> ‎Chapter 6‎ > ‎Chapter 7‎ > ‎Chapter 8‎ > ‎Chapter 9‎ > ‎Chapter 10‎ > ‎Chapter 11‎ > ‎Chapter 12‎ > ‎Chapter 13‎ > ‎Chapter 14‎ > ‎Chapter 15‎ > ‎Chapter 16‎ > ‎Chapter 17‎ > ‎Chapter 18‎ > ‎Chapter 19‎ > ‎Chapter 20‎ > ‎Chapter 21‎ > ‎Chapter 22‎ >



Et vidi in dextera et cetera. Haec est secunda pars hujus secundae visionis, quae continet hoc totum quintum capitulum, in qua ostenditur Joanni sacramentum redemptionis humanae: et dividitur hoc capitulum in octo partes. In prima ostenditur Joanni dispositio divina de redemptione generis humani. In secunda ponitur desiderium antiquorum, de impletione illius dispositionis. Infra, et vidi Angelum. In tertia ostenditur afflictio antiquorum de dilatione, et ego flebam. In quarta ponitur consolatio flentium, ibi, et unus de senioribus. In quinta ponitur adimpletio praedictae dispositionis. Et vidi, et ecce in medio. In sexta ostenditur quod sancti reddunt Deo de apertione libri idest pro adimpletione dispositionis, ibi, et cum aperuisset. In septima ponitur congratulatio Angelorum de redemptione et liberatione hominum, ibi, et audivi. In octava ponitur consensus sanctorum in congratulationem Angelorum, ibi, et quatuor animalia. Dicit ergo, et vidi. Copulativa conjunctio ostendit, quod hoc quod dicitur in hoc capitulo, non est alia visio a praecedenti, sed illi sicut pars toti conjungitur. Sed in praecedenti capitulo, quod incipit, post haec vidi, propter dictionem ordinariam ostenditur quod visio illa erat alia a praecedenti. Ideo dicit: et vidi, cum aliis, quae dicta sunt in quarto capitulo. In dextera sedentis super thronum, idest Christi, qui constitutus est a Deo patre judex vivorum et mortuorum, librum, idest Scripturam sacram, scriptum intus et foris: intus, quo ad vetus testamentum, in quo erat abscondita sub figuris redemptio nostra. Foris, quo ad novum testamentum, ubi est manifesta redemptio nostra. Item, scriptum intus, per sensum mysticum. Et foras, per sensum historicum. Item, scriptum intus, ad perfectorum exercitium. Et foris, ad minorum documentum. Item, scriptum intus, ut secreta sapientiae indignis claudantur. Foris, ut dignis occasio exercendi in studio detur, et sic meritum augeatur. Item, scriptum intus, ne manifesta veritas contemnatur, et foris, ne ignota penitus dimittatur. Item, scriptum intus, quo ad mysterium divinitatis, et foris, quo ad mysteria humanitatis. Et debet iste liber esse in dextera, non in sinistra; quia promittit aeterna, non temporalia: et quia ducit ad dextram, ubi agni collocandi dicuntur. Matth. 25, venite benedicti patris mei. Signatum sigillis septem, idest multis obscuritatibus clausum. Psal. tenebrosa aqua in nubibus aeris, id est obscura intelligentia in Scripturis. Isa. 29, erit vobis visio omnium sicut verba libri signati, quem cum dederint scienti litteras dicent ei, lege istum, et respondebit, non possum, signatus est enim. Item, liber iste est Christus, in quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi, ut dicitur Col. 1. Cujus signacula, sunt septem sacramenta nostrae redemptionis in lege figurata et a prophetis praedicta. Primum est conceptio sive incarnatio, quae fuit figurata in conceptione Isaac, Gen. 22, et approbata. Isa. 9, parvulus natus est nobis et filius datus est nobis. Et de utroque istorum duorum dicitur Isa. 7, ecce virgo concipiet et pariet filium. Utrumque etiam figuratum fuit Num. 16, in virga Aaron, quae una nocte floruit et fronduit, et fructum fecit. Tertium est passio, quae fuit figurata in morte Abel, Gen. 4. Et de immolatione vitulae rufae, Numer. 19, et agni, Exod. 2, et prophetata Isa. 53, tamquam ovis ad occisionem ducetur. Jerem. 11, ego quasi agnus mansuetus, qui portatur ad victimam. Quartum est descensus ad Inferos, qui fuit figuratus in Samsone, qui tulit portas Gazae, Judic. 16, et approbatus, Zach. 9, tu autem in sanguine testamenti tui, emisisti vinctos de lacu, in quo non erat aqua. Quintum est resurrectio, quae fuit figurata in suscitatione filii mulieris Saraptenae, 3 Reg. 16, et prophetata Oseae 6, vivificabit nos post duos dies: et tertia die suscitabit nos. Sextum est ascensio, quae fuit figurata in translatione Enoch, Gen. 5. Et in raptu Eliae, 4 Reg. 2. Et prophetata, Isa. 63, quis est iste, qui venit de Edom? Et Psal. ascendit Deus in jubilo. Septimum est adventus ejus ad judicium, qui fuit figuratus in arcu caeli, post diluvium, et per calorem igneum, Gen. 9, et prophetatus Isa. 3, dominus ad judicium veniet cum senibus populi sui. His sigillis clausus et signatus fuit liber, donec ipsemet aperuit ea, ut postea dicetur: liber iste scriptus fuit intus et foris. Intus, sapientia increata. Foris, sapientia creata, quae scivit omnia, sicut alia. Item, scriptus intus, in anima litteris virtutum, et foris, in corpore, vulneribus lateris, et pedum, et manuum. Psal. foderunt manus meas et pedes meos et cetera. Item, scriptus intus in anima septem donis spiritus sancti. Isa. 11, requievit super eum spiritus domini, spiritus sapientiae et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, spiritus scientiae et pietatis: et replevit eum spiritus timoris domini. Et foris, in corpore, septem infirmitatibus. Isa. 4, in die illa apprehendent septem mulieres virum unum. Septem mulieres, id est universae infirmitates humanae praeter ignorantiam et peccatum. De quibus Job, in septimo tribulationis liberavit te dominus: et in septimo non tanget te malum. Item Scriptura interior potest dici scientia universorum. Scriptura vero exterior septem verba, quae protulit in cruce, quibus nos docuit septem bona. Liber iste, est divina dispositio. Intus, idest in veteri testamento, obscure, sub littera clausus, et paucis admodum revelatus. Et foris, novo testamento ubi manifestata est et adimpleta dispositio ejus. Unde Judaeis dictum est, Exod. 12, ad vesperum immolabitis agnum; idest ultima aetate, reparatione generis humani, sciatis futura per Christi passionem. Septem signacula libri sunt figurativa facta patriarcharum et aenigmata dicta prophetica, sub quibus divina dispositio de reparatione hominum clausa latebat. Ab aeterno hic liber scriptus fuit, quia ab aeterno fuit ostensus vel sigillatus liber: sed quando coeperunt esse figurae et prophetiae, tunc coepit liber ostendi et sigillari. Sigillum vero libro appositum, etsi librum claudit ne videatur, tamen significat, quod aliquod secretum in eo latet quod nondum videtur. Isa. 24, clamat, secretum meum mihi, quando fuit Adae de terra virgine plasmatio: quando ejus dormitio; quando mulieris de costa dormientis formatio, quando Abel occisio, quando diluvii inundatio, quando Abrahae circumcisio, quando rubi visio, quando virgae floritio, quando agni immolatio, quando serpentis elevatio: et multa signacula hujus libri fuerunt, quae omnia per Christum aperta fuerunt. Unde 1 Corinth. 