium poeticae professionis, ut probet, quod nunc inueteratum est, aliquando coepisse. @@&7Nvgari:& ludere, [enumerat] scrib[2ere]2, quia bella non nugae sunt. @@&7Et in vitivm f. l.& Dicit [2in]2 uitium facilitate[m] pro-sperae fortunae [2i]2sse delicias, in qua[2s]2 lapsa sit Graecia, [si] postquam bella deposuit. @@&7Nvnc athletarvm.& Enumerat, quas artes Graecia per pacem [2et]2 otium sit secuta. @@&7Svb nvtrice pvella.& Ita Graecia cupide adpetit[2a]2 studia celeri satietate deseruit, ut [et] si puella infans esset et sub nutrice agens etiam luderet. @@&7Plena:& satiata. @1 @@&7Qvi&[2&7d&]2 &7placet avt odio.& Sententia est, qua ostendit Horatius nihil nos cupere uel odisse, quod non secuta satie-tate mutemus. @@&7Hoc paces habvere.& Hoc habuit, inquit, pacis [2o]2tium, ut diuersis delectationibus animi hominum pascerentur. Ventos autem secundos fortunam prosperam dicit. @@&7Romae dvlce div.& [2A]2 Graecorum moribus transit ad consuetudinem ueterum Romanorum, et dicit, quem ad modum ma[2i]2orum posteris consuetudo mutata sit in usum poeticae disciplinae. @@&7Sollemne,& @@quia legitimum ac debitu[2m]2. @@&7Clienti promere ivra.& Respondere [2de]2 iure aliquid consulenti. @@&7Cavtos& [2 . . . ]2 Pecuniam commodare. &1Cautos num-&1mos& dicit, uel qui per chirographum et cautionem crede-rentur, uel &1cautos nummos&, id est legibus, hoc est, non inlicitis usuris datos. @@&7Nominibvs rectis.& Recta n[2omina]2: legibus facta in defe-[ne]r[2e]2ndi[2s]2 debitoribus. @@&7Maiores avdire.& I[2u]2ni[2o]2r[2is]2 officium. @@&7Mvtav&[2&7i&]2&7t m. p.& [2&7l&]2. Causa, cur mutauit mentem po-pulus: quia leuis. @@&7Et calet vno.& @@Rebus omnibus positis poeticam solam multitudo delegit. @@&7Ivvenes p. c.& Hoc est: omnis aetas. Et bene additum &1seueri&, quod in re ludicra maior reprehensionis causa sit. @@&7Fronde comas vincti.& Quod &1fronde comas uincti&: iacta[2n]2t[2is]2, quod &1cenant et carmina dictant& [car-m(ina) di(ctant)]: intemperant[2is]2 es[2t]2. @1 @@&7Ipse ego q. n.& @@Satyrice ne sibi quidem pepercit. @@&7I&[2&7n&]2&7venior P. m.& Bene 'Part[2h]2is', qui perfidi sunt, ut qui Roman[2o]2s fraudibus duces saepe deceperunt. @@&7Privs orto sole.& Figurate pro: antequam sol oriatur. @@Hinc ergo, [h]in[2quit]2, mendax sum, quod non solum scribo, quod [2n]2ego facere, sed etiam studiosissime scribo. @@&7Scrinia& capsas dicit, [inquit] in quibus scripta omnia reponantur. @@&7Navem agere ignarvs.& Haec exempla aduersus eos refert, qui ignari artis poetae haberi cupiunt, cum in ceteris professionibus nullus sit, qui disciplinae titulum non perdo-ctus inuadat. @@Et mire dixit [nauis ut] non 'helleborum', sed 'abrotonum', quod minore pericul[2o]2 etiam indoctus miscere potest, ac dare. @@&7Promittvnt:& profitentur. @@&7Fabri&[2&7li&]2&7a.& Absolut[2e]2; non enim adiecit 'ferramenta' aut 'opera'. @@&7Scribimvs indoct&[2&7i&]2&7.& Hoc cum pronuntiatione infe-rendum est supra dictis. @@&7Hic error tamen.& @@$*)EPIQERA/PEUSIS& est. Nam dicit hunc errorem, quo[2d]2 docti indoctique scribant. @@&7H&[2&7i&]2&7c e&[2&7rror&]2 &7t&[2&7amen et levis haec insania qvantas &7virtvtes h. &1Virtutes&]2 modo pro utilitatibus posuit. @@&7Collige:& intellige, argumentare, adsequere. @@&7Vatis avarvs.& @@Non facile, inquit, auarum poetam repperias. Et bono ordine secundum laudis praecepta ante ostendit, quibus malis careret, et sic uenit ad ea bona, quae habet. @1 @@&7Vivit siliqvis.& @@Hoc est: paruo uiuit, ideo auarus est. @@Siliquas autem aut specialiter dicit eas, quae in ue[2pr]2ibus nascuntur, [2aut pro]2 omni legumine, q[2uia siliquis]2, hoc est [2f]2asellis continetur. @@&7Militiae qvamqvam& [2&7piger et malvs&]2&7.& Malum debilem, inbellemque nunc dicit, secundum Graecos, qui huius modi homines $KAKO/NOUS& nominant. @@&7Vtilis vrbi si das:& [2si das urbem,]2 quae magna est, etiam a paruis rebus adiuuari posse, ut a poetica uel grammatica professione. @@&7Os tenervm.& Recte: &1os tenerum pueri poeta& [2&1fo&]2&1rmat&. Poeticis enim lectionibus os infantis adhuc debile balbumque corrigitur. @@&7Torqvet ab obscenis iam nvnc sermonibvs avres.& @@[2Delectat aures]2 carminibus, ut auocet a turpibus dictis. @@&7Mox etiam pectvs.& @@Verum est. Multae enim sunt in poetis utiles $BIWFELEI=S2&-que sententiae. @@&7Amici&[2&7s&]2 &7praeceptis.& @@Hoc est: utilibus. @@&7Orientia tempora.& Proponens exempla mu[2l]2ta ef-ficit, ut orientia tempora, hoc est uenientia, cuius modi fu-tura sint, aestimemus et instruamur ex ante gestis. @@&7Inopem sol&[&7e&]&7atvr& uel delectamento sui uel prae-ceptis philosophorum. @@&7Castis cvm pveris.& Infert per auxesin, qu[2o]2d quis per choros a dis impe[2t]2rat puerorum ac uirginum, poetae ad-scribendum esse, qui carmina ipsa componit. @1 @@&7Poscit opem chorvs et p. n. s.& Ac per hoc: exauditur. Hic autem signif(icat) carmina, quibus dii placantur, hoc est: paeanas dithyrambos hymnos prosodia. @@&7Caelestis inplorat.& Enumerat, quae et quanta dii pueris et puellis, precantibus merito carmin[2is]2 praestent. @@&7Impetrat et pacem.& Vtrum deorum pacem an uere pacem, id est, finem belli. @@&7Agricolae pri&[2&7s&]2&7ci.& @@Dicit usque adeo carmina ubique grata esse, ut etiam rustici ueteres carminibus se delectarent, cum diuinis rebus operarentur. @@&7Parvo beati.& Ita non auari, ut inter paruas opes beati uixerint. @@&7Condita post frvmenta.& Post messem an post uinde-miam? @@Nam et &1autumni frumenta& Sall(ustius) dixit. @@&7Spe finis dvra.& Vera sententia est tolerabilem fieri laborem laboris fine proposito. @@&7Tellvrem porco,& pro porca. @@Vt [2e]2 contrario Verg(ilius): @@@@&1Et caesa iungebant foedera porca&. @@&7Floribvs et vino genivm.& Recte dictum est, quia, qui indulgent genio suo, memores sunt uitam humanam non esse diuturnam. @@&7Fescennina.