±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ¿ôÿ@@@@{1TRACTATVS €@@@@SANCTI ZENONIS VERONENSIS EPISCOPI}1 ±¯ãáÿŸôÿ@@@@{1INCIPIVNT CAPITVLA PRIMI LIBRI}1 ‘I. De pudicitia €II. De resurrectione €III. De circumcisione €IIII. De patientia €V. De auaritia €VI. Item praefatio €VII. De Genesi €VIII. Tractatus Exodi €VIIII. Tractatus sequentiae Exodi €X. Tractatus Esaiae €XI. Tractatus Danielis €XII. Tractatus Psalmi &7xli& €XIII. Tractatus de Iuda €XIIII. Tractatus de auaritia €XV. Tractatus de Iob €XVI. Item praefatio paschalis €XVII. De Genesi €XVIII. De Exodo €XVIIII. De sequentia Exodi €XX. De Esaia €XXI. De auaritia €XXII. Tractatus Danielis €XXIII. De Psalmo quadragesimo primo €XXIIII. Post traditum baptisma €XXV. Item tractatus @1 €XXVI. Item praefatio €XXVII. De Genesi €XXVIII. De Exodo €XXVIIII. Item Exodi secunda €XXX. Tractatus Esaiae €XXXI. Tractatus Danielis €XXXII. Inuitatio fontis €XXXIII. Item tractatus diei dominici €XXXIIII. Tractatus Ionae prophetae €XXXV. Tractatus Psalmi centesimi €XXXVI. Tractatus de spe, fide et caritate €XXXVII. Tractatus de somnio Iacob €XXXVIII. Tractatus de &7xii& signis ad neophitos €XXXVIIII. Tractatos de Archadio martyre €XL. Tractatus de Susanna €XLI. Tractatus diei dominici de comparatione tritici €XLII. Tractatus ad neophitos alio die paschae €XLIII. Tractatus de Abraham patriarcha €XLIIII. Praefatio paschalis €XLV. De Genesi €XLVI. De sequentia Exodi €XLVII. Tractatus Esaiae €XLVIII. Tractatus Danielis €XLVIIII. Inuitatio fontis €L. De Genesi €LI. De Exodo €LII. Sequentia Exodi €LIII. Tractatus Danielis €LIIII. De natiuitate Christi €LV. Ad neophitos €LVI. Tractatus fidei €LVII. Tractatus paschae @1 €LVIII. Item tractatus paschae €LVIIII. De Abraham €LX. De Esaia €LXI. Item de Esaia €LXII. Item de Abraham @1 ¯ôÿ@@@@{1TRACTATVS}1 ¡Ÿôÿ@@@@{1De pudicitia}1 ‘@@Pudicitiam qui colit, quantae nobilitatis sit, facillime €cognoscit; est etenim tantae uirtutis, ut sit honorabilis etiam €hostibus suis. Haec totius humani generis fundamenta confir-€mat, haec nominum proprietates uniuersis affectibus praestat, €haec parentum, coniugum liberorumque sacra iura custodit, €haec in utroque sexu conspicua, in omni aetate miranda, in €quauis condicione non dubia, soli sibi deuota, semper bene €conscia, prorsus nulli rei subiecta, unum tantummodo me-€tuens, ne [2non]2 sit amplius quae uocatur. @8 Denique in solitu-€dine, quae a moechantibus uocatur occasio, se tamquam €arbitrum timet omneque secretum plus quam publicum reue-€retur. Pestiferas odit blanditias carnis inimicae et quicquid €ingesserit mundus uoluptatis aut muneris, totum respuit prae-€sumens totum se habere, si pura sit. Neminem foede desiderat €nec ulli similiter se desiderabilem praestat. In suo statu omni €loco, omni tempore manet plus honestati consulens quam €utilitati. @@Vultis scire, quantae felicitatis sit [sit]? Eam et qui habet €diligit, et qui non habet diligit. Si ergo exsultat gloria eius €saepe in gentibus (quamuis illic fructuosa uel uera esse non pos-€sit, quia sub inpudico praedone uersatur), quanto magis de-€bet esse gloriosior in populo Christiano, qui eius sanctificatori €inuiolabili deseruit deo? Nam si &1ecclesia& ideo &1Christi sponsa& €est, quia &1pudica&, ideo iugo thalami caelestis honorata, quia et-€iam post nuptias manet postmodum uirgo perpetua, nos, qui €nascimur de tanto coniugio, omnifarie niti debemus, quemad-€modum prosapiae nostrae nobilitatem non relatione tantum, €sed etiam fide similitudinis adprobemus. @8 Vnde tamen prae €me fero, fratres dilectissimi, quod ista, et non ambigua, in uo-€bis renitet assertio; deum enim patrem uos et habere et pos-€sidere monstratis, cum pudicitiam, in qua deus habitat, non €dicam diligitis, sed luculentis moribus adornatis. Magna igitur @1 €gloria est ornare per quod orneris, seruare per quod et ipse €serueris. Postremo aequiparatur laus uestra laudi pudicitiae; €illa enim uobis exhibet sanctitatem, uos ei amorem. Per hanc €attingitis Christum, immo illa per uos uobiscum complectitur €Christum. Per hanc a deo patre quod petitis impetratis, immo €illa per uos impetrat, pro qua sollicite laboratis, ne, dum €aliquid postulat, erubescat. @8 Beata cum adludit in pueris, €beatior cum [2in]2 adolescentibus lapsus feliciter timet, beatis-€sima cum in iuuenibus carnalia exstinguere laborat incendia. €Sane in senibus ut est honoranda, ita miranda non est, quia €licet sit uictrix, tamen triumphi sui palmam senectutis cum €rigore partitur; cessat enim concupiscentiae pugna, ubi sub €crebrescentibus morbis ipsa necessitate etiam inpudicorum €pudica fiunt membra. @@Age nunc, eius aemulae rabiem breuiter etiam ex €ratione nominum publicemus, ut quid appetendum quidue €fugiendum sit facillime possit agnosci. Sub uelamine Christi €nominis, fratres, se adserere conatur Antichristus similiter €pudicum, uti fallat. Pudicitiae nominis sonum post se trahit, €sed quos fructus habeat, eius auctor ostendit. Discurrit quippe €uesana per populos hominumque lubricas mentes libidinum €flagrantibus stimulis praecipitat in furorem, non sexui par-€cens, non aetati, non pietati, non sibi, quia pudorem alienum €qui appetit primo suum perdit. Pure non nox illi diesque €succedit; semper enim caenosi gurgitis sui procella submergi-€tur, dum semper exaestuans libidinis turpitudo aut ueritate €aut imagine perpetratur. @8 Praemia aut tradit aut accipit, €corrumpit aut corrumpitur, inicit amorem, paulo post odium €de amore factura. Seminat inlicitos heredes crimenque noscens €nominibus pietatis excusat. Proprios aut negat aut denudat €affectu. Nihil prorsus existimat turpe nec pati nec facere, dum-€modo in effectu conata succedant. Verum tamen in ipso fructu @1 €suo, quo expugnati pudoris alieni labe gaudere consueuit, €semper infelix est. Denique post negotium perpetratum odit €et se ipsam cum illo quem uicerit. @8 Haec saepe indixit quietis €gentibus bellum; haec aliquotiens robusta regna subuertit; €haec aut sub turpibus aut sub crudelibus factis subiugatos €thalamos triumphauit alienos; haec uiros ardore uesano femi-€neo stipendio ipsis feminis sic incognito inopinate dispungens €suam docuit expugnare naturam; haec libidinis mercedem €uel maxime parentum, filiorum, maritorum uxorumque in €mortibus posuit; haec nomina pietatis nonnumquam concu-€bitu prodigioso deleuit, pudicos equidem persequens, sed im-€pudicos tantum congruenter occidens; haec, inquam, per €momenta et parit omne quod malum est et peperit omne quod €peius; nam in idolis dea est, in cultoribus uero eorum minis-€tra. @8 Venerandam se procurat in templis, hilarem in theatris, €inportunam in publicis, opportunam in quibuscumque secre-€tis. Lasciua, non linguis non oculis non auribus parcens iocatur €sperat ambit obsequitur zelatur insanit armatur precibus, €armatur et ira, similiter nonnumquam ui extorquens quod €blandimentis impetrare non potuit. Libidinum commutatione €uaria gaudet semper et paenitet, ad satietatem numquam €lubrica utilitate perueniens. Desiderat facere quod timeat €publicari. Totum prorsus temptat, ut sibi uindicet totum. €Nouum prodigii genus est: odit pudicitiam et tamen hoc cupit €uideri, quod illa est. @@Interea miris excolit artibus sese faciemque suam €in se, quam non habet, quaerit. Pingit se in se ipsam et lenoci-€nante uario magistri medicaminis fuco uultum suum uultibus €uestit alienis, hoc futura, non quod natura praestitit, sed quod €ei ad examen speculi arbitrium temporale dictauerit. Nunc €emendat, nunc delet quas amauerat species, nunc subicit €alias, nunc parturit nouas. Manibus suis facta hydra formarum €procax semper incedit, quia erubescere alienis sub coloribus €nescit, non domesticis, non affectibus, non maritis nota, non €sibi, quia non potest notum esse nec uerum quod est semper €incertum. @8 Praeterea numquam diligit deum, quem scit €operibus suis esse contrarium. Diaboli est sane mancipium; €eius enim possidet regnum. Nam deos ipsa genuit, ipsa intulit €mundo, per quos aut in quibus diabolus colitur, quorum in @1 €actibus origo monstratur. Ipsa Iouem innumerabilibus uariis €magnisque criminibus maximum fecit. Ipsa Herculem nouerca €deterior in Omphales libidine turpiter uicit, quem terribilis þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±˜‹ˆˆturba monstrorum superare non potuit. Ipsa Venerem mem-€bris omnibus denudatam, conuexis manibus se tegere conan-€tem, immo animi sui uitium et corporis demonstrantem, post €multa adulteria spectaculo totius mundi quoque prostituit. Non opus est ire per singula; quamuis et haec non fuerint €dictu digna, tamen ad exprimendam uim impudicitiae uisa €sunt necessaria, ut sciat unusquisque ad idolatriam pertinere €luxuriam. Ipsa, inquam, mortuorum sepulcra conuertit in €templa, tumulos in altaria, cadauera in simulacra, parentalia €in sacrificia, mores in sacra. Sic, sic genus humanum a dei €cultura rapuit, dum blanda festiuitate facinorosa facinoroso-€rum et colenda crimina et imitanda persuadet. @@Adeo uiris contra dei legem deique iustitiam euagan-€di &1extra legitimum torum& peregrina luxuria inspirat infeliciter €quasi liberam facultatem ac sic eorum quoque feminas a pu-€dore diuellit, quae desertae, ardore seu dolore compulsae, si €talia gerant, putant se aut imitari aut uindicari. Propter quod €in praeceptis dominus ait: &1Qui dimiserit uxorem suam excepta €&1causa adulterii, facit eam moechari.& Quid hic respondere possint €lubrici mariti, non uideo; qui humanarum legum iniqua im-€punitate decepti, iustitiam ueram nec ex sua ipsa uoluntate €noscentes, quod pati nolunt libenter efficiunt; qui profanae €libidinis detestabili furto distracti, turpibus iam non contenti €latibulis aliquotiens, pro nefas, sub ipsis obtutibus matrona-€rum uesana congressione desudant, non aduertentes miseri, €quoniam in tali negotio iudice deo quod non licet uxoribus €non licet nec maritis, sicut praescribens talibus Paulus aposto-€lus dicit: &1Mulier sui corporis potestatem non habet, sed uir; €&1similiter et uir sui corporis potestatem non habet, sed uxor.& Sic igitur, quoniam una sunt caro, unum diuini operis sacra-€mentum, quoniam femina de uiro suo facta est alterque alteri €tenetur obnoxius ac per hoc iure legis quoque linea una tan- @1 €guntur, dubium non est horrendi supplicii perennibus ab-€sumptum iri tormentis eum, qui praeuaricatus fuerit e duo-€bus. Sed nec illis impune succedit, qui sine uxoribus amore €peccandi liberius incertas atque inhonestas sibimet redimunt €libidinum merces, non aduertentes esse infelix et impudicum €quicquid legitimum fuerit extra coniugium; Christiano enim, €fratres, ultra licere non puto quam ut sit aut continens aut €maritus. @@Venio nunc ad exempla, quae sunt negotio uel maxi-€me necessaria, quia plus est quod geritur quam quod dicitur, €ut et impudicitiae malum et bonum pudicitiae uno eodemque €suggestu facillime possit agnosci. Ioseph, Hebraeus adolescens, €clarus genere, clarior pulchritudine, morum quoque clarissimus €probitate, fuit inter filios Iacob aetate minor, sed spiritu maior. €Hic inuidae germanitatis impulsu in Aegyptum est delatus €atque distractus a fratribus. Quem domini sui uxor peius €amare coeperat quam oderant fratres. @8 Nam cum medulli-€tus mulier ardoris insani conflagraret incendio, in suadelam €sacrilegam argumentis uehementer armata captat solitudi-€nem, secretum captat et locum, in quali etiam non irritata €adolescentia inuitis feminis saepe uiolenta esse consueuit. At €ubi in destinata prorumpens neque blandimenta neque pro-€missa sibimet prodesse cognoscit, conserta manu inuersa uice €adorta est in suum fomitem adolescentis ignem totis uiribus €deriuare. At ille in repugnatione ueste sibi uiolenter extorta €ex impudicitiae fouea nudus aufugit. Sed pudicitiae splendore €uestitus post calumniosam damnationem et liberatus a deo €est et honoratus. Denique rex iure secundus factus est regni, €qui insignis rex erat iam ante pudoris. @@Susannam quoque, columen matronatus, inaffecta-€tae formae pulchrius suae pulchritudinis ornamentum, insigne €pudicitiae testimonium, &1e senioribus duo&, sed uno incensi €prodigio, secus quam decuerat &1deperire coeperant&. Quam cum €aduerterent muro [2munitam]2 castitatis, quae certe uera et @1 €aeterna formositas, in paradisi solitudine, ubi Euam ab €auctore operis sui meminerant esse deceptam, hac re ipsa nato €consilio capere dolo adgrediuntur ac, nisi culpae succumbat, €ueluti adulterae deprehensae magnum minitantur exitium. At illa non Eua, ancipiti quidem metu contemplatione €praeclusa, cuius aut pudor esset iugulandus aut anima, con-€scientiae suae conscium solum contestans deum honestam €elegit mortem quam uitam turpem, melius credens hominibus €se ream praebere debere quam deo. Interea instant illi ex €amatoribus accusatores effecti crimenque suum in simplicitate €circumuentae transfusum artificiose dum exaggerant, exinde €iam priores se ipsi condemnant. Verum, pro nefas, creditur €aetati, creditur auctoritati: exsultant adulteri, damnatur €integritas. @8 Iamiamque Susanna ad supplicium immerens €trahebatur, iam totus populus in eius sanguine tumescebat, €iam sui quoque familiares nouae rei atrocitate perculsi, misera-€biliter ingemescentes dimissis capitibus omne studium defen-€sionis abiecerant, iam etiam ipsa pudoris compendio mortis €oderat moras, omnibus displicens, sed solae suae conscientiae €placens, cum subito, quauis uersutia qui fallitur numquam, €confestim adest in Daniele puero deus. Omnem repente mali-€tiae scenam diripuit, %profectitium% crimen propere recludi-€tur, sed scelus suos redit in auctores purgaturque per inno-€centiam pudor. Sicque Susannam, quam inpudicitia men-€tiente in publicum traxerant, probatam et uindicatam ad €mariti thalamos cum ingenti triumpho uictrix pudicitia repor-€tauit. @@Sed o quantum es miranda, pudicitia, quae aliter €laudari te non uis quam ut custodiaris, solo bonae conscien-€tiae ornamento contenta! Tu in uirginibus felix, in uiduis €fortis, in coniugiis fidelis, in sacerdotibus pura, in martyribus €gloriosa, in angelis clara, in omnibus uero regina. Tu numquam @1 €carni, numquam ulli subiaces legi. De uoluntate nasceris, sed €bono puritatis uoluntatem ipsam paris, quia uoluntas fit €uoluptas postmodum tua, cum per eam cotidie tricenos, €sexagenos centenosque colligis fructus. @8 Tu in pauperibus €diues, in diuitibus ditior, aequalis in omnibus consummaris. €Tu es &1honor corporum&, tu thesaurus animarum, tu &1fundamen-€&1tum&, culmen ac fructus omnium coaequarum, tu tui propositi €insolubilis nodus aeternus. Per te legitima ieiunia celebran-€tur, per te allegatae priusquam fundantur acceptantur preces. €Tu es sacrificium deo carum, tu legitimum dei templum, €sacrarium pudoris. Te corruptio intrare non nouit. Per te €saeculum uincitur, concupiscentia omnis eliditur, diabolus €subiugatur, Antichristus non timetur, spiritus sanctus induci-€tur, glorificatur Christus, deus pater omnipotens propitiatur. €Postremo ille felix in futurum regnabit, qui tecum illo per-€uenerit. @1  Ÿôÿ@@@@{1De resurrectione}1 ‘@@Quisquis resurrectionem negat, uitam suam, semet €ipse condemnat. Cur enim mereatur felicitatem futuri tempo-€ris cernere, quem uideas sacrilega incredulitate dei potentiae €derogare? Sed hoc amore criminum faciunt, ut putent im-€punita fore quae clanculo gerunt. Nam si iudicii diei adpropin-€quare iam cursus aduerterent, procul dubio et praesentia €odissent et futura credidissent pariterque metuissent. @8 Nemo €est enim tam uel ab istius mundi sapientiae gustu ieiunus, qui €audeat dicere animas cum corporibus interire, caelestia cum €terrenis absumi, praesertim cum eorundem ille sapientissimus €dicat hanc esse mortem, cum corpore animus tamquam car-€cere clausus tenetur, illam esse ueram uitam, cum idem ani-€mus custodia carceris liberatus ad eum locum, unde uenerit, €reuertatur. Si ergo hoc ille sensit, qui non nouerat Christum, €cur dubitet Christianus, qui resurrectionem futuram et audit €et sperat et repositam sibi praesumit de Christo? @@Igitur primo omnium probandum puto animas nostras €suorum corporum exuuiis [2exui]2 nec cum labe carnalis huiusce €domicilii ista prima morte dissolui, sed pro qualitate factorum €quasdam locis poenalibus relegari, quasdam &1placidis sedibus& €refoueri, ut tunc demum credi possit resurgere, quod omnibus €palam sit non penitus interire. Gentes, quae ista non credunt, þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¢“‡tamen cum libamine infausto ad sepulcra concurrunt et a mor-€tuis, quos in quiete tacitae noctis agnouerint, expeti a se €aliquotiens alimenta contendunt; ac sic fidem rei quam repro-€bant faciunt. @8 Philosophi de anima uaria disserunt, sed €tamen hanc esse inmortalem [2et]2 Epicuri, Dicaearchi Demo-€critique uanitatem argumentatione manifesta conuincunt. €Poetae autem melius, qui duplicem uiam apud inferos ponunt: @1 €impiorum unam, quae ducit in Tartarum, piorum aliam, quae €ducit ad Elisium, eo fortius addentes, quod defunctorum ibi-€dem non tam formae quam facta noscantur ac necessario reci-€piant secundum quod mundanae administrationis suis in €actibus portant, recte dicentes: &1Quisque suos patimur manes.& @@Nos uero, fratres, quos non ingeniosa suspicio, sed €deus magister instruxit, propter nos in semet ipso probando €quod docuit, uiuere animas mortuorum non tam dicere quam €oculatis rebus sufficimus approbare. Denique uagi atque in-€mundi spiritus utriusque sexus humani dolosa blanditiarum €captione seu uiolentia uiuentium domos corporales infringunt €et latibulum sibi perniciosum eorum in captiuitatibus quae-€runt. @8 At ubi uentum fuerit ad diuini certaminis campum €coeperintque sacri nominis telo pulsari, tunc, cum alium noue-€ris, alium certe misereris: discoloratur per momenta color, €figura sua tollitur a natura, in obliquos horrores insani uer-€tuntur orbes oculorum, acies dentium spumosis horrida globis €inter labra liuentia stridit, intorta omnia passim membra €tremore uibrantur; gemit, flet, denuntiatum pauet iudicii €diem pellique se plangit, confitetur sexum, confitetur adgres-€surae tempus et locum et nomen proprium confitetur disces-€sumque, uel qui sit signis euidentibus docet, ut plerumque €aliquos noscamus eos esse, quos in idolatria commorantes €nuper uel maxime ui aliqua obisse meminerimus. @8 Hic nunc €mihi responde, qui hominis post mortem nihil superesse con-€tendis, quemadmodum per alium locutus sit mortuus ille, €quem noueris. At dicis: 'Hoc daemones fingunt'. O probatio €melior, quod etiam fallaces testimonium perhibent ueritati! €Cur autem fingant nomina, quorum est confessio in ceteris €uera, aut qua ratione isto argumento nitantur, quod hominibus, €quos perditos cupiunt, magis proficiat ad dei timorem et ipsis €nihil prosit ad utilitatem? Sane recte hoc facere existimaren-€tur, si sub praetextu alieni nominis inuasa optinere potuis-€sent. At cum diuina adiuratione in eculeo spiritali et qui sint €nolentes edicant et inuiti discedant, procul dubio hoc sunt, €quod sese esse unicuique confitentur. @1 @@Accipe et alia exempla et quidem certiora. Primo in €libro Regnorum Samuel, egregius ille sacerdos, mortis iam lege €dispunctus Sauli regi se desideranti sine ambiguitate non tan-€tum suam praesentiam exhibet, sed etiam ad consulta respon-€det liberiusque canit mortuus, quam canere consueuerat uiuus; €unde libet exclamare: 'Profectus potius est iste quam mortuus.' In euangelio quoque Petrus filiique Zebedaei cum domino €adstare fulgentes Moysen Eliamque, quos propter tunc impedi-€mentum carnis uidere non possent, libertate spiritus uident, €exinde intellegentes in thesauro naturae depositum incolume €requiescere, quod in hoc mundo ad tempus perspicitur in-€terire. Similiter in inferno diues ille tenacissimus, quem chaos €immensum a pauperis felicitate discernit, ardoribus suis €implorando refrigerium Lazarum uerum diuitem sero cognos-€cit cupitque mortuus uel uno digito illis contingi manibus, €quibus stipem denegauerat uiuus. @8 Odit iam sine causa €ante quod amauerat; probat felicius esse quod oderat. Gemit €instanti poenae aliquid de facultatibus notis mederi non posse, €pro uno puncto requiei incunctanter tota, si liceat, paratus €offerre. Superstitibus fratribus saltem cupit esse consultum; €Abraham patrem deprecatur obnixe, ut aliquis nuntius per-€gat, qui eos tanti negotii certos efficiat; cui ille respondit: €'&1Habent Moysen et prophetas&, quibus si non credunt, neque illi, €qui hinc missus fuerit, credituri sunt', euidenter ostendens non €in oculis esse carnalibus uerum, sed in fide credentium consti-€tutum. @@Nam et dominus ista exempla confirmans uni ex €latronibus in se credenti, qui cum eo de patibulo dextra laeua-€que pendebant, ait: &1Amen, amen dico tibi: hodie mecum eris in €&1paradiso.& Itaque si homo mortuus in aeternum perit, ergo €mentitus est dominus, qui ei deinceps nihil futuro paradisum €repromisit. Sed et homo ipse, quem dominus assumpserat, €perit, si Iesus non resurrexit. At si resurrexit, humano generi €formam dedit, quoniam ad hoc deus pro homine mortis iura €gustauit, ut homo per deum ius inmortalitatis reciperet, @1 €quod amisit. @8 Propter quod Paulus beatissimus ait: &1Nolu-€&1mus autem ignorare uos, fratres, de dormientibus, ne contriste-€&1mini sicut ceteri, qui spem non habent; si enim credimus, quia €&1Iesus mortuus est et resurrexit, sic et deus eos, qui dormierunt €&1in Iesum, adducit cum eo.& Nam et deus per Ezechielem prophe-€tam loquitur dicens: &1Ecce ego aperio monumenta uestra et €&1educam uos de monumentis uestris et inducam uos in terram €&1Israel; dabo spiritum meum in uos et uiuetis.& @@Cum haec ita sint, resurrectionem futuram cur, €Christiane, non credis? Cur de huius mundi labe in meliora €migrantes tam pertinaciter plangis? Pro nefas! Hinc mater €scissa ueste, laniatis crinibus, laniatis et genis, totum crebris €ictibus liuida pectus gentili uanitate circa amissi cadauer €bacchatur insana nec Maccabaeae matris memoriam recolit, €quae spe succincta futurorum Antiocho saeuiente libenter €semel septem filios non dicam extulit, sed ipsa potius feliciter €suis hortamentis occidit, religiose confidens deo filios se genuis-€se, non mundo. @8 Hinc uxor amissi mariti desolationem se €ferre non posse testatur frigidumque latus male dilatato €queritur lecto; inuidiosis uocibus deo concinnat inuidiam, €solemnia ipsa diuina, quibus a sacerdotibus dei quiescentes €commendari consuerunt, profanis aliquotiens ululatibus rum-€pit taetraque inluuie suum totum deformans cultum cadauer €amplectitur conclamatum; frigentia tepefacit crebris osculis €labra; totum corpus imbribus relauat lacrimarum crinium €suorum damno cooperiens; miserandis affatibus in uberiores €fletus incendit etiam eos, quos causa non tangit, tanto ambi-€tiosior in dolore quam ditior_sane post momentum misera €(atque utinam semel!) nimio dolore nuptura. Hic, hic quem-€admodum se quis possit excusare, non uideo. Non deest enim €qui dicere possit: 'Si est resurrectio, quare plangis? Si amore €mariti facis, cur postmodum nubis?' Exsecrabilis res est, €fratres, nec coniugio seruare caritatem nec deo fidem. Haec €etiam uiros reprehensio manet. @@Christianus ergo in toto dubitare non debet in sta-€tum pristinum mortuos excitari talesque legitima die ante €conspectum dei ex illo naturae secreto produci, quales fuerint @1 €pro sua quique qualitate suscepti, apostolo dicente: &1Omnes €&1nos manifestari oportet ante tribunal Christi, ut recipiat unus-€&1quisque corporis sui merita secundum ea, quae gessit, siue bona €&1siue mala.& @8 Etenim, fratres, facilius est reformari quod €fuerit quam institui quod ante non fuit; quod si non fuit et €est, multo magis poterit esse quod fuit, quippe cum illius po-€tentissimi artificis rerum omnium conditoris ipse sit usus €impossibilium possibilitatem adserere ex eoque quod non est €facere quod est, naturam creare extra naturam, nihil prorsus €habere difficile solumque ei hoc deesse quod nolit esse; haec €est enim proprietas dei, id operari quod non potest credi. @@Igitur non homines tantum, sed paene omnia €suis mortibus uiuunt. Vnde pauca de multis attingam, ut €omnium probationem haud dubie in paucis expediam. Stellae €praecipites labuntur e caelo et a tergo longo flammarum albes-€centium tractu funereae facis solemnitate in occasus suos €quasi quibusdam deducuntur exsequiis; quas si per plagas €unde refixae sunt quaeras, rediuiui luminis lege suis sedibus €resurrexisse agnoscas. @8 Sol cotidie nascitur eademque die €qua nascitur moritur nec tamen instantis finis sorte terretur, þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¢˜’ƒsuos ut repigret cursus, ut horas ac momenta producat, ut €saltem paulo diutius diei sui demoretur in uita, sed fidelis sem-€per, semper intrepidus ad sepulcrum noctis cognatae contendit €scius in ipso se habere quod uiuit; denique adimitur ei ortus, €si ei auferatur occasus. @8 Luna quoque, quae uere rationis €humanae omnia in se lineamenta depingit, nata sanguineae €teneritudinis dubio cornu primo quasi de cunis apparet €paulatimque crescendo iam puella, iam uirgo pro coti-€dianae aetatis incremento progrediens lasciui cursus amba-€gibus carpit pensa mundana. At ubi matura aureo igne fla-€grantis luciflui aurigae par laboribus fratris angusti circuli €argenteum compleuerit globum, paulatim deuergit in senium, €donec ultima senectute consumpta, sua morte reuiuescens, @1 €menstrualis ignis solemni germine accenso sumat rursus de €fine principium. @@Similiter Phoenix auis illa pretiosa resurrectionis €euidenter nos edocet iura, quae nobilitatem generis sui non €a parentibus accepit, non liberis tradit; ipsa est sibi uterque €sexus, ipsa omnis affectus, ipsa genus, ipsa finis, ipsa princi-€pium; non ex coitu nascitur nec officio alieno nutritur; non €inuita, non inprudens moritur, sed cum maturum leti tempus €aduenerit, a semet ipsa inuitatis sacris ignibus libentissime €concrematur. @8 Sepulcrum nidus est illi, fauillae nutrices, €cinis propagandi corporis semen, mors natalicius dies. Denique €post momentum festo exsultat in tumulo, non umbra, sed ueri-€tas, non imago, sed Phoenix, non alia, sed quamuis melior alia €tamen prior ipsa. Erubesce, Christiana conscientia, uel tot ac €tantis ex rebus quemadmodum rursum eadem quae es sis €melior futura cognosce. @@Praeterea granum uniuscuiusque frumenti conditum €terrae interit et tamen in eo id, quod intus est, reuiuescit nec €mortem medullitus capit, sed suum sibi genitale in germen €exspirans uetusti corporis superficie deleta, immo in melioris €naturae iura transmissa, felix caput comis uirentibus redimi-€tum quasi ab inferis emersum in superna sustollit perennitatis €gloriam fructu populoso tenturum, hoc hactenus Paulo fir-€mante: &1Stulte, tu quod seminas non uiuificatur, nisi mortuum €&1fuerit&, et subiecit dicens: &1Sic et resurrectio mortuorum; semina-€&1tur in interitum, resurgit in perpetuitatem; seminatur in humili-€&1tatem, resurgit in gloriam; seminatur in infirmitatem, resurgit €&1in uirtutem; seminatur corpus animale, surgit spiritale.& Satis, €ut opinor, resurrectionis ueritas omnibus claret. @@Sed necessario disserendum est, quae sit in ea in-€iustorum iustorumque discretio, ne generalitas nominis in €conparatione malorum attrahat gloriam Christianae felicita-€tis. Duplex itaque forma surgendi est: prima sanctorum, in @1 €qua illud beatitudinis regnum primae tubae regali tessera €conuocati capient cum ingenti triumpho aeterno rege sub €Christo; secunda uero, quae impios cum peccatoribus uniuer-€sisque incredulis gentibus perenni destinat poenae, in Psalmis €spiritu sancto dicente: &1Ideo non resurgunt impii in iudicio €&1neque peccatores in consilio iustorum, quoniam scit dominus €&1uiam iustorum et iter impiorum peribit.& @@Consequens est, ut scire nos par sit, in quo habitu €regnaturus sit homo iste noster, qui tendit ad caelum, ne €forte cum carne depereat, uana spe si captus fuerit caduca €atque carnali, de qua apostolus dicit: &1Caro et sanguis regnum €&1dei possidere non possunt.& At e diuerso uideor mihi audire €proclamantem: 'Si haec est condicio carnis, quid est ergo €quod credimus in ecclesia remissa peccatorum ac resurrectio-€nem carnis?' Facile, fratres, pugna ista concordat statusque €futuri qualitas aperitur, fides si inlibata teneatur. Vnde rem €paucis expediam. @@Omnis caro quam diu flagitiosis illecebris huius mundi €ac tenebris feralibus agitatur, profecto pecuina est ac misero, €fragili detestabilique uersatur in iure. At cum mera fide cre-€dentis salutari fuerit necata baptismate, noua paterni sacro €resurgit fontis ex gurgite iam pura, iam libera, iam a con-€uersatione mundi huius extranea, iam morte superior, iam €caelestia aspirans, iam, non dicam saeculi ludibria, sed, ut sit €honoratior, se ipsam contemnens, iam ueritatem non imagi-€nem quaerens, iam spiritalia non sua desiderans, de qua Pau-€lus ait: &1Non omnis caro eadem est caro: alia est hominis, alia €&1iumenti, alia caro uolucrum, alia piscium. Et corpora sunt €&1caelestia, sunt et terrestria.& @8 Itaque inmortalitatis semi-€ne (de quo etiam poeta sapientissimus praesagauit dicens: €&1Igneus est ollis uigor et caelestis origo seminibus&), scilicet €spiritus sancti conceptione, insita fit ante fecunda, ut, cum €dissolutionis eius ac legitimae reparationis tempus aduene-€rit, suo semini respondens iure possit mereri quod credimus. €Nec res in ambiguo est; quemadmodum etenim ille prin-€ceps iniquitatis suo semine per inuidiam protoplastos ex an- @1 €gelis in homines deriuauit, ita dominus omnes in se credentes €sancti spiritus semine a mortuis rursus gloriosos in angelos €excitabit. @@Ad hoc unum euidens adhuc proferamus exem-€plum, quamuis non possit ueri simile tantam uim habere quam €ueritas. Oleaster sua infelix et amarus est in natura; sed cum €fuerit peritissimi agricolae artificis manu necessaria prouisione €truncatus, nobilitate alieni seminis grauidatur nutriturque €ab eo ipso quod nutrit, donec hospitis germinis adoptiua €pinguedine absumptus, immo pinguedo ipse factus, totusque €acceptum translatus in honorem nouae frondis promotione €ramis resurgescentibus ornatus iam non oleaster sit, sed oliua, €cum et oleaster sit et tamen oleastrum se non esse quodam €modo etiam ipse miretur. @8 Igitur si homo potest facere, ut €sit arbor quod non fuit, saluo quod fuit, quanto magis deus €hominem poterit excitare, antequam peccasset in paradiso, €in id quod fuit! Quam rationem seminum etiam beatissimus €Paulus subtiliter prodidit dicens: &1Qui seminat secundum car-€&1nem, de carne sua metet interitum; qui autem seminat in spi-€&1ritu, de spiritu metet uitam aeternam.& At uero dominus euiden-€ter hoc edocens sic ad discipulos ait: &1Simile est regnum caelo-€&1rum homini, qui seminauit bonum semen in agro suo; dormien-€&1tibus autem hominibus uenit inimicus eius et superseminauit €&1zizania in triticum.& @@At fortasse adhuc quispiam dicat: 'Si caro perit, €unde cognoscitur ille, qui resurgit?' Caro, fratres, quasi quod-€dam est speculum intuentis plenitudine grauidatum, quod €non tam imaginem suam quam eius, cuius est in usibus, gerit. €Denique tot efficit uultus, quot ille intrinsecus tristes seu €hilares suos fecerit motus, hanc rationem docente nos Paulo: €&1Videmus&, inquit autem, &1modo per speculum in aenigmate; €&1tunc autem facies ad faciem erit.& @8 Vnde dubium non est in €corporibus nostris, dum mortis lege seminantur, non substan-€tiam, non imaginem, sed illud tantum quod inutile est discuti, €quod teritur demutari, sicut scriptum est: &1Oportet enim cor-& @1 €&1ruptiuum hoc induere incorruptionem et mortale hoc induere €&1inmortalitatem.& Aliter etenim inmortalitatis stola illa non €sumitur, nisi primo istud carnale spolium, blandum animae €uenenum, secundum dei sententiam, unde sumptum est, re-€fundatur; dicit enim deus ad Adam: &1Maledicta terra erit in €&1omnibus operibus tuis; in tristitiae gemitu edes ex ea omnibus €&1diebus uitae tuae; spinas et tribulos eiciet tibi et edes pabulum €&1agri; in sudore uultus tui edes panem tuum, donec reuertaris in €&1terram.& @8 Sed et dominus ex persona hominis, quem ad-€sumpserat, ait: &1Tristis est anima mea usque ad mortem.& Quod €dictum non tam timentis quam exsultantis ac docentis est. €Vtique non enim quicquam timere poterat, qui mortuos exci-€tabat, &1qui potestatem habuit ponendi eam et iterum resu-€&1mendi eam&; sed ut doceret, quoniam, cum uiuit in hoc mundo, €semper in tribulatione, semper iustus in poena est. @8 Cum €autem mors, quae putatur metuenda, gustatur, tunc ei in €aeternum manentis gloriae beatis in sedibus nullas deinceps €aerumnas mundi sensura repromissa felicitas exhibetur, Da-€uid sancto dicente: &1Conuertere, anima mea, in requiem tuam, þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¢˜ †&1quia dominus benefecit mihi, quia liberauit animam meam €&1a morte, oculos meos a lacrimis, pedes meos a lapsu; placebo €&1domino in regione uiuorum.& Haec nos felicitas manet, hoc €munus exspectat. Sic ergo uiuamus, ut bonis operibus decorati €nos quoque deo patri placere mereamur domino iuuante nos €Christo, qui est benedictus in saecula saeculorum. @1  Ÿôÿ@@@@{1De circumcisione}1 ‘@@Diligentissime, fratres carissimi, circumcisionis, cuius €non tantum in praesenti lectione, sed et aliquot in locis fecit €Paulus beatissimus mentionem, ratio uidetur esse reddenda, €ut et Christianus ueritatem et Iudaeus suum cognoscat erro-€rem. Solet enim magnis cum uociferationibus saepe iactare €hanc esse gentis suae nobilitatem, hanc caelestis sacramenti €uirtutem, hanc aeternae uitae legitimam genitricem, hanc €perpetuam futuri regni consortem, sine qua nemo possit omni-€no ad dei notitiam peruenire. @8 Vnde primo omnium definien-€dum puto, quid sit circumcisio, ut tunc demum, qualis sit, €iure possit agnosci. Circumcisio est, fratres, in damnum rotun-€di uulneris ferro circulata cicatrix. Quam si Iudaeus aestimat €gloriam, ut de ceteris taceam, maior est eius, qui in honorem €deae suae_sane anus turpis atque amatricis_non paruam €cutem eiusdem membri, sed ipsum membrum radicitus absci-€sum mysteriis turpioribus immolauit, illa uidelicet ratione, €quia Iudaeus post sacramentum per hanc partem peccare €potest, ille autem deinceps per hanc partem peccare iam non €potest. @@Consequens est, ut profiteatur, utrum hanc carnalem €an spiritalem esse defendat. Si spiritalem, cur de carne gloria-€tur? Si carnalem, animae prodesse non poterit, quia &1caro et €&1sanguis regnum dei possidere non possunt&. Accedit, quod cir-€cumcisio aduersus sabbatum pugnat, quod uiolandum ullo €opere in toto non esse praeconat. Etenim plerumque contingit, €ut ei nascatur sabbatis filius, quem octauo die, id est ueniente €sabbato, si non secundum legem circumcidat, de populo suo €infantis anima peritura est. @8 Hic, fratres carissimi, eligat €utrum uelit, circumcidat an differat. Si circumcidit, sabbatum €corrumpit; si non circumcidit, cum innocentis animae interitu €praestitutae circumcisionis iura uacuauit, quia solus octauus @1 €dies a deo circumcisionis priuilegium, non septimus, non €nonus, accepit ac per hoc necesse est, ut utrumque inane sit, €si infirmari potest alterum de duobus. @@Quid, quod Abel iustus est sine hoc uulnere inuen-€tus? Quid, quod Enoc a deo integer legitur esse translatus? €Quid, quod Noe incircumcisus saeuiente diluuio diuina proui-€dentia humano generi &1heres& et pater &1est constitutus&? Quid, €quod Melchisedech, summus ipse sacerdos deo acceptissimus €huius fuit cicatricis ignarus? Quid, quod cum praeputio €Nineuitarum populus dei est indulgentia liberatus? Quos €utique omnes circumcidi praecepisset, si carnis circumcisionem €eorundem saluti, quos amabat, necessariam praeuideret. Certe €Adam ipsum sic ante fecisset. @@At fortasse quispiam dicat: 'Peccator ergo fuit Abra-€ham, ut circumcideretur? An iustus et circumcidi non de-€buit?' Abraham, fratres, et uir iustus fuit et tamen necessario €circumcisus. Quid enim scriptura dicit? &1Abraham credidit deo, €&1et deputatum est illi ad iustitiam.& Numquidnam dixit: Abra-€ham circumcisus est et deputatum est illi ad iustitiam? Cum igitur integer, sicut Enoc et ceteri, sit iustificatus €et postea circumcisus, manifestum est circumcisionem non €Abrahae fuisse necessariam, sed in designationem Iudaici €populi, qui carnalis futurus fuerat, procuratam. Denique nihil €illi contulit, quia deo ante, non posteaquam circumcisus est, €placuit praemiumque non circumcisionis, sed in acrobustia €meritae repromissionis accepit. Vnde manifestum est Abra-€ham gemini populi typum in semet ipso portasse, ut circumci-€sionis nota exprimeret Iudaeum, credulitatis iustitia Chris-€tianum. @@Adde quod circumcisio ista non tam salutem pollicetur €quam locum caputque criminis monstrat. Adam etenim, cum €illicitum pomum hoc membro decerpit, sic in genus humanum €ius mortis induxit. Necessario ergo luxurioso populo deus hoc @1 €signum dedit, ut, locum matricalis culpae cum denotat, €etiam alia crimina fugienda cognoscat. 