10, omnia contingebant illis in figura, Eccl. 24. Haec omnia liber vitae. Item liber iste potest dici corpus Christi in sacramento altaris, scriptum, intus consolationibus et suavitatibus plenus, et foris, speciebus visibilibus tectus, et signatus sigillis septem, id est mirabilibus, quae sunt ibi. Primum est, quod fit de pane non mutato, manens idem, quod prius: sicut cognitio mea, mediante voce fit tua, manens in ea. Secundum est, quod tanta magnitudo, sub tam parva specie tota latet, sicut in pupilla oculi totus mons recipitur. Tertium est, quod tantum corpus per os hominis intrat, non diminutum, eadem potentia, qua clauso utero intravit et exivit de beatissima virgine et de sepulchro, ut vere possit dici, sic potuit clauso Christus prodire sepulcro. Quartum est quod comeditur non consumptum, vel divisum: sicut viror herbae ab oculo videntis comeditur, nec tamen minuitur vel dividitur; ut iterum possit dici, sic editur Jesus: manet integer tamen esus. Quintum est quod ab immundis tangitur et sumitur, nec tamen polluitur; sicut radius solis lutum tangit, sine contaminatione sui. Sextum est, quod a pluribus sumitur, et in pluribus locis conficitur: nec tamen augetur vel minuitur: sicut ignis candelae non minuitur, etsi multae candelae inde accendantur. Septimum est, quod ibi quantitas sine quanto et dulcedo sine dulci, et multa hujusmodi, quae non est reperire aliquatenus in natura. Ideo dicitur Isa. 29, erit vobis visio omnium, sicut verba signati libri, quem cum dederint sitienti litteras, dicent ei, lege istum, et respondebit, non possum, signatus est enim: eo quod nullus mortalis est, qui possit hunc ad aliquid explicare. Item liber iste potest dici Ecclesia. Scriptus intus, divinis consolationibus, et foris mundanis tribulationibus. Septem sigilla sunt septem virtutes, sub quibus latent septem beatitudines. Primum sigillum est paupertas, sub quo latet regni adeptio. Secundum mansuetudo, sub quo latet terrae possessio. Tertium est luctus, sub quo latet consolatio. Quartum sitis et esuries, sub quo latet saturitas. Quintum est misericordia, sub quo latet non miseria, sed misericordia. Sextum est munditia, sub quo latet visio divina. Septimum est pacificatio, sub quo latet divina filiatio. Haec sigilla clausa fuerunt quousque dominus ipse aperiens os suum dixit, beati pauperes et cetera. Matth. 5. Sequitur. Et vidi Angelum fortem. Secunda pars est, in qua ostenditur desiderium antiquorum de impletione divinae dispositionis super reparatione generis humani, quae in libro signata erat. Unde Glossa, sancti patres intellexerunt aliquando a Deo dispositam reparationem hominum, et quod fieret exoptabant: sed quomodo fieret, ignorabant. Dicit ergo, et vidi, id est mente intellexi, Angelum, id est patres veteres qui dicuntur Angeli, propter vitae puritatem. Et dicuntur singulariter Angelus propter concordiae et fidei unitatem. Fortem, propter expectationis longanimitatem, et tribulationum tolerantiam. Praedicantem, id est inquirentem, et aliis nuntiantem: unde 1 Petr. 1, de qua salute exquisierunt atque scrutati sunt prophetae, qui de futura in vobis gratia prophetaverunt, scrutantes in quod vel quale tempus significaret in eis spiritus Christi. Voce magna, id est desiderio, et studio magno. Luc. 10, beati oculi qui vident et cetera. Dico enim vobis quod multi prophetae et reges voluerunt videre quae vos videtis, et non viderunt, et audire quae vos auditis et cetera. Haec autem desiderabant antiqui propter multa. Primo ut Deo reconciliarentur. Job 9, non est qui utramque valeat arguere, et ponere manum suam in ambobus. Ibi Glossa, Christo in ambobus manum posuit, quia homini operandi exemplum praebuit: ideo in se opera quibus placaretur ostendit, quod nullus alius unquam facere potuit. Secundo ut Dei familiaritatem quam amiserant assequerentur. Cant. 8, quis mihi det te fratrem meum sugentem ubera matris, ut inveniam te foris, et deosculer te, et jam me nemo despiciet? Unde Bernardus, jam promissiones et visiones non recipio, figuras et aenigmata nolo, ipsas quoque angelicas species fastidio, omnes quippe superat specie et pulchritudine Jesus meus. Tertio ut legis austeritas et onus mitigaretur. Act. 15, hoc est onus, quod neque nos, neque patres nostri portare potuimus. Isa. 11, computrescet jugum a facie olei. Quarto ut Scripturae clausae prius aperirentur. Job 38, numquid post ortum suum praecepisti diluculo, et ostendisti aurorae locum suum? Est Scriptura quae post ortum Christi fuit aperta. Quinto ut captivi de Limbo liberarentur, ubi multi erant. Job 17, in profundissimum Inferni descendet anima mea. Sed Christus liberavit. Zac. 9, tu vero in sanguine testamenti et cetera. Sexto ut ab eo opprobrium Diaboli tolleretur. Psalm. aufer a me opprobrium et contemptum. Psalm. usquequo exaltabis me super me? Septimo ut natura humana exaltaretur. Psalm. tenuisti manum dexteram meam, et in voluntate tua deduxisti me, et cum gloria suscepisti me. Cant. osculetur me osculo oris sui. Et his desideriis vehementia antiquorum exprimitur per septem antiphonas, quae cantantur in adventu, ante natale. De quo dicit Bernardus. Desiderium patrum suspirantium in carne praesentiam Christi frequenter cogitans, compungor et confundor in me ipso, et vix contineo lacrimas. Cui namque tantum nostrum gaudium luxerat his, gratiae exhibitio, quantum antiquis intulit sola promissio? Quis est dignus aperire librum? Sic Christus patris dispositionem, suam et apostolorum impleta dispositione manifestavit, quod est solvere