& Per hunc, inquit, morem ueterum agri-colarum etiam &1Fescennina& inuenta sunt, in quibus expri-mebantur iocosa conuicia. Dicta autem Fescennina ab op-pido Fescennino, unde primum processerunt et A[2t]2ellanica nominata sunt. @@&7Libertasqve& [2&7re&]2&7cvrrentis.& E[2a]2 licentia cantandi, libertas qu[2a]2e dicitur, ioculari[2ter]2 lusit saluo [a]more per @1 anniuersaria sacrorum; quamquam sunt, qui dicant per [2re-]2currentes anno[2s]2 libertatem Saturnalia ann[2ua]2 significari. @@&7Donec iam saevos apertam i. ra.& @@Tam diu io[2c]2ari per carmina[ina] li[2c]2ui[2t]2, donec per iocum multis inp[2u]2ne laceratis dedissent omnes operam, ut lege caueretur, nequis carmen [2infame]2 componeret. Qua re constituta, silentium est inpositum archea[2e]2 comoedia[2e]2, in qua nominatim uita ciuium carpebatur. @@&7Crvento dente:& saeuo morsu. @@&7Vertere modvm.& Ordo: uertere modum poetae ad bene dicendum ideo, quia fu[2st]2uarium supplicium constitutum erat in auctorem carminum infamium. @@&7Bene dicendvm& autem non 'diserte dicendum', [di. autem non dicendum] sed '[2non]2 male dicendum' significat, hoc [2est]2 'non lacerandum ac uituperandum'. Et bene &1re-&1dact&[2&1i&]2, qu[2ia]2 non uoluntate[m] correcti, sed edocti malo. @@&7Graecia capta fervm. &1Capta& uirtute militari &1cepit& munditiis et arte liberalium studiorum. @@&7Agresti Lati&[2&7o&]2&7:& non semper, sed tunc agresti. @@&7Sic horridvs ille.& Saturnio metro usi sunt Latini ueteres aurei s(aeculi) sub Saturno, unde nomen est uersus. @@'&7D&[2&7eflv&]2&7xit&' autem mollitus est et iam cessauit ac de-siit fluere. @@&7Et grave virvs,& ac per hoc: cessit grauitas seueritasque deliciis. @@&7Vestigia& [2&7rvris&]2&7:& rusticitatis. @1 @@&7Servs enim Graecis.& Ratio [2cur]2 Roman[2u]2s non ex-poliuerit pristina rudiment[2a]2. @@&7Et post Pvnica bella qvietvs.& @@Vt [2supra: @@@@&1Positis nugari&]2 &1Graecia bellis& @@@@&1Coepit&. @@Quietus, [2id est]2 securus a metu Punico, scilicet Car-thagine iam deleta, temptauit imitari. @@&7Rem& poema dicit. @@&7Vertere.& @@Transferre in Latinum stilum. @@&7Et placvit sibi.& Pr[2o]2: se cognosce[2ns]2 probauit. @@&7Natvra svb. e. a.& @@Ratio, cur sibi placuerit. @@&7Feliciter avdet.& Quod adgreditur, conplet. @@&7Sed tvrpem.& Sed stulte et erubescit et timet emen-dare, quod scripserit. @@Et haec causa est, cur ingenia bona Latinorum ad per-fectum uenire non possint. @@&7Creditvr, ex medio.& Creditur, inquit, quia comoedia communia sectatur, atque de medio, minus habere difficul-tatis. Ex hoc autem grauis, quod non [2n]2i[2mi]2s ignoscitur in [2mi]2mico charactere peccantibus. @@&7Qvo pacto partis tvt&[2&7etvr&]2. Hoc est: quam indecenter, incongrue[n]. &7Dosen&[2&7n&]2&7vs e&[2&7d&]2&7. i. p.:& s[2c(ilicet)]2 grauis habetur ut Plautus. @@&7Gestit enim nvmmvm in locv&[2&7los&]2. @@Magis enim lucrum quam laudem adipisci gestit. @1 @@[2&7Gestit&]2&7:& cupit. @@&7Post hoc secvrvs.& Non curans, quid postea fiat comoediae suae. @@&7Qvem tvlit ad scaenam.& @@Postquam auari poetae uitia ostendit, nunc transit ad gloriosum poetam, qui, si non laudatur, et animum et artem abicit, laudari se uide[2ns]2 fit temerarius ac tumescit. @@&7Lentvs spectator.& Quem dicta non permouent, &7sedvlvs:& qui amat et laudat. @@&7Sic leve, sic parvvm est, a. q. l. a. s.& Id est: Leuis res est laus [2uel]2 subtracta [2a specta]2ntibus uel praebita. @@&7Valeat res lvdicra, si m.& [2&7p.&]2 &7n. m., d. r.& @@Hoc est: [2habeat sibi]2 nihilque mihi cum ea sit, [2si]2 propter palmae folia uel adflictus et macer sum, uel opimus et crassus. @@&7Res lvdicra.& Comoedia a ludis dicta. @@&7Saepe etiam avdacem.& A glorioso poeta ad audacem perseuerantemque digressus dicit, quas[i] iniurias patiatur, quibus ad postremum fugatur ex scaena. Fugatur autem sed-itione, qua saepe [quod inperitam multitudinem et locuple-tem] in perniciem doctorum uulgus poetam fabulamque con-tempnit in medio actu comoediae uel ferarum spectaculum uel pugilum poscens. @@&7Nvmero plvres,& ac per hoc: plebei. @@&7Indocti stol. e. d. p.& @@Miro characterismo inperitam multitudinem ostendit. @@&7Si discordet eqves.& Si equester ordo, hoc est, hone-stiorum aliud quam plebes uelint. @@&7Media& [2 . . &7.& ]2 &7vrsvm.& Re[2c]2te, quia adhuc am-phitheatri usus non erat et in eadem cauea etiam ferarum gladiatorumque munera spectabantur. @1 @@&7Vervm eqvitis qvoqve.& Qui[2a]2 dixerat: @@@@&1His gaudet plebecula&, addidit [per quaerellam] per $E)PIQIO/RQWSIN& etiam locupletes et honestos iam ut uulgare[2s]2 musicam spernere. @@&7Incertos ocvlos.& Secundum A[2ca]2d[2e]2micos, qui con-tendunt oculos nostros in multis falli, et ideo uisibus non esse credendum, cum sit in pluribus rebus certi[2us]2, quod au-diatur. @@&7Avlea.& Per aulea[m] comoediam signif(icat). @@Tropos metonymia. @@&7Premvntvr:& cessant, inpediuntur. @@&7Dvm fvgivnt eqvitvm.& [2Queritur]2 impedir[2i]2 fabulam, ne agatur, dum spectantur % inuidia, hoc est dum populo bel-lorum simulacrum monstratur, et ad postremum pompa du-citur triumphalis. @@&7Dvm fvgivnt.& Hic pugna ostenditur. @@&7Mox trahitvr.& H[2i]2c triumphus. @@&7Esseda& s(unt) Gallorum uehicula, quibus tamquam uicti reges uehuntur; &7pilenta,& quibus regina capta; [2&7pe&]2&7tor-&7rita,& qu[2ibus]2 familiae regum; &7naves,& quibus hi, qui nauali bello uicti. @@&7Captiva Corinthos.& @@Aut metonymicos Corinthu[2s]2 pro uasis Corinthiis, [2aut]2 quia imagin[i]e[iu]s oppidorum fabricabantur, ut in pompa triumphali transire poss[2e]2nt. @1 @@&7Si foret in terris.& Cum processissent in publicum, Democritus et Heraclitus diuersa faciebant. Democritus ** quod rideret. Nam quod stupere populum uidisset aspectu panther[2o]2camel[2i]2 [siue elefas albus], non tam ludis scaenicis delectaretur, quam ipsius populi uanitate[m], in qua omni mimo et suauius et maius sibi spectaculum repperiret. @@&7Scriptores avtem.