'Ore tuo te, inquit, €Christiane, uicisti. Inde est, quod et ego aeternam uitam me €possidere contendo, quia specialiter anxiam curam mortis €mihi a deo praestitam recognosco.' @8 Recte Iudaeus hoc €diceret, fratres, si ista cura sexui utroque prodesse potuisset. €Cum enim grauior causa supersit, periturum se, nisi ueritatem €requirat, agnoscit; si enim Adam curat, certe, in qua delicti €omnis est summa, isto remedio curare non potest Euam. €Quid, quod nec ipsi uiro aliquid eam prodesse perspicio? €Quia huius circumscriptio characteris potestati subiacet cor-€dis, quod nisi uerae circumcisionis spiritali fuerit sacramento €purgatum, in aeternum homo, de quo agitur, periturus est; €caro enim damnum pati potest, animo autem imperare non €potest; ipse enim regalis potestatis imperio subiectum sibi €corpus seruilibus officiis suae compellit implere desideria uo-€luntatis. Qui si fuerit uitiosus, quot habet unusquisque mem-€bra, poterit perpetrare tot crimina. @@Denique hoc genere Iudaeos scriptura denotat ab €auribus incipiens: &1Clamaui&, inquit, &1ad eos et non audierunt; €&1clamabunt ad me et non erit, qui exaudiat eos.& Similiter et de €manibus dicit: &1Manus enim uestrae inquinatae sunt sanguine €&1et digiti uestri in peccatis. Labia autem uestra locuta sunt facinus €&1et lingua uestra iniustitiam meditatur.& @8 Et iterum de ceteris €membris: &1Sepulcrum patens est guttur eorum, linguis suis €&1dolose egerunt, uenenum aspidum sub labiis eorum, quorum os €&1maledicto et amaritudinis plenum est; ueloces pedes eorum ad €&1effundendum sanguinem; contritio et miseria in uiis eorum et €&1iter pacis non cognouerunt; non est timor dei ante oculos eorum.& €Et de ipsa circumcisione in symbolis inquit: &1Interrogabant et €&1in uirgis suis annuntiabant; spiritu meretricio seducti sunt et €&1fornicati sunt a deo suo.& @8 Agnosce igitur, Iudaee, uel sero €erroris tui miserum dolendumque discrimen et dic nobis, €utrum circumcisionem obserues an legem. Si circumcisionem, €non est tibi lex necessaria, quia iustus Abraham, qui ex fide €uixit, deum credulitate, non lege promeruit. Si legem, con-€temne tuam istam circumcisionem, quam euacuatam uidemus @1 €a lege, sic Ieremia dicente: &1Haec dicit dominus uiris Iuda et €&1omnibus, qui habitant in Ierusalem: Renouate inter uos nouita-€&1tem et ne seminaueritis in spinis. Circumcidite praeputium cor-€&1dis uestri, ne exeat sicut ignis ira mea et exurat et non sit qui €&1exstinguat.& @8 Videtis ergo, fratres, quia huius modi circum-€cisis deus non tantum salutem non pollicetur, sed etiam, nisi €legitime corde circumcidantur, ignis inexstinguibilis suppli-€cium comminatur. Sed et Moyses ipse, cuius asserunt se saepe €discipulos, eodem spiritu ad Israel loquitur dicens: &1Nouissimis €&1diebus circumcidet deus cor tuum et cor seminis tui ad dominum €&1deum tuum amandum.& @@Hinc nunc uobis iterum dicam: 'Pharisaee, respon-€de, ubi cor habeas constitutum. Si in regione pectoris, quid €deformi uulnere inferna metiris? Si, quod quidem recte aesti-€mas, in infernis, procul dubio omnes sacrilegos antecedis, qui €Moysi reprobans dictum per hanc iniuriosam corporis stipem €deo placere te posse praesumis'. 'Iam completa est, inquit, in €me per Iesum Naue domino iubente secunda, quam Moyses €annuntiauerat, circumcisio. Scriptum est enim: &1Et dixit deus €&1ad Iesum: Fac tibi cultellos petrinos nimis acutos et adside et €&1circumcide secundo filios Israel.&' @8 Videamus nunc ergo, €fratres carissimi, secunda illa circumcisio ab Iesu Naue quo €genere celebrata sit petrinis illis cultris: cor an praeputium €circumciderit. Etenim si secundum ipsos nos quoque carnaliter €sentiamus, ambo prophetae tenebuntur in crimine, ut aut €Moyses fallax sit, si circumcisio recircumciditur rursum, ut €hoc idem faciat aut ut quod non habet perdat; aut certe Iesu €Naue parricida sit, si cultris corda hominum desecat. þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±£˜@@Sed absit, fratres, ut spiritales uiros ullo tangamus €errore, maxime cum prophetia ad sui dicti iam peruenerit €ueritatem. Iesus enim Naue Christi imaginem praeferebat, €qui uerus omnium saluator esse cognoscitur et factis et nomine. €Hic enim, quia ipse dictus est etiam petra, recte cultellos pe-€trinos fecit (unde non sine ratione et &1Simoni&, super quem aedi-€ficauit ecclesiam, &1Petrus nomen imposuit&), id est sua doctrina @1 €formatos, spiritus sancti lima acuminatos constituit uiros €apostolos omnesque discipulos. Quorum salutaria monita €canentibus linguis, quasi quibusdam spiritalibus cultris, cre-€dentium populorum secundum Moysi dictum non in damnum €hominis praeputium carnis, sed in augmentum hominis prae-€putium facinorosi cordis incidit. @@At fortasse adhuc quispiam dicat: 'Cur ipse quoque €signaculum carnis accepit, si ei necessarium non fuit?' Huius €propositionis quae sit ratio, fratres, accipite. Igitur qui uenerat €hominem uiuificare, per hominem necesse habuit, ne phantas-€ma putaretur, edicta legis uniuersa complere. Non enim aut €&1finis legis& aut uerus Christus esse potuisset, si quid praeter-€mitteret, quod ab alio saluti hominum praestari potuisset. Eo accedit, quod secundum carnem Dauid filius futurus €esse canebatur; qui nisi paterno generis signaculo responde-€ret, neque Dauid filius esset neque nisi in filium Dauid Chris-€tus uenire potuisset; qui ideo circumcisus est, quia Iudaeis €erat promissus, ideo cum praeputio natus, quia in aeternum €incircumcisis gentibus fuerat profuturus. @@Diximus de prima circumcisione carnali, quae Iu-€daeorum est; nunc breuiter de secunda spiritali, quae nostra €est, edicamus. Quae tantum potestatis gerit, ut a femina €coeperit, quod priori impossibile fuit. Denique a muliere, quae €prior peccauerat, circumcisionis incipit cura, et quia suasione €per aurem inrepens diabolus Euam uulnerans interemerat, per €aurem intrat Christus in Mariam, uniuersa cordis desecat €uitia uulnusque mulieris, dum de uirgine nascitur, curat. €Signum salutis accipite! Corruptelam integritas, partum est €secuta uirginitas. @8 Adam similiter dominica circumciditur €cruce, et quia per mulierem, quae sola lignum letale contigerat, €exceperat uterque sexus interitum, e diuerso per uirum ligno €suspensum uiuificatum est omne genus humanum. Ac ne non €ex integro principium suo statui redditum uideretur, prior uir €consummatur in cruce atque eo feliciter soporato similiter de €eius latere ictu lanceae non costa diuellitur, sed per aquam et @1 €sanguinem, quod est baptismum atque martyrium, spiritale €corpus spiritalis feminae effunditur, ut legitime Adam per €Christum, Eua per ecclesiam renouaretur. @@Hoc nos, fratres, sacramento tam uiri quam feminae €circumcidimur. Hoc spiritus sancti non signaculo, sed signo €censemur. Hac circumcisione non aliquid perdimus, sed cres-€cere nos augmentis caelestibus inuenimus. Non sanguinem €sterili solemnitate dimittimus, sed pudoris sanguinem retine-€mus, quem ambitiose plerumque effundimus, cum in persecu-€tione pro nomine domini diabolum moriendo uastamus. Postremo abscindimus, quod habuisse non deberemus, €quod ab inimico hominibus superadditum recognoscimus, €domino sic dicente: &1Simile est regnum caelorum homini, qui €&1seminauit in suo agro bonum semen; dormientibus autem homi-€&1nibus uenit inimicus eius et superseminauit zizania in triticum.& €Quae necessario radicitus circumcisione diuellimus, ut diri €seminis contagione purgati integri in ubertate paterni seminis €maneamus. Haec, inquam, non die, non nocte, non hora, non €sexu, non aetate, non condicione, non loco, non genere a tri-€buenda homini salute depellitur, sed gloriosa semper in omni-€bus inuenitur. @8 Denique prior circumcisio desecat carnem, €secunda animi desecat uitia; illa ferro, haec spiritu; illa €portionem, haec hominem totum; illa masculum solum, haec €utrumque sexum; illa praeputium paruae cutis, haec praepu-€tium totius concupiscentiae saecularis; illa octauo deseruit €diei, huic deseruiunt tempora, dies, horae uniuersaque mo-€menta; illa ante octauum uel post octauum diem nec ipsi €morienti puero subuenit, haec a cunis ipsis infantiae usque €ad supremos exitus cuiusuis aetatis utroque generi salutare €munus inpertit; illa sanguine gaudet, haec gratia; illa €imagine, haec ueritate; illa damno, haec lucro; illa agit €captiua sub lege, haec omnibus praestat in Christo bonae fidei €libertatem. @8 Igitur uos, qui &1circumcisi estis circumcisione €&1non manu facta in spolationem carnis, sed circumcisione domini €&1nostri Iesu Christi&, elaborate, ne uestra integritas mutiletur, @1 €ne ingruentium peccatorum rursum, sicut Adae et Euae €spiritale praeputium, male repetita nuditas condemnetur, ne €nouus homo quicquam Iudaei habere uideatur aut gentis. €Ambo enim illi carnales sunt, ambo sine fructu. Vnde dubium €non est neque praeputium aliquid esse neque circumcisionem, €sed solam obseruationem uoluntatis dei esse fideliter uiuenti-€bus necessariam. @1  Ÿôÿ@@@@{1De patientia}1 ‘@@Etsi beata diuersis uita uirtutibus quaeritur, cuius €cupidine flagrans humanitas per momenta suspirat, tamen €omnes uno eodemque consensu quasi quendam patientiae €deferuntur in portum, sine qua nec audiri nec concipi nec disci €quicquam poterit nec doceri. Nam profecto sola est, ad quam €prorsus res omnis spectet, dubium quippe cum non sit spem, €fidem, iustitiam, humilitatem, castitatem, probitatem, con-€cordiam, caritatem, omnes artes omnesque uirtutes, ipsa €quoque elementa eius constare non posse sine eruditione uel €freno. @8 Est enim matura semper, humilis, cauta, prudens, €prouida, omni necessitate contenta, quauis turbationum €tempestate tranquilla. Serenitatem suam nebulis turbulentare €non nouit. Paenitentiam nescit; altercatio quid sit ignorat. €Omnes aut deuitat aut portat iniurias. Incertum est, utrum €inpassibilis iudicetur, cum aliquid passa quasi nihil passa sit €inuenitur. @8 Postremo impossibile est, fratres, eius aestimare €uirtutem, cuius uinci uictoria est. Non illam loco uis ulla €detorquet, non labor, non fames, non nuditas, non persecutio, €non metus, non periculum, non mors, non tormenta morte €ipsa grauiora, non potestas, non ambitio, non felicitas. Semper €inmobilis manet, alta quadam ac diuina temperantia robuste €librata, uniuersas permotiones animorum placida modera-€tione compescens, et ut omnia non magno opere deuincat, se €primo uincit. @@Non uirtutes possunt esse uirtutes, non perennes ele-€mentorum status, non tempora cognata connexione in solem-€nes reditus commearent, nisi rerum disciplinam conuersionem-€que quasi quaedam sollicita mater patientia custodiret. Sol €denique quamuis mira celeritate alternas mundi metas illus-€tret, tamen numquam dilectam uerecundamque anteuertit au-€roram; qui, quod maius est, duodenis non dicam spatiis, sed €momentis horarum aequabiliter se partiri non posset, si in- @1 €patientia suos cursus urgueret. @8 Luna quoque, quae quibus-€dam uidetur errare curriculo menstruali, solemnes suae ignes €aetatis quod numquam prorogat inportune nec derogat, quid €aliud intelligi datur quam sui opificis moderationi deseruiens €peritissima insignis patientiae disciplina? Sed et mare uentis €lacessitum, cum irascitur, quamuis reciproca uicissitudine €nunc pulsantibus caelum, nunc requirentibus terram aestuan-€tibus undique uitreis armatum montibus, uiolentis undarum €saeuientium cumulis, toto corpore insaniat, tamen extremo-€rum pallido ex recursu uoluminum quasi ius terrae cognoscens €ac uiolare deuitans mira patientia in se frangitur, his denique €fluctibus, quibus cogitur, refrenatur. @8 Haec germinantibus €pratis, messibus flauis, uitibus curuis, semipallidis oliuis et €felicitatem praestat et gratiam, cum [in] uniuscuiusque tem-€poris fetus partu crudo in alterius contumeliam inpatientia €non sinit praecipitare. Quid auium diuersarum decora com-€mercia litterataeque quid arduis uolatibus &1aeriae grues&? Quid €piscium dissimilium cum suis sibi ductoribus gradatae aetatis €innumerabiles cunei? Nonne cum inuitationi temporum €parent solemnisque remigii specioso discursu uel aquas sulcant þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¤–ˆŠuel aera distinguunt, et patienter ueniunt et patienter exce-€dunt? @@Solus homo praeceps, solus inpatiens, prauis cotidie €mobilitatibus gaudet, uarietatibus studet; miserum se putat, €si ipse sit, nec intellegit rem dementiae esse consimilem, in €statu suo animum non manere. Inpatientia enim quid est €nisi mens lubrica, permotionibus crebris et rapidis se semper €expugnans; animus infidelis etiam sibi; actus improuidus, €instabilis, caecus, incautus, inconstans, totus concitatus in €ruinam; res sine substantia, negotium sine persona? Omnia €cito temptat, omnia momento disturbat, mater criminum, €curiositatis magistra, acumen temeritatis, auctor detestabi-€lium pariter ac magistra malorum. Hominis nam salutem ab €incunabulis mundi mors ut iugularet ac iugulet, ab ipsa @1 €prorupit. @8 Denique Adam in arce cum esset adhuc paradisi €constitutus beatissimusque beati orbis imperio potiretur, tam €diu felix, tam diu inexterminabilis uixit, quam diu imperata €regalis edicti continuit. At ubi sinistro consensu inuidi ex €lubricitate serpentis est inpatientiam mutuatus sacraeque €arboris pomum male dulce delibauit, lacrimas repperit, dolores €et gemitus, &1spinas et tribulos& sibimet comparauit ultimoque €&1sudore& turbatus posteris hereditatem indigestae mortis, quae €homicidium mox [ut] peperit, dereliquit. @8 Denique nec mo-€ra est: inpatienter fraterni inuidus muneris in fratris Cain an-€helat exitium et deo ante negotium parricida est; nec eius €saltem coercentis uoce comprimitur, sed eo magis ac magis €instat, donec effusione sanguinis conceptum piaculum duplice-€tur. Miratur orbis uacuus se duobus angustum; mirantur €elementa hominem, qui factus sit &1ad imaginem et similitudinem €&1dei&, posse iugulari, et hoc a fratre. Erubescit rudis terra pio €sanguine impiata. Solus Cain exsultat infelix et, quod teste €caret, putat se caruisse facinore, quem deus uidit, quem €conscientia redarguit, quem fratris sanguis accusat. @8 Quid €inpatientiam Sodomorum, ubi inlicite uiri opprimebantur €a uiris, prodigiosae libidinis ignes ignis diuinus incendit in-€testinique facinoris foedus, quo infeliciores subactis infami €hasta persequentes hospitum terga depopulabantur, e caelo €imber fusus a domino flammis et sulphure armatus poenali €procella deleuit? Iudaei contionibus tument; altaria diuina €cum uenerantur, euertunt; uaria caede prophetas elidunt; €Moysen amore nimio lapidare conantur; aduersus dominum €semper ingrati uariis molitionibus pugnant multisque diis ac €regibus seruire gestiunt, qui uni deo per inpatientiam seruire €minime potuerunt. @@Sed inpatientiae hactenus exempla prolata sint. €Neque enim est studiose, ut arbitror, memorandum, quod €optaueris compescendum, maxime cum eius natura sit talis, ut €numquam moretur in propriis, sed in publicum tota diffusa €sit, diffamationibus uigeat, huc atque illuc aestuans uarie @1 €caeca prorumpat, uicta sit autem, si dissimulatio celebritatem €eius obscuret. @@Nunc ad patientiae reuertamur uirtutem, quae maiori-€bus nostris illustri uirtute perennem gloriam peperit et salu-€tem. Abel ideo martyr, quia iustus; ideo iustus, quia patiens; €a quo pati martyres didicerunt patiendo libenter, quod non €merentur. Noe cataclysmum, quo omnis caro funditus delere-€tur, denuntiante deo imminere per momenta et credit et timet €arcamque, cum suis ut saluus foret, quam iussus est facere, €non praecipiti festinatione compingit nec tantum munus quasi €praesumptor aut demens rapit, sed patienter aedificat, patien-€ter exornat, patienter uariis animantibus replet. Quando €ingredi iubeatur, quando ianuam claudere, patienter ex-€spectat, dignus euadere, qui in tanto orbis metu non festinauit €euadere. @@Nunc mihi Abrahae memoranda est mira illa tempta-€tio, quae eum aut sacrilegum fecerat, si contemneret deum, €aut crudelem, si occideret filium, nisi quadam singulari ac €uere diuina patientia inter religionem pietatemque negotium €temperaret, in spe non denegans deo, quod &1contra spem& accepe-€rat a deo. Igitur Isaac sibi dulcissimum filium, deo uictimam €dulciorem contemnit, ut seruet, destinat iugulare, ne iugulet, €securus illo se non posse displicere facinore, quod deo gereba-€tur auctore. @8 O nouum spectaculum ac uere deo dignum, €in quo definire difficile est, utrum sit patientior sacerdos an €uictima! Non percussoris, non percutiendi claudicat color; €non membra tremore uibrantur; non dimissi, non torui sunt €oculi. Nemo rogat, nemo trepidat, nemo se excusat, nemo €turbatur. Ne uere sit parricidium, ille lignum quo inuratur €sibi praeportat, ille aram struit. Ille exserit gladium, ille €ceruicem. Vno uoto, una deuotione, ne quid profanum sit, €diligenter ac patienter geritur, quod ab altero celebratur. Sub €tanto, non dicam humanitatis, sed ipsius naturae metu laeti €sunt soli. Cedit affectus pietati, pietas religioni, fauet utrisque @1 €religio. @8 Medius stupet gladius nullo impedimento suspensus €mactatione terribili gloriam se praestitisse, non crimen. Quid €hoc est? Ecce immanitas in fidem et scelus transit in sacra-€mentum; parricida incruentus redit et qui immolatus est €uiuit. Ambo sibi gloria, ambo claritatis exemplum, ambo dei €cultus admirabile saeculis testimonium. Felix orbis fuerat, €fratres, si omnes sic fierent parricidae. @@Iacob per patientiam et benedictionem lucratus est €et fratrem. Dat iracundiae locum, securus ut redeat; domum €patri commendat, sensim mitisque discedit, ut probet se et €meruisse et non ambisse quod meruit. Ac ne quis hanc patien-€tiam timiditatis nomine obscuret, in ducendis quoque uxoribus €talis est condicio: Liam excipit, prolixa tempora obseruat, €omnia soceri libens tolerat imperata; qui si esset inpatiens, €astu circumscriptus pro Rachel postmodum tempore num-€quam reparato seruiret. @8 Similiter Ioseph patiens inuenitur, €e pascua cum a fratribus rapitur; patiens, cum in puteum €dimittitur; patiens, dura cum hasta distrahitur; patiens in €carcere, in regno patientior, patientissimus, desideratos cum €fratres agnosceret; et ubi iactantia se non potest continere, €positus in honore. Caelestis profecto est ista patientia, quam €a suo statu non aerumna, non felicitas, non affectus potuit €commouere. @@Aduersus Iob diabolus, qui non fertur blandus, €aestimare licet quid moliri potuerit incitatus, maxime cum €a deo acceperit facultatem, ut atrocitatis inueteratae in exa-€men iusti quibus possit armis, quibus possit uiribus, niteretur. €Igitur nouum ac paene incredibile committitur proelium. Vltra €morem diabolus pugnat, sed Iob dissimulando plus pugnat. €Ille eius magnum atque opulentissimum censum uno momento €disperdit cohortemque florentissimam dulcium liberorum €atrocissimo impulsu, tectis parietum cum ruina confusis, €nimia crudelitate festinus sepelit, antequam iugulet. Ipsum €postremo, quem diuitiis exspoliauerat magnis, magnis uestit @1 €ulceribus, quibus insuper uermes immittit edaces, ut in tor-€menta morientis cum homine aduenticium uulnus inquilino €uulnere finiretur. @8 At Iob cunctis uiribus aduersae partis €exspectatione placida profligatis, in semet fortior ruinis, omni-€bus quaeque deleuerat bellum recuperatis in melius, felicitatis €pristinae statum dissimulando non perdidit, sed mutauit. Hic €ego patientiam domini memorare non audeo, ne quam deus €inter homines deputatus patiatur iniuriam; idonea laus enim €non est, cui principatum adimit peraequatio. At cum omnes €omnino memorati omnesque felices eius dono sint tales, con-€tumelia est laudare dominum, cuius condigne laudare non €queas seruum. @@Sed o quam uellem te, si possim, rerum omnium €regina, patientia, magis moribus concelebrare! Scio enim, €quia libentius in tuis moribus, tuis fundamentis tuisque con-€siliis quam in alienis nudisque sermonibus conquiescis neque €tantam in multiplicandis uirtutibus laudem ponis, quantam €in finiendis. Tu uirginitati praestas, ne flos eius ullo morbo, €ullo tempore deflorescat. @8 Tu uariarum semper in tempesta-€tum crebris turbinibus constitutae fidissimus miserandae €uiduitatis es portus. Tu sanctissimo coniugali iugo rudi ceruice €subeuntes in nisum laboris uel amoris aequalem retinaculis þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¤˜•…blandis quasi quidam peritus auriga componis. Tu amicitiam €&1idem uelle atque idem nolle& docuisti. Tu seruituti unica ac €fortissima consolatio saepe libertatem paris. @8 Tu paupertati €praestas, ut habeat totum sui contenta, cum sustinet totum. €Tu prophetas prouexisti. Tu Christo apostolos glutinasti. Tu €cotidiana martyrum et mater es et corona. Tu murus fidei, €fructus spei, anima caritatis. Tu specialiter omnem populum €diuinasque uirtutes quasi crines effusos in unius uerticis no- @1 €dum, honorem decoremque conducis. Felix aeternumque felix €est, qui semper te habuerit in se. @1  Ÿôÿ@@@@{1De auaritia}1 ‘@@Nec singulare nec friuolum crimen est, fratres, uel €maxime Christianum cupiditatis compedibus alligari pro-€fundaeque noctis feralibus tenebris obcaecatum miserabiliter €ad ima deferri. Sed quia inexstinguibilis pestis incendio totus €mundus exarsit, auaritia, ut putatur, crimen esse desiit, quia €neminem qui se possit arguere derelinquit. Omnes enim passim €furore insatiabili turpes praecipitantur in quaestus, nec quis-€quam prorsus inueniri potest, qui ei saltem uel uno momento €iustitiae frenos inponat. @8 Inquieta semper exaestuat, saeuit, €pugnat, rapit, congregat, seruat sui tenax, &1appetens alieni&, €non suo, non alieno, non ipso orbe contenta. Totum possidet et €de inopia queritur semper. Denique ad sua numquam peruenit €uota. Quantum fuerit auctior, fit tanto miserior: expers otii, €expers satietatis, per fas atque nefas, artibus multimodis ac €uersutiis armata bacchatur, salutis suae alienaeque con-€temptrix, solum metuens ne desit ulli quod radat. @@Inde est, quod uniuersae nationes mutuis cadunt per €momenta uulneribus, concussae gemunt urbes, deleta rura €respirare non possunt, maria plus praedonibus saeua sunt €quam natura; obseratae gladiis uiae humano cruore pin-€guescunt; testamenta heredes incognitos ex sese recitari €mirantur; amicae sub fallacia manus innoxias animas secure €conficit ebibita ueneni tempestas; sepelitur noua odii rabie, €antequam nascatur, matris iam non in utero sed sepulcro €incognitum pecus, quod legitimam nec mortem potuit sen-€tire nec uitam. @@Recte igitur apostolus ait: &1Radix omnium malorum est €&1auaritia&; hac enim matre eademque magistra uniuersa quae €diximus, sed et alia multa, immo omnia undique sine pausa €quae scaturiunt mala nascuntur atque concelebrantur, quae €condemnare falso humanitas gestit; &1camelum& enim &1glutiens €&1culicem liquat&; reicit stillas criminum et auaritiae, unde cri-€minum fluenta funduntur, ebibit fontem. @1 @@Huic non iura, non leges, non honor ullus obsistit, €quia quicquid aut emitur aut distrahitur, liberum non est: €non nobilitas, quia per hanc credit, hanc excolit, per hanc hoc €sibi nomen inuenit; non sanctitas, non munitio, quia &1nihil& est €&1tam sanctum quod non uiolari, nihil tam munitum quod non €&1expugnari pecunia possit&; non necessitudo sanguinis, non €amicitia, quia non suo merito, sed auri, argenti facultatumque €beneficio quis aut amatur aut odio est. @8 Denique haec est €causa, quod fratrum pia nomina plerumque gladiis amica €uidemus esse quam sibi; quod parentes opulenti abolita sui €nominis sanctitate filios suos non sine utriusque dedecore €patiuntur errare stipi triuiali subiectos; quod liberi parentum €uitam sua damna iudicantes iniecta uiolenter manu ipsi natu-€rae, inuasis hereditatibus ante tempus parentes suos compel-€lunt uiuere miseriae, facultatibus mori. @@Pro nefas! Quid tibi tua tollis, infelix? Quid extraneo €facias, qui in te auarus es? O detestabili detestabilius malum! €Inuicem dum exspoliant persequuntur fallunt, hostes probant, €praedones laudant, latrones excusant, nec sui umquam uenit €in mentem non esse humanae potestatis crastinum diem ac ne €ipsum, quo res agitur, quia quod uoluitur semper, in momento €quid adferat dubium est. @8 Sed oculis patentibus caeci dilatant €horrea, terras angustant, urgent saltibus saltus et, si orbem €totum possideant, fines oderunt. Inlicitum putant habere €uicinum. Construunt praedia, sepulcra defodiunt; timeant €omen qui non timent mortem: sic, sic interempti plerumque €iacent canibus, alitibus ferisque donati, ubique dispersi, €utrobique deperditi, semesis ossibus, etiam suis carnibus €nudi. @8 Conspicite rem auaro condignam! Ille, ille amplum €qui habuit censum, exiguum non habet tumulum; quos €prophetes egregius hactenus increpat dicens: &1Quid profuit& @1 €&1nobis superbia aut quid diuitiarum ambitio contulit nobis? €&1Transierunt ista omnia tamquam umbra.& Sed et dominus ipse €dicit: &1Quid prodest unicuique lucrari mundum et animae suae €&1pati detrimentum?&. @@I nunc, insatiabilis homo, et in detestabilis con-€gestionis lucra letifera etiam ipsa elementa nouis artibus €coge! Licet radient tibi pretiosorum lapidum discoloribus €formis referta penetralia, gemat terra sub pondere argenti, €auro ardens tota domus pugnet sua flamma cum sole honorum-€que exinanitus a te gradus non inueniat quod tibi praestet, €meminisse tamen debes, quia mors non timet nec diuitias nec €honores. @8 O caeca mens hominum! Quam uarie, unam €tamen contendit in mortem: pauper, cum opes infeliciter €quaerit, quas feliciter non habet; diues, cum diuitias putat €se non habere, quas habet. In uno nititur auaritia, bacchatur €in alio, in utroque crescit, in utroque non desinit. Verum tamen €eos uno momento exigua humus et peraequat et satiat, enorme €quod cum tota ambitione sua non potest aurum. @@Hinc unus pecuniam suam tamquam hamum propo-€nit, ut facultates ad se attrahat alienas; quam peregrinantem €ferali supputatione nutrire non desinit, ut summam quaerat, €non quam commodatio dedit, sed quam ei pepererint armati €numero dies, menses et digiti. At plerumque cum sua sibi €industria fenerator etiam ipse nudatur, ei cum casu aliquo €fraus, inopia, fuga, mors extorserint debitorem. Auaritiae €enim natura talis est, ut auariorem faciat. Plerumque plus tu-€lit auaro quam praestat, ac sic saepe contingit, ut merito per-€dat etiam sua, qui desiderat aliena. @8 Illinc alius uias uianti-€bus cludit, arcet ab herbis, arcet a siluis, arcet ab aquis, et qui-€dem copiosis uacantibus plurimis negat hominibus, quod aui-€bus, serpentibus, feris non potest denegare. Mera profecto ue-€sania est beneficiis inuidere naturae. @8 Alius inde rerum om-€nium captat annonam, aucupatur distrahendi tempus, minor €in mensura, maior in pretio; negat se habere, quod distrahat, €ut rogetur, ut iugulet. Atque utinam incorrupta species uen- @1 €deretur! Ingemescit praeterea, si annus est sterilis, multo €magis, si fertilis fuerit: illic quia parum distrahit, hic quia €non solus. Vultis scire, quantis sit tenebris obuolutus? Irasci-€tur deo, si non semper fiat publicis luctibus diues. Bene, bene: €cum quis quaerit aurum, inuenit gladium. @@Inter haec nemo considerat condicionem fragilitatis €humanae, nemo hostem, nemo fiscum, nemo latronem, nemo €domesticum, qui cognitione secreti est omnium peior, nemo €imminentes diei iudicii flammas, per quas omnes nudi transi-€turi sumus. Solum colitur, de quo dictum est: &1Idola gentium €&1argentum et aurum&, pro quo quis aut iugulatur aut iugulat. Vellem scire tamen, tanta eius rabies quid uoluptatis ha-€beat, suo cultori quid praestet. Febrem non exstinguit, morbos €non discutit, uulneribus non medetur, dolores non tollit, €mortem non repellit, nisi quod sanos occidit; nec manducatur €aliquando certe nec bibitur nec in inferno cum suo praedone €descendet, solum quod oculos infelices inanemque conscien-€tiam ad hoc in maligni fulgoris cupidinem diram spe potiundi €praecipitat, ne gratis homo uideatur occisus. @@Sed nos non ad auaros, sed de auaris sermonem €fecimus, fratres; alioquin solis diuinis exemplis oportuerat €perorare, esset si quis hic talis. Sed quia in uobis fides et pietas, €quae est idonea expultrix auaritiae, manet atque gloriatur, €digni estis uniuersi aurum argentumque non tam habere quam €esse. Nam uos estis aurum uiuum dei, Christi uos argentum, €uos spiritus sancti diuitiae; uos si terrena metalla tempseritis, €longe his uitae uestrae thesaurus. Vobis auro constructa aethe-þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¥˜‘ˆ‰ria illa ciuitas destinata est. Nulla intrare uolentibus mora; €patent duodecim portae, habitacula praeparata sunt infinita. Nemo sit de mansione sollicitus: certae gloriae nostrae €insignis res erit, si dei ciuitatem felicitate nostri numeri feceri-€mus angustam. Itaque estote securi: nihil in illa deest um-€quam, nihil ab suo statu aut tollitur aut declinat; omnia €bona atque perpetua exuberant passim. Certe, quod primum €est, nemo eget, nemo inuidet, nemo furatur, nemo rapit, nemo @1 €proscribit, nemo iugulat, moritur nemo; omnes felices, omnes €unanimes, omnes inmortales, omnes sunt semper aequales; €quod unius est, omnium est; quod omnium, singulorum. €Vultis scire, quae illic beatitudo uersetur? Nemo suam ues-€tem, nemo suas margaritas abscondit, nemo lapides pretiosos, €nemo aurum, nemo argentum, et tamen ullus non timet €furtum.  Ÿôÿ@@@@{1Incipit praefatio}1 ‘@@Negotioso cursu, reciprocis ambagibus operis mundani pensa €perpetuans, genitali semper nouellus occasu, a se in semet &1sua €&1per uestigia& reuolutus dies salutaris aduenit, officiis sacramenti €dominici omnibus omni genere munerum largus. Namque piis €mercedem sacerdotibus praestat, consequentibus ministris €promotionis augmentum, immortalitatis fidelibus fructum, €paenitentibus curam, catechuminis lucis uiam, competentibus €remissa omnium peccatorum, sicque cunctos in unam Christi €corporis gratiam congregatos ad caelestia regna perducit per €dominum et saluatorem nostrum Iesum Christum, qui est €benedictus in saecula saeculorum. @1  Ÿôÿ@@@@{1De Genesi}1 ‘@@Nisi quis hostem, a quo impugnatur, expugnet, num-€quam bonis suis poterit uti securus. Sunt enim multi, qui €adserere conantur &1chaos in principio fuisse&, id est informem €indigestamque latentis naturae congeriem aceruo quodam €magnitudinis suae per se in se manentem; &1postea uero deum& €hanc &1diremisse& ex eaque constituisse &1mundum pariter et or-€&1nasse&. Igitur si, ut uolunt, deus materiam, qua usus est, non €fecit, sed aeterna sit, ut ipse est, &1duo& sunt ergo principia et €quidem &1repugnantia&. @8 Ac per hoc necessario requirendum €nobis erit, quid sit fortius de duobus: illud quod sensibile est €an quod caret sensu. Verum quis dubitet illud fortius esse, €quod sentit, quod sapit, quod cogitat, quod mouet, quod €mouetur, quod mira prouidentia chaos ipsum ut chaos non €esset effecit, quod eius membra discreuit, ratione disposuit, €coloribus decorauit, determinauit mensura officiisque compe-€tentibus seruire praecepit? Vnde non est principium quod €senescit, quod opus factum est alienum, quod non est in sua €positum potestate, quod a sua substantia tollitur, quod muta-€tur, quod alieno mouetur pulsu, quod quid sit, quid fuerit, €quid futurum sit, non potest aliquando sentire. @@Solus deus est itaque principium, qui ex se ipso dedit €sibi ipse principium; solus ante omnia et post omnia, quoniam €in eius manu inclusa sunt omnia; ex se est quod est; solus sui €conscius, quantus et qualis est; solus perfectus, quia non €potest illi aliquid nec addi nec minui; solus omnipotens, quia €ex nihilo uniuersa constituit, uirtute regit, maiestate custodit; €solus indemutabilis ac semper aequalis, quia in se non admittit €aetatem; solus sempiternus, quia immortalitatis est dominus. Hic est deus noster, qui se digessit in deum; hic pater, qui €suo manente integro statu totum se reciprocauit in filium, €ne quid sibimet derogaret. Denique alter in altero exsultat €cum spiritus sancti plenitudine una originali coaeternitate @1 €renitens, quemadmodum, si dicere dignum est, duo maria, €quae in semet recumbunt, freto aestus alternos in unum con-€ferente connexa, quae, licet sui proprietate, locis uocabulisque €discreta sint, tamen trini profundi saporis una uirtus, una €substantia, una est fluenti natura nec potest incomprehensi-€bilis communisque undae diuidi magnitudo ex utroque in €utrumque commeando largiflua, utrisque propria, nulli pri-€uata. Etenim damnum patientur ubertatis et gratiae, si adima-€tur, quod uno eodemque aestu alterum ex altero decoratur. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus Exodi}1 ‘@@Sacram legem qui spiritaliter accipit, fratres, iste est, €eius qui fructu lactatur. Iudaei etenim cum carnaliter sen-€tiunt in gregibusque pecuinis agnum bifaria natura commis-€sum, qui inueniri non potest, quaerunt, sic agnum uerum, €quem inuenerant, perdiderunt. Non enim intellexere, quia €&1ex haedis& humana designabatur caro suis onusta peccatis, &1ex €&1ouibus& spiritus maiestatis; quae utraque in Christo concreta €agnum legitimum praestiterunt. @8 Hic est agnus, fratres, de €quo lex ait: &1Pascha est domini&; apostolus quoque Paulus: €&1Pascha nostrum immolatus est Christus.& Cur autem dignatus €fuerit immolari, Iohannes Baptista ante praedicauit his uer-€bis: &1Ecce agnus dei, ecce qui tollit peccatum mundi.& Hic itaque €dictus est &1primitiuus&, quia paternae antiquitatis solus est €conscius; hic &1maturus&, quia post ipsum non est ullus; hic €&1sempiternus&, quia occisus est et inuentus est uiuus; hic &1imma-€&1culatus&, a peccato quia solus est mundus; hic &1salutaris&, quia €per ipsum uincimus mortem; hic &1masculus&, quia dei est uir-€tus; hic, inquam, agnus &1perfectus&, quia in ipso magnus ille €sacerdos pio mysterio sua uictima inclusus hodie deum reddidit €hominem, quem litauit. @1  Ÿôÿ@@@@{1Item tractatus sequentiae Exodi}1 ‘@@Tempus non sinit, fratres, imagini reddere ueritatem. Verum €tamen, Iudaee, quid monumentis tui criminis gratularis? €In Aegypto seruisti diu, non sorte peregrini, sed merito. €Ereptus es inde, non tua euasisti uirtute. Columna nubis te €perduxit per diem, ut ostenderet caecum; ignis columna per €noctem, ut admoneret arsurum. Angelus praeuius tua castra €promouit, ut etiam praesenti deo probareris ingratus. Per €mare pedibus ambulasti, ut patereris in terra naufragium. Ad €hoc sane in eremo aquam de petra bibisti, manna de caelo €gustasti, ut, cum esses ad egestatem postmodum deuolutus, €praeteritorum bonorum recordatione acrius torquereris. @1 ©ŠáŸôÿ@@@@{1Tractatus Esaiae}1 ‘@@Quantum sonus lectionis indicat, fratres, Iudaicus quidem €populus impietatis arguitur, sed Christianus, ne talis euadat, €pariter commonetur. Denique ut iste plus timeat, ille terre-€tur; ille uapulat, ut iste proficiat. Compendiosum felicitatis €genus alterius periculo discere, quid debeas deuitare. Vnde, €fratres, in tali re non loquela est exhibenda, sed cura, quam €paucis accipite. Iram dei generaliter comminantis qui uult €effugere, debet illi inculpate seruire. @1  @@Memoratae uineae disputatio, fratres dilectissimi, longe €lateque diffusos limites habet, quos peragrare competenti €sermone urgentium sacramentorum non sinit pondus. Verum €tamen ne in toto solemnitas cesset, paucis eius degustate ser-€monem. @@Vinea dei quidem prior synagoga fuit, siluosis errantium €palmitum crinibus uilis; quae cum per uoluptuosa ac profana €loca lasciua passim se fronde diffundit, generauit pro fructibus €spinas, pro uua labruscam. Cuius rei indignitate commotus €dominus illa deserta aliam sibi, id est ecclesiam matrem, sua €pro uoluntate plantauit, quam sacerdotalibus officiis excolens €piaque potatione fecundans felici ligno suspensam uberrimam €docuit afferre uindemiam. @8 Inde est, quod hodie uestro de €numero nouellae uites ad iugum perductae, scaturientis musti €dulci fluento feruentes uinariam dominicam cellam communi €gaudio repleuerunt. Quod ut uobis quoque fide uestra ado-€lescente contingat, praestabit deus pater omnipotens per €dominum Iesum Christum, qui est benedictus cum spiritu €sancto in saecula saeculorum. @1 ¨‹Ÿôÿ@@@@{1Tractatus Danielis}1 ‘@@Martyrii quodam modo pars est, fratres dilectissimi, mar-€tyrum non horruisse supplicium. Quantum etenim multi-€formis crudelitatis lugubris contemplatio retrahit a corona, €tantum generosa ac perfecta fides quique illi fuerit cruciatus €sua complicat uota. Denique tres pueri in illo sacro certamine €prae oculis deum sibi proposuere, non flammas, praemium €futuri, non poenam. Sicque inter taetros undantis incendii €globos triumphantes barbarum regem, minas omnes, ipsum €quoque supplicium docuerunt ignes sanctis hominibus non þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨‹ˆŠesse fortiores, per dominum Iesum, qui est benedictus in €saecula saeculorum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus Psalmi &7xli&}1 ‘@@Eia, fratres, quos beatae sitis exoptatus ardor incendit, quos €nectarei fluenti dulce murmur inuitat, lacteum genitalis €fontis ad laticem conuolate incunctanter ac fortiter bibite, €dum licet, superfluentis amnis undae subiecti toto impetu €totaque deuotione uestra uasa replete, ut semper uobis aqua €sufficiat, hoc ante omnia scientes, quia hanc nec effundere €licet nec rursus haurire. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus de Iuda}1 ‘@@Iudas tres liberos habuit: Her, Aunan, Selom. Hic €mulierem, cuius nomen est Thamar, accepit uxorem maiori €filio suo. Qui filius cum maligne domini ante faciem uersare-€tur, scriptura teste a deo perhibetur occisus. Secundo impe-€rat, ut intret ad fratris uxorem ac semen excitet fratris; qui €ingressus semen suum fudit in terram. Quod cum deo malig-€num quoque uideretur, pari eum morte damnauit. Coniunc-€tionem autem tertii filii apud nurum per aetatem excusat €deterritus, ne etiam ipse similiter moreretur, praecepitque €mulieri, ut in domo patris sui uidua permanens nuptias ma-€turas exspectet. @8 Cum res sic se haberet, eius uxor moritur. €Qui consolatus cum ad oues tondendas pergeret suas atque €hoc Thamari nuntiaretur, quae Selom uiderat maturum ei nec €tamen nupserat, uestem uiduitatis exponit, aestiualia induit, €semet decore componit locoque constituit, Iudas qua fuerat €transiturus. At ille uisam mulierem fornicariam putat, quae €pudoris integritatem faciem uelando monstrabat. Interpellat €eam, poscit ingressum, missurum se promittit haedum. At illa €promisso expetit pignus, magis illo contenta quam praemio €accepitque ab eo eius monile, anulum, uirgam; tumque €negotio confecto, conceptu signata, quem uerae fornicariae €habent perosum ac semper uitant, uiduitatis uestem rursus €accepit. @8 Interea secundum condictum haedus mittitur, €fornicaria quaeritur nullaque ibidem umquam fuisse ab in-€colis renuntiatur. At Thamaris nostrae cum processu temporis €procedit et uterus. Mirum profecto uidete mysterium! Quae €celauerat faciem, non celat uentrem. Defertur fornicationis €rea sine labore accusatoris uidua praegnans. Irascitur socer, €eam produci iubet atque incendio concremari. At illa constan-€ter adest, sibi quae non inpudicitiae, sed futuri scilicet indicii €negotium procurauerat, dicitque ei se debere conceptum, cuius @1 €monile, anulum teneret et uirgam. Qua re cognita Iudas non €tantum ab ea se refrenauit, sed insuper eam et iustificauit. @@Iudas, quantum intelligi datur, ex parte prophetarum, €ex parte patriarcharum patrumque typus erat, qui ob iusti-€tiam dei omnes homines filios computabant. Igitur Her primi-€tiuus filius primitiuus est populus, id est hemithei omnes €potentissimi et reges, qui ferocitate uirtutis ac libidinis rabie €digladiantes omnem orbem corruperant terrarum, insuper €decernentes sibimet ipsis pro domibus templa, erigentes aras €nomini suo, qui, quae essent habituri sepulcra, nescirent, €caelum promittentes sibi, pro quorum actibus, si posset, ipsa €quoque erubesceret terra, postremo deos esse aduersus deum €asserentes, qui a sanae mentis hominibus ne hominum quidem €uocabulo digni iudicarentur. Pro quibus causis a deo non €tantum sunt disperditi, sed etiam perpetuo poenali supplicio €destinati. @@Aunan autem secundus frater Iudaicus est populus, €cui praecipitur, ut semen excitet fratris, non utique illud, €quod a deo damnatum iure uidebatur, sed ut reliquas nationes, €quas idolatriae, de qua diximus, disseminatae uenena con-€fecerant, ad dei cultum bonae uitae exemplis sacraeque legis €religiosis exhortationibus excitaret. At ille &1semen suum fudit €&1in terram&; semen significat non creaturae, sed cordis. Etenim €semen cordis uerbum est dei, cata Lucanum domino sic dicen-€te: &1Est autem haec parabola: semen est uerbum dei. Qui autem €&1iuxta uiam sunt, hi sunt, qui audiunt uerbum et uenit diabolus et €&1tollit de corde illorum uerbum, ne credentes salui fiant.& @8 Terra €uero hominem idolumque significat, quia et &1hominem deus de €&1terra finxit& et homo idolum de terra composuit. &1Semen& ergo €&1suum fudit in terram&, hoc est dei mandata neglexit et idolis €profudit. Propter quod a deo similiter etiam ipse praesentem €sententiam damnationis excepit, quia, sicut est detestabilis €qui, cum sit homo, deum se fingit, ita detestabilior qui deum €colit, quem ipse disposuit. @@Selom autem praedictorum tertius frater minor ex @1 €gentibus uenientis nouelli populi imaginem depingebat, Tha-€mar, ecclesiae, quae ei recte nupta non est, quia Christo €ueniente baptismatis spiritali unda in gremio renatus ecclesiae €filius eius futurus fuerat, non maritus. Iudas amittit uxorem, €id est synagogae fides moritur. Quod autem inquit: &1consolatus& €est, utique intelligitur spe Christi uenientis, qui non tantum €prophetis synagogae lapsu desolatis solacium praebuit, sed €etiam nos omnes in aliqua constitutos angustia recreare con-€sueuit. @8 &1Ad oues suas tondendas pergit&, id est, ab hominibus €iustis bonorum operum fructus exposcit. Quo audito Thamar €cum esset &1in domo patris sui&, id est in templis infamibusque €spectaculorum omnium locis (pater enim omnium corrupte €uiuentium diabolus designatur, domino Iudaeos sic incre-€pante: &1Vos de diabolo patre estis et concupiscentias patris ues-€&1tri facere uultis), uestem uiduitatis deposuit&, id est sordidae €religionis sordidos ritus abiecit. &1Aestiualia induit&: aestiua €uestis, fratres, et munda est et exacta, cum qua facile et opus €fieri possit et tolerari ardor aestatis, id est temptationis; €quam esse utique credulitatem non potest dubitari, quia €hanc qui habuerit, necesse est, ut expedite uiuat et munde. Igitur ne cognoscatur, faciem uelamine obscurat: necessa-€rio, quia adsertor pudoris eius nondum uenerat Christus. Non €cognoscitur a socero: ad Iudaeos enim, non ad gentes prophe-€tae fuerant destinati. &1Fornicariam putat&: recte, quia Iudaeo-€rum populo seruiebat. Cum ea conuenire cupit, quia prophe-€tiae magis gentes quam Iudaei fuerant credituri, domino dicen-€te: &1Amen, amen dico uobis, quia publicani et meretrices prae-€&1cedunt uos in regnum dei.& Haedum ei promittit, id est, quae sit €peccatori peccati merces, ostendit. Quam accipere deuitauit, €quia inter agnos uenturo tempore, non inter haedos deputa-€tur, qui pignus trinitatis acceperit. @8 Denique expetisse €atque accepisse describitur &1monile, anulum, uirgam&. Quibus €ista significatio coaptatur? Monile, fratres dilectissimi, lex €est, quae salutaribus monitis diuersis uirtutibus diuersoque €charismate omnium credentium non colla, sed corda decorare @1 €consueuit. Virga per lignum sacramentum passionis domini €annuntiabat, sicut euidens declarat exemplum, quod Psalmo-€rum in libro sic habetur: &1Virga tua et baculus tuus ipsa me €&1consolata sunt. Parasti in conspectu meo mensam aduersus eos, €&1qui tribulant me. Inpinguasti oleo caput meum et poculum €&1tuum inebrians quam praeclarum.& Vtique, fratres, calix san-€guinem, mensa corpus, oleum donum spiritus sancti signi-€ficat, uirga cum baculo crucem, in qua deus pro homine pen-€dere dignatus est, ut in deum hominem, quem induerat, €commutaret. @8 Anulus quoque signaculum fidei est, quod est €Christus, cuius inlustratione maiestatis impressi atque signa-€ti, qua sincere uiuentes in custodiam nostrae salutis per spiri-€tum sanctum imaginem referimus, quam tenemus. Quod con-€uenit cum ea, fidelium communionis sanctae significabat €sacramentum. Thamar &1concepit in utero&, ecclesia corde conce-€pit, illa semine, haec uerbo. Haedus ei mittitur, temptationis €uidelicet signum; etenim iustitiam qui sequitur, necesse est €ut probetur. @8 Denique fornicaria requisita non est inuenta, €quia renatus per aquam et spiritum sanctum desinit esse, €quod fuerat, et incipit esse, quod non erat. Sequitur, quod €uiduitatis uestem rursus accepit, non utique ut quae fecerat €faceret, sed ut defleret se fecisse quod fecerat; aliter etenim €quis saluus esse non poterit, quamuis sit iustus, nisi exomolo-€gesin faciens et praesentia sua peccata exstinguat et futura þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨˜Œˆˆrepellat. Thamar arguitur, quod de fornicatione conceperit; €et ecclesia quasi legis adultera Iudaeorum est a senioribus €accusata, quod sabbatum ruperit, quod eorum traditiones €abiecerit. @8 Thamar protulit monile, anulum, uirgam seque €liberauit sacramento numeri ab imminenti supplicio; eccle-€sia ipsa ueritate, in nomine patris et filii et spiritus sancti, €non tantum diaboli praesentes ignes exstinguit, sed etiam €futuri diei iudicii incendia superabit. Illa iustificata discessit; €haec glorificata uestri numeri incrementis ac fidei cum Christo €in aeterna saecula permanebit per dominum et conseruatorem @1 €nostrum Iesum Christum, qui est benedictus cum spiritu €sancto ante saecula et in saeculis et in omnia saecula saecu-€lorum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus de auaritia}1 ‘@@Auaritia quam facile arguitur ab omnibus, utinam €posset tam facile non amari! Est enim artifex ac dulce malum €et hominibus uniuersis semper infestum. Denique non haben-€tibus diuitias habendi inicit cupiditatem, habentibus adimit €satietatem. Ita omnes in rabiem una tempestate praecipitat, €ut ubinam sit maior ignores. Est autem similis igni arida €pabula depascenti, quae nisi finiat non finitur. Hanc medio-€cres fraudibus excolunt, diuites inpotentia, iudices gratia, €diserti mercennaria ac duplici lingua, reges superbia, negotia-€tores astutia, inani pauperes uoto, cultores dei odio simulato, €totae autem gentes uniuersaeque nationes gladio. @8 Per orbem €totum uesana bacchatur nouis ac uariis artibus feruens, num-€quam quieta, non die, non nocte, non bello, non pace, num-€quam satura, lucrorum enormitate miserior. Nouum calamita-€tis est genus, quod tantummodo crescit, senescere ignorat. €Non illam parentum pietas frangit, non dulcedo liberorum, €non coniugalis affectus, non cara germanitas, non ius amici-€tiae, non tener pupillus, non dura uiduitas, non miseranda €paupertas, non dei contemplatio: ecce enim his omnibus, €prout potest, uariis artibus aut adulatur aut nocet, si quid €habuerint, tantum ut tollat. Cui autem parcat, quae et mori €momentis omnibus etiam friuolo ac turpi lucro festinat? @@Quid igitur, miser homo, auri argentique metallo €incensus uana cupiditate, uana cura torqueris? Quid talento-€rum magnas struis congeries? Quid hic remansura peruigil €sollicitudine cassa nec tibi ipsi inde aliquid concedendo illibata €custodis? Insuper de inopia quereris, qui quod habes nescis. €Quicquid feceris, nihil horum tecum ad inferna portabis; €quod enim naturae est, de loco ad locum transferri potest, ei €autem subtrahi non potest. @8 Denique aurum argentumque, €penitus quod eruitur magno opere terrae uisceribus, iterum €celandum terrae mandatur. Etenim res est, quam habere @1 €falsum est gaudium, certissimum periculum publicare. Sed €non opus est ire per singula, cum uno exemplo noscantur €uniuersa eius mala, propheta dicente: &1Idola gentium argentum €&1et aurum.& Vnde apparet eum, qui diligit aurum et argentum, €non tantum deos colere, sed eorum mores et actus imitari. €Cuius rei facilis probatio est, illa cum interim, quae nostra €sunt, uidemus. @@Aurum argentumque, Christiane, si uera dicenda €sunt, exsecraris in simulacris, colis in penetralibus tuis. Nam €et illic aureis argenteisque innumerabilibus ueluti templis €tereti moneta percussis inesse similiter regum uultus signaque €cognoscis nihilque aliud distat, nisi quod in tua domo minuta €sunt, in templo maiora. Quae si erogaueris, pecunia est, si €seruaueris, simulacra. @8 Ancilla Christi, falso idolum respuis; €mihi crede: in te colis, cuius ornatum, cuius imaginem non €deponis. Ad ecclesiam dei opere uario totum inaurata corpus, €exsecrabili metallo procedis onusta, ubique delicata, sub €monilibus fortis. Denique ipso cultus rigore in oratione non €flecteris, non manus tendis, tumidum monilibus pectus pro-€sternere dedignaris. Sane ceruicem curuas non religione, sed €pondere, quando exomologesin facies, quae plus pro ornatu €es quam pro salute sollicita. Quid autem a deo impetrare te €posse credis, quae eum per id, per quod irascitur, deprecaris? €Aperi tandem oculos cordis: inuenies te insultare potius quam €rogare. Postremo, fratres, non potest timere maritum, quae €non timet Christum. @@Inde est, quod coniuges nuptiali sanctissimo repug-€nantes iugo, pro se quisque nitentes (amore uidelicet nimio), €hereditatem captat alter alterius; quod parentes filios, filii €parentes oderunt; quod amicitia in facie adludit quam in cor-€dibus commoratur; quod omne genus humanum suo interitu €suisque calamitatibus delectatur uiliorem habens animam €quam pecuniam; inde est, quod iustitia honestas pietas fides €ueritas perit; quod deus ipse momentis omnibus patitur con-€tumeliam, cuius praecepta contemnuntur, cui cultus, cui amor @1 €mundi praeponitur. Quoduis etenim piaculum scelus dedecus €nefas libenter admittit, cuius praecordia inplacabilis cupiditas €pestifera flamma repleuerit. @@Sed haec non ad uos, fratres, quorum largitas prouin-€ciis omnibus nota est, quorum pia semina totius quodam modo €orbis per membra iactantur. Vobis multi redempti, multi €edictis feralibus liberati, multi condicionibus duris exuti gra-€tias agunt. Vestrae domus peregrinis omnibus patent; sub €uobis uiuus mortuusque diu numquam uisus est nudus Iam pauperes nostri alimenta rogare non norunt; iam uiduae €atque inopes testamenta conficiunt. Plura ad laudem huius €beatitudinis uestrae possem dicere, nisi essetis mei. Vnum €tamen prae gaudio tacere non possum: fenerando pauperibus €omnes copias auaritiae subactas uestrum sine inuidia trans-€fertis in censum. Quid enim esse potest ditius homine, cuius €profitetur deus se esse debitorem? Qui est benedictus in €saecula saeculorum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus de Iob}1 ‘@@Sacrae historiae, fratres dilectissimi, ad hoc nobis est €tradita legenda narratio, ut maiorum, si fieri potest, saltem €aliqua ex parte mores imitemur, si non possumus imitari uir-€tutes. Tanta enim probitate uixerunt, ut pars felicitatis sit €nosse, quid fecerint. @@Igitur Iob uir fuit iustus et uerax, ab uniuersis concupis-€centiis huius mundi secretus, conuersatione limpidus, mente €limpidior, usque adeo circumspectus atque inreprehensibilis, €ut dei sit testimonio collaudatus. Vnde non inmerito beatus €beata uita fruebatur. Namque erat illi splendidissima domus, €diues census, diues quoque numerus liberorum et, quod est €parentibus gratum, utriusque sexus et inuicem se amantium; €quorum pro numero deo diurnas hostias offerebat. Tanto €autem puritatis ac fidei erat muro munitus, ut non auderet €eum adtemptare diabolus nisi a deo iussus. @8 Iam hic conside-€rate, fratres, quemadmodum saeuierit incitatus, qui ferri non €potest blandus. Igitur famigerabile committitur proelium: €Illinc diabolus horrendum totis intonans armis ministrisque €insuper suis in auxilium concitatis, terribili increpans tuba €praedonum corda face furiali succensa, impetibus crebris €passim totas hominis dei facultates inuadit, subito rapina, €igne ferroque uniuersa uno momento disperdit. Hinc Iob alta €fidei radice robustus tot nuntiis lugubribus tunditur nec €mouetur, sed tantum benedicit deum facultatesque suas con-€temnendo custodit. @8 At ubi diabolus adgressuris tantis nihil €se profecisse cognoscit, omnem impietatis suae rabiem in filios €eius effundit. Nam cum solito more unanimes una epularentur €in domo, subito concussis toto nisu quattuor angulis eius in €confusam molem parietibus tectisque labentibus illam sanc-€tissimam fratrum cohortem sepelit antequam iugulet taleque €est commentus pietatis excidium, ut in illa unius funeris turba €paternus dolor non sufficeret orbitati, cum nescit, quem pri-€mum plangat, quem priorem inueniat, cui primum iustitiam @1 €crudi funeris soluat. @8 Quo nuntio accepto dei seruus &1scidit €&1uestimenta sua&, non ut deo inuidiam faceret, sed ut expeditus €cum hoste pugnaret. Contempsit denique in perditis facultati-€bus diuitem, dissimulauit in amissis liberis patrem, in poena €sui corporis iustum. Namque summo capitis a uertice usque €ad imos ungues pedum plaga inimici percussus populosis ulce-€ribus non distinctus est, sed totus unum uulnus effectus. þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨–Verum tamen in his omnibus nihil aduersus deum improbe €loquitur, non uxori inlicita suadenti succumbit, non amicis €insultantibus cedit, sed uictor crudelitatis et impietatis in €sterquilinio foetido scaturiente uermibus, quasi nihil passus, €sed solo dei timore contentus. O felix uir, qui mira patientia €deum promeruit, diabolum uicit, sanitatem recepit, facultates €liberosque suos non perdidit, sed mutauit! @@Iob, quantum intellegi datur, fratres carissimi, Christi €imaginem praeferebat. Denique comparatio indicat ueritatem. €Iob iustus dictus a deo est; ipse iustitia, de cuius fonte omnes €qui beati sunt gustant; ecce enim de ipso dictum est: &1Orietur €&1uobis sol iustitiae.& Iob uerax est appellatus; at est uera ueritas €dominus, qui ait in euangelio: &1Ego sum uia et ueritas.& Iob €diues fuit; et quid ditius domino, cuius sunt omnes diuites €serui, cuius est orbis totus omnisque natura, beatissimo Dauid €dicente: &1Domini est terra et plenitudo eius, orbis terrarum et €&1uniuersi qui habitant in eo&? @8 Iob diabolus ter temptauit; €similiter euangelista perhibente et dominum ter est temptare €conatus. Iob facultates, quas habuit, amisit; et dominus cae-€lestia sua bona amore nostro neglexit pauperemque se fecit, €ut nos diuites faceret. Iob filios furens diabolus interemit; et €domini filios prophetas insanus populus Pharisaeus occidit. €Iob ulceribus maculatus est; et dominus sumendo carnem €totius humani generis peccatorum est sordibus obsoletatus. €Iob uxor sua hortatur ut peccet; et dominum, ut corruptelam €seniorum sequatur, synagoga compellit. Iob amici sui insul-€tasse perhibentur; et domino sui sacerdotes, sui insultauere €cultores. @8 Iob in sterquilinio pleno uermibus sedet; dominus @1 €quoque in uero sterquilinio, id est in huius mundi caeno uer-€satus est inter ebullientes diuersis sceleribus ac libidinibus €homines, qui ueri sunt uermes. Iob et sanitatem recepit et €facultatem; at dominus resurgens non sanitatem tantum, sed €immortalitatem in se credentibus praestitit dominiumque €totius naturae recuperauit, sicut est ipse testatus dicens: €&1Omnia mihi tradita sunt a patre meo.& Iob uicarios filios genuit; €dominus quoque post prophetas filios sanctos apostolos pro-€creauit. Iob beatus quieuit in pace; dominus autem manet €benedictus in aeternum ante saecula et a saeculis et in cuncta €saecula saeculorum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Praefatio paschalis}1 ‘@@Perpetis anni pernicem cursum in bis senae mutationis €augmentum una eademque nec ipsa, sed ipsa orbita circum-€ducens dies magnus aduenit suo sibi semper nouellus occasu. €Quod praeterit sequitur, quod futurum est antecedit. In €omnibus nouus est et tamen in omnibus uetus est. Punctis €omnibus commutatur, non natura, sed numero. Fit filius €horarum, qui pater est omnium saeculorum. @8 Hic est dies, €fratres, quo a domino nostro cunctus redemptus est orbis, quo €aetherio semine nouellus uiuificatus est populus; hic, inquam, €qui nobis resurrectionis monstrat exemplum. Cuius sane con-€dicione nos beatiores sumus, quia ille occidit semper ut uiuat, €fidelis autem post secundae natiuitatis occasum resurgens €horrore numquam intercipitur tenebrarum. @1  Ÿôÿ@@@@{1De Genesi}1 ‘@@Principium, fratres dilectissimi, dominus noster incunc-€tanter est Christus, quem ante omnia saecula pater in profundo €suae sacrae mentis arcano insuspicabili ac soli sibi nota con-€scientia, filii non sine affectu, sed sine reuelamine amplecteba-€tur. Igitur ineffabilis illa incomprehensibilisque sapientia €sapientiam, omnipotentia omnipotentiam propagat. @8 &1De €&1deo nascitur deus&, de ingenito unigenitus, de solo solus, de toto €totus, de &1uero uerus&, de &1perfecto perfectus&, totum patris habens, €nihil derogans patri; procedit in natiuitatem qui erat, ante-€quam nasceretur, in patre, aequalis in omnibus, quia pater in €ipsum alium se genuit ex se, ex innascibili scilicet sua illa €substantia, in qua beatus manens in sempiternum omnibus, €quae habet, habentem filium paria procreauit, qui est deus €benedictus in saecula saeculorum. @1  Ÿôÿ@@@@{1De Exodo}1 ‘@@Iudaei unde se beatos putant, infelices inde esse noscun-€tur. Etenim commodius puto misero in statu suo manenti €quam beato in ultimas miserias deuoluto. Nam praedicant €patres suos Aegyptium populum fugiendo delesse, deum suis €praefuisse maioribus eorumque iter praecessisse, non intelle-€gentes, quia exinde eos a facie sua remotos post suum dorsum €cum postfuturis abiecerat; Erythraeum quoque in geminas €ripas medium scissum mare, ductisque dextra laeuaque €aggeribus in aciem stipatis undarum, saluo liquore arefactam €profundi in semet contra se obnixam stupidam pependisse €naturam; uiam inter fluctus micuisse terrenam, quae utique €non caelestis populi meritum, sed terreni per orbem totum €dispersionis futurae denuntiabat exitium. @8 Adeo eos in €eremum inde perduxit uulneraque detestabilis mentis curanda €lacte cum melle prouidendo commonuit; nam infirmibus ac €languidis mannae teneritudinem inrorauit. Non enim erant €idonei aut digni, qui caelestis panis perpetua soliditate frue-€rentur. Petra illis scaturiuit in fontem, ut biberent detritis €e lacunis, ut merebantur, caenulentum postmodum laticem, €domino dicente: &1Me dereliquerunt fontem aquae uiuae et fode-€&1runt sibi lacus detritos, qui non possunt aquam portare.& Postre-€mo infelices quid sperant de imagine, cuius nosse non sunt €meriti ueritatem, dominum nostrum Iesum Christum? @1  Ÿôÿ@@@@{1Item Sequentia Exodi}1 ‘@@Pharisaeus quemadmodum legitimum pascha possit cele-€brare, non uideo, cuius eminens famosumque illud templum €miserabili uastatione campis aequatum suo puluere iacet €sepultum. Sacerdotalis &1cathedra pestilentiae& cultorum suorum €sacrilegio iure deleta est. Exinanitum cornu iam non spirat €unguenta. @8 Dies festos in luctum et cantica eius in lamenta-€tionem conuersa prophetae testantur. Tauros, arietes, hircos €et agnos a domino saepe reprobatos accepimus. Quid ultra? €Non potest, fratres, ullum celebrare mysterium, cuius sacrifi-€cium diuina sententia aduertitis esse damnatum per dominum €nostrum Iesum Christum, qui est benedictus cum spiritu €sancto in omnia saecula saeculorum. @1  Ÿôÿ@@@@{1De Esaia}1 ‘@@Vehemens commotio est, fratres, cum is de iniuria sua €queritur, qui se potest facillime uindicare. Sed quia apud €sapientes et honestos grauius est aliqua nota confundi quam €mori, deus Iudaicum populum luxuriae aestu exuberante €corruptum publica increpatione confutat. Caelum terramque €testes citat, ut exaggeret crimen; filios appellat, ut abdicatio, €exaltatos, ut ruina timeatur, spretores sui, ut impios monstret. €Infelix culpa est, fratres, in qua locum qualiscumque non €inuenit excusatio; detestabilis certe filius, quem pater pius, €quem pater damnat inuitus. @1  Ÿôÿ@@@@{1De auaritia}1 ‘@@Recte, fratres, sicut audistis, deus odit auaritiam. Est enim €libido profunda, cupiditas caeca, tempestas insana, rapacitas €sine fine, sollicitudo sine requie, ad sua numquam perueniens €uota, quia satiari non nouit. Fidem frangit, caritatem neglegit, €iustitiam negat, non cognoscit affectus, iura diuina contemnit, €humana uersutis argumentis excludit, orbem totum, si €possit, ut rapiat. Vultis scire, quale calamitatis sit genus? €Sane plus in eum, qui eam dilexerit, saeuit. Quam qui uicerit, €habebit uitam aeternam. @1  Ÿôÿ@@@@{1Incipit tractatus Danielis}1 ‘@@Trium puerorum martyrium qui credit interritus, potest €etiam ipse adipisci martyrium. Tanta enim uis certaminis €fuit, ut eam ipse quoque ignis horruerit. Nam a barbaro rege €nimia crudelitate tribus pueris consulente fornacis ultra quam €solet septenario pabulo ignis armatus est. @8 Credo diuina €prouidentia sacramento trinitatis spiritalem quoque nume-€rum conuenire. Denique nec inrorati camini eis baptismatis €defuit gratia. O admirabile incendium! O uere spectaculum €deo dignum! Qui audiunt, timent; qui incenderant, ardent; €qui incensi sunt, sanctificati et incolumes de camino procedunt €per dominum nostrum Iesum Christum. @1  Ÿôÿ@@@@{1De Psalmo &7xli&}1 ‘@@Properate, properate bene loturi, fratres! Aqua uiua spiritu þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨—‚sancto et igne dulcissimo temperata blando murmure iam uos €inuitat. Iam balneator praecinctus exspectat, &1quod unctui, €&1quod tersui& opus est praebiturus, sed et denarium aureum €triplicis numismatis unione signatum. Gaudete itaque! In €fontem quidem nudi demergitis, sed aetheria ueste uestiti €mox candidati inde surgetis. Quam qui non polluerit, regna €caelestia possidebit per dominum Iesum Christum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Post traditum baptisma}1 ‘@@Post deuotissime completa expiationis sacrae casta ieiu-€nia, post clarissimae noctis suo sole dulces uigilias, post lactei €fontis lauacro uitali in spem inmortalitatis animas pullulantes, €ex quo qui eratis aetate diuersi, diuersi natione, subito germani €fratres, subito una geniti emersistis infantes, hortor uos natiui-€tatis tantae festa laeto celebrare conuiuio, sed non illo, in €quo diuersis epulis intrimentorum lenocinio saporis de summa €certantibus obrutum pectus saepe crudis atque acidis uomiti-€bus inurguetur, in quo musti uestri dulcedo saecularis uini €pridiani exhalante foetore corrumpitur, sed caelesti prandio, €honesto, puro, salubri atque perpetuo, quod, ut saturi semper €ac felices esse possitis, esurienter accipite. @8 Pater familias €panem uinumque pretiosum uobis ex usibus suis sua de mensa €largitur. Tres pueri unanimes legumina inferunt primi, quibus, €ut scitus sit sapor, salem sapientiae aspergunt. Oleum Christus €infundit. Moyses primitiuam festinus maturamque procurauit €agninam, Abraham pinguem conditamque fideliter uitulinam. €Isaac innocenter ollam portat et ligna. Iacob patienter uaria €exhibet pecora. Ioseph promotus ad mensuram praerogat €cunctis annonam. @8 Sane si quis aliquid desiderauerit, qui €recondidit Noe omnia illi arcarius non negabit. Petrus piscator €recentes marinos affatim pisces apponit cum sarda mirabili. €Tobias peregrinus fluuialis piscis interanea diligenter accurat €et assat. Iohannes camelarius deuote praecurrens de silua mel €attulit et locustas. Ne alter alterum manducantem denotet, @1 €inuitator ammonet Paulus. Dauid regius pastor omnibus €momentis lac argenteum subministrat et caseum. @8 Zachaeus €sine mora quadriplicata expungit apophoreta, deus et dominus €noster Iesus Christus dei filius dulcia, sicut prior, qui hoc €prandio pastus est ante nos, dicit: &1Quam dulcia faucibus meis €&1eloquia tua super mel et fauum ori meo!& Haec, fratres, si quis €libenter crediderit, largiores adhuc escas inueniet, quibus si €diligens fuerit, semper et se et alios bonis omnibus satiabit €per dominum nostrum Iesum Christum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Incipit alius tractatus}1 ‘@@In omni negotio, fratres dilectissimi, nisi quis ante €personam noscat et rationem, eius non potest nosse ueritatem. €Haec enim res et fecit et facit, ut Iudaeus et Iudaeo deterior €Christianus dei filium deum esse non credant. Quos uellem €adesse paulisper auremque praesenti commodare lectioni, ut €edicerent nobis, quinam sit deus iste, qui dicit: &1Audi, populus €&1meus, et loquar, Israel, et testificabor tibi, quoniam deus, deus €&1tuus ego sum&; et infra: &1Meus est orbis terrae et plenitudo eius. €&1Numquid manducabo carnes taurorum aut sanguinem hircorum €&1potabo? Immola deo sacrificium laudis et redde altissimo uota €&1tua et inuoca me in tribulatione tua et eripiam te et magnificabis €&1me.& @8 Si pater loquitur, fratres, quis est iste, cui tantum €defert? Quis est, quem altissimum dicit, cum ipse sit solus, €a quo alius altior non sit? Sin uero omni honorificentia defe-€rentis patri uerba sunt filii, debetis agnoscere, quantis catenis €uincta tenebrarum mens laboret incredulorum. @@&1Immola&, inquit, &1deo sacrificium laudis.& Primo omnium €sacrificiorum tria esse genera, nouelle, disce, Christiane, ne €quo seducaris errore. Vnum est enim detestabile, alterum re-€probum, tertium mundum. Detestabile est gentium, reprobum €Iudaeorum, populi Christiani mundum. Igitur gentium sacri-€ficium quam exsecrabile est, tam inane; colunt enim uani ua-€na figmenta in quaslibet formas, uultus, sexus, aetates auri €argentique detrimento matris limae moderato dente figurata. Quae est ergo ista dementia sacrificium nescientibus procu-€rare, lumen caecis inferre, tura non spirantibus concremare, €allegare preces surdis, ab his custodiam petere, quos fur non €timet inuolare? Quibus recte deus irascitur dicens: &1Nolite €&1ambulare post deos alienos, ut seruiatis eis, et ne adoraueritis €&1eos, ne quando incitetis me in operibus manuum uestrarum et €&1disperdam uos.& @8 Quae autem sint ista opera manus humanae, €spiritus sanctus in Psalmo nonagesimo quinto declarat dicens: €&1Omnes dii gentium daemonia; dominus autem caelos fecit&; et @1 €in Deuteronomio: &1Sacrificauerunt daemoniis et non deo.& Ac ne €quis sacrilegium aestimaret sibi impune esse cessurum, scrip-€tura iterum ibidem dicit: &1Sacrificans diis eradicabitur, nisi €&1domino soli.& Haec gentes, nisi conuertantur, manet diuina €sententia, quae nec deum nec sacrificium etiam ipsae cognos-€cunt se habere legitimum. @@Nunc Iudaeorum quoque sacrificia [2a]2 deo repudiata €cognoscite, qui dicit ad eos in Esaiae libro: &1Quo mihi multitu-€&1dinem sacrificiorum uestrorum? Plenus sum holocaustomatis €&1arietum et pinguamine agnorum. Sanguinem taurorum et hirco-€&1rum nolo; quis enim exquisiuit ista de manibus uestris?&. Per €alium adaeque prophetam spiritus sanctus clamat et dicit: €&1Praecingite uos et plangite, sacerdotes; lugete omnes, qui deser-€&1uitis altari, quoniam ablata est de domo dei uestri hostia et im-€&1molatio.& Multa sunt, quae dici possunt, sed satis otiosum est €in his demorari, quae in toto iam non sunt. @@Vnum sane necessario proferemus exemplum, quod €et Iudaei odiosum et Christiani sacrificium approbet deo €gratum, apud Malachiam prophetam: &1Non est mihi uoluntas €&1circa uos, dicit dominus, et sacrificium acceptum non habeo ex €&1manibus uestris. Quoniam a solis ortu usque in occasum clari-€&1ficatum est nomen meum apud gentes, et in omni loco odores €&1incensi offeruntur nomini meo et sacrificium mundum, quoniam €&1magnum est nomen meum apud gentes, dicit dominus.& @8 &1Immola €&1deo sacrificium laudis. Immola&, inquit, &1deo&, non daemoniis, €&1sacrificium laudis&, non uituperationis, et &1redde altissimo uota €&1tua&. Honorem totum refudit in patrem, ex quo omnia. &1Et €&1inuoca me in tribulatione tua et eripiam te& dicendo ostendit, €quoniam per se omnia prosecutus est. &1Et magnificabis me&; €quod dictum, fratres, non sic debetis accipere, ut operis sui €laudem sibimet soli deberi testatus sit, qui in euangelio dicit: €&1Si non facio facta patris, nolite mihi credere; sed si mihi credere €&1non uultis, factis credite et cognoscite, quoniam in me est pater €&1et ego in illo&, dictum significatione unica maiestatis et affectu €indiuiduo pietatis, quia laus filii est patris et laus patris am-€borum. @1 @@Nunc sacrificii nostri proprietatem nos conuenit nosse, €quae facile ex aduerso cognoscitur. Nam si diis &1corporalibus& €sacrificium conuenit &1corporale, utique& et spiritali deo &1sacrificium €&1est necessarium& spiritale; quod non ex sacculo, sed ex corde €profertur; quod non bromosis pecudibus, sed suauissimis €moribus comparatur; quod non cruentis manibus, sed sensibus €mundis offertur; quod non iugulatur ut pereat, sed, sicut €Isaac, immolatur ut uiuat, apostolo hortante nos Paulo, cuius €ista sunt uerba: &1Exhibete corpora uestra hostiam uiuam, €&1sanctam, placentem deo.& Hoc enim placitum est domino, ubi se €ipsum candidus animus immolauerit domino; cetera autem €nihil proderunt, si colentis pura mens non sit, in Ecclesiastico €Salomone clamante: &1Dona iniquorum non probat altissimus.& @@Hic quaerite, Christiani, sacrificium uestrum an €esse possit acceptum, qui uicinarum possessionum omnes €glebulas, lapillos et surculos nostis, in praediis autem uestris €fumantia undique sola fana non nostis, quae, si uera dicenda €sunt, dissimulando subtiliter custoditis. Probatio longe non €est. Ius templorum ne quis uobis eripiat, cotidie litigatis. Non hi solum, qui tales sunt, displicent deo, sed et illi, qui €per sepulcra discurrunt, qui foetorosis prandia cadaueribus þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨™˜‹ƒsacrificant mortuorum, qui amore luxuriandi atque bibendi €in infamibus locis lagenis et calicibus subito sibi martyres €pepererunt, qui dies obseruant, qui Aegyptiacos de candidis €faciunt, qui auguria captant salutemque suam pecudum €uiolenter scissis in uentribus quaerunt, qui coniugale exaspe-€rant iugum affectuque calcato subditiciis personis, ut obum-€brent furta turpissimae utilitatis, rem familiarem tuendam €committunt amore non fidei, sed libidinis, qui publicanas €mulieres cum ui subiciunt sibi uiliores se esse quam illae sunt €produnt, qui iracundia tument, qui litibus fremunt, qui calum-€nias pariunt, qui pauperes, qui uiduas, qui pupillos exspoliant, €qui profanis fabulis neglecta dei secta alios non bene auocan-€tes diuina sacramenta contaminant. @1 @@Iam uideat unusquisque, quemadmodum sacrificium aut €sumat aut offerat; sicut enim indigne offerre sacrilegum est, €ita indigne manducare mortiferum, in Leuitico scriptura €dicente: &1Omnis mundus manducabit carnem. Anima autem €&1quaecumque manducauerit de carne sacrificii salutaris, quod est €&1domini, et inmunditia eius super ipsum est, peribit anima illa €&1de populo suo.& @8 Haec, fratres, sicut cauenda sunt nobis, ita €quae bona, quae pura, quae simplicia, quae pia, quae sancta €sunt, sicut facitis, amplectenda, ut uidentes homines &1opera €&1uestra bona magnificent patrem uestrum, qui est in caelis&. Ita-€que, dulcissimi flores mei, talia sacrificia procurate, quae €sanctus spiritus libenter offerat, pater probet, filius, qui €magister est noster, probata glorietur per eundem, qui est €benedictus in saecula saeculorum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Incipit praefatio}1 ‘@@Specioso circulo sacer inflexus dies in mundani operis pensa €quadriga temporum fertur duodenis mensum perpeti cursu €mutationibus diues, nulla statione contentus, quia inmorta-€litas eius est cursus. Verum currat an recurrat, ambiguum est, €cuius praeteritum restat, ut redeat. Mira prorsus ratio! Innu-€merabilium saeculorum diuersa mensura conterendo innouat €spatia, et tamen eius semper orbita est una. Qui nos admonet, €fratres, passionis resurrectionisque dominicae unanimes atque €concordes salutaria celebrare mysteria, per dominum et con-€seruatorem nostrum Iesum Christum. @1  Ÿôÿ@@@@{1De Genesi}1 ‘@@Nihil est, fratres dilectissimi, ante omnia homini timenti €deum tam necessarium atque conueniens, quam ut se ipsum €nouerit. Etenim genus insaniae est eum rationem secreti €naturae disquirere; non enim ullo pacto potest humanis €opinationibus substantia naturae comprehendi, quam nemo €nouit nisi ipse solus, qui fecit. @@Itaque quod specialiter ad nostras pertinet partes, uidea-€mus, quid sit, quod deus ait: &1Faciamus hominem ad imaginem €&1et similitudinem nostram (et fecit&, inquit, &1deus hominem ad €&1imaginem et similitudinem dei)&, et alio loco dicat: &1Ego sum €&1qui sum et non demutor.