signacula libri. Unde Act. 1, coepit Jesus facere, et docere. Et nemo potest, id est nullus, neque in caelo, ut Angelus, neque in terra, ut homo purus. Neque subtus terram, id est spiritus jam corpore exutus. Aperire librum, id est Dei dispositionem: impossibile, hoc est redimere genus humanum. Quicquid enim habet boni quaelibet creatura, totum Deo debet. Unde alias: et ubi unigenitus Dei filius moreretur, genus humanum non redimeretur, et non redemptum periret. Neque respicere illum, id est perfecte intelligere librum, vel libri apertionem, id est modum nostrae redemptionis. Nam si antiquorum aliqui cognoverunt futuram incarnationem et passionem et cetera praeludia nostrae redemptionis, tamen modum plene nunquam scire potuerunt. Unde et beata virgo de modo dubitans, dixit Angelo, Luc. 1, quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco? Joannes etiam Baptista dicit, Joan. 1, ipse est qui post me venturus est, qui ante me factus est, cujus non sum dignus, ut solvam ejus corrigiam calciamenti: quasi dicat: non sufficio sensu capere vel verbis explicare unionem naturarum in Christo. Isa. 53, generationem ejus quis enarrabit? Et de humana generatione Christi non solum de divina intelligitur, ut innuit Glossa. Et ego flebam multum. Sed quare flebat Joannes? Quia aut intelligebat, aut non. Si non, ergo non debuit flere, quia nesciebat qui erat in libro. Si intelligebat, ergo non debuit flere, sed potius gaudere, quia sciebat jam esse impletum. Solutio est in Glossa, quod hoc dicit Joan. in persona antiquorum, non in sua, qui flebant, et dolebant propter dilationem. Nam sicut dicitur Prov. 22, spes quae differtur affligit animam. Unde hic incipit tertia pars in qua ostenditur afflictio antiquorum, propter dilationem redemptionis, quam expectabant. Dicit ergo Joannes in persona antiquorum, et ego flebam multum, quia nemo dignus inventus est aperire librum, idest redimere genus humanum. Quia omnes inquinati erant, ut dicit Glossa Job 13, secundum aliam litteram, nemo mundus a sordibus, etiam infans cujus vita unius diei est super terram. Ephes. 2, eramus natura filii irae. Nec videre illum, id est perfecte intelligere: ut dictum est. Sed adhuc quare non dicit Joannes, quod Angelus fortis praedicans voce magna flebat, cum gerat typum antiquorum? Respondeo. Ad innuendum, quod una est Ecclesia ex patribus veteris et novi testamenti. Cant. 6, una est columba mea. Et unus de senioribus. Haec est quarta pars, in qua ponitur consolatio. Unde dicit, et unus de senioribus dixit mihi, id est coetus prophetarum, qui dicuntur unus propter fidei et rei prophetatae unitatem. Unum enim et uno spiritu prophetabant. Unde Job 38, numquid conjungere poteris nutantes stellas Plejadas? Id est, numquid prophetas in unum concordare, ut scilicet unum sentiant, et unum praedicent. Et nota, quod non dicit, ne fleas, quia naturale est hominibus de dilatione rei desideratae dolere, et quanto desiderium majus est, tanto est de dilatione dolor. Unde non prohibentur flere patres, sed fletum continuare: unde sensus est. Ne fleveris, id est fletum continuaveris, sed intercipe continuationem. Ecce, id est in proximo, vicit, id est vincet: praeteritum est pro futuro prophetica certitudine posuit. Quia cum futurum erat in re existenti, viderunt prophetae jam factum in Dei sapientia. Sicut 1 Reg. 2, arcus fortium superatus est, et infirmi accincti sunt robore. Leo, id est Christus, qui fuit leo in nativitate. Leo siquidem cauda sua, vestigia delet, ne comprehendatur. Sic Christus cauda humanitatis, vestigia divinitatis abscondit, ne Diabolus eum inveniret. Unde Isaiae 45, vere tu es Deus absconditus. Isa. 11, leo quasi bos, paleas comedet. Item, leo fuit in praedicatione, quia audacter sine humano timore, arguebat majores. Matth. 23, vae vobis Scribae et Pharisaei. Oseae 11, quasi leo rugiet, quia ipse rugiet et formidabunt filii maris. Item leo fuit in passione: quia tunc proprie Diabolum vicit et praedam de manu ejus tulit. Num. 23, ecce populus, ut leaena consurget et quasi leo erigetur. Non accubabit donec devoret praedam. Gen. 49, catulus leonis Judas; ad praedam ascendisti fili mi, requiescens accubuisti ut leo. Deuteronom. 33. Dan catulus leonis flens largiter ex Basan. Dan, interpretatur judicium, Basan, confusio: et in passione flevit dominus largiter, quia peccatores adjudicati sunt confusioni. Item leo fuit in resurrectione, quia motus, tertia die, virtute patris quasi vocis ejus suscitatus fuit. Num. 34, accubans dormivit ut leo, et sicut leaena quam suscitare nullus audebit. Isa. 31, quomodo si rugiat leo et catulus leonis supra praedam suam, occurrit ei multitudo pastorum, a voce eorum non formidabit. Hoc fuit post resurrectionem et sancti spiritus missionem: quia ita fortes fecit apostolos, ut multitudinem Pharisaeorum et Scribarum, aliquo modo non timerent. Item leo erit in judicio, quando emittet rugitum terribilem. Amos 3, leo rugiet, quis non timebit? Item leo dormit apertis oculis, et Christus vivente divinitate expiravit. Et nota quod dicit, ecce, quod est adverbium demonstrandi. Quia visibile erit ille qui vincet. Isa. 25, dicetur in illa die, ecce dominus noster iste: expectavimus eum et salvabit nos. Luc. 1, ecce virgo concipiet et pariet filium: quasi dicat: visibilem pariet de tribu Juda procedens invulneratus. Micheas 5, et tu Bethlehem Ephraim parvulus es in millibus Juda, ex te mihi egredietur, qui sit dominator in Israel, Matth. 2 dicitur: et tu Bethlehem terra Juda, nequaquam minima es in principibus Juda: ex te enim exiet dux, qui regat populum meum Israel. Et per hoc excluditur error illorum, qui dicunt quod Christus non assumpsit carnem de virgine, sed de aethere fecit sibi corpus et transfudit se in uterum virginis. Unde dicunt quod Christus natus est de virgine, sed non factus de virgine. Contra quos dicit apostolus, Galat. 