& Magis, inquit, ridere[2t]2 Demo-critus, [2si]2 a uultu populi uana mirantis oculos ad p[2o]2etas [os] scaenicos uertisset pronuntiantis comoediam [2ante]2 spe-ctator[2e]2s, quorum nullus adtendat, ut audiat. @@&7Narrare pvta&[2&7re&]2&7t.& * * multa dixit &1'fabellam'& et &1'asello'& et &1'surd&[2&1o'&]2, * *, u[2t]2 @@&1Vincentem strepitus& de iambico tragico. @@&7Garganvm mvgire.& Tant[2u]2s popul[2i]2 fragor est in de-poscendis [2u]2an[u]arum rerum spectaculis, ut Apuliae mont[2i]2s Gargani siluas mugire uel [2u]2ndas fremere [2put]2e[2s]2 Tusci maris, non auram uel [2suf]2fragia [2s]2pec[2t]2at[2o]2rum. @@&7Et artes divitiaeqve.& Non igitur comoediae. @@&7Oblitvs.& @@Id est undique perfusus, per[2so]2natus. @@&7Laev&[2&7ae&]2. Populus in ipsum [2prorumpit]2 proscaenium, @1 ut paene occurrente sibi dextra laeuaque populo histrioni [2loc]2us auferatur. @@&7Dixit adhvc aliqvid?& Bono stomacho, quasi dixit: h[2u]2c enim processit, ut [si] diceret, non ut uideretur tantum. @@&7Nihil sane.& Respondentis est, et iterum &1quid& Horatius dicit. @@&7Lana Tarentino.& Non ergo, inquit, in scaenico ars sola, sed uestis placet. @@&7Ac ne forte pvtes.& [2Ne putes]2 aliis recte facientibus id, quod ego non faciam, l[2a]2udem [2me]2 uelle[s] [2d]2etrahere, ego et miror et praefero poetam tragicum uel comicum, etsi haec poemata ipse non facio. @@&7Ille per extentvm.& Mihi uidetur rem difficillimam facere. Et est ordo[2: poeta ille mihi uidetur ire posse per funem]2. @@&7Poeta mevm qvi pectvs.& Qui potestate carminis mo-deratur adfectibus meis. @@&7Vt magvs.& Recte &1magus&, quia faciunt poetae boni, quod mag[n]i promittunt, ut carmine conuertant sensus ani-m[2o]2sque cunctorum. @@&7Modo me Thebis.& In tragoedia. @@&7Modo ponit Athenis.& In com[2o]2edia. @@&7Vervm age et his.& Transit ad poetas, ex quibus Ho-ratius quoque est, qui non dramata [hoc est fabulas] scribunt, sed eius modi, quae legantur, et hortatur Augustum, ut dili-gentius aestimet poetas dignos bibliothe[2c]2a, quam in templo Apollinis faciat. @@&7Vt stvdio maiore.& Poetae scil(icet). Et [2est]2 allegoria pro eo, quod est: ut studios[2e]2 carmina scribant. @@&7Mvlta qvidem nobis.& Accusat[2o]2 populo et auditori-bus dicit non numquam in poetis culpam esse, propter quam carmina ipsorum patiantur iniuriam. @1 @@&7Vt vinet&[2&7a&]2 &7egomet caedam mea.& @@Hoc est: ut ipse me laedam, et ipse me detraham. ܭ@@&7Cvm& [2&7t.&]2 &7librvm s. d.& Incipit enumerare, qu[2am]2 multa mala faciant poetae. @@&7Sed tamen est oper&[2&7a&]2&7e pr&[&7a&]&7etivm cognoscere, qvales.& Bene, [2postquam]2 subtiliter tetigit Caesarem quasi negle-[2ge]2ntem poetarum, proximis uersibus addidit, sed tamen non usque quaque poetis fauen[2dum, sed s]2p[i]e[2c]2tatis adsi-[2du]2isque solis permittendum, ut res gestas Caesaris scribant. @@&7Aeditvos habeat.& Enarratores atque indices; aeditui enim templorum ac numinum, quibus inseruiunt, sacra e[2t]2 originem aduenis et ignorantibus narrant. Alii aedituos pro clientibus ac familiaribus [a]dici putant, ac per hoc lauda-tores poetasque signif(icari). @@&7Virtvs indigno,& hoc est: ingens atque praeclara. Signif(icat) autem Augusti res gestas. @@&7Gratvs Alexandro.& [Praeclara signif.] [2Sensus: quanto magis fauebit]2 Caesar poeti[ci]s bonis, quando qui[2dem]2 Alexander Macedo C[2h]2oeril[l]um magni fecit malum poetam. @@&7Incvltis qvi versibvs.& @@Neque arte neque natura facientis orna[s]ti[2s]2. Et deest 'pro', ut sit: pro incultis uersibus. @@&7Rettvlit acceptos& [2 . . &7.& ]2 &7Philippos.& @@[2Aureos.]2 @1 @@[Quid? Philippos.] &7Regale nomisma.& [2$*)EF&]2$ECH/GHSIS. [Aureos.] Et mire &1rettulit acceptos&, tamquam diceret: legitime uendidit. @@Acceperat autem pro singulis uersibus singulos Philippos. @@&7Sed velvti tractata n.& Contacta. @@Et est sensus: Quem ad modum atramenta polluunt, quodcumque contigerint, ita mali poetae res splendidissimas obscurant sordibus ingenii sui. @@&7Notam labemqve.& Conmaculant, quidquid attigerint. @@&7Idem rex ille poema q. t. r.& et cetera. @@Ordo est: idem ille edicto uetuit. Dicit autem in poetis tantum modo errasse regem, cum in pictoribus et pla[u]stis diligentissimus fuerit. @@&7Tam ridicvlvm.& [2C]2h[2o]2e[2ril]2i scil(icet). @@&7Tam care:& ut pote nummis aureis. @@Apelles pictor inclytus fuit, Lysippus aerarius si-gnifex [in solos status admirabatur]. @@&7Qvod si ivdicivm svbtile videndis.& @@Quod si, inquit, hunc regem, subtilis iudicii, [2ut]2 ips[2i]2 uidebatur, ad examinanda poetarum carmina uoca[2u]2iss[2e]2s, in-uenisses hominem ita stultum, [2u]2t eum diceres in Boeotia [2natum esse]2, id est, crassos et hebetes faciente[s]. Hoc autem dicit ad Caesaris laudem, de cuius iudicio singulari circa [2r]2ecipiendos poetas statim dicturus sit. @@&7At neqve dedecorant tva.& @@Vt C[2h]2oeril[l]us Alexandri. @@Et est sensus, [2non]2 eius modi poetas esse Varium et @1 Vergil(ium), et quo[2d]2 de illis bene iudicat Caesar, quod his largitur plurima, non stulte uidetur hoc facere. @@&7Nec magis expressi vvltvs.& Nec magis uultus expri-muntur in statuis clarorum uirorum, quam in poema[2te]2, mores eorum atque animi. @@&7Nec sermones ego mallem.& @@Nunc Horatius, tamquam sibi aliqui dixisset: 'Cur igitur non res gestas Caesaris scribi[2s]2?' dicit se [2u]2o[2l]2uisse, [2si]2 posset; non enim malle[t] sermones, hoc est satyram, scribere, si her[2o]2o coturno par habuisset ingenium. @@&7Repentis per hvmvm,& et per hoc: humiles. @@&7Qvam res componere& [2&7g.&]2 Hoc est: [2co]2nscribere poemat[2a]2 rerum sublime gestarum. @@&7Arces montibvs impo&[2&7s&]2&7it&[2&7as&]2&7.& Conditas a Cae-sare ciuitates dicit. @@&7Clavstraqve cvstod&[&7i&]&7e&[2&7m&]2 [2 . . . &7I&]2&7a&[2&7n&]2&7v&[2&7m&]2. @@Iani gemini templum ac portas belli pacato orbe terra-rum solus clauserat Caesar Augustus. De qua re Verg[2i]2-l(ius): @@@@&1Dirae ferro et c. a.& @@&1C. b. p.