& Cum hoc ita sit, homo quemadmodum €dei imaginem portat, cuius uultus passibilis, omni conuersioni €subiectus momentis omnibus demutatur labore, aetate, lan-€guore, ira, gaudio, tristitudine totque induat uultus, quot €animi fuerint motus, nullusque prorsus dies, quo iugiter sibi €similis esse uideatur? @8 Cum haec aliter non sint, ergone dei €imaginem non habemus? Habemus plane et quidem mani-€festam ex eo ipso, quod non est nobis portantibus nota. In-€comprehensibilis enim dei imago inuisibilis sit, necesse est. €Denique oculis non est subiecta carnalibus; nam neque cum €ingreditur corpus nostrum neque cum de corpore egreditur, €a quoquam deprehendi potest tantumque potestatis habet, €ut, cum sui domicilii saepto teneatur, tamen quicquid uoluerit, €omnibus momentis illustret. Non ergo carnale hoc domicilium €imaginem dei debemus accipere, sed caelestis hominis spirita-€lem, quam in se credentibus dominus aetheria natiuitate €renouatis plenitudinis suae pio de fonte largitur per dominum €nostrum Iesum Christum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Incipit de Exodo}1 ‘@@Iudaeus legitimum gerere se pascha contendit, cui nihil €aliud de ueteri sacramento quam inanibus intexta suspiriis €fabula remansit. Denique regium illud templum campis €aequatum iacet. Altaria dei eius subuersa manu cum suis sibi €sacrificiis sparsa in puluerem uanuerunt. Sacerdotalis &1cathedra €&1pestilentiae& suo nomine deleta est. @8 Agnus salutaris, qui €designatur &1ex ouibus et ex haedis&, inter pecora non potest €inueniri. Dies festi eius et cantica secundum dei uocem in €planctum et luctum illi profecerunt. Superba illa ciuitas seruit. €Sane ouium greges infinitos interficit, quos in amaritudine €absumit. Quis non intellegat, fratres, illud pascha non esse, €sed bromosum latronis cruenti conuiuium? Per dominum €nostrum Iesum Christum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Incipit Exodi secunda}1 ‘@@Mira, fratres dilectissimi, historiae sacrae sic est perlecta €narratio. Cum Israelis populus enormi captiuitatis iugo €depressus a rege Pharaone duris condicionibus in Aegypto €necaretur, miseratione dei duce Moyse iussus est proficisci. €Huic per diem non circulus solis, sed columna nubis, non €candida luna, sed ignis columna per noctem iter pandebat €ignotum. Qui ut inter duo elementa peruenit, ibidem praesen-€tariae exitum mortis expauit. Hinc enim persequentium €Aegyptiorum infestis mucronibus premebatur, inde maris €magno clausus obice reprimebatur. @8 Etenim illi nullae €inerant naues, nulla transfretandi praesidia, cum subito €diuina prouidentia scinditur mare, aquae dextra laeuaque €gelido stupore frenatae uitreos diriguntur in muros praestolan-€tes dei transitum populi, ut persequentibus mare sint. Induci-€tur in uiam Israel ingratus, in qua nec gladios possit timere nec €fluctus. Mira res! Medio puluerulentus exsultat in profundo, €qui circa se uideret feliciter triumphum suum perire naufragio. €Haec Iudaeus praedicat, fratres, et tamen deo demens adhuc €usque non credit, qui est benedictus in saecula saeculorum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus Esaiae}1 ‘@@Sicut Esaiae beatissimi indicat carmen, Iudaico populo €irascitur deus eumque, ne forte paeniteat, publica obiurga-€tione confutat. Humana sentienti nundinari deterius quam €puniri. Denique filios uocat, ut abdicatio timeatur; exaltatos, €ut ruina terrori sit; spretores, ut poenam supplicii sibimet €impendere cognoscant. Quod exemplum, fratres, fortiter €fugite simulque gaudete, quod alienis plagis dei discitis disci-€plinam, per dominum Iesum Christum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Incipit tractatus Danielis}1 ‘@@Ingens supplicium aliquotiens ingentior prosequitur gloria, €maxime diuinis in rebus, in quibus felices obnixa deuotione €suam religionem custodiunt potius quam salutem. Igitur €cum audio tres pueros incensos, prius uehementer horresco, €mox deinde eorum particeps optauerim fieri, cum cognosco €inter flammas rosculentos hymnum deo cecinisse securos. €Tanta est enim fidei uirtus tantaque potestas, ut cultoribus €suis etiam ipsa elementa contra suam naturam famulari com-€pellat. Vnde, fratres, atrocissimae rei non uos terreat contem-€platio; non enim ulla est metuenda iam poena, cum incenso-€rum superstes insultet ignibus uita. @1  Ÿôÿ@@@@{1Inuitatio fontis}1 ‘@@Exsultate, fratres in Christo, omnique desiderio conuolantes €&1caelestia dona& percipite. Iam uos sempiterni fontis calor salu-€taris inuitat; iam mater nostra adoptat ut pariat, sed non ea €lege, qua uos matres uestrae pepererunt, quae et ipsae partus €dolore gementes et uos plorantes, sordidos, pannis sordidis €alligatos huic mundo dediticios intulerunt; sed laeta gauden-€tes, caelestis [2 . . . ]2 libera peccatis omnibus absolutos non foeti-€dis cunis, sed suaue redolentibus sacri altaris feliciter enutrit €a cancellis, per dominum nostrum Iesum Christum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Incipit tractatus diei dominici}1 ‘@@Saeculorum heres [et] pernici cursu procurrens atque €recurrens, solemni meta rotatus in sese, proferens sibi de fine €principium, natalicia infinita de occasu dies sempiternus €eluxit; quo discussa conuolutae hiemis tristitudine, nouo €uento Fauonio blandiente, diuersis floribus genere colore €pariter et odore una natiuitate diffusis germinantia undique €dulce prata respirant. Exsultat aestas noua, sed diues, in þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨¡ˆˆfrumenti uarias moles spiceam feliciter contundens palmam. €Quam prosequitur congrue &1mustulentus autumnus&, ut necessa-€rio gratiae panis uini quoque iucunditas iungeretur. @@Quis non haec caelestibus mysteriis coaptata cognoscat? €Hiems namque pigra, sordida et tristis ad eos pertinet, qui €idolatriae deseruientes, mundanis uoluptatibus conpediti, €libidini uacantes et gutturi, longae nocti, id est aeternae morti, €sunt a deo, quod opus tenebrarum dilexerint, destinati. Ver €sacrum fontem debemus accipere, cuius diuite ex alueo €Fauonio non uento, sed spiritu sancto generante &1odorem diui-€&1num& beata &1spirantes& fide diuerso charismate, sed una natiuitate €ecclesiae flores clarissimi ac dulces nostri funduntur infantes. Aestas autem fidelis est populus, angelicus et mundus, qui €sponsionis suae palmam fortiter retinens, peccatorum paleis €limpidatus, semet pretiosum frumentum diuinis horreis in-€ferre desiderans, licet suo uberet fonte, tamen aestuat semper €iustae operationis ardore. Autumnus quoque martyrii locus €est, in quo non uitis, sed fossoris sanguis effunditur, ut uita €beata pretiosae mortis uindemia comparetur. @8 Dies uero ad €sacramentum pertinet resurrectionis domini nostri Iesu Chris-€ti, qui &1in omnibus omnia& est; qui uere aeternus est ac sine €nocte dies; cui duodecim horae in apostolis, duodecim menses €seruiunt in prophetis; quem euangeliorum salutaria quattuor €praedicant tempora; cui non anniuersarii, sed cotidiani @1 €fructus respondent hymnum canentibus deo credentibus €populis, qui omnia inmortalitatis semine propagantur in €saecula. In huius diei luce gradientes exsultemus fide, iucun-€demur bona conuersatione, ut perpetuam uitam adipisci €mereamur per dominum Iesum Christum.  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus Ionae prophetae}1 ‘@@&1Humanae& deuotionis &1religiosa confessio est& de &1deo hoc €&1nosse&, quod licitum est. Sicut enim in simplici corde scrutanda €sunt testimonia eius, ita curiositate non sunt inquietanda €secreta. &1Quis enim causas naturasque caeli huius& et superiorum €&1sciet?& Quis corpoream aeris huius, ut quidam putant, inanita-€tem se disserere posse mentiatur? Quis terram aqua portari an €aquam terrae gremio contineri se nosse praesumat? @8 Quis spi-€ritus aerios, quis figuras uentorum, quis inter marinos aestus €fluminum augmenta, quis denique opificium domini deique €consilium se deprehendisse gloriabitur, cum apostolus dicat: €&1O altitudo diuitiarum sapientiae et scientiae dei! Quam inenar-€&1rabilia sunt iudicia eius et quam inuestigabiles uiae eius! Quis €&1enim cognouit sensum domini?&. Non enim in horum inquisi-€tione exaestuans propheta dicit: &1De profundis clamaui ad te, €&1domine.& @8 Clamat namque de profundis, id est de imis prae-€cordiis; clamat de profundis, sed quibus saeptus erat maestus €ac tristis calamitatibus humanis! Et clamat non uoce, sed €corde, non clamore, sed fide, quam scit deum libenter audire. €Hoc igitur e profundo clamans similiter Petrus impetrauit €a domino, ut profundi maris lubricos sinus insubditaque €humanis gressibus liquidi aequoris terga, quibus uiator trepi-€dus absorbebatur, et perambularet pariter et euaderet. Clamat de profundis et Paulus obrutus calamitatibus beatis, €cum pro nomine domini &1latrones in itineribus&, latrones &1in €&1ciuitatibus& patitur, cum &1a Iudaeis uirgis ter caesus naufragio& €trino diluitur, cum insani populi furibunda tempestate lapideis €imbribus feliciter grandinatur, cum &1in profundo maris die& €demoratus &1ac nocte& ad deum clamans incolumis inde respuitur. @@Ionas adaeque propheta ad Nineuitas missus a deo €est, eorum ut imminere ciuitati interitum nuntiaret; ingenti-€bus enim peccatorum sarcinis premebantur. At ille alio de-€flexus itinere nauem Tarsos petiturus ascendit, cum subito €compugnantium uentorum flatu uiolento lacessitum fremit @1 €mare sollicitique gurgitis praeruptorum montium canis uolu-€minibus repugnantium litorum spumantia ora contundens €minatur per momenta naufragium. Procellae crebrescentes in-€saniunt, horrendum sibilant funes, gemunt cedentibus uelis €antennae, retunsa undique iter non inuenit prora. @8 Trepidant €nautae, festinant in cassum iactura uasorum nauem leuare €ponderibus, quae prophetae pondere premebatur. Tum Ionas, €quem solum exspectabat bona illa tempestas, sorte ductus €naufragus redditur, immo a ligneo ad nauigium uitale trans-€fertur. Qui ut est dimissus in altum ferinaeque uoraginis est €receptus hospitio, uigilat in ceto qui stertebat in naui. Mira €res! Post naufragium, post natatile sepulcrum incolumis tertio €post die Nineuitas illustrat terribilibus oraculis salutem ciuitati €credulae praestaturus. @@Quantum datur intelligi, fratres, nauis typus est €synagogae: eius proretam sacerdotale corpus accipimus, €nautas scribas et pharisaeos, iacturam uasorum repudiationem €prophetarum omniumque sanctorum, quos synagoga pulsos €Iudaei in damna salutis suae indignis caedibus mactauerunt. €Venti saeuientes diuersi sunt reges, qui Iudaeam lugubri €clangore tubarum armorumque fragore terribili instantibus €undique proeliorum procellis miserabiliter per totum orbem €dispersere terrarum. @8 Ionas in naui dormiens sacramenti €dominici imaginem praeferebat; etenim significabat nauis €materia crucem, somnus uero passionem. Mare autem mundus €est iste tumidus; fluctus eius Iudaeorum populos et &1gentes& €accipimus, qui aduersus deum inaniter &1fremuerunt&. Sors Ionam €praecipitandum prodidit, prophetia passurum dominum prae-€dicauit, utrosque uolentes, illum condicione, dominum pietate. €Cetum esse non dubitatur infernum; sicut enim Ionas tribus €diebus et tribus noctibus fuit in uentre ceti euomitusque €Niniue se intulit ciuitati, ita dominus postridie ab inferno €resurgens se ciuitati Ierusalem intulit ante quam caelo. At uero Nineue imaginem portat ecclesiae, in qua gentium €iam inde noster populus morabatur, quae non in cassum a deo @1 €&1magna ciuitas& dicta est; erat enim futurum, ut omnium €nationum in Christo credentibus populis totus orbis deo una €ciuitas redderetur. Denique comparationem salutaria gesta €confirmant, quae et in nobis manent. Vt est, fratres, Nine-€uitis nuntiatus interitus, credunt et timent et quantum sciunt €dominum non esse mendacem, tanto propensius eius de pietate €praesumunt statimque actus ueteris uitae damnantes pro €salute redimenda non solito more ad stupida simulacra con-€currunt, non aris foetentibus funestos excitant ignes, non €tura cremant, non merum profundunt nec pecudum inex-€pectata morte rapti iecoris spirantes consulunt fibras nec per €uarios auium uolatus coniecturis inanibus statum plumeae sa-€lutis inquirunt, sed a suo corde remedium salutare depos-€cunt spiritumque suum tota humilitate contribulatum ambi-€tiose sacrificant sicque legitime celebrata paenitentia deum €sibi propitium reddiderunt. Quod et nos et fecimus et fa-€cere plerumque debemus, ut et praesentis temporis tempta-€tiones et futuri iudicii poenas euadere mereamur per Iesum €Christum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Incipit tractatus Psalmi centesimi}1 ‘@@Neglegentes legis sacrae cultores saepe magno inplican-€tur errore, cum aut dicta non pro locis intelligunt aut dictorum €minime rationes inquirunt. Igitur in praesenti Psalmo propheta €cum dicat: &1Misericordiam et iudicium cantabo tibi, domine&, €quomodo dominus in euangelio dicit: &1Qui credit in me, non €&1iudicabitur; qui autem non credit, iam iudicatus est&? Hoc €dicendo &1exemit iudicio fideles, non admisit ad iudicium infideles&. €At si utraeque partes iudicio uacant, quomodo unicuique €merces pro suo actu reddetur? Sine causa etenim laborare €uidebitur iustus, nisi recipiat secundum facta sua, quae gessit, €iniustus. @8 Non ergo sic accipiendum est, quemadmodum ab €inprudentibus aestimatur. Ceterum domini dictum quo sit €pondere quaue ratione prolatum, explanat proprietas ipsa €uerborum: &1Qui credit, inquit, in me, non iudicabitur.& Recte: €&1quid enim necesse est iudicare credentem? Iudicium enim ex €&1ambiguis rebus exsistit; adempta ambiguitate iudicii non desi-€&1deratur examen. Ex quo& ne &1infideles necesse est iudicare&, quia þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨£’ˆˆiam sua sunt incredulitate damnati; ex hac enim uita quis €secum aut coronam portat aut poenam. @8 Quam rationem €Dauid in Psalmo primo his uerbis expressit: &1Non resurgunt&, €inquit, &1impii in iudicio neque peccatores in consilio iustorum.& €Gradatim pro meritis quasi cum quibusdam elogiis paucissimis €uerbis totius humani generis iudicium designauit; etenim €quantum interest inter impium et peccatorem, tantum interest €inter peccatorem et iustum. Denique etiam ipse impiis iudi-€cium, quia iam sua impietate praeiudicati sunt, non derelin-€quit neque peccatores, qui iudicandi sunt, iustorum, qui non €iudicabuntur, dignos esse consilio existimauit. @@Nunc scire debemus, quoniam iusti uitae perpetuae, €impii aeterno sunt destinati supplicio nullaque eos cognitio €exspectat ulterius, quinam sint isti, quibus est iudicium prae-€paratum. Et a quo scire debemus, nisi ab ipso domino, qui €suum dictum prosequitur dicens: &1Hoc est autem iudicium,& @1 €&1quia lux uenit in hunc mundum et dilexerunt homines tenebras €&1magis quam lucem&? Ambiguos utique Christianos designauit €ac lubricos, &1qui inter pios impiosque sint medii& nullam partem €tenentes ad plenum, cum utramque tenere non desinunt. Fideles non sunt, &1quia& habent &1aliquid infidelitatis insertum&; €infideles non sunt, quia habent imaginem fidei, professione €deo, factis saeculo seruientes. Volunt nosse legem, nolunt eius €praecepta seruare. Signum salutare uenerantur et tamen €a mysteriis daemonum non recedunt. Multos &1namque dei €&1metus in ecclesia continet, sed tamen& eos mundana uoluptas ad €se trahit. &1Impii non manent, quia his dei nomen in honore est; €&1pii non sunt, quia& patrem uenerandum prauis moribus lae-€dunt. &1Orant quia timent, peccant quia uolunt.& @8 Vnde non €est absolutus reatus, ubi de amoris comparatione duarum €contrariarum sibimet partium iudicium flagitatur. Ambiguitas €enim nisi fuerit discussa, iure non potest mereri sententiam. €Et qui sunt isti, quos ambiguitas suo iudicio reseruauit? €Vtique illi, sicut apostolus quoque ait, qui cognitum &1deum non €&1quasi dominum honorauerunt neque ei gratias egerunt, sed €&1uanis persuasionibus cogitationes eorum abductae sunt et tene-€&1bris opertum est cor eorum&, ut &1diligerent magis tenebras quam €&1lucem&, creaturam potius quam creatorem. @@Itaque tria conuenit esse iudicia: unum iustorum, €qui non tantum, ut dictum est, non iudicabuntur, sed istum €mundum ipsi iudicabunt, apostolo dicente: &1An nescitis, quia €&1sancti de hoc mundo iudicabunt?&; alterum impiorum, qui non €sunt iudicandi, quia iam iudicati sunt, sed perituri, scriptura €dicente: &1Iter impiorum peribit&; tertium peccatorum, quorum €obliquae ancipitisque uitae sunt necessario discutienda secreta, €apostolo utrumque prosequente, nam &1qui sine lege&, inquit, €&1peccauerunt, sine lege peribunt. At qui in lege peccauerunt, per €&1legem iudicabuntur.& @@Videtisne, fratres, multum interesse inter damnatum et €iudicandum? Quam iudicii formam etiam ipsa humanitas, €quamuis iniusta sit, seruat. Nemo namque pater familias €honesta fidelitatis suae lucra offerentem sibi suum seruum €iudicat, sed honorat ut filium. Alterum uero, quem uenena €conterentem, in adulterio, in homicidio, in falso, in maleficio €deprehenderit, carnifici destinat statim, non audiendum, sed @1 €competentibus poenis excruciandum. Tertium quoque, quem €aduerterit fraudulentum, coloratis ratiociniis sua furta excu-€santem, reseruat examini, ut ponderatis damnis rebusque €seruatis sententia in eum, prout debitor exstiterit, iure possit €expromi. @8 Ita erit, ut iustis corona, peccatoribus aut excusa-€tis aut emendatis indulgentia, impiis autem aeterna poena €tribuatur per dominum Iesum Christum, qui est benedictus €cum spiritu sancto in aeterna saecula saeculorum. @1  Ÿôÿ@@@@{1De spe, fide et caritate}1 ‘@@Tribus in rebus Christiani culminis fundamenta consis-€tunt, id est in spe, in fide, in caritate, quae ita inuicem sibi €uidentur esse connexa, ut sint aliis alia necessaria. Spes enim €nisi praecedat, cui laborat fides? Fides si non sit, quomodo €spes ipsa nascetur? Quibus si deneges caritatem, utraeque €cessabunt, quia neque fides sine caritate neque spes poterit €operari sine fide. @8 Itaque Christianus tribus in rebus, si €cupit esse perfectus, debet esse constructus. Si quid enim ei €ex his defuerit, perfectionem sui operis non habebit. Vnde €primo omnium &1spes& nobis proponenda est &1futurorum&, sine qua €nec praesentia quidem ipsa stare posse perspicimus. Adeo tolle €spem: torpet humanitas tota; tolle spem: artes uirtutesque €uniuersae cessabunt; tolle spem, et interempta sunt omnia. Quid facit ad litteratorem puer, si litterarum non sperat €fructum? Quid ratem profundo gurgiti nauta committit, si €ei numquam lucrum, numquam portus desideratus occurrit? €Quid miles non dicam horridae hiemis aut torridae aestatis €iniurias, sed se ipsum contemnit, si gloriae spem futurae non €gerit? Quid agricola semina spargit, si sudoris sui praemium €non colligit messem? Quid Christianus credit in Christum, si €promissum sibi ab eo perpetuae felicitatis tempus non credit €esse uenturum? @@Sed spes ex fide est, quae quamuis in futuro sit posita, €fidei tamen est iure subiecta. Vbi enim fides non est, nec spes €est; &1fides& enim spei &1substantia est& et spes fidei gloria, quoniam €praemium quod spes habet fides meretur, quae quidem pro €spe pugnat, sed sibi uincit. Amplectenda est igitur, fratres, €tenaciter nobis et omni genere custodienda uirtutum. In hanc €fortiter incumbendum; ipsa est enim uitae nostrae immobile €fundamentum, inuictum aduersus diaboli impetus propugna-€culum pariter ac telum, animae nostrae inpenetrabilis lorica, €legis conpendiosa ac uera scientia, daemonum terror, marty- @1 €rum uirtus, ecclesiae pulchritudo uel murus, dei ministra, €Christi amica, spiritus sancti conuiua. @8 Huic et praesentia €subiacent et futura: ista quia contemnit, illa quia sua esse €praesumit; nec spes timet, ne non ueniant, quia ea semper €secum suis in uirtutibus portat. Hoc est, quod Abraham &1contra €&1spem in spem credidit deo, ut fieret pater multarum gentium&. €Contra spem autem est, quod impossibile est ac non uidetur; €sed possibile hac spe fit, cum dei dicto indubitanter ac fortiter €creditur. Dicit enim dominus: &1Omnia possibilia credenti.& Vnde &1Abraham credidit deo et deputatum est illi ad iustitiam&; €qui ideo iustus, quia fidelis; &1iustus enim ex fide uiuit&; ideo €fidelis, quia credidit deo; qui nisi credidisset, neque iustus €neque pater gentium esse potuisset. Quapropter manifestum €est spei ac fidei unam inseparabilemque esse naturam, quia €in homine ex his quaecumque defecerit, ambae moriuntur. @@Fides itaque uel maxime res propria nostra est, domi-€no ipso dicente: &1Fides tua te saluum fecit.& Igitur si nostra est, €seruemus ut nostram, ut iure speremus aliena. Nemo enim €censum decoctori committit nec desertorem praemiis trium-€phalibus honorabit, maxime cum scriptum sit: &1Qui habet, €&1dabitur illi et abundabit; qui autem non habet, etiam id quod €&1habet auferetur ab eo.& Per hanc, fratres, a deo Enoc meruit €cum corpore contra legem naturae transferri; per hanc eua-€dens Noe non inuenit, cum quo diluuium fuisse conferret; per €hanc Abraham ad dei peruenit amicitiam; per hanc Isaac €praeter ceteros enituit; per hanc Iacob deo colluctari prae-€ualuit; per hanc Ioseph Aegyptum suae dicioni subiecit. Haec Moysi in mari rubro terram uitream fecit; haec, ut €cursus soliti contempta mensura Iesu Naue desiderio parere-€tur, soli lunaeque suos frenos induxit; haec de armato Golia €Dauid inermi triumphos attulit; haec in Iob inter crebra et @1 €ingentia mala non desperauit; haec in Tobiae caecitate medica €fuit; haec in Daniele ora leonibus alligauit; haec in Iona €cetum in cymbam conuertit; haec in Maccabaeicae germani-€tatis exercitu sola uicit; haec in tribus pueris ignes amoenos €effecit; haec mare pedibus ambulari posse in Petro prae-€sumpsit. @8 Per hanc apostoli multos in nitidam cutem leprae €deformis contagiosis scabrosisque grassantium ulcerum spo-€liauere uerticibus; per hanc, inquam, caecos uidere, surdos þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨¤˜‰„audire, mutos loqui, claudos currere, paralyticos reformari, €de obsessis daemones fugere mortuosque saepe ipsos a sepulcris €cum suis sibi exsequiis reuerti iusserunt, ut omnes mirarentur €fieri lacrimas gaudii, quae nunc fuerant orbitatis. @@Sed longum est, fratres, ire per singula, maxime €quia caritas sua ingerit fortiora. Quae ita rebus uniuersis est €praedita, ut sit omnium iure ipso regina. Triumphet licet qui-€bus uult uirtutibus fides, ac spes multa et magna proponat, €tamen sine hac utraeque non stabunt: fides primo omnium si €se ipsam non amet, spes si non ametur. @8 Adde quod fides €sibi soli prodest, caritas omnibus; adde quod fides non gratis €pugnat, caritas autem etiam ingratis conferre consueuit; €adde quod fides non transit in alium, caritas parum est dicere €transit in alium quae transit in populum; adde quod fides €paucorum est, caritas omnium; adde quod spes ac fides €tempus habent, caritas autem finem non habet, momentis €omnibus crescit quantoque ab ea diligentibus inuicem credi-€tur, tanto inuicem plus debetur. @8 Non quemquam pro per-€sona diligit, adulari quia nescit; non pro honore, quia ambi-€tiosa non est; non pro sexu, quoniam illi unus est ambo; non €pro tempore, quia uaria non est; &1non aemulatur&, quia inuidia €quid sit ignorat; &1non inflatur&, quia humilitatem colit; &1non €&1malum cogitat&, quia simplex est; &1non irascitur&, quia etiam €iniurias libenter amplectitur; non fallit, quia fidem ipsa €custodit; non ulla re indiget, quia ei praeter quod est nihil est €necessarium. @8 Haec rura, urbes ac populos composita pace @1 €conseruat; haec circa regum latera securos gladios facit; €haec bella premit, lites tollit, iura euacuat, fora compescit, €odia eradicat, iras exstinguit. Haec mare penetrat, orbem €circuit, commercio nationibus necessaria subministrat. Poten-€tiam, fratres, cito eius edicam. Quicquid locis natura negauerit, €caritas reddit. Haec coniugalis affectus duos homines sacra-€mento uenerabili unam cogit in carnem. Haec humanitati €praestat esse quod nascitur. @8 Huius est munus, quod cara €uxor, quod generosi liberi, quod ueri sunt patres. Huius est €munus, quod alii ut nos aut plus quam nos proximi uel amici €sunt nobis. Huius est munus, quod diligimus seruos ut filios €ac nos illi colunt libenter ut dominos. Huius est munus, ut, €non dicam notos aut amicos, sed saepe etiam eos, quos num-€quam uidimus, diligamus. Huius est munus, quod antiquorum €aut uirtutes ex libris aut ex uirtutibus libros agnoscimus. @@Sed quid ego diutius demorer in humanis, quasi sola €isto affectu sint praedita? Nonne uidemus omne animantium €genus congregatione, concordia testari caritatem atque ita €omnis motus quasi uno sensu magistra dilectione conuerti, €ut quiuis intelligat hoc fieri non posse sine naturalis amicitiae €disciplina? Quid autem pro se in necessitatibus gerant, €omnibus nota porcorum cotidiana propemodum tam iucundi €certaminis exempla declarant; quia aliqui eorum cum forte €de numero audacis lupi rabie denotatus in praesens periculum €coeperit infestationibus tyrannicis duci, omnes repente con-€celerant, laboranti subueniunt, paene armis ipsis inimici cer-€tatim se crebro subiciunt, ingenti fragore confundunt exsertis-€que mucronibus sordidis uelut testudine quadam resistunt uin-€cuntque facilius caritate, quod singillatim nuda uix possunt €superare uirtute. @8 Elementa quoque ipsa, fratres, satis €diuersa satisque repugnantia olim deprehendisset interitus, €nisi ea inuicem mutuis aequalibusque temperantiae dotata €muneribus perennis connubii fideli propagine benigna caritas €illigasset. Nihil est prorsus, quod sine hac gratum, sine hac €pacificum, sine hac fidele, sine hac securum, sine hac gloriosum, @1 €sine hac deo iunctum, sine hac possit esse perfectum. Denique cum dominus interrogaretur, quod esset summum €legis sacrae praeceptum, sic ait dicens: &1Diliges dominum deum €&1tuum ex toto corde tuo et ex tota anima tua et ex tota uirtute tua; €&1et secundum simile huic: diliges proximum tuum tamquam te €&1ipsum. In his duobus praeceptis pendet omnis lex et prophetae.& €Vnde manifestum est dilectionem uirtutum omnium diuina-€rum esse substantiam naturalemque magistram, quoniam ex €lege discitur, sed in mentibus nascitur. Lex enim pendet ex €caritate, non caritas pendet ex lege, sacra scriptura dicente: €&1Iusto lex posita non est, sed peccatori.& Peccator autem ille est, €qui caritatem non habet dei ac per hoc operanti iram recte €subiacet legi. @8 Atquin forte aliquis dicat: 'Lex spernenda €est, quia iusto necessaria non est, peccatori uero molesta €est'. Absit, fratres: immo potius ueneranda est, quia ueritatis €speculum, quia rigida quaedam dilectionis est forma; quic-€quid enim a iusto didicit, id facere iniustum quoque compellit, €bifarie inclita: unum glorificando, alium corrigendo. @@Constat ergo omne Christianitatis magis in caritate €quam in spe uel fide esse depositum, sicut euidens testatur €exemplum. Iudas Scariothes traditor domini et spem et fidem €perdidit, quia caritas in ipso non mansit. Nam et haereses et €schismata sic disseminantur, cum inflata fides ac spes dilec-€tionis a fundamento uelluntur. @8 Quid autem sine caritate €sint non tantum istae, sed et aliae quoque uirtutes, indice €Paulo cognoscite: &1Et si habuero&, inquit, &1omnem fidem, ita ut €&1montes transferam, caritatem non habeam, nihil sum. Et si in €&1cibos distribuero omnia mea et si tradidero corpus meum, ut €&1ardeam, caritatem autem non habeam, nihil proficio.& Caritas €enim, fratres, &1omnia diligit, omnia credit, omnia sperat, omnia €&1sustinet; caritas numquam excidet&. Igitur non inmerito domi-€nus deus proximi dilectionem commendat, quoniam solam €praesumit seruare posse quod praecipit. @@Primum est itaque dilectionis officium deo refun-€dere, quod nati sumus, solique debere, quod uiuimus, nihilque €prorsus cordis nostri in penetralibus retinere, quod alieno iuri @1 €seruemus. At cum ab eodem huius deuotionis inuitatione in-€habitari seu nos in ipso habitare coeperimus_sicut Iohannes €dicit: &1deus caritas est; qui manet in caritate, in deo manet et €&1deus in illo manet&_, tunc demum, fratres, caritatem per €semet ipsum ei condigne reddemus, quia facta commutatione €quod eius est fit pro partibus nostris. @8 Sequens est, ut etiam €proximos eo affectu, quo nos ipsos diligimus, diligamus, maxi-€me cum cognationis ipsa hoc exigant iura. Clamat enim €prophetes: &1Deus unus creauit uos; nonne pater unus est om-€&1nium uestrum?&. Quisque igitur nobilitatis suae conscientiam €retinet, diligit fratrem nec aliquid audire exspectauit ex lege, €ne admonitione pietati aliquid derogetur, tantumque se in €ipso amat, ut oderit se sine ipso. @8 Accedit ad cumulum, €quod ideo &1deus hominem ad imaginem et similitudinem suam €&1fecit&, ut contemplatione imaginis pateremur reuerentiam ueri-€tatis in eaque res condicione dimissa est, ut, si quid mali seu €boni cuiquam fecerimus, deo fecisse uideamur; propter quod €non inmerito Iohannes, peculiaris arcanorum domini consultor, €constanter edicit: &1Si quis dixerit, quoniam diligo deum, et fra-€&1trem suum odit, mendax est; qui enim non diligit fratrem suum, €&1deum, quem non uidet, non potest diligere.& @8 Decertemus igi-€tur, fratres, inter nos mutui amoris aemulatione gloriosa €imaginemque dei dignissime uenerando declaremus, quid ipsi €ueritati debeamus, scientes, quoniam, si quis imaginem laese-€rit, in exitium suae animae incitat ueritatem. Nec est dicto €longe probatio. Si incliti cuiusquam regis, hominis tamen, €uultus quiuis ulla uiolauerit ratione, nonne continuo uelut €sacrilegii commissi capitales poenas luit? Quanto magis in €dei causa fortius praecauendum est, quem solum ueretur quic-€quid in uirtutibus naturae a regibus ipsis quoque metuitur. @@Sed necessario unicuique sinceri amoris est noscen-€da proprietas, ne sub sono nominis commutetur regula ueri-€tatis. Est enim et alius amor sane saluti nostrae contrarius, €cui recte hominis forma tribuitur, quia temporalis ac fragilis €esse cognoscitur. Ideo lineamento puerili depingitur, quia eius @1 þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨¤˜™†lasciua lubricitas nec annis senilibus temperatur; ideo nudus, €quia uoluntas eius est turpitudo; ideo pennatus, quia in quae-€cumque conceperit uelociter ruit; ideo telis facibusque con-€structus, quia inlicitis ardoribus semper iunctus est gladius; €ideo autem caecus, quia, cum exarserit, non aetatem conside-€rat, non formam, non sexum, non gradum, non sacrosanctum €illum saltem suae pietatis affectum. @8 Hic facibus suis Euae €pectus incendit; hic Adam suis telis occidit; hic Susannam €conatus est duorum seniorum aut prodigiosis ignibus subicere €aut parricidali gladio iugulare; hic Ioseph mulieri flagitat €esse uiolentum, quem, etiam dum denudat, esse non inuenit €inpudicum; hic synagogam expugnauit, cum sua illi arma €concedit; hic ubique turbulentus, ubique fertur insanus: €promittit, fallit, dat, tollit; nunc tristis, nunc hilaris, nunc €humilis, nunc elatus, nunc ebrius, nunc ieiunus, nunc accusa-€tor, nunc reus; iocatur, ludit, pallet, tabet, suspirat, zelat, €obsequitur; aut temptat aut decipit peiusque blanditur quam €furit. Occasionem ullam prorsus nocendi non praeterit. Vultis scire, quod malum sit? In ipso fructu suo etiam ipse €se odit. Venenis eius cotidie totus exaestuat mundus pestife-€risque uoluptatibus ita corrupta sunt omnia, ut quicquid in eo €geritur, non debere diligi a nobis sacris uocibus dum iubetur, €recte sapientibus exsecrabilis esse uideatur, Iohanne dicente: €&1Nolite diligere mundum neque ea, quae in mundo sunt. Si quis €&1dilexerit mundum, non est caritas patris in illo, quoniam omne, €&1quod in mundo est, concupiscentia carnis est et concupiscentia €&1oculorum et ambitio saeculi, quae non est a patre, sed ex con-€&1cupiscentia mundi.& Per hanc enim diabolus cum diuerse homi-€num mentes capit ac decipit, sic Cupido uocitari a luxuriosis €suis sibi cultoribus coepit. @@Nunc ergo uideamus, unde uera caritas ueniat, €ubinam consistat, cui uel maxime debeatur: utique illi, qui €hominem fecit, qui ei munus perpetuae caritatis similitudinem €suam tradidit, qui orbem terrae donauit, qui omnia elementa €mundi cum animantibus suis eius potestati subiecit, qui ei €annos, tempora, menses, noctes ac dies clarissimosque duos @1 €regalium orbium currus munerifero semper uicissitudinis €delectamento seruire praecepit, qui eum supra dicti amoris €male dulcibus uenenis occisum infernaeque sedi submersum €maiestatis suae sacramento uiuificatum insuper regni caelestis €participatione ditauit. @@O caritas, quam pia et quam opulenta, quam potens! €Nihil habet, qui te non habet. Tu deum in hominem demutare €ualuisti. Tu eum breuiatum paulisper a maiestatis suae im-€mensitate peregrinari fecisti. Tu uirginali carceri nouem men-€sibus relegasti. Tu Euam in Mariam redintegrasti. Tu Adam €in Christo renouasti. Tu sacram crucem in salutem perdito iam €mundo prouidisti. Tu mortem deum mori docendo uacuasti. €Tuum est, quod, cum occiditur ab hominibus deus omnipoten-€tis dei filius, nullus irascitur de duobus. @8 Tu populi caelestis €animam tenes, cum ornas pacem, fidem custodis, amplecteris €innocentiam, ueritatem colis, patientiam diligis, spem reprae-€sentas. Tu diuersos homines moribus, aetatibus, dicione ex €una natura unum spiritum, unum efficis corpus. Tu martyres €gloriosos a confessione Christiani nominis nullis tormentis, €nulla nouitate mortis, nullis praemiis, nullis amicitiis, nullis €affectibus omni sane tortore pietatis mordacitate peioribus €separari permittis. @8 Tu ut nudum uestias, nuda esse con-€tenta es. Tibi fames saginatio est, si panem tuum inops esu-€riens manducauerit. Tuus census est totum in misericordiam €habere quod habes. Tu sola rogari non nosti. Tu oppressos uel €cum dispendio tui incunctanter eripis in qualibet angustia €constitutos. Tu caecorum oculus. Tu pes claudorum. Tu €scutum fidelissimum uiduarum. Tu melior pupillorum, plus €quam uterque parens. Tibi oculos numquam siccos esse aut €misericordia permittit aut gaudium. Tu tuos ita diligis inimi-€cos, ut inter eos carosque tibi quid distet, nemo discernat. Tu, inquam, caelestia humanis, humana caelestibus iungis €arcana. Tu diuina custodis. Tu in patre imperas. Tu tibi in €filio obtemperas. Tu in spiritu sancto exsultas. Tu cum in tri- @1 €bus una sis, nullo pacto diuideris, nulla humanae curiositatis €calumnia commoueris. A paterno fonte in filio tota refunderis €et tamen, tota ubi refunderis, nec recedis. Recte deus diceris, €quia trinitatis potentiam sola conuertis. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus de somnio Iacob}1 ‘@@Vere, fratres carissimi, cor eius non dormit, qui huius €somnium secretaque cognoscit. Prophetia etenim semper figu-€ris uariantibus loquitur, sed res una in omnibus inuenitur. €Igitur Iacob habet imaginem Christi, sed et lapis ipse, quem €ad caput suum posuisse cognoscitur, quoniam &1caput uiri €&1Christus&, qui aliquotiens lapis est nuncupatus. Scala autem €duo testamenta significat, quae et euangelicis intexta prae-€ceptis credentes homines uoluntatemque dei facientes quasi €per quosdam obseruantiae gradus in caelum leuare consue-€runt. @8 Hanc in Apocalypsi Iohannes bis acutum gladium €cum uno capulo nuncupauit, quem ex ore domini prodire €describit. Gladius enim spiritus sanctus est unum capulum €habens, id est unam substantiam, uirtutem, deitatem, maies-€tatem uoluntatemque patris et filii contestans; duas acies, id €est duo testamenta gerens, quorum regalibus monitis et €creduli deuotique seruantur et increduli desertoresque puni-€untur. Hanc Esaias in modum forcipis uidit; quibus ad con-€flanda labia inquinata ab uno de seraphim ex ara dei sublatum €carbonem uaticinando perhibuit. @8 Etenim labia inquinata €duos populos Iudaeorum gentiumque debemus accipere, qui, €cum essent anterioris uitae facinoribus inquinati_unus €Christum blasphemando atque persequendo, alius deos asse-€rendo atque abominanda figmenta colendo_, tactu carbonis €in unum populum per confessionem nominis Christi noscuntur €esse conflati. Etenim conflatio et puritatem designabat et uni-€tatem; carbo enim uerbum dei est, ara lex, forceps duo testa-€menta, quae credentes tenent, non credentes incidunt. @@Sed et Dauid hanc calamum nuncupauit, dicens: €&1Lingua mea calamus scribae uelociter scribentis.& Calamus fissus €est, fratres, duosque uertices gerit in unius acuminis tenuitate €digestos, unam litteram utroque conficiens; cui si unum adi- @1 €mas, alterius inanis est usus. Vnde recte testamenta sunt duo, €quae similiter duobus capitibus unam litteram fingunt, id est €sacrae legis duobus edictis unum Christum dei filium spiritali €temperamento conscribunt. Quae sine se utilia esse non pos-€sunt, quia ueteri sicut nouum praestat fidem, ita nouo uetus €perhibet testimonium, sicut scriptum est: &1Semel locutus est do-€&1minus et haec duo audiuimus.& @8 Sed et dominus ipse in euan-€gelio hanc exprimit rationem dicens ad Petrum: &1Mitte ha-€&1mum in mare et piscem, qui primus ascenderit, aperto ore eius €&1inuenies duos denarios: da pro me et pro te.& Piscem primum a €mortuis ascendentem Christum debemus accipere, cuius ex €ore duo denarii, id est duo testamenta prolata sunt, quae sa-€luti cum domini gloria et Petri felicitate, utpote super quem €aedificauit ecclesiam, duobus populis profecerunt. @8 Mare au-€tem mundum significasse non dubium est, hamum uero prae-€dicationem, quia, sicut hamus missus in mare mortem piscis €ostendit, ita euangelica praedicatio missa per mundum mor-€tem domini aduentumque testatur, sicut ad Corinthios scrip-€tum est: &1Annuntiatis mortem domini, donec ueniat.& Aperies os €piscis: hoc est sacramentum uel quae in prouerbiis locutus €sum non intellegentibus explanabis. @8 Denique hoc alibi €manifestius ad omnes discipulos ait: &1Ite ergo et docete omnes €&1gentes intingentes eos in nomine patris et filii et spiritus sancti, €&1docentes eos seruare omnia quaecumque praecepi uobis.& Dabis €autem &1pro me et pro te&: hoc est meam praedicabis crucem, sed €et tu crucis tuae similiter dignitate gaudebis. @@Igitur haec scala cuius esset materiae, in qua dominus €incumbebat, ex Dauid dicto cognoscimus, qui ait: &1Virga tua et €&1baculus tuus, ipsa me consolata sunt.& Virga et baculus duo sunt þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨¥˜ˆ„utique testamenta, quae ideo materiae ligni sunt comparata, €siue quod in eius usu et perpetuo et tutius maneat testatoris €uoluntas inscripta, seu quod quasi ex transuerso in unam fidem €concurrentia crucifigi habuisse dei filium nuntiabant; quem €confirmat in scala rectissime positum, quia historia totius €scripturae et propter ipsum et auctorem per ipsum impleta €est. @8 Denique sic ad discipulos ait: &1Omnis scriba doctus de& @1 €&1regno caelorum similis est patri familias proferenti de thesauris €&1suis noua et uetera. Scriba&, fratres, est praedicator, &1pater fami-€&1lias& Christus, &1thesauri& eius indeminutae deitatis paterna sub-€stantia paternaque uoluntas, &1noua et uetera& duo testamenta, €quae uidetis recte eadem sine ambiguitate a domino hic quo-€que &1duorum denariorum& esse figura uestita, hac uidelicet €ratione, quia in &1thesauris suis& duos denarios intelligi uoluit, €nouitate et uetustate duo testamenta. @8 Hos duos denarios €a Samaritano stabulario pro eo, qui a latronibus adgressuram €passus fuerat, dominus datos esse commemorat. Quae parabola €sublata dubitatione scalae sacramentum spiritaliter intuenti-€bus patefecit: &1homo& enim adgressuram passus Adam esse €cognoscitur, &1latrones& diabolus et concupiscentia, &1Samaritanus& €dominus, cui Iudaei dicebant: &1Hic Samaritanus est, daemo-€&1nium habet&; &1stabularius& doctor est legis, qui acceptis &1duobus €&1denariis&, id est duorum testamentorum salutaribus monitis, €adgressuram hominem passum latrocinio diaboli angelorum-€que eius et huius mundi in &1stabulo&, id est in ecclesia, quo €pecora diuina succedunt, uenerabili sacramento susceptum €cotidianis praedicationum medicaminibus curat. @@Quod autem ait &1angelos ascendentes et descendentes&, €aliqui putant ascendentes esse angelos lucis, descendentes €uero angelos tenebrarum. Sed hoc satis absurdum esse et in-€conueniens, fratres carissimi, aduerto, quia neque refugae €descendunt, qui post peccatum in caelum numquam recepti €noscuntur, neque lucis ascendunt, quia numquam in terris, €sed semper in caelo manserunt. Vnde angelos puto recte €homines appellatos, quibus dominus sanctum per spiritum €dicit: &1Ego dixi: Dii estis et filii excelsi omnes, uos autem sicut €&1homines moriemini.