4, ubi venit plenitudo temporis misit Deus filium suum natum de muliere, factum sub lege et cetera. Radix David, idest procedens a David, vel fundamentum David: immo utrumque: procedens a David quo ad humanitatem. Isa. 11, egredietur virga de radice Jesse: et fundamentum David, quo ad divinitatem quae est radix et principium omnium. Joan. 1, omnia per ipsum facta sunt. Rom. 11, ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia, aperire librum et solvere septem signacula ejus: quasi dicat: in hoc quod vicit librum aperuit, idest divinam dispositionem implevit, hoc est genus humanum redemit et septem signacula solvit: occulta prius mysteria declaravit. Et vidi et ecce in medio throni et cetera. Quinta pars est in qua ostenditur impletio dispositionis. Et bene continuatur haec pars praecedenti. Ibi enim ponitur consolatio flentium ex promissione, et hic impletio promissionis. Unde dicit: et vidi, sicut unus de senioribus dixerat mihi. Et exequitur Joannes quomodo vicit leo, et ecce in medio throni, idest in medio praelatorum, per quatuor mundi climata currentium, et in medio seniorum, idest in medio doctorum. In antiquis enim est sapientia et in multo tempore prudentia. Job 12, agnum, idest Christum humilem et mansuetum, stantem, idest certantes adjuvantem: unde Act. 7, Stephanus inter lapides vidit Jesum stantem exemplum omnibus dantem. Matth. 20, ego sum in medio vestrum tamquam qui ministrat. Joan. 13, exemplum dedi vobis et cetera. Item in medio omnium stat Christus, quia pro omnibus mortuus est. 2 Corinth. 5, Christus pro omnibus mortuus est. De hoc agno praedixerat Isa. 16, emitte agnum domine dominatorem terrae, de petra deserti, idest beata virgine, ad montem filiae Sion, idest in Ecclesiam. Vel de gentilitate ad Judaeam. Sed quid est quod supra eodem vidit Joannes dominum sedentem super thronum, et nunc videt stantem, et tamen eadem est visio? Supra etiam capitulo primo vidit Joannes dominum ambulantem. Significat quod dominus excitat suos et disquirit merita singulorum. Item quod vidit stantem, significat quod judicat merita singulorum. Item ambulat Jesus, ut socius. Psalm. si ambulavero in medio umbrae mortis, non timebo mala, quoniam tu mecum es. Sedet, ut dominus. Psalm. dixit dominus domino meo, sede a dextris meis. Stat ut Deus. Matth. 20, stetit Jesus et vocavit eum ad se. Ibi dicit Glossa, stat ut Deus, compatitur ut homo. Item quid juverit sibi hoc quod supra unus de senioribus in consolatione Joannis flentis vocavit Jesum leonem, et nunc Joannes in exhibitione vidit eum agnum? Solutio. In hoc notatur duplex natura Christi. In leone significatur fortitudo divinitatis, per quam vicit mundum. In agno significatur mansuetudo humanitatis, in qua fuit occisus. Jerem. 11, ego quasi agnus mansuetus qui portatur ad victimam. Item leo est dominus malos puniendo. Agnus bonos redimendo. Item leo fuit in promissione, ut infirmos roboraret. Agnus in exhibitione ne mens provida formidaret. Item fuit leo resurgendo, agnus moriendo. Et praeponitur leo, ut spes resurrectionis confortet et erigat timorem passionis. Tamquam occisum. Hic insurgunt et insultant Manichaei, qui dicunt Jesum non verum corpus habuisse, sed phantasticum; nec vere mortuum, sed phantastice. Sed dicimus quod tamquam est expressivum veritatis. Sicut Joan. 1, quasi unigeniti a patre. Sed si stans erat, quomodo occisus? Solutio. Stans in divinitate, occisus in humanitate. Ideo dicitur, tamquam occisum, quia in altera natura tantum. Simile in Psalm. si non Moyses electus ejus stetisset in confractione in conspectu ejus. Quomodo confractus si stetit? Si dicitur quod stetit in divinitate, confractus in humanitate, hoc significatur Lev. 16, per duos hircos, quorum unus immolabatur, alter portans peccata populi dimittebatur. Item tamquam occisum. Quia in se vere fuit occisus semel, sed in membris tamquam occisus est in quibus quotidie occiditur. Matth. 25, quod uni ex minimis fecisti et cetera. Et Petro dixit dominus. Vado Romam iterum crucifigi. Et Act. 9 dixit Paulo, Saule, Saule, quid me persequeris? Item, tamquam occisum, dicit. Quia adhuc habet dominus cicatrices vulnerum in testimonium contra reprobos qui nil pro eo volunt pati, quos ostendet in judicio. Ezech. 13, quid plagae istae in medio manuum tuarum sunt? Et dicet, iis plagatus sum in domo eorum qui me diligebant. Item, tamquam occisum. Quia cito resurrexit ut non de morte, sed quasi de somno resurrexisse videatur: unde Psalm. ego dormivi et soporatus sum et cetera. 2 Corinth. ult. et si crucifixus ex infirmitate, sed vivit ex virtute. Docet etiam hic praelatus ut sit leo per audaciam. Proverb. 18, fugit impius nemine persequente. Justus quasi leo confidens absque terrore erit. Item in eodem 30, leo fortissimus bestiarum ad nullius pavebit occursum. Talis fuit Elias, de quo dicitur Eccles. in diebus suis non pertimuit principem et in persona nemo vivit illum, nec superavit illum verbis aliquis. Ideo dicitur Eccl. 7, noli fieri judex tempore, nisi virtute valeas irrumpere in iniquitates, ne forte extimescas faciem potentis et ponas scandalum in agilitate tua. Item debet esse agnus per mansuetudinem et humilitatem. Matth. 11, discite a me et cetera. Matth. 5, beati mites quoniam ipsi possidebunt terram, idest regent Ecclesiam. Ideo fuit electus Moyses in principem et ducem populi, quia erat mansuetus. Num. 17, erat Moyses mitissimus super omnes homines qui morabantur in terra. Psalm. supervenit mansuetudo, idest in superiore venit, et corripiemur, quia utilius corripit mansuetus praelatus, quam durus. Debet igitur fieri quaedam mixtura in praelato ex justitia leonis et misericordia agni, ut sit justus et misericors. Sicut enim legitur de domino, justus et multum misericors. Augustinus, cum utrumque sit necessarium, plus a vobis amari appetat quam timeri. Jacob 2, judicium sine misericordia illi qui non facit misericordiam: superexaltat autem misericordia judicium. Eccles. 7, noli esse justus multum, neque plus sapias quam necesse est. Isa. 15, lupus et agnus pascentur et leo quasi bos paleas comedet. Hoc fit quando in praelato sit mixtum justitiae et misericordiae, ita ut nec justitia misericordiam expellat, nec misericordia justitiam nimis emolliat: unde praelato dicitur, verba patris habes, verbera matris habe. Sed heu hodie ad literam leo vicit et agnus occiditur. Quia multi praelati per violentiam opprimunt subditos et devorant mansuetos. Eccles. 13, venatio leonis onager in eremo, sic pascua divitum pauperes. Ezech. 