& et @@@@&1Mos erat Hesp&. @@&7Si qvantvm petere&[2&7m&]2. Dicit se iudicio magis quam ingenio paratum. @@Et hoc uetus esse dictum Aristarchi ferunt, qui cum @1 multa reprehenderit et in Homero, aiebat neque se posse scribere quem ad modum uellet, neque uelle quem ad modum posset. @@&7Sedv&[&7ti&]&7litas avtem stvlte, qvem diligit, vr.& Haec sen-tentia generalis eos te[2net]2, qui prauo obsequio laedunt, quos amant, ut si te amet medicus inperitus, et nolit tibi alte-rius inponi medicamina, nisi sua. @@Sed translatio ab his facta est, qui conplexu nimio quem amant praefocant, ut satius [2si]2t stulto minus diligi. &1Vrguet& autem '[2p]2rem[2it]2' signif(icat). @@&7Praecipve cvm se nvmeris c.& @@Omnium quidem, inquit, aestuatio odiosa est, sed maxime poetarum malorum. @@Et subicit causam. @@Di[s]cit enim citius [2et]2 maiore studio ridiculos uersus disci[t] et teneri, quam admirabiles. Ergo in aeternam me-moriam foedatus est, quem tale carmen polluerit. @@&7Nihil moror officivm.& @@Quantum ad me, inquit, pertinet, nolo mihi fieri obse-quium, quo graue[2r]2, hoc est: in dedecus premar. @@&7Ac neqve f&[2&7i&]2&7cto in peivs vvltv.& [2E]2t nolo ab im-perito de cera fieri turpior. @@&7Ne rvbeam pingvi.& Ne erubescam mu[2n]2eris accepta foeditate. Et &1pingui& 'non subtili' scilicet. @@&7Et vna cvm scriptore meo.& Ideo quia in eodem libro et scriptoris nom[2e]2n [2in]2est et eius, de quo scribitur, ut Vergil(i) Aeneis, Homeri Odyssia. @@&7Capsa& [2&7p&]2&7orre&[2&7c&]2&7tvs.& Bene [2&1p&]2&1orre&[2&1c&]2&1tus&, et 'in &1capsa &1opert&[2&1a&]2', quasi mortuus in feretro. @@&7Deferar in vicvm:& turarium pro charta s[c]ola. @@&7Amicitvr:& inuoluitur. @1 @@&7Flore.& Apparet hunc Florum comitem et familiarem Neronis, et efflagitasse ab Horatio carmina, et non mittentem increpuisse. Cui per allegoriam respondens h[2i]2c significat, [i]tam illum iniuste irasci sibi, quem ab initio pigrum ad scribendum sciat, quam iniustam uenditori litem dat, qui fugitiuum seruum sciens emerit. Et tota fere haec epistula sub [2h]2a[2c]2 sent[2ent]2ia est, carmina se Romae non fiducia ingenii, sed penuria [2rei]2 familiari[2s]2 scripsisse[, quae scripserit], prae-sertim cum [2in]2 turba [2et]2 multis occupationibus poemata componi non poss[2i]2nt, qu[2a]2e ut bona s[2i]2nt cum magno scri-ptoris cruciatu sint emenda[2nd]2a. @@Ad postremum dicit philosophandum esse potius quam carmina facienda. @@&7Siqvis forte velit.& Argumentum a comparatione mino-rum ad maiora, hoc est, seruorum ad amicos. @@&7Natvm Tibvre vel& [2&7G&]2&7abiis.& Bene &1Tibure&, ut se signif(icet). @@&7Sic agat.& Sic loquatur. @@&7Hic et candidvs.& Verba sunt uenditoris. @@&7Verna:& domi natus. @@&7Argilla.& Deest 'quasi', ut sit: quasi argilla. @@[&7N&]&7vda& id est: mollis. @@&7Mvlta fidem promissa l.& Hoc Horatius ex sua persona dicit ostendens, multa promittentibus omni[2no]2 non haberi fidem, et maxime cum promittit, qui pr[a]etio et lucro studet, id est uenditor. @@&7Lavdat venalis.& Deest: seruos. @@&7Res vrget me nvlla.& Deest 'sed' aut qui[2d]2 tale, ut sit: sed me nulla res urget, ut tibi me[2a]2 laudem. @1 @@&7Meo svm pavper.& Pauper quidem sum, inquit, sed tamen in meo aere non alieno sum constitutus, id est, nulli quic-quam debeo. @@&7Nemo hoc mangonvm.& Neque quisquam mango tibi haec faceret, id est, tam simpliciter loque[2re]2tur, nec a me ipso quiuis alius hoc auferret, id est, hoc audire[2t]2. @@Mango autem dicitur, quasi manciago, uel manuago. @@&7Semel hic cessavit.& Iam haec uerba sunt, quibus mango utitur, ut [2c]2onf[2ite]2atur, cessatorem esse quem uendit, hoc est, fugitiuum. Et bene [2&1s&]2&1em&[2&1el&]2, qu[2o]2d leuius delictum est. @@&7Ille ferat pretivm.& Opinor, inquit, qui emptori ante proposuerit et pretium acc[2e]2pe[2rit]2, non [2s]2u[2b]2ibit poenam, si fugierit uenditus. @@&7Prvdens emisti vitiosvm:& [cum] non in fraudem in-ductus es[t]. @@&7Dicta tibi est.& Illa cum condicione emisti. @@&7Inseqveris tamen.& @@Venditorem scil(icet). Ac per [2hunc]2 se signif(icat). @@&7Dixi&[&7t&] &7me pigrvm p. t.& @@V[2t]2 mango uenalem. @@&7Talibvs officiis p. m.& Hoc est: ad scribendum debilem. @@Et bene &1mancum&, quod uitium manus est. @@&7Qvid tvm profeci?& @@Quid profeci, inquit, praedicendo uitium meum? o iura mecum facientia, id est: p[2ro]2 me. @@Et est quasi exclamatio. @@&7Si tamen adtemptas?& Si modo adhuc sollicitas, ut scri-bam tibi. @@&7Lvc&[2&7v&]2&7lli miles.& Huius exempli narratione uult osten-dere ue[2m]2ente[2r]2 stultum, quem res non doceat, quid sit utile. @1 @@&7Lvc&[2&7v&]2&7lli miles.& Hoc factum est bello, inquit, [2quod]2 p(o-pulus) R(omanus) duce L. Lucullo cum Mithridate rege Pon-tico gessit. Et Luculli miles Valerianus et Seruilianus exer-citus. @@&7Ad assem.& Vsque ad assem, hoc est, tota uiatica. @@&7Vehemens lvpvs.& Bene 'lupus' miles Romanus, quia in tutela[m] Martis est lupus. @@&7Sibi et hosti.& [2Sibi]2 quia potuit perdere, &1hosti& quasi raptori. @@&7Praesidivm regale& [2&7l.&]2 &7d., vt a.& @@Ordo: praesidium regale d[2e]2iecit loco summe munito. @@&7Et mvltarvm d. r.& Hoc est: praesidium a Mithridate super thensauros eius positum. @@&7Donis ornatvr.& A Lucul[2l]2o imperatore. @@&7Forte svb h. t.& Praetor[2e]2m Lucullum significat. [2Ita]2 enim olim duces imperatoresque dicti [et praefectus prae-torio]. @@&7I, bone, qvo virtvs tva.& Verba Luc[2u]2lli militem hortantis. @@&7Post haec ille catvs.& Post haec ille doctus, inquit, exemplo, ut s[2e]2 si[2gnifice]2t stultu[2m]2, si[b] i[2r]2et, dicit: ibit eo, quo uis, qui perdendo zonam didicit, unde sit lucrum. @@&7Eo:& illu[2c]2. @@&7Catvs:& expertus et doctus. @@&7Zonam.& Sumptus et uiaticum, quod in zona[m] fere milites portant. @@His autem omnibus Horatius uult ostendere, primo dis-pendio rei familiaris se coactum, post inuitatum donis a[2c]2 lucro ad scribenda carmina deuenisse. @@&7Romae nvtriri . . .& [2&7Achilles&]2&7.