& Sed et de Iohanne Baptista sic dictum €esse meminimus: &1Ecce mitto angelum meum ante faciem tuam, €&1qui praeparabit uiam tuam.& @8 Ergo manifestum est prophe-€tiae more angelos homines iustos et iniustos generaliter dictos. €Sed ascendentes et descendentes qui sint, in exemplis agnosci-€mus. Descendentes sunt, qui saeculo renuntiantes rursus reuer-€tuntur ad saeculum, de quibus dominus ait: &1Nemo retro atten-& @1 €&1dens et superponens manum suam super aratrum aptus est €&1regno dei&; et iterum: &1Mementote uxoris Lot.& Sed et apostolus €sic: &1Quemadmodum reuertimini rursus ad ea, quae infirma et €&1egena sunt elementa?&. Ascendentes uero sunt iusti, qui probis €moribus per gradus diuinorum obseruantiae praeceptorum €cotidie spiritalis itineris gloria feruntur in caelum; quos €apostolus Paulus exhortatur et monstrat dicens: &1Si consur-€&1rexistis cum Christo, quae sursum sunt quaerite, ubi Christus €&1est ad dexteram dei sedens.& @8 Possumus et sic, fratres, intelle-€gere: hoc de ministris et de angelis dictum, quos domino, cum €esset in terris, fecisse inuenimus officium, ipso dicente: &1Amen €&1dico uobis: uidebitis caelum apertum et angelos dei ascendentes €&1et descendentes super filium hominis&, sicut et factum est, euan-€gelista dicente: &1Tunc reliquit eum diabolus et ecce angeli acces-€&1serunt et ministrabant ei.& Vnde dubium non est unum esse iter €aerii culminis angelis lucis et hominibus iustis. @@Haec igitur omnia combinata unius fructus redigun-€tur in summam, quoniam uniuersa quamuis gemina esse nos-€cantur, tamen una de radice funduntur. Testamenta sunt €duo, sed testator est unus; et scribens canna diuisa est, sed €unus calamus; et forfex in duos producitur cultros, sed eorum €unus est morsus; et gladius duas acies gerit, sed sunt unius €corporis latera; et denarii sunt duo, sed una moneta signati; €et scala duos scapos habet et gradus plurimos, sed eius ascen-€sus est unus. @8 Gradus autem eius, fratres dilectissimi, si €uultis scire, quid uocentur, audite: Conuersio, audientia, €intellectus, credulitas, timor, sapientia, sobrietas, mansuetudo, €temperantia, castitas, pietas, caritas, fides, ueritas, humilitas, €gratia, honestas, uerecundia, patientia, perseuerantia, con-€summatio. Scaporum nomina duo testamenta. Scala autem €proprio nomine crux uocatur, quia per ipsam dominus Iesus €Christus mysteria uniuersa conficiens atque concludens patri €et Adam reportauit et iter ad caelum omnibus se sequentibus €patefecit. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus de duodecim signis ad neophytos}1 ‘@@Aetheriae gentes, exsultate, nouella pignora in Christo, €florentissimique hodierni spiritalis ortus uestri candorem, ne €quo pacto maculetis, perpeti diligentia custodite, quia nescit €iterare quod praestat. Ecce pueri, adolescentes, iuuenes, senes €utriusque sexus, qui eratis rei, eratis et inmundi mundana €natiuitate, contra omni reatu iam liberi mundi estis infantes €et, quod est admirabile et gratum, subito uno momento facti €aetatibus diuersis aequaeui. @8 Sed curiositatem uestram bene €noui. Veteris uitae usurpatione, quod quidem uobis ulterius €non licebit, fortassis requiratis et a nobis, qua genitura quoue €signo tam diuersos, tam plures, tam dispares una uno partu €uestra uos peperit mater. Sicut paruulis morem geram sacrique €horoscopi pandam tota breuitate secreta. @@Igitur, fratres, genesis talis est uestra. Primus uos, €qui in se credentem reprobat nullum, non Aries sed agnus €excepit, qui uestram nuditatem uelleris sui niueo candore €uestiuit, qui suum lacte beatum uagitu hiantibus uestris labris €indulgenter infundit. Idem non tumidus ceruice, non toruus €fronte, non minax cornu Taurus, sed optimus, dulcis, blandus €ac mitis uos admonet uitulus, ut nulla ullo in opere captantes €auguria, eius sine malitia succedentes iugo terramque uestrae €carnis domando fecundantes laetam diuinorum seminum mes-€sem caelestibus horreis inferatis. @8 Et admonet prosequenti-€bus Geminis, id est duobus salutare canentibus testamentis, €ut principaliter idolatriam, inpudicitiam auaritiamque fugia-€tis, quae est incurabilis Cancer. Leo autem noster, sicut Genesis €protestatur, &1leonis& est &1catulus&, cuius ista pia sacramenta cele-€bramus, qui ad hoc &1recubans obdormiuit&, ut uinceret mortem, €ad hoc euigilauit, ut beatae resurrectionis suae in nos mu-€nus inmortalitatis conferret. @8 Quem conpetenter sequitur €Virgo praenuntians Libram, ut nosceremus per filium dei, qui @1 €incarnatus processit ex uirgine, aequitatem iustitiamque €terris inlatam. Quam qui constanter tenuerit ac fideliter mi-€nistrauerit, non dicam Scorpionem, sed, sicut dominus ait in €euangelio, omnes omnino serpentes inlaesa planta calcabit. Sed nec ipsum quoque diabolum, qui uere est acerrimus €Sagittarius, formidabit umquam, uariis atque igneis sagittis €armatus, totius humani generis omni momento corda destrin-€gens; propter quod sic Paulus apostolus ait: &1Induite uos €&1armaturam dei, ut possitis uos constare aduersus nequitias dia-€&1boli accepto scuto fidei, per quod poteritis omnes sagittas illius €&1mali, quae sunt igne plenae, exstinguere.& Is enim infelicibus €nonnumquam inmittit Capricornum uultu deformem, qui €cornu exsiliens, labra liuentia spumantibus uenis ebulliens €palpitante ruina captiui tota miserabiliter per membra desae-€uit. Alios amentes, alios furiosos, alios homicidas, alios adulte-€ros, alios sacrilegos, alios auaritia efficit caecos. @8 Longum est €ire per singula: uarias atque innumerabiles &1nocendi artes& €habet, sed has omnes salutari profluens amne non magno €opere noster Aquarius delere consueuit. Quem necessario uno €sequuntur duo Pisces in signo, id est duo ex Iudaeis et gentibus €populi baptismatis aqua uiuentes, in unum populum Christi €uno signo signati. @1 þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨§Ÿôÿ@@@@{1De natali sancti Archadii €@@@@qui habet natale pridie Id. Ian. €@@@@in ciuitate Caesarea Mauritaniae}1 ‘@@Dum beati Archadii martyris gesta annalibus trium-€phanda mandamus, in agonem immortalis laudis Christianus €semper ardor animatur. Erit geminum de religiositate com-€mercium, cum ad caeleste praemium populus accenditur et de €martyris meritis non siletur. Sed quis illustris martyrii palmi-€feram trophaeis coronam competenti ualeat sermone disserere, €dum in uno corpore tot martyria uideantur esse quot mem-€bra? @8 Armauerat diabolus satellites suos in domini popu-€lum, ueterani odii assertor antiquus, et totam familiam domini €impastae feritatis grassatione turbabat. Indixerat in homine €deo bellum et infaustae superstitionis busto in nefas conscium €toto mundo funereum fecerat rogum. Scatebat per tecta €culminum publicum scelus nec fuerat locus, in quo non erat €pro religione sacrilegium. Cogebatur Christi populus uanis €superstitionibus interesse atque in cultum nefandi ritus nunc €aut libamina inceste profundere aut ornatus sertis uictimas €trahere aut grauia nidoribus tura succendere aut inter fumidos €ignes pallenti aruina, funesto sanguine perlitare, ut illiciti €administratione ministerii Christi panis mentibus possit ex-€pelli. @@Sed dum bellum duri certaminis geritur et familia @1 €domini caelo spectante probatur, Archadius beatissimus mar-€tyr huius inopinati sacrilegii horrore percussus paululum €distulit pugnam, iam debitus ad coronam. Nam postquam €turbari urbem funesta conuentione cognouit ac singulos quos-€que ad funestum illud spectaculum trahi, contemptis uniuersis €facultatibus suis, amputatis radicibus saeculi delitescens €secessionis se commendauit umbraculo, utrumque Christiano €explicans uoto, ut et non longius uideretur a proelio et sece-€dendo euangelicae iussionis animaretur exemplo. @8 Ecce in €eius hospitium uelut in hostilem praedam grassantium satelli-€tum praeceps irruit manus, festinat dei famulum posse depre-€hendi; quem beati propinquus martyris, qui in eius forte €degebat habitaculo, absentem esse assiduis uocibus inclama-€bat. Hunc uero profitentem ad nefandam custodiam noxiae €mentis mancipes rapuerunt, quem oblatum sibi iubet crude-€lissimus rector acri obseruatione detineri. Ad futurae gloriae €testimonium tale beatus Archadius debiti martyrii quodam €modo sequestrauerat pignus, in quo nec Christum relinqueret €nec propinquum. @8 Statim beatus martyr se latere non passus €est; se ultro offerens iudici moram suam uoluntarie praeiudi-€ciis excusauit. Cui cum prouinciae rector pristinae eius fugae €ueniam sub pactione promitteret, si se uel sero nefandis super-€stitionibus miscuisset, talibus in eum sanctissimus martyr €uocibus exsiliit: 'Quid, inquit, uanissime omnium iudicum, €putasne aut de lucis istius incongruis usuris aut de praeprope- @1 €rae mortis subitis damnis familiam domini posse terreri, cum €sciamus apostolica fide esse perscriptum: &1Mihi uiuere Christus €&1est et mori lucrum&? Excogita quibus potes suppliciis tormenta €grauiora, maioribus te furoris stimulis accende, quamuis €cruciatus exerce molem: nos a deo non potes separare.' @@Statim iudex uiperei ueneni felle commotus iubet €non usitata animaduersione poenarum nec usuali in reos lege €carnifices in martyris membra saeuire. Viluerunt ungulae, in-€utiles ictus uisi sunt plumbatarum, stetit contemptus eculeus, €crebri fustium imbres maioris poenae contemplatione neglecti €sunt. Excogitatur nouum stupendumque supplicium, quo se €in homine uincere crederet deum. 'Incidantur, ait, ab articulis €manus, a cruribus pedes; uiuum se cadauer inspiciat.' [Cui €beatus Archadius ait:] O insania hominum! Fraudauit te €furor tuus; adhuc erat in uictima domini quod posses auferre: €amputandam linguam mandare nescisti, quae in conluctatione €martyrii prior solet domino confiteri. @8 Ductus est tandem €beatus Archadius ad exoptatum iustis orationibus locum, et €intuens caelum stetit deo spectante securus. Parauerat extensa €futuris ictibus colla, nudauerat gladiis uenientibus iugulum, €putauerat se feralem iudicis amentiam citae mortis sorte €satiare, dum subito manus iubetur extendere ac super caespitem €[nudus] proiectus in faciem pedum extrema nudare. Ecce inter @1 €ipsa supplicia uacare non sinitur et orationis instar per carni-€ficis tormenta meditatur. Erexerat securem percussor insanus €et signans oculis uulneribus lineam feralis ictus assidua con-€templatione uibrabat. Haeserant confessionis suae glutino €intrepidae martyris manus nec salientes digiti futurae mortis €exitio palpitabant. Tanta fuit in martyris deuotione constan-€tia, ut omni corpore paratus uenisset ad gloriam. @8 Mox €itaque deuotum corpus carnifex uidit, statim cadentis [2secu-€ris]2 ictus neruorum connexa dissoluit et cunctas conpage €discussa iuncturas corporis rupit. Exsilierunt exsectae manus €%et uenarum in se paululum stupore rursus in se riuus sangui-€nis ruens%. Dehinc poplitibus surisque porrectis a germana €coniunctione naturae gladio saeui latronis plantarum limes €inciditur et obsequio pedum corpus martyris uiduatur. @@Numerent martyria, qui possunt numerare supplicia, et €in uno corpore quantum diabolus publicatus est furere, tan-€tum agnoscatur dominus triumphasse. Sed durat inter haec €martyris spiritus et morarum numerositate seruatus perstat €uiuus, parte sui corporis iam sepultus. O dignus gloriosi exitus €finis! Ascensurus altitudinem caeli corporis sui inpedimenta €praemittit et exsequiis funeris ipse praecedit. Cui haec est €conparanda confessio? Maccabaeorum est iungenda nume-€ro, Eleazari est adaequanda proposito, conparanda consilio. €Archadius beatissimus martyr adhuc demoratur in saeculo et €iam martyr recitatur in caelo. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus de sancta Susanna}1 ‘@@Quotienscumque in hoc peruerso saeculo contra laudabiles €uiros multiformes tenduntur insidiae et diuersis calumniarum €generibus factiosae emerserint causae, quid homo pestilens €excogitet uel quid diabolus machinetur, non metuat iustus, €quia cum illo est deus. Inde Susanna illustris Hebraea, uerae €decus pudicitiae, docuit feminas suae castitatis exemplo. €Stabat Susanna in iudicio perditorum falsorum testium op-€pressa mendaciis, conscientiae tamen bonis contenta secretis, €non tam rea susceptura sententiam quam dicata deo pro casti-€tate fortiter moritura, et quam iudicantium sententia praua €deiecerat illustris conscientiae integritas erigebat. @8 Sufficit €ergo pudicitiae conscientia; testis est deus. Non respexit €castitas, quid falsi dicerent testes aut qualiter iudices circum-€uenti damnarent, non denique qualiter diabolus infamaret, €qui non potuit pudoris fundamenta subuertere. Ibat ad sup-€plicium non adulterum corpus, in quo extrema libido senilis €exarserat, sed quod infamauerat diabolus et quod protexerat €uirtus et ornabat pudor inlaesus. Tunc in puero sancto Daniele €spiritus sanctus ingressus ait, cum illa ad supplicium ducere-€tur: &1Reuertimini ad iudicium; falsum enim isti contestati sunt €&1de ea.& @8 Stupet populus, quod a supplicio ad iudicium repeten-€dum reuocaretur addicta. Falsos testes pauor inuadit. Tremit €diabolus, quod ipsius commenta nudentur. Gaudent angeli, €quod oppressa ueritas tandem defendatur in terris. Triumphat €maritus, quod castam inuenerit coniugem. Laetatur familia €omnis, quod in ea nihil inueniat fama quod feriat. Cruciatur €diabolus, quod nulla ex parte suam perfecerit uoluntatem: €nec adulterium enim, quod factum diffamabat, exercuit nec €homicidium, quod procurabat, inuenit. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus die dominico €@@@@de comparatione tritici}1 ‘@@Exsultemus, fratres in Christo, tantique prouentus €redditu ditati deo patri omnipotenti laudes et gratias refera-€mus. Qui zizania, lolium, lappas, tribulos in laeta frumenta €mutauit, quae diligenti cultu purgata molarisque lapidis pio €pondere feliciter fracta, ordinabiliter creta, omni furfure €abiecto mirifico splendore in farinam candidam micuerunt; €quae nullo adulterata fermento est, consparsa ac subacta €diligenter. Sal inditum est illi; leuigata est oleo gremiali, €officiis competentibus temperata, in panes azymos reddita. þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨©’Hi, quos uidetis, egregia coctura suaue redolentes, qui ex-€cocti sunt non furno, sed fonte, non humano, sed igni diuino: €non illos aura corrupit, non fumus amarus infecit, non frigus €elisit; quod plus est: sine fermento leuati sunt. Certe caccaba-€cei non sunt, non uetusti, non usti, non crudi, non mucidi. €Lacteus illis color est, lacteus sapor est. @@Sed fortassis, quod nonnulli forma uidentur minores, €si secus aliquid de pistore sentiatur, mea nihil interest, fratres, €quia, etsi pauper sum, tamen frontem meam tueor et fidem €meam noui. Certe si quid sciunt, dicant operarii, qui mecum €sunt. Lucro gaudeo, sed sine furti conscientia, sane confiteor. €Denique et uos retinetis pondus antiquum; habetis aginam: €exagium facite quemadmodum uultis; singulos ponderate: €inuenietis nullum habere minus. Tripondes sunt omnes, numis-€matis sacri una libra signati, qui mensae deseruiunt. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus ad neophytos alio die paschae}1 ‘@@Exsultate, fratres in Christo, acceptaeque indulgentiae €regale beneficium diligenter, fortiter ac fideliter custodite. €Etenim omnis [actus] uester contractus ablatus est. Securi €gaudete: nihil saeculo iam debetis. In magno quidem reatu €nunc usque fuistis, sed fortiter examinati estis et, ut indulgen-€tiam perciperetis, pro uobis ipsis bene uigilastis; optime estis €auditi. Nouum iudicii genus est, in quo reus, si excusauerit €crimen, damnatur, absoluitur, si fatetur. Magna ratio, magna €potestas, magna pietas iudicis nostri, a quo uniuersi generis €peccatores, ut possint beate uiuere, puniri festinant. Mira €ratio, mirum profecto mysterium! Saluo reo punitur reatus €in reo integroque statu moritur in homine propter quod homo €fuerat moriturus. @8 Inde est quod nostra non habet necessaria €tormenta confessio, quod sine truculenti sudore tortoris faci-€nora sua sponte reus, ut fiat innocens, confitetur. Pretiosa res €est, fratres, quae et honorem praestat et praemium. O libera-€toris nostri profunda prouidentia! O praestantia singularis! €O dulcis sententia! O damnatio necessaria! In semet ipso €homo iugulatur, ut uiuat. Percussor non uidetur, percussoris €non cernitur gladius, percussi non hiat uulnus, non defluit €sanguis; exspirantis non palpitat corpus, non decolor color €est. Ipse est et tamen non est ipse. Vetus quidem uidetur €domicilium, sed nouus inquilinus exsultat mutatione morum €natiuitatis suae nobilitatem incredulis uariis uirtutibus pro-€baturus. @1  Ÿôÿ@@@@{1De Abraham}1 ‘@@Abraham, fratres dilectissimi, quale diuinae pietatis €munus acceperit, uetustae legis gesta testantur. Sarra uxor €eius non inferior longae uitae transactis cursibus %pius aut €filius ederit partus effusione perciperet%. Sed utrisque [2aetas]2 €ademerat spem sobolis: pignus succidaneum meruerunt. Sic €meruit fides quod ademerat tempus, extorsit credulitas quod €natura denegauerat. Abraham patriarcha noster exploratus €a deo in senectute suscepit unicum filium. Nihil tam sollicitum €patri, cuius aetas in annis uergentibus in occasus sui terminum €uersabatur et educationis tempus angustum et senectuti exitus €iam uicinus. @8 Ecce prima deuotio: libenter excipere quod €sero datur et in tristissima senectute suscepta sollicitudinis €mole gaudere; nam et risit Sarra munus iuuentutis subiens in €senecta, unde nomen accepit infans, qui post haec Abraham €sacratam deo approbat mentem. @@Vnicus ille filius solliciti senis adhuc paruulus, cui €pietas et miseratio maior debetur, postulatur ad uictimam; €cui si per humanam fragilitatem aliqua in corpore infirmitas €nasceretur aut humanus exitus contingeret, uix in eius casibus €pater uiuere potuisset, si annis teneris moreretur. Hic igitur €infans, e cuius uita paternus affectus et maternus pendebat, €ad explorationem fidei suae diuina uoce postulatur ad uicti-€mam. 'Volo, dixit deus, mihi fieri sacrificium, Abraham, tuis €manibus in monte de filio tuo; haec mihi uictima placet, hoc €me sanguine deplacabis, iste meis sacris debetur; unde immo-€lari iam iubeo.' @8 Non contristat frontem deuotissimus Abra-€ham nec dolor patri lacrimas persuasit, sed exsultat et gaudet. €Nec timuit, ne parricidium ei inputaretur, sed magis ut @1 €deuotioni pareret, laetabatur hoc iussisse deum. De filio hos-€tiam parat, festinat denique inplere sacrificium, ne mora €faciat peccatum. Necessaria sacramentis protinus praeparan-€tur, ascenditur in montem. Omni mysterio sacrificioque dis-€posito ductus filius gaudens gaudente patre, patris dextra €feriendus. @8 Qui antequam ueniret in montem, cum de patre €quaereret, ubi esset uictima quam disponeret et immolaret, €securus de fide generis sui pater filio, de quo non dubitabat, €patefecit, quid a se dominus postulasset, et quid ipse domino €promisisset ostendit. Laetatus est puer patre fideli ipse quo-€que fidelior, nec recusabat mortem, quam deus qui uitam €dederat imperabat. Laetatur pater filio quoque gaudente et €cum gaudio unici pignoris alligat manus, quas ille uinciendas €libentius offert. Pedes quoque constringit, ne in exitu mortis €concitata uictima calcitraret: securus enim pater optimus €timuit, ne dolori aliquid liceret in mortem. @@O fratres, secura deuotio! O pater spiritum captans, €corpus uero mortemque contemnens! O qui seruum domini €ita se esse meminerat, ut patrem se esse nesciret! Quid est €pater? Ecce sub oculis iacet filius uinculis adstrictus. Vbi sunt €lacrimae, ubi dolor, qui in humanis sensibus uersari consueuit? €In tantis filii casibus laetatur et gaudet et se dominum pro-€meruisse triumphat. Accepit iam praemia, quae meretur; €diuinae enim explorationis temptamina porriguntur: exserit €equidem ferrum et armata dextra subleuat manum, sed uox €eius, qui eam uictimam postulauerat, contradicit: 'Respice €retro, dixit deus, et antequam respicias, parce.' @8 Ecce et €meritum principale diuinam indulgentiam meruisse sub casi-€bus: nam retro respiciens Abraham inuenit uictimam, quam €innocens immolaret. Eo ferro mactauit arietem, quo filium €percutere iam parabat. A filio ad agnum transtulit dextram €semper laetatus et gaudens nec mutatus est uultus eius, cum €esset uictima commutata: cum tanta laetitia arietem obtulit, €cum quanta obtulerat et filium; ubi enim fides fuit, non erat €dolor. In illo sacrificio solus deus doluit, qui aliam uictimam @1 €procurauit; nam Abraham cum filio sic probatus a deo est, €ut non postulans misericordiam mereretur. @@Videamus, fratres dilectissimi, legis arcana et intel-€lectum altius proferamus. Abraham sub lege non erat, sed €legem solus impleuit, et qui nullo iure legis tenebatur, omne €ius diuinum praecipue custodiuit. Cuius immolatione ille quo-€que gauderet, qui ad uictimam parabatur. Aries haerebat in €uepre implicitus spinis, capite obligatus: hic est qui pro Isaac €immolatus est deo; hunc obtulit Abraham, hunc iussus est €immolare [2 . . . ]2. @1  Ÿôÿ@@@@{1Praefatio paschalis}1 ‘@@Stabilis cursor multiformi gratia redimitus, per tempo-€rum ambages &1pernicibus plantis& sua &1recalcans& officio solemni €&1uestigia& dies salutaris aduenit. Idem sibi successor idemque €decessor, longaeua semper aetate nouellus, anni parens anni-€que progenies antecedit quae sequitur tempora et saecula €infinita disseminat. @8 Parit sibi de fine principium, hoc €nostris quoque hodie competentibus praestaturus, quos iam €nunc felix inuitat occasus, ut sacri oceani lacteo profundo de-€mersi, surgentes inde nouello nouelli cum die, sua luce radi-€antes nobiscum possint inmortalitatis per aerium tramitem €cursu seruato ad repromissionis tempus, ubi in perpetuum €quis oritur, peruenire. @1  Ÿôÿ@@@@{1Incipit de Genesi}1 ‘@@Carnalis mentis homines, fratres dilectissimi, scanda-€lum patiuntur, non studio noscendae, sed frustrandae ueritatis, €quotiens deus dei filius, qui patris maxima est gloria, aequalis €patri a catholicis praedicatur. Denique inde est, quod legis €fundamenta temnentes uersuta disputatione, praetermisso €deo de deo exeunte, ad communia humanitatis nomina, quae €possunt argumentis attingi, patris et filii festinant nec intelli-€gunt, quia in exordio carminis sacri deus deo sua sibi et diui-€nitate et nomine comparatus omnes humani sensus opinationes þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨­ˆŠexcludit, quippe cum dicat: &1Faciamus hominem ad imaginem €&1et similitudinem nostram&; non inquit: 'fac ad tuam', sed ait: €&1faciamus ad nostram&, ne quam filius hominem induturus pati €uideretur iniuriam. @8 Videtisne, fratres dilectissimi, quia €nullus exserte hic alteri iubet, in opere nullus otiosus est? €O sancta aequalitas ac sibi soli dignissima indiuiduae dealita-€tis! Vnus homo ad duorum imaginem et similitudinem fingi-€tur nec tamen in eo, quid cuius sit, inuenitur. Si igitur in €opere extraneo paritas sacra distingui non potest, deus in alio €se inferior esse quemadmodum potest? Quicquid enim uni €ex duobus indiscrete in omnibus sibimet similantibus de-€traxeris, cui detraxeris nescis. @@'At ille, cui iubetur, est, inquit, inferior.' Quid, quod €inde non esse approbatur inferior, quia, unde processit, €paterni cordis est exsecutor? Non enim minus est facere €magna quam dicere. Quamuis et quod dictum est a patre uel €dici potest, quia uerbum est filius, sine filio non est, et quod €factum est a filio uel fieri potest, sine dignatione paterna non €est, quia filius sine patre non est, ipso dicente: &1Si non facio €&1facta patris, nolite mihi credere; sed si mihi credere non uultis, €&1factis credite et cognoscite, quoniam in me est pater et ego in illo.& €Constat ergo aequale esse, quod inuicem se capit cum spiritu €sancto. @1 ©®áŸôÿ@@@@{1Incipit de Exodo}1 ‘@@Pharisaei agere se legitimum pascha contendunt, qui cum €templo summo, ut putabatur, summum sacerdotium perdide-€runt. Regalis unguenti cornu priuati sunt. Circumcisio, testi-€monium mentis impurae, iamiamque illis imminere supplicium €denotati uulneris inflictu minatur. Omne genus pecudum cum €suo sibi sacrificio reprobatur. Ieiunia eorum, dies festi omnis-€que solemnitas abominatio est apud deum. @8 Cum haec ita €sint, a quibus, quomodo, unde pascha celebratur? Adde quod €agnum legitimum suo uitio, quem inuenerant, perdiderunt. €Quem scriptura designabat &1ex ouibus et haedis: ex haedis& €utique propter peccatricis indumentum carnis, &1ex ouibus& €propter spiritum maiestatis. Qui &1primitiuus& est dictus, quia €praeter patrem ante ipsum nullus est primus, &1maturus&, quia €aeternus est, &1perfectus&, quia &1dei uirtus deique sapientia& est, €&1immaculatus&, quia peccatum non habet solus, &1salutaris&, quia €mortem mutauit in uitam; propter nos qui est occisus et uiuit, €sepultus et resurrexit, homo aestimatus est et inuentus est €deus gloriosus in saecula saeculorum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Sequentia Exodi}1 ‘@@Si Iudaei uacuatae imaginis recordatione gloriantur, €quanto magis Christianus, in quo non est figura sed ueritas! €Quam ex rebus ipsis agnoscite pariter et probate. Iudaei €maiores suos Pharaonis exercitusque eius graui seruitutis €iugo depressos de Aegypto praedicant liberatos. A diaboli €rabie idolorumque turba uiolenta non tantum nostri maiores, €sed omnis Christiana progenies de uera Aegypto, id est isto de €mundo, semper momentis omnibus liberatur. @8 Illis ducatum €Moyses praebuit, dux noster Christus est dominus; illis co-€lumna nubis atque ignis uiam demonstrauit, nobis testamenti €ueteris ac noui clarissima oracula uiam, uerum Christum €dominum, prodiderunt, qui ait: &1Ego sum uia et ueritas.& Illo-€rum profugus populus per mare rubrum dextra laeuaque €undarum stupentibus rupibus pede sicco transiuit; at nos-€trum mare uoluntarios suscipit, feliciter naufragos facit interi-€mensque uniuersa peccata genitali unda submergit, ut caeles-€tes effecti terram desiderare non norint. @8 Denique illi post €mare ad eremum peruenerunt, nos post baptismum ad para-€disum peruenimus. Illis inrorata est esurientibus manna, nos €autem esurire non possumus, sempiternam qui caelestis panis €nobiscum portamus annonam. Illis sitientibus petra fluxit in €poculum, at Christi fontem qui biberit, in aeternum sitire non €nouit. Illis in deserto suauitas lactis et mellis exhibita est, €nobis uero, quod plus est, melle dulcior ac lacte candidior €aeternae uitae beatitudo dei tribuetur in regno. @1 ¨¯Ÿôÿ@@@@{1Tractatus Esaeae}1 ‘@@Humanus circa impietatem Iudaici populi deficit sermo, €qui dei patientiam sui obstinati cordis impatientia superauit. €Non enim leue crimen est eius, cum de eo ille queritur, qui €mox eum poterat et punire. Sed quia mors apud incredulos €futurorum putatur poenae compendium ac paene pro infecto €habetur quod non diffamatur, censuit eos caelo et terra testi-€bus denotare, ut inexcusati facinoris competenti iudicio €subiacerent. Denique res impleta est domini passione: caelum €medio die perdidit diem, terra tremore nimio firmitatem. Hinc €aestimare licet, quid eis sit reseruatum, quorum in causa €funerei luctus poenae pertulit natura supplicium. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus Danielis}1 ‘@@Mirum, fratres dilectissimi, ac delectabile certamen deo €historia sacra prodidit nobis ignis ac fidei. Etenim duo dis-€cordantia deuotione dominica in unam concordiam conuenere. €Namque tribus in pueris fides puniri non timuit. Inmissis €camino ignis exaestuans detulit, ut eos unius uirtutis esse €persensit. Denique arsit incendium incendentibus, non incen-€sis. O admirabilis ratio! O inaestimabilis gloria dei! Sacra-€mento trinitatis tam potentis elementi subacta natura est. €Qui putabantur incendio exstingui, emicant beatiores incensi. @1  Ÿôÿ@@@@{1Inuitatio fontis}1 ‘@@Iamiamque dicto citius aetherias portas, fratres, intrate €aeternique gurgitis alueo genitali condentes ullam pro perso-€nis operari ne aestimetis hic gratiam. Iudicio uestro nasci-€mini scientes, quoniam, qui plus crediderit, nobiliorem se ipse €praestabit. Constanter igitur ac fideliter &1hominem& istum ues-€trum &1ueterem& foetorosis suis cum pannis abicite, nouelli omnes, €omnes candidati, omnes spiritus sancti munere mox diuites €processuri. @1  Ÿôÿ@@@@{1De Genesi}1 ‘@@Sicut sacra scriptura testatur, erat ante omnia manens unus €et idem alter ex semet ipso in semet ipsum deus, secreti sui €solus conscius; cuius ex ore, ut rerum natura, quae non erat, €fingeretur, prodiuit unigenitus filius, cordis eius nobilis inqui-€linus exinde uisibilis necessario effectus, quia orbem terrae erat €ipse facturus humanumque uisitaturus genus, alias aequalis €in omnibus patri. Quicquid enim pater praecepit, ut fieret, €filius, utpote &1dei uirtus deique sapientia&, omnia illa opere €mirifico eius cum dicto compleuit. Hunc curiosi opinationibus €uanis uiolare conantur nec intellegunt miseri, quoniam €curiositas reum efficit, non peritum.  Ÿôÿ@@@@{1Incipit Exodi}1 ‘@@Iudaeos legitimum pascha celebrare non posse paucis accipe, €Christiane. Salomonis templum hostili uastatione subuersum €cum ruina sua iacet sepultum: ubi sacrificant? Sacerdotes €iam non habent: qui eorum pro salute sacrificant? Tauros, €hircos, arietes et agnos abhorret dominus: unde sacrificant? €Deum dereliquerunt, altaria eius euerterunt: cui sacrificant? €Sane hoc solum proprium retinent, quod, ut uilem libidinem €magis ac magis augeant, uilioribus se lauacris omni momento €baptizant, deo semper ingrati. @1  Ÿôÿ@@@@{1Sequentia Exodi}1 ‘@@Quid tumet Pharisaeus inanis, quem momenti praeterita €delectatur umbra? Exsultat, quod in Aegypto creuerit: at €in originali decreuit solo; quod captiuitatis sit nexibus ex-€solutus: sed est nunc usque barbarici furoris moribus alligatus. €Deus illi ducatum praebuit: idem a sua eum facie postmodum €abiecit. Consecutus est regnum, ut post regiam dignitatem €maiore dedecore in perpetuum imperio Romano seruiret. Sane €uultis scire, quantae sit sanctitatis? Quem mare sustinuit €adunatum, non potest terra baiulare dispersum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus Danielis}1 ‘@@Credulo percipe corde rem miram, Christiane, omnique €uirtutum exemplo famigerabilem. Hebraei uere tres pueri €senum constantia maiores, iuuenum uirtute fortiores, sibi €pares, trinitatis sacramento praemuniti, unitatis una fide €solidi, [2uirtutis]2 aequalitate pares, passionis uictoria gloriosi. €Hos barbarus rex, quod eius statuam adorare contempserint, €incendi praecepit. @8 Qui ubi iactati sunt in fornacem ignis €ardentis, hos deuote cupidus ignis excepit. Lambunt roscidos €flammae blandientes. Mira res: opacitas intus, incendium þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨µ’„foris est; intus hymnus canitur, foris ululatus auditur. O mag-€na potentia dei! Incensores incendio concremati sunt et, qui €incensi sunt, incendio suo superstites triumphantes de camino €procedunt, praestante domino nostro Iesu Christo. @1  Ÿôÿ@@@@{1De natiuitate Christi}1 ‘@@Insuspicabilis secreti reuerendaeque maiestatis uera €cognitio est deum non nosse nisi deum nihilque ex eo amplius €requirendum quam ut quis eius nouerit uoluntatem, sine qua €ei nec legitime seruire poterit nec placere. Ceterum prouidentis €dei de deo argumentationibus uanis opinari uelle dispositum €non colentis est, sed dementis, maxime si deus, ut contentiosi €putant, dispositioni subiaceat. Remotis enim paulisper nomi-€nibus patris et filii non potest nosse, uter patiatur iniuriam, €nisi quod ambo patiuntur, quia amborum unum nomen est €deus. @@Igitur duas natiuitates esse domini nostri Iesu Christi, €rudis aut neglegens disce Christiane, ne quo decipiaris errore: €unam, quam tibi non licet quaerere, alteram, quam legitime, €si possis, permitteris edocere. Prima itaque natiuitas domini €nostri in patris et filii tantum conscientia manet, nec quicquam €habet interiectum neque conscium qui ex paterni oris affectu €processit uno consensu. Secunda uero carnalis sicut est fre-€quentibus oraculis prodita, ita inuenimus esse completam. @@Etenim deus dei filius tempore constituto dissimulata €interim maiestate ab aetheria sede profectus in praedestinatae €uirginis templum sibimet castra metatur, quibus latenter in-€funditur in hominem gigniturus ibidemque saluo quod erat €meditatur esse quod non erat. Mixtus itaque humanae carni €se fingit infantem. Mariae superbus emicat uenter, non munere €coniugali, sed fide, uerbo, non semine. Decem mensium fasti-€dia nescit, utpote quae in se creatorem mundi concepit; par-€turit non dolore, sed gaudio. Mira res! Exsultans exponit €infantem totius naturae antiquitate maiorem. @8 Interea €rudis non gemit feta. Non mundum, ut assolet, infans fusus €ingrediens sponte uitae reptantis praeuiis lacrimis auspicatur. @1 €Non mater eius tanti partus pondere exhausta totis pallens €iacuit resoluta uisceribus. Non filius matris aut suis est ullis €sordibus delibutus; neque enim re uera aliquid circa se habere €possit inmundum, qui humani generis peccata, sordes et €maculas uenerat mundaturus. Denique purgationes, quae sunt €tarditate periculosae, nullo puerum maternorum uiscerum €prosecutae sunt damno. Nulla adhibita rudi fetae sueto more €fomenta; neque enim, fratres, his poterat indigere, quae acci-€pere in uterum meruerat filium animarum omnium saluato-€rem. @8 O magnum sacramentum! Maria uirgo incorrupta €concepit, post conceptum uirgo peperit, post partum uirgo €permansit. Obstetricis incredulae periclitantis enixam in €testimonium repertam eiusdem esse uirginitatis incenditur €manus. Qua tacto infante statim edax illa flamma sopitur €sicque illa medica feliciter curiosa diu admirata mulierem €uirginem, admirata infantem deum ingenti gaudio exsultans, €quae curatum uenerat, curata recessit. Ita Christus in homi-€nem se fecit nasci, quemadmodum homo non potest nasci. €Totum denique sua luce resplendens corpus sine umbra gesta-€bat, humilis carne, sed excelsus omnipotentiae maiestate. Qui €sane ideo carnem est dignatus induere, ut nemo se possit per €carnem, cum iudicii dies uenerit, excusare. @1  Ÿôÿ@@@@{1Ad Neophytos}1 ‘@@Quid statis genere, aetate, sexu, condicione diuersi, mox €unum futuri? Fontanum semper uirginis matris dulcem ad €uterum conuolate ibidemque uos uestra nobilitate fide scien-€tes, quoniam, quantum quis crediderit, tantum beatitudinis €et habebit. O admirabilis et uere diuina sacrosancta dignatio, €in qua quae parturit non gemit, qui renascitur plorare non €nouit! Haec renouatio, haec resurrectio, haec uita aeterna, €haec est mater omnium, quae nos adunatos, ex omni gente et €natione collectos unum postmodum efficit corpus. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus fidei}1 ‘@@Principium, fratres, dominus noster incunctanter est €Christus, quem ante omnia saecula pater adhuc utrumque in €semet ipso deus beatae perpetuitatis indiscreta spiritus pleni-€tudine nescio qua sua conscientia uelatum filii non sine affec-€tu, sed sine discrimine amplectebatur. Sed excogitatarum ut €ordinem instrueret rerum, ineffabilis illa uirtus incomprehen-€sibilisque sapientia e regione cordis &1eructuat uerbum&, omnipo-€tentia se propagat. &1De deo nascitur deus& totum patris habens, €nihil derogans patri. Alter renitet in altero; cuiusuis gloria €communis est honor, quia quod est filii, patris est, quod patris, €amborum. Laetatur pater in alio se, quem genuit ex se. @8 Quo-€modo autem generatus sit, qui processit, dementis est opinari. €Namque temperat se propter rerum naturam filius, ne exsertae €maiestatis dominum non possit mundi istius mediocritas €sustinere. Cum imperat pater orbem fieri, opus cum dicto €completur a filio. Quomodo autem, quantus aut qualis fieri €debeat, nemo praecipit, interrogat nemo. Neque enim sine €patris esse possit iniuria, si hac necessitate opus esset illi, qui €in sinu patris commanens uoluntatis eius perfectionem non €didicerat, sed habebat. @@Igitur orbe perfecto postremus digito dei manuque €e limo terrae fingitur homo. Construitur mobile totumque se €nesciens simulacrum et, ut imago sit dei, inspiratur a deo in €&1animam uiuentem&. Concepit spiritum adaeque, quem nescit; €intrantem non uidet, exeuntem non potest prohibere. Et €aestimat quisquam dei se posse scire secretum, qui sui cor-€poris nescit arcanum? Quare, fratres, propter quod facti et €nati sumus, timeamus, amemus et honorificemus quem inue-€nimus deum. Sane quaerant illum, qui eum non habent secum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus paschae}1 ‘@@[In] Stabili cursu multiformi gratia redimitus per tempo-€rum [2ambages]2 solemni uestigio dies salutaris aduenit. Idem €sui successor idemque decessor, longaeua semper aetate nouel-€lus, anni parens annique progenies antecedit sequiturque tem-€pora et saecula infinita. Parit sibi de fine principium et tamen €a cunis genitalibus non recedit. Profecto sacramenti dominici €imaginem portat, nam occasu passionem resurrectionemque €ortu rediuiuo concelebrat, per quem nobis munus futurae €beatitudinis pollicetur, hoc quoque nostris competentibus €praestaturus, quos nunc inuitat felix occasus, ut sacri oceani €lacteo profundo dimersi inde nouello nouellique cum die €resurgentes nobiscum possint ad inmortalitatis gloriam €peruenire. @1  Ÿôÿ@@@@{1Item tractatus paschae}1 ‘@@Morte sua uiuens, sepulcri nido uegetatus innumerabiles €temporum metas perenni cursu una eademque orbita lustrans €dies magnus aduenit, menses in tempora, tempora in annos, €annos in saecula pandens. Sine pausa crescit in senium et €tamen a cunis genitalibus non recedit. Profecto sacramenti €dominici imaginem portat, nam occasu passionem resurrec-€tionemque ortu rediuiuo concelebrat, per quem nobis quoque €resurrectionem futurae beatitudinis pollicetur. @1  Ÿôÿ@@@@{1Incipit de Abraham}1 ‘@@[2 . . . ]2 Non enim praecepto uirginitas prouocatur, sed €nec continentia relicta repellitur. Ad cuius fidem, carissimi, €auctorem habemus, sanctum uidelicet Abraham, qui filium €quondam Isaac habuit: simplex quidem uocabulum, sed €multiplex pronuntiatio. Hic namque, carissimi, desperatus €parentibus, sed deo promittente susceptus in transacta aetate €et generantis genitalis flore consumpto non tam ex parenti-€bus quam diuina praeceptione meruit procreari atque in ulti-€mis uitae curriculis Sarrae uterum filius aperuit primo uoca-€bulo, cui iam auiae reuerentiam senectus uerecunda detulerat. Sub hac igitur, carissimi, desperatione natiuitatis et admira-€tione progenitus in primis infantiae rudimentis iubenti ac de-€poscenti deo innocens martyr offertur, immaculata hostia nec €uictima imparata, qui testis diuini timoris ad fidem a domino €poscitur, a parente perducitur, sed hostia non sanguinis, sed €salutis. Ad hanc igitur gloriam tardi partus ubertas et fecun-€ditas desperata profertur. @@Vxor Abrahae fetus nescia, cum uisceribus frigente €senio nec sperare subolem posset nec portare confideret, matris þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨»“ƒsuscepit officia, quae uxoris iam munera nesciebat. Atque eo €tempore partus profertur, quo calor genitalia iam relinquebat. €Mira prorsus, carissimi, et speranda saeculis post futuris diui-€nae ordinationis propago formata: ad principium aetas €peracta reuocatur, accingitur de sterilitate fecunditas, ut im-€pleretur, quod scriptum est per prophetam: &1Exsulta, sterilis, €&1quae non pariebas, erumpe et clama, quae non parturis, quoniam €&1multi filii desertae.