19, est leo et didicit praedam facere, idest exactores et homines devorare. Et tamen dicitur Eccles. 4, noli esse ut leo in domo tua, subvertens domesticos tuos. Bene ergo dicit Joannes quod vidit leonem vincentem et agnum quasi occisum, quia in praelatis vivit et vincit rapacitas et crudelitas, et mansuetudo et pietas fere cum omnibus occisa est. Infra 13, agnus qui occisus est ab origine mundi. Bene dicit, ab origine mundi: quia statim ut oritur praelatus in mundo, occiditur in eo mansuetudo et pietas. Sequitur, habentem cornua septem, idest regiae potestatis perpetuitatem. Per cornua enim designatur regia potestas. Luc. 1, erexit cornu salutis nobis. Per septem vero cornua perpetuitas temporis; quia omnia tempore septenario dierum agimus. Dan. 7, potestas ejus, potestas aeterna, quae non auferetur. Et regnum ejus quod non corrumpetur. Luc. 1, regni ejus non erit finis. Et oculos septem, idest cognitionis universitatem: per oculos namque cognitio designatur, et per septem universitas. Eccles. 24, domino Deo antequam crearentur omnia sunt agnita, sic et post perfectum respicit omnia. Item per septem cornua signantur praelati cornuti, qui etiam debent esse cornei, carnem excedentes per continentiam et parentum suorum ignorantiam et capiti Christo adhaerentes per jugem meditationem, et per fidem et amorem quae sunt radices cordis. De primo dicitur Deuteron. 24, qui dixerit patri suo et matri suae, nescio vos, et fratribus suis, ignoro illos, et nescierunt filios, ii custodierunt eloquium tuum et pactum tuum servaverunt. Psalm. non congregabo conventicula eorum de sanguinibus, idest de consanguineis, nec memor ero nominum eorum per labia mea. Ecclesiae etiam sub nomine dicit dominus, Psalm. audi filia et vide et inclina aurem tuam et obliviscere populum tuum et domum patris tui. Item dicitur Abrahae qui typum tenet praelatorum, Gen. 12, egredere de terra tua et de cognatione tua et de domo patris tui, et veni in terram quam monstravero tibi, faciamque te in gentem magnam, idest praelatum tunc demum quando egressus fueris. Moysen etiam in itinere voluit occidere Angelus, quia ducebat secum filios et uxorem. Exod. 4, huic in commendatione novi sacerdotii, dicitur Hebr. 6, Melchisedech rex Salem, sacerdos Dei summi, primum quidem in tempore rex justitiae: deinde autem et rex Salem, quod est rex pacis, sine patre, sine matre, sine genealogia. Et ita manifestum est, si secundum legem mandati carnalis factus est. Sed secundum virtutem vitae insolubilis, reprobatio quidem fit praecedentis mandati propter infirmitatem ejus et inutilitatem. Sed audi quid dicatur Job 21, de praelatis modernis, egredientur quasi greges parvuli eorum, et infantes eorum exultant lusibus. Et supra parum, semen eorum permanet coram eis; propinquorum turba et nepotum in conspectu eorum. Beatus Bernardus, uno episcopante tota progenies episcopatus. Hodie est aliquis qui nullos habet parentes: cum sit episcopus, ipsa die multos habet nepotes et consanguineos. Ideo miratur Ecclesia de tam subita generatione multorum. Isa. 66, numquid parturiet terra? In die illa una percutiet gens, quoniam parturivit et peperit Sion filios suos. Item in eodem 49 dicitur ad Jerusalem, dices in corde tuo, quis genuit mihi istos? Ego sterilis et non pariens, transmigrata, et captiva, et istos quis enutrivit? Ego destituta et sola et isti ubi erant? Ad hoc respondet Isa. ult. adducent, inquit, omnes fratres nostros de cunctis gentibus ad domum domini, in equis et quadrigis, et in lecticis, et in mulis, et in carrucis, ad montem sanctum meum Jerusalem; et assument ex eis sacerdotes et Levitas, idest de illis fient decani, archidiacones et episcopi. De illis episcopis carnalibus qui nepotes et sanguineos qui intuitu sanguinis promovent in Ecclesiis conqueritur dominus, Ezech. 44, sufficiant nobis omnia scelera nostra domus Israel, eo quod induatis filios alienos, incircumcisos corde et incircumcisos carne, ut sint in sanctuario meo, et polluant domum meam. Habacuc 2, vae qui aedificat civitatem in sanguinibus, et praeparat urbem in iniquitate. Nahum 3, vae civitas sanguinum universa plena. Soph. 3, vae civitas provocatrix et redempta, civitas columba. Non audivit vocem, et non suscepit disciplinam, in domino est confusa, ad dominum suum non appropinquavit, princeps ejus in medio ejus, leones rugientes judices ejus, lupi vespere non relinquentes in mane, prophetae ejus vesani, viri infideles. Sacerdotes ejus polluerunt sanctum: injuste egerunt contra legem. De secundo dicitur 1 Corinth. 7, qui adhaeret Deo unus spiritus est. Psalm. innocentes et recti adhaeserunt mihi, dicit Christus de praelatis. De iis cornibus dicitur in Psalm. omnia cornua peccatorum confringam et exaltabuntur cornua justi. Item per septem oculos significantur iidem praelati, qui debent esse semper in capite et videre toti corpori Ecclesiae. De primo dicitur Eccles. 2, sapientis oculi in capite ejus. Psalm. oculi mei ad fideles terrae, ut sedeant mecum. De secundo dicitur Proverb. 4, oculi tui videant recta et palpebrae tuae praecedant gressus tuos. Qui sunt septem spiritus Dei, idest perfecte spirituales effecti. Psalm. qui facit Angelos suos spiritus, idest spirituales. Missi in omnem terram ad praedicandum verbum Dei. Hebr. 1, omnes sunt administratorii spiritus in ministerium missi, propter eos qui haereditatem capiunt salutis. Item per septem cornua, possunt intelligi septem dotes beatorum: per septem oculos septem dona spiritus sancti: quae omnia habet Christus pro se et pro suis: unde quod dicitur, qui sunt septem spiritus Dei, potest respicere utrumque. Missi in omnem terram, idest in omni terra existentibus, promissi Joel. 3, effundam spiritum meum super omnem carnem. Sap. 1, spiritus domini replevit orbem terrarum, et venit, agnus scilicet in mundum, et accepit, inquantum homo, de dextera sedentis in throno, idest a seipso Deo et Dei filio, librum, idest legem ad sciendum et aliis aperiendum. Et licet Christus homo gratiam intelligendi Scripturas aliis a filio propter unionem, et quia filio appropriatur sapientia, et quia filius dicitur magister hominum, Matth. 