& @1 @@E[2x Iliade]2 discitur, Achillis iracundia quantum offuerit Graecis omnibus. Et hic figura[2te]2 saeuitiam Caesaris Au-gusti in aduersas partes uidetur ostendere. @@&7Adiecere bonae pavlo plvs a.& Dicit[i] se[t] etiam Athenis philosopho operam dedisse. @@&7Cvrvo dinoscere rectvm.& Id est: per ethicam partem philosophiae discer[2ner]2e, quid sit uitium, quid sit uirtus. @@&7Atqve inter silvas A. q. v.& Bene &1Acad&. s., [uel] quia contra omn[2e]2m sectam Academici disputant, qui dicunt latere ueritatem, et ideo semper esse quaerend[2a]2m. @@[2C]2&7i&[2&7v&]2&7il&[2&7is&]2&7qve& [2&7rvdem&]2 &7bel&[2&7li&]2&7.& @@&7Loco m. t.& Excusatio, quod contra Augustum pro Bruto militauit. Et bene &1aestus&, non 'uoluntas'. @@&7Non responsv&[2&7ra&]2 &7l.:& inparia. @@Bruti autem arma signif(icat). @@&7Me di&[&7i&]&7misere Philippi.& Thessaliae campi, ubi uictus est Brutus. @@&7Decisis h. p.& Saepe hac translatione utitur Horatius, ut: @@@@&1Maiores pinnas nido[s]&. @@Signif(icat) autem proscriptum fuisse. @@&7Pavpertas inp. avdax& et cetera. @@Carmina, inquit, quae ex me expetis, Flore, numquam scriberem, nisi e[2x]2 egestate conpulsus essem. Nunc itaque, postquam habeo, quod mihi satis sit, si non praepono somnum uersibus, insanio et nullo elleboro curari possum. @@&7Qvod non desit.& Quod satis sit. @@&7Qvae potervnt v. s. e.& Quod tandem, inquit, helleborum satis erit, ut expurget insaniam simque iam sanus? &1Cicutam& autem pro elleboro posuit, &1ni& pro: si non. @1 @@&7Ni melivs dormire.& Legunt: [2&1ne&]2 &1melius&. Sed &1[u]ni& uer[s]um[q%160] est. @@&7Singvla&[&7e&] &7de nobis a. p. e. a.& Vergil(ius): @@@@&1Omnia fert aetas, animum quoque&. @@Et est alia causa excusationis in aetate, cur iam non scribat. @@&7Qvid faciam vis? d.& Nunc deest: nisi ut non scribam poemata. @@&7Deniqve non omnes e. m. a. q.& Alia causa non scribendi, quia, quid scribam potissimum, nescio, propterea quod non idem omnibus place[n]t. @@&7Ille Bioneis s.& Bion Aristofanis comici pater dicitur fuisse magnae dicacitatis, quam uul[2t]2 intellegi de nigro sale. An 'nigrum' malum intelleg[2e]2mus, 'salsum' autem facetum et iocularium? @@&7Renvis tv, qvod ivbe&[&7a&]&7t alter.& @@Mire iam dramatico charactere tamquam ad ipsos con-uiuas loquitur unum quemque eorum appellans id poscentem, quod ceteris displicet. @@&7Praeter cetera.& Alia causa non scribendi, quod Romae [2in]2 occupationi[2bu]2s nihil condignum memoria scribi potest. @@&7Inter tot cvras q. l.?& @@Hoc est, quod dixit: &1Romaene&, id est: in qua urbe tot curae sunt, et tot labores. @@&7Sponsvm vocat.& Hoc est: ut pro se spondeam. @@&7Cvbat:& aegrotat. @@&7Intervalla vides h. c. &$*)IRWNI/A&, per quam ostendit, quam 'uehementer [2sin]2t incommoda' [2id est 'non]2 mediocriter magna'; nam antiqui pro magno commodum dicebant. @1 ƭ@@&7Vervm p&[&7l&]&7vrae svnt.& Interrogatiue pronuntiandum. @@&7Festinat calidvs.& @@Festinat, inquit, properus redemptor et mulos agens et sarcinar[2i]2um ad redam. @@[Gerulisque] redemptorem autem cursus publici signi-f(icat) et animalium praebendorum. Sal(lustius): @@@@&1Et Perpennam forte cognoscit mulio redem-&@@@@@@&1ptoris&. @@&7Torqvet nvnc lapidem. &1Torquet&: mouet, trahit, uel sustinet. @@&7Tristi&[&7ti&]&7a&[&7m&] &7robvstis.& Hinc plaustrum, hinc fun[2u]2s uenit, et obuia utraque neutro transeunte luctantur. Funera autem dicit ipsam pompam et exsequias. @@&7Hac rabiosa fvgit c.& @@Haec sunt, quibus ostendit puras plateas non esse, in quibus cogitans poeta uelut securus incedat. @@&7I nvnc.& Oportune, per epitropen ostendit fieri car-mina Romae non posse. @@&7Scriptorvm c. o. a.& Ad superius argumentum hoc per-tinet, quo probat in frequentia urbis poetam scribere non posse. @@&7Rite cliens Bacchi.& ΂@@Non mirum, inquit, si poeta[2e]2 amant, quo[2d]2 amat Liber musicus deus, in cuius tutela poetae omnes constituti sunt. @@&7Et contacta s. v. v.& Legitur et &1contracta&: caute in-pressa, ut ea sequendo contigerit imitator. @@&7Ingenivm, sibi qvod vacvas d. A.& Qui Athen[2i]2s, inquit, multo tempore studuerunt, et mu[l]ti et ridiculi euadunt; nec enim, si Romae uelis, aliquid discere[2s]2, ubi nullum otium est. @1 @@&7Vacvas Athenas.& Vtrum 'otiosas', an per ypallagen 'ipse uacuus', ut Sall(ustius) ait: @@@@&1At Sertorius uacuus hieme copias augere?& @@&7Insenvitqve l.& Legitur et &1insonuit&. Sed si &1inse-&1nuit&, 'inpalluit et inmoratus est' signif(icat), si &1insonuit&, 'instrepuit atque exercuit uocem' intellegitur. @@&7Cvrii&[&7s&] &7statvat t.& [&7t&]&7exit.& Ingen[2i]2um scil(icet). [2Curii]2 autem statuam pro qualibet dixit. An ideo Cur[2ii, ut]2 duplex sit plumbeus? Nam Curius ob seueritatem taciturnissimus fuit. @@&7Risv popvlvm q.& Ac per hoc: inridetur. @@&7Digner:& condignum arbitrer, id est, uelim. @@&7Frater erat Romae.& Hi[n]c fabulam ad ho[2c]2 inducit, ut ostendat poetas se ipsos inuicem laudare non [2i]2u[2di]2cio, sed mutua adsentatione. Fratres mir[2a]2s eleuationes honor[2i]2s pr[2o]2ferebant, cum alter iuris consultum Mucium Scaeuolam diceret, alter oratorem Tib(erium) Gracchum nominaret. Nam apud ueteres tam primus iuris consultus Mucius Scaeuola extitit, quam orator Tib(erius) Gracchus. @@&7Qvi minvs argvto&[2&7s&]2&7,& id est: qua re minus insani poetae sunt, cum se quoque inuicem laud[ar]ent? &1Argutos&: ca-nor[2o]2s. @@&7Hic el&[2&7e&]2&7gos: &$E)NE/RGIA&, id est: alter. @@&7Caelatvm:& uariatum et quasi pictum. @@&7Novem Mvsis.& Omni genere metrorum. Nam genera me-trorum principalia nouem sunt. @1 @@&7Qvanto cvm fastv, q. m. c.& et [2cet]2er[2a]2: nobis pla-ceamus incedentes. ޭ@@&7Circvm spectemvs.& Vna pars orationis est diuisa in duos uersus Luci[2l]2i more et antiquorum. @@&7Vacvam Romanis.& Poetis deditam Latinis, id est, ua-cantem. @@Significat autem aedem Musarum, in qua[m] poetae re-citabant. @@Et hoc recte; nam Graeci poetae in Atheneo consueuerant. @@Et ideo a[2dd]2i[2t]2um &1uacuam Romanis uatibus&. @@&7Si forte vacas, seqvere.