& @8 Ecce enim, carissimi, in Sarra attractis @1 €aetate neruis et, deficiente sanguinis suco, arescentibus uenis, €dura cum uisceribus cutis, deformis ac luridus pallor iam €paene uultus perdit humanos nec ullus in membris uoluptati €motus. Nihil in substantia resederat corporis, sed nihil tamen €in utero negabatur infanti et, cuius aetas auiam testaretur, €matrem partus ornauit, cum sub incerto affectionis uocabulo €pietas nutaret et, cum filium proferret uterus, nepotem senec-€tus optaret. @8 Ita denique dissensione temporis et naturae €contra opinionem nato angelus Isaac nomen imposuit, ut €firmaret laetitia, quod aetatis inbecillitas desperauit. Nouus €sane parentum circa filium crescit affectus, qui ex promissione €certior, ex tarditate dulcior, ex desperatione felicior putabatur. €Vnicus numero et in amoris soliditate iam primus totum €[2paternae ac]2 maternae pietatis occupauerat pectus festinata €educatione nutritus, deo uictimam, parentibus pium parrici-€dium praebiturus. @@Ecce carissimi, ut ait apostolus, &1contra spem& natum €Abraham ad aram filium immolaturus domino auctore per-€ducit nec deest ad ministerium gladius, ut pater esset pariter €et sacerdos. Consimilis filii quoque est ex diuina uoluntate €securitas. Qui cum hostiam prouidet, cuius loco electus fuerat, €requirebat. Sed traduntur tenerae adhuc uinculis manus [et], €ne quid minus ab hostia uideretur; pedem ligatura destringit, €ne incitata uictima displiceret. @8 Cesset itaque hic, carissimi, €impietatis abominanda suspicio: Abraham dominum filio, €sacerdotem praetulit patri, nec pium se credidit, nisi probasset €fidelem. Denique, carissimi, intrepidus ad ministerium immo-€lationis armatur; libratur ad ictum uulneris securus animus, €sed securior manus; elatus in immolandum gladius uibratur €nec puerum mors uicina contristat, ne trepidatio fidem prodat €infirmam. Sub hac denique immolantis immolandique constan-€tia absolui meruit, dum humanum ex se deponit timorem et, @1 €quantum ad fidem pertinet, pater promissa compleuit, domi-€nus parricidium probata uoluntate prohibuit. @@Ad huius ergo personam Christi refertur uerecunda €natiuitas, sed uirginalis uteri aula secretior: diuini sermonis €arte formata in se tabescentis corporis uulua portauit. Sed in €caelesti prole, non semine, progenitum certissimum dominum €impia Iudaeorum exarsere consilia. Quem tacentem tamquam €obnoxium et pro ipsorum tantummodo caecitate maerentem, €ut Isaac non periturum ad aram, ita ad crucem Christum €sublimandum nefarii perduxerunt. Sed quia nescit aeternitas €mori, uiuit dominus post sepulcrum, et ad Iudaeos remansit €sola damnatae uoluntatis inuidia, qui dominum nec agnoscere €uoluerunt et sola crediderunt cogitatione puniri, quem nefa-€rium fuerat etiam tardius adorari. @8 Ad cuius immanis ausi €saeuitiam metuenda elementorum forma mutatur et dei €iniuriam prius prodit natura quam intellegat populus Iudaeo-€rum. Ab auctore itaque coepit furoris horror; accingitur turba €feralis et ad inuisibilem suspensum gladiorum mucro conuerti-€tur. Nec inde, ut dixi, sceleris sui crudelitas fructum sortita €est, quia, sicut in Isaac aliud offertur et aliud immolatur, ita €et in passione Christi quod per Adam deliquerat, per Christum €liberatur. @1  Ÿôÿ@@@@{1De Esaia}1 ‘@@[2 . . . ]2 Christus mundum latenter intrauit, ne sibi sapiens €diabolus uideretur. Qui consilio hominem deceperat, consilio €uincitur, ut, quomodo homo in paradiso non cognouerat dia-€bolum, sic et diabolus in saeculo non facile cognosceret €Christum [2 . . . ]2. @1  Ÿôÿ@@@@{1Item de Esaia}1 ‘@@&1Audi, caelum, et percipe auribus, terra, quoniam domi-€&1nus locutus est: Filios genui et exaltaui, ipsi autem me spreue-€&1runt.& Grandem Iudaicae gentis offensam libri istius exordia €proloquuntur et iracundiam diuinae indignationis ostendunt, €quae alias personas, ut uerbum dei ab ipsis potius audiatur, €hortantur [nos]. Non est enim parum criminis, ut semper apud €ipsos diuinus sit sermo prolatus, nunc alteris uideatur inges-€tus. Vnde reiectio Iudaeorum est aliarum electio personarum, €quia, cum alteris, ut uerbum dei audire debeant, dicitur, €Israel sic reprobus inuenitur et, dum clamat propheta &1Audi €&1caelum et terra&, significat, quod illi audire contempserint. @@&1Audi&, inquit, &1caelum, et percipe auribus, terra.& De caelo €et terra prophetam fuisse testatum uel quasi de aliqua re esse €conquestum, cum dicit &1Audi caelum et terra&, tamquam num-€quam aut caelum audierit aut terra, cum iussu dei et caelum €obsecundetur et terra, quia caelum pluuias et fruges terra non €denegat! Sed quia haec prophetia nouissimis erat complenda €temporibus sub domini saluatoris aduentum, qui non esset €a Iudaeorum populis audiendus, quod eum apostoli essent et €homines ex gentibus audituri, et ideo ait: &1Audi caelum et €&1terra.& @8 Caelos autem apostolos esse claro testimonio ueritatis €affirmat. Sic enim ait: &1Et uidebo caelos, opera digitorum tuorum.& €Hic utique non de caelis istis loquitur, quos semper uiderat, €sed de apostolis, quos uidere optabat. Et iterum: &1Texit caelos €&1uirtus eius&, eo quod apostolos ad mirabilia facienda spiritus €sanctus obumbrauit et texit. Et denuo &1Caeli&, inquit, &1enarrant €&1gloriam dei&; et hic utique non tam caelos loqui dicit, quos €loquentes nullus audiuit, sed apostolos asseuerat, quorum €praedicatione gloria domini per tota terrarum spatia nuntiata @1 €est. @8 Terram homines intellegendos frequens prophetarum €assertio demonstrauit: &1Iubilate&, inquit, &1omnis terra&, et alibi: €&1Audi&, inquit, &1terra, ex ore meo.& Quo uocabulo gentiles homines €sine dubio comprehendit, in quibus adhuc erant opera terrena. €Hoc est ergo quod ait: &1audi caelum et terra&, quod Iudaeis non €audientibus Christus dominus esset ab apostolis et gentibus €audiendus. @@&1Filios&, inquit, &1genui et exaltaui.& Haec domini uox est, €qua iam tunc per prophetam Iudaeos obiurgabat incredulos €et quae essent futura, priusquam fierent, admonebat. Pro-€prium enim dei est scire transacta et nosse uentura. &1Filios&, €inquit, &1genui et exaltaui.& Infinita Iudaei infidelitate sua apud €dominum nostrum odia meruerunt, quoniam quanta fuit de €amore gratia, tanta de eorum offensione futura uindicta est. €Certum est enim in eum filium, posteaquam deliquit, granditer €uindicari, quem pater plurimo dilexit affectu et, quantam €pietatem dilecto filio amatus pater exhibuit, tantam laesus €exigit ultionem, quia, cum uicem non reddidit patri dilectus €filius, dignam sententiam percipit abdicatus. @8 Cuius enim €impietas paterno affectui parem gratiam non refert, quantum €sit criminis dici non potest: dominum patrem non dilexisse, €cum peccatum sit hominem non amasse. Vnde infelices et €miseri sunt Iudaei, qui deum patrem, a quo sunt geniti, res-€puerunt tanti immemores honoris, tantae dignitatis ignari. €Quid enim beatius, quam si homines deus paterno honore €dignetur adtendere et tanta illa sublimitas humanam mediocri-€tatem aut caram habeat aut dilectam? @8 &1Filios&, inquit, &1genui&: €Hoc dominum de hominibus dixisse quam dulce est! Talem €patrem laesisse quam turpe! &1Filios genui et exaltaui&: utique €filios Israel dominus genuit, qui Abraham, unde nascerentur, €elegit. Hos in Aegypto genuit, ubi ingressis paucis hominibus €innumerabilis multitudo processit et ad eremum dominus €perduxit &1manu forti et brachio excelso&. Exaltatus est Israel, €quando per triduum tenebrae et caligo totam Aegyptum cir-€cumdedit; exaltatus est Israel, quando tot et tanta tormenta @1 €Aegyptiorum solus ipse nihil aut timuit aut sensit. @8 Quid €illud, quod per mare medium terrenum duxit ingressum? þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ±¨½˜ˆƒQuid [quibus] de caelo cotidianum manna in eremo, potus €e saxo? Quid per lignum amara aqua dulcis effecta, quam per €lignum crucis amaritudine gentilitatis exclusa bibituri esse-€mus? Exaltati filii Israel, quando ad Iordanem securus ab €Horeb accessit. Quid cotidiana dei colloquia? &1Ipsi autem €&1me spreuerunt&: ad crucem enim perduxerunt, per quam €crucem euaserant Pharaonem. Sed iterum &1derelinquetur filia €&1Sion& [2 . . . ]2. @1  Ÿô±ÿ@@@@{1De Abraham}1 ‘@@Abraham ut pater esset multarum gentium, hic iusti-€tiam non didicit, sed genuit. Non illum accessus infecerat €urbium. Non habuit legem, cuius conuersatio lex fuit. Audit €imperatum sibi a deo exilium, ut cognationem suam simul €dimisisset et terram. Et tunc Abraham &1respiciens oculis uidit& €[2&1uiros&]2 &1tres, cucurrit, adorat& prostratus in faciem, offert hospi-€tium. &1Refrigerate&, inquit, &1sub ista arbore magna.& Similaginem €conspargit, uitulum laniat. @8 Post haec promittitur ei de legi-€timo matrimonio filius de fide, non de aetate. Concepit Sarra, €portat sine labore uteri sarcinam, quae iam ambulare non €poterat; tunc discit mater esse, cum desinit. Marcidae mam-€mae lactis ubertatem ostendunt et de ieiuna aetate puer €robustior saginatur. Nihil difficile est fidei, quae tantum €habet, quantum credit. @@Igitur Isaac unicus filius, spes populorum et gentium, €origo tot rerum, cari genitoris amplexibus inhaerebat. Strinxe-€rat in se patris pietatem, quod unicus, quod sero, quod pro-€missus, quod sola unica spes totius praeteritae sterilitatis €damna sarciret. Inuenta est causa, ubi Abrahae fides tempta-€tione fortior militaret: carissimi membra, quae osculis pre-€mere consueuerat, armatus gladio iubetur occidere. Quid €faceret pietas? Praeceptum differri non potest. @8 Praesti-€teras, mater, cum sterilis esses: ad gladium nascitur puer. €Talem casum nemo doluit, nec quae genuerat mater. Nemo €plangit uiuas exsequias et innocentis hominis obsequium nemo €ante fletibus rigat, ne pater dubitasse uideretur, si flesset. €Deuotus sic stricto uultu puerum ducit ad aram, stringit €gladium medium, pectus fidei militabat; non pallescit uultus, €non contremuit manus. Quaerit puer, ubi sit uictima. Quae €mox, ita ne percuteretur tenera aetas, ostenditur, quo nec @1 €pater ferire posset, quia nec dominus humanum sanguinem €postularet. @8 Religiosus carnifex reprimit gladium: patris €erat, quod leuauit, dei fuit, quod pepercit. Nec qui feriebatur €timuit, nec qui feriebat expauit. Sacrificium domini non €dimittitur, sed mutatur. Melius seruauit filium, dum non €pepercit. Sola enim fides deambulat inter gladios tuta, inter €esurientes feras amica, in ignibus frigida. Sola fides praeferen-€da: hac nos, qui per fidem filii Abrahae facti sumus, in ipsius €gremium peruenire credamus. Ÿô²ÿ@@@@{1EXPLICIT LIBER PRIMVS}1 @1 °¯ôÿ@@@@{1INCIPIT LIBER SECVNDVS}1 ¯ãáÿŸôÿ@@@@{1Incipiunt capitula libri secundi}1 ‘I. De iustitia €II. De timore €III. Tractatus fidei €IIII. De spiritu et corpore €V. De eo quod scriptum est: &1Cum tradiderit regnum& €@@&1deo et patri& €VI. De aedificatione domus dei a Salomone €VII. De continentia €VIII. De natiuitate domini €VIIII. De humilitate €X. De baptismo €XI. Tractatus de Esaia €XII. De natiuitate domini et maiestate €XIII. Tractatus paschae €XIIII. Tractatus paschae uel inuitatio fontis €XV. Item inuitatio fontis €XVI. Tractatus Exodi €XVII. De die paschae €XVIII. Tractatus Danielis in pascha €XVIIII. Item in die paschae €XX. Item de die paschae €XXI. Tractatus de Esaia. €XXII. Tractatus Danielis €XXIII. De baptismo €XXIIII. Item tractatus de baptismo €XXV. Tractatus paschae @1 €XXVI. Item tractatus paschae cuius supra €XXVII. Tractatus Danielis in pascha €XXVIII. Inuitatio fontis cuius supra €XXVIIII. Tractatus paschalis €XXX. De Genesi cuius supra @1 ¡Ÿôÿ@@@@{1De iustitia}1 ‘@@Fortassis de circumstantibus doctis quispiam [2in]2 €cachinnos erumpat, quod homo imperitissimus et elinguis ali-€quid audeam de iustitia disputare, de cuius proprietate excel-€lentes ingenio et doctrina uiri nihil certi libris ingentibus pro-€diderunt. Sed ego non curem, de me quemadmodum quis €iocetur. Non enim in ecclesia dei fucatus quaeritur sermo, sed €ueritas pura, a qua longe omnes illi non immerito aberrauerunt, €qui iustitiam dei manere in eloquentiae uiribus aestimabant. Denique cum eam comprehendere non possent_neque €enim poterant sine magisterio diuinae sapientiae, cuius noti-€tiam non habebant_, duas asseruere iustitias: unam ciuilem, €alteram naturalem. Quarum fecit apertissime, cum ad Roma-€nos loqueretur, apostolus mentionem dicens: &1Nam iustitiam €&1dei ignorantes et suam uolentes constituere iustitiae dei non €&1oboedierunt.& @8 Sed cum de futuro nihil opinantes praesentis €tantum uitae commoda inspiciunt falsamque aduersus ueram €pro uera defendunt, sic utramque mediis e manibus oculis €patentibus perdiderunt: dei, cum stultam putant, quod ela-€boret_dispendio suae, non dicam facultatis, sed etiam, si €opus sit, et salutis_alii magis prodesse quam sibi; suam, €quia, quamuis sit sapientiae nomine falso uestita, tamen suis €commodis consulendo, quod sine alienis incommodis omnino €non potest procurari, a quouis uere stultissimo negari non €possit iniusta. @@Ceterum si scire potuissent ueram iustitiam, cuius est €inmortalitas merces, propterea simulatae stultitiae uelamine €adopertam, ut res magna magnis uirtutibus magnisque labori-€bus quaereretur, incunctanter optarent stultos iudicari se €iustos quam sapientes iniustos, maxime cum iam sit eorum €fraus omnis in medio. Non enim rem ualuerunt transferre, sed €nomina, iustitiam stultitiae, iniustitiam sapientiae uocabulis €infamantes. Quae si ad sua corrigas propriisque sedibus reddas, €inuenies iniustitiae magis stultitiam, iustitiae sapientiam @1 €conuenire. @8 Quod etiam sacrae legis testimoniis probare non €desinam, cuius ista sunt uerba: &1Nam quia sapientiam dei non €&1cognouit saeculum per sapientiam, deus optimum existimauit €&1per stultitiam praedicationis saluos facere credentes&; et iterum €manifestius: &1Si quis inter uos uidetur sapiens esse in hoc saeculo, €&1stultus fiat, ut sit prudens; nam huius mundi sapientia stultitia €&1est apud deum.& Ob quam causam idem deus per prophetam €hactenus protestatur: &1Non glorietur sapiens in sua sapientia €&1neque glorietur fortis in fortitudine sua neque diues in diuitiis €&1suis, sed in hoc glorietur, qui gloriatur, intellegere et scire, quia €&1ego sum dominus, qui facio misericordiam et iudicium et iusti-€&1tiam super terram.& @8 O quam paucissimis uerbis omne hoc €mundi, enixe quod geritur, negotium perorauit! His enim €tribus rebus, quae fundamenta sunt omnium uitiorum, uiolen-€tis quasi quibusdam tempestatibus naufragatum momentis €uniuersis in interitionem cogitur omne genus humanum. Nam-€que sapientia densis exaestuans argumentis, suasorio ac delec-€tabili luculentae orationis compta mendacio, armata uocis €tuba et gladio linguae omnes actus ad se trahit, congregat €turbas, contionatur. @8 Lites sic discernit, ut seminet. Prauos €ac lubricos colligit mores. Legibus suis suas leges impugnat, €ius iure distringit. Quis non uideat numquam recti aliquid €illam facere uel fecisse, quod fecerit? Vultis scire, quam iusta €sit? Miseram se putat, nisi euerterit ueritatem. Ceterum €fortitudo, quae hominibus est cum feritate communis, omne €ius in uiribus habet: quod facere praeualuerit, aestimat €rectum. Adeo sine ulla reuerentia diuinae atque humanae reli-€gionis delet abrupte igni ferroque cum sua sibi tota substantia €incolas, ciuitates et rura nihil omnino metuens amicae mortis €fiducia. Denique quod sapientia legibus per industriam colligit, €uno impetu aliquotiens clusis oculis illa [2illidit]2. @8 Tertio €diues est auaritia, utraeque cuius exaggerare opulentiam €uelocitate mira contendunt, cui totus militat mundus, aetas €cui uniuersa deseruit. Pro nefas! Quae istae sunt tenebrae? €Inest omnibus et ab omnibus, quasi non sit, arguitur; accusa-€tur et tamen colitur; iugulat et amatur. Inuincibile profecto @1 €calamitatis est genus, cui subiugata sapientia seruit et uirtus. þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ²˜‰@@Videtisne iam manifeste sapientiam huius mundi non €esse iustitiam et quidem nec ueram sapientiam? Quia fieri non €potest, ut uerus sapiens non sit et iustus, iustus adaeque €uerus non sit et sapiens, quia iustus esse non potest stultus €neque sapiens iniustus ipsa ratione docente. &1Qui enim stultus €&1est, quid sit bonum& ac malum &1nescit& nec potest quid reprobet €scire, quid teneat, &1et ideo semper peccat&, quod est iustitiae €contrarium. @8 &1Iustus autem ab omni peccato se abstinet&, quod €propterea facit, quia &1praui& bonique &1notitiam& gerit, quod est €utique sapientis. Vnde fit, &1ut numquam iustus possit esse qui €&1stultus est neque sapiens qui fuerit iniustus&. Ceterum siue iusto €siue sapienti si alterum defuerit ex duobus, quod illi putaue-€runt, nec sapiens profecto erit ille nec iustus. @@Satis, ut opinor, praestigiae mundanae patuerunt. €In quibus cum peritius agant uniuersi homines, quam dici €potest, superfluum est demorari. Vnde nunc ad ueram iusti-€tiam ueniamus, omnium fontem matremque uirtutum. Quae €praeter ceteras tota se ad alienas utilitates colligit atque ex-€plicat sciens, quid deo principaliter debeatur, nihil sibi ipsa €concilians, nihil proprium derelinquens, nisi quod fideliter €sine ulla iactantia eius fungitur uoluntate. @8 Est autem in €publicum tota prominens atque diffusa, sic tamen, ut sentiri €se cupiat quam uideri, plane cauta, ne quam declinet in par-€tem, ne in aliquo se ipsa reprehendat, ne opere coepto um-€quam deficiat. Haec captiuorum iuga redemptionibus frangit; €incarceratis medendo plus carcerem nouit; blanda peruigil €cura aegritudinem cum aegro partitur; abiecta cadauera €intecta inhumataque esse non patitur; pauperes miserosque €sua necessitate neglecta pietatis largiter furtim semina spargit. €Nec rogari se permittit nec uicaria laudis remunerari mercede: €hoc damnum graue, hoc aestimat crimen. Nam nihil relin-€quendo sibi beata cupiditate antecedit auaritiam: homines €enim illa possidet, ista deum. @8 Adhuc accipite, ad propriam €sedem palmamque propositam quanto amore, qua deuotione €festinet. Si quis eam prouocat in iudicium, ut eius auferat @1 €tunicam, libens illi pallium quoque concedit; maledicitur et €benedicit; caeditur et gratias agit; iugulatur et non repugnat; €pro percussoribus suis deum insuper et exorat. Vna illi sola €principalis sollicitudo ac maxima est cautio, ne quid mundo €debeat, ne quid horum digne patiatur. @8 Hanc qui diuinas €litteras aut non legerunt aut lectas irritas putauerunt bene-€ficio abiecti impolitique sermonis (tamen dicentis: &1Nisi credide-€&1ritis, neque intellegetis&) stultam putant irriduntque quasi €uanam, quod, cum possit bonis frui mundi ac negligat, sponte €se faciat infelicem, non credentes, quia dei praecepta custo-€diens, huius modi officiis saeculares obterens uoluptates cum €fuerit uictor carnisque nexibus liber, repromissae inmortali-€tatis inaestimabili beatitudine perfruetur. @@Sed quid ad nos, quid illi dicant? Insignis uir sicut €ait noster: &1Nouit deus cogitationes sapientium, quia sunt stultae.& €Nostram nobis stultitiam derelinquant, habeant secum sapien-€tiam suam; cuius quidem sectatores paene omnes conspicor €Christianos, qui perfectam putant esse iustitiam propria tueri, €aliena non quaerere, sapientiae uerae negligentes imperium, €quod uerbis huius modi continetur: &1Si uis perfectus esse, uade €&1et uende omnia tua et da pauperibus& et tolle crucem tuam &1et €&1ueni sequere me&. @8 De hoc nescio quid possit quispiam promo-€uere, unum tamen scio, quia nullus est nostrum, qui non €momentis omnibus elaboret, ut plus habeat, quam habebat; €quod cum nititur, auaritiae utique partes agit, quae est ini-€mica iustitiae. Adeo inde est, quod frumento paucorum €horrea plena sunt, inanis plurimorum uenter. Inde populis €deteriora mensuris pretia quam inopia. Inde fraus, periurium, €rapinae, lites ac bella. @8 Cotidie mugitibus alienis quaeritur €lucrum et proscriptio industria uocitatur et appetitio rei €alienae sub praetextu propriae defensionis ac diligentiae calli-€dissimis argumentis urguetur, ut quis indefensus aut innocens €quod habet legibus perdat. Quod est omni uiolentia deterius, €quia illud, quod ui eripitur, nonnumquam repeti potest, quod €legum circumscriptionibus, non potest. Glorietur qui uolet €ista iustitia, uerum tamen sciat, quia misero est miserior qui €miseriis ditatur alienis. Quisquamne iustum putet, qui utili- @1 €tatem rei familiaris pietati praeponit? Qui hominibus fame €laborantibus ac nuditate pascit tineas, curculiones ac uermes? €Qui quod habet infelici tenacitate non aliis tantum, sed etiam €sibi ipsi subducit? @@'Sed, inquies, iustum est, ut mea seruem, aliena non €quaeram.' Hoc etiam gentes dicere consuerunt. Ceterum apud €deum quam sit iniustum, mox uidebimus. Nunc primo om-€nium, optime Christiane, scire cupio, quae sint tua, cum sint €timentibus deum uniuersa communia, sicut scriptum est: €&1Turba autem eorum, qui crediderant, animo ac mente una age-€&1bant, nec fuit inter illos discrimen ullum nec quicquam suum ex €&1bonis putabant, quae eis erant, sed erant illis omnia communia&, €sicut dies, sol, nox, pluuiae, nascendi atque moriendi condicio, €quae humano generi sine personarum aliqua exceptione aequa-€biliter iustitia est diuina largita. @8 Cum haec ita sint, procul €dubio non est a tyranno dissimilis, qui solus habet quod potest €prodesse commodis plurimorum. Quid, quod paupere cotidie €moriente oppressione, fame, frigore, iniuria amicum tibi exco-€lis aurum, custodis argentum, uestem pretiosam ornamentaque €superba et superuacanea pro sacrosancto habes sicut idolum, €te per momenta componis, diues in publico, ditior in secreto, €nec intelligis, quia homini inopia morienti tantis opibus qui €cum possit subuenire non subuenit, ipse eum uidetur occi-€dere? O quantarum neces animarum in phaleris pendent €ornatae matronae! Ornamentum cuius unum si soluas in pre-€tium distribuasque necessitatibus singulorum, ex eorum respi-€ratione cognoscis, quantorum malo ille constat ornatus. @@'Filios, inquit, habeo, quos nudare non debeo.' €Ista et infidelitatis est excusatio, quam spiritus sanctus per €prophetam retundit hactenus dicens: &1Adolescentior fui et senui €&1et numquam uidi iustum derelictum neque semen eius quaerens €&1panem&; et iterum: &1Diuites eguerunt et esurierunt, requirentes €&1autem dominum non minuentur omnibus bonis.& Quod probare €exemplo perfacile est. Meminimus in Regnorum proditum libris @1 €famis tempore, quo totus passim populus moriebatur, Eliae €alimenta poscenti memorabilem uiduam ultimam uictus sui €filiorumque substantiam non partitam, sed totam dedisse ma-€luisseque se cum liberis suis emori quam iustitiam praeterire. €Pro quo tam illustri facinore cibos a deo inmortales accepit, €quos edacitas delibare nequiret: sua enim deminutione cresce-€bant. Integer horum denique uasis semper in plenis manebat €status quantumque eis impensae diurnae necessitas dempserat, €tantum rediuiua fecunditas reponebat. @8 Quapropter si €pater bonus, si prouidus, si utilis esse desideras, sicut ille €Abraham, deum plus debes amare quam filios, ut habere €merearis integros, incolumes ac beatos. Stulta autem res est €illis te uelle uitae substantiam prouidere, quibus nec natiui-€tatem dederis nec animas inspiraueris nec salutem praestare €possis. Vnde uel sero sacrilegam uocem comprime humanae €fragilitatis memor, qui in hoc ipso, quod loquimur, quid possit €contingere, ignoras excusationisque uanae depone fallaciam: €ingratis auaritiam pietate condis; solius dei potestas est €futurorum commodis prouidere. @1  Ÿôÿ@@@@{1De timore}1 ‘@@Timoris quidem, fratres dilectissimi, uocabulum est €unum, sed accedente ratione timor discernitur a timore. Fiunt €enim duo: unus dei, alter qui naturae sit; naturae in homine €nascitur, dei autem et discitur et docetur, quia non in trepida-€tione, sed in doctrinae ratione consistit, sicut scriptum est: €&1Venite, filii, audite me; timorem domini docebo uos.& Naturalis €ergo non discitur, sed impulsu nobis nostrae infirmitatis €occurrit, quia non artis est timere quod metuas; metuis au-þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ²¢ˆ‰tem &1quod& tibi &1nolis accidere&. @8 Exsistit quippe diuersis ex €modis, cum aut exaestuat aliquo reatu conscientia; aut cum €hostilis imminens manus gladio salutem premit; aut cum €uiantis itineri erectus in morsum, ardentibus squamis incensus €tumidus sese anguis opponit; aut dorsa fugientis affectans €caedem uicino fremitu ferina rabies onerare temptauerit; uel €cum amissis gubernaculis inter conpugnantes flatus ac fluctus €gemens parturit carina naufragium. Inter haec omnia deterior €est conscientiae timor, quia quae diximus et alia his similia €cum passibilitate sui transeunt, timor conscientiae non deletur. @@Nunc uideamus, intellegendum quemadmodum nobis €sit, propheta quod ait: &1Beati omnes qui timent dominum.& Si €omnes, qui timent dominum, beati sunt, non beatus est nullus, €quia nulla gens est, nulla sunt pecora, animantium denique €nulla natura, quae non timeat deum. Cum grauamur rumpen-€tibus sonis, concussis undique cardinibus, cum praeter morem €terrifico fragore intonans concrepat caelum, cum inter caecas €pinguibus conductas nubibus tenebras crebrae micantes curuis €ignibus flammae intercepti diei lumen inconstanter assimulant, €cum ardent &1plura fulminibus&, cum terra uel tremit uel hiatu €se recipit in se, nullus hic beatitudinis locus est, ubi non €deuotionis, sed necessitatis est quod timetur. @8 Itaque audia-€mus scripturam, quid dicat, cuius ista sunt monita: &1Et nunc, €&1Israel, quid dominus deus tuus postulat a te, nisi ut timeas& @1 €&1dominum deum tuum et ambules in omnibus uiis eius et diligas €&1eum et custodias praecepta eius ex toto corde tuo et ex tota anima €&1tua ut bene sit tibi?&. Videtisne hunc timorem nobis necessarium, €qui in dei amore consistit, qui uoluntate sua se parit, diuinae €legis agnitione construit decorem, ad omnia genera uirtutum €intrepidus corrigit, praeceptis omnibus fideliter obtemperat €incoactus, innocenter uiuit, iustitiam percolit, sine fine studet €timere, ne quid praeter deum, quem diligit, timeat. @@Denique huius suffragio Daniel populis terribilem €inermis draconem necat, leonibus obiectus in periculo prandet, €qui solet extra periculum ieiunare. Et Ionas timens dominum €spontaneum non timet adire naufragium, ceto inhiante misera-€bilius sepelitur quam praecipitatur et tamen litus, quo tende-€bat, inuenit antequam uideat, felix sepulcro quam naui. €In oratione mons tremit: monti, non apostolis trepidatio est. Petrus aestu marino fertur non naufragus, sed uiator: timet €profundum intercipere non timentem; nec tamen in toto dis-€simulat, ne per mare pedibus se ambulasse non credat. Aduer-€sus Theclam accusator acerrimus linguae exserit gladium, €cum suis sibi ministris publicae leges insaniunt; stimulis €acuitur feritas in ferocitatem et tamen hominibus mitior in-€uenitur. Ne quid scenae tam dirae immanitatis deesse uidea-€tur, immittuntur etiam marina monstra; laciniis omnibus €spoliatur puella, uestitur incendio. @8 Inter tot instrumenta €mortis spectatore metuente secura calcat genera uniuersa €terrorum; incolumis quasi orbe subacto de illo feralis caueae €_iam non miserabilis, sed mirabilis_funereo ambitu excedit €uicti saeculi triumphum reportans, quam tot suppliciis omnes €crediderant perituram. €@@O necessarius timor, qui nihil aliud agit nisi ut beatos effici-€at; qui timet arte, non casu, uoluntate, non necessitate, reli-€gione, non culpa; qui deum metuit, non naturam. Vultis scire, €cuius proprietatis sit? Omnes timores, quoscumque inuase-€rint, incremento conficiunt; hic solus ad hoc crescit, ut im-€mortalem, quem possederit, faciat. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus fidei}1 ‘@@Christianae fidelitatis felicitas maxima est fidei nosse €naturam, quae talis ac tanta est, ut unicuique homini sua €non ab alio commodetur, sed eius ex uoluntate nascatur. €Ceterum si, ut quidam putant, docentis pendet ex ore, procul €dubio eodem aut cessante aut aliter docente consumitur. Huc €accedit, quod, nisi insinuationem legis omni deuotione suc-€cincta praecedens amplectatur fides, quae tam sibi quam illi €credendo praestet effectum, insinuatio inanis erit, quia incre-€dulo credentis fructum praestare non poterit. Denique Abra-€ham placuit deo credulitate sine lege et Iudaicus populus dis-€plicuit deo incredulitate cum lege. @8 Vnde dubium non est €legem non posse sine fide, fidem posse sine lege; alioquin €ista innumerabilis simplicitate sua felicior turba adhuc mortis €imperio subiaceret, si legis periti tantum iustificari meruissent. €At cum scriptum sit: &1Littera occidit, spiritus autem uiuificat&, €quia &1non sub lege, sed sub gratia sumus&, quae nos diligere deum €ac soli illi seruire in sacramento semel creditae unitae trinita-€tis non argumento, non necessitate, sed uoluntate compellit, €manifestissimum puto nimis astuto esse simplicem meliorem, €quia simplex omnibus dei uerbis simpliciter credit, astutus €autem nimia sapientia infatuatus inquisitionibus uanis semet €ipsum confundit. @@Sed dicit aliquis: 'Si ita est, nulli ergo lex prodest.' €Absit; prodest, et quidem plurimum, nam per ipsam dei €uoluntas populis intimatur, per ipsam disciplina caelestis col-€ligitur ac tenetur, per ipsam, inquam, genus omne peccati, ne €quis inprudens intereat, diffamatur. Semper monere non €desinit, ignorantia ne quis reatum excuset. Nunc seuera, nunc €blanda demonstrat praemium, demonstrat et gladium, uni-€cuique, quod elegerit, tributura et ut iure possit implere, @1 €quod gerit. Qui ad se ueniunt, professionem credulitatis ab eis €solam ideo, quia eorum fidem uidere non potest, exigit. Quam €si abesse ex moribus deprehenderit, confestim ut perfidum €punit irata quem docuit nullamque aliam ob causam promul-€gatam se esse testatur, nisi ut fides de infidelibus uindicetur. Denique tolle peccatum: cessat legis imperium. &1Lex& enim, €sicut scriptum est, &1iusto posita non est&, sed peccatori, quia &1iustus €&1ex fide uiuit&, infidelis iniuste. Errat igitur quisquis disputatio-€nem legis aestimat fidem, quisquis duo in unum diuersa con-€fundit. Disputatio enim sicut excolit legem, ita, si uersuta sit, €eradicat fidem, quia fides profecto non est, ubi quaeritur €fides; deinde quia lex communis est, fides uero priuata, quia €lex semper manat ex libro Genitali, fides autem tenaciter €inhaeret suo soli proposito. @8 Lex ab alio transit in alium; €fides interit, si ab suo statu aliquando uel in aliquo declinaue-€rit. Lex hominis conscientiam alloqui tantum potest, uidere €autem non potest; fides conscientiam medullitus mundat, ne €quid reatui uel intrinsecus debeat; qui enim suam conscien-€tiam non timet, is est, qui deum non timet. Adde quod lex €partibus et discitur et docetur. Adde quod tota nec intellegitur €nec tenetur. Adde quod a quolibet pro ingenii qualitate argu-€mentis asseritur. Adde quod ab omnibus appetitur et a nul-€lo completur. Adde quod index dei uoluntatis est, non dei €originis aut naturae. @@Sequitur ut scire debeamus, utrum tractatum fidei €an fidem tractatus debeamus adserere. Si tractatum fidei dixe-€rimus, uehementer errabimus. Subici enim se loquacitatis €artificio fidei natura non patitur, a qua nihil aliud laboratur, €nisi ut suis sibi tantum uirtutibus adprobetur: non enim potest €esse perfectum quod aliunde exspectat sibi aliquid necessa-€rium. Si uero fidem tractatus dicere coeperimus, erit profecto €nec nostra nec sua, sed nec eius, cuius esse dicetur, quia tracta-€tus fidem cum astruit, ex eo ipso eam, quo astruit, destruit. €Nec ulli dabit quod non habet, sed potius ut non habeat, adhuc €ipse disquirit. @8 Video praeterea, sicut assertorum indicant €nomina (quae si auferas, nulla fortassis est pugna), multos @1 €esse tractatus, multas etiam fides et quidem nouellas et litis €labore ac fauore nutritas. Quas, quia uera uix potest inueniri, €credo, ne populi penuria laborarent, uenales esse propositas. €Verum tamen ex his omnibus eligendum quid sit, non potest €nosci aut comprehendi, quia non erit nec proprium nec firmum, €quod habet statum semper incertum, quippe cum unius electio €sit alterius reprobatio. Vel si omnes omnino amplectendae €sint, ut tot quis habeat fides quot non habet uerba, multo þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ²£—ˆ‹magis nihil habebit, quia tractatus, qui eas genuit uel cotidie €generat, adhuc potest generare. E diuerso prouocatus rursus €eas pro ingeniorum argumentorumque uiribus retractando ac €refellendo consumit. @8 Sin uero, sicut necesse est, una est illa €nobilis et antiqua, quae non dicam tractatu, sed ipsius nati-€uitate porro maior est legis, quae deum deo credendo pro-€meruit, quae credere non didicit, sed praesumpsit, edicat €mihi, perniciosa ista adinuentio tractatus sui quo proficit €pugna. 'Ne fides, inquit, intereat, cum male aut creditur aut €docetur.' Quod malum est ista ratio, mox uidebimus. @@Nunc scire cupio, fides ex doctrina constet an ex €credulitate an ex utroque. Si ex doctrina constat, non habent €ergo fidem qui litteras nesciunt, sed nec ipsi qui sciunt, quia €legis scientiam obseruantiamque ad perfectionem perducere €nullis rationibus possunt. Si ex credulitate, non ei opus est ulla €interpretatio, quia sicut semel creditur, ita semel ex eo ipso, €quod creditum est, consummata fides ultra nec minuitur nec €augetur. Sin uero ex utroque, patriarcharum semesa fides est €ac per hoc illis constitutionis nostrae uidelicet decernendi sunt €libri, ut possint esse perfecti! @8 O quam misera est fides, €quam uerba concinnant! O quam debilis, cuius cotidie dissi-€pantur uariis argumentationibus membra! O quam indefensa, €quae regum, iudicum, diuitum, aliquotiens etiam, quod peius €est, gentium desiderat per momenta patrocinia! O quam tur-€pis ac lubrica, de qua ludit aliena sententia! O quam adulte-€ra, quae non agnoscit, quo auctore sit nata! O quam ridicu-€losa, quae duobus confligentibus Christianis ab altero eorum, €si non transducitur, perfidia, cum transducta fuerit, fides @1 €uocatur! O quam non uera, si &1factionibus pollet&! O quam €publicana, cuius fabulantur etiam profani secreta! O quam €praesumpta, quae mauult magis nouellae traditioni suae credi €quam antiquitati, quam deo domino dicenti: &1Reicitis manda-€&1tum dei, ut traditiones uestras statuatis&! @8 Sed non eo dico, €ut ingratum faciam doctrinae beneficium, sed ut sciat unus-€quisque aliud esse fidem, aliud esse tractatum nec fidem per €tractatum posse uel dari uel nosci uel destrui. Dari non potest, €quia si uerbis dari potest, poterit et uerbis auferri; nosci €adaeque non potest, quia fieri potest, ut quis aliud gestet in €labris, aliud in penetralibus cordis; similiter ne destrui qui-€dem, quia si uera fides est, aliud esse non potest quam quod €est. Igitur cum possibilitatis humanae non sit fidei uidere €secreta, nusquam, frater, tua curiositas, nusquam tua proficit €pugna, quia quem putas uel de tuis ipsis studiosis fidelissimum, €hic infidelis, et quem putaueris infidelem, hic fidelis est. Forte in eo se quis aestimet fideliorem, si loquatur argute, €cum magis uerus sit ille fidelis, qui sacra in praedicatione non €ultra, quam licitum est, aciem suae tetenderit mentis; eo €enim res deducta est, ut fides nostra per dei requiratur iniu-€riam. Quod futurum Salomon enuntiauit et cauendum quid sit €his uerbis edocuit: &1Melior qui deficit sensu in timore quam qui €&1abundat astutia et transgreditur legem&; et iterum: &1Noli esse €&1sapiens multum et noli argumentari plus quam oporteat.