23, ne vocemini magistri, quia magister vester unus est Christus. Et cum aperuisset librum, quatuor et cetera. Haec est sexta pars capituli, in qua ostenditur quid sancti reddunt Deo pro redemptione generis humani, scilicet imitationem et laudem. Imitatio vero in quatuor attenditur. Primum est humiliatio, quia Christus se humiliavit formam servi accipiens, sicut se humiliaverunt propter ipsum. Quod notatur ibi: ceciderunt. Secundum est carnis mortificatio; pro eis enim Christus mortuus est, et ipsi propter se mortificantur. Quod notatur cum dicitur: habentes singuli cytharas. Tertium est latitudo amoris. Christus enim ex magno amore mortuus est pro sanctis, et sancti similiter propter amorem ipsius se morti exponunt. Quod notatur cum dicitur: et phialas. Quartum est oratio pro se invicem. Christus enim oravit pro inimicis, et sancti similiter. Quod notatur ibi: plenas odoramentorum. Per animalia vero et seniores intelligitur universitas sanctorum. Nam per animalia intelliguntur illi qui seminant verba; per vigintiquatuor seniores illi qui se exercent in sex operibus misericordiae, secundum regulam et doctrinam quatuor Evangeliorum. Dicit ergo et cum aperuisset librum. Agnus scilicet cum legis mysteria prius occulta manifestasset et divinam dispositionem de redimendo genere humano implesset, quatuor animalia, idest universi praedicatores et vigintiquatuor seniores, idest omnes fideles opera misericordiae juxta doctrinam evangelicam implentes, ceciderunt coram agno, de se humilia sentientes, Deum magnificantes, ab ipso justificari humiliter postulantes. Ceciderunt, dicit, non descenderunt. Quia humilitas nescit descensum, quia semper est in imo. Imple illud consilium domini, Luc. 24, si invitatus fueris ad nuptias, vade et recumbe in novissimo loco; ut cum venerit qui te invitavit dicat tibi: amice ascende superius: et tunc erit tibi gloria coram simul discumbentibus. In hoc autem quod dicit, coram agno, nota differentiam inter casum humilitatis et casum peccati qui est retrosi Heli, 1 Reg. 3. Qui autem coram agno cadit, videt agnum et videtur ab eo. Et ita in hoc notatur rectitudo intentionis. Habentes singuli cytharas, idest carnis mortificationes. Ubi tot sunt chordae, quot in homine membra. Et omnes debent tangi, quia omnia membra quae peccaverunt debent puniri. Rom. 6, sicut exhibuistis membra vestra servire immunditiae et iniquitati ad iniquitatem, ita nunc exhibete membra vestra servire justitiae in sanctificationem. Isa. 23, sume cytharam, circui civitatem meretrix oblivioni tradita, bene cane, frequenta canticum, ut memoria sit tui. Et dicit, singuli, quia non omnes unam, sed unusquisque sibi congruam debet agere poenitentiam. Luc. 9, si quis vult venire post me, abneget semetipsum et tollat crucem suam. Et phialas aureas, idest corda lata et lucida. Lata quidem per caritatem, lucida per castitatem: et aurea per sapientiam caelestem. De primo dicitur 2 Corinth. 6, os nostrum patet ad vos, o Corinthii; cor nostrum dilatatum est; dilatamini et vos. De secundo Isa. lavamini, mundi estote, auferte malum cogitationum vestrarum ab oculis meis. Proverb. 22, qui amat cordis munditiam, propter gratiam labiorum habebit amicum regem. De tertio, qui sapiens est corde appellabitur prudens, Prov. 16. Plenas odoramentorum quae sunt orationes sanctorum, idest plenas devotis orationibus et piis desideriis, quales orationes sanctorum. Et comparantur omnia odori. Odor enim circumquaque se effundit et omnibus se communicat; sic sanctorum oratio se extendit ad omnes. Et quanto odor intensior est, tanto diffusior, ut dicit Glossa. Unde Paulus pro omnibus docet orare. 1 Timoth. 2, obsecro primum omnium fieri orationes, obsecrationes et postulationes, gratiarum actiones pro omnibus hominibus, pro regibus, pro omnibus qui in sublimitate sunt constituti. Item sicut odor ascendit, sic et devota oratio. Eccles. 35, oratio humiliantis se penetrabit nubes, et donec appropinquet non consolabitur. Cant. 3, quae est ista quae ascendit per desertum, idest per caelum, sicut virgula fumi, ex aromatibus myrrhae et thuris et universi pulveris pigmentarii? Et cantabant, laudando et exultando in domino, canticum novum. De humani generis innovatione. De qua dicitur Isa. 14, nova quoque annuntio. Et statim subdit, cantate domino canticum novum, laus ejus ab extremis terrae. Vel novum de nova nativitate quae fuit de matre sine patre. Prima quidem fuit sine patre et matre, sicut Adam. Secunda de patre sine matre sicut Eva. Tertia de patre et matre, ut Cain et Abel et omnium aliorum: haec fuit quarta et nova quia de matre et sine patre. Jerem. 30, novum faciet dominus super terram; femina circumdabit virum. Ibi fuerunt tres mirae novitates: scilicet Deus homo, mater virgo, cor fidele. Propter quod illa die cantat Ecclesia, cantate domino canticum novum, quia mirabilia fecit. Dicentes corde, ore, opere, dignus es domine Deus noster. Quia immunis a peccato et plenus virtutibus, accipere librum, idest implere dispositionem divinam, et solvere signacula ejus, idest legis ministeria sub figuris tecta manifestare, quoniam occisus es, occidi praevisus, et redemisti nos, qui sub peccato detinebamur conclusi. Rom. 11, conclusit Deus omnia sub peccato, ut omnium misereatur. Deo, idest ut essemus servi Dei qui prius eramus servi Diaboli. Isa. 50, ecce in iniquitatibus vestris venditi estis. In sanguine tuo, 1 Petr. 1, non corruptibilibus auro et argento redempti estis de vestra vana conversatione traditionis paternae, sed pretioso sanguine quasi agni incontaminati et immaculati Jesu Christi. Quia sine originali; immaculati, quia sine actuali peccato fuit. 1 Petr. 2, qui peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus. Sed quia non dicit, per sanguinem tuum, redemit totum genus humanum per sufficientiam, sed, in sanguine tuo, idest in fide et in unitate passionis suae redemit tantum bonos per efficientiam, ex omni tribu, et lingua, et populo, et natione, idest ex trina generatione trium filiorum Noe. Dicuntur tres tribus, et in qualibet tribu sunt plures linguae. Et in qualibet aliqui fuerunt redempti. Quasi dicat: ex omni natione quae sub caelo est congregasti electos. Unde Matth. 