& Bene additum &1si forte uacas&, tamquam et hoc ipsum facere superuacuum iudicandum sit. @@&7Qvid ferat et qvare.& Quid [2d]2e [s]se prae[2f]2e[2r]2at[2, uel quid]2 tol[l]eret, uel quid adferat. @@&7Samnites.& Tamquam Samnites, quorum pugna semper stataria est. @@Videtur autem haec metafora uel a Samniticis gladia-toribus, uel a bello acerrimo Samnitum aduersum Romanos esse translata. @@&7Ad lvm. p.& Vsque ad lucernam, id est, ad uesperam. @@[2&7Lento&]2 &7dvello:& bello diuturno. @@&7Discedo Alcaevs pvncto illivs.& Iudicio illius, inquit, Alcaeo lyrico comparor, et fio alter Alcaeus. @@[2&7P&]2&7vncto:& suffragio humili ac plebeio. 㭱@@&7Qvis? qvis.& Singillatim pronuntianda sunt haec pronomina. @@[2Illum Callimachum]2 uoco, ut me ille Alcaeum nominat. @@&7Si plvs adposcere visvs.& Si hoc illi parum fuerit et plu[2s]2 a me exegerit laudis. @@Et hic ostendit non pro merito poetas, sed pro uolun-tate laudari. @1 @@&7Optivo.& Adoptiuo et adscito. Alcaeus autem lyrici carminis, Callimachus elegiaci auctor est. Mi[2m]2ner[2m]2us duos libros $AU)LHTIKOU\S& scripsit. @@&7Mvlta fero.& Multa, inquit, patior, ne mihi poetae irascantur, sed tam diu quam ipse scribens laudari me ex-pecto. @@&7Inritabile.& @@Iracundum ac litigiosum. @@&7Finitis stvdiis.& Finitis, inquit, carminibus. Et bene &1recepta mente&, tamquam ex insania poeticae professionis ad me rediens. @@&7Obtvrem patvlas.& Non solum non laudabo, sed etiam obcludam aures, nequem audiam recitantem. @@&7Ridentvr.& Sensus: ridentur quidem, sed tamen de-lectantur uersibus suis. @@Ostendit autem, quam laboriosum sit emendatissime scribere. @@&7Et se venerantvr.& Mirantur ac diuinos poetas se uocant. @@&7Lavdant qvidqvid& dix[2ere]2 &7beati.& Sub[2dis]2tingue [re] &1di-&1xere& et sic infer &1beati&. @@'Stulti' enim dicturus intulit, &1beati&, ad intellegentis et cum iudicio scribentis tormenta respic[2i]2ens. @@&7At qvi legitim.& @@Bonus scil(icet) poeta. @@&7Avdebit, qvaecvmqve.& Proprie dixit &1audebit&, ut ostendat magnam rem esse hoc facere. Vergil(ius): @@@@&1Aude hospes contemnere opes&. @@&7Movere loco.& Tollere atque mutare. @@&7Invita reced&[2&7a&]2&7nt.& @1 @@Plerumque ita sunt uerba [2composita]2, quae prima posuerimus, ut etiam cum praua sint, tamen bene nobis po-sita uideantur. @@&7Est versentvr& [2&7adhvc inter penetralia Vestae&]2&7.& Id est: domi. @@Per quam metaforan ostendit, licet in animo nostro fixa uersentur, tamen excludenda esse, quod fit, [2eti]2am [2t]2emere admissis hominibus. &1Alii[s]& intellegunt: Cum adhuc [2po-pulo placeant]2. @@&7Popvlo b. e.& Antiqua et obsoleta senio in consuetu-dinem reuoca[2b]2it. Et utrum 'populo obscurat[2a]2', an 'populo bonus'. @@&7Adsciscet n.& Vtetur etiam nouis uerbis de usu na-scentibus. @@[&7Beabit d.&] @@&7Toll&[2&7e&]2&7t.& Aut 'amputabit' aut 'extollet[ur] et ornabit'. @@&7Lvdentis speciem dabit.& I(d est), ta[2l]2e carmen efficiet, [2u]2t auditori lusisse, non laborasse uideatur, ita tamen torque-bitur et fatigabitur, ut pantomimus, qui nunc totus [2S]2atyri, nunc Polyfemi Cyclopis conatur imitari personam. @@&7Praetvlerim scriptor.& Mallem, inquit, stultus esse, ut meis carminibus malis delectarer, [2non]2 legendo [2sc]2ru[2t]2an-doque cruciarer. @@&7Fvit& [2&7h&]2&7avt ignobilis Arg&[2&7v&]2&7s.& Vetuste pro: Argiu[2u]2s. Et facete simul adcommodatur exemplum, quo ostenditur, quam sit secura dementia. @@&7Qvi se credebat.& @1 @@Bene &1credebat&; non enim audiebat. Et pulchre ad-ditum &1miros&, ut non in eo tantum error esset, quod audire s[2e]2 credebat, sed etiam quod 'miros'. @@&7Cetera qvi vita&[2&7e&]2 &7servare&[2&7t&]2 &7mvnia.& @@Hoc dicit, in aliis rebus illum non fuisse dementem. @@&7Bonvs sane vicinvs.& Commoda occasio[2ne]2 percurrit officia boni patris familias. @@&7Et signo laeso.& Satyrice tamquam hoc multi faciant. @@&7Posset qvi rvpem et pvtevm.& @@Superius quasi sanum describebat, hic ergo quasi leuiter insanum. @@&7Ex&[2&7p&]2&7vlit elleboro& [2 . . . ]2 &7meraco.& Multo et crasso, ut-pote contra tantam dementiam. @@&7Redit ad se.& Sanus factus est. @@'&7Pol me occidistis, amici, non servastis&' &7ait.& Adeo securius est insanire quam sapere. @@&7Qvod sic extorta volvptas.& Mire non 'morbus', sed 'uoluptas'. @@&7Mentis gratissimvs error.& Ill[2e]2 scil(icet), quo malis suis homines non solum non dolent, sed etiam delectantur. Vnde illud Graecum est $*)AMAQI/A QRA/SOS. @@&7Nimirvm sapere est ab.& Commemoratis omnibus [2in]2-commodis in arte poetica constitutis illud concludit, nihil esse melius studio sapientiae, id est philosophiae. Et est ordo: nimirum abiectis nugis utile est sapere et concedere pueris tempestiuum ludum, id est artem poeticam. @@&7Tempestivvm.& Oportunum, congruum. @@&7Pveris.& Puerili aetat[2i]2. @@&7Ac non verba seqvi fid.& @@Ac non eam partem musicae sequi, qua[e] cantilenae @1 [uitae] modi numerique concordant; in his est enim altior quaedam scientia[e] musicae disciplinae. @@&7Si tibi nvlla sit.& Haec uerba Horatii sunt secum loquentis quasi cum alio. Si tibi, inquit, grauior sitis bibendo fieret, referre[2s]2 ad medicos et i[2n]2dica[2re]2s. Sic et alibi @@@@&1Crescit indulgens sibi diru&[2&1s&]2 &1ydrops&. @@&7Si vvlnvs tibi monstrata&[&7m&]&7.& @@Siquis, inquit, tibi herbam aut radicem ostendisset tam-quam utilem uulneri tuo, tuque [2se]2me[2l]2 expertus [2eam]2 inutilem conperisses, non [2utereris]2. Cur igitur diuitias cupi[2s]2, quas adquirendo didicisti nihil conferre ad sapienter beateque ui-uendum, quando quidem diues factus nihilominus stultus es, quam antea fueras, cum pauper esses? @@&7Avdieras, cvi rem&[&7e&] &7di&[&7a&] &7donarent& et cetera. @@Hoc dicit: si ideo diuitias adpetisti, quod audieras te stultitia cariturum cum diues esses, postquam diues ad sa-pientiam nihil promouisti, etiamne copias facultatesque se-ctaris e[2t]2 adh[2u]2c audies opulentia[2e]2 laudatores, quibus iam semel credendo deceptus es[t]? @@&7At si divitiae prvd. r. p.