& Simili-€ter Paulus: &1Noli altum sapere, sed time.& @@Cum haec ita sint, cur legem lege distringis? Cur sub €imaginem fidei fidem deponis? Cur ipsum fontem diuinitatis €philosophicis argumentis exhaurire conaris? Si peritiam €legis ostendere cupis, lectionum nubila disserena. Doce eam €sibi non esse contrariam, doce omnia, quae canit, esse cre-€denda. Ceterum si eius partem probes, reprobes partem, quo-€modo per hanc fidem quaeris, quam etiam ipsam infidelitatis €ream constituis, canentis cum uniuersa non credis? @8 Sin €uero fidem spiritus calles, aliquam demonstra uirtutem: im-€pera montibus, ut transferant sese; in admirationem tui rictu €blandiente leonum rabies euanescat; sub gressibus tuis maris @1 €unda pinguescens marmoreo stupore solidetur; cetina cymba €inter aestuantis pelagi sollicitos sinus fidem tuam fideliter por-€tet; solis cursus ac lunae ab occidui carceris receptaculo ora-€tionis freno refrena; anhelantis camini ignis exaestuans uicta €natura sentiat per te tecum et ipse refrigerium; mortuorum in €postliminium uitae animas reductas inspira; discute laboran-€tibus morbos; cura languores; in temptationibus gaude, in €tormentis pro nomine domini. Si obuenerint dura, &1fidem tam-€&1quam granum sinapis& te habere demonstra. @8 Sin uero, quod €magis est, sub sono legis ac fidei saecularis amore iactantiae €accensus nascentis dei de deo spiritusque sancti inaestimabi-€lem incomprehensibilemque diuinitatis perpetuitatem iure €ipso, quo ex sese est, argumentis te cogere, examinare, metiri €ac discernere posse praesumis, hic tibi ego respondere non €audeo, sit quippe cum tutius imperitum uideri quam esse €sacrilegum. @8 Et tamen habeo, qui pro me tibi obsistat: €nam lex, per quam me forte minus peritum peccare compellis, €ipsa te magnopere retundens ac redarguens confutabit, Salo-€mone dicente: &1Altiora te ne quaesieris et fortiora te ne scrutatus €&1sis. Quae praecepit tibi deus, illa cogita semper et in plurimis €&1operibus illorum non eris curiosus; multos enim seduxit suspicio €&1illorum et in uanitate detinuit sensus illorum.& Similiter Paulus €curioso rescribit dicens: &1O altitudo diuitiarum et sapientiae et €&1scientiae dei! Quam inexquisita sunt iudicia illius et quam in-€&1uestigabiles uiae illius! Quis enim cognouit cogitationem dei?&. Et tu eius naturam quaeris? Sed et alio loco hoc, quod €agitur, euidenter expressit, cum ad Timotheum loquitur €instruendum his uerbis: &1Hortatus sum, ut denuntiares quibus-€&1dam, ne peruersa doctrina uterentur neque adtenderent fabulis et €&1genealogiis, quae sine fine sunt, quae magis quaestiones praestant €&1quam ueram rationem dei, quae est in fide. Definitio autem ius-€&1sionis est caritas ex corde puro et conscientia bona ex fide simplici.& @@Igitur si dei seruus es, &1stultas et ineruditas quaes-€&1tiones euita sciens, quia lites generant. Seruum autem dei non €&1oportet litigare&, quia lis et caritatis est hostis et fidei; quas si @1 €quis amiserit, nec diuina ille profecto nec humana cognoscit. €Haec, si religiosus es, serua; timoratus si uere, custodi. De eo, €quod modum humani sensus excedit, disputare deuita. Negat €quodam modo deum quisquis asserit deum. Defensio enim €non nisi inbecilli praestatur nec potest eum reuereri, qui in-€genii sui putat esse, quod ille fuerit aestimatus. @8 Ceterum €illa est fidei generositas uera, ut deo fideliter seruiat, in solo €ipso fiduciam gerat, a fidelitate et fiducia fidelem se uocari €cognoscat, inculpatis moribus uiuat, conscientia eum bona, €non loquacitate, quae mater profecto peccati est, nosse prae-€sumat trinitatisque unam potentiae plenitudinem, quae una €mente, una credulitate concipitur, non uiolet, sed honoret. @1  Ÿôÿ@@@@{1De spiritu et corpore}1 ‘@@Si quis studio uel noscendae uel impugnandae sacrae €legis naturae Natiuitatis Moysei librum lectitando saepius €replicauit, fortassis, ut sunt ingenia cotidie quae uidemus €uersutis contentionibus laeta, de apostoli dicto calumniosam €nobis inferat quaestionem, qui ait: &1Primus homo e limo terrae, €&1secundus e caelo&, dubium quippe cum non sit unum hominem €tantum e limo terrae a deo finctum eique eius ex latere mu-€lierem coniugale solamen excussam, a quibus omne genus €manauit humanum, caelestem uero ibidem nec memoratum €nec factum posse doceri nec natum. @8 Huc accedit etiam ipsa €praepostera memoratio, quoniam res est disconueniens et ab-€surda, ut secundus sit inmortalis et qui mortalis est primus, €cum inmortalitas in se ordinem temporis non recipiat, mor-€talitas capiat. Vel si caelestis est primus, quid opus erat, ut €fieret quoque terrenus? Simile dictum euangelicum illud €consentanea potest argumentatione pulsari; scriptum est €enim: &1Nemo ascendit in caelum, nisi qui de caelo descendit, €&1filius hominis, qui erat in caelo.& Quomodo filius hominis uel €cuius hominis nasci posset in caelo, ut de caelo descenderet, þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ²¤’ˆ‹cum humanitatis a caelo et possessio longe dimota sit et €natura? @8 Age, excita sensum, lector, inuenies ueritatem. €Qui erat in caelo, de caelo descendit; &1qui descendit, ipse est €&1et qui ascendit& in caelum, filius hominis, qui erat in caelo; €filius hominis uocabulo, non natura. Non enim bis carnem €induit dominus. Sed sic oportuit praedicari, quia primo, ante-€quam esset, quod se fieri uoluisset, tam figura quam oraculis €frequentibus publicauit. Igitur 'dei filius' ad ineffabilem origi-€nem pertinet, 'hominis' ad sacramentum. Cuius sacramenti €arcanum euidenti ratione quasi quadam claui aperire cona-€bor, ut et prouidentiam dei et uim consociationis carnis et €animae et hominis summum bonum ubinam sit constitutum, €quiuis facillime possit agnoscere. @@Posteaquam deus, fratres, hunc mundum quasi quan- @1 €dam futuri humani generis domum multipliciter aptatum €distinctumque elementis, opibus, animantibus, alimoniis uti-€litatibusque diuersis, magnis et plurimis, habitatori ulla ne €querela subesset, sollertia mira perfecit, tunc &1ad imaginem et €&1similitudinem suam fecit sibi ipse simulacrum sensibile atque €&1intellegens&; sumpto quippe &1limo terrae hominem figurauit& eique €animam, qua spiramus, infudit e proprio fonte spiritus sui. €Cui ab humo 'homo' nomen imposuit, credo, sicut res ipsa €docet, ut contemplatione opificii ac materiae semper suum €et uereretur et ueneraretur artificem. @8 Post haec subiecit ei €omnia bona mundi et quia erat iam sapientia conditus, sensi-€bus stipatus, eligendi mortem uitamue praecepti eruditione €commonitus, eum propriae uoluntati commisit. At liuidus ille €criminator, qui, quod sensim serpat, serpentis nomen accepit, €detestabili accensus inuidia eum, quia per se non ualebat, €aliena forma blanditus per mulierem transgressionem prae-€cepti dei persuadendo miserabiliter iugulauit et exinde heredi-€taria condicione confectum uniformiter interibat omne genus €humanum. @8 Nec fuit ullus ulli usquam solacii locus. Nam €hominem uiuum, ut adhuc usque, consumebat labor, gemitus, €impietas, dolor, aegritudo, miseria; mortui quippe corpus €figuramque illam florentissimam edax in aeternum terra dele-€bat; animam quoque feralibus tenebris relegatam perpetui €carceris poena perpetua inplacabilis affligebat infernus. Non €superi, non inferi parcebant simulacro dei: etenim mortis €imperium sibimet uindicauerat totum. @@Haec cum diu sic haberentur, sollertissimus ille €artifex rerum filius dei, cuius sapientia non habet finem nec €fortitudo mensuram, amore imaginis suae de caelo descendit, €uteri uirginalis illustrat hospitium ibidemque in homine inclu-€dit deum. Vtitur et figura et condicione mortali. Iustitiam €docet inmortalitatis esse comparatricem. Factis praecepta €consummat. Postremam suscipit mortem, ut ea deuicta resur-€gens &1homini& per hominem, &1quem gerebat, et spem uincendae €&1mortis offerret et& eum &1ad praemia inmortalitatis admitteret&. @1 €Sicque factum est, ut, quomodo per unius hominis damna-€tionem in omnes homines damnatio, sic per unius iustifica-€tionem in omnes homines iustificatio aeternae decurreret €uitae. Videtisne iam manifeste in homine suscipiendo fuisse €prouidentiam, in passione sacramentum, in resurrectione €summum bonum? @@Hic nunc primum omnium scire debemus hominis €fabricam &1ex& duobus &1diuersis ac repugnantibus& comparatam €&1discordique concordia& esse connexam animamque lineamentis €corporis circumsaeptam. Vnde duae quoque uitae a deo attri-€butae sunt nobis: una, qua nescientes communi cum pecudi-€bus lege fundimur a natura, quae est corporalis ac per hoc €etiam breuis; alia uero animi, quam nos nobis ipsi hac in €uita per fidem sacri fontis uiuo de gurgite conparamus, nobilis €et aeterna, quia animus, qui uicerit mundum agnoscendo ac €seruando religionem ueram ueramque iustitiam, inmortalita-€tis necesse est pro laboris sui munere inmortali beatitudine €perfruatur. Inde est, quod intra hominem clandestinum €fremit momentis omnibus bellum, cum unaquaeque pars €nititur alteram subiugare, apostolo sic dicente: &1Caro concu-€&1piscit aduersus spiritum et spiritus aduersus carnem; haec duo €&1inuicem aduersantur sibi.& @@Hinc caro tota deliciis fluens, uariis temporum redi-€mita muneribus opes multimodas ac profundas promittit, €ostentat, obicit, donat, speciem proponit suam faciemque, in €quas illi libuerit figuras, speculo conciliante semper incertam €cotidie peregrinis coloribus mutat, gulae labore culta, lauacro €nitida, unguentis oblita, uestitu uaria, monilibus tota dis-€tincta, conuiuiorum celebritate iucunda, uino madida, gemmis €seu floribus redimita, oculorum iocorumque festiuitate lasciua, €auaritia caeca, libidine percita, delicate tumentis ac reflabilis €tori plumeo sepulcro superba. @8 Iactat se ludibunda per €nemora, fontes, prata, baias, ciuitates ac rura, uniuersis €uoluptatibus saepta, in cupidinem sui utrumque sexum, omnes €animas, omnes aetates isto carmine inuitans: &1Exiguum et cum €&1taedio est tempus uitae nostrae et non est refrigerium in fine €&1hominis et non est qui agnitus sit reuersus ab inferis, quia ex& @1 €&1nihilo nati sumus et post hoc erimus tamquam qui non fueri-€&1mus; et non est reuersio finis nostrae, quoniam consignata est €&1et nemo reuertitur&; et infra: &1Venite ergo, fruamur bonis, quae €&1sunt, et utamur creatura tamquam iuuentute celeriter; uino €&1pretioso et unguentis nos impleamus et non praetereat nos flos €&1temporis. Coronemus nos rosis, antequam marcescant. Nullum €&1pratum sit, quod non transeat luxuria nostra. Vbique relinqua-€&1mus signa laetitiae, quoniam haec est pars nostra et haec sors.& @@Illinc spiritus, quasi quidam dux peritissimus, €horum omnium praedicit fugam, in armis expeditissime stan-€dum, uigilandum diligenter, undique castra munienda, de-€fensanda regalia fortiter ac tenaciter signa; aestus, frigus, €famem, sitim uniuersaque discrimina aequanimiter perferen-€da; mundum abdicatione calcandum mortemque ipsam, €perennis cui beatitudo succedat, praemium uictoriae magis €esse quam mortem. @8 Luculenta oratione per Iohannem €hactenus contionatur: &1Nolite diligere mundum neque ea, quae €&1in mundo sunt. Si quis dilexerit mundum, non est caritas patris €&1in illo, quoniam omne, quod in mundo est, concupiscentia carnis €&1est et concupiscentia oculorum et ambitio saeculi, quae non €&1est a patre, sed ex concupiscentia saeculi. Et mundus transibit €&1et concupiscentia eius. Qui autem fecerit uoluntatem dei, ma-€&1net in aeternum, quomodo et deus manet in aeternum.& @@Sed dicit aliquis: 'Si ita est, cur in se ipse potissi-€mum superatur?' Primo quia genus humanum magis uolupta-€ti quam uirtuti consentit, deinde quia delicias plus diligit quam €laborem. Huc accedit, quia bona carnis inuenit, non requirit, €mauultque potiri uel paruis praesentibus bonis quam bonis €ingentibus tardis. At uero spiritus bona non tantum sunt in-€uisibilia, tarda et abscondita, sed etiam nimis in arduo consti-€tuta, ut ad ea nisi cum summa difficultate, laboribus ac peri-€culis magnis non possit ab aliquo perueniri. @8 Adde quod €illa in solo genitali uersatur, ille peregrinus est. Illa sine con-€templatione meritorum quibuslibet passim sua munera inful-€cit, maxime indignis, ut ad se colligat turbas; ille numquam €remunerat quemquam, nisi primo quis uictor mortis iura €praetereat. Quae res efficit, ut siue metu siue incredulitate @1 €praeponantur praesentia futuris, mala bonis, fragilia solidis, €falsa ueris, terrena caelestibus, temporalia sempiternis. @@O caeca mens hominum! Quid praesentium carna-€lium rerum fugaci illuderis blandimento? Quid deteriori meli-€orem subiacere compellis, scriptum quippe cum noueris: &1Om-€&1nis caro fenum et gloria eius sicut flos feni&? Cuius si curam ge-€ris, pecuinam te esse cognoscis. An eius uirtutem diligis? Fran-€git ac subigit illam quiuis dolor. An pulchritudinem? Leuis et €commutabilis res est et quae una febri uel qualibet facillime €deleatur iniuria. Ecce procuratores uel gubernatores eius oculi €aliquo ictu exstincti subsidunt. Nonne cadauer est uiuum? €Ecce tabidus pulmo pinguibus sputamentis exesus detestabili þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ²¤˜ˆ‹macie omnia gestatoris sui ossa denudat. Nonne horrebit €etiam sibi quodam modo illa excarnata umbra tractabilis? Longum est ire per singula. Ecce peremptorius aliqui €morbus totam machinam lecto prosternit, ecce tempestas €undique mortis incumbit. Nonne statim illa, quae erat domina €uoluptatum, fit praeda morborum? Postremo iacentes reli-€quias mors uindicat sibi, insuper ei poenas gehennae paritura. €Tunc carnalis mimus ille finitur exsanguique nihil iam suffra-€gantia tota illa ornamenta medentur, nisi quod a false plan-€gentibus adhuc uiuenti rapiuntur. @@Vnde, fratres, sicut ueri Christiani, &1quasi hospites et €&1peregrini abstinete uos a carnalibus desideriis, quae militant €&1aduersus animam&, nec uestrum frangat affectum, quod eius €secretum figuramque nescitis; quam si propterea contemnitis, €quia non uidetis, deum quoque, qui est inuisibilis, contemnere €similiter poteritis. Qui enim non diligit eius similitudinem, €sequitur ut oderit ueritatem. Inde est, quod stulti praeponunt €corpus animae, idolum deo. @8 Sed nos, qui Adam abiecimus, €Christum induimus; qui, quae uis, qui exitus, quae merces €carnis sit quaeue animae, deo magistro didicimus; qui non €ignoramus uictoria carnis ambas exstingui, animae uictoria €utramque seruari: meliora sequamur saltem uel eo studio, €quo sequimur mala. Nulla ulli competit excusatio, maxime €cum res nostrae commissa sit uoluntati, propheta dicente: €&1Ante hominem bonum et nequam, mors et uita; quod elegerit, €&1hoc dabitur ei.& Vnde dubium non est uoluntatem nostram, cui @1 €se iunxerit parti, praebere uictoriam eiusque in resurrectione €aut praemio perfrui perenni aut consimili poena puniri. @1  Ÿôÿ@@@@{1De eo quod scriptum est: €@@@@&1cum tradiderit regnum deo et patri&}1 ‘@@Scriptura diuina cum de dei loquitur filio, non sibi €repugnat, sed inter deum hominemque, quem sumpsit, neces-€saria moderatione distinguit. Si enim deum purum iugiter €praedicaret, passionis resurrectionisque uacaret locus et nihil €Christus mundo praestiterat; si hominem solum, sicut qui-€dam putant ab utero uirginis eum sumpsisse principium, €quae spes futurae beatitudinis credenti, cum scriptum sit: €&1Maledictus homo, qui spem habet in homine&? @8 Ergo ubi purum €deum significat, sic dicit in Genesi: &1Et fecit deus hominem ad €&1imaginem et similitudinem dei&, et in Psalmis: &1Deus autem rex €&1noster ante saecula operatus est salutem in medio terrae&, et alio €loco: &1Parata sedes tua, deus ex tunc et a saeculis tu es.& Vbi €hominem mixtum, sic prosequitur: &1Dicite filiae Sion: Ecce rex €&1tuus uenit tibi iustus et saluans, mitis, sedens super asinum €&1nouellum&, et iterum: &1Tollite portas principis uestri et eleuamini, €&1portae aeternales, et introibit rex gloriae&, et iterum magi: &1Vbi €&1est&, inquiunt, &1qui natus est rex Iudaeorum?&. @@Hic est, fratres, qui uenturus denuntiatus est per €prophetas, qui secundum carnem natus in tempore est, qui €est excelsus in excelsis, humilis in terris, saeculorum genitor, €filius uirginis, immortalis sibi, homini moriturus; mortem €gustat, ut mortem deuincat; inferos penetrat, ut mortuos €uiuos inde reducat; unigenitus prodeundo de patre ante ori-€ginem rerum, &1primogenitus a mortuis&, ut ait apostolus, post €multorum obitus populorum. @8 Hic est, cui &1data est potestas €&1in caelo et in terra&, nomini eius noua a deo suo, ipso dicente: €&1Ego te clarificaui in terra; opus perfeci, quod dedisti mihi, ut €&1facerem. Et nunc tu clarifica me apud te ipsum claritate, quam €&1habui apud te, priusquam mundus fieret.& Qui resurgens ait: @1 €&1Omnia mihi tradita sunt a patre meo.& Hic, qui purus de caelo €descendit, carnatus ascendit in caelum. Hic, inquam, de quo €Paulus ait: &1Qui accipit regnum, regnat et tradet deo et patri&, et €cetera. @@Quid hinc scandalum pateris, Christiane, ex tuaque €natura opinaris prouisionis piae diuina mysteria? Si minus €sentis de filio, quia regnum traditur patri, maior patris iniuria €est, si est aliquando sine regno. Accedit, quod oramus cotidie, €ut &1adueniat regnum& patris, speramus et filii. Vacat ergo prae-€sentis temporis regimen utroque cessante actumque est de €mundo mundique tota substantia, si uel uno momento diuini-€tatis cessat imperium. @8 At si, ut ratio ipsa proclamat, cessare €nullo pacto potest uarietas ista regni, a legis conditore homini €a deo assumpto iustisque eius est deputata rebus dispositis, €non deo, non sempiterno rectori, maxime cum in euangelio sic €dicatur: &1Dabit illi dominus deus thronum Dauid patris sui et €&1regnabit super domum Iacob in saecula et regni eius non erit €&1finis.& Salomon in Sapientia similiter dicit, cum de eius loquitur €seruis: &1Et si coram hominibus tormenta passi fuerint, spes eorum €&1immortalitatis plena est; et in paucis uexati in multis bene €&1disponentur, quoniam deus temptauit illos et inuenit illos dignos €&1se. Tamquam aurum in fornace probauit illos et quasi holo-€&1caustomata accepit illos et in tempore erit respectus illorum. €&1Iudicabunt nationes et dominabuntur populis et regnabit dominus €&1illorum in perpetuum.& @8 Quid hoc est? Si in perpetuum regnat, €Paulus errauit; si traditurus est regnum, isti mentiuntur. €Absit! Nullus hic error, diuersitas nulla est. Paulus enim de €hominis adsumpti temporali locutus est regno, in quo uenturus €et &1iudicaturus est uiuos et mortuos&, sicut lectio uniuersa testa-€tur, qua praedicat Christum oportere &1regnare& cum sanctis €suis, &1donec& uacuatis omni principatu et potestate et uirtute et €dominatione &1ponantur omnes inimici eius sub pedibus eius €&1inimicaque destruatur mors.& @8 Hi autem ad principalem uim €retulerunt, in cuius perpetuitate commanens in aeternum €a patre filius regnum nec accepit aliquando nec posuit; semper €enim cum ipso regnauit, cata Iohannem ipso dicente: &1Regnum& @1 €&1meum non est de hoc mundo.& Apertius autem hoc Paulus ex-€pressit dicens: &1Hoc enim scire debetis, quoniam omnis fornica-€&1rius aut impudicus aut fraudator, quod est idolorum seruitus, €&1non habent hereditatem in regno dei et Christi&, ostendens unum €esse regnum patris et filii. @@Recte igitur patri tradet regnum qui dixit in monitis €&1regnum& non stare &1diuisum&. Vnde non sic sentiendum est, fra-€tres, ut pater accepturus sit quod non habuerit aut filius tra-€dendo quod habeat perditurus, cum et pater quod accepturus €est habeat et filius non careat quod daturus. Totum pater, €totum possidet filius; unius est quod amborum est; quod €unus possidet, singulorum, domino ipso dicente: &1Omnia quae-€&1cumque habet pater, mea sunt&, et iterum: &1Pater, omnia mea tua €&1sunt et tua omnia mea&, quia pater in filio et filius manet in €patre; cui affectu, non condicione, caritate, non necessitate, €decore, [2non diminutione]2 subicitur, per quem pater semper €honoratur. @8 Denique inquit: &1Ego et pater unum sumus.& €Vnde non diminutiua, sed religiosa, ut dixi, subiectione est €filius patri subiectus, cum quo originalis perpetuique regni €una possessio, coaeternitatis omnipotentiaeque una sub-€stantia, una aequalitas, una uirtus maiestatis augustae, unito €in lumine una dignitas retinetur. Si quid enim filio detraxe-€ris, ad patris, cuius habet totum, iniuriam pertinebit nec est €in illo aliquid, quod sit inferius, quia sicut pater nec plus €potest habere nec minus; alter enim in alterius plenitudine €infusus est, ut sit &1omnia in omnibus& deus benedictus, pater in €filio, filius in patre, cum spiritu sancto.  Ÿôÿ@@@@{1De aedificatione domus dei a Salomone}1 ‘@@Vellem, fratres dilectissimi, triumphali quodam modo €uti sermone nouique operis arcem sacram laudibus geminare. €Sed quamuis sit optimum laudare, quae dei sunt, tamen prae-€cipuum non est, quod cum gentibus uel Iudaeis potest esse €commune; nam et illi, si liceat uel si uelint, fortassis cultius €synagogas aedificent, cultius erigant capitolia, sed in his €omnibus operibus uero iudicio structores magis possunt pla-€cere quam sacerdotes. @8 Quid, quod aut nullum aut perrarum €est per omnem ecclesiam dei orationis loci membrum, quod €possit quamuis ruina in se mergentibus idolatriae aedibus þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ²¦’„nunc usque aliquatenus comparari? Nam et Salomonis acce-€pimus templum luculento opere fuisse constructum atque ita €elaboratum, ut nesciret inspector, in eo quid potissimum €miraretur: magnitudinem, opus, ornatum anne materiam; €ita enim in unum decorem uniuersa conuenerant, ut legitima €domus dei caduca illa ambitio putaretur. Quod si ita esset, €inter memorata impar cultu semper ecclesia inueniretur. @@Sed haec saecularia sine legitimo ac deuoto cultore €nec sufficientia nec necessaria honori suo protestatur deus, €hactenus dicens: &1Caelum mihi thronus et terra suppedaneum €&1pedum meorum. Quam mihi aedificabitis domum? Aut quis locus €&1ad requiem mihi? Omnia enim ista fecit manus mea.& In euange-€lio quoque sic dicit: &1Hierusalem, Hierusalem, quae interficis €&1prophetas et lapidas missos ad te, quotiens uolui colligere filios €&1tuos sicut gallina pullos suos sub alas et noluisti? Ecce remittetur €&1uobis domus uestra&; et iterum: &1Non relinquetur in templo lapis €&1super lapidem, qui non dissoluatur.& @8 Reprobat ergo tam in-€mensum, tam insigne, tam opulens templum, quia in eo uerum €non erat templum. Etenim hominum conciliabulum est con-€textio ista parietum, fidelis autem populus dei templum, €apostolo dicente: &1Vos estis templum dei et spiritus dei habitat €&1in uobis.& Et uerum est, nam sicut idolis insensatis similia tem-€pla conueniunt, ita uiuenti deo uiua templa sunt necessaria. €In his enim solis sacerdotum dei structura et propria est et €perennis, qua et Iudaeos et gentes uel ceteros antecedimus. Incomparabilis autem gloria ac uere deo digna, cum uno @1 €consensu, una fide alter alterum commendans deuotione consi-€mili conuertuntur ad deum et sacerdos et templum. Exsultate €igitur, fratres, aedificationemque uestram aede ista de nouella €cognoscite, cuius quoque capacitatem felici numero fecistis €angustam. Ex eo enim ipso, quod uos non capit locus, exinde €intelligitur, quia fides uestra capit deum. Igitur ne quis operis €rationem a me forte disquirat, paucis insinuabo. @@In totius fabricae fundamentis non sicut in Iudaeae €templo plurimi, sed magnus, praeclarus, pretiosus ac speciosus €unus est lapis, qui quadrae turris totam solus sustinet molem. €Cui non innumerabilis uarie famulatur acies ualidissima co-€lumnarum, quia illi septem solae sufficiunt; non aeneum €inhaeret mare, quia illi perennis fontis sui uiuum inest mare, €non quod naufragos faciat, sed quod naufragos ad uitam €suauem perducat; non aurum, non argentum, quia in suis €martyribus computat totum. @8 Non fenestrarum lumen im-€plorat, quia sol aeternus in eo manet. Inaestimabilia unius €plenitudinis tria illi sunt membra, unum secretarium et €patentes semper duodecim portae, quas ab hostili defendit €impulsu in modum tau litterae prominens lignum. O res uere €miranda! Cotidie aedificatur et cotidie dedicatur; floribus €perpetuis ac diuersis gemmis, lapidibus, margaritis per mo-€menta distinguitur et quia opus est uiuum, tectum non habet €nisi caelum. @@Dicam praeterea, quae cotidie merces, quae impen-€datur annona. Omnibus peraeque unus panis cum signo €datur, aqua cum uino, sal, ignis et oleum, tunica rudis et unus €denarius; quem qui libens acceperit acceptumque non spre-€uerit, sed in labore usque ad ultimum perdurauerit, turri €completa inaestimabiles diuitias in ea commanens possidebit. @@Memorandum quoque necessario est etiam illud, a quo €quid agatur in templo. Sacerdos uocat, ostium credulitas €aperit, simplicitas introducit, intellectus inuitat, ueritas per-€suadet, timor excubat, disciplina coercet, continentia [se] €refrenat. Stat in angusto fides, in secreto pudicitia, in primo @1 €innocentia, aequitas in medio, in fine patientia. Pax colligit, €caritas ligat, sollicitudo custodit, iustitia distribuit, pietas €ministrat, puritas supplicat, spiritus postulat, spes promittit, €sapientia domus domina praerogat munera. @8 Exsultate, €seniores: uos estis huius operis firmamenta. Exsultate, iuue-€nes: uos estis lapidibus adamantinis meliores. Exsultate, €pueri, sacrae turris dulces ac sine pretio margaritae. Felicia, €exsultate, coniugia: meliores ornatui gemmas sculpitis, quam €uos estis. Exsultate, uiduae: quadratura uestrae uirtutis €&1angularis lapidis& coniugio cohaeretis. Exsultate, uirgines: €omnem istam celebritatem honore uestri floris ornatis. Exsul-€tate, diuites, praerogationibus crebris et iustis ueri diuites €facti; promotioni etenim caelestis uestrae dignitatis debetur €diuini operis perennis ista laudatio. Exsultate, pauperes €[spiritu]: per uos et in uobis dei maior est domus; nam et €omnibus aequales estis et pedaturas omnes uestri corporis €ambitu superatis; denique sancti diuites pauci sunt, uos €plures estis. @@Haec sunt, dilectissimi fratres, charismata uestra, €hae uirtutes, quibus Hierusalem spiritalis instruitur, quibus €sacrae orationis iste locus nouus et populus cotidie Christi €dei et domini nostri prouidentia comparatur. Hic labor noster €illustris, haec gloria omnium sacerdotum, hoc mysterium deo, €hoc opus carum, hoc opus uiuum carnaliter geritur, sed spiri-€taliter promouetur. Praestabit autem deus pater omnipotens, €ut, quomodo isto in terrestri domicilio ei gratias agimus, ita €in caelestibus regnis uberiores sanctis cum omnibus referamus. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus de continentia}1 ‘@@Si cui forte asperum uidetur ac durum, quod fiduciali-€ter loquimur, fratres, rerum paene contra naturam, iamiamque €desinat permoueri, intellegens Christianae uirtutis hanc esse €maximam gloriam, ipsam calcare naturam. Sed quia uirtutem €uoluptates semper offuscant nihilque unicuique, nisi quod €amauerit, rectum est, maxime quod uno desiderio omnes exco-€lunt populi, dubium non est, quia aut hostis publicus aut certe €iudicatur insanus, quisquis nuptias dissuaserit. @8 At ego non €pertimescam, sermonis publici quae de me fabuletur inuidia; €non enim nuptias condemno, sed nuptiis meliora praepono, €et quidem etiam apostolo hortante sic Paulo: &1Dico autem €&1innuptis et uiduis: bonum est illis, si sic perseuerauerint sicut €&1ego; si autem non fuerint continentes, nubant: melius est enim €&1nubere quam uri.& Alio autem loco ait: &1Hoc dico secundum €&1ueniam, non secundum iussum; uolo autem omnes uos esse sicut €&1et me&, ac per hoc ideo nubere melius, quia uri deterius. &1Omnia& €quidem &1licent, sed non omnia expediunt.& Iam te hic, Christiane, €cognosce, elige quid uelis: remedium an sanitatem. @@Denique si uidetur, conferamus, quae sit inter uirgi-€nem nuptamque discretio. &1Nupta cogitat, quemadmodum €&1placeat marito&, uirgo, quemadmodum deo. Haec extrariis orna-€mentis ornatur; longe illa ornatior, aliunde quia nescit ornari. €Haec uariis unguentis et odoribus fragrat; illa unici floris sui €quouis prato iucundioris caelum ipsum honore laeto respirat. €Haec liberis gaudet; at illa liberorum non timet orbitatem. €Haec eorundem blanditiis uernantibus pascitur et incrementis €adolescentibus cotidie delectatur; at illa aegra fastidio €nouem mensium non baiulat pondus, sub incerto partu parien-€tis nascentisque de salute non gemit nulliusque momentis €omnibus uariae sollicitudinis cura torquetur. @@Sed dicet aliquis: 'Etiam Maria uirgo et nupsit et €peperit.' Sit aliqua talis, et cedo! Ceterum illa fuit uirgo post @1 €connubium, uirgo post conceptum, uirgo post filium. Denique €si esset aliquid uirginitate melius, dei filius hoc magis potuerat €suae matri praestare, cui praestitit, ut rediuiuae uirginitatis €honore polleret. Itaque in statu, quo nata es, permanens, €uirgo, gloriare sanctique pudoris florem nulli legi subiecta €fidei thesaurum custodi. Esto sancta et corpore et spiritu, €amore Christi ignem carnis exstingue, ut de resurrectionis €gloria, quam hic iam tibi uindicas, taceam, in qua, ut dominus €ait: &1Neque nubunt neque nubentur, sed sicut angeli erunt.& €Magnum consequere beneficium, si deo uiuas puris moribus €libera et hominis non sis ancilla. @@At tu, uidua, secundas cur desideras nuptias, cum €temperare uideas apostolum primas? Cuius ista sunt uerba: €&1Tempus coartatum est; superest ut qui habent uxores, sic sint þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ²§•„&1quasi non habentes; praeterit enim figura huius mundi.& At cum €ante annos ferme quadringentos uel eo amplius apostolicum €hoc operetur edictum, quo et uiuaciores fuere homines et ra-€rissimi Christiani, cur ego Christiano orbe ipso paene iam to-€to hominumque uiuacitate mundo senescente detrita &1obtun-€&1dam uerbis palpantibus& aciem ueritatis ac non plene denuntiem, €obseruantiae qua perfectione dei cultus debeat custodiri, apud €Salomonem maxime cum scriptum sit: &1Et si multiplicentur, €&1non oblecteris in illis; si non est timor domini cum illis, non €&1corrideas animae illorum; melior est enim unus timens dominum €&1quam mille filii impii&? @8 Cum haec ita sint, age uidua, quae €sicut innocens uirgo nubere saepe festinas, interroganti respon-€de, bonumne amiseris maritum anne malum. Si malum et €desideras nubere, digna es, quam peior affligat; si bonum, €fidei serua signaculum: pati non meretur iniuriam ipse, cui €perhibes testimonium. Vbi est ille, qui inuicem desiderantibus €uobis tardior ceteris uidebatur primus matrimonii dies? Vbi €pretiosae uirginitatis festa, utrisque dulcis occisio? Vbi amor, €qui in aequo unitoque coniugio, e duobus altero superante, €non moritur? @8 Tune non illa es, quae mariti corpus exposi-€tum lauisti lacrimis, osculis detersisti, crinium damno uelasti, @1 €scissis genis, liuore foedatis uberibus, sordido plus puluere €tecta quam ueste? Tu, inquam, non es, quae nunc caelum €ipsum ululatibus rumpens post talem maritum puncto tem-€poris uiuere te non posse clamabas, nunc clusis dolore gemiti-€bus saepe intermortua spiritu, labentibus membris ad terram €incertas reddebas exsequias, cui magis lacrimas commodarent: €mortuo anne morienti? Post haec si libet nubere, omnia illa €mentita es. @8 Quid hoc est? Ecce rursus ad lenocinia redis, €colorem de pyxide mutuaris paulo ante damnatum. Ecce in-€dulgenter excolis crinem; odorato puluere luctus puluerem €mutas; in stibio fletus includis; ornamento ligas quod sus-€pendio uoueras collum; ab speculo oracula inquiris, quam €commode possis circumscribere petitorem. Quicquid feceris, €uirgo iam non eris; unum tamen scio, quia nihil distat €a prodigio, quisquis alterius causa et formam mutat et mores. @@Sed dicis: 'Ardor me tenerae compellit aetatis.' Credo. €Ecce nupsisti. Vt de fragilitate humanitatis, casibus ut de €ceteris taceam, ecce maritum tuum postridie aliqua necessitas €rapit, quae a te longe distractum decennio uel eo amplius, ut €adsolet fieri, detineat relegatum. Quid facies? Obseruabisne €redeuntem, an ardori quaeres aliunde remedium? Si obseruan-€tiam pollicere, sine dubio fallis, cuius inpatientiae professio €iam tenetur. Si es autem sumptura remedium, dubium non est €hoc esse solum, ut flammas tuas maritalis gladii contempla-€tione compescas. Mihi crede: non habet concupiscentia locum, €ubi patientia dominatur, ubi uiuitur sobrie, ubi mors timetur. €Itaque hanc obseruantiam, hunc timorem, quod est uerius €atque iustius, transfer ad deum et, quale uelit illud sit, €repente exstinguetur incendium. @@Sed sic ego in rebus demoror prope sanis, quasi, quae €uere exsecranda sint, iam correcta sint crimina. Pudet me €dicere in populo graui anus saepe uideri nouas nuptas, quarum €paene plures sint nuptiae quam natales. Quae non rogantur €ut nubant, sed ut dormiant inuitantur, propiores sepulcro €quam thalamo; quae, ipsae cum pereunt, detestabili exemplo @1 €adolescentulas quoque perire compellunt. Quis has diligat €filius, quis maritus, confundentes sanguinis iura, delentes €merita maritorum, adulantes uiuis, mortuis suspirantes, nunc €odientes ueteres, nunc nouos filios similiter et maritos? At €e diuerso ipsae aestiment, quid sint, quibus in tam solemnibus €uotis saepe contingit, ut nec filios habeant nec maritos. Talis est etiam causa maritorum, ad quos aliquid loqui super-€fluum est, quia, si uxor et maritus &1in carne& sunt &1una&, dubium €non est, quia quod alter audit amborum est. Quid agam, quo €me uertam, nescio. Non enim uideo, quid in exhortationibus €diuini ac ueri cultus gentibus praedicem. Felicitatemne uirgi-€nitatis? At habent suas, et si non felices, habent tamen. Sin €uero ad uiduitatis sudorem gloriosum palmamque prouoca-€uero, nobis fortassis insultent, quia nostrae sacrae uirgines €uiduaeque magno pro inmortalitatis praemio, suae autem €gratis laborent. Verum hoc est solum, nos in quo uincimus, €quia pro sua sanctitate Christianae plus nubunt. Adde quod €gentibus, quod sine dolore magno uel gemitu non potest dici. @@Quae enim uox, quae increpatio has condigne possit €arguere, quae dedecus suum sacrilegio dotantes &1membra Christi& €daemoniorum seruis addicunt, &1dei templum& profanis patefa-€ciunt, sacraria usque ipsa denudant, sacra confundunt amissa €luce laetantes in tenebris, habentes fana, non domos? Digne, €digne iugulantur quae Christi ingratae beneficiis sponte ad €mortem, de qua euaserant, reuertuntur. @8 Cum igitur semper €insidietur se non quaerentibus diabolus, aestimate, quid faciat €inuitatus, cui omnes nocendi aditus reserati praestant sine €pugna, sine ullo labore uictoriam. Non enim conabitur in €dicionem redigere suam, quae esse eius ambiuit ancilla? In €domo denique quae geruntur, sed et ipsis in fanis, Christiana €fidelis, sine te esse non poterunt, quia uxor infelix es, si nescis, €quid agatur in domo, infelicior certe, si scieris. @@Proponamus itaque, ut saepe contingit, in unum €sibimet conuenire diuersae religionis diem, quo tibi ecclesia, €illi adeunda sint templa. Quo genere unusquisque suum sacri-€ficium procurabitis, quo sumptu, quibus uasis quibusue €ministris? At si discrete fiunt ista, nihil prodest. Ex uno enim €proficiscendo et in unum remeando, si non confusione, uel €errore fiunt una. Quid, quod illius sacrificium publicum est, @1 €tuum secretum? Illius a quouis libere tractari potest, tuum €etiam a Christianis ipsis minime consecratis sine sacrilegio €uideri non potest? @8 Postremo detestabilis est uiuendi €condicio, ubi non licet facere uxori, quod marito placet; ubi €proponis, quia nihil te gerere sinit, nisi quae disposuerit prior €ipse compleuerit. Quod si factum non fuerit factumue dis-€plicuerit, tum tota mugiet litibus domus, blasphemabitur deus €arreptoque forsitan ipso sacrificio tuo tuum pectus obtundet, €tuam faciem deformabit praestans aliquando et beneficium, €cum te iubet ad ecclesiam non uenire. @8 Sed multo peius est, €si places marito: neque enim sine sacrilegio possis placere €sacrilego. Vt rem compendio transigam: utique a templo €regrediens necessario enarrabit tibi sciscitanti sibi de utriusque €salute uel unanimitate deorum quae fuere responsa. Si terribi-€lia, consternata metu forsitan ipso cessante illicita eis uota €donabis (quod maritis etiam sub fidelibus multae fecere €peiores, Euae non discipulae, sed magistrae; illa enim decepta, €hae sua sponte se diabolo dediderunt). Sin uero pacifica et €salutaria, profecto laetaberis eique tanto pro nuntio morigera €coniux pacem si non ingeris, nec negabis. @@Quid agis, misera? Quid, uesana, laetaris? Non €est pax ista, sed bellum; non osculum, sed uenenum. Pro €nefas! Adhuc fumantia busto complecteris membra sudorem-€que sordidarum uaporis ararum carne tua deterges, iocaris, €blandiris, obsequeris. Et si quod forte acceptum relatumue €fuerit a fanatico solemne mysterium, ipsa suscipis, ipsa €reponis, ipsa custodis. Vna cibum praeterea capis, reliquias €poculi propinati lambendo labris exhauris futurique haustus €quasi quasdam primitias auspicaris, totum prorsus iniquitatis €spiritum libens concipis per maritum: infelix, iam plus in te €est quam in templo remansit! @8 At si te serues atque conti-€neas, aestimabit non amore diuini cultus, sed alterius alicuius €desiderio in suam hoc contumeliam procurari: castitatis €obseruantiaeque uirtutem deuocabit in crimen. Quid enim €ille mali non suspicetur, non efficiat diis crudelibus, diis adulte-€ris seruiens? Itaque deinceps fuge, uirgo, fuge, uidua, nuptias €tales. Excusatio prorsus nulla competit tibi. Si continens esse €non poteris, saltem noli tuas nuptias fenerare, ne in illo resur-þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ²§˜’ˆ‰rectionis die inter plurimos maritos non possis, cuius fueris €uxor, agnoscere. Noli esse sacrilega, noli proditrix legis. Pro-€fano cur nubas, cum possis nubere Christiano? @1  Ÿôÿ@@@@{1Incipit tractatus de natiuitate domini}1 ‘@@Licet sectae sint plures, quae iniuriam Christi fabulari €nitantur, tamen tres sunt quodam modo principales. E quibus €duae eius, quem cupiant deprauatum, simulant se esse cul-€trices. Vna denique asserit Iesum Christum ab utero uirginis €Mariae sumpsisse principium deumque exinde ob iustitiam €factum esse, non natum. Alia modestius, sed mordacius nocens €dicit quidem dei filium deum, sed non ex patre nobilitatis €perpetuitate progenitum fuisseque tempus, quando non fuit. €Tertia Iudaea est uere caeca, quae cum in lege, ut dicere solet, €sua legat ubique duas patris et filii designari personas, tamen €nunc usque contendit deum filium non habere. @8 Quibus €omnibus exempla uel ratio, quam prosecuturi sumus, argu-€mentationis totius uno ictu omnes neruos abscindet. Quaprop-€ter duas esse natiuitates domini nostri Iesu Christi necessario €scire debet populus Christianus, ne quem patiatur errorem: €unam, qua natus est; alteram, qua renatus. Sed sicut est €spiritalis prima sine matre, ita sine patre secunda carnalis. €Haec miranda, inenarrabilis illa, propheta dicente: &1Natiuita-€&1tem autem eius quis enarrabit?