8, multi ab oriente et occidente venient, et recumbent cum Abraham, Isaac et Jacob in regno caelorum. Et fecisti nos, idest omnes redemptos, Deo nostro regnum et sacerdotes, idest regnantes spiritualiter, et nos ipsos humiliter offerentes et pro aliis orantes, et regnabimus, per hoc super terram, idest super carnem, eam spiritui subjicientes. 1 Corinth. 9, castigo corpus meum et in servitutem redigo. Item ex ea fures et latrones, idest motus carnales penitus effugantes. Eccles. 19, beata terra cujus nobilis est rex. Prov. 20, rex qui sedet in solio judicii intuitu suo dissipat omne malum: et eodem infra. Dissipat impios rex sapiens, et incurvat super eos fornicem, idest arcum triumphalem. Et vidi et audivi vocem Angelorum et cetera. Haec est septima pars, ubi ostenditur Joanni, quia sancti Angeli congratulantur de reparatione generis humani inde laudantes Deum. Sed quare in praecedenti parte egit Joannes de congratulatione hominum? Quia ibi ostendit quod ex illa congratulatione homines imitantur Deum, secundum quod ipsum laudant, hic ostendit quod Angeli non dicuntur imitari Deum, quia non sunt ejusdem nostrae naturae; sed homines sunt ejusdem naturae; et ideo possunt eum imitari. Unde Hebr. 2, nusquam Angelos apprehendit, sed semen Abrahae apprehendit. Unde debuit per omnia fratribus similari. Dicit ergo, et vidi et audivi, idest intellexi, ac si vidissem et audissem, vocem, idest congratulationem, Angelorum multorum, existentium, in circuitu throni, scilicet praelatorum, et animalium, praedicatorum, et seniorum, idest doctorum: vel omnium electorum qui in septem operibus misericordiae secundum regulam quatuor Evangeliorum se exercent. Ex quo patet quod Angeli et majores et minores et medias personas Ecclesiae muniunt et custodiunt. 1 Petr. 5. Probabile est quod boni circuibant Ecclesiam ad defendendum. Psalm. Angelis suis mandavit de te, ut custodiant te in omnibus viis tuis. Isa. heu super muros tuos Jerusalem et cetera. Psalm. immittit Angelus domini in circuitu timentium eum et eripiet eos. Immittit, dicit, idest missus venit. Et erat numerus eorum millia millium. Hoc dicit, ut ostendat quia quanto major attestatio, tanto majus erit gaudium. Sicut nato domino non unus Angelus, sed multitudo Angelorum caneret. Gloria in excelsis Deo. Luc. 1, per hoc quod dicit, millia millium, nota quod numerus Angelorum finitus est, et infinitus. Mille enim numerus finitus est, sed propter pluralem numerum infinitus. Quia non dicitur quod sint duo vel tria millia, sed millia millium. Deo igitur qui videt omnia finitus est numerus Angelorum, nobis autem infinitus. Unde Job 25, numquid est numerus militum ejus? Daniel. 7, millia millium ministrabant ei, et decies centena millia assistebant ei, voce magna dicentium, idest magna aggratulatione. Nam si gaudium est in caelo Angelis Dei super uno peccatore poenitentiam agente, ut dicitur Luc. 15, quantum majus est gaudium eis de totius humani generis salvatione? Dignus est agnus qui occisus est accipere virtutem. Glossa 1, immunitatem a peccato. Sed numquid in ipso instanti incarnationis habuit Christus immunitatem ab omni peccato? Constat quod sic. Quomodo ergo dicit, quia dignus est accipere, quia occisus est? Non enim ex merito passionis habuit Christus immunitatem peccati, sed ex unione animae ipsius ad verbum. Unde ita immunis fuit a peccato in primo instanti conceptionis suae Christus, sicut post passionem, aut sicut modo est. Sic ipse quo ad se, semper habet immunitatem peccati, sed nobis accepit merito passionis; quia ex passione inest Baptismo jus regenerativa, et omnia sacramenta inde habent virtutem suam. Vel sic. Merito passionis accepit immunitatem peccati quo ad evidentiam. Simile Philipp. 2, propter quod exaltavit illum et dedit illi nomen quod est super omne nomen. Glossa, quod est Deus: quod revera non tunc donavit illi Deus, nisi quo ad notitiam hominum et divinitatem, idest fidem et notitiam quod sit Deus, licet visus fuerit ignorantiam habuisse, quando fuit parvulus. Et fortitudinem, qua Diabolum vicit, licet victus in morte fuerit visus, et honorem, quia fuit inhonoratus, et gloriam, impassibilitatis, quia fuit passus, et benedictionem, quia fuit conviciatus. Item virtutem, contra nostram pusillanimitatem, et divinitatem, contra nostram corruptibilitatem, sapientiam, contra nostram ignorantiam, fortitudinem, contra nostram imbecillitatem, et honorem, contra nostram confusionem, et gloriam, contra nostram miseriam, et benedictionem, contra nostram maledictionem. Item dignus est agnus accipere virtutem, in secundo adventu quam in primo occultavit. Matth. 24, tunc videbunt filium hominis venientem in nubibus caeli, cum virtute magna et majestate, et divinitatem in ipso judicio, quam occultavit in patibulo: ibi enim abscondita est fortitudo ejus, idest divinitas, ut dicitur Habacuc 3. Et Psalm. cognoscetur dominus judicia faciens. Joan. 5, pater non judicat quemquam, sed omne judicium dedit filio, ut omnes honorificent filium, sicut honorant patrem, idest cognoscant ipsum Deum sicut patrem; et sapientiam in sententiae dictatione qua justissime illos reprobavit et istos elegit; fortitudinem in Diaboli damnatione, et honorem in resurrectione, et gloriam in ascensione, et benedictionem in fidelium multiplicatione. Et omnem creaturam, idest domini, non omnis creatura quae in caelo est, ut Angeli, et quae super terram, ut homines, et quae subtus terram, ut Daemones, et mare et quae in eo sunt, idest omnes creaturae. Matth. ult. data est mihi omnis potestas in caelo et in terra. Philipp. 2, factus est obediens patri, usque ad mortem: propter quod et Deus exaltavit illum et dedit illi nomen quod est super omne nomen, ut in nomine Jesu omne genuflectatur, caelestium, terrestrium et Infernorum: quasi dicat: omnis creatura erit ei subdita, ut de ea faciat quicquid voluerit. Matth. 11, omnia mihi tradita sunt a patre meo. Item sic, dignus est agnus qui occisus est, idest praevisus occidi, accipere virtutem, et divinitatem et sapientiam, idest uniri divinae virtuti et divinae sapientiae, idest verbo quod est virtus Dei et Dei sapientia. 1 Corinth. 