& @@[Si a quoquam quaestu uincereris et auariore ull[2u]2s esset.] Quippe praesertim et minus cupidos et minus timidos homines facient, si modo id uerum esset. @@&7Viveret in terris.& Erubesceres, ait, si te quisquam esset auarior, et ideo sapientior, siquidem opes sapientiam daturae essent. @1 @@&7Si proprivm est.& Dicit nihil [2c]2ui[c]quam proprium es[2se]2 q(uam) q(uod) l(ibra) m(ercatus) e(t) a(ere) e(st), quas[2i]2 posside[t]a[2mus]2 nihil praeter usum fructum, quem nos capere debe[2mus]2 nostr[2um]2que re[2r]2i. [2Ita]2 inter nos et nihil pos-sidentes nihil distare, nisi quod illi sine cura aluntur. @@&7Si proprivm est, q. q.& [2&7l. m. e. a. e.&]2&7, qvaedam, &7si credis& et reliqua. Deest [2'et']2, ut sit ordo et sensus: si pro-prium quod quis [ordo] libra mercatus et [2a]2ere est et quae-dam mancipat us[2us]2 (si modo credis iure consultis): qui te pascit ager t[2uus est]2. @@&7Libra et& [&7h&]&7aere.& @@Verba sunt iuris, quibus [quibus] omnis emptio confir-matur, cum per libram expensa pecunia, pe[2r a]2es ipsum pretium demonstratur. Vnde et libripe[2n]2s huius modi testi-ficationibus adhiberi solet. @@&7Mancipat vs&[2&7vs&]2&7.& Hoc est: usus possessorem facit. @@&7Qvi te p. a., t.& [2&7est&]2&7, et vilicvs& [&7qvis&] &7O.& Quamuis non tu, sed Orbius uideatur esse possessor. @@&7Das nvmmos.& Vt ille, cuius ager est, pro toto dedit, ita tu pro eius partibus, id es[2t]2 fructu. @@&7Temeti.& Vini, quod temptet mentem, unde temulenti dicuntur dict[2i]2 prima syllaba producta. @@&7Pavlatim.& Per minimas partes pret[2ii]2. @@&7Fortasse trec. avt etiam.& Commodius tu emis, quam illi emptus es[se]t, qui possidet. Nam ille semel pretium soluit trecenta m(ilia) uel quadringenta, tu minutatim et pro ar-bitrio tuo. @1 @@&7Qvid refert, v. n.& [Quid est] quid interest, inquit, utrum paulo ante an olim numeraueri[2s]2 pretium, dum uiuas eodem modo, quo ille, qui olim comparauit? Si emptio facit dominum, emisti: si usus, [2ut]2eris: si tempus, nihil in iure di-stat, olim an nuper coemas, dum emendi potestas sit. @@&7Emptvm cenat h.& @@Licet se putet inemptis holeribus et lignis possessor uti, emptis utitur, et falsum putat suum uocans usque ad limitem certum, quasi quicquam semper nostrum sit, quod multis dominis possessorem commutat. @@&7Qva popvlvs adsit&[2&7a&]2&7.& Vsque ad eam partem, qua populus a[2r]2bor adsit[2a]2, id est innata l[2i]2mita[2r]2is certaminis in-dicat fines certos, et uicinorum iurgia [u]ita ref(ugit). Sic Vergil(ius): @@@@&1Vsque ad aquam et ueteris iam f. c. f&. @@Et est ordo et sensus: usque ad eum locum, qua populus adsit[2a certis limitibus]2 i(urgia) u(icina) r(efugit). @@&7Pvncto qvod m.& [2&7h.&]2 Id est: perfacil[2e]2 et cito. @@&7Nvnc prece, nvnc p.& @@Colligit, quot modis dominia permutantur. @@&7In altera ivra.& @@In alterius potestatem. @@&7Si qv&[2&7i&]2&7a perpetv&[2&7v&]2&7s et cetera.& @@Videtur sententiae tenor iam dudum hic esse, et hoc signif(icari): si emptio[2ne]2 uel usucapione ad[2sequamur]2 legitimam possessionem, neminem esse tam pauperem, qui @1 non hoc iure omnem agrum suum esse possit credere. Si uero nullus perpetuus possit u[2sus ess]2e rebus quaesitis, sed tempo-ralis uicissitudo seruetur inter homines, nihil prodesse uicis aut horreis aut saltibus pluri[2mi]2s dominum fieri hominem, siquidem moriturus sit diues eadem sorte qua pauper. @@&7Velvt vnda s. v.& Vt fluctus super [2in]2uicem ueniunt, cum ex inmenso uoluitur mare. @@&7Calabris.& F[2r]2uctuosis. @@Est enim Calabria praeter ceteros reditus etiam pecuaria, et lanarum mollium ferax, item Lucania. @@&7Saltibvs.& Latis fundis porrectis per plurimos montes. @@[2Si]2 &7me&[2&7t&]2&7it Orcvs.& @@Anputat. Et est translatio a segete ac messoribus. @@&7Tyrrhena sigilla.& Tusca. Nam apud Tuscos primo Italiae signa de marmore processerunt. @@&7Gaetvlo mvrice.& Afro, ac per hoc: Mauro. Signif(icat) enim purpuram Girbitanam. @@&7Sv&[2&7nt&]2 &7qvi non habeant& ac per hoc: desiderent. Nam et qui hab[2ere non]2 cura[n]t, non habet. Sed prior ille inops uidetur, quem cupiditas torquet. @@&7Cvr alter frat.& @@Ordo: cur alter fratrum cessare praeferat Herodis pal-metis pinguibus, alter siluestrem flammis et ferro mitiget agrum, scit genius [2qui]2 [natale] c(omes) natale astrum temperat et est naturae deus humanae. Hoc autem dicit: cur equidem diuersa sint homines uoluntate, non curo; scit enim hoc genius, qui sortis nostrae dominus habetur; uerum uta[2r]2 rebus partis nec me defraudabo, metuens quid de me heres sentiat, et utrum me mortuum uituperet nec[2n]2e. Et hic he-redem captatorem signif(icat), non adgnatum. @1 @@&7Alter fratrvm.& Bene fratrum. Haec res enim facit, ut mirum sit dissimile[2s]2 esse. @@&7Herodis palmetis.& Herodes in Syria Phoenice rex Iudaeorum, per cuius palmeta magnas diuitias signif(icat). @@&7Inportvnvs.& Sine portu ac requie, hoc est: auarus. Et ipse explicat, quid est 'inportunus', dicendo &1ad umbram &1lucis ab ortu&, hoc est: a mane usque ad uesperum. @@&7Silvestrem fl. et f.& Officium est a[2g]2ric[2o]2lae non quie-scentis, et auara spe in futuro[2s]2 reditus extenti. @@&7Scit genivs natale c.& @@Hoc secundum [2id]2, qu[2o]2d propter hoc puta[2n]2t homines $EU)DAI/MONAS& et $KAKODAI/MONAS& dici[t], quia daimon genius intel-legitur. @@&7Vvltv m&[2&7vt&]2&7abil&[&7l&]&7is.& @@Aut uultum nunc pro uoluntate posuit, aut deest '[2c]2um', [2ut sit: cum]2 uultu mutabil[l]is et tam dispar, quam sunt inter se hominum uultus. @@&7Albvs et ater.& Prouerbialiter. Hoc est: bonus et malus. Et album ad liberalem et laetum reddidit, atrum ad sordidum et aerumnosum. Figura $A)PO/DOSIS& prima. @@&7Et ex modico qvantvm res pos&[2&7c&]2&7it.& Caute adiectum &1quantum res pos&[2&1c&]2&1it&, ut mundum se, non prodigum fuisse demonstret. @@&7Et ex modico.