&. Cur autem sit inenarrabilis, pa-€tre loquente noscamus; dominus ipse nos edocet: &1Eructuauit&, €inquit, &1cor meum uerbum bonum& et cetera, et apud Salomonem €hactenus dicens: &1Ego ex ore altissimi prodiui ante omnem €&1creaturam.& @@Cum haec ita sint, humanitas, te, uersuta, cognosce €uel sero et intemperanti linguae silentii frenos impone. €Dementiae genus est inuisibilis incomprehensibilisque uelle €opinari secretum eiusque interna discutere, cuius extraria €nequeat suspicari, quia deus hoc est quod est; quod uero €homo definiendum putauerit, non est. Nam et Iohannes €apostolus in euangelio quid praedicet, fratres, accipite: &1In €&1principio&, inquit, &1erat uerbum et uerbum erat apud deum et deus €&1erat uerbum; hoc erat in principio apud deum.& @8 Admirabilis €gratia, fratres dilectissimi, conspicuae ueritatis, quae dum €secerni potest, tamen sibimet externa esse non potest. Si enim €uerbum in deo est et deus est uerbum et hoc est, in quo est, @1 €quod est ille, qui inest, duplex persona, duplex uocabulum, sed €originalis perpetuitatis ac deitatis est una substantia, domino €ipso dicente: &1Ego et pater unum sumus.& Quod non utique sic €ait, ut in unum duos redigendo confunderet, sed ut duorum €unam diuinitatis potestatisque esse omnipotentiam nos doce-€ret. Sequitur ac dicit: &1Omnia per ipsum facta sunt ac sine ipso €&1factum est nihil.& @@Videamus nunc, optime Christiane, quemadmodum €inter patrem filiumque tempus infulcias: si enim tempori, €non sibi, debent, quod est alter alteri obnoxius, procul dubio, €ut tu uis, maior est natura quam deus. At cum naturam ex €nihilo fecerit Christus, sit autem ex natura tempus, ineptum €satis est opus suo praeponere artifici ac per hoc solum interest, €quod soli se sciunt. Denique apud Esaiam ad filium &1sic dicit €&1dominus deus sabaoth: Fatigata est Aegyptus et mercatus €&1Aethiopum; et Sabain uiri excelsi ad te transibunt et tui €&1erunt serui et sequentur te alligati compedibus et adorabunt te €&1et in te precabuntur, quoniam in te deus est et non est deus ali-€&1us praeter te&. @8 Sed et Ieremias eodem spiritu loquitur dicens: €&1Hic est deus noster et non deputabitur deus alius absque ipso. €&1Qui adinuenit uiam prudentiae et reuelauit eam Iacob puero €&1suo et Israel dilecto sibi. Post haec in terris uisus est et cum €&1hominibus conuersatus est.& Qua in specie spiritu sancto lo-€quente noscamus: &1Et homo est&, inquit, &1et quis cognoscit eum?&. Si ita est, quomodo ergo posset agnosci, prodidit Esaias his €uerbis: &1Audite itaque, domus Dauid: Non pusillum uobis cer-€&1tamen cum hominibus, quoniam deus praestat agonem. Propter €&1hoc dabit deus uobis signum: Ecce uirgo in utero accipiet et €&1pariet filium et uocabis nomen eius Emmanuel. Butyrum et mel €&1manducabit, priusquam cognoscat puer bonum aut malum.& Quod €signum ex prodromi quoque eius designatione dilucidauit alio €loco his uerbis: &1Ecce mitto angelum meum ante faciem tuam, €&1qui praeparabit uiam tuam.& Quis est iste angelus, fratres, nisi €Iohannes baptista? Cuius est praeparatio: &1Vox clamantis in €&1deserto: Parate uiam domini, rectas facite semitas dei nostri.& @@Nunc uideamus quae consequuntur. Per idem tempus €duae cognatae concipiunt, una contra spem, altera uerbo. Haec €miratur se habere, quod nescit, laetatur illa quia scit. Elisabeth €sterilis fecunditate tumet feliciter uenter, Mariae maiestate. @1 €Illa praeconem portat, haec iudicem. Exsultate, feminae, €promotionemque uestri sexus agnoscite. Culpa deleta ueteri €ecce per uos iungimur caelo: anus enim peperit angelum et €uirgo deum. Hic est deus noster, qui dignitate interim seposi-€ta, non tamen potestate, amore hominis sui, cuius formam €fuerat subiturus et creaturam, ut angelus, homo, puer, spon-€sus, gigas, crucifixus, sepultus, &1primogenitus a mortuis& di-€ceretur, hic est, inquam, qui &1in omnibus omnia est&, quoniam €per ipsum et in ipso sunt omnia. @8 Nec uos moueat, fratres, €saecularis ac uere puerilis inconsideratorum hominum disputa-€tio, qui ideo iustum patiuntur errorem, quia Christum non ex €deo considerant hominem factum, sed ex homine [2deum]2. €Ceterum si spiritaliter saperent, in ipso, quod infirmissimum €putant, hoc potissimum praedicarent. Etenim uere perfectus €deus non esset, si esset aliquid quod esse uolens esse non pos-€set. Denique uultis scire conpendio ueritatem? Factus est €quod non erat, nec tamen desiit esse ante quod fuerat. @1  Ÿôÿ@@@@{1De humilitate}1 ‘@@Sapientes, ut uideri uolunt, Graeciae uiri praeter cete-€ros curiosi otioso negotio cor suum ultra quam licitum est €argumentis insolentibus extulerunt. Hi cum ascendunt uerbis €in caelum, cum deum persuadent hoc esse quod uolunt, cum €adsimulant se nosse rerum naturae secreta, cum stellis nomi-€na, soli labores inponunt, cum errores suos lunari circulo €adscribunt, cum ingenii sui carmen coli uel maxime cupiunt, €sic se et alios perdiderunt. @8 Nam mutato nomine et cultu, €quasi promota somniis, illas scholares calumnias dei usque €ad ecclesiam transmiserunt, ut in ipsa quoque, si insanire cui-€quam libeat, deus illi non colendus sit, sed quaerendus. Quod €nunc faciunt infideles, de quibus scriptura diuina quid pronun-€tiet, audiamus; cuius ista sunt uerba: &1Deminuerunt ueritates €&1a filiis hominum. Vana locuti sunt unusquisque ad proximum €&1suum; labia dolosa; in corde locuti sunt mala. Disperdat deus €&1uniuersa labia dolosa, linguam magniloquam; qui dixerunt: €&1Linguam nostram magnificabimus, labia nostra a nobis sunt. €&1Quis noster dominus est?&. @@Hanc superbiam propheta tumidi cordis euitans sic €infit ad dominum: &1Domine, non est exaltatum cor meum.& Cum €scriptum sciat: &1Homo uidet in facie, deus in corde&, nonne in-€iuriosum uel superuacaneum putabitur deo indicare quod €nouerit? Absit. Indicat ille, sed nobis, quos cupit quod facit €ac praedicat imitari. Ergo inquit: &1Non est exaltatum cor €&1meum&, docens &1optimum& esse &1sacrificium deo cor contribulatum&. €Quapropter, fratres, &1efferendum non est& prosperis &1rebus, sed& €timore &1dei intra mansuetudinis& metas uerecundiae freno &1cohi-€&1bendum&, ut possimus merito mereri, scriptura quod dicit: €&1Proximus est deus contribulatis corde et humiles spiritu saluabit.& Sed et dominus ipse nos pio promisso quid hortetur, accipite. €&1Venite&, inquit, &1qui laboratis et onerati estis et ego reficiam uos. €&1Tollite iugum meum super uos et discite a me, quia mitis sum et €&1humilis corde, et inuenietis requiem animabus uestris.& Deus @1 €noster, fratres, humilis corde est et ineffabilis eius illa sapien-€tiae ac uirtutis potestas intra hominem susceptum iacet, €magis admirabilior, quia tantus est et talis. Et homo curiosus €cor suum extollit conaturque eius comprehendere altitudinem, €cuius non sequitur humilitatem! þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ²¨‰•@@Sequitur ac dicit: &1Neque elati sunt oculi mei.& Oculo-€rum peior est causa, quia exaltatio cordis ad paucos pertinet, €oculorum elatio ad omnes. De quibus Iohannes discipulis quid €praedicet, omnibus est in usu: &1Nolite&, inquit, &1diligere mundum €&1neque ea, quae in mundo sunt. Si quis dilexerit mundum, non €&1est caritas patris in eo, quoniam omne, quod in mundo est, €&1concupiscentia carnis est et concupiscentia oculorum et ambitio €&1saeculi.& His enim auctoribus concipitur, his ducibus geritur, €his ministris impletur quicquid cotidie concupiscentia, am-€bitione, auaritia ardet in saeculo. Quare utraque sunt uana, €quia et cordis exaltatio nullos fructus inuenit et oculorum €extollentia de alio in aliud elata quicquid uiderit mobilitate €fugaci statim deperdit. @@Dehinc sequitur: &1Neque ambulaui in magnis neque €&1in mirabilibus super me. Magna eloquia dei sunt, ipse mirabilis €&1in excelsis.& Cum in periculis esset, si in his propheta non am-€bulet, quomodo bonum insuper sibi opus adsignat ab illis €recedendo, in quibus oportuerat ambulari? Prioribus, fratres, €posteriora respondent: de rebus enim loquitur saecularibus. €&1In magnis et mirabilibus& se dicit non ambulasse, utique non €dei, sed in illis, quae magna ab hominibus hoc putantur in €saeculo. At &1cum addidit: super me&, ostendit numquam se €elatum fuisse, cum posset. Nulli enim facilius efferuntur, nisi €quos inopinati honoris culmen extollit. @8 &1Dauid& quippe &1humi-€&1lis, abiectus&, ignobilis sui iacebat in domo patris, oues semper €pascendo propemodum peregrinus. Innocens cum innocentibus €deputatus hic &1placuit deo. Vnctus in regem&, spiratus in uatem €&1non insolescit in regno&, obumbrat neminem prophetae terrore. €Iniurias suas non exsequitur regia potestate; odientes se €diligit; inimicis parcit; &1parricidalibus filiis& ignoscit. Persecu-€torem suum et, quod magis est, regem aliquotiens a deo in €manus traditum sibi mauult semper timere quam occidere, €inuerso gratus officio, deo dei munus retinendo placiturus. @1 €Rex mansuetus, pater pius, propheta modestus. Totum potest, €a toto dissimulat; magnis ac mirabilibus saeculi non mutatur; €mitem humilemque retinet ubique pastorem. @@Post adiecit: &1Si non humiliter sentiebam, sed exaltaui €&1animam meam.& Videamus, ne forte propheta ipse se inpugnet €exaltando animam suam, qui cor suum se non exaltasse glo-€riatur. Non sibi repugnat, sed ostendit animae esse sublimi-€tatem superiora uicisse, quia &1qui se exaltauerit, humiliatur et €&1qui se humiliauerit, exaltatur&. Animae enim depressio cor €elatum est, cor cohibitum promotio est animae. Huius rei €testes sunt nobis duo homines propheticum carmen suis acti-€bus exponentes, pharisaeus et publicanus dei stantes in €templo. @8 Pharisaeus insulse manus tendit in caelum, quae €caedis saepe, saepe ministrae sunt rapinarum. Oculos inpu-€denter extollit, quorum lenocinio mundus in flore est. Intonat €lingua, caret quae numquam ueneno serpentis, et, quod omni €est maius insania, deo se laudat. Publicanus autem non mem-€bratim deum, sed totus exorat, quia timore totus est humilis, €sua peccata contestans, secundum domini dictum a quo €procedunt uniuersa genera peccatorum, pectus crebro percu-€tiens quodam modo cor suum manu uerecunde castigat postu-€latque tantum ueniam delictorum taciturnitate, non uoce. €Quorum quis quid sit consecutus, accipite: qui totum sibi ipse €promiserat, inanis, qui nihil praesumpsit, iustificatus de tem-€plo discessit. @1  Ÿôÿ@@@@{1Incipit de baptismo}1 ‘@@Recte sanctissimus Dauid ait: &1Beati quorum remissae €&1sunt iniquitates et quorum tecta sunt peccata&, quia beatus esse €non potest, fratres, in prima natiuitate persistens, quem aes-€tuantium delictorum fax incensa omnibus momentis exurit; €qui paedorem sui secum carceris portat; qui carnificem sentit, €antequam uideat; qui nomen iudicis pertimescit; qui, sicunde €susurrus ingruerit, se quaeri, se aestimat inueniri; cui securi-€tatis profectus est nullus, etiam si contingat ei accusatore €carere, teste conscio, cum se ipso carere non possit, quia €uiolentior omni tortore conscientia numquam suum deserit €peccatorem. @8 In hoc reatu, fratres, usque nunc fuistis. Sed €fortiter examinati estis. Sed ut indulgentiam perciperetis, pro €uobis bene uigilastis, optime estis auditi. Nouum iudicii genus, €in quo reus, si excusauerit crimen, damnatur, absoluitur, si €fatetur. O magna potestas, magna peritia, magna pietas €iudicis nostri, a quo uniuersi generis peccatores, ut possint €beate uiuere, puniri festinant. Descendit quippe gladius pius €in uiscera peccatoris et uno eodemque ictu, incolumi corporis €manente materia, interficit &1hominem ueterem&, creat nouum, €sacri gurgitis elemento sepelit. Et cum omnium aquarum €natura sit talis, ut, cum in profundum homines susceperit €uiuos, euomat mortuos, aqua nostra suscipit mortuos et euomit €uiuos, ex animalibus ueros homines factos, ex hominibus in €angelos transituros, si prouectus aetatis eorum infantiam non €mutauerit. @1  Ÿôÿ@@@@{1Incipit tractatus de Esaia}1 ‘@@Propheta quod pro ueteri uinea, quae a domino in €Aegypto fuerat instituta, postulabat ad tempus nouellae €profecisse, inscriptio ipsa tituli psalmi lecti declarat; sic enim €se habet: &1In finem pro his qui immutabuntur.& Iudaicus etenim €populus, qui prior uinea dei dictus est, floruit quidem, sed €infeliciter flore discusso nullos potuit fructus afferre. Denique €pro fructibus spinas generauit, pro uua labruscam. Cuius €abhorrens infelicitatem dominus rei, aliam sibi, id est populi €nostri, sua pro uoluntate plantauit, in quam omnis fructus €propheticus decucurrit. Hic mihi, rustico uestro, beatissimi €ignoscite agricultores, si quid uestrae sollertiae, uineae in €ratione reddenda, ignauia nostra detraxerit. @@Igitur, ut optime saepe recolitis, mensura seruata €amputatur in surculum palmes, in scrobem dimittitur, ut €animatus ibidem genitalis humoris manente semper secum €substantia nutriatur. Auxiliare illi necessario iungitur lignum, €cuius tutela defensus sese sustollat. At ubi adoleuerit in uitem €perfectam ad iugumque peruenerit, eius omnes crines luxuriosi €falce tonduntur, pura materia tabulatis infertur, nodis adstrin-€gitur, ne a ligno, quo portatur uel cuius adminiculo uel ducatu €in uberes fructus longius inuitata producitur, ui aliqua separe-€tur. @8 Tum solemniter plorans clementer imbre suo rorat con-€ceptaque musti felicibus lacrimis fluenta denuntiat. Statim €oculis apertis folia radiata procedunt, quibus subiecti ac se €commendantes sequaces fructus adridunt, quos solis ardores, €pluuiae uentique exercendo prouehunt ad maturitatemque €perducunt. At ubi uindemiae uenerit tempus, decore dissipato, €passim uua detrahitur in torcularique operariorum pedibus €subiecta calcatur, prelo premitur duabusque tabulis uehe-€menter urguetur, donec omnis dulcedo medullitus exigatur €sicque pretiosum fluentum a suis calcatoribus et bibitur et €patris familias cellis uinariis infertur, ut melius ueterescendo €reddatur. @1 @@Quantum spiritaliter mediocritas nostra conicere €potest, computatus ad mensuram palmes competens intellegi-€tur legitimo examinis numero examinatus. Scrobem fontem €sacrum debemus accipere, qui uera sarmenta homines suscipit €mortuos et inspiratos aqua caelesti mox efficit uiuos. Lignum €auxiliare, quo tenditur uel portatur, crucis est dominicae €signum, sine quo uiuere immortalitatemque apprehendere in €toto non potest Christianus. Quod tabulatis infertur, caelestis €uiae uitaeque altitudo monstratur. @8 Ligaturis adstringitur, €cum renuntians saeculo sponsione facta spiritaliter sacris inter-€rogationibus obligatur. Luxuriosi crines falce tonduntur, id est €omnia omnino peccata baptismate spiritusque sancti uigore €amputantur. Plorat feliciter uitis purgata materia; de homine €loto felicius manant doctrinae caelestis diuina fluenta, ruptis €oculis, id est spiritaliter patefactis. Praecedentibus foliis €fructus sequela sese commendat; similiter Christianus moni-€tis diuinis praecinentibus obsecundando, in quibus aeternae €fructus est uitae, et defenditur pariter et nutritur. @8 Ad iugum þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ²¨‹–‚peruenit, cum praerogata omni facultate pauperibus crucem €suam portans consummata omni iustitia expeditior sequitur €Christum. Vi tempestatis, solis atque imbris ad maturitatem €cogitur; et iustus temptationibus crebris, magnis ac uariis €perducitur ad coronam. At ubi uindemiae uenerit tempus, id €est persecutionis dies, passim uuae diripiuntur, id est inconsi-€derate sanctis hominibus uiolenta infertur manus. Ad torcular €conportantur; id est ad supplicii locum deducuntur. Ab €operariis ibidem conculcantur, hoc est summa cum contumelia €a persecutoribus illusi iugulantur. @8 Sucus earum in ultimo €preli pondere duabusque tabulis exsiccatur; similiter iudicii €die a Christo secundum tabulas legis confessorum sanguinis €uindicta usque ad ultimum quadrantem exigitur. Calcatores €de eodem musto bibunt; et persecutores saepe credentes in €Christum calicem pretiosum, quem paulo ante calcando fude-€rant, gustant, aliqui etiam bibunt. Mustum patris familias €cellae reconditur, ut pretiosius transfretatione reddatur; et €martyr dominicae habitationis in recondita adsumitur, ut €ibidem ex homine in angelum transfusus aeternae uitae beati-€tudine glorietur. @1  Ÿôÿ@@@@{1De natiuitate domini et maiestate}1 ‘@@Secundum quod deus suos promiserat per prophetas, €filium suum saluatorem generi humano se esse missurum com-€modum, tempore maturo, diuinitatis interim dignitate deposi-€ta, non tamen potestate, caelo egressus metatura praedicta €sacrario templi uirginalis hospes pudicus inlabitur ibidemque €qualis uelit esse disponit. Immo quod iam olim disposuerat €complendum latenter adsumit. Namque requiescit libens flo-€rentissimo in domicilio castitatis et in uisceribus sacrae uirgi-€nis comparat sibi corpus suo iudicio nasciturus. In hominem €coaptatus integumento carnis includitur deus humanamque €uitam mutuatur de tempore, qui praestat temporibus aeterni-€tatem. @8 Mira res! Concipit Maria de ipso, quem parit; tumet €uterus maiestate, non semine, capitque uirgo, quem mundus €mundique non capit plenitudo. Interea promouent suum mem-€bra factorem et opus sui figura uestit artificem. Parturit Maria €non dolore, sed gaudio; nascitur sine patre filius, non totus €matris, sibi debens quod conceptus est, donans matri quod €natus. Quae principaliter stupet talem sibi filium prouenisse, €qui ex se natus non crederetur, nisi, sicut fuit uirgo incor-€rupta post conceptum, permaneret talis quoque post partum. @@O noua ratio! Amore imaginis suae coactus in infan-€tem uagit deus patiturque se pannis alligari, qui totius orbis €debita uenerat soluturus. In stabuli praesaepe deponitur popu-€lorum pastorem pabulumque se esse contestans. Subicit se €gradibus aetatis, cuius aeternitas in se non admittit aetatem. €Totum contra conscientiam suam ut homo infirmus patitur, €ut homini mortis lege consumpto inmortalitas tribuatur. €Haec est enim potestas dei, ut saluo quod est possit esse quod €non est. @8 Hic est deus noster aeterni dei coaeternus filius. €Hic &1et homo et deus&, quia &1inter& patrem hominesque adstitit €&1medius&, probans infirmitatibus carnem et uirtutibus maiesta-€tem. Hic sol noster, sol uerus, qui clarissimos ignes mundi €germanos astrorumque candentium polorum claritatis suae de €plenitudine accendit. Hic, qui semel occidit et ortus est rursum @1 €numquam repetiturus occasum. Hic, inquam, quem &1duodecim& €radiorum, id est apostolorum duodecim, &1corona& circumdat, €quem per ambitum totius orbis non muta &1quattuor animalia&, €sed salutiferis praedicationibus quattuor circumferunt euange-€lia. Cuius quam uim habeat amictus et currus, his uerbis €propheta testatur: &1Deus sicut ignis ueniet et sicut procella €&1currus eius retribuere in ira uindictam.& @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus paschae}1 ‘@@Magnificus, fratres dilectissimi, saeculorum pater adest dies, €omni genere fructuum fetibus pollens, diuite sinu, momentis €quibus uelis quattuor temporum munera expungens. Denique €competentibus nostris finitur hiems hodie peccatorum. Oleo €confecto laetabuntur. Hodie eos etiam uer arridens diuersos €in flores diuerso charismate redditurum, cum salubri unda €perfusi, limpidae aestatis messe gaudentes panem nouum coe-€perint manducare. Quos autumnale quoque non morabitur €mustum, quo repleti inebriatique feliciter spiritus sancti calore €feruebunt, qui ut numquam refrigescat in omnibus nobis €praestabit deus pater omnipotens. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus paschae uel inuitatio fontis}1 ‘@@Eia, fratres, quos beatae sitis exoptatus ardor incendit, €cupiditate ac uelocitate ceruina lacteum genitalis fontis ad €laticem conuolate. Fortiter bibite, ut semper uobis aqua €sufficiat, hoc principaliter scientes, quia hanc nec effundere €licitum est nec rursus haurire. @1  Ÿôÿ@@@@{1Item inuitatio fontis}1 ‘@@Exsulta, Christiane, et deum fortiter time, diaboli si uis €incendia non timere. Ecce pueri sacramento muniti tres nume-€ro, sed una uirtute, anhelantibus flammis, camino rugiente €non laeduntur. Incensi hymnum canunt. Barbarum regem €fidei tenacitate confundunt. Vindicantur de incensoribus suis. €Deum uident. Mors transit in uitam, metus in gloriam. Sic €quis non optet ardere? @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus de Exodo}1 ‘@@Tempus non sinit imagini reddere ueritatem. Verum tamen, €Iudaee, quid designatione tui criminis gratularis? In Aegypto €seruis diu, non necessitate, sed merito. Ereptus es inde; non €tua euasisti uirtute. Columna nubis te deduxit per diem, ut €ostenderet caecum; ignis columna per noctem, ut significaret €arsurum. Angelus tua castra praecedit, necubi crimen excuses. €Per mare ambulas; &1ueloces pedes tuos ad effundendum san-€&1guinem& dextra laeuaque in se refugiens unda testatur. Deni-€que eremo exciperis, quo te nunc peruenisse cognoscis; ubi €sane ad hoc aquam de petra bibisti, manna de caelo gustasti, €ut scires, miser, quid fueras perditurus. @1  Ÿôÿ@@@@{1De die paschae}1 ‘@@Iudaeos non tantum legitimum pascha celebrare non posse, €sed religionis diuinae prorsus nihil retinere, paucis accipite. €Salomonis templum, de quo praesumebant, cecidit. Altaria €dei ipsi euerterunt. &1Lex et prophetae usque ad Iohannem.& Sacer-€dotibus eorum luctus indicitur. Immolatio aufertur. Cessat €unguentum. Circumcisio uacuatur. Sabbatum denotatur. Neo-€meniae et dies festi odio habentur. Potiuntur eorum Romani €regno. Nihil, ut arbitror, illis restitit proprium, nisi quod agno €salutari neglecto ingrati uiles agnos cum amaritudine, homines €amari, manducant. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus Danielis in pascha}1 ‘@@Non hodie mihi ad uos sermo est, fratres carissimi, de hu-€manis gestis aut meritis nec Daniel inducitur inter frementi-€um leonum rabidos rictus intrepidus, caelesti prandio satur €nec Ionas inter aestuantes procellas sollicitique maris fluctus €insanos tutior piscis aluo quam alueo nauis nec tres pueri, quo €ardere putabantur incendio, de suis incensoribus uindicati, sed €de domino nostro, quem, pro nefas, uenerantur externi, si €tamen dicendum est, sui carpunt. @8 Sane nullis argumentis €armatus, quibus illi libenter utuntur, qui aduersus ueritatem €falsa componunt, sed caelestibus testimoniis multis, manifestis €ac puris, ut docti probent, minus instructi sese confirment, €rudes discant ipsique, qui blasphemare nituntur, salutis suae €bono uel sero, si potest fieri, resipiscant. @1  Ÿôÿ@@@@{1Item de die paschae}1 ‘@@Sempiterni currus auriga, teretis metae sua replicans €complicando gyro solemni uestigia, dies salutaris aduenit. €Idem sibi successor idemque decessor, longaeua semper ae-€tate nouellus, anni parens annique progenies; antecedit quae €sequitur tempora et, ut saecula colligenda disseminet, parit €sibi de fine principium. @8 Hic est, quo similiter, uerum ta-€men semel, amore hominis sui eius artifex deus et dominus €noster occidit et exortus est rursum, numquam sane repetitu-€rus occasum. Hic, inquam, quo ferales diruptae sunt tenebrae, €quo mors subacta est, quo homines, quos susceperant mortu-€os, refundere inferi coacti sunt uiuos. Quem ut semper et ubi-€que aucti fide, numero, caritate nostris cum fratribus cele-€bremus, praestabit deus pater omnipotens. @1 þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ²¨”Ÿôÿ@@@@{1Item de die paschae}1 ‘@@Quam diu, Iudaee, bruti cordis necdum discutis tene-€bras sacraeque legis oracula iam in Christo completa nec pro-€bando cognoscis? Verumtamen pro tuo sensu si uis pascha le-€gitimum celebrare, agnus requirendus est tibi, sicut praecep-€tum est, &1ex agnis et haedis& discordi natura commissus, quem in €gregibus pecuinis ipsi tui non inuenere maiores. Atque uti-€nam tu inuenias! Dignus es enim immolatione tali, qui salu-€tem tuam in incerti pecoris sitam uisceribus opinaris. @8 Sa-€ne quod passim multos occidis, edacitatis est tuae, quod di-€uersis in locis, uanitatis, quod cum amaritudine comedis, in-€felicitatis. Taceo, quod commemoratio est ingrati, non reme-€dium, sacrificium quod ipse reprobat fieri, qui praecepit. Hoc €solum dico: imple uel in ceteris legem, sicut scriptum est: €Praecinge lumbos tuos, indue pedibus calceamenta, arripe bacu-€lum manu. In eremum proficiscere, si tuos uis imitari maiores. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus de Esaia}1 ‘@@Iudaicum populum uniuersum salutis suae amisisse praesi-€dium diuini carminis textus ostendit. In quo eum non seueritas €apud omnes condemnat, fratres uenerandi, sed pietas. Neque €enim potest de quoquam bene mereri, quem pater patientissi-€mus et clementissimus abdicauerit, et quidem non accusatio-€ne, sed probatione conuictum. Denique iniuriae suae testes €citat caelum terramque: terram, in qua uniuersa geruntur, €caelum, sub quo geruntur. Filios appellat, ut exaggeret cri-€men; exaltatos, ut ingratos ostendat. Bouem illis asinumque €praeponit, ut grauius possint, si resipiscant, comparatione €torqueri quam poena. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus Danielis}1 ‘@@Tres Hebraei uenerabilis numeri sacramento muniti, aetate €teneri, sed fidei soliditate robusti, supplicio suffragante glo-€riosi amore diuinae religionis regis adorare imaginem con-€tempserunt, utpote qui ipsum contempserunt regem. Qui ira €sufflatus solito septies amplius caminum iussit incendi ac, ne €quid immanitati saeuientis deesse uideretur, pice et stuppa €armatum citatur incendium; aestuantibus globis erubescit €quoque ipsum alienis ignibus caelum. Illo praecipitantur in-€sontes ibidemque propter quem praecipitantur inueniunt. €Denique excipiuntur non flamma, sed rore, dei dignatione, €non poena. O felix supplicium, quod incolumitate superante €inmortalitas prosequitur et corona. @1  Ÿôÿ@@@@{1De baptismo}1 ‘@@Exsultate, fratres, quos sua parturit fides, qui mundi huius €fugientes insidias, reatum, uulnera ac mortem paternae in-€plorastis auxilium maiestatis omnique non pedum uelocitate, €sed mentis, pii fontis ad gurgitem conuolate! Vos constanter €inmergite, saluo salutis statu &1ueteris hominis& uestri felici morte €uicturi! @1  Ÿôÿ@@@@{1Item tractatus de baptismo}1 ‘@@Exsultemus, fratres in Christo, triumphatorique perpetuo €hymnis, citharis, tympanis, canticis gratiam referamus, qui €nobis promissa perpetuans pia sanctione, ut aiunt, claues €uere aureas misit, et quidem non illas, quae maligno beneficio €crimina excipiunt; quae corpori parcunt, animam liberare €non possunt; quae peccata cum dissimulando praetereunt, €non adimunt, sed accludunt; quae reum, qualem inuenerint, €talem quoque dimittunt; quae in pari causa ipsi praestatori €nihil prodesse possunt. At uero nostrae aceruatim absoluunt €quicquid inuenerint nec aliquid subsiciui esse patiuntur, sed €pectorum aperiunt cuncta penetralia, diligenter uniuersa cri-€mina expellunt ac rursus diligenter accludunt, ne quid illo uel €friuolum, inde quod excluditur, reuertatur. @8 Mira ratio, mira €beatitudo! Saluo reo punitur reatus in reo integroque statu €moritur in homine propter quod homo fuerat moriturus. Inde €est, quod nostra non habet necessaria tormenta confessio, €quod sine sudore tortoris facinora sua sponte reus, ut fiat €innocens, confitetur. Pretiosa indulgentia est, fratres, quae et €ueniam praestat et medicinam. Ceterum qui parcit uenefico, €homicidae, adultero, incestatori, sacrilego, nisi eius curauerit €mentem, non uideo, quid illi praestiterit. @8 O liberatoris €nostri profunda prouidentia! O praestantia singularis! O dul-€cis sententia! O damnatio necessaria! Homo iugulatur, ut €uiuat. Percussor percussorisque non cernitur gladius; per-€cussi non hiat uulnus, non defluit sanguis, non decolor color €est. Ipse est et tamen ipse non est. Vetus quidem uidetur €domicilium, sed nouus est inquilinus mutatione morum nati-€uitatis suae nobilitatem incredulis uariis uirtutibus monstrans. €Cuius sanctionem uestrae aetatis omni curriculo manente in €sua semper infantia custodite ac fortiter praecauete, ne primi €hominis quondam uestri umquam memoriam recolatis. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus paschae}1 ‘@@Iudaeos legitimum pascha celebrare non posse, periti le-€gis, deo ipso loquente cognoscite; a quo appellatur synagoga €&1spelunca latronum&, sacerdotalis cathedra &1pestilentia&, sacrifi-€cium &1canina mactatio&, ieiunia &1odium&, populus &1progenies uipe-€&1rarum&. Post haec quid praesumant, aestimare non possum, €homines qui salutem suam in pecorum morte constituunt, cum €deus, posteaquam de Aegypto egressi sunt, ubi imaginarium €pascha gesserunt, dicat: &1Plenus sum holocaustomatis arietum €&1et pinguamine agnorum; quis enim haec exquisiuit de manibus €&1uestris?&. @8 Vtique, fratres, incunctanter eis ademit pascha, €qui id, per quod ab eis pascha geritur, reprobauit. 'At imagi-€nem colunt.' Nec ipsam quidem, quia falso colit imaginem, €qui eius non diligit ueritatem. Sane hoc solum competenter ge-€runt, innocentes quod agnos passim quasi &1lupi rapaces& occi-€dunt. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus diei paschae cuius supra}1 ‘@@Sicut lectio diuina testatur, in Aegypto a Pharaone popu-€loque eius Israel dei populus captiuitatis ingenti iugo acerrime €premebatur. Hunc deus praecipit proficisci, duce Moyseo €uidelicet et Aaron, iter demonstrante nubis columna per diem, €eadem ignis quoque per noctem. Finditur mare et dextra €laeuaque in abruptum digestis aggeribus stupens unda solida-€tur. Dei populus nauigat plantis. Mira res! Iter eius barbaris €uehementer urguentibus nec eques potest sequi nec nauis. €Maria cum mulieribus tympanum quatit; hymnus canitur; €dei populus liberatur resolutisque undis uia cum persecutore €deletur. @@Quantum spiritaliter intellegi datur, Aegyptus mundus €est iste. Pharao cum populo suo diabolus et spiritus omnis €iniquitatis. Israel populus Christianus, qui proficisci iubetur, €ut ad futura contendat. Moyses et Aaron per id, quod erant, €sacerdotium, per suum numerum demonstrabant duorum €testamentorum sacramentum. Columna uiam demonstrans €Christus est dominus. Quod duplicem nubis et ignis imaginem €gerit, iudicia duo designat: unum aquae, quod gestum est, €ignis alterum, quod futurum. @8 Mare fontem sacrum debemus €accipere, in quo, quibus aquis dei serui liberantur, iisdem, qui €non fugiunt, sed portant peccata, delentur. Maria, quae cum €mulieribus tympanum quatit, typus ecclesiae fuit, quae cum €omnibus ecclesiis, quas peperit, hymnum canens et pectoris €uerum tympanum quatiens populum Christianum ducit, non €in eremum, sed ad caelum. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus Danielis in pascha}1 ‘@@Euigila, Christiane, omnique saecularis somni torpore dis-€cusso, apertis auribus cordis a pueris disce uirtutem. Sed uide, €ne aestimes falsum, quod eis cessit incendium. Veritatem ratio €protestatur. Qui nunc in se credentes &1baptizat spiritu sancto et €&1igni&, ipse tunc quoque numero suae adfuit trinitatis. Denique €rem sacramento gestam esse cognosce. In caminum missi ut €submersi sunt flammis, statim sibilo roris incendia temperan-€tur. Mors refugiens mutat officium: incensores cremantur, €incensis hymnum canentibus flamma blanditur. Deus a crea-€tura uniuersa benedicitur. In tribus una mens, una uirtus, €unus triumphus exsultat. Melioratur uita supplicio. Rex non €inuiderat pueris, si non eos praecepisset ardere. @1  Ÿôÿ@@@@{1Inuitatio fontis cuius supra}1 ‘@@Eia quid statis, fratres, uestram quos per fidem genitalis €unda concepit, per sacramenta iam parturit? Ad desiderata €quantocius festinate! Solemnis hymnus ecce iam canitur, ecce €mox infantum dulcis uagitus auditur, ecce parientis uno de þ±µ°ÿï°°±ÿï‚ÔòáãôÿïƒÚåîïÿ²¨œ…uentre clarissima turba procedit. Noua res, ut iure spiritali €unusquisque nascatur. Vltro currite ad matrem, quae tunc €non laborat, si quos parit numerare non possit. Intrate ergo, €intrate felices, omnes simul subito futuri lactantes. @1  Ÿôÿ@@@@{1Tractatus paschalis}1 ‘@@Saluete, hodie nati fratres in Christo, acceptaeque in-€dulgentiae regale beneficium diligenter, fortiter ac fideliter €custodite. Etenim uester contractus omnis ablatus est. Securi €gaudete; nihil saeculo iam debetis. Ecce nullum pondus, €stridor nullus est mundanarum uestris in ceruicibus catena-€rum. Vinculis nullis impeditae sunt manus, nullis pedes onerati €compedibus. Non uos ullus terror exagitat, non ullae sordes €obfuscant. Qui conscium timebatis, conscientiam non timetis. €&1Vetus& enim &1homo& uester feliciter condemnatus est, ut absolue-€retur, sacri gurgitis unda sepultus, ut sepulcri nido uiuificatus €resurrectionis iura gustaret. @@O magna prouidentia dei nostri! O bonae matris caritas €pura! Diuersos genere, sexu, aetate, condicione suscipiens €necat odio criminum ut nouerca, pia seruat ut mater necatos-€que non ante uiuificat, antequam omne uirus uetustatis €exstinguat, ne quid adulterum pariat. Ac ne quem plus amare €uideatur aut minus, unam natiuitatem, unum lac, unum sti-€pendium, unam spiritus sancti praestat omnibus dignitatem. Quam speciosum est, fratres, quamque salutare, quem €paulo ante ridiculo habueris, admirari; cuius exsecratus sis €corruptelam, optes imitari uirtutem; quem cupidum semper €horrueris, stupeas passim in pauperes et egenos sua bona uni-€uersa fundentem; postremo quem noueris idolatriae fanum, €gaudeas dei templum. Itaque beatus est, semper qui meminit, €quod renatus sit; beatior, qui non meminerit, [2quid]2 fuit, an-€tequam renatus sit; beatissimus, qui infantiam suam prouec-€tu temporis non mutauerit. @1  Ÿôÿ@@@@{1De Genesi cuius supra}1 ‘@@Nihil est, fratres dilectissimi, ante omnia homini nato €tam necessarium atque conueniens, quam ut se ipsum nouerit. €Etenim genus insaniae est eum rationem secreti naturae dis-€quirere, qui uitae suae non possit reddere. Non enim elementa €pulchrius aut uerius uerbis humanis asseri possunt, quam a deo €facta sunt uel uidentur. @@Itaque quod ad nos pertinet, uideamus, quid sit, quod €deus ait: &1Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem €&1nostram (et fecit&, inquit, &1deus hominem ad imaginem et similitu-€&1dinem dei)&, et alio loco dicat: &1Ego sum qui sum et non demutor.& €Cum hoc ita sit, homo quemadmodum dei imaginem portat, €cuius uultus omni conuersioni subiectus momentis omnibus €inmutatur labore, aetate, languore, gaudio, tristitudine, nunc €macie deformis, nunc enormis pinguedine, usque adeo incer-€tus, ut idem in duobus per orbem totum non possit inueniri €terrarum? @8 Igitur in deum cum haec non incidant, ergo dei €imaginem non habemus? Absit, fratres. Habemus plane, et €quidem manifestam ex eo ipso, quod non est portantibus nota. €Incomprehensibilis enim dei imago inuisibilis sit necesse est. €Denique oculis non est subiecta mortalibus. Nam neque cum €ingreditur corpus neque cum de corpore egreditur, a quo-€quam conspicari potest tantumque potestatis habet, ut, cum €sui domicilii saepto teneatur, tamen quicquid uoluerit, omni-€bus momentis illustret. Non ergo carnale hoc indumentum €imaginem dei debemus accipere, sed caelestis hominis spirita-€lem, quam nobis plenitudinis suae pio de fonte largitur. Quam rationem Paulus euidenter prodidit dicens: &1Quemad-€&1modum portauimus imaginem eius, qui de limo est, portemus et €&1eius imaginem, qui de caelo est.& Quam qui sancte portauerint, €sicut apostoli omnesque iusti, non tantum imaginem, sed ip-€sum deum quoque portabunt, sicut et scriptum est: &1Vos estis €&1templum dei, et spiritus dei habitat in uobis.& ðþ