1, et dicitur dignus dignitate congrui, et meriti, et fortitudine impugnandi fortem et diripiendi spolia ejus. Luc. 11, cum fortis armatus custodit atrium domini sui, in pace sunt omnia quae possidet. Si autem fortior illo superveniens vicerit illum, universa arma ejus auferet in quibus confidebat, sicut Christus in mundo quem Diabolus possidebat in pace, vicit ipsum et arma ejus, idest peccatores quibus armatus erat abstulit. Unde Isa. 49, numquid tolletur a forti praeda, aut quod captum fuerit a robusto salvum esse poterit? Equidem quod ablatum fuerit a robusto salvabitur. Et honorem hominum, et Angelorum adorationem, et totius mundi subjectionem. Psalm. adorate dominum omnes Angeli ejus, et gloriam, idest corporis et animae stolam. Isa. 43, iste formosus in stola gradiens in multitudine virtutis suae. Psalm. gloriam et magnum decorem imposuisti super caput ejus, et benedictionem in nativitate. Luc. 1, benedictus fructus ventris tui. Psalm. benedictus qui venit in nomine domini, Deus dominus et illuxit nobis. Et omnem creaturam ad obediendum et serviendum ei. Psalm. omnia subjecisti sub pedibus ejus. Joan. 17, omnia mea tua sunt quae in caelo sunt et quae super terram, idest Angelos et homines. Ephes. 1, suscitans illum a mortuis et constituens ad dexteram suam in caelestibus super omnem principatum, et virtutem, et dominationem, et omne nomen quod nominatur, non solum in hoc saeculo, sed in futuro; et omnia subjecit sub pedibus ejus et quae subtus terram, idest in Inferno. Coloss. 2, expolians principatus et potestates transduxit confidenter. Supra 1, habeo claves mortis et Inferni, et mare et quae in eo sunt, idest omnem mundum, omnes audivi dicentes, omnes Angelos, scilicet vel omnes creaturas, sedenti super throno et agno idest Christo sedenti secundum divinitatem et agno secundum humanitatem. Vel sedenti super throno et agno, idest patri et filio. Benedictio et honor, potestas et gloria. Haec quatuor quae acceperunt a domino Angeli attribuunt ei a quo recognoscent se habere omnia. Benedictio pro dono creationis, quia tam nobiles et in tam nobili statu sunt creati. Haec fuit benedictio de rore caeli desuper, idest sola gratia Dei, Gen. 27. Honor pro reverentia et honor quem exhibet eis tota Ecclesia humana. Glossa, pro dono visionis divinae et confirmationis. Potestas pro dono potentiae, quia potentes sunt super Daemones refrenandos. In saecula saeculorum. Semper et continue dicant haec omnes Angeli sedenti super throno et agno. Sed cum hoc habuerint a principio antequam Christus incarnaretur, quomodo haec attribuuntur agno? Sic agno attribuunt, quia per ipsum eorum ruina reparata est, et per ipsum haec quatuor habuerunt et omnia quae habent, quia per ipsum omnia facta sunt, Joan. 1. Haec quatuor tamen secundum unam Glossam exponuntur de ipso agno, hoc modo: benedictio, idest exaltatio sit ei scilicet, et honor, idest impassibilitas, et gloria, idest immortalitas in resurrectione, potestas, quo ad omnium subjectionem, in saecula saeculorum, idest in aeternum. Item secundum aliam Glossam, benedictio, idest augmentatio quam habemus in bonis operibus, et honor qui inde sequitur apud Deum et homines; et gloria de virtute quam in Baptismo accepimus et potestas et qui concupiscentiis resistimus, non nobis, sed ipsi attribuimus in saecula saeculorum. Unde Psalm. non nobis, domine, non nobis, sed nomini tuo da gloriam. Item, benedictio, idest laus sit ei pro donis fortunae quae dat quotidie nobis, quae benedictio est de pinguedine terrae, et honor pro donis quae dat et conservat in nobis, et gloria pro donis gratiae quae dat et conservat et augmentat in nobis, et potestas gloriae quam praeparat nobis, immo jam praeparavit. Joan. 14, vado vobis parare locum, in saecula saeculorum. Et quatuor animalia. Nona pars in qua ostenditur quomodo sancti consentiunt congratulationi Angelorum super hominum redemptione. Unde dicit: et quatuor animalia, idest universi praedicatores, dicebant, amen, testimonio et congratulationi Angelorum super hominum redemptione, praebentes assensum et confirmationem, amen enim nota est consensus et confirmationis. Unde Glossa: ad praedicatores ex officio suo convenit alios confirmare. Unde Petro dictum est, Luc. 22, et tu aliquando conversus confirma fratres tuos. Supra tertio, confirma cetera quae moritura erant. Sed quomodo possunt praedicatores confirmare dicta Angelorum qui sunt majores et digniores eis? Solutio. Duplex est confirmatio: una est per ratificationem, et haec est auctoritatis, et pertinet ad majores, sicut metropolitanus confirmat electiones episcoporum. Alia est per approbationem et assensum, et haec pertinet ad minores, et de ista agunt hic. Amen enim hic est responsio minorum et finis ordinis. Unde 1 Corinth. 14, si benedixerit spiritu, quis supplet locum idiotae, quomodo dicet amen super tuam benedictionem, quoniam quid dicat nescit? Unde in hoc quod praedicatores dicunt ad benedictionem Angelorum, amen, notatur quod sunt minores illis. Unde Matth. 11, qui minor est in regno caelorum major est illo, idest Joanne Baptista. In hoc etiam quod homines dicunt amen, et non ipsi Angeli, notatur concordia hominum et Angelorum in laude divina. Unde Psalm. praevenerunt principes conjuncti psallentibus in medio juvencularum tympanistriarum, idest laudantium animarum. Et vigintiquatuor seniores, idest universi doctores vel universi fideles sex operibus misericordiae, juxta regulam quatuor Evangeliorum intendentes, ceciderunt in facies suas, idest se humiliaverunt suas considerantes conscientias et non alios judicantes. Qui enim caderet frequenter in faciem suam, idest frequenter consideraret conscientiam suam, judicaret se et non alios. Job 5, visitans speciem tuam, non peccabis. Galat. 6, considerans te ipsum, ne et tu tenteris. Et adoraverunt, corde, ore, opere. Quod sequitur non debet esse in litera. Sed quia plures libri habent, ideo exposui, viventem in saecula saeculorum, idest Christum, qui vivit in se in aeternum, et dat aliis vitam. Joan. 14, quia ego vivo, et vos vivetis. Item Joan. 5, sicut pater suscitat mortuos, et vivificat. Sic et filius vivificat et cetera. Infra, sicut pater habet vitam in semetipso, sic dedit et filio vitam habere in semetipso.