& Deest 'quamuis' et 'tamen', [2ut]2 sit: quamuis ex modico, tamen tollam. $*)ANAKO/LOUQON& tertium. @@&7Heres.& Hic heres non legitimus, sed heredipeta. @@&7Qvod non plvra d&[2&7a&]2&7tis inveneri&[2&7t&]2: quod non plus con- @1 secutus fu[2er]2it ex me[d]is, quam in me [2in]2pendit. Et con-grue Horatius de se loquitur, [2c]2ui des[2it]2 filius. @@&7Et tamen idem scire volam.& @@Redit ad mediocritatem Peripateticorum, et dicit ita se usurum bonis, ut non obliuiscatur medium [2s]2e[2qu]2endum esse, cum intersit inter hilarem et nepotem, parcum et auarum, quamuis par[u]um considerantibus simile[2s]2 esse uidea[2n]2tur. @@&7Distat enim spargas.& Ostendit, quid distet inter supra dictos. @@&7Ac potivs p. vt festis Qvinqvatribvs olim.& Quinquatres a quinqu[2e]2 diebus, qui dies ad ferias Mineruae pertinent, propterea, quod [est] festa sollemnitas eius deae per hoc spatium temporis celebratur. Vt igitur pueri ludo intenti insatiabiliter utuntur his feriis, ita a[2ctu]2tum, inquit, moriturus exiguo uitae tempore raptim uoluptatibus plurimis [2d]2e[s]-fruaris. &1Olim& autem nunc pro: semper. @@&7Pavperies i. &1Pauperies&: egestas. Nam paupertas etiam honestae parsimoniae nomen est, et usurpatur i[2n]2 fortuna[e] mediocri. @@&7Non agimvr tvmidis.& Adhuc [2de]2 mediocrium fortu-narum bono loquitur. &1Tumidis uelis Aquilone se-&1cundo&. Id est: nimia felicitate. @@&7Non tamen adversis.& [2In]2felicitate uehementi. Et bene in allegoria perseuerauit, quia supra nauem dixerat. @@&7Viribvs, ingenio, specie, virtvte, l&[2&7o&]2&7c&[2&7o&]2 et cetera. In-geniose descripsit, qu[2i]2d sit homo mediocris, dicens mediocrem esse, qui sit a summis minor, ab infimis maior. @@&7Non es avarvs.& [No[2me]2n est]. Vsurpatur in fortuna @1 mediocri]. [2Facit per h]2ypoforam respondentem more saty-ricorum, qui dicat: scimus te non esse auarum. Vade se-curus de hoc ipso. Sed quid prodest auarum te non esse, si in ceteris haeres uitiis ac teneris? ͆@@&7Qvid? cetera iam simvl.& Sic pronuntiandum est, ut intellegatur non fugisse alia uitia. έ@@&7Caret tibi p. i. a.:& [2qu]2a[2e]2 popularibus auris dedita est. Э@@&7Somnia,& [2&7t&]2&7errores magicos, miracvla, sagas, &7noctvrn&[2&7o&]2&7s& [2&7l&]2. Haec omnia ad superstitionem referuntur. @@&1Miracula& [2&1sagas&]2. Dicit sagas mulieres magicarum re-rum et carminum scias, tamquam satisagas et multum agentes. @@Vt magos dicimus quasi magnos a magnis rebus, quas agunt. @@&7Noctvrnos&[&7i&] &7lemores.& Vmbras uagantes hominum ante diem mortuorum, et ideo metuendas. Et putant &1lemo-&1res& esse dictos quasi Remulos a Remo, cuius occisi umbras frater Romulus cum placare uellet, Lemuria instituit, id est Parentalia, quae mense Maio per triduum celebrari solent, ante additum anno mensem Februarium. @@Ob quam rem Maio mense religio est nubere, et i[2t]2e[2m]2 Martio, in quo de [2n]2u[2p]2t[2ii]2s habito [2certamine]2 a Minerua Mars uictus est, et obtenta uirginitate Minerua Neriene est appellata. @@&7Portenta Thessala.& Thessal[i]o[2rum]2 promission[2e]2s incantatorum. De quibus ait Vergil(ius): @@@@&1Haec se carminibus promittit soluere mentes& @@@@&1Quas uelit et cetera&, et @@@@&1His ego saepe lupum fieri et se c&[2&1o&]2&1nd&[2&1ere&]2&1s.& @@@@&1Moerim& et quod sequitur. @1 @@&7Rides:& contemnis. @@&7Natales grate nvmeras,& quod non faciunt nimium timidi senectutis et mortis, quam ex natalibus multis iam iamque proximam perhorrescunt. @@&7Qvid te exempta l.& Allegoria. Quid prodest, inquit, uno e[g]o te carere uitio tam multis possessum? @@&7Vivere si recte nescis.& Da locum, inquit, melioribus, qui uiuere sciunt, et patere succedi[t] tibi. @@&7Lvsisti satis.& Hoc apud philosophos frequentatum est, de uita sapientem abire oportere aequo animo, ut e con-uiuio pastum saturumque conuiuam. Et moraliter repetitum &1satis&, quod a[pu]dclamationis est. @@&7Tempvs abire tibi.& Vtrum quia deus iam te uocat, an quia diu multumque uixisti? Et mire in fine operis de fine disputat uitae. @@&7Ne potvm largivs aeqvo.& Ne iusto plus uiuentem, et ob hoc delirum sene[2m ui]2nos[2i]2 ludificentur habeantque derisui. Et uide perseueratum esse in allegoria de conuiuio facta[m]. Nam non minus senes quam poti plerumque decipiuntur. @@&7Rideat et pvlset.& Bene adiectum &1pulset&, id quod peius est. @@&7Lasciva decentivs aetas.& Quam lasciuam esse magis de-ceat, quam te, qui es maturus senex. @@@@{1POMPONI PORFYRIONIS COMMENTARIVS IN HORATIO @@@@EXPLICIT FELICITER @@@@VTERE FELIX}1 @@@@{1VITA [2H]2ORATII}1 @@Qui(ntus) [2H]2oratius Flaccus poeta lyricus libertino patre natus patria [2V]2enusia ortus, dubium Apulus an Luca-nus, ut ipse confitetur: @@@@&1Nam Venusinus arat finem sub utrumque& @@@@&1colonus&, puer admodum Romam cum parente migrauit, ut ipse dicit: @@@@&1Romae nutriri mihi contigit atque doceri&. @@Quem cum pater misisset in ludum litterarium, pau-cissimis eruditus inpensis angustias patris uicit ingenio. Athenas petit iuuenis, et ibi interpellantibus sese ciuilibus bellis Bruti secutus est partes. A quo militia tribunatus honoratus non, ut ceteri, in partibus uictis perseuerauit; sed captus a Caesare, cum carmini incumberet, [et] post magnum tempus beneficio Maecenatis non solum seruatus, sed etiam Caesari in amicitiam traditus. Vnde in honorem Maecenatis quaedam scripsit, ut: @@@@&1Maecenas atauis edite regibus& et beniuolentiam Caesaris carmine prosecutus, ut est illud: @@@@&1Neu sinas Medos agitare inultos& @@@@@@&1Te duce, Caesar&. @1 @@Scripsit lyrica, carminis auctorem secutus Alc[2a]2eum, quem in opere suo ita iactat: @@@@@@&1Aeolium carmen ad Italos& @@@@&1Deduxisse modos&, artis poeticae unum, epodon unum, epistularum duos, ser-monum duos [2libros]2, Lucil[l]ium secutus antiquissimum scriptorem, cuius ita meminit dicendo: @@@@&1Lucili ritu[m] nostrum melioris utroque&, et saeculare carmen, quod celebratu[2r]2 publicis uotis, felix futurum posteri[u]s omen.